Tak sformułowana klauzula generalna nie może odnosid się do finasowania przez gminy świadczeo opieki zdrowotnej. Zadanie to, bowiem zastrzeżone jest

Transkrypt

1 Stanowisko Zarządu Związku Miast Polskich z dnia 22 kwietnia 2016 r. w sprawie zaopiniowania projektu ustawy o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz innych ustaw Związek Miast Polskich negatywnie opiniuje projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz innych ustaw, która w sposób niekonstytucyjny obciąża samorządy terytorialne obowiązkiem finansowania systemu ochrony zdrowia w Polsce oraz ogranicza autonomię gmin, powiatów i województwa w realizacji ich zadao i kompetencji. Sprzeciwiamy się przerzucaniu na samorządy odpowiedzialności za niedoszacowanie sytemu ochrony zdrowia oraz wprowadzaniu sankcji finansowych za działania od nich niezależne (np. podnoszenie standardów zatrudnienia wynagradzania personelu medycznego, a także wymogów dotyczących infrastruktury technicznej). Samorządy terytorialne wywiązują się ze swoich obowiązków podmiotów tworzących bądź właścicieli podmiotów leczniczych, doprowadzając do głębokiej restrukturyzacji szpitali, ustabilizownia ich sytuacji finansowej (m.in. spadku zobowiązao wymagalnych samorządowych SPZOZ z 4,8 mld zł w roku 2004 do poziomu 1,1 mld zł w roku 2015) oraz podniesienia, jakości usług (głównie dzięki zmodernizowaniu infrastruktury, na którą tylko miasta wydały od 1999 roku 5 mld zł). Proponowana nowelizacja ustawy o działalności leczniczej wprowadza m.in. nowe zadanie dla samorządów terytorialnych, jakim jest finasowanie świadczeo opieki zdrowotnej, nie gwarantując na to zadanie jakichkolwiek środków. Ustawodawca, kształtując zakres zadao własnych jednostek samorządu terytorialnego jednoznacznie wskazuje, że: - w przypadku gmin, Art Konstytucji RP stanowi: Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego niezastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego, natomiast Art. 6 ust. 1. Ustawy o samorządzie gminnym: Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

2 Tak sformułowana klauzula generalna nie może odnosid się do finasowania przez gminy świadczeo opieki zdrowotnej. Zadanie to, bowiem zastrzeżone jest na rzecz Narodowego Funduszu Zdrowia, który zgodnie z art. 97 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych odpowiada za finansowanie świadczeo gwarantowanych, - w przypadku powiatów i województw, są nimi wyłącznie określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym lub ponadpowiatowym. W katalogu tych zadao nie ma finasowania świadczeo opieki zdrowotnej. Dodatkowo podkreślid należy, że zawarta w projekcie ustawy o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz zmianie innych ustaw, fakultatywnośd zadania finansowanie świadczeo opieki zdrowotnej, nie zmienia jego charakteru. Pozostaje ono nowym zadaniem własnym gminy, powiatu lub województwa, wobec czego na jego realizację samorządy terytorialne powinny otrzymad udział w dochodach publicznych odpowiedni do przypadających im zadao (Art. 167 Konstytucji RP). Projektodawca nie wskazuje źródeł tych dochodów, błędnie twierdząc, że jest ono tylko dookreśleniem istniejącego zadania własnego samorządów terytorialnych. W kontekście dochodów samorządów terytorialnych na realizację zadao z zakresu ochrony zdrowia, podkreślid należy, że przekazując gminom, powiatom województwom, prowadzenie podmiotów leczniczych nie zagwarantowano im jakichkolwiek dochodów, uzasadniając, iż finansowanie świadczeo zdrowotnych pozostaje w kompetencji paostwa (minister zdrowia, kasy chorych, a następnie NFZ). NFZ, powołany dla finansowania świadczeo opieki zdrowotnej, realizuje ustawowe zadania wyłącznie w granicach zrównoważonego planu. Zabezpieczeniem do realizacji takiego założenia są szczegółowe zapisy odnoszące się do gospodarki finansowej NFZ. Natomiast, zgodnie z przedstawioną propozycją jednostka samorządu terytorialnego, będąca podmiotem tworzącym szpitala, uczyniona została swego rodzaju gwarantem pokrywania wszelkich kosztów związanych z udzielanymi przez nadzorowany szpital świadczeniami opieki zdrowotnej. Dotyczy to w szczególności kosztów świadczeo udzielonych na rzecz uprawnionych, a nieopłaconych przez NFZ. Takie rozwiązanie nie tylko narusza wskazany art. Konstytucji, ale odrywa docelowo proces udzielania świadczeo zdrowotnych od realiów ekonomicznych, tj. możliwości finansowych sektora finansów publicznych. Propozycja ta może także spowodowad skutek odwrotny od oczekiwao wnioskodawców. Na poziomie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej ograniczy ona bowiem możliwości do racjonalnego, także ze względów ekonomicznych, planowania i prowadzenia działalności, skoro podmiot tworzący zobowiązany jest do pokrycia straty podmiotu tworzącego.

3 Ponadto należy zauważyd, że traktowanie usług medycznych, jako usług komunalnych będzie oznaczało, że prawo do nich będą mieli mieszkaocy tylko tych jednostek samorządu terytorialnego, które zdecydują się na jej realizację. Rozwiązanie to istotnie pogłębi nierówności w dostępie do świadczeo zdrowotnych w ujęciu terytorialnym, ze względu na zróżnicowane możliwości finansowe poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Zawarta w projekcie ustawy możliwośd kupowania świadczeo zdrowotnych może wywoład uzasadnione oczekiwania członków wspólnot samorządowych o sfinansowanie świadczeo, na które czekają częstokrod w wielomiesięcznych lub wieloletnich kolejkach w wyniku niezaspokojonych potrzeb zdrowotnych. Bez zmiany w podziale dochodów publicznych oczekiwaniom tym samorządy terytorialne nie będą mogły sprostad. Proponowane rozwiązanie spowoduje przerzucenie ciężaru opłacenia tych właśnie świadczeo na podmioty tworzące i nie można zgodzid się ze stwierdzeniem, że nie ma przeszkód w realizacji takiego zadania w ramach zadao własnych jednostek samorządu terytorialnego. Na sytuację samorządów terytorialnych negatywnie wpłynie także obwiązek pokrywania straty netto pomiotu leczniczego (po dodaniu kosztów amortyzacji). Nie podzielamy zadania autorów projektu, że zła sytuacja finansowa podmiotów leczniczych wynika z nieprawidłowego zarządzania i braku nadzoru ze strony podmiotu tworzącego. To głównie niedoszacowanie systemu ochrony zdrowia oraz działania niezależne od samorządów i zarządzających podmiotami leczniczymi powodują pogarszanie się warunków funkcjonowania szpitali. W tej sytuacji, obarczanie konsekwencjami z tego tytułu wyłącznie samorządów terytorialnych uważamy za niewłaściwe. Podobnie jak ograniczanie katalogu działao możliwych w sytuacji, kiedy jednostka samorządu terytorialnego nie jest w stanie pokryd straty prowadzonego przez siebie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Według aktualnie obowiązujących przepisów, podmiot tworzący winien podjąd działania naprawcze, może pokryd ujemny wynik finansowy, albo zmienid formę organizacyjno-prawną podmiotu (na jednostkę budżetową lub spółkę kapitałową) albo zlikwidowad SPZOZ. Po wejściu w życie nowych przepisów, podmiot tworzący będzie mógł jedynie pokryd stratę netto lub zlikwidowad samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej. Negatywnie oceniamy również propozycje ograniczające autonomię samorządów w doborze formy działania do realizacji zadao publicznych. Opinia ta dotyczy m.in. zbywania udziałów lub akcji spółek kapitałowych prowadzących podmiot leczniczy (samorządy mogłyby dokonywad zbycia udziałów albo akcji swoich" spółek, pod warunkiem, że wartośd nominalna należących do nich udziałów

4 albo akcji będzie stanowid nie mniej niż 51 proc. kapitału zakładowego spółki) oraz zakaz wypłaty dywidendy w spółkach, w których większościowym właścicielem jest podmiot publiczny. Oceniamy, że w tym zakresie proponowane przepisy, są niezgodnie z Art Konstytucji RP, który przyznaje samorządom ochronę praw własności i innych praw majątkowych, a także samodzielnośd w dysponowaniu nim. Ponadto negatywnie należy ocenid poprawkę nr 8 dotyczącą zmiana art. 20 ustawy o działalności leczniczej, a mianowicie, że miejscem wezwania nie może byd zakład leczniczy, może byd brzemienny w skutkach w sytuacji, gdy na przykład w zakładzie leczniczym zajmującym się diagnostyką laboratoryjną dojdzie do sytuacji nagłego zagrożenia zdrowia lub życia pacjenta i nie będzie można udzielid pomocy przez Zespół Ratownictwa Medycznego, ani nie będzie można przewieźd pacjenta do innego zakładu leczniczego z powodu braku dysponowania odpowiednim środkiem transportu oraz brakiem personelu wymaganego do tego typu czynności. Równie kontrowersyjna jest, naszym zdaniem, propozycja odejścia od konieczności rejestracji indywidualnych praktyk lekarskich bądź pielęgniarskich wyłącznie w miejscu wezwania lub wyłącznie w zakładzie leczniczym. Regulacje te powodują nadmierną komplikację procedur rejestrowych jak również wątpliwości, czy celowym jest obecnie potrzeba takiej rejestracji wyłącznie w miejscu wezwania z jednoczesną rejestracją wyłącznie w zakładzie leczniczym, gdy dany lekarz lub pielęgniarka nie posiada własnego lokalu, który może wskazad przy rejestracji. Potrzeba świadczenia usług na przykład w Pogotowiu Ratunkowym Pomocy Wyjazdowej NPL z jednoczesnym dyżurowaniem w lecznictwie zamkniętym powoduje koniecznośd podwójnej rejestracji w obu przypadkach z dopiskiem wyłącznie i odpowiednio. Niezależnie od krytycznej oceny wymienionych propozycji zmian ustawy o działalności leczniczej oraz niektórych innych ustaw, za uzasadnione uważamy: - wprowadzenie dodatkowych narzędzi nadzoru nad podmiotami leczniczymi (program naprawczy, raport o sytuacji ekonomiczno finansowej SPZOZ), - uporządkowanie przepisów dotyczących przekazywania nieruchomości SPZOZ om, - ułatwienia w poszukiwaniu osób zaginionych, - rezygnację z obowiązku posiadania ubezpieczenia z tytułu zdarzeo medycznych, - wprowadzenie możliwości przekazywania pomiędzy podmiotami obowiązków i uprawnieo podmiotu tworzącego SPZOZ. W załączonej do projektu ustawy Ocenie Skutków regulacji wskazano, że wprowadzenie nowych przepisów będzie neutralne dla całego sektora finansów publicznych. Teza ta nie jest zgodna z rzeczywistością, tak jak i szacunki konkretnych

5 kwot, jakie wyasygnowad będą musiały samorządy terytorialne w okresie 10 lat od wejścia w życie nowych regulacji prawnych. W przedstawionych przez resort zdrowia założeniach do ustawy oszacowano, że w wyniku wprowadzenia nowych przepisów, samorządy wyasygnowad będą musiały w tym okresie kwotę 1,77 mld złotych na pokrycie straty prowadzonych przez siebie SPZOZ. Za podstawę tych wyliczeo przyjęto faktyczną kwotę straty netto z uwzględnieniem kosztów amortyzacji za rok Obecnie skutki te dla samorządów szacuje się na kwotę 960 mln złotych, nie wskazując równocześnie przejrzystej metodologii ich wyliczania. Prezes Związku Miast Polskich Zygmunt Frankiewicz