Henryk Sienkiewicz.. Wielcy Polacy patronami roku 2016 Henryk Sienkiewicz, Feliks Nowowiejski oraz Cichociemni. Biograficznie:

Transkrypt

1 Rok szkolny 2015/2016 Nr 2, marzec 2016r. Wielcy Polacy patronami roku 2016 Henryk Sienkiewicz, Feliks Nowowiejski oraz Cichociemni Uchwałą Senatu z 22 grudnia 2015 roku ogłoszono bieżący rok 2016 rokiem pod patronatem Wielkich Polaków. Okazją do ustanowienia Henryka Sienkiewicza patronem 2016 roku jest fakt, że wypada 100. rocznica śmierci pisarza, który swoją twórczością, publicystyką i działalnością społeczną uczył dumy z polskości, umiłowania ojczyzny i zdolności do poświęceń jak przeczytamy w uzasadnieniu ustawy. Henryk Sienkiewicz to pierwszy Polak uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury, doceniony za całokształt twórczości i jak wówczas stwierdzono rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha Narodu" Autor "Trylogii" był jednym z najpopularniejszych polskich pisarzy przełomu XIX i XX w. W tym roku przypada także 70. rocznica śmierci wybitnego kompozytora, dyrygenta, pedagoga, organisty wirtuoza, organizatora życia muzycznego i szambelana papieskiego Feliksa Nowowiejskiego. "Artysta był autorem wielu pieśni patriotycznych, które umacniały tożsamość narodową Polaków. W niepodległej Polsce brał czynny udział w tworzeniu i organizowaniu życia artystycznego" napisano w uchwale to także rok, w którym przypada 75. rocznica pierwszego zrzutu do walki w okupowanej Polsce Cichociemnych. Wydarzenia te miały miejsce w nocy z 15 na 16 lutego 1941 r. Działania Cichociemnych umożliwiły nawiązanie łączności z Krajem drogą lotniczą oraz przeprowadzenie akcji sabotażowo - dywersyjnych przeciwko okupantom. Do końca 1944 roku na obszar Polski zrzuconych zostało 316 Cichociemnych, z których 112 oddało życie za wolną Ojczyznę. 1 W kolejnych numerach Ekonomaniaka będziemy przybliżać sylwetki tych niezwykłych Polaków, patriotów, o których pamięć będzie nam towarzyszyć przez cały rok Aktualny numer poświęciliśmy w całości autorowi Trylogii - Henrykowi Sienkiewiczowi. Henryk Sienkiewicz.. Biograficznie: Henryk Sienkiewicz (pseud. Litwos) - pisarz, publicysta. Urodzony 5 maja 1846 w Woli Okrzejskiej na Podlasiu, zmarł 15 listopada 1916 w Vevey w Szwajcarii. Od lat 70. oddawał się gorliwie pracy publicystycznej i pisarskiej. Angażował się w wiele akcji społecznych, m.in. w budowę pomnika Mickiewicza. Był prezesem Kasy Przezorności dla Literatów i Dziennikarzy ( ), współzałożycielem istniejącej do dzisiaj Kasy im. Mianowskiego dla Osób Pracujących na Polu Naukowym. W 1889 ufundował stypendium im. Marii Sienkiewiczowej dla literatów żyjących w ciężkich 1 cyt. za: ntid=51bd03031ef801adc1257f24004d797d

2 warunkach materialnych. Ufundował też kościół w Zakopanem i sanatorium przeciwgruźlicze dla dzieci. Zabierał głos w ważnych sprawach publicznych i politycznych, m.in. wielokrotnie występował przeciw pruskiej polityce germanizacyjnej i żądał autonomii dla Królestwa Polskiego. Ostatnią jego ważną inicjatywą było zorganizownie Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, który powstał w Vevey w Szwajcarii po wybuchu I wojny światowej (współorganizatorami byli Andrzej Osuchowski i Ignacy Jan Paderewski). Komitet gromadził żywność, lekarstwa, ubrania i pieniądze w ilościach znacznych. W Vevey 15 listopada 1916 Sienkiewicz zakończył życie. W 1924 prochy pisarza zostały sprowadzone do Warszawy i pochowane w katedrze św. Jana. * * * Rozpoczął pracę jako korespondent prasy warszawskiej. Ożenił się z Marią Szetkiewiczówną. Małżeństwo trwało pięć lat, żona zmarła na gruźlicę. W latach pracował jako korespondent "Gazety Polskiej" w Ameryce Pn. Tamże uczestniczył wraz z Heleną Modrzejewską i jej przyjaciółmi w zakładaniu komuny rolnej. Zamysł się nie udał. Wyjazd do Ameryki był pierwszą z licznych podróży, które odbywał mimo słabego zdrowia. Zwiedził całą Europę, pojechał do Konstantynopola, w 1890 na wyprawę myśliwską do Zanzibaru. Dużą popularność przyniosły mu publikowane w "Gazecie..." Listy z podróży, w których relacjonował swoje wrażenia i doświadczenia z pobytu w Ameryce. W błyskotliwej formie, z wyczuciem szczegółu i poczuciem humoru opisywał obyczaje ówczesnej Ameryki, życie Polonii, opisywał przyrodę, relacjonował wyprawy poznawcze i myśliwskie, występy Modrzejewskiej, interesował się losem Indian. "Listy" zostały przetłumaczone na 9 języków i zyskały uznanie w Ameryce. Twórczość literacką rozpoczął, pisząc nowele - powstało ich ponad czterdzieści. Posługiwał się różnymi formami: humoreska, gawęda, obrazek obyczajowy, pamiętnik... Bohaterami wielu utworów są dzieci ("Janko muzykant" - utalentowany wiejski chłopiec zakatowany za próbę dotknięcia skrzypiec we dworze; "Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela" - męka małego Michasia poddanego przymusowi w szkole pruskiej). Osobnym tematem jest los ciemnych chłopów, zdezorientowanych i bezradnych, stojących wobec obowiązku wojskowego w armiach zaborców ("Szkice węglem", "Bartek zwycięzca"). Wiele nowel inspirowanych było doświadczeniami amerykańskimi, np. życie emigrantów bezradnych wobec obcej rzeczywistości ("Za chlebem"), rozpaczliwie tęskniących za ojczyzną ("Latarnik"). Kilka nowel inspirowanych było zainteresowaniem losem wydziedziczonych Indian, m.in. przejmujący "Sachem" - opowieść o synu wodza zgładzonego plemienia (nb. przez osadników niemieckich), zmuszonego do upokarzającej roli cyrkowego dziwadła. Trylogia Sposób narracji, bogactwo języka i doskonałe puenty zapewniły Sienkiewiczowi trwałe miejsce w dziejach polskiej nowelistyki i dzięki licznym tłumaczeniom przyniosły mu pewną popularność międzynarodową. Ale to, co wyniosło go na szczyt sławy - to były powieści historyczne. W latach opublikował w odcinkach w "Słowie" "Ogniem i mieczem", "Potop" i "Pana Wołodyjowskiego". Sienkiewicz łączył konwencję powieści przygodowej z romansem historycznym. Akcja dzieje się na ogromnym obszarze od Śląska po krańce Ukrainy, głównie w obozach wojskowych, ale także na dworze królewskim, na dwo-rach szlacheckich, na sejmikach... Jest niezwykle dynamicz-na: przygoda goni przygodę, potyczki, pogonie, ucieczki, porwania. I przynajmniej po jednej spektakularnej bitwie w oblężonej twierdzy: w Zbarażu ("Ogniem i mieczem"), Częstochowie ("Potop"), Kamieńcu Podolskim ("Pan Wołodyjowski"). Niezwykle plastyczne opisy bitew, potyczek i egzekucji nie stronią od okrucieństwa. źródło:

3 Henryk Sienkiewicz Ciekawostki : Pierwszą z książek, jakie Sienkiewicz przeczytał w dzieciństwie, były Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza. Pisarz był kawalerem francuskiej Legii Honorowej. Niski wzrost był powodem kompleksów pisarza. Podczas obchodów jubileuszu pracy twórczej 22 grudnia 1900 dzieci wręczyły pisarzowi Dziesięć przykazań Sienkiewiczowskich. Pierwsze brzmiało: Nie będziesz miał Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego i innych nade mną. Miewał pomyłki :) W Krzyżakach" rycerze zdążają do Tyńca i nie przechodzą przez Wisłę - Sienkiewicz nie znał topografii Krakowa. Bo Tyniec leży za rzeką w stosunku do centrum i samego Wawelu. Wizerunek Sienkiewicza pojawił się na banknocie zł w 1990 roku Quo vadis przetłumaczono na ponad pięćdziesiąt języków. Na podstawie powieści powstały także sztuki teatralne, opery, oratorium Feliksa Nowowiejskiego i pantomima Miał 3 żony. Każda miała na imię Maria. Henryk Sienkiewicz miał pseudonim literacki "Litwos". Jego miłość do Litwy odnajdujemy na kartach "Potopu". Zmarł w Vavey w Szwajcarii. I tam został pochowany. W 1924 roku sprowadzono jego ciało do Polski, by złożyć je w warszawskiej katedrze pod wezwaniem świętego Jana Jego pierwsza (nieopublikowana) powieść nosiła tytuł "Ofiara" Studiował na wydziale lekarskim Szkoły Głównej Warszawskiej, po pewnym czasie przeniósł się na studia prawnicze, następnie na wydział Filologiczno- Historyczny. Pochodził z zubożałej szlachty, herbu Oszyk - przedstawiający łabędzia, po mieczu wywodzącej się z Tatarów osiadłych na Litwie w XV i XVI wieku Filmy na podstawie jego książek, osiągały największe rekordy w polskiej kinematografii, na przykład "Krzyżacy" 32 mln tys. widzów, czyli więcej niż liczba ludności Polski w roku premiery 1960 Zyskał sławę dzięki Nagrodzie Nobla, przyznana w roku 1905 za powieść Quo Vadis Bohaterowie Sienkiewicza okiem karykaturzysty 1 2 rys. 1. Zenon Żyburtowicz rys.2, 3, 4, Tytus Byczkowski 4 3

4 POWIEŚCIOWE I KINOWE HITY SIENKIEWICZA KALENDARIUM Ogniem i mieczem powieść historyczna, (1999r., Jerzy Hoffman) Potop powieść historyczna. (1974r. Jerzy Hoffman) 3. Pan Zagłoba (Trylogia) - za godne bycie podstarzałym żołnierzem samochwałem. Postać tę w Ogniem i mieczem odegrał Krzysztof Kowalewski Pan Wołodyjowski powieść historyczna. (1968r., Jerzy Hoffman) Quo vadis powieść historyczna, (2001r. Jerzy Kawalerowicz) Krzyżacy powieść historyczna. (1960r., główny reżyser Aleksander Ford) RANKING POSTACI - ulubieni bohaterowie: 4. Azja Tuhajbejowicz (Pan Wołodyjowski) - za charakter. 1. Petroniusz (Quo vadis) - za niezmącony niczym epikureizm. W tej roli możemy podziwiać Bogusława Lindę. 5. Litka Chwastowska (Rodzina Połanieckich) - za młodopolsko budzący się erotyzm tej postaci. W tej roli - Joanna Witter. - i znienawidzeni 2. Baśka Wołodyjowska (Pan Wołodyjowski) - za charakter. 1. Pomponia Grecyna (Quo vadis) - za nieznośną, napuszoną ckliwość. Odtwórczyni tej roli Danuta Stenka. W roli Baśki Wołodyjowskiej Magda Zawadzka

5 2. Danuśka Jurandówna (Krzyżacy) - za "kwiecie pachnie" młodziutka panna, nic nie wiedząca o życiu, ratuje człowieka i się w nim zakochuje, który jednak został rozpaczliwie wręcz następnie zmarnowany). W tej roli możemy podziwiać Grażynę Staniszewską. Jaki to film? Krzyżacy Leon Niemczyk aktor grający Fulko de Lorche a, który wyginał topór, tak długo się męczył, aż powiedział do reżysera: Nie dam już rady. 3. Staś Tarkowski (W pustyni i w puszczy) - za "honor Polaka" ważniejszy niż to, że naraża się życie osób, którym jest się winnym opiekę. W postać Stasia Tarkowskiego wcielił się Adam Fidusiewicz. Rodzina Połanieckich Za plenery przy realizacji serialu posłużyły Walewice, Łęki Kościelne, Łódź, Warszawa (Łazienki, Stare Miasto, Krakowskie Przedmieście), Rossocha (zespół pałacowoparkowy), Tworzyjanki, Wenecja. 4. Oleńka Billewiczówna (Potop) - za niezłomność charakteru, która nijak nie pozwala jej lubić i za: "Jędruś, ran twoich niegodnam całować". W tej roli Małgorzata Braunek. 5. Marynia (w końcu) Połaniecka (Rodzina Połanieckich) - za kompletną bezpłciowość. Quo vadis Potop Tytuł oznacza Dokąd zmierzasz. Jest to najdroższa produkcja polskiej kinematografii. Uroczysta premiera filmu odbyła się w Watykanie z udziałem Jana Pawła II wraz z reżyserem i aktorami. Jest trzecią częścią Trylogii. Uzyskał nominację do Oscara dla najlepszego nieanglojęzycznego filmu na 47. ceremonii ręczenia Oscarów w 1975r. Postać tę odegrała Anna Nehebrecka Dla Ekonomaniaka przygotowała Karolina Kowalska kl. 2c