Kodeks cywilny część ogólna

Transkrypt

1 Kodeks cywilny część ogólna Skrypt powstał wyłącznie na podstawie ustawy Kodeks cywilny. Nie wykorzystywałem w pracach nad nim żadnego orzecznictwa ani opracowań doktrynalnych. Głównym zadaniem skryptu jest pomoc w nauce i powtórkach z tekstu ustawy dlatego zawartość dzielona jest w pierwszej kolejności na fragmenty zgodne z podziałem kodeksowym, a następnie na mniejsze części grupowane (w miarę możliwości) tematycznie. 1. Przepisy wstępne Michał Wysocki Zakres regulacji - k.c. reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i prawnymi Zasada nieretroakcji: 1. ustawa nie ma mocy wstecznej 2. wyjątek - co innego wynika z jej brzmienia lub celu Nadużycie prawa: 1. nie można czynić z prawa użytku, który jest sprzeczny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego 2. takie zachowanie nie korzysta z ochrony, to nie jest wykonywanie prawa Ciężar dowodu - spoczywa na osobie, który z faktu wywodzi skutki prane Domniemanie dobrej wiary - jeśli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się dobrą 2. Osoby 2.1. Osoby fizyczne Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych Zdolność prawna: 1. każdy człowiek ma od urodzenia zdolność prawną 2. jeśli dziecko się urodzi, domniemanie że urodziło się żywe Pełnoletność: 1. ukończone 18 lat 2. przez zawarcie małżeństwa (nie traci po unieważnieniu małżeństwa) Pełna zdolność do czynności prawnych - osiągnięcie pełnoletności. Strona: 1

2 Ograniczona zdolność do czynności prawnych: 1. ukończone 13 lat, ubezwłasnowolnienie częściowe 2. do ważności czynności prawnej, gdy osoba zaciąga zobowiązanie lub rozporządza prawem, potrzebna zgoda przedstawiciela ustawowego 3. potwierdzenie umowy: 1. ważność umowy zaciągniętej bez zgody ustawowego przedstawiciela zależy od potwierdzenia przez przedstawiciela lub samą osobę (gdy już będzie miała pełną zdolność) 2. strona umowy nie może powoływać się na brak zgody przedstawiciela (ale może wyznaczyć mu termin do potwierdzenia) 4. czynność jednostronna - bez zgody przedstawiciela czynność jednostronna jest nieważna 5. drobne sprawy życia codziennego - może bez zgody 6. rozporządzenie zarobkiem - może bez zgody, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej 7. przedmioty swobodnego użytku - jeśli dał je przedstawiciel, pełna zdolność co do tych przedmiotów (wyjątek to przedmioty, gdzie nie wystarczy zgoda przedstawiciela) Brak zdolności do czynności prawnych: 1. przypadki: 1. poniżej 13 lat 2. ubezwłasnowolnienie całkowite 2. skutki: 1. czynność prawna jest nieważna 2. umowa powszechnie zawierana w drobnych bieżących sprawach życia codziennego - ważna z chwilą wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie Ubezwłasnowolnienie: 1. całkowite: 1. ukończył 13 lat, wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innych zaburzeń (np. pijaństwa lub narkomanii) nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem 2. ustanawia się opiekę, chyba że jest pod władzą rodzicielską 2. częściowe: 1. osoba pełnoletnia, wskutek okoliczności jak wyżej nie trzeba całkowitego, ale potrzebna pomoc w prowadzeniu spraw 2. ustanawia się kuratelę Konsument - osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Ochrona dóbr osobistych: 1. przykłady dóbr: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska Strona: 2

3 2. ochrona niezależna od innych przepisów 3. żądanie: 1. jeśli zagrożenie naruszenia - żądanie zaniechania działania (chyba że nie jest bezprawne) 2. jeśli naruszono - żądanie usunięcia skutków (przede wszystkim oświadczenie), zadośćuczynienie pieniężne lub zapłata sumy na cel społeczny, odszkodowanie na zasadach ogólnych Miejsce zamieszkania 1. definicja - miejscowość, w której osoba stale przebywa z zamiarem stałęgo pobytu 2. dziecko: 1. jeśli pozostaje pod władzą - miejsce zamieszkania rodziców, albo tego który posiada lub wykonuje wyłączną władzę 2. jeśli władza dla obu rodziców, a mieszkają w różnych miejscach - tam gdzie dziecko stale przebywa, a jeśli u żadnego stale nie przebywa ustala sąd opiekuńczy 3. osoba pod opieką - miejsce zamieszkania opiekuna 4. można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania Uznanie za zmarłego Przesłanki: 1. upłynęło 10 lat od końca roku, w którym zaginiony według wiadomości jeszcze żył (5 lat, jeśli w chwili uznania za zmarłego kończy 70 lat) 2. nie można uznać przed końcem 23 urodzin 3. katastrofa statku, okrętu lub inne podobne zdarzenie: 1. uznanie 6 miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa 2. jeśli nie wiadomo kiedy była katastrofa - 6 miesięcy od końca roku, w którym statek miał dotrzeć na miejsce 3. jeśli statek nie miał portu przeznaczenia - 2 lata od ostatniej wiadomości 4. zaginięcie w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem innym niż wyżej - 1 rok od dnia ustania niebezpieczeństwa (lub dnia, kiedy powinno ustać) Domniemanie śmierci: 1. domniemanie, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego 2. chwila najbardziej prawdopodobna, a kiedy brak jakichkolwiek danych - 1 dzień terminu, od kiedy można uznać za zmarłego 3. jeśli wskazano dzień - koniec tego dnia 4. kilka osób zmarło jednocześnie, jeśli wspólne niebezpieczeństwo 2.2. Osoby prawne Osobowość prawna: 1. osoby prawne - Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy dają osobowość prawną 2. uzyskanie osobowości prawnej - chwila wpisu do właściwego rejestru Strona: 3

4 Organy: 1. osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i statucie 2. zawarcie umowy w imieniu osoby prawnej nie będąc organem albo przekraczając zakres umocowania - obowiązek zwrotu co otrzymał i naprawienia szkody (to samo przy osobie prawnej, która nie istnieje) Odpowiedzialność subsydiarna: 1. jednostki niebędące osobami prawnymi, które mają zdolność prawną - odpowiednie stosowanie przepisów o osobach prawnych 2. za zobowiązania takich jednostek odpowiedzialność subsydiarną ponoszą członkowie, jeśli stały się niewypłacalne (chyba że przepis stanowi inaczej) Skarb Państwa: 1. w stosunkach cywilnoprawnych podmiot praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych 2. SP nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania państwowych osób prawnych, chyba że przepis stanowi inaczej (państwowe osoby prawne nie ponoszą za SP) 3. nieodpłatne przejęcie określonego składnika majątkowego państwowej osoby prawnej na rzecz SP - SP odpowiada solidarnie z osobą prawną za zobowiązanie osoby do wysokości przejętego składnika (stan z chwili przejęcia, cena z chwili zapłaty) 4. przepisy stosuje się odpowiednio do jednostek samorządu terytorialnego (JST) i samorządowych osób prawnych Pozostałe: 1. siedziba - miejscowość, w której ma siedzibę organ zarządzający (jeśli ustawa lub statut nie stanowią inaczej) 2. brak organów - sąd ustanawia kuratora, który przede wszystkim ma powołać organy albo w razie potrzeby przeprowadzić likwidację 3. odpowiednie stosowanie przepisów o ochronie dóbr osobistych 2.3. Przedsiębiorcy Przedsiębiorca - osoba fizyczna, prawna i jednostka, prowadzący we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Firma ogólnie: 1. przedsiębiorca działa pod firmą 2. powinna odróżniać się od innych firm na tym samym rynku 3. nie może wprowadzać w błąd Rodzaje firm: 1. firma osoby fizycznej - imię i nazwisko (+ możliwe pseudonimy, miejsce prowadzenia działalności i inne) 2. firma osoby prawnej: 1. nazwa (forma prawna oraz inne dowolne określenia) 2. może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeśli służy pokazaniu związków Strona: 4

5 (pisemna zgoda, a gdy śmierć - zgoda małżonka i dzieci) 3. firma oddziału - pełna firma + oddział + miejscowość Zmiana firmy - ujawniana w rejestrze, można zachować przy przekształceniu starą firmę (ale nie starą formę prawną) Firma po utracie wspólnika: 1. jeśli nazwisko było w firmie - zachowanie nazwiska za zgodą byłego wspólnika lub jego małżonka i dzieci 2. nabycie przedsiębiorstwa - można prowadzić pod dotychczasową nazwą, ale powinien dodać wskazanie firmy lub nazwiska nabywcy (stroną mogą postanowić inaczej) Zakaz zbycia firmy: 1. firma nie może być zbyta 2. przedsiębiorca może upoważnić do korzystania z firmy, jeśli nie wprowadza w błąd Naruszenie prawa do firmy: 1. zagrożenie cudzym działaniem - żądanie zaniechania działania (chyba że nie jest bezprawne) 2. naruszenie - żądanie usunięcia skutków, złożenie oświadczenia, naprawienie szkody lub wydanie korzyści 3. Mienie Mienie: 1. własność i inne prawa rzeczowe 2. mienie państwowe przysługuje SP i państwowym osobom prawnym Rzecz - przedmiot materialny. Nieruchomość: 1. część powierzchni ziemskiej stanowiąca odrębny przedmiot własności (grunt) 2. budynek trwale związany z gruntem lub część budynku, jeśli stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności 3. nieruchomość rolna - nieruchomość, która jest lub może być wykorzystana do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej Część składowa: 1. wszystko, co nie może być od rzeczy odłączonej bez uszkodzenia lub istnej zmiany całości albo przedmiotu odłączonego 2. nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych 3. przedmioty połączone dla przemijającego użytku nie są częściami składowymi 4. części składowe gruntu - w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, drzewa i rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania (wyjątki ustawowe) 5. części składowe nieruchomości to także prawa związane z jej własnością Strona: 5

6 Urządzenia niebędące częściami składowymi nieruchomości: 1. urządzenia do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne - nie należą do części składowych, jeśli wchodzą w skład przedsiębiorstwa 2. osoba, która poniosła koszty budowy tych urządzeń i jest właścicielem może żądać, żeby przedsiębiorca który przyłączył je do swojej sieci nabył ich własność za wynagrodzeniem (chyba, że w umowie strony postanowiły inaczej) - z takim żądaniem może też wystąpić sam przedsiębiorca Przynależność: 1. rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, które pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi 2. nie jest przynależnością rzecz nienależąca do właściciela rzeczy głównej 3. przemijające pozbawienie faktycznego związku z rzeczą główną nie niszczy przynależności 4. czynność prawna z rzeczą główną ma skutek względem przynależności (chyba że co innego wynika z treści czynności albo przepisów szczególnych) Pożytki: 1. rodzaje: 1. pożytki naturalne rzeczy - jej płody i inne odłączone części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy 2. pożytki cywilne rzeczy - dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego 3. pożytki prawa - dochody, które prawo przynosi zgodnie ze swym społecznogospodarczym przeznaczeniem 2. uprawnienie do pożytków: 1. pożytki naturalne - odłączone od rzeczy w czasie trwania uprawnienia 2. pożytki cywilne - w stosunku do czasu trwania uprawnienia 3. nakłady - uprawniony do pożytków poczynił nakłady w celu uzyskania pożytków, które przypadły innej osobie - może żądać wynagrodzenia za nakłady (do wysokości pożytków) Przedsiębiorstwo: 1. zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej 2. w szczególności obejmuje: 1. nazwę 2. własność nieruchomości i ruchomości 3. wierzytelności, papiery wartościowe i środki pieniężne 4. koncesje, licencje, zezwolenia, patenty i inne prawa własności przemysłowej 5. majątkowe prawa autorskie 6. tajemnice, księgi i dokumenty przedsiębiorstwa 7. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy Czynność prawna dotycząca przedsiębiorstwa - obejmuje wszystko, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej lub przepisów szczególnych. Strona: 6

7 Gospodarstwo rolne - grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeśli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego Odpowiedzialność nabywcy za zobowiązania: 1. nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest solidarnie zobowiązany ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem ww. 2. wyjątek - w chwili nabycia nie wiedział o zobowiązaniach mimo należytej ostrożności 3. odpowiedzialność nabywcy do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu z chwili nabycia, a cen z chwili zaspokojenia wierzyciela 4. odpowiedzialności nie można wyłączyć lub ograniczyć bez zgody wierzyciela 4. Czynności prawne 4.1. Ogólnie Czynność prawna wywołuje skutki, które wynikają z: 1. jej treści 2. ustawy 3. zasad współżycia społecznego 4. ustalonych zwyczajów Rozporządzanie prawem: 1. czynnością prawną nie można ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obciążenia, zmiany lub zniesienia prawa, jeśli jest zbywalne 2. możliwe zobowiązanie, że uprawniony nie dokona oznaczonych rozporządzeń prawem Nieważność czynności prawnej: 1. czynność prawna nieważna (chyba że ustawa przewiduje inne skutki): 1. sprzeczna z ustawą 2. mająca na celu obejście ustawy 2. czynność prawna nieważna gdy sprzeczna z zasadami współżycia społecznego 3. jeśli nieważna część czynności prawnej reszta ważna, chyba że bez tej nieważnej nie dokonano by czynności Bezskuteczność względna umowy: 1. zwarcie umowy, której wykonanie czyni (całkowicie lub częściowo) niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej 2. osoba trzecia może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej 3. warunek: strony o roszczeniu osoby trzeciej wiedziały lub umowa nieodpłatna 4. termin żądania - 1 rok od zawarcia Oświadczenie woli: 1. forma - każde zachowanie, które ujawnia wolę w sposób dostateczny (chyba, że ustawa przewiduje szczególną formę) Strona: 7

8 2. chwila złożenia: 1. oświadczenie innej osobie złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią 2. odwołanie oświadczenia skuteczne, jeśli doszło najpóźniej wraz z oświadczeniem 3. oświadczenie w postaci elektronicznej - wprowadzenie do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, że osoba mogła zapoznać się z jego treścią 3. śmierć składającego - oświadczenie nie traci mocy, gdy dotarło po śmierci składającego (chyba, że ustawa, treść oświadczenia lub okoliczności mówią inaczej) Zgoda osoby trzeciej: 1. jeśli do dokonania czynności prawnej potrzebna zgoda osoby trzeciej, zgodę można wyrazić przed oświadczeniem albo po (zgoda po ma moc wsteczną od daty oświadczenia) 2. jeśli dla czynności forma szczególna, zgoda też w formie szczególnej Orzeczenie zastępujące - prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje to oświadczenie. Wykładnia oświadczeń woli: 1. tłumaczenie oświadczeń ze względu na okoliczności złożenia, zasady współżycia społecznego (ZWS) i ustalone zwyczaje 2. w umowach badać zgodny zamiar stron i cel umowy raczej niż dosłowne brzmienie 4.2. Zawarcie umowy Oferta: 1. oferta - oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, które określa istotne postanowienia tej umowy 2. brak terminu na odpowiedź: 1. oferta złożona w obecności drugiej strony lub za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania - przestaje wiązać, gdy nie przyjęto niezwłocznie 2. oferta złożona w inny sposób - przestaje wiązać z upływem czasu, w którym można było w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź bez nieuzasadnionego opóźnienia Oferta elektroniczna: 1. wiąże składającego, jeśli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie 2. przedsiębiorca składający ofertę ma obowiązek przed zawarcie umowy poinformować jednoznacznie o: 1. czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy 2. skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty 3. zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy 4. metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie 5. językach, w których umowa może być zawarta 6. kodeksach etycznych, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej 3. przepisów nie stosuje się do zawierania umów przez lub podobnymi drogami, oraz Strona: 8

9 między przedsiębiorcami, jeśli tak postanowili Odwołanie oferty: 1. między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeśli oświadczenie zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem oświadczenia o przyjęciu oferty 2. oferty nie można odwołać, jeśli to wynika z jej treści lub ustalono termin przyjęcia Opóźnienie odpowiedzi: 1. oświadczenie o przyjęciu nadeszło z opóźnieniem 2. z jego treści lub okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym 3. umowa dochodzi do skutku, chyba że składający ofertę zawiadomi drugą stronę, że wskutek opóźnienia poczytuje umowę za niezawartą Zastrzeżenia: 1. przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę 2. między przedsiębiorcami: 1. odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie 2. strony wiąże umowa ze zmianami wynikającymi z zastrzeżeń 3. te zasady nie działają gdy: 1. z treści oferty wynika, że może być przyjęta tylko bez zastrzeżeń 2. oferent niezwłocznie sprzeciwia się zastrzeżeniom 3. druga strona uzależnia przyjęcie oferty od zgody na zastrzeżenia, a takiej zgody nie otrzymuje Inne przyjęcie oferty: 1. dorozumiane - brak niezwłocznej odpowiedzi to przyjęcie oferty od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych 2. milczące - według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane (np. gdy składający żądane niezwłocznego wykonania umowy) - umowa dochodzi do skutku, gdy druga strona przystępuje do wykonania umowy we właściwym czasie Chwila i miejsce zawarcia umowy: 1. chwila zawarcia umowy (w razie wątpliwości) - chwila otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu (a przy milczącym - przystąpienie do wykonania umowy) 2. miejsce zawarcia umowy (w razie wątpliwości) - miejsce otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu (jeśli nie jest wymagane albo oferta elektroniczna - miejsce zamieszkania lub siedziba oferenta w chwili zawarcia umowy) Aukcja i przetarg: 1. umowa może być zawarta w drodze aukcji lub przetargu 2. treść ogłoszenia aukcji lub przetargu: czas, miejsce, przedmiot, warunki lub sposób ich Strona: 9

10 udostępnienia 3. ogłoszenie i warunki mogą być zmienione lub odwołane, gdy zastrzeżono to w ich treści 4. obowiązek postępowania zgodnie z ogłoszeniem i warunkami: 1. organizator od chwili ogłoszenia 2. oferent od chwili złożenia oferty 5. aukcja: 1. oferta w aukcji przestaje wiązać, gdy inny uczestnik aukcji (licytant) złożył ofertę korzystniejszą (z warunków może wynikać inaczej) 2. zawarcie umowy następuje z chwilą udzielenia przybicia 3. jeśli ważność umowy wymaga dodatkowych wymagań z ustawy, organizator i uczestnik mogą dochodzić zawarcia umowy 6. przetarg: 1. oferta w przetargu przestaje wiązać, gdy została wybrana inna oferta albo przetarg zamknięto bez wybrania oferty (z warunków może wynikać inaczej) 2. organizator niezwłocznie na piśmie informuje uczestników o wyniku lub zamknięciu przetargu bez wyłaniania 3. do ustalenia chwili zawarcia umowy w drodze przetargu stosuje się przepisy dotyczące przyjęcia oferty (warunki mogą mówić inaczej) 7. wadium: 1. określona suma lub zabezpieczenie zapłaty sumy wpłacane organizatorowi przez uczestnika pod rygorem niedopuszczenia do aukcji lub przetargu 2. można zastrzec w warunkach 3. jeśli uczestnik po wyborze jego oferty uchyla się od zawarcia umowy (ważność zależy od spełnienia szczególnych wymagań), organizator zachowuje sumę albo dochodzi z zabezpieczenia 4. w pozostałych przypadkach wadium się zwraca, a zabezpieczenie wygada 5. jeśli organizator uchyla się od zawarcia umowy, uczestnik którego ofertę wybrano może żądać podwójnego wadium lub naprawienia szkody 8. unieważnienie umowy: 1. organizator i uczestnik może żądać (jeśli umowa na cudzy rachunek, żądać może także ta osoba lub dający zlecenie) 2. przyczyny: strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji albo przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami 3. termin - 1 miesiąc od dowiedzenia się o istnieniu przyczyny unieważnienia (max. 1 rok od zawarcia umowy) Zaproszenie do zawarcia umowy (nie oferta!) - ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób. Negocjacje: 1. strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia umowy - zawarta, jeśli porozumieją się do wszystkich postanowień 2. naprawienie szkody - strona negocjowała z naruszeniem dobrych obyczajów (np. nigdy nie miała zamiaru zawrzeć) musi naprawić szkodę, jaką poniosła druga strona licząc na zawarcie Strona: 10

11 umowy 3. ochrona informacji poufnych: 1. strona w wyniku negocjacji udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności - druga jest zobowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania dalej oraz niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów (strony mogą uzgodnić inaczej) 2. w razie naruszenia powyższych obowiązków, można żądać naprawienia szkody albo wydania uzyskanych korzyści 4.3. Forma czynności prawnych Rygor: 1. jeśli ustawa zastrzega formę pisemną, czynność bez tej formy jest nieważna tylko, gdy ustawa daje rygor nieważności 2. jeśli ustawa zastrzega inną formę szczególną, brak formy powoduje nieważność czynności (chyba, że szczególna forma powoduje szczególne skutki prawne) Cel dowodowy: 1. zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru nieważności - w razie braku formy nie można powołać dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron na fakt dokonania czynności (chyba, że forma pisemna tylko dla określonych skutków) 2. dowody powyższe są dopuszczalne, jeśli: 1. strony się zgodzą 2. żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą 3. fakt dokonania czynności uprawdopodobniony za pomocą pisma 3. przepisów o celu dowodowym nie stosuje się do czynności między przedsiębiorcami Przedsiębiorstwo: 1. zbycie, wydzierżawianie, ustanowienie użytkowania na przedsiębiorstwie - forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi 2. zbycie przedsiębiorstwa wpisanego do rejestru powinno być wpisane do rejestru (odpowiednie dla wydzierżawienia lub użytkowania) 3. zapisy powyższe nie uchybiają wymogowi aktu notarialnego przy nieruchomości Dalsze kwestie związane z umowami: 1. jeśli strony zastrzegły w umowie formę szczególną, tylko zachowanie formy szczególnej powoduje skutek 2. zastrzeżenie formy pisemnej bez konsekwencji - tylko cele dowodowe 3. zmiana umowy pisemnej: 1. uzupełnienie lub zmiana w takiej samej formie jak umowa 2. rozwiązanie, odstąpienie, wypowiedzenie na piśmie 3. jeśli inna forma szczególna - rozwiązanie za zgodą stron w takiej formie, odstąpienie lub wypowiedzenie na piśmie Pismo potwierdzające: 1. umowa zawarta między przedsiębiorcami bez formy pisemnej 2. jedna strona niezwłocznie potwierdza w piśmie skierowanym do drugiej tę umowę Strona: 11

12 3. pismo zawiera zmiany lub uzupełnienia umowy, niezmieniające istotnie jej treści 4. strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie potwierdzającym (chyba że druga strona się sprzeciwia) Forma pisemna: 1. do zachowania formy pisemnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli 2. do zawarcia umowy wystarcza wymiana podpisanych dokumentów 3. oświadczenie woli elektroniczne, jeśli jest bezpieczny podpis elektroniczny 4. osobie niemogąca pisać lub czytać: 1. tuszowy odcisk palca, a obok inna osoba wpisuje jej imię i nazwisko 2. inna osoba składa podpis poświadczony przez notariusza lub wójta (b, p), starostę lub marszałka województwa z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie niemogącego pisać lub czytać Data pewna: 1. data pewna - urzędowe poświadczenie daty skuteczne względem osób nieuczestniczących w dokonaniu czynności prawnej 2. pozostałe przypadki daty pewnej: 1. w razie stwierdzenia dokonania czynności w jakimkolwiek dokumencie urzędowym - od daty dokumentu urzędowego; 2. w razie umieszczenia na obejmującym czynność dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ państwowy, organ jednostki samorządu terytorialnego albo przez notariusza - od daty wzmianki 3. w razie śmierci jednej z osób podpisanych na dokumencie datę złożenia przez tę osobę podpisu na dokumencie uważa się za pewną od daty śmierci tej osoby 4.4. Wady oświadczenia woli Brak świadomości lub swobody: 1. nieważne oświadczenie złożone przez osobę, która z dowolnych powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli 2. przede wszystkim choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, inne nawet przemijające zaburzenia czynności psychicznych Pozorność: 1. nieważne oświadczenie złożone za zgodą drugiej strony dla pozoru 2. jeśli oświadczenie złożone dla ukrycia innej czynności prawnej - ocenia się według właściwości tej czynności 3. pozorność nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeśli osoba trzecia nabyła prawo lub została zwolniona z obowiązku (no chyba, że działała w złej wierze) Błąd: 1. błąd co do treści czynności prawnej - można uchylić się od skutków swojego oświadczenia 2. oświadczenie złożone innej osobie - uchylenie się tylko wtedy, gdy błąd wywołała ta osoba Strona: 12

13 albo gdy wiedziała o błędzie lub mogła go z łatwością zauważyć (ograniczenia nie dotyczą czynności nieodpłatnej) 3. można powołać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że bez błędu nie złożylibyśmy oświadczenia (błąd istotny) 4. posłaniec - zniekształcenie oświadczenia woli przez posłańca ma takie same skutki jak błąd 5. podstęp - jeśli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie także gdy błąd nie był istotny lub nie dotyczył treści czynności pranej (podstęp osoby trzeciej jednoznaczny z podstępem strony, jeśli o nim wiedziała i nie zawiadomiła drugiej albo czynność była nieodpłatna) Groźba: 1. oświadczenie pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej 2. można uchylić się od skutków prawnych swojego oświadczenia, jeśli z mógł się obawiać, że jemu lub innej osobie grozi niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe Uchylenie skutków oświadczenia woli: 1. błąd lub groźba - następuje poprzez złożenie oświadczenia drugiej osobie na piśmie 2. termin: 1. błąd - 1 rok od wykrycia 2. groźba - 1 rok od ustania obawy 4.5. Warunek 1. pojęcie - powstanie lub ustanie skutków czynności prawnych można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek) 2. ziszczenie się warunku nie ma mocy wstecznej, chyba że tak zastrzeżono 3. warunkowo uprawniony może wykonywać wszelkie czynności, które zmierzają do zachowania jego prawa 4. rozporządzenia sprzeczne z warunkiem: 1. jeśli czynność prawna rozporządzająca prawem dokonana pod warunkiem, następne rozporządzenia tracą moc z chwilą ziszczenia się warunku w takim zakresie, w jakim udaremniają lub ograniczają ziszczenie się warunku 2. ale jeśli na podstawie takie rozporządzenia osoba trzecia nabyła prawo lub zwolniła się z obowiązku, odpowiednie stosowanie przepisów z osobami nieuprawnionymi do rozporządzania prawem 5. fikcje skuteczności: 1. strona której zależy na nieziszczeniu się warunku przeszkadza w sposób sprzeczny z ZWS - skutki, jakby warunek się ziścił 2. strona, której zależy na ziszczeniu się warunku doprowadza w sposób sprzeczny z ZWS do ziszczenia - skutki, jakby się nie ziścił 6. warunki bezprawne: 1. warunek niemożliwy 2. warunek przeciwny ustawie lub ZWS 7. skutki warunków bezprawnych - nieważność czynności prawnej (warunek zawieszający), niezastrzeżony (warunek rozwiązujący) Strona: 13

14 4.6. Przedstawicielstwo Ogólnie Materiał pochodzi ze strony Bierzcie i uczcie się z niego wszyscy! 1. czynności prawnej można dokonać przez przedstawiciela (wyjątki przewidziane w ustawie i właściwości czynności prawnej) 2. czynność w granicach umocowania pociąga skutki bezpośrednio dla reprezentowanego 3. rodzaje przedstawicielstwa: 1. ustawa (przedstawiciel ustawowy) 2. oświadczenie (pełnomocnik) 4. osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa do obsługiwania publiczności poczytywana jest w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych Pełnomocnictwo Rodzaje pełnomocnictwa: 1. ogólne - do czynności zwykłego zarządu 2. rodzajowe - do poszczególnych kategorii czynności 3. szczególne - do konkretnej czynności Forma: 1. ogólne - pod rygorem nieważności na piśmie 2. do czynności o szczególnej formie - taka sama forma To, że pełnomocnik jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych dla mocodawcy nie ma znaczenia. Odwołanie i śmierć: 1. pełnomocnictwo można w każdym czasie odwołać (chyba że mocodawca się tego zrzekł z powodu treści stosunku prawnego) 2. pełnomocnictwo wygasa z chwilą śmierci mocodawcy lub pełnomocnika (chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono, co wynika z treści stosunku prawnego) 3. po wygaśnięciu pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa (może żądać poświadczonego odpisu, ale trzeba zaznaczyć na piśmie wygaśnięcie) Rzekomy pełnomocnik: 1. umowy: 1. jeśli nie ma umocowania albo przekroczył, ważność umowy zależy od potwierdzenia od "mocodawcy" 2. druga strona może wyznaczyć "mocodawcy" odpowiedni termin do potwierdzenia (wolna po bezskutecznym upływie) 3. przy braku potwierdzenia pełnomocnik ma zwrócić co otrzymał oraz naprawić szkodę 2. jednostronna czynność prawna: 1. jeśli nie ma umocowania lub przekroczył - nieważna czynność 2. jeśli ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu zgodził się na Strona: 14

15 działanie bez umocowania, przepisy o zawarciu umowy bez umocowania (te wyżej) Dodatkowe zagadnienia: 1. pierwotnie umocowany - wygasło pełnomocnictwo, ale pełnomocnik dokonał czynności w graniach umocowania - czynność prawna ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć 2. substytuci - możliwi tylko gdy wynika to z treści pełnomocnictwa, ustawy albo stosunku prawnego 3. kilku pełnomocników - jeśli każdy ma taki sam zakres umocowania, mogą działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z pełnomocnictwa 4. pełnomocnik jako druga strona: 1. pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności, w której reprezentuje mocodawcę (chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo ze względu na treść czynności wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy) 2. odpowiednie stosowanie gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony Prokura Pojęcie: 1. prokura - pełnomocnictwo udzielone przez przedsiębiorcę podlegającego wpisowi do rejestru przedsiębiorców 2. obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa 3. nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej 4. pod rygorem nieważności udzielona na piśmie 5. prokurentem może być osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnych Pełnomocnictwo szczególne - do zbycia przedsiębiorstwa, oddania do czasowego korzystania, do zbywania i obciążania nieruchomości. Rodzaje prokury: 1. udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) i oddzielnie 2. oświadczenia lub doręczenia mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury łącznej 3. prokura oddziałowa - prokura ograniczona do zakresu spraw związanych z oddziałem przedsiębiorstwa Przeniesienie, odwołanie, wygaśnięcie: 1. prokury nie można przenieść (ale prokurent może dać pełnomocnictwo rodzajowe lub szczególne) 2. prokurę można w każdym czasie odwołać 3. wygaśnięcie: 1. wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru 2. ogłoszenie upadłości, otwarcia likwidacji lub przekształcenia przedsiębiorcy 4. NIE WYGASA - śmierć przedsiębiorcy lub utrata przez niego zdolności do czynności Strona: 15

16 prawnych Obowiązek zgłoszenia: 1. udzielenie i wygaśnięcie prokury należy zgłosić do rejestru 2. zgłoszenie powinno określać rodzaj prokury, a w przypadku łącznej - sposób wykonywania 5. Termin Podstawa obliczania - poniższe zasady, jeśli orzeczenie sądu, decyzja organu albo czynność prawna nie określają innego sposobu liczenia. 1. termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia (nie wlicza się pierwszego dnia, jeśli zdarzenie pewne) 2. termin oznaczony w tygodniach, miesiącach i latach kończy się z upływem dnia odpowiadającego nazwą pierwszemu dniowi terminu (jeśli w miesiącu nie ma takiego dnia - ostatni dzień tego miesiąca, jeśli obliczamy wiek osoby fizycznej - koniec z początkiem ostatniego dnia) 3. początek, środek, koniec i połowa miesiąca - 1 dzień, 15 dzień, ostatni dzień, 15 dzień miesiąca 4. jeśli termin w miesiącach i latach, a ciągłość nie jest wymagana - miesiąc to 30 dni, a rok jeśli ostatni dzień terminu przypada w dzień ustawowo wolny od pracy - następny dzień 6. stosowanie przepisów o warunku: 1. jeżeli skutki czynności prawnej mają powstać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku zawieszającym 2. jeżeli skutki czynności prawnej mają ustać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym 6. Przedawnienie roszczeń Przedawnienie: 1. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia 2. można zrzec się zarzutu przedawnienia (ale przed terminem jest nieważne) 3. terminu przedawnienia nie można zmienić czynnością prawną Terminy: 1. 3 lata - roszczenia o świadczenia okresowe oraz roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej lat - pozostałe Początek: 1. dzień, w którym roszczenie stało się wymagalne 2. jeśli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia czynności prawnej przez uprawnionego - dzień, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie Strona: 16

17 3. roszczenie o zaniechanie - dzień, w którym ten przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia Zawieszenie (bieg nie zaczyna się, a zaczęty ulega zawieszeniu): 1. roszczenia dzieci przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej 2. osoby niemające pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko opiekunom lub kuratorom - przez czas sprawowania opieki lub kurateli 3. małżonek przeciwko małżonkowi - przez czas trwania małżeństwa 4. roszczenie, których z powodu siły wyższej nie można dochodzić - przez czas trwania przeszkody Wstrzymanie zakończenia: 1. względem osoby bez pełnej zdolności do czynności prawnych - przedawnienie nie wcześniej niż 2 lata od ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo ustania przyczyny 2. jeśli termin krótszy niż 2 lata - od dnia ustanowienia lub ustania przyczyny 3. odpowiednie stosowanie wobec osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej Przerwanie biegu przedawnienia: 1. podstawy: 1. przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia 2. przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje 3. przez wszczęcie mediacji 2. po każdy przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (w przypadku postępowań lub mediacji - od momentu zakończenia postępowania) Terminy po orzeczeniu: 1. roszczenie stwierdzone prawomocnym wyrokiem sadu lub organu powołanego do rozstrzygania spraw, sądu polubownego, ugodą sądową lub przed mediatorem zatwierdzoną przez sąd - 10 lat 2. roszczenia okresowe należne w przyszłości stwierdzone w wyroku - 3 lata Strona: 17