SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH

Transkrypt

1 SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH Nazwa i adres obiektu budowlanego: Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m. Nazwa i adres inwestora: Gmina Skawina, Skawina, ul. Rynek 1 Wspólny Słownik Zamówień (CPV): Roboty budowlane w zakresie budowy wodociągów i rurociągów do odprowadzania ścieków Roboty budowlane w zakresie kanałów ściekowych Opracował: mgr inż. Jacek Jędrys

2 . Spis treści 1. WSTĘP Przedmiot STWiORB Zakres stosowania Specyfikacji Zakres robót objętych Specyfikacją Określenia podstawowe Ogólne wymagania dotyczące robót MATERIAŁY Rury kanalizacyjne: Kształtki kanalizacyjne PVC Studzienki kanalizacyjne betonowe Drenaże Piasek na podsypkę i obsypkę rur Żwir lub pospółka na podsypkę filtracyjną Materiały izolacyjne i uszczelniające Składowanie materiałów na placu budowy Odbiór materiałów na budowie SPRZĘT Do robót ziemnych i przygotowawczych stosować następujący sprzęt: Do robót montażowych stosować: TRANSPORT Rury kanałowe Kręgi betonowe Włazy kanałowe Mieszanka betonowa Kruszywo Cement i przechowywanie cementu Piasek WYKONANIE ROBÓT Opracowania projektowe Ogólne zasady wykonania robót Prace wstępne Roboty przygotowawcze Roboty ziemne - wykopy Odwodnienie dna wykopu Podsypka Roboty montażowe Podłączenie do studzienek Wyloty kanałów Zasyp wykopu Układanie elementów prefabrykowanych Ochrona przed korozją KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Ogólne zasady kontroli jakości robót Badanie zgodności z Rysunkami Badanie materiałów Badanie wykonania wykopów Badanie w zakresie podłoża wzmocnionego Badanie głębokości ułożenia przewodu i wielkości przykrycia Badanie w zakresie budowy przewodu i studzienek Badania zabezpieczenia przewodu, studzienek przed korozją Badanie szczelności odcinka przewodu Badanie warstwy ochronnej zasypu Badanie prawidłowości wykonania deskowań dla konstrukcji betonowych i żelbetowych Badania składników betonu Badanie mieszanki betonowej str. 2

3 Badanie zabezpieczenia przed korozją Badania zasypu OBMIAR ROBÓT ODBIÓR ROBÓT Odbiór techniczny częściowy Odbiór techniczny końcowy Zapisywanie i ocena wyników badań PODSTAWA PŁATNOŚCI PRZEPISY ZWIĄZANE Normy Inne dokumenty str. 3

4 . D BUDOWA ODWODNIENIA - RETENCJA Kody CPV: Roboty budowlane w zakresie budowy wodociągów i rurociągów do odprowadzania ścieków Roboty budowlane w zakresie kanałów ściekowych 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej Specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych (STWiORB) są wymagania dotyczące wykonania robót związanych z budową części odwodnienia drogi gminnej w zakresie wykonania retencji w ramach zadania p.n.: PRZEBUDOWA DROGI GMINNEJ NR K ZELCZYNA KRZĘCIN WRAZ Z ODWODNIENIEM OD SKRZYŻOWANIA Z DROGĄ GMINNĄ NR K DO SKRZYŻOWANIA Z DROGĄ GMINNĄ k O DŁUGOŚCI OKOŁO 920m Zakres stosowania Specyfikacji Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w pkt.1.1 zgodnie z STWiORB ST 00 Wymagania Ogólne Zakres robót objętych Specyfikacją Roboty, których dotyczy Specyfikacja (STWiORB) obejmują wszystkie czynności umożliwiające wykonanie robót wymienionych w punkcie 1.1. w zakresie zgodnym z Rysunkami i mają zastosowanie przy wykonaniu: budowę studni retencyjnych betonowych, wykonanie rozdziału wód opadowych i roztopowych za pomocą korytek betonowych prefabrykowanych, budowę odcinków kanałów prowadzących wody opadowe do istniejącego rowu i do studni retencyjnych opadowe z terenu drogi gminnej z rur PVC-U lite w zakresie średnic Dz160x6,2 SN16 oraz rur Dz200x5,9 SN8. W zakres robót wymienionych w punktach wchodzą: pomiary liniowe w terenie, roboty przygotowawcze, wykonanie tymczasowych dróg montażowych, wykopy liniowe wraz z umocnieniem i rozbiórką umocnienia, wykonanie podłoża z piasku pod rurociągi, roboty montażowe przewodów kanalizacyjnych, wykonanie wylotu do istniejącego rowu, próby szczelności, podsypki i obsypki rur, zabudowa studzienek kanalizacyjnych, ochrona przed korozją, zasyp wykopów gruntem rodzimym, przywrócenie terenu do stanu istniejącego, kontrola jakości, wykonanie powykonawczej dokumentacji geodezyjnej Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej ST są zgodne z odpowiednimi normami i określeniami podanymi w ST Kanał Liniowy obiekt inżynierski przeznaczony do przesyłania i odprowadzania ścieków lub opadów deszczowych. str. 4

5 Kanał deszczowy Kanał przeznaczony do odprowadzenia ścieków opadowych lub wód opadowych Kanał doprowadzający Kanał doprowadzający ścieki lub wody opadowe do odbiornika lub urządzeń technologicznych (podczyszczalni ścieków, pompowni) Kanał odprowadzający Kanał odprowadzający ścieki lub wody opadowe do odbiornika Kanał zamknięty Kanał, którego obwód przekroju poprzecznego jest zamknięty Przykanalik Kanał przeznaczony do połączenia obiektu z siecią kanalizacji deszczowej Kolektor, kanał zbiorczy Kanał przeznaczony do zbierania ścieków lub wód opadowych z kanałów bocznych i odprowadzenia ich do pompowni, podczyszczalni lub odbiornika Kanał przełazowy Kanał zamknięty o wysokości wewnętrznej większej lub równej 1,0 m Kanał nieprzełazowy Kanał zamknięty o wysokości wewnętrznej mniejszej niż 1,0 m Studzienka kanalizacyjna (rewizyjna) Obiekt na kanale nieprzełazowym przeznaczony do kontroli i prawidłowej eksploatacji kanałów Studzienka przelotowa Studzienka kanalizacyjna zlokalizowana na załamaniach osi kanału w planie na załamaniach spadku kanału oraz na odcinkach prostych Studzienka połączeniowa Studzienka kanalizacyjna przeznaczona do połączenia co najmniej dwóch kanałów dopływowych, w jeden kanał odpływowy Studzienka kaskadowa (spadowa) Studzienka kanalizacyjna, mająca dodatkowy przewód pionowy umożliwiający wytracenie nadmiaru energii ścieków lub wód opadowych, spływających z wyżej położonego kanału dopływowego do niżej położonego kanału odpływowego Studzienka monolityczna Studzienka, której co najmniej komora robocza jest wykonana w konstrukcji monolitycznej Studzienka prefabrykowana Studzienka, której co najmniej zasadnicza część komory roboczej i komin włazowy są wykonane z prefabrykatów. str. 5

6 Studzienka kołowa Studzienka z komorą roboczą w kształcie koła w przekroju poziomym Komora robocza Zasadnicza część studzienki kanalizacyjnej przeznaczona do czynności eksploatacyjnych Komin włazowy Kineta Szyb łączący komorę roboczą z powierzchnią terenu, przeznaczony do wchodzenia i wychodzenia obsługi. Wyprofilowane koryto w dnie studzienki kanalizacyjnej, przeznaczone do przepływu ścieków Wysokość komory roboczej Odległość pomiędzy rzędną dolnej powierzchni płyty pokrywowej, lub innego elementu przykrycia komory roboczej, a rzędną spocznika przy ścianie komory Spocznik Element dna studzienki pomiędzy kinetą, a ścianą komory roboczej Właz kanałowy Element żeliwny przeznaczony do przykrycia podziemnych studzienek kanalizacyjnych, składający się z korpusu i pokrywy Płyta pokrywowa (pośrednia) Płyta przykrywająca komorę roboczą studzienki kanalizacyjnej Pokrywa włazu kanałowego Ruchoma część włazu kanałowego, służąca do zamykania otworów studzienek kanalizacyjnych Otwory wentylacyjne Otwory w pokrywach włazów kanałowych, spełniające funkcje wentylacyjne Powierzchnia wsporcza Powierzchnia korpusu, na której wspierają się pokrywa, ramka dystansowa lub kratka Wpust deszczowy Urządzenie do odbioru ścieków opadowych, spływających do kanału z utwardzonych powierzchni terenu Skrzynka wpustu deszczowego Zwieńczenie wpustu, składające się z korpusu i kratki, osadzone na zestawie odpływowym w miejscu jego zabudowy Korpus Część skrzynki wpustu lub włazu kanałowego stanowiącego obudowę i podparcie kratki lub pokrywy włazu, montowana na miejscu zabudowy. str. 6

7 Kratka Ruchoma część skrzynki, wpustu ściekowego, umożliwiająca odbiór wód powierzchniowych Ciecze lekkie To ciecze, których ciężar właściwy jest mniejszy od ciężaru właściwego wody, które są w wodzie nierozpuszczalne lub słabo rozpuszczalne jak: benzyny, oleje napędowe lub grzewcze oraz inne oleje pochodzenia mineralnego, roślinnego i zwierzęcego Średnica nominalna Jest to liczba przyjęta umownie do oznaczenia przelotu armatury lub średnicy wewnętrznej rurociągu, odpowiadająca w przybliżeniu wymiarom rzeczywistym wyrażonym w mm Odległość bezpieczna Najmniejsza dopuszczalna odległość mierzona w płaszczyźnie poziomej pomiędzy obrysem budowli, a osią przewodu Spajalność Przydatność metalu o danej wrażliwości na spajanie do utworzenia w określonych warunkach spajania złącza metalicznie ciągłego o wymaganej użyteczności. Spajanie obejmuje: spawanie, zgrzewanie i lutowanie Spawanie Spoina Metoda spajania, w której łączone brzegi oraz spoiwo ulegają stopieniu. Część spawanego złącza, składająca się wyłącznie z metalu stopionego podczas spawania t.j. ze stopionego materiału rodzimego i spoiwa Materiał rodzimy Spoiwo Materiał z którego wykonany jest przedmiot poddawany procesowi spajania. Materiał dodatkowy przeznaczony do utworzenia spoiny Złącze spawane Połączenie dwóch lub więcej części wykonane za pomocą spawania Spawanie gazowe Spawanie, w którym źródłem ciepła jest płomień gazowy Spawanie łukowe Spawanie, w którym źródłem ciepła jest łuk elektryczny Spawanie ręczne Spawanie, w którym zarówno posuw elektrody lub drutu spawalniczego jak i przesuwanie źródła ciepła wzdłuż złącza odbywają się ręcznie Spoina montażowa Spoina łącząca części prefabrykowane w całość konstrukcyjną wykonaną w warunkach spawania str. 7

8 . montażowego Spoina sczepna Krótka spoina wykonana dla utrzymania części łączonych w położeniu odpowiednim do spawania Spoina ciągła Spoina ułożona na całej długości złącza Zgrzewanie Metoda spajania przy której połączenie materiałów następuje wskutek docisku, niezależnie od źródła, ilości i koncentracji ciepła występującego w czasie łączenia Zgrzewalność Podatność materiału do łączenia za pomocą zgrzewania przy określonych warunkach technologicznych Złącze zgrzewane Zgrzeina Połączenie dwu lub więcej części, wykonane za pomocą zgrzewania. Miejsce złącza zgrzewanego, w którym nastąpiło połączenie (materiałów) o fizycznej ciągłości Wylot ścieków Element na końcu kanału odprowadzającego ścieki do odbiornika Prefabrykat betonowy Element wykonany w zakładzie przemysłowym, który przywieziony na budowę może zostać szybko zamontowany i w krótkim czasie zaczyna spełniać swoją funkcję Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz zgodność z Rysunkami i poleceniami Inżyniera. Ogólne wymagania istotne z punktu widzenia: organizacji robót budowlanych; zabezpieczenia interesu osób trzecich; ochrony środowiska; warunków bezpieczeństwa pracy; zaplecza dla potrzeb Wykonawcy; warunków organizacji ruchu; zabezpieczenia chodników i jezdni, podano w STWiORB ST 00. Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY Wykonawca jest zobowiązany dostarczyć materiały zgodnie z wymaganiami Rysunków i ST. Wykonawca powinien powiadomić Inżyniera o proponowanych źródłach otrzymania materiałów przed rozpoczęciem ich dostawy. Jeżeli Rysunki lub ST, przewidują możliwość wariantowego wyboru rodzaju materiału w wykonywanych robotach, Wykonawca powinien powiadomić Inżyniera o swoim wyborze najszybciej jak to możliwe przed użyciem materiału, albo w okresie ustalonym przez Inżyniera. W przypadku niezaakceptowania materiału ze wskazanego źródła, Wykonawca powinien przedstawić do akceptacji Inżyniera materiał z innego źródła. Wybrany i zaakceptowany rodzaj materiału nie może być później zmieniony bez zgody Inżyniera. Każdy str. 8

9 . rodzaj robót, w którym znajdują się nie zbadane i nie zaakceptowane materiały, Wykonawca wykonuje na własne ryzyko, licząc się z jego nieprzyjęciem i niezapłaceniem za wykonaną pracę. Przy wykonywaniu robót budowlanych należy, zgodnie z ustawą Prawo Budowlane, stosować wyroby budowlane, które zostały dopuszczone do obrotu i powszechnego lub jednostkowego stosowania w budownictwie, czyli posiadające: -certyfikat na znak bezpieczeństwa, wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych - w odniesieniu do wyrobów podlegających tej certyfikacji lub - certyfikat zgodności, lub deklarację zgodności z Polską Normą lub z aprobatą techniczną, mające istotny wpływ na spełnienie co najmniej jednego z wymagań podstawowych - w odniesieniu do wyrobów nie objętych certyfikacją na znak bezpieczeństwa lub -oznaczone znakowaniem CE, dla których zgodnie z odrębnymi przepisami dokonano oceny zgodności ze zharmonizowaną normą europejską, wprowadzoną do zbioru Polskich Norm, a europejską aprobatą techniczną lub krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego Unii Europejskiej uznaną przez Komisję Europejską za zgodną z wymaganiami podstawowymi, lub - znajdujące się w określonym przez komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej. Wszystkie zakupione przez Wykonawcę materiały powinny być zaopatrzone przez producenta w/w dokument i udostępniane Inwestorowi i nadzorowi budowlanemu w czasie trwania budowy. Do faktury zakupu należy dołączyć certyfikat jakości tworzywa i atest Rury kanalizacyjne: Rury kanalizacyjne PVC-U SDR34 i SDR26 Lite tj. jednorodne w całej strukturze według PN-EN 1401:1999, zgodne z AT/ , z kielichem, łączone na uszczelkę gumową, wg PN-80/C-89205, PN-83/C średnicy: - Dz200 x 5,9 mm, - Dz160 x 6,2 mm Rury PE100 szereg SDR17 o ciśnieniu 1,0 MPa (PN 10) wg ISO łączone przez zgrzewanie doczołowe za pomocą kształtek elektrooporowych: - Dz40 2,4 mm Kształtki kanalizacyjne PVC Łączone łącznikami lub kielichowo z uszczelkami na wcisk Studzienki kanalizacyjne betonowe Studzienki z kręgów betonowych łączonych na uszczelki samosmarujące i ich elementy. Studzienki kanalizacyjne należy wykonać w sposób odpowiadający wymaganiom normy PN-EN Beton hydrotechniczny /B40, B45/ Składniki do produkcji betonu i sposób jego produkcji do budowy studzienek kanalizacyjnych powinny odpowiadać wymaganiom normy PN-88/B Beton zwykły Beton zwykły powinien odpowiadać PN-EN 206: Zaprawy budowlane zwykłe str. 9

10 Woda Zaprawy budowlane do połączenia elementów prefabrykowanych, powinny odpowiadać PN-90/B Woda do betonu i zapraw powinna spełniać wymagania normy PN-88/B Piasek do zapraw Piasek do zapraw powinien odpowiadać PN-79/B Kruszywo mineralne Do betonu należy stosować kruszywo mineralne odpowiadające wymaganiom normy PN-/B /A1: Cement portlandzki Cement portlandzki powinien odpowiadać PN-B-19701: Cement hutniczy Cement hutniczy powinien odpowiadać PN-B-19701: Kręgi betonowe Powinny spełniać wymagania normy BN-86/ , DIN 4034 cz. 1 i 2 Dn1200/1470 mm, wysokość h = 250 mm, h = 500 mm, h = 750 mm i h = 1000 mm Elementy denne żelbetowe Dn1200/1500 mm, wysokość h = 1000 mm Płyty pokrywowe żelbetowe okrągłe Powinny spełniać wymagania normy BN-86/ , DIN 4034 T1. Płyty żelbetowe nastudzienne o wymiarach: Dn1470 x 625/200 mm Zwężki żelbetowe Dn1470/625 mm Pierścienie wyrównawcze Dn 625/60 mm Dn 625/80 mm Dn 625/100 mm Włazy kanałowe Powinny odpowiadać wg PN-EN 124:2000 typ D400 na zatrzask i zawias, żeliwne lub z wypełnieniem betonowym Stopnie żeliwne 2.4. Drenaże Stopnie żeliwne do studzienek kanalizacyjnych wg PN-EN 13101:2005. Rury drenażowe z polipropylenu lub PVC Dn50 Dn150 mm. str. 10

11 Piasek na podsypkę i obsypkę rur Piasek na podsypkę i obsypkę rur kanalizacyjnych wg PN-87/B Żwir lub pospółka na podsypkę filtracyjną Podsypka filtracyjna ze żwiru, pospółki lub tłucznia wg PN-87/B Materiały izolacyjne i uszczelniające Kit olejowy i poliestrowy Kity budowlane trwale plastyczne służące do uszczelniania przejść rur przez ściany studzienek wg PN-B : Papa izolacyjna Powinna spełniać wymagania PN-90/B Lepik asfaltowy wg PN-B-24620: Inne uszczelnienia Kompozycja bitumiczno - rozpuszczalnikowa do gruntowania i wykonania powłok w gruntach suchych. Kompozycja bitumiczno - winylowa do zabezpieczeń przeciwwilgociowych i wodochronnych Przejście szczelne dla rur z PVC-U Dla przejść rur przez ścianę studzienek, komór: PVC łączniki Uszczelki samosmarowujące do łączenia kręgów, płyt Składowanie materiałów na placu budowy Powinno odbywać się na terenie równym i utwardzonym z możliwością odprowadzenia wód opadowych. Elementy prefabrykowane mogą być składowane poziomo lub pionowo, jedno lub wielo warstwowo. W przypadku poziomego składowania rur, pierwszą warstwę rur należy ułożyć na podkładach drewnianych, zabezpieczając klinami umocowanymi do podkładów pierwszy i ostatni element warstwy przed przesunięciem z ułożeniem równolegle. Zaleca się składowanie rur na paletach w opakowaniu producenta. Przy pionowym składowaniu należy stosować podkłady i kliny podobnie jak przy składowaniu rur. Włazy należy składować w pozycji wbudowania. Pokrywy żelbetowe należy składować poziomo. Cement, materiały izolacyjne, uszczelki oraz inne drobne Elementy należy składować w magazynie zamkniętym. Kruszywa tj. pospółkę i piasek do zapraw należy składować w pryzmach. Zaleca się sposób składowania materiałów umożliwiający dostęp do poszczególnych jego asortymentów. Kształtki z polipropylenu należy składować pod zadaszeniem, w opakowaniach fabrycznych Rury PVC, PE Magazynowane rury powinny być zabezpieczone przed szkodliwymi działaniami promieni słonecznych oraz opadów atmosferycznych. Temperatura w miejscu przechowywania nie powinna przekraczać +30 o C. Rury należy przechowywać w pozycji poziomej, na płaskim i równym podłożu, w stosach o wysokości do 1,50 m Rury stalowe Rury powinny być składowane w pozycji leżącej jedno lub wielowarstwowo na podkładach drewnianych, tak aby nie uszkodzić izolacji. Pierwszą warstwę rur należy zabezpieczyć przed przesunięciem za pomocą klinów drewnianych przybitych do podkładów. Rury można przechowywać pod zadaszeniem (wiatą). str. 11

12 . Rury należy układać wg średnic, w sposób zapewniający stateczność oraz umożliwiający dostęp do poszczególnych asortymentów Kształtki Kształtki należy przechowywać w magazynie zamkniętym oraz suchym Uszczelki Uszczelki należy przechowywać w magazynie zamkniętym oraz suchym Włazy i stopnie Włazy, stopnie i skrzynki mogą być przechowywane na wolnym powietrzu z dala od substancji działających korodująco. Składowiska powinny być utwardzone i odwodnione. Włazy powinny być posegregowane wg klas Kruszywo Składowisko kruszywa powinno być zlokalizowane jak najbliżej wykonywanego odcinka kanalizacji. Podłoże składowiska powinno być równe, utwardzone, z odpowiednim odwodnieniem, zabezpieczające kruszywo przed zanieczyszczeniem w czasie jego składowania i poboru Cement Cement powinien być przechowywany w silosach. Na budowie powinny znajdować się silosy w ilości zapewniającej ciągłość robót. Składowanie cementu w workach Wykonawca zapewni w magazynach zamkniętych. Składowany cement musi być bezwzględnie odizolowany od wilgoci. Czas przechowywania cementu nie może być dłuższy niż 3 miesiące Inne materiały Zaleca się składowanie materiałów w sposób zapewniający stateczność oraz umożliwiający dostęp do poszczególnych asortymentów. Sposób składowania i przechowywania materiałów na placu budowy powinien zapewnić skuteczne zabezpieczenie ich przed uszkodzeniem mechanicznym i utratą właściwości technicznych. W okresie składowania materiałów należy dokonywać niezbędnych zabiegów konserwacyjnych Odbiór materiałów na budowie Materiały należy dostarczyć na budowę wraz ze świadectwem jakości, kartami gwarancyjnymi i protokółami odbioru technicznego. Dostarczone materiały na miejsce budowy należy sprawdzić pod względem kompletności i zgodności z danymi Producenta. Należy przeprowadzić oględziny dostarczonych materiałów. W razie stwierdzenia wad lub powstania wątpliwości ich jakości, przed wbudowaniem należy poddać badaniom określonym przez Inżyniera robót. 3. SPRZĘT Wykonawca przystępujący do budowy kanałów i studni retencyjnych zastosuje sprzęt gwarantujący właściwą jakość robót Do robót ziemnych i przygotowawczych stosować następujący sprzęt: piła do cięcia asfaltu, sprzęt do zagęszczania gruntu, samochód skrzyniowy, samochody samowyładowcze, koparki, spycharki. str. 12

13 Do robót montażowych stosować: wciągarkę ręczną łańcuchową, samochód beczkowóz, samochód skrzyniowy, żuraw samojezdny kołowy, betoniarki przyczepę dłużycową, żuraw urządzenia mechaniczne do cięcia rur, agregat prądotwórczy, pojemnik do betonu, kocioł do gotowania lepiku, spawarki elektryczne, wibratory, zgrzewarki, giętarkę do prętów. Sprzęt montażowy i środki transportu muszą być w pełni sprawne i dostosowane do technologii robót. Sposób wykonywania robót oraz sprzęt zaakceptuje Inżynier. 4. TRANSPORT Wykonawca zobowiązany jest do stosowania takich środków transportu, które pozwolą uniknąć uszkodzeń, odkształceń przewożonych materiałów. Materiały powinny być przewożone na budowę zgodnie z przepisami ruchu drogowego oraz przepisami BHP. Rodzaj oraz ilość środków transportu powinna gwarantować prowadzenie robót zgodnie z zasadami zawartymi w Rysunkach, ST i wskazaniami Inżyniera oraz w terminie przewidzianym w Kontrakcie. Wykonawca powinien wykazać się możliwością korzystania z następujących środków transportu: samochód skrzyniowy z dłużycą, samochód samowyładowczy, samochód dostawczy. Przewożone materiały powinny być rozmieszczone równomiernie oraz zabezpieczone przed przemieszczaniem się w czasie ruchu pojazdu Rury kanałowe Rury powinny być układane w pozycji poziomej. Pierwszą warstwę rur należy układać na podkładach drewnianych, z założeniem klinów pod skrajne rury. Przy wielowarstwowym ułożeniu rur, górna warstwa nie może przewyższać ścian środka transportu więcej niż 1/3 średnicy zewnętrznej rury. Poszczególne warstwy rur należy przekładać materiałem wyściółkowym w miejscach stykania się wyrobów. Przy przewożeniu rur z tworzyw sztucznych, środki transportu powinny mieć powierzchnie gładkie bez gwoździ lub innych ostrych krawędzi. Przy transporcie rur PVC i PE należy zachować następujące wymagania: przewóz rur może odbywać się tylko samochodami skrzyniowymi, przy temperaturze powietrza od -5 o do +30 o C, ułożenie rur na podkładach drewnianych naprzemianlegle z zastosowaniem przekładek dla ochrony przed zarysowaniem, przy ujemnych temperaturach należy zachować szczególną ostrożność z uwagi na zwiększoną kruchość tworzywa. str. 13

14 Kręgi betonowe Kręgi należy transportować w pozycji wbudowania, lub prostopadle do pozycji wbudowania. Dla usztywnienia przewożonych elementów należy stosować przekładki, rozpory i kliny z drewna, gumy i innych materiałów. Podnoszenie i opuszczanie kręgów należy wykonywać za pomocą minimum trzech lin zawiesia, rozmieszczonych równomiernie na obwodzie prefabrykatu Włazy kanałowe Włazy kanałowe należy zabezpieczyć w czasie transportu przed przemieszczeniem. Włazy typu D mogą być przewożone luzem Mieszanka betonowa Mieszankę betonową należy przewozić w odpowiednich warunkach nie powodujących: segregacji składników, zmiany składu mieszanki, zanieczyszczenia mieszanki i obniżenia temperatury przekraczającej granicę określoną w wymaganiach technologicznych Kruszywo Kruszywa mogą być przewożone środkami transportu, w sposób zabezpieczający je przed zanieczyszczeniem i nadmiernym zawilgoceniem Cement i przechowywanie cementu Transport cementu i przechowywanie powinny być zgodne z BN-88/ Wykonawca zapewni transport cementu luzem samochodami - cementowozami, natomiast transport cementu w workach samochodami krytymi, chroniącymi cement przed wilgocią Piasek Dla piasku na podsypkę i obsypkę rur przewiduje się bezpośredni dowóz z piaskowni samochodami samowyładowczymi. Do przewozu mieszanki betonowej Wykonawca zapewni takie środki transportu, które nie spowodują: segregacji składników, zmiany składu mieszanki, zanieczyszczenia mieszanki, obniżenia temperatury przekraczającej granicę określoną w wymaganiach technologicznych oraz zapewnią właściwy czas transportu umożliwiający prawidłowe wbudowanie i zagęszczenie mieszanki. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Opracowania projektowe Wykonawca zobowiązany jest we własnym zakresie i na koszt własny do sporządzenia, wszelkich niezbędnych opracowań projektowych zabezpieczenia wykopów. Do obowiązków Wykonawcy należy również uzyskanie wszelkich niezbędnych uzgodnień dla tych projektów. Projekty konstrukcyjne winny być sporządzone zgodnie z zasadami obowiązujących polskich norm. Projekty podlegają akceptacji Inżyniera Wymagania szczegółowe dla opracowań projektowych Przy opracowywaniu projektów należy uwzględnić dyspozycje co do sposobu prowadzenia robót zawarte w Rysunkach. Projekty konstrukcyjne zabezpieczeń winny zawierać co najmniej: projekty ścianek szczelnych i kotew gruntowych ograniczających rozkopy przyprowadzeniu robót ziemnych str. 14

15 . dla potrzeb budowy kanalizacji i obiektów na sieci w sposób nie stwarzających zagrożeń dla istniejących obiektów i urządzeń, projekty tymczasowych odwodnień wykopów fundamentowych i rozkopów Warunki techniczne wykonania opracowań projektowych Wszystkie projekty muszą zawierać warunki techniczne wykonania, które zawierać będą: badania geologiczne w zakresie koniecznym dla opracowania projektów konstrukcyjnych, dobór odpowiednich materiałów dla przewidzianych robót wraz z podaniem dla nich wymaganych parametrów jakościowych, warunków ich stosowania, zakresu i sposobu kontroli jakości oraz zasad ich odbioru, dobór sprzętu, normy i przepisy dotyczące materiałów i sposobu prowadzenia robót. Powyższe warunki po uzyskaniu akceptacji przez Inżyniera stanowić będą podstawę wykonania robót, kontroli ich jakości oraz odbiorów Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORB ST 00. Wymagania ogólne Prace wstępne Wykonawca przedstawi Inżynierowi do akceptacji Projekt organizacji i harmonogram robót uwzględniający wszystkie warunki w jakich będą wykonywane roboty związane z budową kanałów i studni retencyjnych. Technologia budowy kanałów i studni retencyjnych uzależniona jest od warunków technicznych wydanych przez jej Użytkownika. Całość prac przy budowie kanałów i studni retencyjnych należy wykonać pod nadzorem Użytkownika Roboty przygotowawcze Podstawę wytyczenia trasy kanału deszczowego, koryt stanowią Rysunki i Dokumentacja Prawna. Wytyczenie w terenie osi kanału w odniesieniu do projektowanej drogi z zaznaczeniem usytuowania studzienek za pomocą wbitych w grunt kołków osiowych z gwoździem. Po wbiciu kołków osiowych należy wbić kołki - świadki jednostronne lub dwustronne w celu umożliwienia odtworzenia osi kanału po rozpoczęciu robót ziemnych. Wytyczenie trasy kanału w terenie przez odpowiednie służby geodezyjne Wykonawcy. Usunięcie drzew i krzewów w pasie budowy kanału. Usunięcie humusu spycharką i ułożenie w pryzmy, poza zasięgiem robót. Należy ustalić stałe repery, a w przypadku niedostatecznej ich ilości wbudować repery tymczasowe z rzędnymi sprawdzanymi przez służby geodezyjne Wykonawcy. W miejscach, gdzie może zachodzić niebezpieczeństwo wypadków, budowę należy prowizorycznie ogrodzić od strony ruchu, a na noc dodatkowo oznaczyć światłami Roboty ziemne - wykopy Wykopy pod kanalizację deszczową należy wykonać o ścianach pionowych lub ze skarpami, ręcznie lub mechanicznie wg PN-B-06050:1999 i PN-B-10736:1999. Bezpieczne nachylenie skarp wykopu do głębokości 4,0 m zgodnie z BN-83/ przy braku wody gruntowej i usuwisk; w gruntach bardzo spoistych 2:1, w gruntach gliniasto-pylastych i piaskowo-pylastych 1:1, w pozostałych gruntach spoistych oraz wietrzelinach i rumoszach gliniastych 1:1,25, str. 15

16 . w gruntach niespoistych 1:1,50 przy równoczesnym zapewnieniu łatwego i szybkiego odpływu wód opadowych od krawędzi wykopu z pasa terenu szerokości równej trzykrotnej głębokości wykopu. Dla gruntów nawodnionych i dla wykopów o ścianach pionowych i głębokości większej od 1,0 m należy prowadzić wykopy umocnione. O sposobie umocnienia wykopów decyduje Wykonawca. Dopuszcza się umocnienie wypraskami lub ścianką szczelną z grodzic stalowych. W wypadku umocnienia wypraskami umocnienie ścian składa się z trzech elementów: wyprasek ułożonych poziomo przylegających do ścian wykopu, bali pionowych (nakładek), okrąglaków jako poprzeczne rozpory. Umocnienie ścianką szczelną z grodzic stalowych wykonane będzie wg opracowanej uprzednio dokumentacji projektowej, wymienionej w punkcie 5.1. Spód wykopu należy pozostawić na poziomie wyższym od rzędnej projektowanej o 2 do 5 cm w gruncie suchym, a w gruncie nawodnionym około 20 cm. Wykopy należy wykonać bez naruszenia naturalnej struktury gruntu. Pogłębienie wykopu do projektowanej rzędnej należy wykonać bezpośrednio przed ułożeniem podsypki. W trakcie realizacji robót ziemnych należy nad wykopami ustawić ławy celownicze umożliwiające odtworzenie projektowanej osi wykopu i przewodu oraz kontrolę rzędnych dna. Ławy należy montować nad wykopem na wysokości ca 1,0 m nad powierzchnią terenu w odstępach co 30 m. Ławy powinny mieć wyraźnie i trwale oznakowanie projektowanej osi przewodu. Wszystkie napotkane przewody podziemne na trasie wykonywanego wykopu krzyżujące się lub biegnące równolegle z wykopem, powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniem, a w razie potrzeby podwieszone w sposób zapewniający ich eksploatację. Wyjście (zejście) po drabinie z wykopu powinno być wykonane z chwilą osiągnięcia głębokości większej niż 1 m od poziomu terenu, w odległości nie przekraczającej co 20 m. Rozluźnienie gruntu odbywa się ręcznie za pomocą łopat i oskardów lub mechanicznie koparkami. Rozluźniony grunt wydobywa się na powierzchnię terenu przez przerzucanie nad krawędzią wykopu. Dno wykopu powinno być równe i wykonane ze spadkiem ustalonym w Rysunkami. Wykopy o głębokości ponad 4,0 m zgodnie z PN-B-06050:1999 i PN-B-10736:1999 należy prowadzić stopniami - piętrami. Dla każdego piętra należy wykonać wjazd dla środków transportowych. Górną część wykopu o głębokości ca 2,0 należy wykonać mechanicznie ze skarpami. Dolną część należy wykonać o ścianach pionowych z umocnieniem wypraskami zakładanymi poziomo. Sposób prowadzenia wykopów 80% mechanicznie i 20% ręcznie. Na odcinku wystąpienia wód gruntowych, górną część wykopu ze skarpami należy wykonać w gruncie suchym, natomiast część nawodnioną o ścianach pionowych Odwodnienie dna wykopu W zależności od głębokości wykopu, rodzaju gruntu i wysokości wymaganej depresji, mogą występować trzy metody odwodnienia: powierzchniowa, drenażu poziomego, depresji statycznego poziomu zwierciadła wody gruntowej. Dla kanałów budowanych w gruntach nawodnionych na dnie wykopu należy ułożyć warstwę filtracyjną z tłucznia lub żwiru grubości 20 cm, a w niej sączek z rur PVC lub z polipropylenu ø50 do ø150 mm w jednym lub dwóch rzędach w zależności od poziomu wody gruntowej nad dnem wykopu. Woda gruntowa z sączków zostanie odprowadzona do studzienek zbiorczych 50 cm umieszczonych w dnie wykopu co ca'50 m, skąd zostanie odpompowana poza zasięg robót względnie spłynie grawitacyjnie do odbiornika. Projekt odwodnienia wykopów na czas budowy Wykonawca wykona we własnym zakresie i na własny koszt. str. 16

17 Podsypka Dla kanałów budowanych w gruntach suchych, nienawodnionych, o podłożu z gruntów spoistych, pod rury należy wykonać podsypkę z pospółki lub ze żwiru grubości 20 cm z podbiciem pachwin. Podsypkę należy zagęścić ubijakami ręcznymi 5.8. Roboty montażowe Technologia budowy kanału musi gwarantować utrzymanie trasy i spadków zgodnie z Rysunkami. Budowę kanału należy prowadzić od odbiornika (istn. kanału połączeniowego, pompowni). Po przygotowaniu wykopu, jego odwodnieniu i ułożeniu podsypki należy przystąpić do układania rur. Przy układaniu kanału należy zachować prostoliniowość osi zarówno w płaszczyźnie poziomej jak i pionowej. W tym celu należy zamontować nad wykopem ławy celownicze w odstępach co 30,0 m na prostej lub w punktach załamania, służące do odtworzenia osi kanału w wykopie. Ławy celownicze są ustawiane na określonej rzędnej z zachowaniem spadku kanału. Należy codziennie sprawdzać niwelatorem celowniki, przed przystąpieniem do montażu rur Głębokość ułożenia przewodu Przy niestosowaniu izolacji cieplnej i środków zabezpieczających podłoże i przewód przed przemarzaniem, głębokość ułożenia przewodu powinna być taka, aby jego przykrycie h od wierzchu przewodu do projektowanego terenu było większe niż głębokość przemarzania gruntów hz o 0,20 m zgodnie z PN-92/B W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się zmniejszenie przykrycia h jednak nie więcej niż 0,1m. Dla budowanej kanalizacji h z = 1,20 m, a h min = 0,30 m. W przypadku ułożenia rurociągu w strefie przemarzania należy taki odcinek docieplić Opuszczanie rur do wykopu Rury do wykopu należy opuszczać powoli i ostrożnie, ręcznie za pomocą lin konopnych lub mechanicznie wielokrążkiem powieszonym na trójnogu lub dźwigiem samochodowym. Przy opuszczaniu rur zaleca się również stosowanie specjalnych haków z długim ramieniem. Wymiary i wytrzymałość haka powinny być dostosowane do wielkości i ciężaru rur opuszczanych Układanie rur Rury należy układać od najniższego punktu tj. od odbiornika w kierunku przeciwnym do spadku kanału. Przy układaniu rur należy posługiwać się celownikiem, pionem i krzyżem celowniczym. Właściwe położenie ułożonej rury w stosunku do kierunku osi kanału sprawdza się pionem, a w stosunku do linii dna projektowanego tzw. krzyżem celowniczym lub łatą mierniczą i niwelatorem. Odległość górnej krawędzi poprzeczki krzyża celowniczego do jego dolnego końca stanowi odległość płaszczyzny wyznaczanej przez ławy celowników od płaszczyzny projektowanego dna kanału i powinna wyrażać się w pełnych metrach lub półmetrach. Najniższy punkt dna układanej rury powinien znajdować się dokładnie na kierunku osi budowanego kanału. Rura powinna być ułożona wg projektowanej niwelety i ściśle przylegać do podłoża na całej swej długości. Po ułożeniu należy rurę zabezpieczyć przed przesunięciem przez podbicie pachwin podsypką z granulatu. Przy nierównym ułożeniu rury w wykopie, rurę należy podnieść i wyregulować podłoże przez podsypkę z piasku lub żwiru dobrze ubitego. Niedopuszczalne jest wyrównanie położenia rury przez podłożenie kawałka drewna, cegły lub kamienia Rury PE Łączenie rur GRP odbywać się będzie poprzez łączniki systemowe. W miejscach załamania trasy kanału należy stosować odpowiednie kształtki. Wszystkie połączenia powinny być tak wykonane, aby była zapewniona szczelność przy ciśnieniu próbnym oraz roboczym. Układanie rur w wykopach należy wykonać przy pomocy sprzętu pozwalającemu na łatwe i precyzyjne str. 17

18 . przesuwanie ciężkich elementów Uszczelnienie rur Rury PVC Połączenie rur kanałowych z PVC za pomocą uszczelki elastomerowej i złącza kielichowego. Przy łączeniu rur umieszcza się w/w uszczelkę w pierwszej lub drugiej fałdzie od końca rury, złącze smaruje się i wsuwa do oporu, do środkowego kielicha Rury PE Łączenie rur polietylenowych przez kształtki elektrooporowe. W miejscach załamania trasy rurociągu należy stosować odpowiednie kształtki Ocieplenie kanału Na odcinkach, gdzie przykrycie jest mniejsze od 1,0 m należy ocieplić rury watą szklaną ewentualnie welonem z wełny mineralnej gr. 10cm + 2 x folia z PE gr. 1mm lub warstwą żużla wielkopiecowego grubości 20 cm Studzienki kanalizacyjne retencyjne Lokalizacja studzienek kanalizacyjnych Lokalizacja studzienek powinna wynikać z potrzeb i ograniczeń związanych z budową i Użytkowaniem kanału. Odległość zewnętrznej powierzchni ścian studzienki od krzyżujących się z kanałem elementów infrastruktury powinny być nie mniejsze niż 1,0 m Stateczność i wytrzymałość Studzienki kanalizacyjne powinny być wytrzymałe na parcie ziemi, wody i obciążenia dynamiczne oraz nie powinny być unoszone wskutek wyporu wody. Studzienki powinny być posadowione na odpowiednim fundamencie np. z wylewki betonowej Studzienki kanalizacyjne z elementów betonowych i żelbetowych Należy wykonać zgodnie z PN-EN 1917 Dla studzienek kołowych należy stosować minimalne wymiary studzienek zgodnie z załączoną tabelą. Średnica przewodu odprowadzającego [m] Minimalna średnica wewnętrzna studzienki [m] przelotowej połączeniowej lub rozgałęzieniowej 0,20 1,20 1,20 0,25 1,20 1,20 0,30 1,20 1,20 0,40 1,20 1,50 0, , , ,00 2,00 2,00 1,20 2,00 2,00 Tab. Zestawienie średnic studni kanalizacyjnych str. 18

19 . Wysokość komory roboczej studzienki nie powinna być mniejsza niż 2,0 m. W przypadku, gdy głębokość ułożenia kanału oraz warunki ukształtowania terenu nie mogą zapewnić tej wysokości, dopuszcza się wysokość komory roboczej mniejszą niż 2,0 m. W uzasadnionych przypadkach z pisemną zgodą przyszłego użytkownika dopuszcza się stosowania studzienek o mniejszych średnicach. Studzienki kanalizacyjne powinny być wykonane z materiałów trwałych /z betonu B40, B45/. Zaleca się : beton hydrotechniczny wg BN-62/ wraz z domieszkami uszczelniającymi, kręgi żelbetowe wg BN-86/ Ściany komór roboczych powinny być wewnątrz gładkie i nietynkowane. Włazy kanałowe powinny mieć średnicę nie mniejszą niż 600 mm. Włazy należy usytuować nad stopniami złazowymi, w odległości 0,10 m od krawędzi wewnętrznej ścian studzienek. Poziom górnej powierzchni włazu w nawierzchni utwardzonej powinien być równy z nią, natomiast w trawnikach i zieleńcach powinien znajdować się co najmniej 8 cm ponad terenem Studzienki kanalizacyjne o konstrukcji prefabrykowanej Pod dno należy ułożyć podsypkę z piasku grubości 20 cm w gruncie suchym, ze żwiru z drenażem w gruncie nawodnionym. Na podsypkę należy ułożyć podłoże z betonu chudego o grubości 10 cm, następnie wykonać izolację przeciwwilgociową z dwóch warstw papy na lepiku. Studnie kanalizacyjne wykonać zgodnie z PN-EN 1917, PN-B-10729:99, PN-B-03264:99, PN-92/B jako typowe z prefabrykowanych elementów betonowych o średnicy Dn1000, Dn1200 mm z betonu klasy nie niższej niż B45, wodoszczelnego (W8), małonasiakliwego (poniżej 4%), mrozoodpornego F-50, zgodnie z normą DIN 4035 część 1 i AT 92/B Zaprojektowano studnie kanalizacyjne z kinetami. Dolną część komory roboczej wykonać z prefabrykowanego elementu dennego Dn1200 mm. Górną część studni wykonać z kręgów betonowych przykryć pokrywą żelbetową lub stożkiem Dn1200 mm. Na płycie osadzić właz żeliwny typu średniego wg PN-EN 124:2000. W ścianach studni osadzić stopnie złazowe żeliwne wg PN-64/H W agresywnym środowisku gruntowym zewnętrzne ściany studni zaizolować. Łączenie elementów prefabrykowanych na uszczelkę gumową. Dla studni zlokalizowanych w jezdni, na płycie osadzić właz żeliwny typu ciężkiego D400 z zatrzaskiem wg PN-EN 124:2000. Wszystkie studzienki kanalizacyjne w pasie jezdnym powinno się wyposażyć w żelbetowe pierścienie odciążające lub stożki posiadające aprobatę producenta do stosowania w pasie drogowym. Przejścia kanałów przez ściany studzienek wykonuje się jako szczelne w stopniu uniemożliwiającym infiltrację wody gruntowej i eksfiltracje ścieków. W ścianach studzienek osadzone są króćce połączeniowe dla przyłączy kanalizacyjnych do połączenia z kanałami PVC-U. Króćce połączeniowe wklejane w nawiercanych otworach w ścianie studzienki. Stosowane kleje oparte są na bazie żywicy epoksydowej Przykanaliki Podłączenie wpustu ulicznego należy wykonać za pomocą przykanalików. Przykanaliki należy wykonać z rur kanalizacyjnych PVC klasy ciężkiej SN16 Dz160 mm łączonych za pomocą kielicha i uszczelki elastomerowej Podłączenie do studzienek Średnice wylotu i wlotu studzienek powinny być przystosowane do rur PVC. Przy podłączaniu należy przestrzegać wytycznych producenta rur. Ogólnie należy: ustawić rurę kanalizacyjną osiowo do wlotu/wylotu urządzenia, zwilżyć uszczelkę kielicha rury i zewnętrzną powierzchnię króćca środkiem poślizgowym, powoli wcisnąć kielich na króciec na głębokość określoną przez producenta rur, poruszyć rurę przyłączeniową w różnych kierunkach w celu ułożenia się uszczelki. str. 19

20 Wyloty kanałów Wylot kanałów należy wykonać poprzez wycięcie otworu pod kanał w istniejących betonowych płytach ażurowych znajdujących się na skarpie istniejącego rowu i następnie ponowne ułożenie płyt tworząc umocnienie brzegu Zasyp wykopu Po dokonaniu odbioru można przystąpić do zasypu wykopu. Użyty materiał i sposób zasypania nie powinny spowodować uszkodzenia ułożonego przewodu i obiektów na przewodzie. Ogólne zalecenia zasypywania wykopów Obiekt Przewody Przewody o głębokości góry obsypki > 1,2 m Komory, studnie Tereny zielone (pobocza) Warstwy konstrukcyjne materiał/grubość/i s podsy obsypk zasypka p-ka a A A B 20 cm 30 cm do poz.terenu 0,95 A 20 cm 0,95 A 20 cm 0,95 0,95 A 30 cm 0,95 A wys. studni 1,0 0,95 B do poz.terenu 0,95 B do poz.terenu 0,95 Chodniki (ciągi pieszorowerowe) Jezdnie Warstwy konstrukcyjne Warstwy konstrukcyjne materiał/grubość/i s materiał/grubość/i s podsyp obsypka zasypka Podsy obsypka zasypka ka -pka A A A A 20 cm 30 cm 20 cm 30 cm 0,95 A 20 cm 0,95 A 20 cm 1,0 0,97 A 30 cm 0,95 A wys. studni 1,0 A do rzędnej dna koryta 0,97 0,95 1,00 A do rzędnej dna koryta 1,00 A A A A * ** 20 cm 30 cm * ** 0,95 0,97 A do rzędnej dna koryta 1,0 0,95 A 20 cm 1,0 0,97 A wys. studni 1,0 0,9 7 1,00 A do rzędnej dna koryta 1, Zasypanie ułożonego kanału do wysokości strefy niebezpiecznej (50 cm ponad kanał) Zasypanie kanału należy rozpocząć od równomiernego obsypania rur z boków, z dokładnym zagęszczeniem obsypki lub gruntu ziarnistego warstwami grubości cm, ręcznie lub mechanicznie. Do zasypu należy używać gruntów sypkich, mało spoistych nie zawierających kamieni oraz torfu i pozostałości materiałów budowlanych. Zasypywanie należy wykonać ostrożnie. Niedopuszczalne jest zasypywanie mechaniczne oraz chodzenie po kanale na odcinku strefy niebezpiecznej. W/w warunki należy zastosować również przy zasypie studzienek. Kanały z rur z PVC należy zasypać gruntem ziarnistym o granulacji mm nie spoistym. Zasyp wykopu kanału z zagęszczeniem gruntu w obrębie pasa drogowego zgodnie z wymaganiami Specyfikacji części drogowej. Sprawdzenie zagęszczenia co 50 m Zasypywanie kanału do poziomu terenu Pozostały wykop należy zasypać warstwami ziemi o grubości 20-30cm sposobem ręcznym lub mechanicznym z zagęszczeniem mechanicznym gruntu > lub = 95 %. Sprawdzenie zagęszczenia co 50 m. Zasypywanie wykopów podczas mrozów jest niedopuszczalne, bez uprzedniego rozmrożenia ziemi. Zasyp wykopu kanału z zagęszczeniem gruntu w obrębie korpusu drogowego zgodnie z wymaganiami Specyfikacji części drogowej. Sprawdzenie zagęszczenia co 50 m. str. 20

21 Rozbiórka umocnienia ścian wykopu, deskowania Jednocześnie z zasypywaniem kanału należy stopniowo prowadzić rozbiórkę umocnienia. Przy zwalnianiu rozpór należy możliwie unikać wstrząsów w otaczającym gruncie. W miejscach zagrożonych wyjmuje się po 1 wyprasce z obydwu stron wykopu. W gruntach spoistych można prowadzić rozbiórkę 3-4 wyprasek od razu Zasyp wykopu obiektowego Po wykonaniu wymaganej izolacji przeciwwilgociowej ścian komór obiektu i ułożeniu płyty górnej izolowanej oraz uszczelnieniu jej styków należy przystąpić do zasypania wykopu obiektowego. Do zasypu należy używać gruntu piaszczystego nie zawierający kamieni i pozostałości materiałów budowlanych. Zasyp o kształcie jak w Dokumentacji Projektowej należy wykonać warstwami grubości 0,25 m przy ubijaniu ubijakami ręcznymi, lub warstwami grubości 0,4 m przy zagęszczeniu urządzeniami wibracyjnymi. Zasyp należy zagęścić do wartości Js = Nasyp nad kanałem Na odcinkach kanałów (doprowadzających i odprowadzających) gdzie przykrycie jest niewystarczające należy wykonać obsypkę rur zgodnie z Rysunkami oraz dodatkowo kanał ocieplić Układanie elementów prefabrykowanych Typowymi elementami prefabrykowanymi betonowymi będą: - betonowa płyta ażurowa, - betonowe obrzeże betonowe, - betonowe korytko odwodnieniowe Podłoże, na którym układane będą elementy prefabrykowane płyt ażurowych, powinno być odpowiednio zagęszczone. Na przygotowanym podłożu należy ułożyć podsypkę z pospółki. Elementy prefabrykowane ażurowe należy układać z zachowaniem spadku dostosowanym do otoczenia. Spoiny pomiędzy płytami należy wypełnić zaprawą cementowo-piaskową o stosunku 1:2 i utrzymywać w stanie wilgotnym przez co najmniej 7 dni. Podłoże pod betonowe korytka i obrzeża należy wykonać przy pomocy ławy betonowej na której ułożone zostaną poszczególne elementy. Następnie ułożone prefabrykaty należy obetonować tak żeby w przyszłości nie występowało ich przesunięcie Ochrona przed korozją W agresywnym środowisku gruntowym zewnętrzne ściany studzienek rewizyjnych i połączeniowych z kręgów betonowych należy zaizolować. Elementy metalowe jak: stopnie złazowe, kraty należy oczyścić, zagruntować farbą podkładową cynkową oraz lakierem bitumicznym. Na odcinkach wystąpienia wody gruntowej należy ściany studzienek zaizolować masami bitumicznymi lub papą na lepiku ze ścianką dociskową. Niedopuszczalny jest kontakt PE z substancjami bitumicznymi. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STWiORB ST 00. Wymagania ogólne. Celem kontroli jest stwierdzenie osiągniętej jakości robót. Wykonawca ma obowiązek wykonania pełnego zakresu badań na budowie w celu wykazania Inżynierowi zgodności dostarczonych materiałów i realizowanych robót z Rysunkami oraz wymaganiami ST, norm i przepisów. Przed przystąpieniem do badania, Wykonawca powinien powiadomić Inżyniera o rodzaju i terminie badania. str. 21

22 . Po wykonaniu badania, Wykonawca przedstawi na piśmie wyniki badań do akceptacji Inżyniera. Wykonawca powiadomi pisemnie Inżyniera, o zakończeniu każdej roboty zanikającej, którą może kontynuować po pisemnej akceptacji odbioru przez Inżyniera Badanie zgodności z Rysunkami Badanie zgodności wykonanych robót z Rysunkami następuje przez: sprawdzenie czy zmiany zaistniałe w trakcie wykonywania robót zostały wprowadzone do Rysunków, sprawdzenie czy wykonane zmiany zostały dostatecznie umotywowane, sprawdzenie czy przedłożone zostały wszystkie dokumenty, sprawdzenie przedłożonych dokumentów pod względem formalnym i merytorycznym, sprawdzenie rzędnych założonych ław celowniczych w nawiązaniu do podania na planie budowy stałych punktów niwelacyjnych Badanie materiałów Sprawdzenie użytych do wykonania przewodu materiałów następuje przez porównanie ich cech z wymaganiami określonymi w Rysunkach Badanie wykonania wykopów Badanie wykopów otwartych obudowanych (umocnionych) Badanie materiałów i elementów obudowy należy wykonać bezpośrednio na budowie przez oględziny zewnętrzne, porównując rodzaj materiałów z cechami podanymi w Rysunkach Sprawdzenie metod wykonania wykopów Wykonuje się przez oględziny zewnętrzne i porównanie z Rysunkami oraz użytkowanym sprzętem Badanie bezpiecznego nachylenia skarp wykopów Przeprowadza się przez: pomiar nachylenia skarp z Rysunkami, sprawdzenie odpływu wód opadowych z krawędzi wykopu przez oględziny zewnętrzne, pomiar głębokości wykopu z dokładnością do 0,1 m Badanie prawidłowości wykonania podłoża naturalnego Przeprowadza się przez oględziny zewnętrzne dla stwierdzenia, czy grunt podłoża odpowiada następującym wymaganiom: ma naturalną wilgotność, nie został podebrany, jest zgodny z określonym w Rysunkach Badanie grubości warstwy gruntu zapewniającej nienaruszalność struktury gruntu podłoża naturalnego Przeprowadza się przez pomiar rzędnej dna wykopu przy użyciu niwelatora i łaty, z dokładnością do 1 cm i porównanie z rzędną dna wykopu wg Dokumentacji. Pomiar należy wykonać w odstępach nie większych niż 30m Badanie zabezpieczenia podłoża naturalnego Sprawdzenie wykonania podłoża naturalnego przed rozmyciem przez wody płynące przeprowadza się przez oględziny zewnętrzne. Sprawdzenie wykonania zabezpieczenia przed dostępem i naporem wód gruntowych przeprowadza się przez wykonanie wykopu próbnego w podłożu naturalnym i pomiar głębokości zwierciadła wody gruntowej od poziomu podłoża naturalnego, oraz grubość warstwy odsączającej z piasku z dokładnością do 1 cm. str. 22

23 . Pomiar należy wykonać w odstępach nie większych niż 50 m Badanie drenażu poziomego Badanie materiałów drenów i obsypki filtracyjnej należy wykonać bezpośrednio na budowie przez oględziny zewnętrzne porównując rodzaj materiałów z cechami podanymi w Rysunkach. Badanie przekroju drenażu przeprowadza się przez sprawdzenie wymiarów poprzecznych obsypki filtracyjnej przez pomiar z dokładnością do 1 cm. Badanie zmiany kierunku drenażu w planie i zmiany przekroju przeprowadza się przez oględziny zewnętrzne, czy zostały wykonane w studzienkach zbiorczych Badanie w zakresie podłoża wzmocnionego Grubość podłoża piaskowego, żwirowego i betonowego przeprowadza się pod zewnętrznym obrysem dna rury przez oględziny i pomiar grubości i szerokości z dokładnością do 1 cm w trzech wybranych miejscach badanego odcinka Badanie głębokości ułożenia przewodu i wielkości przykrycia Badanie przeprowadza się przez pomiar: rzędnej podłoża przy użyciu niwelatora, wysokości przewodu w przekroju poprzecznym, obliczenie różnicy wysokości h, pomiędzy sumą wyników pomiarów j.w., a rzędną projektowanego terenu w danym punkcie Badanie w zakresie budowy przewodu i studzienek Badanie ułożenia przewodu Badanie ułożenia przewodu na podłożu polega na sprawdzeniu oparcia przewodu wzdłuż całej długości i na szerokości co najmniej 1/4 obwodu rury, symetrycznie do ich osi. Badanie należy przeprowadzić przez oględziny zewnętrzne Badanie ułożenia przewodu w planie Badanie polega na sprawdzeniu kierunku osi przewodu wykonanego według Rysunków z dokładnością do 5 mm, w trzech wybranych miejscach badanego kanału nieprzełazowego Badanie ułożenia przewodu w profilu Badanie polega na sprawdzeniu rzędnych kolejnych studzienek przez pomiar i porównanie z rzędnymi w Rysunkach, lub przez pomiar rzędnych w dowolnie wybranych punktach przewodu po jego wierzchu poza złączami rur i porównanie z wyliczonymi rzędnymi według Rysunków. Pomiaru dokonać w trzech wybranych punktach badanego odcinka przewodu. Dokładność pomiaru w studzienkach do 1 mm po wierzchu do 5 mm Badanie wykonania zmiany kierunku przewodu w planie i profilu Badanie wykonania zmiany kierunku ułożonego przewodu w planie i profilu należy przeprowadzić w studzienkach przez oględziny zewnętrzne oraz pomiary. Pomiar promienia łuku oraz gabarytów studzienek wykonuje się przy użyciu taśmy stalowej i miarki z dokładnością do 1 cm Badanie połączenia rur i prefabrykatów Sprawdzenie wykonania połączeń należy przeprowadzić przez oględziny zewnętrzne Badanie odbiorcze studzienek Badania te polegają na: sprawdzeniu przez oględziny zewnętrzne i pomiar odległości od przewodów i kabli, str. 23

24 . sprawdzeniu wykonania dna studzienki przez oględziny zewnętrzne, sprawdzeniu wykonania ścian studzienki przez oględziny zewnętrzne, sprawdzeniu przejścia kanału przez ściany studzienki przez oględziny zewnętrzne, sprawdzeniu włazu kanałowego należy przeprowadzić przez pomiar odległości krawędzi otworu, od wewnętrznej powierzchni ściany, oraz zastosowania właściwego typu włazu, sprawdzenie stopni złazowych polega na skontrolowaniu zamocowania ich w ścianie, pomiarze odstępów pionowych i poziomych, oraz poziomego położenia górnej powierzchni stopni, sprawdzeniu komina włazowego należy przeprowadzić przez oględziny zewnętrzne, sprawdzeniu studzienki kaskadowej przez oględziny zewnętrzne Badania zabezpieczenia przewodu, studzienek przed korozją Badanie przeprowadza się po próbach szczelności. Izolację zewnętrzną powierzchni rur ścian studzienek należy opukać młotkiem drewnianym dla stwierdzenia, czy przylega trwale na całej powierzchni. Zmierzyć wysokość położenia izolacji ponad poziomem zwierciadła wody gruntowej. Pomiary wykonać z dokładnością do 1 cm Badanie szczelności odcinka przewodu Badanie szczelności odcinka kanału na eksfiltrację Prace wstępne Badanie przeprowadza się na odcinku między studzienkami. Wszystkie otwory wlotowe w górnej studzience i wylotowe w dolnej powinny być dokładnie zamknięte i uszczelnione oraz umocowane w sposób zapewniający przeniesienie sił działających w czasie próby. Poziom zwierciadła wody lub ścieków, w studzience wyżej położonej powinien mieć rzędną co najmniej 0,5 m niższą od rzędnej terenu studzienki dolnej. Wymiary wewnętrzne studzienek należy pomierzyć dokładnością do 1 cm, na wysokości 0,5 m pod górną krawędzią otworu wylotowego i obliczyć powierzchnię wewnętrzną studzienek F s w m 2. Przewód o długości L s i średnicy wewnętrznej d z. Dla w/w danych wylicza się V w w m 3 Napełnianie wodą i odpowietrzanie przewodu Po wykonaniu w/w prac wstępnych należy przystąpić do napełniania badanego odcinka kanału wodą do wysokości 0,50 m ponad górną krawędzią otworu wylotowego i zmierzyć łatą niwelacyjną wysokość ponad dnem kanału, oznaczając jako H w m. Dokładność pomiaru do 1 cm. Napełnienie wodą należy rozpocząć od niżej położonej studzienki, przeprowadzić powoli, aby umożliwić usunięcie powietrza z przewodu. Po napełnieniu przewodu wodą i osiągnięciu przez zwierciadło wody położenia na wyznaczonej wysokości H, przerywa się dopływ wody i pozostawia się tak przygotowany odcinek przewodu do próby szczelności w celu należytego nasączenia ścian przewodu wodą i odpowietrzenie go przez 16 godz. dla przewodów z rur prefabrykowanych betonowych i żelbetowych, oraz monolitycznej konstrukcji dolnej części studzienek, oraz 1 godziny dla przewodów kamionkowych, żeliwnych i z tworzyw sztucznych. Przez ten czas prowadzi się przegląd badanego odcinka i kontrole złączy. Pomiar ubytku wody Po upływie podanego czasu i pozytywnych wynikach przeglądu odcinka przewodu i kontroli złączy, należy uzupełnić zaistniały ubytek wody do założonego poziomu H. Po uzyskaniu tego położenia należy zrobić odczyt na zegarku z dokładnością do 1 minuty i odczyt na skali rurki wodowskazowej poziomu wody w naczyniu otwartym z dokładnością do 1 mm. Oba te odczyty należy zanotować jako rozpoczęcie próby szczelności. W czasie przeprowadzania próby, należy przeprowadzać kontrolę złączy rur, ścian przewodu i studzienek. W przypadku ubytku wody należy sukcesywnie dolewać z naczynia o pojemności dostosowanej do dopuszczalnego ubytku wody wynoszącego co najmniej 1,1 str. 24

25 . V w - dopuszczalna ilość ubytku wody. W chwili upływu czasu próby t, należy zamknąć dopływ wody, dokonać odczytu czasu z dokładnością do 1 min. oraz na skali rurki wodowskazowej dokonać odczytu z dokładnością do 1 mm. Różnica obu odczytów określa ilość wody dolanej do badanego odcinka przewodu i studzienek, a więc wielkość ubytku wody V w. W ten sposób należy poddać próbie cały kanał. Szczelność odcinka przewodu na eksfiltrację bez względu na średnicę powinna spełniać niżej podane warunki: 1. Dla przewodu z rur żeliwnych, stalowych i tworzyw sztucznych nie powinien nastąpić ubytek wody lub ścieków V w1 w czasie trwania próby szczelności. Czas próby t po ustabilizowaniu się zwierciadła wody w studzience położonej wyżej wynosi: t = 30 min. dla odcinka przewodu o długości do 50 m, t = 1 h dla odcinka przewodu o długości powyżej 50 m. 2. Dla przewodu z rur betonowych kielichowych i kamionkowych oraz studzienek z prefabrykatów lub rur bez względu na ich rozmiary i kształt, dopuszczalny ubytek wody lub ścieków V w3 nie powinien przekroczyć wielkości 0,3 dm 3 na m 2 powierzchni przewodu lub studzienki w ciągu jednej godziny próby. Czas trwania próby szczelności t nie może być krótszy niż 8 h. 3. Dopuszczalny całkowity ubytek wody lub ścieków V w dla badanego odcinka przewodu ze studzienkami, należy obliczać wg wzorów: - dla poz.a - przy zastosowaniu studzienek z prefabrykatów V w = (0,04 F r + 0,3 F s ) x t w dm 3 gdzie: - dla poz. a - przy zastosowaniu studzienek o konstrukcji monolitycznej V w = 0,04 (F r + F s ). t w dm 3 F s - powierzchnia wewnętrzna dna i ścian wszystkich studzienek do wysokości napełnienia w m 2, - powierzchnia wewnętrzna przewodu na badanym odcinku, F r t - czas trwania próby t = 8 h Badanie szczelności kanału na infiltrację Prace wstępne Na badanym odcinku przewodu o określonej długości L p i średnicy d z pomiędzy studzienkami nie powinno być zamontowanych urządzeń. Wszystkie odgałęzienia powinny być dokładnie zamknięte. Należy wykonać zabezpieczenia przewodu przed podniesieniem w następstwie wyporu, uwzględniając poziom zwierciadła wody gruntowej przed rozpoczęciem jego obniżania, przez częściowe lub całkowite zasypanie przewodu do poziomu terenu. Wymiary wewnętrzne studzienek na badanym odcinku przewodu na wysokości 0,50 m ponad górną krawędzią otworów wylotowych z obliczeniem powierzchni F s. Pomiar dopływu wody gruntowej do przewodu podczas próby szczelności na infiltrację wykonuje się w kolejności od końcowej studzienki przewodu zgodnie z jego osadzeniem. Na wewnętrznej i zewnętrznej ścianie studzienki na górnym końcu odcinka przewodu, należy wykreślić linie poziome o wysokości 0,5 m ponad górne krawędzie otworu wylotowego oznaczając je H s i H z, i zmierzyć wzniesienie ponad poziom kanału z dokładnością do 1 cm. W przypadku, gdy położenie zwierciadła wody gruntowej ustabilizuje się na wysokości wykreślonych linii z odchyleniem ± 2 cm, wówczas można obliczyć V w. Na tej samej zewnętrznej ścianie studzienki oraz na wszystkich pozostałych, należy wykreślić linię dopuszczalnego położenia zwierciadła wody gruntowej, którego przekroczenie może spowodować wypór. Po czasie w ciągu którego podniosło się zwierciadło wody gruntowej poniżej dopuszczalnego, lecz umożliwiającego działanie infiltracji wód do przewodu, przeprowadza się przegląd badanego odcinka przewodu, a w str. 25

26 . szczególności studzienek, czy nie występuje przenikanie wody gruntowej świadczące o uszkodzeniu przewodu lub studzienek. W przypadku takiego stwierdzenia należy oznaczyć miejsce i przyczynę nieszczelności. Po usunięciu usterek i ustabilizowaniu się zwierciadła wody gruntowej należy rozpocząć pomiary mierząc z dokładnością do 1 min. i wysokość zwierciadła wody gruntowej ponad dnem przewodu H z i w kinecie studzienek h s na górnym i dolnym końcu badanego przewodu W czasie trwania próby szczelności, należy prowadzić obserwację co 30 min, i robić odczyty położenia zwierciadła wody na zewnątrz i w kinecie poszczególnych studzienek. Dokładność odczytów H z do 1 cm i h s do 5 mm. Odczyt średni H z stanowi składnik F s do wzoru na dopuszczalne przenikanie wody do przewodu V w. Infiltracja wód gruntowych V p do wnętrza badanego odcinka kanału jest równa iloczynowi przepływu objętości V odczytanej przy napełnieniu h s w dolnej studzience odcinka przewodu, dla sprawdzonego spadku i faktycznego czasu trwania próby t i obliczana jest ze wzoru: V p = V. t (m 3 ) z dokładnością do 0,0001 m 3. Odchylenie wyników pomiarów oblicza się w procentach ze stosunku V p /V w. Szczelność odcinka przewodu na infiltrację Infiltracja wód gruntowych do wnętrza przewodu sieci kanalizacyjnej z rur prefabrykowanych nie powinna przekroczyć w czasie t godzin trwania próby szczelności, wielkości V w dm 3 przy zastosowaniu studzienek: - z prefabrykatów V w = (0,04 F r + 0,3 F s ). t w dm 3 - wykonanych monolitycznie V w = 0,04 (F r + F s ). t w dm 3 Czas trwania próby t = 8 h. Dla przewodów kanalizacji deszczowej odchylenie wyników pomiarów jest niedopuszczalne Badanie warstwy ochronnej zasypu Badanie należy wykonać przez pomiar wysokości zasypu nad wierzchem przewodu, która dla rur PVC powinna wynosić co najmniej 0,50 m. Zbadanie dotykiem sypkości materiału użytego do zasypu, skontrolowaniu ubicia ziemi, a w szczególności ubicia jej z boków przewodu. Pomiar należy wykonać z dokładnością do 0,1m w miejscach odległych od siebie nie więcej niż 50,0m Badanie prawidłowości wykonania deskowań dla konstrukcji betonowych i żelbetowych Przy odbiorze deskowań należy sprawdzić: szczelność deskowania i jego sztywność, odchyłki wymiarowe: dla ścian pionowych o wysokości do 5 m do ± 10 mm, dla przemieszczenia osi deskowania ścian ± 10 mm, odległości między wewnętrznymi powierzchniami deskowania ścian ± 5 mm, miejscowe nierówności powierzchni deskowania od strony stykania się z betonem ± 3 mm, długość konstrukcji ± 20 mm Badania składników betonu Badanie cementu: czasu wiązania, zmiany objętości, obecności grudek. Badanie kruszywa: składu ziarnowego, zawartości pyłów, zawartości zanieczyszczeń, wilgotności. str. 26

27 . Badanie wody Badanie mieszanki betonowej urabialności, konsystencji, zawartości powietrza Badanie zabezpieczenia przed korozją Izolację zewnętrzną komór żelbetowych i studni betonowych należy opukać młotkiem drewnianym dla stwierdzania czy wykonana izolacja przylega trwale na całej powierzchni Badania zasypu Zbadanie rodzaju materiału użytego do zasypu. Oznaczenie wilgotności naturalnej gruntu i określenie wskaźnika zagęszczenia. 7. OBMIAR ROBÓT Wymagania ogólne podano w ST 00. Jednostką obmiarową robót jest 1 metr wykonanej i odebranej sieci kanalizacji deszczowej w tym: 1m 3 wykonanie wykopów wraz z umocnieniem i zagęszczeniem w tym wykopu w gruntach nawodnionych określonej głębokości, 1m 3 wykonanie podsypki i obsypki z piasku, 1m wykonanie przekroczeń pod obiektami terenowymi, 1m ułożenie i montaż kanału z rur PVC określonej klasy, typu i średnicy, 1m ułożenie i montaż rur PE określonej klasy, typu i średnicy, 1m ułożenie przykanalika określonej średnicy z ociepleniem lub bez ocieplenia, 1kpl wykonanie studzienki kanalizacyjnej z elementów prefabrykowanych określonego typu, średnicy i głębokości, 1kpl wykonanie włączenia kanału do istniejącego rowu, 1m ułożenie obrzeży betonowych z obetonowaniem, 1m 2 wykonanie wypełnienia betonowego wraz z ręcznym uformowaniem spadków, 1m 3 wykonanie wykopu pod obiekty na kanałach z zasypaniem i zagęszczeniem każdej głębokości, 1m 3 zasypania wykopów pod budowane kanałów. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Odbiór techniczny częściowy Przy odbiorze należy sprawdzić zgodność robót z Dokumentacją Projektową. Do odbioru nie powinien być przedstawiony mniejszy odcinek kanału niż między kolejnymi studzienkami. Jest to odbiór poszczególnych faz robót podlegających a mianowicie: zakryciu: podłoża, przewodu i studzienek. Przedłożone dokumenty: rysunki z naniesionymi na niej zmianami dokonywanymi w trakcie budowy, obejmująca dodatkowo rysunki konstrukcyjne obiektów i przekroje poprzeczne kanałów oraz szkice zdawczo-odbiorcze, dane geotechniczne obejmujące zakwalifikowanie do odpowiedniej kategorii gruntu oraz określające poziom wód gruntowych, dane odnośnie punktów nawiązania sytuacyjno - wysokościowego wraz z rzędną, podanie uzbrojenia podziemnego terenu przebiegające wzdłuż i w poprzek trasy kanału, Dziennik Budowy, dokumenty dotyczące jakości wbudowanych materiałów. str. 27

28 Odbiór techniczny końcowy Jest to odbiór techniczny całkowitego przewodu po zakończeniu budowy, przed przekazaniem do eksploatacji. Nie stawia się ograniczeń dotyczących długości badanego odcinka przewodu. Przedłożone dokumenty: wszystkie dokumenty odnośnie odbiorów materiałów, protokoły wszystkich odbiorów technicznych elementów robót, dwa egzemplarze inwentaryzacji geodezyjnej przewodów i obiektów na planach sytuacyjnych wykonanej przez uprawnionych geodetów, 8.3. Zapisywanie i ocena wyników badań Zapisywanie wyników odbioru technicznego Wyniki przeprowadzonych badań przy odbiorach powinny być ujęte w formie protokołu, szczegółowo omówione, wpisane do Dziennika Budowy lub do niego dołączone w sposób trwały i podpisane przez nadzór techniczny oraz członków komisji prowadzącej badania Ocena wyników badań Wyniki badań przeprowadzonych podczas odbiorów technicznych należy uznać za dodatnie, jeżeli wszystkie wymagania przewidziane dla danego zakresu robót zostały spełnione. Jeżeli którekolwiek z wymagań przy odbiorze technicznym częściowym nie zostało spełnione, należy daną fazę robot uznać za niezgodną z wymaganiami normy i po wykonaniu poprawek przedstawić do ponownych badań. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Wymagania ogólne podano w ST 00. Płaci się za rzeczywiście wykonaną i odebraną ilość metrów kanalizacji deszczowej każdej średnicy. Cena wykonania robót obejmuje: geodezyjne wytyczenie trasy kanału i lokalizacji studzienek kanalizacyjnych, urządzeń podczyszczających, czasowe zajęcie terenu dla potrzeb wykonania kanalizacji i lokalizacji studzienek kanalizacyjnych, roboty przygotowawcze, zakup, dostarczenie i składowanie potrzebnych materiałów, koszt materiałów, koszt zapewnienia niezbędnych czynników produkcji, wykonanie i umocnienie ścian wykopu, odwodnienie wykopu wraz z pompowaniem wody i odwozem, przygotowanie podłoża, wykonanie podsypki, ułożenie rur kanalizacyjnych, wykonanie sączków, wykonanie obsypki, wykonanie kompletnych studni kanalizacyjnych, wykonanie włączenia kanału do istniejącego rowu, ułożenie obrzeży betonowych wraz z obetonowaniem, wykonanie izolacji elementów betonowych i żelbetowych, wykonanie ocieplenia rurociągów, str. 28

29 . zasypanie wykopów wraz z zagęszczeniem gruntu, odwóz nadmiaru ziemi, koszt nadzoru Użytkownika (właściciela) istniejącego uzbrojenia, wykonanie badań i pomiarów, wykonanie geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, wykonanie dokumentacji powykonawczej, inne prace niezbędne do budowy kanału wraz ze studniami retencyjnymi. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy BN-83/ PN-79/H BN-83/ PN-EN 1796:2007 PN-EN 14364:2009 BN-86/ PN-EN 124:2000 PN-92/B PN-B-10729:99 PN-EN-1917:2004 PN-B-01700:99 PN-B-06050:1999 PN-B-10736:1999 BN-62/ PN-88/B PN-EN 934-2:1999 PN-90/B PN-88/B PN-EN 197-1:2002 PN-EN 206-1:2000 PN-EN 12620:2004 PN-EN 13043:2004 PN-69/B PN-75/D BN-68/ Rury bezciśnieniowe. Rury betonowe i żelbetowe. Rury stalowe ze szwem przewodowe. Rury i kształtki bezciśnieniowe. Ogólne wymagania i badania. Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do ciśnieniowego i bezciśnieniowego przesyłania wody -- Termoutwardzalne tworzywa sztuczne wzmocnione włóknem szklanym (GRP), na bazie nienasyconej żywicy poliestrowej (UP) Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do ciśnieniowego i bezciśnieniowego odwadniania i kanalizacji -- Termoutwardzalne tworzywa sztuczne wzmocnione włóknem szklanym (GRP), na bazie nienasyconej żywicy poliestrowej (UP) -- Specyfikacje rur, kształtek i połączeń Prefabrykaty budowlane z betonu. Kręgi betonowe i żelbetowe. Zwieńczenia wpustów i studzienek kanalizacyjnych do nawierzchni dla ruchu pieszego i Kołowego. Zasady Konstrukcji, badania typu, znakowanie, sterowanie jakością. Kanalizacja. Przewody kanalizacyjne. Wymagania i badania przy odbiorze. Kanalizacja. Studzienki kanalizacyjne. Studzienki włazowe i niewłazowe z betonu niezbrojonego, z betonu zbrojonego włóknem stalowym i żelbetowe Wodociągi i kanalizacje. Urządzenia i sieć zewnętrzna. Oznaczenia graficzne. Roboty ziemne budowlane. Wymagania w zakresie wykonywania i badania przy odbiorze. Roboty ziemne. Wykopy otwarte dla przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych. Warunki techniczne wykonania. Beton hydrotechniczny. Składniki betonu. Wymagania techniczne. Beton zwykły. Domieszki do betonu, zaprawy i zaczynu. Definicje i wymagania Zaprawy budowlane zwykłe. Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw. Cement. Część 1: Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementu powszechnego użytku. Beton. Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność. Kruszywa do betonu (Norma do zastosowań przyszłościowych. Tymczasowo należy stosować normę PN-B-06712). Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu (Norma do zastosowań przyszłościowych. Tymczasowo należy stosować normy: PN-B [11] i PN- B-11112). Izolacje bitumiczne. Wymagania i badania przy odbiorze Materiały tarte. Deskowanie. Płyty klejone z drewna. str. 29

30 . BN-66/ BN-86/ /21 PN-75/D PN-72/D PN-86/B PN-86/B PN-80/B PN-B-30150:1997 PN-90/B PN-B-24620:1998 PN-B-12037:99 PN-64/H PN-EN :2000 PN-EN :2000 PN-EN :2000 PN-92/B PN-EN 476:2001 Sklejka szalunkowa. Płyty pilśniowe. Płyty twarde zwykłe. Wymagania. Tarcica iglasta ogólnego przeznaczenia. Tarcica liściasta ogólnego przeznaczenia. Kruszywa mineralne do betonu Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje betonowe i żelbetowe. Nazwy i określenia. Antykorozyjne zabezpieczenia w budownictwie. Konstrukcje betonowe i żelbetowe. Klasyfikacja i określenia. Kity budowlane trwale plastyczne, olejowy i poliestyrenowy. Papy asfaltowe i smołowe. Metody badań. Lepik asfaltowy stosowany na zimno. Cegła kanalizacyjna. Stopnie żeliwne do studzienek kontrolnych. Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Systemy przewodowe z niezmiękczonego polichlorku winylu do przesyłania wody. Wymagania ogólne. Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Systemy przewodowe z niezmiękczonego polichlorku winylu do przesyłania wody. Rury. Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Systemy przewodowe z niezmiękczonego polichlorku winylu do przesyłania wody. Kształtki. Instalacje kanalizacyjne. Wymagania w projektowaniu. Wymagania ogólne dotyczące elementów stosowanych w systemach kanalizacji grawitacyjnej. PN-EN 681-1:2002 Uszczelnienia elastomerowe. Wymagania materiałowe dotyczące uszczelek złączy rurowych stosowanych w instalacjach wodociągowych i odwadniających. Część 1:Guma PN-EN 752-4:2001 Zewnętrzne systemy kanalizacyjne. Obliczenia hydrauliczne i oddziaływanie na środowisko. PN-EN 1277:2005 Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Systemy rur z tworzyw termoplastycznych do PN-EN :2002 podziemnych zastosowań bezciśnieniowych. Metoda badania szczelności połączeń z elastomerowym pierścieniem uszczelniającym. Obliczenia statyczne rurociągów ułożonych w ziemi w różnych warunkach obciążenia. Część 1: Wymagania ogólne. PN-EN 1610:2002 Budowa i badania przewodów kanalizacyjnych. PN-EN :2006(U) Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do bezciśnieniowej podziemnej kanalizacji deszczowej i sanitarnej. Polietylen (PE) - Część 1: Wymagania dotyczące rur, kształtek i systemu. PN-EN :2005 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do podziemnej bezciśnieniowej kanalizacji deszczowej i sanitarnej - Nieplastyfikowany poli(chlorek winylu) (PVC-U), polipropylen (PP) i polietylen (PE) - Część 1: Specyfikacje techniczne kształtek pomocniczych wraz z płytkimi studzienkami inspekcyjnymi. PN-EN 13101:2005 Stopnie do studzienek włazowych. Wymagania, znakowanie, badania i ocena zgodności. PN-EN 14396:2005 (U) Inne dokumenty Mocowane drabiny do studzienek włazowych. Instrukcja projektowania, wykonania i odbioru instalacji rurociągowych z polichlorku winylu PVC. Zewnętrzne sieci kanalizacyjne z rur kanalizacyjnych kielichowych. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Tom II. Instalacje sanitarne i przemysłowe. ARKADY r. Wytyczne eksploatacyjne do projektowania sieci i urządzeń sieciowych, wodociągowych i kanalizacyjnych, BPC WiK Cewok i BPBBO Miastoprojekt- Warszawa, zaakceptowane i zalecone do stosowania przez Zespół str. 30

31 . Doradczy ds. procesu inwestycyjnego powołany przez Prezydenta m.st. Warszawy - sierpień 1984r. Katalog budownictwa KB (6) Studzienki połączeniowe (lipiec 1980). KB (7) Studzienki przelotowe (lipiec 1980). KB (8) Studzienki spadowe (lipiec 1980). KB (11) Studzienki ślepe (lipiec 1980). KB (6) Kręgi betonowe średnicy 50 cm; wysokości 30 lub 60 cm. Katalogi Producentów włazów kanałowych, posiadających Aprobaty Techniczne na terenie Rzeczypospolitej Polskiej Katalogi Producentów rur kanalizacyjnych, posiadających Aprobaty Techniczne na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Katalogi Producentów studni z kręgów betonowych B-45, posiadających Aprobaty Techniczne na terenie Rzeczypospolitej Polskiej Katalogi Producentów pompowni ścieków sanitarnych, posiadających Aprobaty Techniczne na terenie Rzeczypospolitej Polskiej Katalogi Producentów armatury żeliwnej posiadających Aprobaty Techniczne na terenie Rzeczypospolitej Polskiej Katalog Powtarzalnych Elementów Drogowych opracowany przez Transprojekt Warszawa Uwaga: Wszelkie roboty ujęte w STWiORB należy wykonać zgodnie z Dokumentacją Projektową w oparciu o aktualnie obowiązujące normy i przepisy. str. 31

32 WYMAGANIA OGÓLNE SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH Nazwa i adres obiektu budowlanego: Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m. Nazwa i adres inwestora: Gmina Skawina, Skawina, ul. Rynek 1 Wspólny Słownik Zamówień (CPV): Roboty drogowe Roboty w zakresie przygotowania terenu pod budowę i roboty ziemne Roboty w zakresie chodników Roboty rozbiórkowe Opracował: mgr inż. Ryszard Mazur

33 . Spis treści DM WYMAGANIA OGÓLNE...3 D ROBOTY ZIEMNE - WYMAGANIA OGÓLNE...28 D Wykonanie wykopów...38 D Wzmacnianie podłoża gruntowego...43 D Wykonanie nasypów...46 D Ulepszone podłoże nawierzchni z gruntu stabilizowanego spoiwami hydraulicznymi...59 D Kontrola osiadań i stateczności skarp...64 D Roboty wykończeniowe robot ziemnych...68 D Dokumenty związane...76 D ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE...78 D Odtworzenie trasy i punktów wysokościowych...78 D Usunięcie drzew i krzewów...87 D Usunięcie warstwy humusu...95 D Rozbiórki elementów dróg D ROBOTY ZIEMNE D Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych D Wykonanie nasypów D PODBUDOWY D Wykonanie oczyszczenia i skropienia warstw konstrukcyjnych nawierzchni drogowych D Warstwa mrozoochronna z mieszanki niezwiązanej lub z gruntu niewysadzinowego D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie D Ulepszone podłoże z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem D NAWIERZCHNIE D Nawierzchnia żwirowa zjazdów D Nawierzchnia z kostki kamiennej D Nawierzchnia z betonu asfaltowego D Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej D a Geosiatka wzmacniająca D OZNAKOWANIE PIONOWE D ROBOTY WYKOŃCZENIOWE D a Umocnienie powierzchniowe poboczy, skarp i rowów D Prefabrykowane elementy betonowe D ELEMENTY ULIC D Krawężniki betonowe str. 1

34 . D Chodnik z brukowej kostki betonowej D Obrzeża betonowe D Odtworzenie nawierzchni z betonu asfaltowego INNE ROBOTY D Zieleń drogowa D Zabezpieczenie kabli energetycznych str. 2

35 . DM WYMAGANIA OGÓLNE 1. WSTĘP 1.1 Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania ogólne dotyczące wykonania i odbioru robót drogowych i mostowych związanych z zadaniem : Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m. 1.2 Zakres stosowania STWiORB Specyfikacja techniczna stanowi podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych. 1.3 Zakres robót objętych STWiORB Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji obejmują wymagania ogólne, wspólne dla robót objętych specyfikacjami technicznymi opracowanymi dla poszczególnych asortymentów robót drogowych i mostowych. W przypadku braku ogólnej specyfikacji dla danego asortymentu robót, ustalenia dotyczą również STWiORB sporządzanych indywidualnie. 1.4 Określenia podstawowe Budowla drogowa obiekt budowlany nie będący budynkiem, stanowiący całość techniczno-użytkową albo jego część stanowiącą odrębny element konstrukcyjny lub technologiczny Chodnik wyznaczony pas terenu przy jezdni, względnie odsunięty od jezdni, przeznaczony dla ruchu pieszych Długość mostu odległość pomiędzy zewnętrznymi krawędziami pomostu, a w przypadku mostów łukowych odległość w świetle podstaw sklepienia mierzona w osi jezdni Droga wydzielony pas terenu przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz ruchu pieszych, wraz z wszelkimi urządzeniami technicznymi związanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu Droga tymczasowa (montażowa) droga specjalnie przygotowana, przeznaczona do ruchu pojazdów obsługujących zadanie budowlane na czas jego wykonania, przewidziana do usunięcia po jego zakończeniu Dziennik budowy zeszyt z ponumerowanymi stronami, opatrzony pieczęcią organu wydającego, wydany zgodnie z obowiązującymi przepisami, stanowiący urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych, służący do notowania zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywania robót, rejestrowania dokonywanych odbiorów robót, przekazywania poleceń i innej korespondencji technicznej pomiędzy Inżynierem/Kierownikiem Projektu, Wykonawcą i Projektantem Estakada obiekt zbudowany nad przeszkodą terenową dla zapewnienia komunikacji drogowej i ruchu pieszego Inżynier osoba wymieniona w danych kontraktowych wyznaczona przez Zamawiającego, o której wyznaczeniu poinformowany jest Wykonawca, odpowiedzialna za nadzorowanie robót i administrowanie kontraktem Jezdnia część korony drogi przeznaczona do ruchu pojazdów Kierownik budowy - osoba wyznaczona przez Wykonawcę, upoważniona do kierowania robotami i do występowania w jego imieniu we wszystkich sprawach realizacji kontraktu Korona drogi jezdnia z poboczami lub chodnikami, zatokami, pasami awaryjnego postoju i pasami dzielącymi jezdnie. str. 3

36 Konstrukcja nawierzchni - układ warstw nawierzchni wraz ze sposobem ich połączenia Konstrukcja nośna (przęsło lub przęsła obiektu mostowego) część obiektu oparta na podporach mostowych, tworząca ustrój niosący dla przeniesienia ruchu pojazdów lub pieszych Korpus drogowy - nasyp lub część wykopu, który jest ograniczony koroną drogi i skarpami rowów Koryto - element uformowany w korpusie drogowym w celu ułożenia w nim konstrukcji nawierzchni Księga (Rejestr) obmiarów - akceptowany przez Inżyniera/Kierownika Projektu zeszyt z ponumerowanymi stronami, służący do wpisywania przez Wykonawcę obmiaru dokonywanych robót w formie wyliczeń, szkiców i innych dodatkowych załączników; wpisy w rejestrze obmiarów podlegają autoryzacji przez Inżyniera/Kierownika projektu Laboratorium - drogowe lub inne laboratorium badawcze, zaakceptowane przez Zamawiającego, niezbędne do przeprowadzenia wszelkich badań i prób związanych z oceną jakości materiałów oraz wykonanych robót Materiały - wszelkie tworzywa niezbędne do wykonania robót, zgodne z dokumentacja projektową i specyfikacjami technicznymi, zaakceptowane przez Inżyniera/Kierownika projektu Most - obiekt zbudowany nad przeszkodą wodną dla zapewnienia komunikacji drogowej oraz ruchu pieszego Nawierzchnia - warstwa lub zespół warstw służących do przejmowania i rozkładania obciążeń od ruchu na podłoże gruntowe i zapewniające dogodne warunki dla ruchu Niweleta wysokościowe i geometryczne rozwinięcie na płaszczyźnie pionowego przekroju w osi drogi lub obiektu mostowego Obiekt mostowy - most, wiadukt, estakada, tunel, kładka dla pieszych i przepust Objazd tymczasowy - droga specjalnie przygotowana i odpowiednio utrzymana do prowadzenia ruchu publicznego na okres budowy Odpowiednia zgodność - zgodność wykonywanych robót z dopuszczalnymi tolerancjami, a jeżeli przedział tolerancji nie został określony z przeciętnymi tolerancjami przyjmowanymi zwyczajowo dla danego rodzaju robót budowlanych Pas drogowy - wydzielony liniami granicznymi pas terenu przeznaczony do umieszczania w nim drogi i związanych z nią urządzeń oraz krzewów; pas drogowy może obejmować również teren przewidziany do rozbudowy drogi i budowy urządzeń chroniących ludzi i środowisko przed uciążliwościami powodowanymi przez ruch pojazdów na drodze Pobocze - część drogi przeznaczona do chwilowego postoju pojazdów, umieszczenia urządzeń organizacji i bezpieczeństwa ruchu oraz ruchu pieszych, służąca jednocześnie do bocznego oparcia konstrukcji nawierzchni Podłoże nawierzchni - grunt rodzimy lub nasypowy, leżący pod nawierzchnią do głębokości przemarzania Podłoże ulepszone nawierzchni - górna warstwa podłoża leżąca bezpośrednio pod nawierzchnią, ulepszone w celu umożliwienia przejęcia ruchu budowlanego i właściwego wykonania nawierzchni Polecenie Inżyniera/Kierownika projektu - wszelkie polecenia przekazane Wykonawcy przez Inżyniera/Kierownika projektu w formie pisemnej, dotyczącej sposobu realizacji robót lub innych spraw związanych z prowadzeniem budowy Projektant - uprawniona osoba prawna lub fizyczna będąca autorem dokumentacji projektowej Przedsięwzięcie budowlane - kompleksowa realizacja nowego połączenia drogowego lub całkowita modernizacja/przebudowa trasy w planie i w przekroju podłużnym istniejącego połączenia. str. 4

37 Przepust - budowla o przekroju poprzecznym zamkniętym, przeznaczona do przeprowadzenia cieku, szlaku wędrówek zwierząt dziko żyjących lub urządzeń technicznych przez korpus drogowy Przeszkoda naturalna - element środowiska naturalnego, stanowiący utrudnienie w realizacji zadania budowlanego, na przykład dolina, rzeka, bagno, rzeka, itp Przeszkoda sztuczna - dzieło ludzkie, stanowiące utrudnienie w realizacji zadania budowlanego, na przykład droga, kolej, rurociąg, kanał ciąg pieszy itp Przetargowa dokumentacja przetargowa - część dokumentacji przetargowej, która wskazuje lokalizację, charakterystykę i i wymiary obiektu będącego przedmiotem robót Przyczółek - skrajna podpora obiektu mostowego; może składać się z pełnej ściany słupów i innych form konstrukcyjnych np. skrzyń, komór Rekultywacja - roboty mające na celu uprządkowanie i przywrócenie pierwotnych funkcji terenom naruszonym w czasie realizacji zadania budowlanego Rozpiętość teoretyczna - odległość pomiędzy punktami podparcia (łożyskami) przęsła mostowego Szerokość całkowita obiektu odległość między zewnętrznymi krawędziami konstrukcji obiektu, mierzona w linii prostopadłej do osi podłużnej, obejmująca całkowitą szerokość konstrukcyjną ustroju niosącego Szerokość użytkowa obiektu - szerokość jezdni (nawierzchni) przeznaczona dla poszczególnych rodzajów ruchu oraz szerokość chodników mierzona w świetle poręczy mostowych z wyłączeniem konstrukcji przy jezdni dołem oddzielającej ruch kołowy od ruchu pieszego Ślepy kosztorys - wykaz robót z podaniem ich ilości w kolejności technologicznej ich wykonania Teren budowy - teren udostępniony przez Zmawiającego dla wykonania na nim robót oraz inne miejsca wymienione w kontrakcie jako tworzące część terenu budowy Tunel - obiekt zagłębiony poniżej poziomu terenu dla zapewnienia komunikacji drogowej i ruchu pieszego Wiadukt - obiekt zbudowany nad linia kolejową lub inna drogą dla bezkolizyjnego zapewnienia komunikacji drogowej i ruchu pieszego Zadanie budowlane - część przedsięwzięcia budowlanego, stanowiąca odrębną całość konstrukcyjną lub technologiczną, zdolna do samodzielnego pełnienia funkcji techniczno-użytkowych. Zadanie może polegać na wykonywaniu robót związanych z budową, modernizacją/przebudową, utrzymaniem oraz ochroną budowli drogowej lub jej elementu. 1.5 Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca jest odpowiedzialny za jakość wykonanych robót, bezpieczeństwo wszystkich czynności na terenie budowy, metody użyte na budowie oraz ich zgodność z dokumentacja projektową, specyfikacją i poleceniami Inżyniera Przekazanie terenu budowy Zamawiający w terminie określonym w dokumentach kontraktowych przekaże Wykonawcy teren budowy wraz ze wszystkimi wymaganymi uzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi, lokalizację i współrzędne punktów głównych trasy oraz reperów, dziennik budowy oraz dwa egzemplarze dokumentacji projektowej i dwa komplety specyfikacji Dane dotyczące osnowy geodezyjnej Wykonawca uzyska z właściwego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Po przekazaniu terenu budowy Wykonawca wyznaczy i utrwali punkty główne trasy. str. 5

38 Na Wykonawcy spoczywa odpowiedzialność za ochronę przekazanych mu punktów pomiarowych do chwili odbioru ostatecznego robót Uszkodzone lub zniszczone znaki geodezyjne Wykonawca odtworzy i utrwali na własny koszt Dokumentacja projektowa Dokumentacja projektowa będzie zawierać rysunki, obliczenia i dokumenty zgodne z wykazem podanym w szczegółowych warunkach umowy, uwzględniającym podział na dokumentację projektową: Zamawiającego; tzn. wykaz pozycji, które stanowią przetargową dokumentację projektową oraz projektową dokumentację wykonawczą, Wykonawcy - zawierająca dokumentację projektową, którą Wykonawca opracuje w ramach ceny kontraktowej Dokumentacja Projektowa przekazywana przez Zamawiającego Wykonawcy w ramach Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia: TOM I: instrukcja dla wykonawców z formularzami TOM II: Istotne dla stron postanowienia umowy TOM III: Dokumentacja projektowa TOM IV: Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych TOM V: Przedmiary robót Dokumentacja projektowa do wykonania przez Wykonawcę Wykonawca robót własnym staraniem i na swój koszt wykona dokumentację powykonawczą w 3 egz. w wersji papierowej i w 3 egz. w wersji elektronicznej na CD. Projekt powykonawczy (PP) jest to opracowanie projektowe wykonywane na podstawie projektu wykonawczego stanowiące jego aktualizację i zawierające opis stanu jaki powstał po realizacji zadania. W szczególności projekt powykonawczy sporządzony w 3 egz.- w wersji papierowej i 3 egz. w wersji elektronicznej powinien zawierać: komplet zaktualizowanych materiałów, wymaganych w zakresie projektu wykonawczego, geodezyjną inwentaryzację powykonawczą, protokoły wymaganych badań i sprawdzeń, dokumenty ewidencyjne dla dróg, obiektów mostowych, przepustów Dane zawarte w dokumentacji projektowej stanowią wartości docelowe, od których dopuszczalne są odchylenia w ramach określonego przedziału Zgodność robót z dokumentacją projektową i specyfikacjami Dokumentacja projektowa, specyfikacje techniczne oraz wszystkie dodatkowe dokumenty przekazane Wykonawcy przez Inżyniera stanowią integralną część umowy(kontraktu), a wymagania określone w chociaż jednym z tych dokumentów są obowiązujące dla Wykonawcy Wykonawca winien na etapie przygotowania oferty zapoznać się z dokumentacją i ująć wszystkie wynikające z niej wymagania i roboty w cenie kontraktowej poszczególnych pozycji kosztorysowych W przypadku rozbieżności w ustaleniach poszczególnych dokumentów obowiązuje kolejność ich ważności wymieniona w Kontraktowych warunkach ogólnych Wykonawca nie może wykorzystywać błędów lub niejasności w dokumentach kontraktowych, a o ich stwierdzeniu powinien natychmiast powiadomić Inżyniera projektu, który podejmuje decyzję o wprowadzeniu odpowiednich zmian i poprawek. str. 6

39 W przypadku rozbieżności wymiary podane na piśmie są ważniejsze od wymiarów określonych na podstawie odczytu z rysunku. Wszystkie wykonane roboty i dostarczone materiały będą zgodne z dokumentacja projektowa i specyfikacjami Parametry określone w dokumentacji projektowej i w specyfikacji stanowią wartości docelowe, od których dopuszczalne są odchylenia w ramach dopuszczalnego przedziału tolerancji Cechy materiałów i elementów budowli musza wykazywać zgodność z wymaganiami, natomiast rozrzuty tych cech nie mogą przekraczać dopuszczalnego przedziału tolerancji W przypadku, gdy materiały lub roboty nie będą w pełni zgodne z dokumentacją projektowa lub STWiORB i będzie to miało wpływ na niezadawalającą jakość elementu budowli, to takie materiały zostaną zastąpione innymi, natomiast elementy budowli rozebrane i wykonane ponownie na koszt Wykonawcy Zabezpieczenie terenu budowy a) Roboty modernizacyjne i remontowe pod ruchem W przypadku robót modernizacyjnych i remontowych obowiązują następujące zalecenia: Wykonawca jest zobowiązany do utrzymania ruchu publicznego oraz utrzymania istniejących obiektów na terenie budowy w okresie trwania realizacji kontraktu, aż do zakończenia i odbioru ostatecznego robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca przedstawi Inżynierowi projektu do zatwierdzenia, uzgodniony z odpowiednim zarządem drogi i organem zarządzającym ruchem projekt organizacji ruchu i zabezpieczenia robót w okresie trwania budowy. W zależności od potrzeb i postępu robót projekt organizacji ruchu powinien być na bieżąco aktualizowany przez Wykonawcę Każda zmiana w stosunku do zatwierdzonego projektu organizacji ruchu wymaga każdorazowego ponownego zatwierdzenia projektu W czasie wykonywania robót Wykonawca dostarczy, zainstaluje i będzie obsługiwał wszystkie zainstalowane urządzenia zabezpieczające takie jak: zapory, światła ostrzegawcze, sygnały, itp., zapewniając bezpieczeństwo pojazdów i pieszych. Wykonawca zapewni stałe warunki widoczności w dzień i w nocy tych zapór i znaków, dla których jest to konieczne ze względów bezpieczeństwa. Wszystkie znaki, zapory i inne urządzenia będą akceptowane przez inżyniera Fakt przystąpienia do robót Wykonawca obwieści publicznie przed ich rozpoczęciem w sposób uzgodniony z Inżynierem/Kierownikiem Projektu oraz przez umieszczenie w miejscach i ilościach określonych przez Inżyniera tablic informacyjnych, których treść będzie zatwierdzona przez Inżyniera/Kierownika Projektu; tablice informacyjne będą utrzymywane przez Wykonawcę w dobrym stanie przez cały okres realizacji robót. Koszt zabezpieczenia terenu budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, że jest włączony w cenę kontraktową. b) Roboty o charakterze inwestycyjnym W przypadku robót o charakterze inwestycyjnym obowiązują następujące zalecenia: Wykonawca jest zobowiązany do zabezpieczenia terenu budowy w okresie trwania realizacji kontraktu aż do zakończenia i odbioru ostatecznego robót. Wykonawca dostarczy zainstaluje i będzie utrzymywać tymczasowe urządzenia zabezpieczające, w tym ogrodzenie, poręcze, oświetlenie, sygnały i znaki ostrzegawcze oraz wszelkie inne środki niezbędne do ochrony robót, wygody społeczności i innych W miejscach przylegających do dróg otwartych dla ruchu Wykonawca ogrodzi lub wyraźnie oznakuje teren budowy, w sposób uzgodniony z Inżynierem/Kierownikiem projektu Fakt przystąpienia do robót Wykonawca obwieści publicznie przed ich rozpoczęciem w sposób uzgodniony z Inżynierem/Kierownikiem Projektu oraz przez umieszczenie w miejscach i w ilościach określonych przez Inżyniera tablic informacyjnych, których treść będzie zatwierdzona przez Inżyniera/Kierownika Projektu; tablice informacyjne będą utrzymywane przez Wykonawcę w dobrym stanie przez cały okres realizacji robót. str. 7

40 Koszt zabezpieczenia terenu budowy nie podlega odrębnej zapłacie i przyjmuje się, że jest włączony w cenę kontraktową Ochrona środowiska w czasie wykonywania robót Wykonawca ma obowiązek znać i przestrzegać w czasie prowadzenia robót wszelkie przepisy dotyczące ochrony środowiska naturalnego, w tym zalecenia Decyzji Środowiskowej oraz w pozwoleniu8 na budowę W okresie trwania budowy i wykończania robót Wykonawca powinien: utrzymywać teren budowy i wykopy w stanie bez występujących zastoisk wody stojącej, podejmować wszelkie uzasadnione kroki mające na celu stosowanie się do przepisów i norm dotyczących ochrony środowiska na terenie i wokół terenu budowy oraz będzie unikać uszkodzeń lub uciążliwości dla osób lub własności społecznej i innych, a wynikających z nadmiernego hałasu, wibracji, zanieczyszczenia lub innych przyczyn powstałych w następstwie jego sposobu działania Stosując się do tych wymagań Wykonawca będzie miał szczególny wzgląd na: Lokalizację baz, warsztatów, magazynów, składowisk, ukopów i dróg dojazdowych, Środki ostrożności i zabezpieczenia przed: zanieczyszczeniem zbiorników i cieków wodnych pyłami lub substancjami toksycznymi, zanieczyszczeniem powietrza pyłami i gazami, możliwością powstania pożaru Ochrona przeciwpożarowa Wykonawca będzie przestrzegać przepisów ochrony przeciwpożarowej w całym okresie trwania budowy. Wykonawca będzie utrzymywać, wymagany na podstawie odpowiednich przepisów sprawny sprzęt przeciwpożarowy, na terenie baz produkcyjnych, w pomieszczeniach biurowych, mieszkalnych, magazynach oraz w maszynach i pojazdach. Materiały łatwopalne będą składowane w sposób zgodny z odpowiednimi przepisami i zabezpieczone przed dostępem osób trzecich. Wykonawca będzie odpowiedzialny za wszelkie straty spowodowane pożarem wywołanym jako rezultat realizacji robót albo spowodowane przez personel Wykonawcy Materiały szkodliwe dla otoczenia Materiały, które w sposób trwały są szkodliwe dla otoczenia, nie mogą być stosowane do wykonania robót. Nie dopuszcza się użycia materiałów wywołujących szkodliwe promieniowanie o stężeniu większym od dopuszczalnego, określonego stosownymi przepisami. Wszelkie materiały odpadowe użyte do robót będą miały aprobatę techniczną wydana przez uprawniona jednostkę, jednoznacznie określającą brak szkodliwego oddziaływania tych materiałów na środowisko. Materiały, które są szkodliwe dla otoczenia tylko w czasie robót, a po zakończeniu robót ich szkodliwość zanika (np. materiały pylaste, popioło-żużle) mogą być użyte pod warunkiem przestrzegania wymagań technologicznych wbudowywania. Jeżeli wymagają tego odpowiednie przepisy, Wykonawca powinien otrzymać zgodę na użycie tych materiałów od właściwych organów administracji państwowej. W przypadku, w którym Wykonawca zastosował materiały zgodne ze specyfikacjami, natomiast ich użycie spowodowało zagrożenie dla środowiska, to konsekwencje tego poniesie Wykonawca. str. 8

41 Ochrona własności publicznej i prywatnej Wykonawca odpowiada za ochronę instalacji na powierzchni ziemi i za urządzenia podziemne, takie jak rurociągi, kable itp. oraz uzyska od odpowiednich władz będących właścicielami tych urządzeń potwierdzenie informacji dostarczonych mu przez Zamawiającego w ramach planu ich lokalizacji. Wykonawca zapewni właściwe oznaczenie i zabezpieczenie przed uszkodzeniem tych instalacji i urządzeń w czasie trwania budowy. Wykonawca zobowiązany jest umieścić w swoim harmonogramie rezerwę czasową dla wszelkiego rodzaju robót, które mają być wykonane w zakresie przełożenia instalacji i urządzeń podziemnych na terenie budowy i powiadomić Inżyniera/Kierownika projektu oraz właściwych gestorów o zamiarze podjęcia robót. W przypadku przypadkowego uszkodzenia instalacji Wykonawca bezzwłocznie powiadomi Inżyniera/Kierownika projektu i zainteresowanych gestorów sieci oraz będzie z nimi współpracował dostarczając wszelkiej pomocy potrzebnej przy dokonywaniu napraw. Wykonawca będzie odpowiadać za wszelkie spowodowane jego działaniami uszkodzenia instalacji na powierzchni ziemi i urządzeń podziemnych przekazanych w dokumentach dostarczonych przez Zamawiającego. W strefach niekorzystnego wpływu prowadzonych robót, Wykonawca będzie prowadził roboty w taki sposób, aby skutki jego działalności na wpłynęły na stan techniczny obiektów sąsiadujących z terenem budowy. Wykonawca podpisze dwustronne protokoły z właścicielami budynków, a Inżynier będzie na bieżąco informowany o wszystkich tego typu umowach dotyczących korzystania z własności i dróg wewnętrznych. Inżynier a także Zamawiający nie mogą ingerować w takie porozumienia, o ile nie są one sprzeczne z porozumieniami zawartymi w kontrakcie. Jeżeli teren budowy oraz dróg transportowych przylega do terenów z zabudową mieszkaniową, Wykonawca odpowiada za wszelkie uszkodzenia zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie budowy, spowodowane jego działalnością. W celu uniknięcia niesłusznych roszczeń odszkodowawczych ze strony właścicieli nieruchomości, Wykonawca przed rozpoczęciem robót sporządzi inwentaryzację i ocenę stanu technicznego budynków, studni, dróg dojazdowych leżących w bezpośrednim sąsiedztwie pasa drogowego oraz w strefie wpływu drgań i innych skutków prowadzenia robót. Inżynier będzie na bieżąco informowany o wszystkich umowach zawartych z właścicielami nieruchomości dotyczących korzystania z własności i dróg wewnętrznych. Inżynier a także Zamawiający nie mogą ingerować w takie porozumienia, o ile nie są one sprzeczne z porozumieniami zawartymi w kontrakcie. W cenie Kontraktowej zostaną ujęte wszystkie odszkodowania dla osób i instytucji, których zapłata wynika z realizacji robót. Wykonawca przedstawi do uzgodnienia Inżynierowi zestawienie wszystkich działek wraz z umowami i porozumieniami na których składowane będą materiały budowlane w tym grunty pozyskane z terenu budowy. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za szkody wynikłe z wykonania zaplanowanych prac na działkach nie będących własnością Skarbu Państwa. Przed rozpoczęciem prac budowlanych Wykonawca przedstawi porozumienie z władającymi nieruchomościami, z którego będzie wynikać zgoda na wykonanie prac budowlanych dotyczy to wszystkich działek z tzw. czasową zajętością. W przypadku uszkodzeń układów drenarskich na działkach właścicieli nieruchomości Wykonawca jest zobowiązany do ich naprawy na własny koszt Inwentaryzacja istniejących dróg i budynków Wykonawca jest zobowiązany do sporządzenia inwentaryzacji stanu istniejącego budynków zlokalizowanych w pobliżu terenu budowy, narażonych na oddziaływanie robót. Inwentaryzacja powinna zostać sporządzona przez biegłego rzeczoznawcę przed rozpoczęciem robót i zawierać część opisową i dokumentację fotograficzną. str. 9

42 . W trakcie prowadzenia robót, nie rzadziej jednak niż co 3 miesiące oraz po zakończeniu inwestycji, rzeczoznawca budowlany powinien sporządzać okresowe raporty zawierające ocenę stanu budynków narażonych na oddziaływanie robót. W ocenie okresowej i końcowej należy uwzględnić uwagi zgłoszone przez właścicieli lub władających, których zdaniem zgłaszającego uległy uszkodzeniu w związku z prowadzona budową. W uzasadnionych przypadkach wystąpienia szkody wynikającej z oddziaływania robót, rzeczoznawca na wniosek Inżyniera przeprowadzi dodatkowy przegląd stanu budynku, sporządzi raport i przedłoży Inżynierowi. Wykonawca jest zobowiązany do przeprowadzenia oceny stanu technicznego istniejących dróg publicznych znajdujących się w najbliższym otoczeniu inwestycji oraz w dalszej odległości które są wykorzystywane do transportu technologicznego oraz objazdów dla ruchu publicznego przed rozpoczęciem robót i po ich zakończeniu. W ramach oceny należy dokonać inwentaryzacji wszelkich uszkodzeń nawierzchni (spękań, kolein, przełomów, itd.), intensywności uszkodzeń i zakresu ich występowania. Nieodłączną częścią tej dokumentacji będą zdjęcia, skatalogowane w sposób nie budzący wątpliwości co do momentu ich wykonania. Dane inwentaryzacyjne Wykonawca potwierdzi przez właściwego zarządcę drogi za zgodne ze stanem faktycznym i zgłosi ten fakt do lokalnych władz samorządowych. Wykonawca podpisze stosowne protokoły z zarządcami tych dróg. Transport materiałów i wyposażenia może odbywać się po drogach, których stan został zinwentaryzowany i potwierdzony. Sposób naprawy zaistniałych szkód zarówno w budynkach jak i na drogach publicznych wykorzystywanych do transportu technologicznego, jak również przeprowadzania objazdów dla ruchu publicznego przy realizacji robót, Wykonawca ustali z właściwymi Zarządcami. Wszystkie prace związane z monitoringiem stanu technicznego oraz koszty z tytułu likwidacji powstałych szkód Wykonawca ujmie w cenie kontraktowej Ograniczenie obciążeń osi pojazdów Wykonawca będzie stosować się do ustawowych ograniczeń nacisków osi na drogach publicznych przy transporcie materiałów i wyposażenia na i z terenu robót Wykonawca uzyska wszelkie niezbędne zezwolenia i uzgodnienia od właściwych władz co do przewozów nietypowych wagowo ładunków (ponadnormatywnych) i o każdym takim przewozie będzie powiadamiać Inżyniera/Kierownika Projektu. Inżynier/Kierownik Projektu może polecić, aby pojazdy nie spełniające tych warunków zostały usunięte z terenu budowy Pojazdy powodujące nadmierne obciążenie osiowe nie będą dopuszczone na świeżo ukończony fragment budowy w obrębie terenu budowy i Wykonawca będzie odpowiadał za naprawę wszelkich robót w ten sposób uszkodzonych, zgodnie z poleceniami Inżyniera/Kierownika projektu Bezpieczeństwo i higiena pracy Podczas realizacji robót Wykonawca będzie przestrzegać przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności Wykonawca ma obowiązek zadbać, aby personel nie wykonywał pracy w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia oraz nie spełniających odpowiednich wymagań sanitarnych. Wykonawca zapewni i będzie utrzymywał wszelkie urządzenia zabezpieczające, socjalne i odpowiednią odzież dla ochrony życia i zdrowia osób zatrudnionych na budowie oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. Wszelkie koszty związane z wypełnieniem wymagań określonych powyżej nie podlegają oddzielnej zapłacie i są uwzględnione w cenie kontraktowej. str. 10

43 Ochrona i utrzymanie robót Wykonawca będzie odpowiadał za ochronę robót i za wszelkie wydane materiały i urządzenia używane do robót od daty rozpoczęcia do daty wydania potwierdzenia zakończenia robót przez Inżyniera/Kierownika projektu. Wykonawca będzie utrzymywać roboty do czasu odbioru ostatecznego. Utrzymanie powinno być prowadzone w taki sposób, aby budowla drogowa lub jej elementy były w zadawalającym stanie przez cały czas, do momentu odbioru ostatecznego. Jeśli wykonawca w jakimkolwiek czasie zaniedba utrzymanie, to na polecenie Inżyniera/Kierownika projektu powinien rozpocząć roboty utrzymaniowe nie później niż w 24 godziny po otrzymaniu takiego polecenia. W przypadku przerwania prac przez Wykonawcę do jego obowiązków należy zabezpieczenie terenu budowy i robót w sposób nie powodujący utraty wartości odebranych uprzednio prac budowlanych Stosowanie się do prawa i innych przepisów Wykonawca zobowiązany jest znać wszystkie zarządzenia wydane przez władze centralne i miejscowe (lokalne) oraz inne przepisy, regulaminy i wytyczne, które w jakikolwiek sposób są związane z wykonywanymi robotami i będzie w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie tych postanowień podczas prowadzenia robót. Wykonawca będzie przestrzegać praw patentowych i będzie w pełni odpowiedzialny za wypełnienie wszelkich wymagań prawnych odnośnie znaków firmowych, nazw lub innych chronionych praw w odniesieniu do sprzętu, materiałów lub urządzeń użytych lub związanych z wykonywaniem robót i w sposób ciągły będzie informować Inżyniera/Kierownika Projektu o swoich działaniach, przedstawiając kopie zezwoleń i inne odnośne dokumenty. Wszelkie straty, koszty postępowania, obciążenia i wydatki wynikłe lub związane z naruszeniem jakichkolwiek praw patentowych pokryje Wykonawca, z wyjątkiem przypadków, kiedy takie naruszenie wyniknie z wykonania projektu lub specyfikacji dostarczonej przez Inżyniera/Kierownika Projektu Równoważność norm i zbiorów przepisów prawnych Jeżeli w dokumentach kontraktowych powołane są konkretne normy i przepisy, które spełniać mają materiały, sprzęt i inne towary oraz wykonane i zbadane roboty, będą obowiązywać postanowienia najnowszego wydania względnie poprawionego wydania powołanych norm i przepisów, o ile w warunkach kontraktu nie postanowiono inaczej. W przypadku kiedy powołane normy i przepisy są normami europejskimi lub odnoszą się do konkretnego kraju lub regionu, mogą być również stosowane odpowiednie normy zapewniające równy lub wyższy poziom wykonania niż powołane normy lub przepisy, pod warunkiem ich sprawdzenia i pisemnego zatwierdzenia przez Inżyniera/Kierownika projektu. Różnice pomiędzy powołanymi normami a ich zamiennikami muszą być dokładnie opisane przez Wykonawcę i przedłożone Inżynierowi/Kierownikowi projektu do zatwierdzenia. Jeżeli w wyniku tych poleceń Wykonawca poniesie koszty i/lub wystąpią opóźnienia w robotach, Inżynier/Kierownik projektu po uzgodnieniu z Zamawiającym i Wykonawcą ustali wydłużenie czasu wykonania robót oraz wysokość kwoty, o które należy zwiększyć cenę kontraktową. 1.6 Zaplecze Wykonawcy i Zamawiającego Zaplecze Wykonawcy str. 11

44 . Zaplecze Wykonawcy składa się z niezbędnych biur, laboratorium, instalacji, placów składowych oraz dróg dojazdowych i dróg wewnętrznych potrzebnych do realizacji wymienionych robót, przy uwzględnieniu potrzeb wykonawców Urządzenie zaplecza Wykonawcy obejmuje zainstalowanie wszystkich niezbędnych urządzeń, instalacji, biur, laboratorium, dróg, placów i innych elementów Utrzymanie zaplecza Wykonawcy obejmuje wszystkie koszty eksploatacyjne związane z użytkowaniem zaplecza Likwidacja zaplecza Wykonawcy obejmuje usunięcie wszystkich urządzeń, biura, laboratorium, dróg, placów oraz oczyszczenie terenu i doprowadzenie go do stanu pierwotnego Zaplecze Zleceniodawcy Wykonawca zobowiązany jest zabezpieczyć Zamawiającemu pomieszczenia biurowe, sprzęt, transport oraz inne urządzenia towarzyszące, zgodnie z wymaganiami podanymi w specyfikacji Zaplecze Zamawiającego W ramach utworzenia zaplecza Zamawiającego Wykonawca jest zobowiązany do wyznaczenia terenu dla urządzenia na nim niestacjonarnego laboratorium Zamawiającego, ustawienia odpowiedniej liczby kontenerów i innych pomieszczeń według zapisów w Specyfikacji Technicznej, a ponadto doprowadzenia energii elektrycznej i wody W ramach utrzymania Zaplecza w okresie od przekazania Terenu Budowy do daty odbioru ostatecznego robót, Wykonawca jest zobowiązany do zapewnienia: dostaw energii do niestacjonarnego laboratorium Zamawiającego, - stałego utrzymywania w czystości w pomieszczeniach laboratoryjnych, zapewnienia całodobowej ochrony W przypadku wykorzystywania przez Laboratorium Zleceniodawcy specjalnej przyczepki do przechowywania próbek betonowych, Wykonawca jest zobowiązany do zapewnienia energii elektrycznej do zasilania przyczepy (gniazdko z zasilaniem 220 V) oraz ochrony w czasie przechowywania próbek na budowie. 2. MATERIAŁY 2.1 Źródła pochodzenia materiałów Co najmniej na trzy tygodnie przed zaplanowanym wykorzystaniem jakichkolwiek materiałów przeznaczonych do robót, Wykonawca przedstawi Inżynierowi/Kierownikowi projektu do zatwierdzenia szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania, zamawiania lub wydobywania tych materiałów, jak również odpowiednie świadectwa badań laboratoryjnych, certyfikaty względnie deklaracje zgodności odpowiednio do zapisów w p.2.8 oraz próbki materiałów i wyrobów Zatwierdzenie partii materiałów z danego źródła nie oznacza automatycznie, że wszelkie materiały/wyroby z danego źródła uzyskają zatwierdzenie Wykonawca jest zobowiązany do prowadzenia badań w celu wykazania, że materiały uzyskane z dopuszczonego źródła w sposób ciągły spełniają wymagania STWiORB w czasie realizacji robót. 2.2 Pozyskiwanie materiałów miejscowych Wykonawca odpowiada za uzyskanie pozwoleń od właścicieli i odnośnych władz na pozyskanie materiałów ze źródeł miejscowych, włączając w to źródła wskazane przez Zamawiającego i jest zobowiązany dostarczyć Inżynierowi/Kierownikowi projektu wymagane dokumenty przed rozpoczęciem eksploatacji źródła. str. 12

45 Wykonawca przedstawi Inżynierowi/Kierownikowi projektu do zatwierdzenia dokumentację zawierającą raporty z bada ń terenowych i laboratoryjnych oraz proponowaną przez siebie metodę wydobycia i selekcji, uwzględniając aktualne decyzje o eksploatacji, wydane przez organy administracji państwowej i samorządowej Obowiązki Wykonawcy Wykonawca: ponosi odpowiedzialność za spełnienie wymagań ilościowych i jakościowych materiałów pochodzących ze źródeł miejscowych, ponosi wszelkie koszty z tytułu wydobycia materiałów, dzierżawy oraz inne koszty jakie okażą się potrzebne w związku z dostarczeniem materiałów do robót, powinien utrzymywać porządek na budowie tzn. humus oraz nadkład czasowo zdjęty z terenu wykopów i miejsc pozyskania materiałów miejscowych uformować w hałdy, a następnie wykorzystać przy zasypce i rekultywacji terenu po ukończeniu robót, - odpowiednie materiały pozyskane z wykopów na terenie budowy lub z innych miejsc wskazanych w dokumentacji projektowej powinien wykorzystać do robót lub odwieźć na odkład, odpowiednio do wymogów dokumentacji technicznej i[ wskazań Inżyniera/Kierownika projektu], powinien eksploatować materiały zgodnie z regulacjami prawnymi obowiązującymi na danym obszarze. Wykonawca nie powinien prowadzić żadnych wykopów na terenie budowy, poza tymi, które zostały wyszczególnione w dokumentacji projektowej, z wyjątkiem tych wykopów, na które uzyskał pisemną zgodę Inżyniera. 2.3 Materiały/wyroby nie odpowiadające wymaganiom Materiały nie odpowiadające wymaganiom zostaną przez Wykonawcę wywiezione z terenu budowy i złożone w miejscu, które zorganizuje staraniem własnym Wykonawca. W przypadku kiedy Inżynier zezwoli Wykonawcy na użycie tych materiałów do innych robót, niż te do których zostały zakupione, to koszt tych materiałów zostanie odpowiednio skorygowany przez Wykonawcę i przedstawiony Inżynierowi do akceptacji Każdy rodzaj robót, w którym znajdują się nie zbadane i nie zaakceptowane materiały/wyroby, Wykonawca wykonuje na własne ryzyko, licząc się z ich nieprzyjęciem, usunięciem i niezapłaceniem. 2.4 Wariantowe stosowanie materiałów/wyrobów Jeżeli dokumentacja projektowa [lub specyfikacje] przewiduje możliwość wariantowego zastosowania materiału w wykonywanych robotach, Wykonawca powiadomi Inżyniera o swoim zamiarze co najmniej 3 tygodnie przed użyciem tego materiału/wyrobu albo w okresie dłuższym, jeżeli będzie to wymagane z uwagi na wykonanie badań wymaganych przez Inżyniera Wybrany i zaakceptowany rodzaj materiału/wyrobu nie może być następnie zmieniany bez zgody Inżyniera. 2.5 Przechowywanie i składowanie materiałów/wyrobów Wykonawca zapewni, aby tymczasowo składowane materiały/wyroby do czasu, gdy będą one potrzebne do robót, były zabezpieczone przed zanieczyszczeniami, zachowały swoją jakość i właściwości do robót i były dostępne do kontroli przez Inżyniera Miejsca czasowego składowania materiałów będą zlokalizowane w obrębie terenu budowy w miejscach uzgodnionych z Inżynierem lub poza terenem budowy w miejscach zorganizowanych przez Wykonawcę i zaakceptowanych przez Inżyniera. 2.6 Inspekcja wytwórni materiałów/wyrobów str. 13

46 Wytwórnie materiałów/wyrobów mogą być okresowo kontrolowane przez Inżyniera w celu sprawdzenia zgodności stosowanych metod produkcji z wymaganiami Próbki materiałów/wyrobów mogą być pobierane w celu sprawdzenia ich właściwości. Wyniki tych kontroli będą stanowić podstawę do akceptacji określonej partii materiałów pod względem jakości W przypadku, gdy Inżynier będzie przeprowadzał inspekcję wytwórni, będą zachowane następujące warunki: Inżynier będzie miał zapewniona współpracę i pomoc Wykonawcy oraz producenta materiałów/wyrobów w czasie przeprowadzania inspekcji, Inżynier będzie miał wolny dostęp i w dowolnym czasie do tych części wytwórni, gdzie odbywa się produkcja materiałów/wyrobów przeznaczonych do realizacji robót, Jeżeli produkcja odbywa się w miejscu nie należącym do Wykonawcy, Wykonawca uzyska dla Inżyniera zezwolenie dla przeprowadzenia inspekcji i badań w tych miejscach. 2.7 Stosowanie wyrobów budowlanych Zgodnie z Ustawą o wyrobach budowlanych z dnia 16. kwietnia 2004 r. podczas realizowania zadania budowlanego do stosowania dopuszcza się wyłącznie: Wyroby posiadające znak CE bez ograniczeń, Wyroby, które nie posiadają znaku CE pod warunkiem gdy: - są to wyroby będące jednostkowymi w danym obiekcie budowlanym, wytworzone według indywidualnej dokumentacji technicznej, dla których producent wydał specjalne oświadczenie o ich zgodności z tą dokumentacją oraz obowiązującymi przepisami Wyrób budowlany, który posiada oznakowanie CE lub znak budowlany, albo posiada deklarację zgodności, nie może być modyfikowany bez utraty ważności dokumentów dopuszczających do wbudowania. W przypadku zastosowania modyfikacji należy uzyskać aprobatę techniczną dla takiego wyrobu Wyrób budowlany powinien zostać dostarczony do laboratorium Zamawiającego. 2.8 Materiały z rozbiórek Materiały pochodzące z rozbiórek nadające się do przetworzenia na pełnowartościowy materiał do budowy dróg jak np. destrukt asfaltowy z frezowania nawierzchni, podbudowa z rozbieranych odcinków dróg, kostka brukowa itp. Wykonawca może wykorzystywać jako materiał do celów budowlanych w ramach realizowanego zadania Materiały pochodzące z rozbiórek, nie posiadające pełnowartościowych właściwości materiałowych i nie nadające się do wykorzystania, Wykonawca po uzyskaniu wymaganych zezwoleń wywiezie poza teren budowy na zwałkę. Teren zwałki Wykonawca zabezpieczy staraniem własnym, przy czym lokalizacja terenu zwałki musi uzyskać pozytywną opinię miejscowych władz i akceptację Inżyniera. 3. SPRZĘT 3.1 Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych robót. Sprzęt używany do robót powinien być zgodny z ofertą Wykonawcy i str. 14

47 . powinien odpowiadać pod względem typów i ilości wskazaniom zawartym w specyfikacji, PZJ lub w projekcie organizacji robót, zaakceptowanym przez Inżyniera/kierownika projektu. 3.2 W przypadku braku ustaleń w wymienionych wyżej dokumentach, sprzęt powinien być uzgodniony i zaakceptowany przez Inżyniera/Kierownika projektu. 3.3 Liczba i wydajność sprzętu powinny gwarantować przeprowadzenie robót, zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej specyfikacjach i wskazaniach Inżyniera/Kierownika projektu. 3.4 Sprzęt będący własnością Wykonawcy lub wynajęty do wykonania robót ma być utrzymywany w dobrym stanie i w gotowości do pracy. Powinien być on zgodny z normami ochrony środowiska i przepisami dotyczącymi jego użytkowania. 3.5 Wykonawca dostarczy Inżynierowi/Kierownikowi projektu kopie dokumentów potwierdzających dopuszczenie sprzętu do użytkowania i badań okresowych, tam gdzie jest to wymagane przepisami. 3.6 Wykonawca będzie konserwować sprzęt jak również naprawiać lub wymieniać sprzęt niesprawny. 3.7 Jeżeli dokumentacja projektowa lub specyfikacja przewidują możliwość wariantowego użycia sprzętu przy wykonywanych robotach, Wykonawca powiadomi Inżyniera/Kierownika projektu o swoim zamiarze wyboru i uzyska jego akceptację przed użyciem sprzętu. 3.8 Wybrany sprzęt po uzyskaniu akceptacji Inżyniera/Kierownika projektu nie może być później zmieniany bez jego zgody. 3.9 Sprzęt, maszyny, urządzenia i narzędzia nie gwarantujące zachowania warunków umowy zostaną przez Inżyniera/Kierownika projektu zdyskwalifikowane i nie dopuszczone do robót. 4. TRANSPORT 4.1 Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportu, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót i właściwości przewożonych materiałów. Wykonawca zapewni wykonanie i utrzymanie w czasie prowadzonych robót niezbędnych dróg technologicznych i dojazdowych na terenie budowy. 4.2 W przypadku wykorzystywania do transportu budowlanego dróg spoza pasa drogowego (publicznych i prywatnych) Wykonawca ma obowiązek wykonania inwentaryzacji i oceny stanu technicznego istniejących odcinków dróg i przedstawienie wyników Inżynierowi przed rozpoczęciem robót. Inwentaryzację dróg i uzgodnienie sposobu ich naprawy należy dokonać wspólnie z administratorami dróg. Koszty naprawy istniejących dróg publicznych zniszczonych wskutek transportu materiałów przeznaczonych do budowy pokryje Wykonawca. 4.3 Liczba środków transportu powinna zapewniać prowadzenie robót zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, specyfikacjach technicznych (STWiORB) i wskazaniach Inżyniera/Kierownika projektu, w terminie przewidzianym umową. 4.4 Przy ruchu po drogach publicznych pojazdy będą spełniać wymagania dotyczące przepisów ruchu drogowego w odniesieniu do dopuszczalnych nacisków na oś i innych parametrów technicznych. Środki transportu nie spełniające tych warunków mogą być dopuszczone przez Inżyniera/kierownika projektu pod warunkiem przywrócenia stanu pierwotnego użytkowanych dróg na koszt Wykonawcy. 4.5 Wykonawca będzie usuwać na bieżąco na własny koszt, wszelkie zanieczyszczenia i uszkodzenia spowodowane jego pojazdami na drogach publicznych oraz dojazdach do terenu budowy. 5. WYKONANIE ROBÓT str. 15

48 . 5.1 Wykonawca jest zobowiązany do prowadzenia robót zgodnie z warunkami umowy z Zamawiającym, dokumentacją projektową, uzyskanymi decyzjami administracyjnymi oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykonywanych robót, za ich zgodność z dokumentacją projektową, wymaganiami specyfikacji, PZJ, projektem organizacji robót oraz poleceniami Inżyniera. 5.2 Wykonawca będzie prowadził roboty na podstawie własnych technologii oraz własnych metod realizacji robót, za które jest odpowiedzialny. 5.3 Dla przyjętej technologii Wykonawca opracuje Projekty Technologii i Organizacji Robót, Program Zapewnienia Jakości oraz inne projekty wymagane w specyfikacjach technicznych. 5.4 Podczas prac należy zwrócić szczególna uwagę na zachowanie w stanie nienaruszonym i nie przesunięcie punktów geodezyjnych, które podlegają ochronie w trybie Ustawy prawo geodezyjne i Kartograficzne. 5.4 Sprawdzenie wytyczenia robót lub wyznaczenia wysokości przez Inżyniera/Kierownika projektu nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialności za ich dokładność. 5.5 Zastosowany sprzęt, materiały, roboty i ich zabezpieczenie wynikające z przyjętych rozwiązań technicznych i technologicznych w ramach opracowań Wykonawcy nie podlegają odrębnej opłacie; wszystkie koszty z tego tytułu należy ująć w Cenie Kontraktowej. 5.6 Wykonawca jest zobowiązany do uzyskania umowy użyczenia gruntów w przypadku konieczności wejścia na tereny działek, nie będących we władaniu Zamawiającego, jak również ponoszenia opłat za dzierżawę tego terenu. 5.7 Przed przystąpieniem do robót należy wykonać przekopy kontrolne w celu zlokalizowania ewentualnych urządzeń obcych. W przypadku ich wystąpienia Wykonawca opracuje projekt zabezpieczenia urządzenia na czas prowadzenia robót w uzgodnieniu z jego właścicielem oraz wykonana wszelkie czynności z tym związane. 5.8 Wykonawca powinien powiadomić właścicieli urządzeń w terminie 21 dni przed przystąpieniem do robót związanych z usunięciem kolizji energetycznych, teletechnicznych, kanalizacyjnych, wodociągowych, melioracyjnych i gazowych. Koszty nadzoru z tego tytułu nie podlegają odrębnej zapłacie i należy je ująć w Cenie Kontraktowej. Wykonawca sporządzi niezbędne harmonogramy przełączeń istniejących mediów i uzgodni je z odbiorcami (zakłady pracy, gospodarstwa, itd.), koszty z tego tytułu nie podlegają odrębnej zapłacie i należy je ująć w Cenie Kontraktowej Wykonawca usunie z pasa drogowego, w uzgodnieniu z właścicielami tych urządzeń i z Inżynierem, wszelkie reklamy, bilbordy (łącznie z fundamentami), itp. Koszty z tego tytułu Wykonawca ujmie we właściwej pozycji kosztorysu ofertowego branży drogowej Wykonawca przed przystąpieniem do robót zinwentaryzuje i przeniesie w miejsce uzgodnione z okolicznymi Parafiami oraz z Inżynierem obiekty kultu religijnego (np. kapliczki). Koszty z tego tytułu Wykonawca ujmie we właściwej pozycji kosztorysu ofertowego branży drogowej Wykonawca ponosi odpowiedzialność za dokładne wytyczenie w planie i wyznaczenie wysokości wszystkich elementów robót, zgodnie z wymiarami i rzędnymi określonymi w dokumentacji projektowej, specyfikacjach technicznych lub przekazanymi na piśmie przez Inżyniera Następstwa błędu spowodowanego przez Wykonawcę w wytyczeniu i wyznaczeniu robót zostaną poprawione przez Wykonawcę na własny koszt. Sprawdzenie wytyczenia robót lub wyznaczenia wysokości przez Inżyniera nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialności za ich dokładność Decyzje Inżyniera/Kierownika projektu dotyczące akceptacji lub odrzucenia materiałów i elementów robót będą oparte na wymaganiach określonych w dokumentach umowy, dokumentacji projektowej, w specyfikacjach technicznych, a także w normach i wytycznych. Przy podejmowaniu decyzji Inżynier/Kierownik projektu uwzględni wyniki badań materiałów i robót, rozrzuty występujące przy produkcji i przy badaniach materiałów, doświadczenia z przeszłości, wyniki badań naukowych, jak również inne czynniki wpływające na rozważaną kwestię. str. 16

49 Polecenia Inżyniera/Kierownika projektu powinny być wykonywane przez Wykonawcę w czasie określonym przez Inżyniera/Kierownika projektu, pod groźbą wstrzymania robót. Skutki finansowe z tego tytułu ponosi Wykonawca. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1 Program Zapewnienia Jakości (PZJ) Wykonawca jest zobowiązany opracować i przedstawić do akceptacji Inżyniera/Kierownika projektu Program zapewnienia jakości w którym przedstawi zamierzony sposób realizacji robót, możliwości techniczne, kadrowe i organizacyjne, gwarantujące wykonanie robót zgodnie z dokumentacją projektową oraz poleceniami i ustaleniami przekazanymi przez Inżyniera W przypadku, gdy prowadzone roboty należą do rodzaju robót stwarzających szczególnie zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi (zgodnie z Dz. U. Nr 120/2003, poz. 1126), Wykonawca ma obowiązek przedstawienia w terminie do 7 dni przed rozpoczęciem robót odpowiedniego planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ) Program Zapewnienia Jakości powinien zawierać: Część ogólną opisującą: organizację wykonania robót, w tym terminy i sposób prowadzenia robót, organizację ruchu na budowie wraz z oznakowaniem robót, sposób zapewnienia bhp, wykaz osób odpowiedzialnych za jakość i terminowość wykonania poszczególnych elementów robót, wykaz zespołów roboczych, ich kwalifikacje i przygotowanie praktyczne system (sposób oraz procedurę) proponowanej kontroli i sterowania jakością wykonywanych robót, wyposażenie w sprzęt i urządzenia do pomiarów i kontroli (opis laboratorium własnego lub laboratorium, któremu Wykonawca zamierza zlecić prowadzenie badań), sposób oraz formę gromadzenia wyników badań laboratoryjnych, zapis pomiarów, nastaw mechanizmów sterujących a także wyciąganych wniosków i zastosowanych korekt w procesie technologicznym, proponowany sposób i formę przekazywania tych informacji Inżynierowi/Kierownikowi projektu. plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Część szczegółową opisującą dla każdego asortymentu robót: wykaz maszyn i urządzeń stosowanych na budowie z ich parametrami technicznymi oraz wyposażeniem w mechanizmy do sterowania i urządzenia pomiarowo-kontrolne, rodzaje i ilość środków transportu oraz urządzeń do magazynowania i załadunku materiałów, spoiw, lepiszczy kruszyw, itp., sposób zabezpieczenia i ochrony ładunków przed utratą ich właściwości w czasie transportu, sposób i procedurę pomiarów i badań tj. rodzaj i częstotliwość, pobieranie próbek, legalizacja i sprawdzanie urządzeń, itp. prowadzonych podczas dostaw materiałów, wytwarzania mieszanek i wykonywania poszczególnych elementów robót, sposób postępowania z materiałami i robotami nie odpowiadającymi wymaganiom. str. 17

50 . 6.2 Zasady kontroli jakości robót Celem kontroli robót będzie takie sterowanie ich przygotowaniem i wykonaniem, aby osiągnąć założoną jakość robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę robót i jakości materiałów Wykonawca zapewni odpowiedni system kontroli, włączając personel, laboratorium, sprzęt, zaopatrzenie i wszystkie urządzenia niezbędne do pobierania próbek i badań materiałów oraz wykonanych robót Przed zatwierdzeniem systemu kontroli Inżynier/Kierownik projektu może zażądać od Wykonawcy przeprowadzenia badań w celu przedstawienia, że poziom ich wykonywania jest zadowalający Wykonawca będzie przeprowadzać pomiary i badania materiałów oraz robót z częstotliwością zapewniającą stwierdzenie, że roboty wykonywano zgodnie z wymaganiami zawartymi w dokumentacji projektowej i STWiORB, Minimalne wymagania co do zakresu badań i ich częstotliwości zostały określone w specyfikacjach technicznych, normach i wytycznych; w przypadkach w których nie zostało to określone Inżynier/Kierownik projektu ustali zakres kontroli Wykonawca dostarczy Inżynierowi/Kierownikowi projektu świadectwa, że wszystkie stosowane urządzenia i sprzęt badawczy posiadają ważną legalizację, zostały prawidłowo wykalibrowane i odpowiadają wymaganiom norm określających procedury badań Na żądanie, Inżynier będzie mieć dostęp do pomieszczeń laboratoryjnych, w celu ich inspekcji Inżynier będzie przekazywać Wykonawcy pisemne informacje o ewentualnych niedociągnięciach dotyczących urządzeń laboratoryjnych, sprzętu, zaopatrzenia laboratorium, pracy personelu lub metod badawczych W przypadku stwierdzenia poważnych niedociągnięć, które mogą wpłynąć na wyniki badań Inżynier wstrzyma użycie do robót badanych materiałów i dopuści je do użycia dopiero wtedy, gdy niedociągnięcia w pracy laboratorium Wykonawcy zostaną usunięte i stwierdzona zostanie odpowiednia jakość tych materiałów Wszystkie koszty związane z organizowaniem oraz prowadzeniem badań materiałów ponosi Wykonawca. 6.3 Pobieranie próbek Próbki będą pobierane losowo. Zaleca się stosowanie statystycznych metod pobierania próbek opartych na zasadzie, że wszystkie jednostkowe elementy produkcji mogą być z jednakowym prawdopodobieństwem wytypowane do badań. Inżynier/Kierownik projektu będzie mieć zapewnioną możliwość udziału w pobieraniu próbek Ogólne wymagania dotyczące pobierania próbek: Pojemniki do pobierania próbek będą dostarczane przez Wykonawcę i zatwierdzone przez Inżyniera, Próbki dostarczone przez Wykonawcę do badań wykonywanych przez Inżyniera będą odpowiednio opisane i oznakowane, w sposób zaakceptowany przez Inżyniera, Na zlecenie Inżyniera Wykonawca będzie przeprowadzać dodatkowe badania tych materiałów, które budzą wątpliwości co do jakości, o ile kwestionowane materiały nie zostaną przez Wykonawcę usunięte lub ulepszone z własnej woli. Koszty tych dodatkowych badań pokrywa Wykonawca w przypadku stwierdzenia usterek; w przeciwnym przypadku koszty pokrywa Zamawiający. 6.4 Badania i pomiary Wszystkie badania i pomiary będą przeprowadzane zgodnie z wymaganiami norm. W przypadku, gdy normy nie obejmują jakiegokolwiek badania wymaganego w STWiORB, stosować można wytyczne krajowe, albo inne procedury, zaakceptowane przez Inżyniera/Kierownika projektu. str. 18

51 Przed przystąpieniem do pomiarów lub badań, Wykonawca powiadomi Inżyniera/Kierownika projektu o rodzaju, miejscu i terminie pomiaru lub badania Po wykonaniu pomiaru lub badania, Wykonawca przedstawi na piśmie wyniki do akceptacji Inżyniera/Kierownika projektu. 6.5 Raporty z badań Wykonawca będzie przekazywać Inżynierowi kopie raportów z wynikami badań jaj najszybciej, nie później jednak niż w terminie określonym w Programie Zapewnienia Jakości Wyniki badań (kopie) będą przekazywane Inżynierowi na formularzach według dostarczonego przez niego wzoru lub innych, przez niego zaaprobowanych. 6.6 Badania prowadzone przez Inżyniera/Kierownika projektu Inżynier/Kierownik projektu jest uprawniony do dokonywania kontroli, pobierania próbek w miejscu ich wytwarzania/pozyskiwania, a Wykonawca i producent materiałów powinien udzielić mu niezbędnej pomocy Inżynier/Kierownik projektu dokonują weryfikacji systemu kontroli robót prowadzonego przez Wykonawcę, poprzez swoje badania (kontrolne), oceniana jest zgodność materiałów i robót z wymaganiami specyfikacji na podstawie wyników badań kontrolnych jak i wyników badań dostarczonych przez Wykonawcę Inżynier/Kierownik projektu powinien pobierać próbki materiałów i prowadzić badania niezależnie od Wykonawcy W przypadku wyników niezadawalających Inżynier musi oprzeć się wyłącznie na badaniach kontrolnych przy ocenie zgodności materiałów oraz robót - z dokumentacją projektową i specyfikacjami Inżynier może zlecić przeprowadzenie badań powtórnych lub dodatkowych niezależnemu laboratorium; w takim przypadku całkowite koszty badań powtórnych lub dodatkowych ponosi Wykonawca. 6.7 Podstawy dopuszczenia materiałów do robót drogowych Inżynier/Kierownik projektu może dopuścić do użycia tylko te materiały, które posiadają: Certyfikat wykazujący, że zapewniono zgodność z kryteriami technicznymi określonymi na podstawie Polskich Norm, aprobat technicznych oraz właściwych przepisów i dokumentów technicznych, Deklarację zgodności lub certyfikat zgodności z: - normami europejskimi PN EN, jeżeli nie są objęte certyfikacją określoną w pkt 1 i które spełniają wymagania specyfikacji W przypadku materiałów, dla których w/w dokumenty są wymagane przez STWiORB, każda partia dostarczona do robót powinna posiadać te dokumenty, określające w sposób jednoznaczny jej cechy Wyroby przemysłowe muszą posiadać w/w dokumenty wydane przez producenta, a w razie potrzeby poparte wynikami badań kontrolnych. Kopie tych wyników będą dostarczone przez Wykonawcę Inżynierowi/Kierownikowi projektu. 6.8 Dokumenty budowy Dziennik budowy Dziennik budowy jest wymaganym dokumentem prawnym obowiązującym Zamawiającego i Wykonawcę w okresie: od przekazania Wykonawcy terenu budowy do końca okresu gwarancyjnego. str. 19

52 Odpowiedzialność za prowadzenie dziennika budowy zgodnie z obowiązującymi przepisami spoczywa na Wykonawcy Zapisy w dzienniku budowy muszą być dokonywane na bieżąco i dotyczyć przebiegu robót, stanu bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz technicznej i gospodarczej strony budowy, Każdy zapis w dzienniku budowy będzie opatrzony datą jego wykonania, podpisem osoby która dokonała wpisu (z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego), Zapisy musza być czytelne, w porządku chronologicznym, wpisy powinny być bez przerw Załączone do dziennika budowy protokoły i inne dokumenty będą oznaczone kolejnym numerem załącznika i opatrzone data i podpisem Wykonawcy i Inżyniera Do dziennika budowy należy wpisywać w szczególności: datę przekazania Wykonawcy terenu budowy, datę uzgodnienia PZJ i harmonogramu robót, terminy rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych elementów robót, przebieg robót, trudności i przeszkody, uwagi i polecenia Inżyniera, daty wstrzymania robót z podaniem przyczyn, zgłoszenia i daty odbiorów robót zanikających i ulegających zakryciu oraz częściowych i ostatecznych odbiorów robót, wyjaśnienia, uwagi i propozycje Wykonawcy, stan pogody i temperaturę powietrza w okresie wykonywania robót podlegających ograniczeniom lub wymaganiom szczególnym w związku z warunkami klimatycznymi, zgodność rzeczywistych warunków geotechnicznych z ich opisem w dokumentacji projektowej, dane dotyczące pomiarów geodezyjnych dokonywanych przed i w trakcie wykonywania robót, dane dotyczące jakości materiałów, pobierania próbek oraz wyniki przeprowadzanych badań z podaniem kto je przeprowadzał, wyniki prób poszczególnych elementów budowli z podaniem, kto je przeprowadzał, inne ważne informacje o przebiegu robót Propozycje, uwagi i wyjaśnienia Wykonawcy wpisane do dziennika budowy będą przedłożone Inżynierowi do ustosunkowania się, Decyzje Inżyniera wpisane do dziennika budowy Wykonawca podpisuje z zaznaczeniem ich przyjęcia lub zajęciem stanowiska Wpis do dziennika budowy obliguje Inżyniera projektu do ustosunkowania się; projektant nie będąc stroną zawartej umowy nie ma uprawnień do wydawania poleceń Wykonawcy robót Księga obmiarów Rejestr obmiarów stanowi element pozwalający na rozliczenie faktycznego postępu każdego z elementów robót Obmiary wykonanych robót przeprowadza się w sposób ciągły w jednostkach przyjętych w kosztorysie i wpisuje do książki obmiarów Dokumenty laboratoryjne str. 20

53 Dokumenty laboratoryjne stanowią: dzienniki laboratoryjne, deklaracje zgodności, certyfikaty zgodności materiałów, orzeczenia o jakości materiałów, recepty robocze, wyniki badań kontrolnych, badania typu, Gromadzenie dokumentów laboratoryjnych następować powinno w formie uzgodnionej w PZJ, Dokumenty laboratoryjne stanowią załączniki do odbioru robót i powinny być udostępniane na każde życzenie Inżyniera Pozostałe dokumenty budowy Do dokumentów budowy zalicza się oprócz wymienionych w pkt następujące dokumenty: Pozwolenie na budowę (ZRID) Protokoły przekazania terenu budowy, Umowy cywilno-prawne z osobami trzecimi, Protokoły odbioru robót, Protokoły z narad i ustaleń, Korespondencję Przechowywanie dokumentów budowy Dokumenty budowy muszą być przechowywane na terenie budowy w miejscu odpowiednio zabezpieczonym Zaginięcie któregokolwiek z dokumentów budowy wymaga jego natychmiastowego odtworzenia w formie przewidzianej prawem Wszelkie dokumenty budowy będą dostępne dla Inżyniera/Kierownika projektu i przedstawiane do wglądu na życzenie Zamawiającego. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1 Ogólne zasady obmiaru robót Obmiar robót określać powinien faktyczny zakres wykonywanych robót zgodnie z dokumentacją projektową i STWiORB, w jednostkach ustalonych w kosztorysie Obmiaru robót dokonuje Wykonawca po pisemnym powiadomieniu Inżyniera/Kierownika projektu o zakresie obmierzanych robót i terminie obmiaru co najmniej na 3 dni przed tym terminem Wyniki obmiaru powinny być wpisywane do książki obmiarów; jakikolwiek błąd lub przeoczenie w ilościach podanych w ślepym kosztorysie lub gdzie indziej w specyfikacji nie zwalnia Wykonawcy od obowiązku ukończenia wszystkich robót. Błędne dane zostaną poprawione wg instrukcji Inżyniera/Kierownika projektu Obmiar gotowych robót będzie przeprowadzony z częstotliwością wymaganą w celu miesięcznych płatności na rzecz Wykonawcy lub w innym czasie, określonym w umowie lub oczekiwanym przez Wykonawcę i Inżyniera/Kierownika projektu. 7.2 Zasady określania ilości robót i materiałów Długości i odległości pomiędzy wyszczególnionymi punktami skrajnymi będą obmierzone poziomo, wzdłuż linii osiowej. str. 21

54 Jeżeli STWiORB nie wymagają tego inaczej, objętości będą wyliczone w m 3 jako długość przemnożona przez średni przekrój Ilości, które mają być obmierzone wagowo będą wyrażone w tonach lub w kilogramach, zgodnie z wymaganiami STWiORB. 7.3 Urządzenia i sprzęt pomiarowy Wszystkie urządzenia i sprzęt pomiarowy stosowane w czasie obmiaru będą zaakceptowane przez Inżyniera Urządzenia i sprzęt pomiarowy zostaną dostarczone przez Wykonawcę. W przypadku kiedy urządzenia wymagają legalizacji Wykonawca uzyska stosowne świadectwa Wszelkiego rodzaju urządzenia pomiarowe będą przez Wykonawcę utrzymywane w dobrym stanie, przez cały okres trwania robót. 7.4 Wagi i zasady ważenia Wykonawca dostarczy i zainstaluje urządzenia wagowe odpowiadające wymaganiom specyfikacji technicznych. Następnie Wykonawca utrzymywać będzie to wyposażenie, zapewniając zachowanie dokładności według norm zatwierdzonych przez Inżyniera 7.5 Czas przeprowadzenia obmiaru Obmiary będą przeprowadzane przed częściowym lub ostatecznym odbiorem robót, a także w przypadku występowania przerwy w robotach: obmiar robót zanikających przeprowadza się w trakcie ich wykonywania, obmiar robót podlegających zakryciu przeprowadza się przed ich zakryciem, roboty pomiarowe do obmiaru oraz wyliczenia będą wykonywane w sposób zrozumiały i jednoznaczny Wykazy skomplikowanych powierzchni lub objętości będą uzupełnione odpowiednimi szkicami umieszczonymi na karcie rejestru obmiarów. W razie braku miejsca szkice mogą być dołączone w formie oddzielnego załącznika do Rejestru pomiarów, którego wzór zostanie uzgodniony z Inżynierem. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1 Rodzaje odbiorów robót W zależności od ustaleń odpowiednich specyfikacji technicznych roboty podlegają następującym etapom odbioru: Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu, Odbiór częściowy, Odbiór ostateczny, Odbiór pogwarancyjny. 8.2 Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu polega na finalnej ocenie ilości i jakości wykonywanych robót, które w dalszym procesie realizacji ulegną zakryciu Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu będzie dokonany w czasie umożliwiającym wykonanie ewentualnych korekt i poprawek bez hamowania ogólnego postępu robót. Odbioru dokonuje Inżynier. str. 22

55 Gotowość danej części robót do odbioru zgłasza Wykonawca wpisem do dziennika budowy i jednoczesnym powiadomieniem Inżyniera; odbiór będzie przeprowadzony bezzwłocznie, nie później niż 3 dni od daty zgłoszenia wpisem do dziennika budowy i powiadomienia o tym fakcie Inżyniera Jakość i ilość robót ulegających zakryciu ocenia Inżynier na podstawie dokumentów zawierających komplet wyników badań laboratoryjnych i w oparciu o przeprowadzone pomiary, w odniesieniu do dokumentacji projektowej, specyfikacji i uprzednimi ustaleniami Nie dopuszcza się do dokonania odbioru robót w przypadku wystąpienia wad i usterek mających wpływ na jakość wykonanych robót i późniejszą negatywną pracę konstrukcji w okresie eksploatacji. W takim przypadku Wykonawca jest odpowiedzialny za dokonanie wszelkich starań celem likwidacji tych wad i poprawy jakości robót na własny koszt W przypadku, gdy Inżynier stwierdzi, że zaistniałe wady i usterki nie mają istotnego wpływu na ogólną jakość wykonanych robót może dopuścić do odbioru robót pod warunkiem dokonania odpowiednich potrąceń z tytułu ich występowania. 8.3 Odbiór częściowy Odbiór częściowy polega na ocenie ilości i jakości wykonanych części robót Odbioru częściowego dokonuje się według zasad jak przy odbiorze ostatecznym robót. Odbioru częściowego dokonuje Inżynier. 8.4 Odbiór ostateczny robót Zasady odbioru ostatecznego robót Odbiór ostateczny polega na finalnej ocenie rzeczywistego wykonania robót w odniesieniu do ich ilości, jakości i wartości Całkowite zakończenie robót oraz gotowość do odbioru ostatecznego powinna zostać stwierdzona przez Wykonawcę wpisem do dziennika budowy z bezzwłocznym powiadomieniem na piśmie Inżyniera, Odbiór ostateczny nastąpi w terminie ustalonym w dokumentach umowy, licząc od dnia potwierdzenia przez Inżyniera zakończenia robót, Odbioru ostatecznego dokona Komisja wyznaczona przez Zamawiającego, w obecności Inżyniera, Kierownika projektu i Wykonawcy Komisja dokona oceny jakościowej na podstawie przedłożonych dokumentów, wyników badań i pomiarów, ocenie wizualnej oraz zgodności wykonania robót z dokumentacją projektową oraz zapisami w specyfikacjach W przypadkach niewykonania wyznaczonych robót poprawkowych lub robót uzupełniających Komisja przerwie swoje czynności i ustali nowy termin odbioru ostatecznego, W przypadku stwierdzenia przez Komisję, że jakość wykonanych robót w poszczególnych asortymentach nieznacznie odbiega od wymaganych dokumentacją projektową z uwzględnieniem tolerancji i nie ma większego wpływu na cechy eksploatacyjne obiektu oraz bezpieczeństwo ruchu, Komisja dokona potraceń, oceniając pomniejszoną wartość wykonanych robót w stosunku do wymagań przyjętych w dokumentach kontraktowych Dokumenty do odbioru ostatecznego Podstawowym dokumentem do dokonania odbioru ostatecznego robót jest protokół odbioru ostatecznego robót, sporządzony według wzoru ustalonego przez Zamawiającego. str. 23

56 Wykonawca zobowiązany jest do przygotowania następujących dokumentów: 1. Dokumentację projektową podstawową z wniesionymi zmianami oraz dokumentację dodatkową, jeżeli została sporządzona w trakcie realizacji umowy, Dokumentację powykonawczą w odpowiedniej ilości egzemplarzy - w wersji papierowej i w wersji elektronicznej, Szczegółowe specyfikacje techniczne (podstawowe z projektu oraz STWiORBuzupełniające oraz zamienne), Badania typu, recepty i ustalenia technologiczne, Dzienniki budowy i księgi obmiarów (oryginały), Wyniki badań i pomiarów kontrolnych, Deklaracje zgodności i certyfikaty zgodności wbudowanych materiałów (zgodnie z STWiORB i PZJ), Opinię technologiczną sporządzoną na podstawie wszystkich wyników badań i pomiarów, Rysunki (dokumentacje) na wykonanie robót towarzyszących (np. przełożenie linii telefonicznych, energetycznych, gazowych, oświetlenia) oraz protokoły odbioru i przekazania tych robót właścicielom urządzeń, Geodezyjną inwentaryzację powykonawczą robót i sieci uzbrojenia terenu, Kopie mapy zasadniczej powstałej w wyniku geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, Sprawozdanie kierownika budowy z oświadczeniem o zakończeniu robót, Protokoły odbiorów częściowych i robót zanikających W przypadku, gdy według Komisji roboty pod względem przygotowania dokumentacyjnego nie będą gotowe do odbioru ostatecznego, Komisja w porozumieniu z Wykonawcą wyznaczy ponowny termin odbioru ostatecznego robót Wszystkie zarządzone przez Komisję roboty poprawkowe lub uzupełniające będą zestawione wg wzoru ustalonego przez Zamawiającego; termin wykonania robót poprawkowych wyznaczy Komisja. 8.5 Odbiór pogwarancyjny Odbiór pogwarancyjny polega na ocenie wykonanych robót związanych z usunięciem wad stwierdzonych przy odbiorze ostatecznym i zaistniałych w okresie gwarancyjnym Odbiór pogwarancyjny będzie dokonany na podstawie oceny wizualnej obiektu z uwzględnieniem zasad opisanych w punkcie 8.4 Odbiór ostateczny robót. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1 Ustalenia ogólne Podstawą płatności jest cena jednostkowa skalkulowana przez Wykonawcę za jednostkę obmiarową ustaloną dla danej pozycji kosztorysu Dla pozycji kosztorysowych wycenionych ryczałtowo podstawa płatności jest kwotą podaną przez Wykonawcę w danej pozycji kosztorysu. str. 24

57 Cena jednostkowa lub kwota ryczałtowa pozycji kosztorysowej będzie uwzględniać wszystkie czynności, wymagania i badania składające się na jej wykonanie, określone dla tej roboty i w dokumentacji projektowej Ceny jednostkowe lub kwoty ryczałtowe robót będą obejmować: robociznę bezpośrednią wraz z towarzyszącymi kosztami, wartość użytych materiałów wraz z kosztami zakupu, magazynowaniem, ewentualnych ubytków i transportu na teren budowy, wartość pracy sprzętu wraz z kosztami towarzyszącymi, - koszty pośrednie, zysk kalkulacyjny i ryzyko Wykonawcy z tytułu innych wydatków mogących wystąpić w czasie realizacji robót i w okresie gwarancyjnym, podatki obliczone zgodnie z obowiązującymi przepisami. Do cen jednostkowych nie należy doliczać podatku VAT Koszty pośrednie W kosztach pośrednich Wykonawca powinien uwzględnić następujące koszty około inwestycyjne: koszty projektu dokumentacji powykonawczej, koszty urządzenia, utrzymania i likwidacji zaplecza Wykonawcy, koszty ustawienia, utrzymania i demontażu tablic informacyjnych, koszty ustawienia tablic pamiątkowych, koszty ustawienia, utrzymania i demontażu urządzeń zabezpieczających plac budowy, świateł ostrzegawczych, zapór, ogrodzenia, -koszty projektu organizacji ruchu na czas budowy oraz koszty wybudowania, utrzymania i likwidacji przewiązek, objazdów, przejazdów i oznakowania czasowej organizacji ruchu, koszty inwentaryzacji i oceny stanu technicznego budynków narażonych na oddziaływanie robót oraz naprawę wyrządzonych szkód, koszty zapewnienia wymaganych ubezpieczeń, koszty nadzoru przyrodniczego, koszty nadzoru archeologicznego, koszty ochrony saperskiej terenu robót. Do cen jednostkowych nie należy wliczać podatku VAT. Cena jednostkowa zaproponowana przez Wykonawcę za dana pozycję w kosztorysie ofertowym jest ostateczna i wyklucza możliwość żądania dodatkowej zapłaty za wykonanie robót objętych ta pozycja kosztorysową, z wyjątkiem przypadków omówionych w warunkach Kontraktu. 9.2 Warunki umowy i wymagania ogólne STWiORBD-M-00 Koszt dostosowania się do wymagań warunków umowy i wymagań ogólnych zawartych w niniejszej specyfikacji D-M-00 obejmuje wszystkie warunki określone w w/w dokumentach, a nie wyszczególnione w kosztorysie. 9.3 Objazdy, przejazdy i organizacja ruchu Wykonawca jest zobowiązany do dostosowania otrzymanego projektu Organizacji Ruchu na czas budowy do przyjętej technologii i harmonogramu robót oraz uzyskanie zatwierdzenia tego projektu przez właściwy organ i administratora drogi. Koszty dostosowania projektu i wykonania organizacji ruchu na czas budowy ponosi Wykonawca. Po stronie Wykonawcy leży również spełnienie roszczeń osób i podmiotów, które w związku z wprowadzeniem organizacji Ruchu na czas budowy i prowadzeniem robót doznają jakiegokolwiek uszczerbku. str. 25

58 Koszt wykonania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu Koszt wybudowania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: opracowanie oraz uzgodnienie z Inżynierem i odpowiednimi instytucjami projektu organizacji ruchu, wraz z dostarczeniem kopii projektu Inżynierowi/Kierownikowi Projektu i wprowadzeniem ewentualnych zmian ustawienie tymczasowego oznakowania i oświetlenia zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa ruchu, budowę dróg dojazdowych, innych urządzeń i obiektów lub remont istniejących dróg w zakresie dostosowania ich do ruchu objazdowego, opłaty za dzierżawę i użytkowanie terenu, przygotowanie terenu, konstrukcję tymczasowej nawierzchni, ramp, chodników, barier, oznakowań i drenażu, tymczasowe zabezpieczenie lub przebudowę urządzeń obcych Koszt utrzymania objazdów/przejazdów i organizacji ruchu obejmuje: oczyszczanie, przestawianie, przykrycie i usunięcie tymczasowych oznakowań pionowych, poziomych, barier i świateł, utrzymanie płynności ruchu publicznego Koszt likwidacji objazdów/przejazdów oraz koszt organizacji ruchu obejmuje: usunięcie wbudowanych materiałów i oznakowania, doprowadzenie terenu do stanu pierwotnego. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Ustawa z dnia r r. z późniejszymi zmianami. Prawo budowlane Dz. U. Nr 207 poz z Ustawa z dnia r. O odpadach-d. U. nr 62 poz. 628 z 2001 Dz. U. nr 39 poz. 251 z 2007 r. Dz. U. Nr 185 poz z 2010 r. Ustawa z dnia r. O zmianie ustawy o odpadach Dz. U. Nr 116 poz z 2004 r. Ustawa z dnia r. Prawo geodezyjne i kartograficzne - Dz. U. Nr 30 poz. 163 z Ustawa z dnia r. o drogach publicznych Dz. U. nr 204 poz z 2004 r. Ustawa z dnia r. Prawo ochrony środowiska- Dz. U. nr 62 poz. 627 z 2001 r. ; Dz. U nr 129 poz. 902 z 2006 r. ; Dz. U. Nr 25 poz. 150 z 2008 r. Ustawa z dnia r. Prawo o ruchu drogowym Dz. U. nr 58 poz. 515 z 2003 r. Ustawa z dnia r. - O ochronie przyrody Dz. U. Nr 92 poz. 880 z 2004 r.; Dz. U. nr 151 poz z 2009 r. Ustawa z dnia r. O ochronie gruntów rolnych i leśnych Dz. U. Nr 10 poz. 78 z 1995 r.; Dz. U. nr 121 poz z 2004 r. Rozporządzenie MSWiA z dnia r. W sprawie znaków i sygnałów drogowych- Dz. U. Nr 170 poz z 2002 r. Rozporządzenie MŚ z dnia r. W sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód i ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego Dz. U. Nr 137 poz. 984 z 2006 r. str. 26

59 . Rozporządzenie MI z dnia r. W sprawie szczegółowych warunków zarzadzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarządzeniem Rozporządzenia MI z dnia r. W sprawie dziennika budowy, montażu oraz rozbiórki oraz tablicy informacyjnej Dz. U. Nr 108 poz. 953 z 2002 r. Rozporządzenia MI z dnia r. W sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania- Dz. U. Nr 249 poz z 2004 r. Rozporządzenia MGPiB z dnia r. W sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjnokartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie Dz. U. Nr 25 poz. 133 z 1995 r. Rozporządzenie MI z dnia r. W sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych- Dz. U. Nr 47 poz. 401 z 2003 r. Rozporządzenie MI z dnia r. W sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia Dz. U. Nr 120 poz z 2003 r. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. nr 89, poz. 414 z późniejszymi zmianami). Zarządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 listopada 2001 r. w sprawie dziennika budowy, montażu oraz rozbiórki oraz tablicy informacyjnej (Dz. U. nr 138, poz. 1555). Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60 z późniejszymi zmianami. str. 27

60 D ROBOTY ZIEMNE - WYMAGANIA OGÓLNE Wstęp Przedmiot Specyfikacji Niniejszy rozdział Specyfikacji określa definicje i wymagania ogólne dotyczące wykonania robót ziemnych i ma zastosowanie do wszystkich pozostałych rozdziałów niniejszego działu. Określenia podstawowe Drogowa budowla ziemna budowla wykonywana w gruncie albo z gruntu naturalnego, ewentualnie ulepszonego dodatkami, lub z gruntów antropogenicznych; zadaniem tej budowli jest zapewnienie stateczności konstrukcji drogi, odwodnienie oraz przejęcie obciążeń od środków transportowych i urządzeń inżynierskich na/i w korpusie drogowym. Dokop Odpad budowlany Korpus drogowy Nasyp Odkład położone poza pasem robót drogowych miejsce pozyskania gruntu do wykonania nasypu. jest to materiał nieprzydatny do celów konstrukcyjnych budowlanych o ile nie jest to materiał wykorzystywany w używanej technologii, np. kruszony beton konstrukcyjny w technologii wymiany dynamicznej. nasyp lub ta część wykopu, która jest ograniczona koroną drogi i skarpami rowów. budowla ziemna w obrębie pasa drogowego wykonana powyżej istniejącego poziomu terenu. miejsce wbudowania lub składowania gruntów nieprzydatnych lub pozyskanych w czasie wykonywania wykopów, a nie wykorzystanych do budowy nasypów oraz innych prac związanych z budowlą drogową. Podłoże drogowej budowli ziemnej strefa gruntu poniżej spodu budowli, w której właściwości gruntu mają wpływ na projektowanie, wykonanie i eksploatację budowli. Podłoże nawierzchni warstwa gruntu rodzimego lub nasypowego, leżąca bezpośrednio pod konstrukcją nawierzchni, sięgająca do głębokości przemarzania, nie mniej jednak niż do głębokości 1 m od zaprojektowanej powierzchni robót ziemnych. Ulepszone podłoże warstwa lub zespół warstw wykonywanych pod konstrukcją nawierzchni nawierzchni drogowej, w wypadku gdy naturalne podłoże gruntowe nie spełnia warunku nośności, mrozoodporności lub wodo- przepuszczalności. Roboty ziemne termin oznaczający wszystkie czynności związane z odspajaniem, selekcjonowaniem, przemieszczaniem, profilowaniem, uzdatnianiem oraz zagęszczaniem mas ziemnych z gruntów naturalnych lub antropogenicznych. Strona 28

61 Ukop Grunt uzdatniony Grunt ulepszony położone w obrębie robót drogowych miejsce pozyskania gruntu do wykonania nasypu. mieszanina powstająca z dodania do gruntu spoiwa hydraulicznego lub innego dodatku po to, by mógł on spełnić zamierzoną funkcję mieszanina powstająca z takiego uzdatnienia gruntu, które poprawia jego bezpośrednie osiągi poprzez, przykładowo, zmniejszenie wilgotności, i/lub poprawę nośności, i/lub zmniejszenie plastyczności, Grunt stabilizowany mieszanina powstająca z takiego uzdatnienia gruntu, które znacząco poprawia, zazwyczaj w średnim czy dłuższym czasie, jego własności mechaniczne i stabilność, szczególnie w odniesieniu do oddziaływania wody i mrozu. Grunt wzmocniony Technologie hybrydowe warstwa gruntu rodzimego lub wymienionego ulepszonego przez działanie mechaniczne (dynamiczne lub statyczne), chemiczne lub wykonanie elementów wzmacniających w celu poprawienia jego stateczności, zmniejszenia osiadań lub zwiększenia nośności. połączenie dwóch lub więcej metod, których końcowy efekt wzmocnienia jest większy niż suma pojedynczo zastosowanych metod efekt synergii. Zagęszczanie głębokie Wykop zagęszczanie podłoża metodami dynamicznymi pozwalającymi na poprawę parametrów mechanicznych podłoża poniżej głębokości 5 m lub poniżej głębokości, na której klasyczne metody zagęszczania dynamicznego (konsolidacja dynamiczna, wymiana dynamiczna) nie są efektywne. element drogowej budowli ziemnej wykonany w obrębie pasa drogowego, w postaci odpowiednio ukształtowanej przestrzeni powstałej w wyniku usunięcia z niej gruntu. Wysiewki kamienne materiały otrzymywane w pierwszej fazie przesiewania i kruszenia urobku w kamieniołomach zawierające niekontrolowane ilości materiałów ilastych i kamiennych. Ziemia urodzajna warstwa gruntu o właściwościach zapewniających prawidłowy rozwój roślinom. Ekspertyza geotechniczna dokumentacja z bieżących badań podłóża gruntowego, wykonywana w trakcie realizacji poszczególnego zadania zawierająca wnioski i obserwacje wynikające z badań, wykonywana przez osoby posiadające doświadczenie w ustalaniu geotechnicznych warunków posadowienia. 3. Symbole d15 średnica oczek sita, przez które przechodzi 15% masy gruntu, [mm] d85 średnica oczek sita, przez które przechodzi 85% masy gruntu, [mm] D średnica płyty badawczej, [mm] D15 średnica oczek sita, przez które przechodzi 15% masy materiału gruboziarnistego warstwy oddzielającej (filtrującej), [mm] hz głębokość przemarzania gruntu, [m] Strona 29

62 Is Id Hkb kapilarność bierna, [m] Iom zawartość części organicznych w gruncie, [%] wskaźnik zagęszczenia gruntu stopień zagęszczenia, K10 współczynnik filtracji gruntu, [m/s] U wskaźnik różnoziarnistości gruntu w wilgotność gruntu, [%] wl granica płynności, [%] wopt wilgotność optymalna gruntu, [%] CBR wskaźnik nośności gruntu, [%] SE wskaźnik piaskowy, ρd gęstość objętościowa szkieletu gruntu, [g/cm 3 ] ρd gęstość objętościowa szkieletu gruntu, [g/cm 3 ] - kąt tarcia wewnętrznego[ ] - ciężar objętościowy szkieletu gruntowego, [Mg/m 3 ] ρdmax maksymalna gęstość objętościowa szkieletu gruntu zagęszczonego, [g/cm 3 ] E2 wtórny moduł odkształcenia wyznaczony w badaniu płytą wg EC7 [MPa] E1 pierwotny moduł odkształcenia wyznaczony w badaniu płytą wg wg EC7[MPa] I0 wskaźnik odkształcenia charakteryzujący stan zagęszczenia gruntu Materiały Przydatność materiałów do wykonywania budowli ziemnych Podział gruntów pod względem przydatności do wykonywania budowli ziemnych podano w tablicy wg EC 7. Jako materiał przydatny określa się materiał przeznaczony do wbudowania w korpus drogowy spełniający wymagania podane w tablicy 1. Materiał przydatny określa się jako materiał odspojony na terenie budowy lub dowieziony na teren budowy, spełniający wymagania podane w tablicy 3/1, przeznaczony do wbudowania w korpus drogowy. Dla odpadów powinien być spełniony warunek ograniczonej wymywalności związków chemicznych i metali ciężkich do wód gruntowych. Materiał nieprzydatny określa się jako materiał nie spełniający wymagań podanych w tabeli 1. Do materiałów nieprzydatnych zalicza się ponadto następujące materiały lub składniki materiałów: Torf, materiały z moczarów, bagien i mokradeł. Kłody, pnie oraz materiały ulegające rozkładowi. Materiały w stanie zamarzniętym. Materiały podatne na samozapalenie, z wyjątkiem przepalonych odpadów z węgla kamiennego. Strona 30

63 Materiał niebezpieczny o właściwościach chemicznych lub fizycznych wymagający zastosowania specjalnych środków w celu odspojenia, przemieszczenia, składowania, transportu i usunięcia, stanowi szczególną kategorię i jest klasyfikowany oddzielnie. W przypadku wykopalisk klasy archeologicznej, roboty należy wstrzymać do czasu podjęcia decyzji archeologa wojewódzkiego. Tabela 1 - Przydatność gruntów do wykonywania budowli ziemnych Przeznaczenie Przydatne Przydatne z zastrzeżeniami Treść zastrzeżenia Na warstwy nasypów dolne poniżej strefy przemarzania Rozdrobnione grunty skaliste twarde oraz grunty kamieniste, zwietrzelinowe, rumosze i otoczaki Żwiry i pospółki, również gliniaste Piaski grubo, średnio i drobnoziarniste, naturalne i łamane Piaski gliniaste z domieszką frakcji żwirowo-kamienistej (morenowe) o wskaźniku różnoziarnistości U Żużle wielkopiecowe i inne metalurgiczne ze starych zwałów (powyżej 5 lat) 6. Łupki przywęglowe przepalone 7. Wysiewki kamienne o zawartości frakcji iłowej poniżej 2% 1. Rozdrobnione grunty skaliste miękkie Zwietrzeliny i rumosze gliniaste Piaski pylaste, piaski gliniaste, pyły piaszczyste i pyły 4. Piaski próchniczne, z wyjątkiem pylastych piasków próchnicznych 5. Gliny piaszczyste, gliny i gliny pylaste oraz inne o wl < 35% 6. Gliny piaszczyste zwięzłe, gliny zwięzłe oraz inne grunty o granicy płynności wl od 35 do 60% - gdy pory w gruncie skalistym będą wypełnione gruntem lub materiałem drobnoziarnistym - gdy będą wbudowane w miejsca suche lub zabezpieczone od wód gruntowych i powierzchniowych - od nasypów nie wyższych niż 3 m, zabezpieczonych przed zawilgoceniem - w miejscach suchych lub przejściowo zawilgoconych - do nasypów nie wyższych niż 3m: zabezpieczonych przed zawilgoceniem lub po ulepszeniu spoiwami 7. Wysiewki kamienne gliniaste o - gdy zwierciadło wody gruntowej zawartości frakcji iłowej ponad 2% znajduje się na głębokości większej od kapilarności biernej gruntu podłoża 8. Żużle wielkopiecowe i inne - o ograniczonej podatności na metalurgiczne z nowego rozpad łączne straty masy do 5% studzenia (do 5 lat) 9. Iłołupki przywęglowe nieprzepalone 10. Popioły lotne i mieszaniny popiołowo- żużlowe - gdy wolne przestrzenie zostaną wypełnione materiałem drobnoziarnistym - gdy zalegają w miejscach suchych lub są izolowane od wody Strona 31

64 1. Żwiry i pospółki 2. Piaski grubo I średnioziarniste Iłołupki przepalone zawierające mniej niż 15% ziaren mniejszych od Na górne 0,075 mm warstwy Wysiewki kamienne o nasypów w uziarnieniu odpowiadającym strefie pospółkom lub żwirom przemarzania Żwiry i pospółki gliniaste Piaski pylaste i gliniaste przywęglowe Pyły piaszczyste i pyły 4. Gliny o granicy płynności mniejszej niż 35%. 5. Mieszaniny popiołowożużlowe z węgla kamiennego 6. Wysiewki kamienne gliniaste o zawartości frakcji iłowej > 2% 7. Żużle wielkopiecowe i inne metalurgiczne - pod warunkiem ulepszenia tych gruntów spoiwami takimi jak: cement, wapno, aktywne popioły itp. - drobnoziarniste i nierozpadowe: straty masy do 1 % 8. Piaski drobnoziarniste - o wskaźniku nośności wnos 10 W wykopach i miejscach zerowych do głębokości przemarzania Grunty niewysadzinowe Grunty wątpliwe i wysadzinowe - gdy są ulepszane spoiwami (cementem, wapnem, aktywnymi popiołami itp.) Wysadzinowość gruntów Wysadzinowość gruntów użytych do robót ziemnych należy określać na podstawie kryteriów podanych w tablicy/2 poniżej: Tabela 2 - Podział gruntów pod względem wysadzinowości Lp. Wyszczególnien ie właściwości Jednos tki Grupy gruntów Niewysadzinowe Wątpliwe Wysadzinowe Rodzaj gruntu - rumosz niegliniasty żwir pospółka piasek gruby piasek średni piasek drobny żużel nierozpadowy piasek pylasty zwietrzelina gliniasta rumosz gliniasty żwir gliniasty pospółka gliniasta mało wysadzinowe glina piaszczysta zwięzła, glina zwięzła, glina pylasta zwięzła ił, ił piaszczysty, ił pylasty bardzo wysadzinowe piasek gliniasty pył, pył piaszczysty glina piaszczysta, glina, glina pylasta ił warwowy Strona 32

65 2 Zawartość cząstek procentach podstawie B ,063mm 0,02 mm 3 Kapilarność bierna, Hkb, podstawie B w na PN- na PN- 4 Wskaźnik piaskowy SE na podstawie -EN w % % m < 15 < 3 od 15 do 30 od 3 do 10 >30 >10 < 1,0 1,0 > 1,0 > 35 od 25 do 35 < 25 Uwagi Podstawowym kryterium jest zawartość drobnych cząstek gruntu, a dodatkowymi, stosowanymi w przypadkach wątpliwych, wskaźnik piaskowy i kapilarność bierna. Wskaźnik piaskowy stanowi kryterium oceny gruntów niespoistych, zwłaszcza zbliżonych do mało spoistych. W przypadku rozbieżnej oceny według różnych kryteriów decydują wyniki najmniej korzystne Sprzęt Uwagi ogólne Wykonawca powinien używać następującego sprzętu: do odspajania gruntu: koparki, ładowarki, zrywarki, młoty pneumatyczne lub mechaniczne, do jednoczesnego odspajania i przemieszczania gruntu: zgarniarki, spycharki, równiarki, do zagęszczania: walce stalowe i ogumione, statyczne, wibracyjne i oscylacyjne, płyty wibracyjne, ubijaki, sprzęt do układania geosyntetyków zalecany przez producenta, sprzęt do uzdatniania gruntu (rozsypywacze, recyklery, mieszalniki). Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który jest odpowiedni dla stosowanych materiałów i który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na właściwości gruntu, zarówno przed, w trakcie jak i po operacjach odspajania, transportu, wbudowania i zagęszczania. Strona 33

66 Tabela 3. Orientacyjne dane przy doborze sprzętu zagęszczającego Rodzaje gruntu Rodzaje urządzeń zagęszczającyc h Walce statyczne gładkie * Walce statyczne okołkowane * Walce statyczne ogumione * Walce wibracyjne gładkie ** Walce wibracyjne okołkowane ** Zagęszczarki wibracyjne ** Ubijaki szybkouderzają ce Ubijaki o masie od 1 do 10 Mg zrzucane z wysokości od 5 do 10 m niespoiste: piaski, żwiry, pospółki grubość warstwy [ m ] liczba przejść n *** spoiste: pyły gliny, iły grubość warstwy [ m ] liczba przejść n *** gruboziarniste i kamieniste grubość warstwy [ m ] liczba przejść n *** 0,1 do 0,2 4 do 8 0,1 do 0,2 4 do 8 0,2 do 0,3 4 do 8 1) - - 0,2 do 0,3 8 do 12 0,2 do 0,3 8 do 12 2) 0,2 do 0,5 6 do 8 0,2 do 0,4 6 do ) 0,4 do 0,7 4 do 8 0,2 do 0,4 3 do 4 0,3 do 0,6 3 do 5 4) 0,3 do 0,6 3 do 6 0,2 do 0,4 6 do 10 0,2 do 0,4 6 do 10 5) 0,3 do 0,5 4 do ,2 do 0,5 4 do 8 6) 0,2 do 0,4 2 do4 0,1 do 0,3 3 do 5 0,2 do 0,4 3 do 4 6) 2,0 do 8,0 4 do 10 uderzeń w 1,0 do 4,0 punkt 3 do 6 uderzeń w 1,0 do 5,0 punkt 3 do 6 uderzeń w punkt Uwagi o Przydat ności maszyn *) Walce statyczne są mało przydatne w gruntach kamienistych. **) Wibracyjnie należy zagęszczać warstwy grubości 15 cm, cieńsze warstwy należy zagęszczać statycznie. ***) Wartości orientacyjne, właściwe należy ustalić na odcinku doświadczalnym. Uwagi: Do zagęszczania górnych warstw podłoża. Zalecane do codziennego wygładzania (przywałowania) gruntów spoistych w miejscu pobrania i w nasypie. Nie nadają się do gruntów nawodnionych. Strona 34

67 Mało przydatne w gruntach spoistych Do gruntów spoistych przydatne są walce średnie i ciężkie, do gruntów kamienistych - walce bardzo ciężkie. 5) Zalecane do piasków pylastych i gliniastych, pospółek gliniastych i glin piaszczystych. 6) Zalecane do zasypek wąskich przekopów Transport, przenoszenie i składowanie Wykonawca powinien używać następujących środków transportu: samochody samowyładowcze, wozidła tylko poruszające się w obrębie budowy, zgarniarki i spycharki, samochody skrzyniowe do przewozu geosyntetyków i innych materiałów. e. ziemiowozy Dobór środków transportowych oraz metod transportu powinien być dostosowany do kategorii gruntu, jego objętości, technologii odspajania i załadunku oraz odległości transportu. Wybór środków transportu należy do Wykonawcy. Transport materiałów na nasypy lub inne miejsca ich wbudowania, powinien odbywać się jedynie wtedy, gdy w miejscu przeznaczenia pracuje odpowiedni sprzęt do rozściełania i zagęszczania umożliwiający Inżynierowi sprawowanie odpowiedniego nadzoru nad robotami. Materiały transportowane luzem należy przewozić pojazdami przystosowanymi do bezkurzowego przewozu, bez strat i segregacji w jego trakcie Wykonanie robót Ochrona warstwy odcinającej i podłoża przed działaniem czynników atmosferycznych i ruchem budowlanym. Składowanie materiałów Wykonawca powinien we własnym zakresie przygotować i zapewnić oddzielne składowanie materiałów przydatnych oraz materiałów nieprzydatnych przewidzianych do uzdatnienia. Wykonawca nie może pogorszyć stateczności wykopów i nasypów oraz warunków środowiskowych terenu na skutek zastosowanej przez siebie metody składowania materiałów, użycia sprzętu lub lokalizacji tymczasowych budynków lub budowli. W przypadku, gdy Wykonawca tymczasowo składuje materiał przydatny lub ziemię urodzajną, jest zobowiązany chronić je przed negatywnym wpływem czynników atmosferycznych w celu uniknięcia ich degradacji. Ziemia urodzajna Należy unikać ruchu pojazdów po ziemi urodzajnej przed jej zdjęciem lub gdy jest ona składowana. Strona 35

68 Ziemię urodzajną należy zdjąć ze wszystkich miejsc wykopów i wszystkich miejsc, na których przewiduje się ułożenie nasypów lub innych powierzchni zasypywanych aż do głębokości wskazanej w dokumentacji projektowej lub zgodnie z poleceniami Inżyniera. Ziemia urodzajna nie powinna być mieszana z materiałem z leżącego poniżej podłoża. Wszędzie gdzie jest to możliwe, ziemię urodzajną należy użyć (zagospodarować) niezwłocznie po zdjęciu, a w przeciwnym wypadku należy ją składować w pryzmach o wysokości nie przekraczającej 2 m. Odwodnienie Należy zapewnić szybkie usunięcie wody opadowej gromadzącej się na terenie robót ziemnych lub przedostającej się na ten obszar z dowolnego innego źródła, Stosując odpowiednie metody obniżyć poziom wody w wykopie i utrzymywać go na poziomie umożliwiającym wzniesienie korpusu drogowego. Zasady wykorzystania materiałów Z terenu budowy nie należy wywozić gruntów przydatnych, uzyskanych przy wykonywaniu wykopów lub materiałów przeznaczonych do uzdatnienia, poza materiałami stanowiącymi nadmiar mas ziemnych określony w dokumentacji projektowej. Materiały nieprzydatne czasowo z powodu zamarznięcia lub przemoczenia, należy pozostawić na terenie budowy do czasu kiedy staną się przydatne, chyba że Inżynier wyrazi zgodę na ich wcześniejsze wywiezienie i zastąpienie materiałami przydatnymi. W przypadku, gdy w trakcie prowadzenia wykopu zostanie stwierdzone występowanie warstw gruntów przydatnych razem z gruntami nieprzydatnymi, Wykonawca powinien, o ile nie uzgodniono inaczej z Inżynierem, wykonywać wykop w taki sposób, aby materiał przydatny, przeznaczony do wbudowania był odspajany oddzielnie, bez zanieczyszczenia go materiałem nieprzydatnym. Materiały niebezpieczne W przypadku odkrycia w trakcie robót materiałów niebezpiecznych, Wykonawca powinien niezwłocznie powiadomić Inżyniera. Wykonawca powinien zastosować wszelkie zadysponowane przez Inżyniera niezbędne środki, w celu bezpiecznego wydobycia i usunięcia niebezpiecznych materiałów w uzgodnieniu z właściwymi służbami ratowniczymi i organami ochrony środowiska. Stanowiska archeologiczne W przypadku odkrycia w trakcie robót stanowisk archeologicznych, Wykonawca powinien niezwłocznie powiadomić Inżyniera. Wykonawca powinien zastosować wszelkie zadysponowane przez Inżyniera niezbędne środki, w celu zabezpieczenia takich stanowisk przed dostępem osób postronnych Kontrola jakości robót Strona 36

69 Pobieranie próbek i badania Wykonawca powinien pobierać próbki i wykonywać badania w czasie robót ziemnych, w celu stwierdzenia, iż wszystkie materiały odpowiadają wymaganiom dotyczącym ich zastosowania. Próbki gruntów należy pobierać i badania wykonywać zgodnie z wymaganiami tablicy 4. Tabela 4. Zakres i minimalna częstotliwość badań gruntów do robót ziemnych Badanie gruntu obejmujące ustalenie Uziarnienie, części organiczne, granica płynności, kapilarność, wskaźnik piaskowy Częstotliwość badania Badania na próbkach z każdej partii, nie rzadziej niż trzy razy na każde rozpoczęte 5000 m 3 Wymagania PKN-CN ISO /TS Wskaźnik zagęszczenia Is dopuszcza się wskaźnik odkształcenia Io Moduł odkształcenia, pierwotny i wtórny, (E1, E2) określać dla każdej ułożonej warstwy lecz nie rzadziej niż raz na każde 500 m 2 powierzchni gruntu określać dla każdej ułożonej warstwy lecz nie rzadziej niż raz na każde 500 m 2 powierzchni gruntu PN-S EC 7 PN-S EC 7 Tolerancje Przy formowaniu nasypów, wykonywaniu wykopów, profilowaniu skarp wykopów oraz przygotowywaniu warstw podłoża, Wykonawca powinien przestrzegać tolerancji podanych w PN-S i w EC 7. Badania i pomiary Wykonawca powinien wykonać sprawdzenie wszystkich robót ziemnych zgodnie z wymaganiami podanymi w EC 7 oraz powinien prowadzić odpowiednią dokumentację wykazującą zgodność robót z tymi wymaganiami. Kontrola jakości projektów i wykonawstwa Istotne elementy systemu kontroli (sprawdzania) jakości w budownictwie dotyczą zarówno prac projektowych jak i wykonawstwa robót budowlanych. Pierwszym z tych elementów jest sprawdzanie projektów i jakości robót budowlanych przez niezależną stronę trzecią. Chodzi o firmę lub osobę fizyczną, dysponującą odpowiednimi certyfikatami, która działa bezpośrednio na zlecenie inwestora. Zakres kontroli jakości projektów i wykonawstwa powinien uwzględniać rekomendacje zawarte w Stanowisku Polskiego Komitetu Geotechniki, w sprawie interpretacji przepisów rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 roku w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych (Dz. U poz. 463), (p. Załącznik). Strona 37

70 D Wykonanie wykopów Wstęp Przedmiot Specyfikacji Niniejszy rozdział Specyfikacji podaje wymagania dotyczące wykonywania wykopów. Określenia podstawowe Określenia podstawowe podane są w pkt Materiały 1. Klasyfikacja materiałów Odspojone materiały należy klasyfikować zgodnie z niżej podanymi określeniami: a. ziemia urodzajna materiał przydatny zgodnie z pkt materiał nieprzydatny zgodnie z pkt materiał nieprzydatny o niebezpiecznych właściwościach zgodnie z definicją w pkt Właściwości materiałów odspojonych Przed przystąpieniem do wykonywania wykopów, Wykonawca powinien przeprowadzić odpowiednie badania próbek gruntów uzyskanych z materiałów przewidzianych do odspojenia, w celu stwierdzenia zgodności ich właściwości z właściwościami określonymi w dokumentacji projektowej. W przypadku gdy wyniki takich badań sprawdzających wskazują na potrzebę zmiany rozwiązań przyjętych w dokumentacji projektowej, Wykonawca powinien zaproponować rozwiązania alternatywne i przedłożyć je do akceptacji Inżyniera Kontraktu. Decyzja Inżyniera Kontraktu powinna być wsparta ekspertyzą geotechniczną Sprzęt Sprzęt powinien spełniać wymagania pkt , a jego wielkość i moc Wykonawca powinien dobrać stosownie do rodzaju gruntu oraz zakresu robót Transport, przenoszenie i składowanie Strona 38

71 Transport powinien zgodny z wymaganiami opisanymi w pkt Wykonanie robót Odspajanie gruntów Odspajanie gruntów należy prowadzić zgodnie z wymiarami i rzędnymi podanymi w dokumentacji projektowej. Wykonawca powinien wykonywać wykopy w taki sposób, aby grunty o różnym stopniu przydatności do budowy nasypów były odspajane oddzielnie, w sposób uniemożliwiający ich wymieszanie. Odstępstwo od powyższego wymagania, uzasadnione skomplikowanym układem warstw geotechnicznych, wymaga zgody Inżyniera Kontraktu. Decyzja Inżyniera Kontraktu powinna być wsparta ekspertyzą geotechniczną. Odspojone grunty przydatne do wykonania nasypów powinny być bezpośrednio wbudowane w nasyp lub przewiezione na odkład. O ile Inżynier Kontraktu dopuści czasowe składowanie odspojonych gruntów, należy je odpowiednio zabezpieczyć przed nadmiernym zawilgoceniem. Jeżeli grunt jest zamarznięty można go odspajać jedynie do głębokości 0,5 m powyżej projektowanych rzędnych robót ziemnych. Skarpy wykopów Skarpy wykopów należy formować w taki sposób, aby ich ukształtowana (ostateczna) powierzchnia nie uległa zniszczeniu, a ich stateczność była zapewniona w czasie budowy oraz po jej zakończeniu. Wykonawca powinien wykonać naprawę uszkodzeń wynikających z nieprawidłowego ukształtowania skarp wykopu stosownie do uregulowań zawartych w umowie kontraktu odnośnie gwarancji wykonawstwa robót. Ukształtowane powierzchnie skarp wykopów, na które nie przewiduje się ułożenia warstwy urodzajnej powinny: - gdzie to jest możliwe, nie mieć śladów lub zniszczeń spowodowanych maszynami budowlanymi. - W celu uzyskania naturalnego wyglądu mieć nieregularną powierzchnię oraz/lub powierzchnię w granicach tolerancji określonych w dokumentacji projektowej. Wykonawca powinien poinformować Inżyniera Kontraktu o wszystkich miejscach na powierzchniach wykopów, gdzie w trakcie prowadzenia robót napotkano na grunty w stanie luźnym, grunty o konsystencji plastycznej lub miejsca niestateczne (niestabilne). Projektant powinien przygotować rozwiązania projektowe mające na celu ochronę i naprawę takich miejsc. Zalecane nachylenia skarp w wykopach podano w tabeli 5. Cieki wodne Czyszczenie i renowacja istniejących lub wykonanie nowych cieków wodnych, w tym rowów i strumieni powinna być zgodna z opisem w dokumentacji projektowej, z uwzględnieniem wszelkich umocnień, zabezpieczeń skarp i innych robót. Strona 39

72 Czyszczenie istniejących cieków wodnych powinno obejmować usunięcie roślin, materiału roślinnego i innych materiałów znajdujących się w obrębie profilu i przekroju poprzecznego cieku. Nowe cieki wodne oraz oczyszczone istniejące cieki wodne należy utrzymywać w odpowiednim stanie. Ze zbędnych (niewykorzystywanych) cieków wodnych należy, jeżeli wymaga tego dokumentacja projektowa, odprowadzić wodę i oczyścić je zgodnie z pkt. 2, a materiał odspojony z przekroju koryta cieku należy traktować jako materiał nieprzydatny. Wymiary wykopów powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w dokumentacji projektowej lub poleceniami Inżyniera. Wykopy należy wypełnić zasypką klasy (rodzaju) podanej w dokumentacji projektowej. Układanie i zagęszczanie materiału powinno być zgodne z rozdz Jeżeli powierzchnia ma pozostać bez przykrycia, należy ją zabezpieczyć zgodnie z dokumentacją projektową lub poleceniem Inżyniera. Usunięcie materiałów nieprzydatnych Podczas wykonywania wykopów w gruntach torfowych, w namule lub w innym nieprzydatnym gruncie, materiały takie należy usunąć do pełnej głębokości ich zalegania, o ile nie przewidziano inaczej w dokumentacji projektowej. Odspojony materiał nieprzydatny należy zastąpić materiałem przydatnym, spełniającym wymagania podane w tablicy 2 w PN-S [2], lub jak to określono inaczej w dokumentacji projektowej, a następnie zagęścić zgodnie z metodami zagęszczania podanymi w pkt Zagęszczanie gruntu w wykopach Zasypywanie wykopu należy wykonać warstwami, które po ułożeniu należy zagęścić. Materiał zasypki nie może być zamarznięty, przewilgocony (wilgotność większa od optymalnej), ani zawierać zanieczyszczeń (np. torfu, darniny, korzeni i innych materiałów nieprzydatnych oraz spełniać wymagania z tabl. 2 w PN-S ). Miąższość warstw zasypki powinna być dobrana w zależności od przyjętej metody zagęszczania. Wykonawca powinien zagęścić warstwy w wykopie, uzyskując wymagane zagęszczenie i nośność zgodnie z Tabel 1 i rysunkiem 1. Wymagania dotyczące zagęszczenia i nośności gruntu w wykopach oraz miejscach zerowych robót. Procedury wyznaczania zagęszczenia i nośności należy przyjmować zgodnie z pkt Wymagania dla wartości wskaźnika zagęszczenia Is i wtórnego modułu E2 należy przyjmować zgodnie z rysunkiem 1. Wymagania dla wskaźnika odkształcenia Io w zależności od rodzaju gruntów występujących w wykopie należy przyjmować zgodnie z rysunkiem 1. Jeżeli grunty rodzime w wykopach i miejscach zerowych nie osiągają wymaganego zagęszczenia i nośności, to przed ułożeniem konstrukcji nawierzchni należy je dogęścić do wartości Is, zgodnie z rysunkiem 1. Strona 40

73 Jeżeli wartości wskaźnika zagęszczenia określone w pkt nie mogą być osiągnięte przez bezpośrednie zagęszczanie gruntów rodzimych, to należy je uzdatnić w stopniu umożliwiającym uzyskanie wymaganego zagęszczenia. Wymagania dotyczące zagęszczenia gruntu w wykopach podano w Tabeli 5 Tabela 5. Minimalne wartości wskaźnika zagęszczenia w wykopach i miejscach zerowych robót ziemnych. Minimalna wartość wskaźnika zagęszczenia Nasypy o wysokości KR5 - KR7 Innych dróg (drogi zbiorcze, łącznice) KR3 - KR4 KR1 - KR2 Górna warstwa do głębokości 0,5 m 1,03 1,00 1,00 Ochrona wykonanych wykopów Ochrona wykonanych wykopów powinna odpowiadać wymaganiom pkt O ile w dokumentacji projektowej nie określono inaczej, wykonywanie wykopów można zatrzymać (wstrzymać) na dowolnym etapie, pod warunkiem zachowania minimum 0,3m grubości warstwy gruntu powyżej rzędnych robót ziemnych lub spodu warstwy ulepszonego podłoża, jako ochrony przed warunkami klimatycznymi. Jeżeli konieczne jest dopuszczenie ruchu budowlanego w wykopie po podłożu gruntowym zagęszczonym do rzędnych robót ziemnych, jako ochronę podłoża należy stosować ułożoną na nim warstwę z materiału przydatnego o grubości minimum 0,3m. Po ostatecznym wyprofilowaniu i zagęszczeniu wykopu do rzędnych robót ziemnych, należy niezwłocznie przystąpić do układania warstw nawierzchni tak, aby powierzchnia wykopu nie została zniszczona przez ruch budowlany i warunki atmosferyczne. Wykopy pod fundamenty W przypadku stwierdzenia w dnie wykopu gruntów spoistych w stanie plastycznym lub gruntów niespoistych w stanie luźnym, należy o tym fakcie powiadomić Inżyniera, wraz z przedstawieniem do jego akceptacji sposobu zapewnienia właściwych parametrów podłoża pod fundament. Inżynier podejmuje decyzję na podstawie opinii projektanta Kontrola jakości robót Strona 41

74 Uwagi ogólne Kontrola wykonania wykopów polega na sprawdzeniu: czy odspajanie gruntów nie pogarsza ich właściwości, stateczności skarp, odwodnienia wykopów w czasie wykonywania robót i po ich zakończeniu, dokładności wykonania wykopów (usytuowanie i wykończenie), zagęszczenia górnej strefy korpusu w wykopie według wymagań określonych w pkt. Rys.1. Wartości wymagane w wykopach: wskaźnik zagęszczenia podłoża IS oraz wtórny moduł odkształcenia E2 (MPa) Strona 42

75 D Wzmacnianie podłoża gruntowego Wstęp Przedmiot Specyfikacji Niniejszy rozdział Specyfikacji opisuje różne metody wzmacniania podłoża gruntowego, inne niż uzdatnianie gruntu spoiwami hydraulicznymi ujęte w rozdziale Określenia podstawowe. Słaby grunt lub podłoże warstwy gruntu nie spełniające wymagań, wynikających z warunków nośności lub stateczności albo warunków przydatności do użytkowania, w odniesieniu do konkretnego obiektu lub elementu konstrukcji. Podłoże wzmocnione nasypu warstwa gruntu rodzimego lub wymienionego, ulepszonego przez działanie mechaniczne, chemiczne lub wykonanie elementów wzmacniających, w celu poprawienia jego stateczności, zmniejszenie osiadań lub zwiększenia nośności Materiały 1. Uwagi ogólne Materiały powinny odpowiadać opisowi podanemu w dokumentacji projektowej. Wszędzie, gdzie jest to wymagane w dokumentacji projektowej, Wykonawca powinien wykonać wzmocnienie podłoża gruntowego stosując do tego celu wyspecyfikowane w niej materiały. Wykonawca może zdecydować o użyciu rozwiązań alternatywnych do podanych w dokumentacji, pod warunkiem jednak, iż przedłoży Inżynierowi do uprzedniej akceptacji kompletny opis takich rozwiązań. Inżynier podejmuje decyzję na podstawie rozpoznania geotechnicznego Sprzęt Dobór sprzętu zagęszczającego Przed przystąpieniem do wykonywania robót związanych ze wzmocnieniem podłoża gruntowego, Wykonawca powinien dostarczyć Inżynierowi w celu zatwierdzenia dane dotyczące specjalistycznego sprzętu przeznaczonego do wykonania wzmocnienia podłoża. Dobór sprzętu zagęszczającego Strona 43

76 W Tabeli 4 podano, dla różnych rodzajów gruntów, orientacyjne dane przy doborze sprzętu zagęszczającego. Sprzęt do zagęszczania powinien być zatwierdzony przez Inspektora Nadzoru Transport, przenoszenie i składowanie Patrz ust ; ; niniejszej Specyfikacji Wykonanie robót Uwagi ogólne Wykonawca powinien stosować metody i technologie wzmocnienia podłoża gruntowego, przewidziane w dokumentacji projektowej lub podane w poleceniu Inżyniera Kontraktu. Wzmacnianie podłoża budowli ziemnych Wymagania dotyczące podłoża Obliczeniowe osiadanie powierzchni nasypu po wykonaniu robót ziemnych, będące sumą osiadań końcowych korpusu nasypu, podłoża wzmocnionego i podłoża rodzimego w okresie jego konsolidacji nie powinno przekraczać 10 cm. Zagęszczanie dynamiczne należy prowadzić według określonej technologii zgodnie z wymaganiami dokumentacji projektowej. Metody zagęszczenia dynamicznego powinny być dobierane do warunków gruntowo-wodnych podłoża z podstawowym celem przyspieszenia konsolidacji. Dobór metod hybrydowych w zakresie wzmacniania dynamicznego powinien być technologią pierwszorzędną (zasada synergii). Ocena zastosowania technologii (w zakresie głębokiego wzmacniania lub wymiany/konsolidacji dynamicznej) oraz projekt wzmocnienia powinien być uzupełniony ekspertyzą geotechniczną. Naturalnie występujące puste przestrzenie Naturalnie występujące w podłożu pustki i jamy w podłożu, należy zlikwidować wszędzie tam gdzie jest to wymagane w dokumentacji projektowej lub na polecenie Inżyniera. Niewykorzystywane wyrobiska kopalniane Jeżeli w trakcie wykonywania wykopów zostaną odkryte pokłady minerału nie zidentyfikowane w dokumentacji projektowej, Wykonawca powinien niezwłocznie powiadomić Inżyniera i przedstawić mu do akceptacji proponowaną przez siebie metodę postępowania z takimi pokładami. Strona 44

77 Jeżeli niewykorzystywane wyrobiska kopalniane zawierają przydatny materiał, który może zostać wykorzystany jako zasypka, Wykonawca powinien taki materiał zidentyfikować, a następnie uzyskać od Inżyniera akceptację na jego wykorzystanie. Niewykorzystywane wyrobiska kopalniane należy w przypadkach określonych w dokumentacji projektowej lub według instrukcji Inżyniera zbadać, obejrzeć, oczyścić, przepłukać, wypełnić zasypką i przykryć, lub postąpić w inny sposób wyspecyfikowany w dokumentacji projektowej. Inżynier podejmuje decyzję na podstawie ekspertyzy geotechnicznej Kontrola jakości robót 1. Program kontroli jakości Należy skontrolować zgodność prowadzenia prac z dokumentacją projektową. Najważniejszym parametrem jest osiadanie i nośność wzmocnionego podłoża. Powinna ona spełniać założenia projektowe, zgodne z pkt Strona 45

78 D Wykonanie nasypów Wstęp Przedmiot Specyfikacji Niniejszy rozdział Specyfikacji podaje wymagania dotyczące wykonania nasypów. Określenia podstawowe Wskaźnik zagęszczenia gruntu parametr określający jakość zagęszczenia gruntu wbudowanego w nasyp określony wzorem: Wskaźnik odkształcenia gruntu charakteryzujący stan zagęszczenia gruntu, określony wzorem: Wskaźnik różnoziarnistości wielkość charakteryzująca uziarnienie gruntów, określona wzorem: Obliczenia należy wykonać na wartościach odczytanych z wykresu wykonanego w skali półlogarytmicznej gdzie pomiędzy sitem 0,063 a sitem 125 mm będzie znajdowało się 12 kolejnych sit Materiały 1. Nasypy ziemne a) Materiały przydatne do nasypów Wszystkie grunty przeznaczone na nasypy powinny spełniać wymagania podane w tabeli 1 i tabeli 2 oraz w EC 7. c) Wskaźnik różnoziarnistości U gruntów niespoistych powinien wynosić co najmniej 3. Grunty o mniejszym wskaźniku różnoziarnistości można stosować jeżeli wstępne próby na poletku doświadczalnym wykażą możliwość uzyskania wymaganego zagęszczenia. Strona 46

79 Górne warstwy nasypu, o grubości co najmniej 0,5 m należy wykonać z gruntów niewysadzinowych (tabela 2) o wskaźniku wodoprzepuszczalności 6,0 m/dobę) i wskaźniku różnoziarnistości. W przypadku, gdy grunt nie spełnia tych warunków, wtedy te warstwy nasypu należy stabilizować spoiwem hydraulicznym. Stabilizację górnych warstw korpusu nasypu poniżej rzędnej robót ziemnych podano w tabelach 3 5. gdzie: D15 średnica ziaren materiału leżącego nad warstwą nieprzepuszczalną, którego 15% przez sito d85 - średnica ziaren materiału leżącego poniżej układanej warstwy, którego 85% przez sito. Obliczenia należy wykonać na wartościach odczytanych z wykresu wykonanego w skali półlogarytmicznej gdzie pomiędzy sitem 0,063 a sitem 125 mm będzie znajdowało się 12 kolejnych sit. 2. Nasypy z gruntów kamienistych Nasypy z gruntów kamienistych z wypełnieniem wolnych przestrzeni Każdą rozścieloną warstwę materiałów o grubości do 0,5 m należy przykryć warstwą żwiru lub piasku, którym przez ubijanie lub wibrowanie wypełnia się wolne przestrzenie między grubymi ziarnami. Przy tym sposobie budowania nasypów można stosować okruchy skał, kamienie i odpady przemysłowe miękkie i nie mrozoodporne, a jako materiał wypełniający - materiały sypkie o wskaźniku piaskowym nie mniejszym niż 40 oraz o uziarnieniu do 5 mm, jak piasek, wysiewki z żużla wielkopiecowego, mieszaniny popiołowo- żużlowe. Nasypy z gruntów kamienistych bez wypełniania wolnych przestrzeni Oddzielne warstwy nasypu m.in. na terenach zalewowych lub przystosowane do przepuszczania w dół napływającej po zboczu wody, wykonać można z materiałów gruboziarnistych: okruchów skał i materiałów odpadowych twardych o maksymalnym wymiarze ziaren 120 mm, a także o średnicy ziaren 20 mm mrozoodpornych (straty wagowe po zamrażaniu do 10 %), bez wypełniania warstw materiałem drobnoziarnistym. Metodą tą można wykonywać warstwy poniżej głębokości przemarzania. Przy tym sposobie wykonania nasypu warstwy kamieniste należy oddzielić od podłoża gruntowego pod nasypem oraz od górnych części nasypu warstwami żwiru, pospółki lub kruszywa łamanego nieodsianego, spełniającego warunek: gdzie: D15 średnica ziaren materiału leżącego nad warstwą nieprzepuszczalną, którego 15% przez sito d85 - średnica ziaren materiału leżącego poniżej układanej warstwy, którego 85% przez sito. Obliczenia należy wykonać na wartościach odczytanych z wykresu wykonanego w skali półlogarytmicznej gdzie pomiędzy sitem 0,063 a sitem 125 mm będzie znajdowało się 12 kolejnych sit. Wykonawca przedstawi do akceptacji Inżyniera środki podejmowane w celu zapewnienia, iż materiał na skutek segregacji lub oddziaływania warunków atmosferycznych nie utraci swojej przydatności do wbudowania w nasypy z gruntów skalistych w trakcie odspajania, transportu oraz, jeżeli będzie to konieczne, podczas składowania. Strona 47

80 Inżynier podejmuje decyzję na podstawie ekspertyzy geotechnicznej. Nasypy z materiałów antropogenicznych Nasypy z materiałów antropogenicznych, stanowiących zazwyczaj produkty uboczne procesów przemysłowych, w zakresie wykraczającym poza zapisy normy PN-S i EC 7, wymagają wyspecyfikowania przez projektanta szczegółowych wymagań w zakresie ich właściwości. Nasypy przy obiektach mostowych i urządzeniach obcych Nasypy przy obiektach mostowych i urządzeniach obcych należy wykonywać z gruntów niespoistych o wskaźniku różnoziarnistości Sprzęt Wykonawca powinien używać następującego sprzętu: do odspajania gruntu: koparki, ładowarki, zrywarki, młoty pneumatyczne lub mechaniczne, do jednoczesnego odspajania i przemieszczania gruntu: zgarniarki, spycharki, równiarki, do zagęszczania: walce stalowe i ogumione, statyczne, wibracyjne i oscylacyjne, płyty wibracyjne, ubijaki, sprzęt do układania geosyntetyków zalecany przez producenta, sprzęt do uzdatniania gruntu (rozsypywacze, recyklery, mieszalniki). Wykonawca jest zobowiązany do używania jedynie takiego sprzętu, który jest odpowiedni dla stosowanych materiałów i który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na właściwości gruntu, zarówno przed, w trakcie jak i po operacjach odspajania, transportu, wbudowania i zagęszczania. Dobór sprzętu do zageszania zgodnie z Tabelą 4 pkt Transport, przenoszenie i składowanie Wykonawca powinien używać następujących środków transportu: a. samochody samowyładowcze, wozidła tylko poruszające się w obrębie budowy, zgarniarki i spycharki, samochody skrzyniowe do przewozu geosyntetyków i innych materiałów. d. ziemiowozy Dobór środków transportowych oraz metod transportu powinien być dostosowany do kategorii gruntu, jego objętości, technologii odspajania i załadunku oraz odległości transportu. Wybór środków transportu należy do Wykonawcy. Transport materiałów na nasypy lub inne miejsca ich wbudowania, powinien odbywać się jedynie wtedy, gdy w miejscu przeznaczenia pracuje odpowiedni sprzęt do rozściełania i zagęszczania umożliwiający Inżynierowi sprawowanie odpowiedniego nadzoru nad robotami. Strona 48

81 Materiały transportowane luzem należy przewozić pojazdami przystosowanymi do bezkurzowego przewozu, bez strat i segregacji w jego trakcie Wykonanie robót Ogólne zasady wykonywania nasypów Nasypy powinny być budowane przy zachowaniu przekroju poprzecznego i profilu podłużnego, które określono w dokumentacji projektowej, z uwzględnieniem ewentualnych zmian poleconych przez Inżyniera. Materiał w nasypie należy układać i zagęszczać warstwami, grunty o różnych właściwościach należy wbudowywać w oddzielnych warstwach. Poszczególne warstwy materiału w nasypie powinny mieć stałą miąższość na całej szerokości. Nasypy powinny być wznoszone równomiernie na całej szerokości. Warstwy z gruntu przepuszczalnego należy wbudowywać bez spadku, a warstwy z gruntu mało przepuszczalnego ze spadkiem górnej powierzchni około 4% 1%. Ukształtowanie powierzchni warstwy powinno uniemożliwiać lokalne gromadzenie się wody. Każda wykonana warstwa nasypu musi być poddana procedurze odbioru robót zanikających i ulegających zakryciu. Nasypy należy zagęszczać od krawędzi zewnętrznej ku środkowi. Materiały, a w szczególności grunty spoiste, należy zagęszczać bezpośrednio po ułożeniu warstwy. Należy zapobiegać przedostawaniu się wody w głąb nasypu np. poprzez wykonanie, rowów bocznych, oddzielonych od podnóża skarpy ochronną odsadzką gruntu. Urządzenia odwadniające podłoże gruntowe powinny zapewnić poprawienie warunków wykonania nasypu (np. przez wykonanie rowów opaskowych oraz rowów poprzecznych w podłożu pod nasypem) oraz warunków pracy podłoża w czasie eksploatacji nasypu. Jeżeli przewiduje się umieszczenie w nasypie konstrukcji i urządzeń, to powinny one być wykonywane wcześniej niż nasyp, chyba że przewidziano inaczej w dokumentacji projektowej. Jeżeli przewiduje się pozostawienie gruntów słabych w podłożu nasypu, należy zaprojektować i wykonać odpowiednie zabiegi uzdatniające celem uzyskania wymaganej nośności podłoża i dopuszczalnej wartości osiadania nasypu. Grunt przewieziony w miejsce wbudowania powinien być bezzwłocznie wbudowany w nasyp. Inżynier może dopuścić czasowe składowanie gruntu, pod warunkiem jego zabezpieczenia przed nadmiernym zawilgoceniem Strona 49

82 Jeżeli w okresie zimowym następuje przerwa w wykonywaniu nasypu, a górna powierzchnia jest wykonana z gruntu spoistego, to jej spadki poprzeczne powinny być ukształtowane prostopadle do osi nasypu, a woda odprowadzana poza nasyp z zastosowaniem ścieku. Na terenach o wysokim stanie wód gruntowych oraz na terenach zalewowych, dolne warstwy nasypu, o grubości co najmniej 0,5 m powyżej najwyższego poziomu wody, należy wykonać z gruntu przepuszczalnego. W przypadku, gdy nasyp może być wykonany jedynie po jednej stronie przyczółków, skrzydeł przyczółku, filarów lub ścian czołowych przepustów, Wykonawca powinien zastosować taką metodę zagęszczania gruntów, która nie spowoduje przewrócenia lub uszkodzenia tych konstrukcji, lub też wywarcia na nie nadmiernych obciążeń. Nie należy wbudowywać w nasypy gruntów kamienistych, gruzu betonowego i innych rodzajów materiałów w bryłach w tych miejscach, gdzie przewiduje się formowanie lub wbicie pali, oraz w pobliżu obiektów obcych. W celu uzyskania prawidłowego wskaźnika zagęszczenia w całym przekroju nasypu, nasyp należy formować jako minimum 0,5 m szerszy niż w dokumentacji projektowej, a po wykonaniu korpusu ziemnego nadmiar materiału usunąć. Zasady rozmieszczania gruntów w nasypie. Górne warstwy nasypu, o grubości co najmniej 0,5 m należy wykonać z materiałów jak w pkt Grunty spoiste o wilgotności naturalnej bliskiej optymalnej, które nie wymagają dodatkowych zabiegów w celu uzyskania wymaganego zagęszczenia, można wbudowywać na dowolnym poziomie nasypu, ale winny być wbudowane poniżej głębokości przemarzania. W celu zabezpieczenia nasypu przed rozmyciem dopuszcza sie wykonanie tz. brewek na czas ukorzenienia się roślinności na skarpach. Każda warstwa nasypu powinna być wykonana z jednorodnego materiału. Nie mozna dopuscic do wymieszania sie w formowanym nasypie gruntow o roznej wodoprzepuszczalnosci Wartości nominalnych nachyleń skarp drogowych Skarpy nasypów dróg klasy A i S powinny mieć pochylenie: 1: 3 przy wysokości skarpy nasypu do 2 m 1: 1,5 przy wysokości skarpy nasypu od 2 do 8 m. Skarpy nasypów dróg klasy GP i dróg niższych klas powinny mieć pochylenie 1:1,5. Pochylenie skarp nasypów jest zawsze ustalane na podstawie obliczeń ich stateczności, zgodnie z polską normą, gdy: Strona 50

83 skarpa nasypu ma wysokość większą niż 8 m skarpa nasypu ma wysokość większą niż 6 m i pochylenie większe niż 1:3 nasyp będzie budowany z materiału lub w gruncie wymagającym szczególnych procedur technicznych lub technologicznych nasyp będzie budowany w gruncie o małej nośności nasyp będzie budowany na terenie osuwiskowym nasyp będzie budowany na terenie podlegającym wpływom eksploatacji górniczych skarpa nasypu będzie narażona na działanie wód płynących lub stojących na terenie zalewowym. Pochylenie skarpy nasypu może być mniejsze niż określone w punktach 1) i 2), jeżeli nie występuje żaden z przypadków wymienionych w punkcie 3), a za zmianą pochylenia przemawiają względy utrzymania, ekonomiczne lub estetyczne. Skarpy nasypów powinny być umocnione obudową roślinną, a w przypadkach, o których mowa w punkcie 3) także w inny sposób Tabela 6. Wartości nominalnych nachyleń skarp dla gruntów spoistych i wartości ścinania Typ gruntów Pyły Gliny piaszczyste i pylaste Gliny piaszczyste i pylaste zwięzłe Iły Wysokość zbocza h [ m] 0 do 3 3 do 6 6 do 9 9 do do 15 0 do 3 3 do 6 6 do 9 9 do do 15 0 do 3 3 do 6 6 do 9 9 do do 15 0 do 3 3 do 6 6 do 9 9 do do 15 Nachylenie skarpy wykopu 1:1,25 1:1,6 1:1,75 1:1,9 1:2 1:1,25 1:1,25 1:1,4 1:1,6 1:1,7 1:1,25 1:1,25 1:1,25 1:1,7 1:1,2 1:1,25 1:1,25 1:1,25 1:1,5 1:1,2 Nachylenie skarpy nasypu 1:1,25 1:1,6 1:1,8 1:1,9 1:2 1:1,25 1:1,7 1:2,1 1:2,4 1:2,5 Wskaźnik plastyczności I p [ %] < Ciężar objętościowy Mg/m 3 Kąt tarcia wewnętrznego do [ ] 20 do ,5 > * Wartości spójności oznaczone gwiazdką stosuje się do obliczeń stateczności skarp Kohezja c [kn/m 2 ] 5 2,5* 10 5* 20 10* 35 17,5* Strona 51

84 Budowa nasypu na zboczu Jeżeli teren pod nasyp ma pochylenie większe niż 1:5 należy w celu zabezpieczenia nasypu przed zsuwaniem się wyciąć w zboczu stopnie o wysokości od 0,5 m do 1 m. Szerokość stopni należy przyjmować w granicach od 1 m do 2,5 m, a spadek górnej powierzchni około 4% - w kierunku zgodnym ze spadkiem zbocza w gruntach słabo przepuszczalnych, lub w przeciwnym do spadku zbocza w gruntach o dużej przepuszczalności (co najmniej piaski średnioziarniste). Przy pochyłości zbocza większej niż 1:2 stateczność nasypu należy zabezpieczyć wg indywidualnej dokumentacji projektowej. Obciążenie nasypu nadkładem Ewentualne obciążenie nasypu nadkładem należy wykonać wg indywidualnej dokumentacji projektowej. Wykonanie nasypów nad przepustami. Nasypy w obrębie przepustów należy wykonywać jednocześnie z obu stron przepustu z jednakowych, dobrze zagęszczonych poziomych warstw gruntu. Materiał należy rozkładać równomiernymi warstwami. Nie należy także formować pryzm nad przepustem. Układanie i zagęszczanie warstw powinno być prowadzone równomiernie, tak aby rury przepustu nie uległy przesunięciu, odkształceniu lub uszkodzeniu. W odległości do 0,3 m od jakiejkolwiek części przepustu lub spoiny nie należy stosować ubijaków mechanicznych. Zasypki obiektów budowlanych. Z zastrzeżeniem ograniczeń warunków w pkt b i c poniżej, zasypkę nad i wokół obiektów należy zagęścić zgodnie z wymaganiami PN-S i wg EC 7. Jeżeli wymaga się wykonania zasypki do tej samej rzędnej po kilku stronach obiektu, rzędne zagęszczonej zasypki po przeciwległych stronach budowli nie powinny w trakcie jej wykonywania różnić się od siebie więcej niż o 0,5 m. W odległości do 2 m od obiektu rzędna zasypki po zagęszczeniu nie powinna w czasie jej wykonywania różnić się więcej niż 0,25 m od rzędnych na pozostałym obszarze zasypki. Wykonawca do zagęszczenia zasypki w tej strefie powinien stosować jedynie następujący sprzęt: walce wibracyjne o nacisku na 1 m szerokości nie przekraczającym 1300 kg i o masie całkowitej nie przekraczającej 1 t, płyty wibracyjne o masie nie przekraczającej 1 t, ubijaki wibracyjne o masie nie przekraczającej 75 kg. Wykonywanie nasypów w niekorzystnych warunkach atmosferycznych. Strona 52

85 W okresach deszczów i mrozów nasypy zaleca się wykonywać jedynie z gruntów i materiałów przydatnych bez zastrzeżeń wg normy PN-S i wg EC 7. Wykonawca w Projekcie Zapewnienia Jakości przedstawi do akceptacji Inżyniera Kontraktu sposób prowadzenia robót ziemnych w czasie opadów i przy temperaturze bliskiej. Zagęszczanie i nośność nasypów dobór technologii układania i zagęszczania nasypu Procedury układania i zagęszczania nasypu powinny zapewniać stateczność nasypu podczas całego okresu budowy i nie wywierać niekorzystnego wpływu na naturalne podłoże pod nasypem bądź na konstrukcje i urządzenia umieszczone w nasypie. Kryteria zagęszczenia należy ustalać dla każdej warstwy, w zależności od jej lokalizacji, przeznaczenia nasypu i wymagań co do jego zachowania. W celu opracowania właściwej procedury zagęszczania należy wykonać próbne zagęszczanie (poletko doświadczalne) z użyciem materiału, który ma być zastosowany oraz sprzętu, którym materiał będzie zagęszczany. Zagęszczanie gruntów w podłożu nasypu. Wykonawca powinien skontrolować wskaźnik zagęszczenia gruntów rodzimych zalegających w górnej strefie podłoża do głębokości 0,5 m od powierzchni terenu. Jeżeli wartość wskaźnika zagęszczenia jest mniejsza niż określona w Tabeli 7, Wykonawca powinien dogęścić podłoże tak, aby powyższe wymaganie zostało spełnione. Jeżeli to wymaganie nie może być spełnione przez bezpośrednie zagęszczanie, należy podjąć inne środki w celu doprowadzenia podłoża do powyższych wymagań, przykładowo poprzez uzdatnienie spoiwem hydraulicznym. Tabela 7. Minimalne wartości wskaźnika zagęszczenia w nasypach i podłożu gruntowym Minimalna wartość wskaźnika zagęszczenia Nasypy o wysokości KR5 - KR7 Innych dróg (drogi zbiorcze, łącznice) KR3 - KR4 KR1 - KR2 Górna warstwa nasypu do głębokości 0,5 m W nasypie do głębokości 2 m poniżej 0,5 m 1,03 1,00 1,00 1,00 0,97 0,97 W nasypie o wysokości ponad 2 m w części 0,97 0,97 0,95 poniżej 2 m Podłoże nasypu o wysokości do 2 m 1,00 0,97 0,95 Strona 53

86 Podłoże nasypu o wysokości ponad 2 m 0,97 0,97 0,95 Wymagania dotyczące zagęszczania oraz nośności warstw nasypu Oceny zagęszczenia dokonuje się na podstawie: wskaźnika zagęszczenia Is wg norm: BN , PN-B i wg EC 7, porównania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia (wskaźnik odkształcenia Io). Wskaźnik odkształcenia Io wyznacza się wg procedury [ zał. A.] Oceny cech nośności warstwy gruntu dokonuje się na podstawie pomiaru wtórnego modułu odkształcenia E2, za pomocą obciążenia statycznego płytą o średnicy 300 mm (Tabela 8), lub w stosownej części przyszłego dokumentu odniesienia ją zastępującego. Końcowe obciążenie doprowadza się do maksymalnego nacisku wg Tabeli 8: 0,25 MPa - przy badaniu gruntu podłoża lub górnej części nasypu, obliczenia wykonuje się dla zakresu odkształceń i nacisków 0,05 0,15 MPa 0,35 MPa - przy badaniu ulepszonego podłoża nawierzchni oraz warstw konstrukcyjnych, obliczenia wykonuje się dla zakresu odkształceń i nacisków 0,15 0,25 MPa Tabela 8. Badanie nośności gruntu Badanie nośności gruntu płyta naciskowa ø 300 mm (VSS) Warstwa konstrukcyjna Końcowy maksymalny nacisk [MPa] Zakresy nacisków [MPa] Górny zakres nacisków do odczytu odkształcenia Dolny zakres nacisków do odczytu odkształcenia Warstwy gruntu podłoża oraz górne warstwy nasypu 0,25 0,05 0,15 Warstwy mrozoochronne 0,35 0,15 0,25 Warstwy podbudowy (KŁSM) 0,35 0,15 0,25 Dopuszcza się również stosowanie innych metod określania zagęszczenia, jak przykładowo płytą dynamiczną, aparatem izotopowym, LPD, sonda DCP, FWD, EDG itp., z uwzględnieniem właściwych dla danej metody ograniczeń w zakresie stosowalności (przykładowo: płytę dynamiczną można stosować tylko do gruntów niespoistych lub spoistych w stanie półzwartym lub zwartym, o uziarnieniu do 63 mm i w zakresie EvD = MPa) oraz potwierdzonej i uznawanej korelacji do przywołanych wyżej metod tradycyjnych. Strona 54

87 Strona 55

88 Tabela 9. Wymagany wtórny moduł odkształcenia E2 na powierzchni warstwy KR1 KR2 Tabela 7 Wymagania dla wartości wskaźnika zagęszczenia Is Tabela 9 Wymagania dla wartości wtórnego modułu odkształcenia E2. Dla gruntów w nasypach, nieuzdatnianych spoiwami, wymagane wskaźniki zagęszczenia Is oraz wartości wtórnego modułu E2 należy przyjmować w zależności od kategorii ruchu i od poziomu zalegania warstw wg rysunku 1. Wymagania dla wskaźnika odkształcenia Io w zależności od rodzaju gruntów występujących w nasypie. a) Wskaźnik odkształcenia Io nie powinien być większy niż: - dla żwirów, pospółek i piasków: 2,2 przy wymaganej wartości wskaźnika zagęszczenia Is 1.0 2,5 przy wymaganej wartości wskaźnika zagęszczenia Is< 1.0 dla gruntów drobnoziarnistych o równomiernym uziarnieniu (pyłów, glin, glin ilastych, glin zwięzłych,) - 2,0 dla gruntów różnoziarnistych (żwirów gliniastych, pospółek gliniastych, pyłów piaszczystych, piasków gliniastych, glin piaszczystych, glin piaszczystych zwięzłych) 3,0 dla narzutów kamiennych, rumoszy - 4,0 dla gruntów antropogenicznych na podstawie badań poligonowych. Wymagania dla wilgotności gruntu Wilgotność gruntu w czasie zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej, z tolerancją: w gruntach niespoistych + 0 %, - 2% Strona 56

89 w gruntach mało i średnio spoistych + 0 %, - 2% w mieszaninach popiołowo-żużlowych + 0 %, - 5% Kontrola jakości robót Odcinek doświadczalny dla nasypów Próbne zagęszczenie należy wykonać dla każdego rodzaju materiału do nasypu, w celu wykazania, że zaproponowane przez Wykonawcę metody i sprzęt są odpowiednie. Wykonawca powinien przygotować program pobierania i badania próbek, i dostarczyć go Inżynierowi co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem prac na poletku doświadczalnym. Odcinek doświadczalny powinien charakteryzować się minimalną powierzchnią 300m 2 i powinien być wykonany na terenie oczyszczonym z ziemi urodzajnej, na którym układa się materiał pasami o szerokości nie mniejszej niż 2m. Poszczególne warstwy układanego materiału powinny mieć w każdym pasie inną grubość, z tym że wszystkie muszą mieścić się w granicach ustalonych dla danego sprzętu zagęszczającego. Wilgotność materiału powinna być równa optymalnej z dopuszczalnymi tolerancjami. Materiał ułożony na poletku według podanej wyżej zasady powinien być następnie zagęszczony, a po każdej serii przejść sprzętu należy zbadać zagęszczenie warstwy. Badanie zagęszczenia należy wykonać co najmniej w 4 punktach, z których co najmniej 2 powinny umożliwić ustalenie wskaźnika zagęszczenia w dolnej części warstwy. Na podstawie porównania uzyskanych wyników zagęszczenia z wymaganiami podanymi w tabeli 1 dokonuje się wyboru sprzętu i ustala się potrzebną liczbę przejść oraz grubość warstwy rozkładanego gruntu. Projekt poletka doświadczalnego, wykonanie oraz uzyskane wyniki podlegają ocenie w ekspertyzie geotechnicznej. Badania do odbioru korpusu ziemnego Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów do odbioru korpusu ziemnego podano w Tabeli 12. Tabela 12. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanych robót ziemnych Lp. Badana cecha Minimalna częstotliwość badań i pomiarów Dopuszczalne tolerancje 1 Pomiar szerokości korpusu ziemnego ± 10cm 2 Pomiar szerokości dna rowów ± 5cm Pomiar taśmą, szablonem, łatą o długości 3 m i Pomiar rzędnych powierzchni poziomicą lub niwelatorem, w odstępach co 200 m na + 1, - 3cm 3 korpusu ziemnego prostych, w punktach głównych łuku, 4 Pomiar pochylenia skarp co 100 m na łukach o R 100 m; co 50 m na łukach < ± 10%tgα Pomiar równości powierzchni 100m oraz w miejscach, ± 3cm 5 korpusu które budzą wątpliwości 6 Pomiar równości skarp ± 10cm Strona 57

90 7 8 Pomiar spadku podłużnego powierzchni korpusu lub dna rowu Badanie zagęszczenia i nośności gruntu Pomiar niwelatorem rzędnych w odstępach co 200 m oraz w punktach wątpliwych. Zagęszczenie i nośność określa się dla każdej ułożonej warstwy lecz nie rzadziej niż raz na każde 500 m 3 nasypu. - 3, + 1cm - Rys.2. Wartości wymagane w nasypach: wskaźnik zagęszczenia podłoża IS oraz wtórny moduł odkształcenia E2 (MPa) Strona 58

91 D Ulepszone podłoże nawierzchni z gruntu stabilizowanego spoiwami hydraulicznymi Wstęp Przedmiot Specyfikacji Niniejszy rozdział Specyfikacji podaje wymagania dotyczące wykonywania ulepszonego podłoża z gruntu stabilizowanego spoiwem hydraulicznym. Podłoże nawierzchni powinno charakteryzować się nośnością G1, oznaczającą uzyskanie przez to podłoże odpowiedniej nośności, odporności na działanie wody i mrozu. Wymagane wartości wskaźnika zagęszczenia Is, i wtórnego modułu odkształcenia E2: - autostrady i inne drogi kategorii ruchu KR3 do KR7 E2 120 MPa i Is 1,00 - drogi kategorii ruchu KR1 i KR2 E2 100 MPa i Is 1,00 (Metody badania zagęszczenia i nośności zgodnie z Zał. A.) W przypadku braku możliwości uzyskania nośności klasy G1 przy użyciu kruszywa, z którego wykonywany jest nasyp drogowy, należy dokonać jego stabilizacji spoiwem hydraulicznym lub innym dodatkiem chemicznym, metodą mieszania na miejscu lub w wytwórni stacjonarnej. Określenia podstawowe Mieszanka związana spoiwem hydraulicznym - mieszanka gruntu, spoiwa hydraulicznego i wody, dobranych we właściwych proporcjach wagowych Materiały Grunt. Przydatność gruntu przeznaczonego do stabilizacji danym rodzajem spoiwa hydraulicznego należy ocenić na podstawie wyników badań laboratoryjnych, wykonanych zgodnie z dokumentem odniesienia właściwym dla użytego spoiwa. Spoiwo hydrauliczne Spoiwo hydrauliczne powinno spełniać wymagania właściwego dokumentu odniesienia. Rodzaj spoiwa należy dobrać do rodzaju i wilgotności gruntu podłoża. Woda Do stabilizacji gruntu spoiwem hydraulicznym należy stosować wodę odpowiadającą wymaganiom PN-EN Bez badań laboratoryjnych można stosować wodociągową wodę pitną Sprzęt Mieszarka stacjonarna Strona 59

92 Mieszarka do ulepszania i stabilizacji gruntu spoiwami powinna być wyposażona w urządzenia do wagowego dozowania wszystkich składników mieszanki. Dopuszcza się objętościowe dozowania wody. W przypadku ulepszania gruntów drobnoziarnistych zaleca się stosowanie urządzeń wyposażonych w mieszalniki dwuwałowe. Zaleca się stosowanie urządzeń wyposażonych w czujniki wilgotności w celu bieżącej korekty ilości dodawanej wody. Wytwarzanie mieszanki na bieżąco powinno posiadać system Zakładowej Kontroli Produkcji. Ulepszenie (stabilizacja) metodą mieszania na miejscu. Rozsypywacze do rozkładania spoiwa powinny być wyposażone w system mechanicznego dozowania spoiwa, pozwalającego kontrolować wydatek spoiwa. Mieszarka powinna mieć urządzenie kontrolujące głębokość mieszania, którego prawidłowe ustawienie należy utrzymywać przez cały czas mieszania. Zaleca się stosowanie urządzeń wyposażonych w elektroniczne systemy sterowania Transport, przenoszenie i składowanie Mieszankę spoiwowo-gruntową wytworzoną w mieszarce stacjonarnej można przewozić dowolnymi środkami transportu, w sposób zabezpieczony przed zanieczyszczeniem, rozsegregowaniem i wysuszeniem lub nadmiernym zawilgoceniem Wykonanie robót Uwagi ogólne Wykonawca powinien przygotować odcinek próbny w celu wykazania, iż stosowane przez niego spoiwo, metody i sprzęt umożliwiają uzyskanie niezbędnej nośności podłoża, określonej w dokumentacji projektowej. Powierzchnia odcinka próbnego nie powinna być mniejsza od 500 m 2. Wykonawca przedstawi do akceptacji Inżyniera Plan Zapewnienia Jakości w zakresie wykonywania stabilizacji spoiwami hydraulicznymi w niesprzyjających warunkach atmosferycznych, z określeniem warunków brzegowych. Produkcja w wytwórni Składniki mieszanki powinny być dozowane w ilości ustalonej w recepcie laboratoryjnej. Wilgotność mieszanki powinna być zgodna z wilgotnością optymalną z tolerancją +1,0 %, 2,0% Zaleca się bieżące kontrolowanie wilgotności składników i korektę dodatku wody do mieszanki. Strona 60

93 Mieszanka powinna być produkowana na bieżąco, bez produkcji na zapas. Czas od wytworzenia mieszanki do ułożenia i zagęszczenia jej w miejscu wbudowania nie powinien być dłuższy od czasu początku wiązania spoiwa użytego w mieszance. Dodawanie spoiwa hydraulicznego Do warstwy stabilizowanego materiału, w każdym punkcie jej powierzchni należy zastosować dodatek spoiwa hydraulicznego wyrażony jako procent suchej masy gruntu, który na podstawie badań na odcinku próbnym zapewnia wymaganą nośność określoną w dokumentacji projektowej przy czym nie może to być ilość mniejsza niż 2 %. Odpowiednią ilość spoiwa hydraulicznego należy równomiernie rozsypać na powierzchni warstwy przeznaczonej do stabilizacji. Mieszanie i zagęszczanie warstw stabilizowanych Materiał należy stabilizować w jednej warstwie, jeżeli jej grubość po zagęszczeniu nie przekracza 0,3 m. W przypadku większej grubości po zagęszczeniu, materiał należy stabilizować warstwami o grubości nie mniejszej niż 0,12 m i nie większej niż 0,3 m. Dopuszcza się ulepszanie podłoża w grubszych warstwach, o ile Wykonawca wykaże uzyskanie właściwego zagęszczenie w całym przekroju warstwy. Podczas stabilizacji, mieszanka spoiwowo-gruntowa powinna mieć wilgotność optymalną. Wilgotność mieszanki przed zagęszczeniem nie może różnić się od wilgotności optymalnej o więcej niż +1,0 %, i > - 2,0%. W miarę możliwości należy unikać podłużnych spoin roboczych, wykonując warstwę stabilizowaną spoiwem hydraulicznym na całą szerokość jezdni. Kolejne przejścia mieszarki powinny zachodzić na siebie na szerokość nie mniejszą niż 0,15 m. Poprzeczną spoinę na połączeniu działek roboczych należy wykonać obcinając pionowo krawędź, a przed układaniem kolejnego odcinka skropić wodą, lub kolejny odcinek wykonać z zakładem na długości co najmniej 1 m. Jeżeli na wcześniej wykonaną warstwę stabilizowanego gruntu układa się następną warstwę materiału, to mieszanie powinno odbywać się na głębokość o 2-5 cm większą niż grubość układanej warstwy. Zagęszczenie każdej warstwy stabilizowanej należy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia mieszanki Is = 1,00. Liczbę przejść sprzętu zagęszczającego należy określić na podstawie wyników otrzymanych na odcinku próbnym. O ile z dokumentacji projektowej lub dokumentu odniesienia nie wynika inaczej, rozpoczęcie wykonywania kolejnej warstwy na warstwie gruntu stabilizowanego spoiwem hydraulicznym powinno mieć miejsce nie wcześniej niż po 7 dniach od wykonania stabilizacji. Dodatkowe wymagania dotyczące stabilizacji spoiwem hydraulicznym Mieszanka spoiwowo-gruntowa powinna być przed zagęszczeniem sprofilowana do wymaganych rzędnych, spadków podłużnych i poprzecznych. Strona 61

94 Zagęszczenie warstwy z mieszanki spoiwowo-gruntowej powinno być wykonane, przy wilgotności optymalnej, po zakończeniu mieszania i profilowania. W przypadku mieszania w mieszarkach stacjonarnych, zagęszczenie mieszanki spoiwowo-gruntowej powinno być zakończone przed upływem dwóch godzin od chwili dodania wody do mieszanki. W przypadku mieszania na miejscu, zagęszczenie mieszanek podanych w pkt.2 powinno być zakończone w czasie właściwym dla użytego spoiwa, licząc od momentu rozpoczęcia mieszania gruntu ze spoiwem. Bezpośrednio po zagęszczeniu warstwy należy ją zabezpieczyć przed wyparowaniem wody. W okresach przewidywanego spadku temperatury powietrza poniżej 3oC lub gdy prognozy wskazują na możliwość wystąpienia przygruntowych przymrozków, należy warstwę stabilizowaną chronić przez zamarznięciem przez okres 7 dni od zakończenia zagęszczania Kontrola jakości robót 1. Program kontroli jakości Należy skontrolować zgodność prowadzenia prac z dokumentacją projektową. Najważniejszym parametrem jest nośność wzmocnionego podłoża. Powinna ona spełniać założenia projektowe. Wykonawca powinien pobierać próbki i wykonywać badania zgodnie z Tabelą 14. Tabela 14. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanego ulepszonego podłoża stabilizowanego spoiwem hydraulicznym. Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów Minimalna częstotliwość badań i pomiarów Dopuszczalna tolerancja 1 Szerokość 10 razy na 1 km +100 mm, -50 mm 2 Równość podłużna 10 razy na 1 km 15 mm 3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km +10 mm, -20 mm 4 Spadki poprzeczne * 10 razy na 1 km 0,5% 5 Rzędne wysokościowe 6 7 Ukształtowanie osi w planie * Grubość podłoża ulepszonego co 100 m +10 mm, -20 mm 50 mm w 3 punktach na dziennej działce roboczej, lecz nie rzadziej niż raz na 2000 m %, - 15%. Strona 62

95 8 Nośność/ Wytrzymałość na ściskanie R7 * * 2 razy na dziennej działce roboczej lub m 2 warstwy wg. dokumentacji projektowej 9 Wskaźnik zagęszczenia 2 razy na dziennej działce roboczej lub m2 warstwy Is 1,00 dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie należy wykonać w punktach głównych łuków poziomych. * -Wytrzymałość na ściskanie R7 tam gdzie stosowano środki wiążące: dla cementu,wapna i innych środków,dla których specyfikuje się wytrzymałość na ściskanie. - Nośność: tam gdzie jest wymagany moduł E2. Badanie nośności należy wykonać po 24 h od zakończenia stabilizacji. Strona 63

96 D Kontrola osiadań i stateczności skarp Wstęp 1. Przedmiot Specyfikacji Niniejszy rozdział Specyfikacji podaje wymagania dotyczące instalacji i stosowania urządzeń pomiarowych użytych w robotach ziemnych. 2. Określenia podstawowe: Czujnik osiadań urządzenie przeznaczone do pomiaru przemieszczeń pionowych budowli ziemnych Inklinometr urządzenie służące do rejestracji przemieszczeń poziomych budowli ziemnych oraz stoku przez pomiar pochyleń elastycznej rurki wprowadzonej do pionowego odwiertu (otworu). Konstrukcja inklinometru winna być dostosowana do występujących warunków gruntowych (geologicznoinżynierskich). Piezometr urządzenie służące do pomiaru ciśnienia porowego. Najczęściej stosuje się otwarte piezometry hydrauliczne lub rury małośrednicowe. Jednakże dla krótkich czasów stabilizacji ciśnienia w otworze, można stosować piezometry zamknięte lub o stałej objętości. Urządzenie do pomiaru wody gruntowej zarówno w systemie zamkniętym jak i systemie otwartym definicja normowa PN-B z 2002r. Sposób prowadzenia obserwacji wg PN-B z 2002r. Instalacja piezometrów winna być dostosowana do stwierdzonych warunków hydrogeologicznych oraz uwzględniać wytyczne dokumentacji hydrogeologicznej. Penetrometry Celem badania penetrometrem tłoczkowym jest oznaczenie stopnia plastyczności (a także spójności gruntu). CPT, CPTU, SCPTU) Dylatometr polega na wciskaniu w grunt płaskiej końcówki wyposażonej w odkształcalną membranę i na pomiarach naprężenia pomiędzy gruntem i membraną. Wyniki badań pozwalają na określenie rodzaju gruntu, jego odkształcalności, historii naprężenia, współczynnika parcia spoczynkowego i wytrzymałości na ścinanie. Wytyczne do metody badań ujęte zostały w normie PN B ; Płyta dynamiczna Lekka płyta dynamiczna służy do kontroli zagęszczenia gruntu. Badanie prowadzi się w prosty sposób, obciążając dynamicznie płytę o średnicy 30 centymetrów. Po trzech próbnych obciążeniach dokonuje się właściwych pomiarów odkształcenia podłoża. Płyta statyczna płytą statyczną VSS Badanie modułów odkształcenia pierwotnego i wtórnego i wskaźnika odkształcenia Geofony Geofon jest czujnikiem, przetwarzającym drgania podłoża (częstotliwość i amplitudę), do którego jest przytwierdzony, na napięcie elektryczne Czujniki do pomiaru osiadań pod nasypem Strona 64

97 Czujnik do zdalnego pomiaru osiadań fundamentów i nasypów. - Urządzenie instalowane we wcześniej wywierconym otworze, którego przestrzeń wypełniona jest bentonitem. Na dnie otworu znajdują się grunty nośne, do którego za pomocą zaprawy cementowej mocowany jest jeden koniec czujnika. Druga jego część znajduje się pod osiadającymi warstwami. Pomiar zmian parcia płynu, znajdującego się w rurce biegnącej pomiędzy końcami urządzenia, odpowiada zmianom wysokości. Georadar - Jest urządzeniem wykorzystującym zjawisko propagacji fal elektromagnetycznych w głąb ośrodków gruntowych różniących się miedzy sobą wartością stałej dielektrycznej. Służy do identyfikacji warstw konstrukcyjnych, geologicznych i mierzenia grubości warstw Materiały 1. Urządzenia pomiarowe Wykonawca powinien dostarczyć Inżynierowi pełny opis urządzeń, które zamierza użyć Sprzęt Patrz pkt Transport, przenoszenie i składowanie Przyrządy wchodzące w skład urządzeń pomiarowych należy transportować, przenosić i przechowywać zgodnie z wymaganiami dostawcy Wykonanie robót 1. Uwagi ogólne Instalacja piezometrów i inklinometrów w zależności od celu ich wykonania może wymagać wykonania robót geologicznych podlegających przepisom ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. Prawo geologiczne i górnicze, w zakresie opracowania i zatwierdzenia Projektu robót geologicznych oraz wykonania i zatwierdzenia dokumentacji geologicznej wynikowej. a) Wykonawca, jeżeli przewiduje to Projekt, powinien dostarczyć i zamontować aparaturę kontrolnopomiarową do robót ziemnych. Ponadto, Wykonawca powinien dostarczyć dane dotyczące wykwalifikowanego personelu przewidzianego do rejestrowania i opracowywania wyników takich pomiarów. b) O ile nie przewidziano inaczej w Projekcie Wykonawca na co najmniej dwa tygodnie przed przewidywaną datą przystąpienia do robót powinien dostarczyć Inżynierowi do akceptacji program i szczegółową propozycję montażu aparatury, wykonywania odczytów oraz okresowego sprawdzania dokładności urządzeń. Strona 65

98 c) Propozycja Wykonawcy powinna zawierać pełny opis aparatury, metod montażu i urządzeń przeznaczonych do zamontowania, jak również rzuty poziome i przekroje pokazujące lokalizację aparatury we współrzędnych geometrycznych. d) Wykonawca powinien zadbać, aby wszelkie otwory przeznaczone do montażu urządzeń pomiarowych nie zawierały przed montażem oraz w trakcie montażu żadnych luźnych materiałów. e) W trakcie montażu urządzeń pomiarowych, Wykonawca powinien zadbać, aby prace te nie spowodowały uszkodzenia zamontowanych urządzeń. W przypad kukiedy wystąpi uszkodzenie, Wykonawca powinien przedłożyć Inżynierowi do zatwierdzenia swoją propozycję prac naprawczych. 2. Dostęp do urządzeń Wykonawca powinien zapewnić personelowi zatrudnionemu do prowadzenia pomiarów ciągły dostęp do urządzeń. 3. Ochrona urządzeń a) Po zainstalowaniu urządzeń, Wykonawca powinien prowadzić roboty w taki sposób, aby nie uszkodzić urządzeń. b) Urządzenia pomiarowe oraz/lub otwory z zainstalowanymi wewnątrz urządzeniami pomiarowymi należy zabezpieczyć trzema słupkami drewnianymi o wymiarach przekroju poprzecznego 100 mm x 100 mm ustawionymi w trójkąt o boku 1,8 m, zatopionymi w stopach betonowych na głębokość przynajmniej 300 mm lub stosując podobną konstrukcję. Słupki należy pomalować w biało-czerwone pasy. Wykonawca powinien niezwłocznie wymienić jakiekolwiek uszkodzone słupki. 4. Raporty a) Raz w miesiącu lub zgodnie z innymi wymaganiami podanymi w Projekcie, albo według instrukcji Inżyniera, Wykonawca powinien opracować pełny raport dotyczący przeprowadzonych badań. b) W raporcie należy podać między innymi następujące informacje: - Dane o personelu wykonującym badania, - Opis rozmieszczenia urządzeń wraz z dołączonymi planami i przekrojami, - Daty, godziny i warunki klimatyczne podczas wykonywania odczytów, - Stan urządzeń pomiarowych, a w przypadku ich uszkodzenia, przyczyny takiego uszkodzenia, - Wyniki odczytów wykonanych na czujniku osiadań, inklinometrze lub piezometrze. Wyniki pomiarów należy każdorazowo przedstawić w dowiązaniu do wcześniejszych wyników. Interpretacja wyników winna uwzględniać wcześniejsze i aktualne wyniki pomiarów Kontrola jakości robót 1. Kalibracja urządzeń Strona 66

99 a) W przypadku gdy montaż urządzeń wykonywany jest po raz pierwszy, Wykonawca powinien przeprowadzić kalibrację urządzeń zgodnie z instrukcjami dostawcy, a wyniki przekazać Inżynierowi. W przypadku dotyczącym piezometrów, wykonawca winien wykonać pompowanie oczyszczające oraz pomiar współczynnika filtracji. b) Wykonawca powinien wykonać pełną kalibrację urządzeń dodanych lub wymienionych w trakcie badań, a wyniki przekazać Inżynierowi. c) Wykonawca powinien okresowo sprawdzać dokładność urządzeń, zgodnie z opisem zawartym w uzgodnionym programie Wykonawcy. Strona 67

100 D Roboty wykończeniowe robot ziemnych Wstęp b) Przedmiot Specyfikacji Niniejszy rozdział Specyfikacji podaje wymagania dotyczące wykonania robót związanych z kształtowaniem terenów zielonych. c) Określenia podstawowe: Kształtowanie terenów zielonych zakładanie i pielęgnację trawników na terenie i skarpach, sadzenie drzew i krzewów. Materiał roślinny sadzonki drzew, krzewów i roślin (kwiatów). Ochronne wały ziemne nasypy ziemne zaprojektowane jako konstrukcje samonośne, spełniające rolę ekranów przeciw-olśnieniowych i akustycznych pomiędzy drogą i przylegającymi nieruchomościami. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z definicjami podanymi w pkt Materiały 1. Ziemia urodzajna a) W rozdz niniejszych Specyfikacji podano ogólne wymagania dla ziemi urodzajnej dotyczące zdejmowania, składowania i ponownego użycia na terenie budowy. b) Przed rozścieleniem na obszarze robót, z ziemi urodzajnej należy usunąć kamienie i inne niepożądane materiały, które należy następnie wywieźć poza teren budowy. W zależności od miejsca pozyskania, ziemia urodzajna powinna mieć następujące charakterystyki: - ziemia rodzima występująca na terenie budowy powinna być zdjęta przed rozpoczęciem robót budowlanych i zmagazynowana w pryzmach nie przekraczających 2 m wysokości. - ziemia pozyskana w innym miejscu i dostarczona na teren budowy nie może być zagruzowana, przerośnięta korzeniami i chwastami, zasolona lub zanieczyszczona chemicznie. - zakupioną ziemię urodzajną (ziemię kompostową) należy stosować jedynie do nawożenia gleby w celu sadzenia krzewów i drzew, obsiewania i wykonywania trawników. Wykonawca powinien dostarczyć Inżynierowi świadectwa jakości dostawcy ziemi zawierające jej charakterystyki. 2. Drzewa i krzewy a) Dostarczony na teren budowy materiał roślinny powinien być zgodny z PN-R oraz PN-R67022, pochodzić z autoryzowanej szkółki, zatwierdzonej przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin. Rośliny powinny Strona 68

101 mieć odpowiednie etykiety, na których podana jest nazwa łacińska i polska, rodzaj, wybór, wysokość pnia i numer normy. b) Sadzonki drzew i krzewów powinny być prawidłowo uformowane z zachowaniem pokroju charakterystycznego dla gatunku i odmiany oraz mieć następujące cechy: - pąk szczytowy przewodnika powinien być wyraźnie uformowany, - przyrost ostatniego roku powinien być wyraźnie widoczny, a przewodnik powinien być prosty, - system korzeniowy powinien być skupiony i charakterystyczny dla danego rodzaju rośliny. Bryła korzeniowa powinna składać się z systemu korzenia głównego z rozwiniętymi mniejszymi systemami korzeniowymi, równomiernie rozłożonymi wokół bryły. System korzeniowy nie powinien być częściowo lub całkowicie uschnięty albo uszkodzony, - pędy korony i pędy boczne korony u drzew i krzewów nie powinny być przycięte lub uszkodzone. Pędy boczne powinny być równomiernie rozmieszczone, - przewodniki i pędy boczne drzew i krzewów powinny być proste. c) Sadzonki powinny być najwyżej dwuletnie. d) Minimalna długość pnia poniżej korony drzew i krzewów powinna wynosić: - 1,2 m dla drzew, - 0,9 m dla krzewów liściastych (przynajmniej 7 pędów) m dla pnących się i iglastych krzewów e) Inżynier może odrzucić rośliny mające następujące, niedopuszczalne wady: - silne uszkodzenia mechaniczne roślin, - odrosty podkładki poniżej miejsca szczepienia, - ślady żerowania szkodników, - oznaki chorobowe, - zwiędnięcie i pomarszczenie kory na korzeniach i częściach nadziemnych, - martwice i pęknięcia kry, - uszkodzenie pąka szczytowego przewodnika, - dwupędowe korony drzew formy piennej, - uszkodzenie lub przesuszenie bryły korzeniowej, - złe zrośnięcie odmiany szczepionej z podkładką - więcej niż cztery niecałkowicie zarośnięte blizny na przewodniku 3. Nasiona traw i darń a) Należy stosować jedynie gotowe mieszanki nasion traw, zgodnie z opisem w Projekcie. Każda partia nasion traw powinna mieć oznaczony procentowy skład gatunkowy, klasę nasion i numer normy. b) Wykonawca powinien, przed dostawą na teren budowy, dostarczyć Inżynierowi do akceptacji dane dotyczące zakupionej darni. Strona 69

102 4. Nawozy mineralne a) Inżynier powinien otrzymać do akceptacji próbki nawozów przed ich zastosowaniem w robotach. b) Nawozy mineralne należy dostarczać na teren budowy w oryginalnym opakowaniu, z wyraźnie podanym składem chemicznym (zawartość azotu (N), fosforu (P), potasu (K)) i procentową zawartością składników w mieszance. c) Nawozy mineralne należy stosować w następujących dawkach (ilościach) rocznych: - azot (N) - 1,0 1,5 kg na 100 m2 trawnika - fosfor (P) - 0,9 1,0 kg P2O5 na 100 m2 trawnika - potas (K) - 0,8 1,0 kg K2O na 100 m2 trawnika 5. Środki chwastobójcze (herbicydy) Inżynier powinien otrzymać do akceptacji próbki wybranych środków chwastobójczych przed ich zastosowaniem 6. Ochronne wały ziemne oraz tereny zielone Ochronne wały ziemne oraz tereny zielone należy wykonywać z materiałów nasypowych zgodnie z Projektem Sprzęt Wykonawca powinien stosować tylko sprzęt przydatny do wykonywania robót związanych z terenami zielonymi Transport, przenoszenie i składowanie 1. Uwagi ogólne Do przewożenia materiałów przeznaczonych do robót związanych z wykonywaniem terenów zielonych należy używać odpowiednich środków transportu. Transport, przenoszenie i składowanie roślin i sprzętu nie może powodować uszkodzenia materiałów lub obniżenia ich jakości. 2. Sadzonki drzew, krzewów i roślin a) W czasie transportu muszą być zabezpieczone przed uszkodzeniem bryły korzeniowej i pędów. Gdy będzie to konieczne, pnie należy podeprzeć tyczkami, a bryły korzeniowe powinny być zapakowane w worki jutowe lub plastikowe, albo zabezpieczone w pojemnikach. b) Sadzonki należy transportować w oddzielnych pojemnikach lub wiązane w pęczki z korzeniami owiniętymi lnianą, jutową tkaniną lub przykryte torfem albo mchem, w celu utrzymania odpowiedniej wilgoci. Strona 70

103 3. Duże drzewa W czasie transportu dużych drzew na teren budowy lub z terenu budowy, Wykonawca powinien podjąć wszelkie wymagane środki bezpieczeństwa, aby zapewnić, iż drzewa nie zostaną w czasie transportu uszkodzone. 4. Nawozy W czasie transportu i magazynowania nawozy należy chronić, aby nie zostały nadmiernie zawilgocone i nie uległy segregacji Wykonanie robót 1. Uwagi ogólne Na podstawie projektu terenów zielonych stanowiącego część Projektu, Wykonawca powinien przygotować program prac związanych z kształtowaniem terenów zielonych w okresie trwania Kontraktu. Program ten powinien podawać okresy dostaw na teren budowy materiału roślinnego oraz środki, które zamierza podjąć Wykonawca w celu ochrony i pielęgnacji tego materiału przed zasadzeniem. Wykonawca, co najmniej na 30 dni przed rozpoczęciu robót, powinien dostarczyć program prac Inżynierowi do zatwierdzenia. 2. Ochronne wały ziemne oraz tereny zielone a) Ochronne wały ziemne i tereny zielone należy wykonywać w miejscach opisanych w Kontrakcie. b) Ochronne wały ziemne należy wykonywać odpowiednio zgodnie z rozdz lub dz. 23. c) Jeżeli wymaga się tego w Kontrakcie, ochronne wały ziemne i inne tereny zielone należy przykryć warstwą ziemi urodzajnej i obsiać zgodnie z wymaganiami podanymi w niniejszej Specyfikacji. 3. Trawniki Ziemia urodzajna a) Przed rozłożeniem ziemi urodzajnej, teren pod trawniki musi być oczyszczony z gruzu i zanieczyszczeń, a następnie wyrównany, tak aby otrzymać równą powierzchnię. b) W miejscach, gdzie gleba jest nieurodzajna lub nieprzydatna z innych powodów, powinna zostać wymieniona na ziemię urodzajną do głębokości 0,15 m lub należy rozścielić dodatkową warstwę ziemi urodzajnej, zgodnie z uzgodnieniami z Inżynierem. c) Ziemia urodzajna powinna być rozścielona równą warstwą oraz starannie wyrównana w celu otrzymania grubości określonej w Projekcie. Siew a) Siew nasion trawy i wykonanie trawników powinny odbywać się w okresie od 1 maja do 15 września lub w okresach podanych w Projekcie, albo zatwierdzonych przez Inżyniera. b) Przed siewem nasion trawy ziemię należy wałować wałem gładkim, a następnie wierzchnią warstwę grubości 0,05 m należy zawałować wałem-kolczatką lub zagrabić. W dalszej kolejności należy rozścielić równą Strona 71

104 warstwą i zagrabić nawozy spełniające wymagania pkt , w ilości nie mniejszej od 6 kg na 100 m2 lub w innej określonej w Projekcie. c) Na terenie płaskim nasiona traw wysiewane są w ilości 2,5 kg na 100 m2 oraz w ilości 4 kg na 100 m2 na skarpach nasypów i wykopów, lub też w innej ilości określonej w Projekcie. Po głównym wysiewie nasion, należy przeprowadzić przynajmniej jeden dodatkowy siew w celu obsiania wszystkich miejsc bez trawy. Darń Darń należy układać dobrze związaną lekko dociskając, a na skarpach należy ją układać poprzecznymi pasami i umocować do gruntu, zgodnie z wymaganiami podanymi w Projekcie. 4. Pielęgnacja trawników Uwagi ogólne a) Drzewa i krzewy po dostarczeniu na teren budowy powinny być natychmiast sadzone. Jeśli jest to niemożliwe, należy je przechowywać w miejscu zacienionym i nieprzewiewnym, i podlewać do chwili zasadzenia. b) Wykonawca powinien zadbać, aby wykonane trawniki przetrwały w dobrym stanie dwie zimy lub do końca okresu gwarancyjnego oznaczonego w Kontrakcie, przy czym decyduje wartość krótsza. Koszenie a) Przed zimą koszenie trawników należy wykonać nie później niż w pierwszej połowie września. b) Po zakończeniu koszenia, trawa powinna być równo przycięta na wysokość około 5cm. Pierwsze koszenie powinno być przeprowadzone, gdy trawa osiągnie wysokość 10 cm, a drugie, gdy trawa odrośnie do wysokości 10 do 12cm. c) Koszenie trawy powinno odbywać się w regularnych odstępach czasu, co pozwoli utrzymać trawniki w dobrym stanie. Częstość koszenia i wysokość cięcia powinny być zgodne z zaleceniami dostawcy mieszanki nasion traw. d) O ile Inżynier nie dopuści innego rozwiązania, po każdym koszeniu, ze wszystkich powierzchni należy usunąć ściętą trawę stosując grabienie lub inną metodę zatwierdzoną przez Inżyniera, a zebrane siano należy składować poza terenem budowy. Nawozy a) Każdego roku, nawozy należy równomiernie rozściełać w ilości nie mniejszej od około 300 kg na hektar lub w innej określonej w Projekcie albo uzgodnionej z Inżynierem. Strona 72

105 b) Mieszanki nawozów powinny być tak przygotowane, aby zapewnić odpowiednie ilości soli azotu, fosforu i potasu w poszczególnych porach roku. Przed zastosowaniem, próbki mieszanki nawozów należy dostarczyć Inżynierowi do zatwierdzenia. Zwalczanie chwastów Chwasty należy usuwać poprzez spryskiwanie środkami chwastobójczymi o selektywnym działaniu, tak jak opisano to w pkt Środki chwastobójcze należy stosować dopiero po upływie 6 miesięcy od wykonania trawnika. Podlewanie wodą Jeżeli nie istnieje możliwość korzystania z systemu nawadniania i zraszaczy lub urządzenia te nie działają, trawniki należy podlewać wodą w sposób ręczny w zależności od warunków meteorologicznych, tak aby były utrzymywane w dobrym stanie. 5. Sadzenie drzew i krzewów a) Miejsce i warunki sadzenia powinny być zgodne z Projektem. b) Rośliny sadzone bezpośrednio w gruncie należy sadzić albo w sezonie wiosennym, po rozmarznięciu gruntu, w okresie od 15 marca do 15 kwietnia, albo w sezonie jesiennym, od 30 sierpnia do 30 listopada. Drzewa iglaste i liściaste wyhodowane w pojemnikach należy sadzić w okresie od 15 marca do 30 listopada. c) Przed przystąpieniem do sadzenia, teren należy oczyścić z chwastów stosując środki chwastobójcze o selektywnym działaniu, zgodnie z pkt d) Drzewa i krzewy należy sadzić w dołkach o głębokości podanej w Projekcie. Korzenie złamane i uszkodzone należy przed sadzeniem przyciąć, a pozostałe korzenie rośliny należy zasypać sypką ziemią, a następnie prawidłowo ubić bez uszkodzenia rośliny, uformować miskę i podlać. e) Drzewa należy przywiązać do palika zgodnie z opisem w Projekcie. f) Drzewa i krzewy należy przycinać w następujący sposób: - Drzewa liściaste należy ciąć do wysokości 1/2 do 2/3 korony. - Drzew i krzewów iglastych nie należy ciąć, z wyjątkiem usuwania zniszczonych gałęzi. - Krzewy liściaste należy ciąć do 2/3 wysokości krzewu. 6. Pielęgnacja drzew i krzewów po posadzeniu a) Wykonawca powinien zadbać, aby zasadzone drzewa i krzewy przetrwały w dobrym stanie dwie zimy od wydania zgody na rozpoczęcie sadzenia w maju lub do końca okresu gwarancyjnego oznaczonego w Kontrakcie, przy czym decyduje wartość krótsza. Strona 73

106 b) W okresie dojrzewania (przyjmowania się), Wykonawca powinien: - podlewać drzewa i krzewy wodą w sposób ręczny, tak aby były utrzymywane w dobrym stanie, chyba że podlewanie zapewnia system nawadniania i zraszaczy, - odchwaszczać stosując środki chwastobójcze zgodnie z pkt , - stosować nawozy zgodnie z zaleceniami dostawcy, - przesadzać drzewa i krzewy, które nie rosną pionowo, - przycinać i formować drzewa i krzewy w okresie jesieni, - dostosowywać paliki i wiązadła w okresie wiosennym, - wymieniać uschnięte i uszkodzone drzewa i krzewy, - wymieniać zniszczone lub uszkodzone paliki i więzadła. c) W przypadku wystąpienia uszkodzeń spowodowanych działalnością zwierząt, Wykonawca powinien przedstawić Inżynierowi do zatwierdzenia planowane środki ochronne. 7. Tereny zielone a) Materiałów nie należy składować na terenach zielonych, dopóki Inżynier nie zaakceptuje (odbierze) wszystkich przyległych nasypów lub obszarów zasypki. Jednak, gdy dopuszczono w Projekcie, takie tereny zielone można wykonywać w tym samym czasie, pod warunkiem jednak, że nasypy lub inne obszary zasypki są do czasu zakończenia robót ziemnych zawsze o 1 m wyższe od terenu zielonego. b) Metoda zagęszczenia powinna być zgodna z wymaganiami pkt c) Po zakończeniu wykonywania nasypów na terenach zielonych materiał, gdy będzie to wymagane w Projekcie, należy wyprofilować zgodnie z podanym tam opisem lub według wskazówek Inżyniera Kontrola jakości robót 1. Uwagi ogólne a) Wszystkie rośliny dostarczone na teren budowy w celu sadzenia, powinny być w dobrym stanie i mogą być sadzone jedynie za zgodą Inżyniera. Przed sadzeniem, oraz w okresie przyjmowania się rośliny powinny być podlewane, w celu utrzymania ich w dobrym stanie. b) Przynajmniej 95% roślin powinno być rodzaju określonego w Projekcie. c) Wszystkie rośliny powinny być sadzone w miejscach i w ilości określonej w Projekcie. 2. Ochronne wały ziemne oraz tereny zielone Materiał przeznaczony do wykonania ochronnych wałów ziemnych i terenów zielonych powinien zostać przebadany zgodnie z wymaganiami podanymi w Projekcie, PN-S oraz wymaganiami podanymi w rozdz i dz. 23. Strona 74

107 Strona 75

108 D Dokumenty związane Dokumenty związane dla Działów: Normy 1. PN-B Geotechnika. Terminologia podstawowa, symbole literowe i jednostki miar 2. PN-S Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. 3. PN-B Grunty budowlane. Badanie próbek gruntu. 4. BN Kontrola zagęszczenia gruntu 5. PN-B Grunty budowlane. Określenia, symbole, podział i opis gruntów 6. PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw. Część 8: Ocena zawartości drobnych cząstek. Badanie wskaźnika piaskowego. 7. PN-S Drogi samochodowe. Podbudowa i ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem. 8. PN-S-96011:1998 Drogi samochodowa. Stabilizacja gruntów wapnem do celów drogowych 9. PN-EN Mieszanki związane spoiwem hydraulicznym- Specyfikacja - Część 3: Mieszanki związane popiołami lotnymi 10. PN-EN Mieszanki związane spoiwem hydraulicznym - Specyfikacja - Część 4: Popioły lotne do mieszanek 11. PN-EN Hydraulically Bound Mixtures - Specifications - Part 11: Soil Treated By Lime 12. PN-EN Mieszanki związane spoiwem hydraulicznym. Grunty stabilizowane żużlem 13. PN-EN Mieszanki związane spoiwem hydraulicznym -- Specyfikacja -- Część 13: Grunty stabilizowane hydraulicznym spoiwem drogowym 14. PN-EN Mieszanki związane spoiwem hydraulicznym- Specyfikacja - Część 14: Grunty Stabilizowane popiołami lotnymi. 15. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń obcych. 16. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości pyłów mineralnych. 17. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośrednią. 18. PN-EN Badania chemicznych właściwości kruszyw.. Analiza chemiczna. 19. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Żwir i mieszanka. 20. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych. 21. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek. 22. PN-EN Cement. Część 1: Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego użytku. 23. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa sztuczne. Kruszywa z żużla wielkopiecowego kawałkowego. 24. PN-EN Wapno budowlane. Część 1: Definicje, wymagania i kryteria zgodności. 25. PN-EN Wapno budowlane. Część 2: Metody badań. 26. PN-EN 1008 Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja pobierania próbek, badania i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu 27. PN-B Geotechnika. Roboty ziemne. Wymagania ogólne. Strona 76

109 28. BN-70/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika nośności gruntu jako podłoża nawierzchni podatnych 29. BN Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą. 30. PN-EN Geotekstylia i wyroby pokrewne. Właściwości wymagane w odniesieniu do wyrobów stosowanych w robotach ziemnych, fundamentowaniu i konstrukcjach oporowych 31. PN-ISO Greotekstylia Badanie wytrzymałości na rozciąganie metodą szerokich próbek 32. PN-EN 963 Geotekstylia i wyroby pokrewne Pobieranie próbek laboratoryjnych i przygotowanie próbek do badań 33. PN-EN 918 Geotekstylia i wyroby pokrewne Wyznaczanie wytrzymałości na dynamiczne przebicie (metoda spadającego stożka) 34. PN-EN-ISO Geotekstylia i wyroby pokrewne Wyznaczanie wodoprzepuszczalności w kierunku prostopadłym do powierzchni wyrobu, bez obciążenia 35. PN-EN ISO Geotekstylia i wyroby pokrewne Badanie na przebicie statyczne (metoda CBR) 36. PN-EN ISO Geotekstylia i wyroby pokrewne Wyznaczanie charakterystycznej wielkości porów 37. PN-EN ISO Geotekstylia i wyroby pokrewne Wyznaczanie pełzania podczas rozciągania i zniszczenia przy pełzaniu. 38. PN-EN Eurokod 7 Projektowanie geotechniczne - Część 1: Zasady ogólne 39. PN-EN Eurokod 7 Projektowanie geotechniczne - Część 2: Rozpoznanie i badanie podłoża gruntowego Inne dokumenty 1. Zusätzliche Technische Vertragsbedingungen und Richtlinien für Erdarbeiten im Straßenbau FGSV, Technische Lieferbedingungen für Boden und Baustoffe im Erdbau des Straßenbaus, FGSV, L. Wysokiński. Ocena stateczności skarp i zboczy. Zasady wyboru zabezpieczeń. Instrukcje, Wytyczne, Poradniki nr 424/2011 ITB. 4. Wytyczne wzmacniania podłoża gruntowego w budownictwie drogowym. IBDiM L. Rafalski. Podbudowy drogowe, Zeszyt S 59. Warszawa Strona 77

110 D ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE D Odtworzenie trasy i punktów wysokościowych 1. Wstęp 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych są wymagania dotyczące wykonania i odbioru Robót budowlanych w ramach realizacji zadania: Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania STWiORB Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót, które zostaną wykonane w ramach Kontraktu wymienionego w STWiORB DM Wymagania ogólne Zakres robót objętych STWiORB Ustalenia zawarte w niniejszej Specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wszystkimi czynnościami umożliwiającymi i mającymi na celu wytyczenie w terenie przebiegu trasy drogowej oraz położenia obiektów inżynierskich. Zakres robót obejmuje odtworzenie w terenie: - trasy drogowej - sporządzenie szkicu przebiegu granic prawnych z ich stabilizacją w terenie znakami granicznymi typ 36a - wyznaczenie sytuacyjne i wysokościowe punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowych - uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami - wyznaczenie dodatkowych punktów wysokościowych (reperów roboczych) - wyznaczenie parametrów łuku - wyznaczenie przekrojów poprzecznych - zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przez zniszczeniem oraz oznakowanie w sposób ułatwiający odszukanie i odtworzenie Odtworzenie trasy i punktów wysokościowych W zakres robót pomiarowych, związanych odtworzeniem trasy i punktów wysokościowych wchodzą: a) pomiar wysokościowy w osi i w innych charakterystycznych miejscach trasy, b) wyznaczenie dodatkowych punktów wysokościowych (reperów roboczych), c) wyznaczenie parametrów łuków pionowych i poziomych, d) wyznaczenie przekrojów poprzecznych w miejscach charakterystycznych, e) zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem oraz oznakowanie w sposób ułatwiający odszukanie i ewentualne odtworzenie, f) wyznaczenie skarpowników umożliwiających budowę wykopów i nasypów Wyznaczenie obiektu inżynieryjnego. Strona 78

111 Wyznaczenie obiektu inżynieryjnego obejmuje sprawdzenie wyznaczenia osi obiektu i punktów wysokościowych, zastabilizowanie ich w sposób trwały, ochronę ich przed zniszczeniem, oznakowanie w sposób ułatwiający odszukanie i ewentualne odtworzenie oraz wyznaczenie usytuowania obiektu. Dla każdego obiektu mostowego należy założyć dodatkowo szczegółową osnowę realizacyjną umożliwiającą dobrą widoczność realizowanego obiektu zapewniającą szybką obsługę i wysoką dokładność prac tyczeniowych i kontrolnych na każdym etapie robót. Założyć trwałe repery odniesienia dla obserwacji osiadań obiektu w trakcie budowy i eksploatacji Szkic przebiegu granic. Wykonanie w ramach pomiaru powykonawczego szkicu przebiegu granic prawnych z ich stabilizacją w terenie znakami granicznymi typ 36a (zgodnie z normą BN-67/ ) i świadkami betonowymi tych znaków wykonanymi zgodnie z załączonym rysunkiem (zał. Nr 1) nie rzadziej niż 100m. Warunki wykonania szkicu: 1. Granicę zastabilizować znakami granicznymi i świadkami betonowymi osadzonymi na granicy kopca granicznego od strony zewnętrznej pasa drogi. 2. Szkic należy sporządzić w skali 1:1000 w formie A-3 3. Szkic powinien zawierać: a) nazwę województwa, gminy, obrębu b) w tytule napis: Szkic przebiegu granic prawnych pasa drogowego węzła drogowego Sośnica c) kilometraż początkowy i końcowy opracowywanego odcinka d) szkic lokalizacji e) punkty graniczne wraz z numeracją i rodzajem stabilizacji f) miary od krawędzi jezdni do punktu granicznego g) linie graniczne z miarami czołowymi h) grunty pozostające w dniu 31 grudnia 1998 r. we władaniu Skarbu Państwa, nie stanowiące ich własności, a zajęte pod drogi publiczne (art. 73 ust. 1 z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną Dz. U. nr 133 z 1998 r.) i) opis skrzyżowań i rzek j) szczegóły sytuacyjne służące do identyfikacji położenia punktów granicznych w terenie w zasięgu po 10 m od granic pasa drogowego - krawędzie jezdni - oś drogi w przypadku niesymetrycznego przebiegu krawędzi jezdni - słupki hektometrowe z opisem - przepusty - początek i koniec mostu, wiaduktu (punkty skrajne) - ogrodzenia trwałe i chodniki - świadki punktów referencyjnych - pojedyncze drzewa - kontury leśne - słupy energetyczne lub telefoniczne z kierunkami linii znajdujące się w odległości do 10 m od granicy pasa - numery działek w pasie drogowym i przyległych oraz kierunki ich granic 4. Do szkicu należy dołączyć: - wykaz współrzędnych punktów granicznych (plik w formie txt), Strona 79

112 - szkic przebiegu granic prawnych w pliku w formie dxf, - mapę ewidencyjną, - wypisy z rejestrów gruntów dla wszystkich działek w pasie drogowym, - odbitkę istniejącej mapy zasadniczej lub syt. wys. w skali szkicu Ponadto jako załącznik do pomiaru powykonawczego należy sporządzić wykaz zmian gruntowych jako dokument potrzebny do wprowadzenia zmian w operacie ewidencji gruntów dotyczących sposobu użytkowania (użytek rolny lub leśny na drodze) Określenia podstawowe Punkty główne trasy - Początek, koniec trasy, początek, środek i koniec łuku kołowego, początek i koniec krzywej przejściowej, punkty kolizji z istniejącym uzbrojeniem podziemnym, początek i koniec projektowanych obiektów inżynierskich Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w STWiORB DM Wymagania ogólne Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne. Wykonawca Robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, STWiORB i poleceniami Inżyniera. Niezbędne dane istotne z punktu widzenia: - organizacji robót budowlanych; - zabezpieczenia interesu osób trzecich; - ochrony środowiska; - warunków bezpieczeństwa pracy; - zaplecza dla potrzeb Wykonawcy; - warunków organizacji ruchu; - zabezpieczenia chodników i jezdni, podano w STWiORB DM Wymagania Ogólne Wspólny Słownik Zamówień (CPV) Kody grup, klas i kategorii robót Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) dotyczących przedmiotu zamówienia podano w STWiORB DM Wymagania Ogólne. 2. Materiały 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w STWiORB DM Wymagania ogólne 2.2. Rodzaje materiałów Do utrwalenia punktów głównych trasy należy stosować, dla punktów utrwalanych w istniejącej nawierzchni bolce stalowe średnicy 5 mm i długości od 0,04 do 0,05 m. Strona 80

113 Pale drewniane umieszczone poza granicą robót ziemnych, w sąsiedztwie punktów załamania trasy, powinny mieć średnicę od 0,15 do 0,20 m i długość od 1,5 do 1,7 m. Do stabilizacji pozostałych punktów należy stosować paliki drewniane średnicy od 0,05 do 0,08 m i długości około 0,30 m, a dla punktów utrwalanych w istniejącej nawierzchni bolce stalowe średnicy 5 mm i długości od 0,04 do 0,05 m. Świadki punktu granicznego wg rys. nr 1, pomalowany na żółto z czarnym napisem, wykonany z betonu B- 3. Sprzęt Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w STWiORB DM Wymagania ogólne. Wykonawca zobowiązany jest do zastosowania takiego sprzętu, który pozwoli na osiągnięcie wymaganych dokładności, zarówno przy pracach pomiarowych, jak i również przy opracowaniach kartograficznych. Do wykonania prac pomiarowych należy stosować sprzęt i narzędzia określone w STWiORB lub w instrukcjach technicznych obowiązujących w geodezji i kartografii. Wszelkie urządzenia pomiarowe powinny posiadać atesty i aktualne świadectwa legalizacyjne wymagane odpowiednimi przepisami. Dotyczy to zarówno teodolitów, niwelatorów, dalmierzy, tachimetrów elektronicznych, odbiorników GPS, wykrywaczy urządzeń podziemnych, ploterów itp., jak i prostych przyrządów takich jak taśmy i ruletki. Sprzęt powinien być stale utrzymywany w dobrym stanie technicznym i okresowo sprawdzany. Rodzaj sprzętu zależny jest od przyjętych w STWiORB dokładności. 4. Transport 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Transport sprzętu i materiałów Sprzęt i materiały do odtworzenia trasy można przewozić dowolnymi środkami transportu. 5. Wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt 5. Wykonawca przedstawi Inżynierowi do akceptacji Projekt Technologii i Organizacji Robót oraz Program Zapewnienia Jakości uwzględniający wszystkie warunki, w jakich będą wykonywane roboty. Wykonawca jest odpowiedzialny za jakość prac oraz zgodność ich wykonania z obowiązującymi przepisami prawnymi i technicznymi, ustaleniami STWiORB oraz poleceniami Zamawiającego. Specyfikacje techniczne i dokumenty dostarczone Wykonawcy przez Zamawiającego są istotnymi elementami zlecenia i jakiekolwiek wymagania występujące w jednym z tych dokumentów są tak samo wiążące, jak gdyby występowały one we wszystkich innych dokumentach. Wymiary określone liczbą są ważniejsze od wymiarów wynikających ze skali rysunku. Wykonawca nie może wykorzystać jakichkolwiek wyraźnych błędów lub braków w specyfikacjach na swoją korzyść. W przypadkach, gdy Wykonawca wykryje błędy, powinien natychmiast powiadomić o tym Zamawiającego, który wprowadzi niezbędne zmiany lub uzupełnienia. Strona 81

114 Wykonawca odpowiedzialny jest za prowadzenie i wykonanie prac zgodnie z warunkami umowy i przepisami prawnymi oraz poleceniami Zamawiającego (wszelkie polecenia i uzgodnienia między Zamawiającym, a Wykonawcą wymagają formy pisemnej). Wykonawca ponosi odpowiedzialność za następstwa wynikające z nieprawidłowego wykonania prac. Przed przystąpieniem do wykonania prac geodezyjnych i kartograficznych Wykonawca zobowiązany jest zgłosić prace do ośrodka dokumentacji, (jeżeli zgodnie z przepisami podlegają one zgłoszeniu), a następnie po ich zakończeniu przekazać materiały i informacje powstałe w wyniku tych prac do państwowego zasobu geodezyjno kartograficznego. Pracami geodezyjnymi i kartograficznymi powinna kierować i sprawować nad nimi bezpośredni nadzór i kontrolę wyłącznie osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia zawodowe zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Geodezyjna Obsługa Budowy obejmuje w szczególności: a) założenie osnowy realizacyjnej, b) odszukanie i oznaczenie granic pasa lokalizacji inwestycji, c) wytyczenie punktów głównych trasy i obiektów inżynierskich, d) bieżącą obsługę geodezyjną budowy, e) pomiary przemieszczeń i odkształceń prowadzone w miarę potrzeby do końca okresu gwarancyjnego, f) inwentaryzację powykonawczą, g) odtworzenie granic pasa drogowego po zakończeniu inwestycji Zasady wykonywania prac pomiarowych Prace pomiarowe powinny być wykonane zgodnie z obowiązującymi Instrukcjami GUGiK (od 1 do 7). Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przejąć od Zamawiającego część projektu zawierającą zwymiarowanie geodezyjne całego zadania w formie cyfrowej. Prace pomiarowe powinny być wykonane przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Wykonawca powinien sprawdzić czy rzędne terenu określone w dokumentacji projektowej są zgodne z rzeczywistymi rzędnymi terenu. Jeżeli Wykonawca stwierdzi, że rzeczywiste rzędne terenu istotnie różnią się od rzędnych określonych w Dokumentacji Projektowej, to powinien powiadomić o tym Inżyniera. Ukształtowanie terenu w takim rejonie nie powinno być zmieniane przed podjęciem odpowiedniej decyzji przez Inżyniera. Wszystkie roboty dodatkowe, wynikające z różnic rzędnych terenu podanych w Dokumentacji Projektowej i rzędnych rzeczywistych, akceptowane przez Inżyniera, zostaną wykonane na koszt Zamawiającego. Zaniechanie powiadomienia Inżyniera oznacza, że roboty dodatkowe w takim przypadku obciążą Wykonawcę. Wszystkie roboty, które bazują na pomiarach Wykonawcy, nie mogą być rozpoczęte przed zaakceptowaniem wyników pomiarów przez Inżyniera. Punkty główne trasy i punkty pośrednie osi trasy muszą być zaopatrzone w oznaczenia określające w sposób wyraźny i jednoznaczny charakterystykę i położenie tych punktów. Forma i wzór tych oznaczeń powinny być zaakceptowane przez Inżyniera. Wykonawca jest odpowiedzialny za ochronę wszystkich punktów pomiarowych i ich oznaczeń w czasie trwania robót. Wszystkie pozostałe prace pomiarowe konieczne dla prawidłowej realizacji robót należą do obowiązków Wykonawcy Odtworzenie punktów granicznych pasa drogowego - wyznaczonego liniami rozgraniczającymi oraz jednoznaczne i widoczne oznakowanie tego pasa w terenie na podstawie współrzędnych punktów granicznych otrzymanych od Zamawiającego razem z częścią zwymiarowania geodezyjnego. Strona 82

115 5.4. Założenie osnowy realizacyjnej a) prace przygotowawcze założenie osnowy realizacyjnej powinno być poprzedzone: zapoznaniem się z projektem technicznym, pozyskaniem danych dotyczących państwowych osnów geodezyjnych w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjno Kartograficznej, wywiadem terenowym, rozpoznaniem wymaganych dokładności tyczenia, analizą i oceną zebranych materiałów, opracowaniem projektu osnowy realizacyjnej zaakceptowanego przez Inżyniera, b) punkty osnowa realizacyjnej powinny: zapewniać dobrą widoczność na realizowany obiekt a jednocześnie trwałą stabilizację i nie narażenie na zniszczenie w trakcie prowadzenia robót, odległości pomiędzy punktami poniżej 300 metrów, odpowiadać kryteriom dokładnościowym poziomej osnowy szczegółowej III klasy oraz szczegółowej osnowy wysokościowej III klasy nawiązanej do osnowy II klasy Odtworzenie osi trasy Tyczenie osi trasy należy wykonać w oparciu o dokumentację projektową oraz inne dane geodezyjne przekazane przez Zamawiającego. Oś trasy powinna być wyznaczona w punktach głównych i w punktach pośrednich w odległości zależnej od charakterystyki terenu i ukształtowania trasy, lecz nie rzadziej niż co 50 metrów. Dopuszczalne odchylenie sytuacyjne wytyczonej osi trasy w stosunku do dokumentacji projektowej nie może być większe niż 3 cm dla autostrad i dróg ekspresowych lub 5 cm dla pozostałych dróg. Rzędne niwelety punktów osi trasy należy wyznaczyć z dokładnością do 1 cm w stosunku do rzędnych niwelety określonych w dokumentacji projektowej. Do utrwalenia osi trasy w terenie należy użyć materiałów wymienionych w pkt 2.2. Usunięcie pali z osi trasy jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy Wykonawca robót zastąpi je odpowiednimi palami po obu stronach osi, umieszczonych poza granicą robót Wyznaczenie przekrojów poprzecznych Wyznaczenie przekrojów poprzecznych obejmuje wyznaczenie krawędzi nasypów i wykopów na powierzchni terenu (określenie granicy robót), zgodnie z dokumentacją projektową oraz w miejscach wymagających uzupełnienia dla poprawnego przeprowadzenia robót i w miejscach zaakceptowanych przez Inżyniera. Do wyznaczania krawędzi nasypów i wykopów należy stosować dobrze widoczne paliki lub wiechy. Wiechy należy stosować w przypadku nasypów o wysokości przekraczającej 1 metr oraz wykopów głębszych niż 1 metr. Odległość między palikami lub wiechami należy dostosować do ukształtowania terenu oraz geometrii trasy drogowej. Odległość ta powinna odpowiadać co najmniej odstępowi kolejnych przekrojów poprzecznych. Profilowanie przekrojów poprzecznych musi umożliwiać wykonanie nasypów i wykopów o kształcie zgodnym z dokumentacją projektową Wyznaczenie położenia obiektów mostowych Strona 83

116 Podstawą wytyczenia każdego obiektu jest sporządzony w wyniku geodezyjnego opracowania projektu szkic dokumentacyjny. Dla każdego z obiektów mostowych należy wyznaczyć jego położenie w terenie poprzez: a) wytyczenie punktów głównych obiektu, b) wyznaczenie trwałych reperów odniesienia. Położenie obiektu w planie należy określić z dokładnością określoną w punkcie Ochrona własności Wykonawca jest zobowiązany do ochrony przed uszkodzeniem lub zniszczeniem własności prywatnej i publicznej. W razie wyrządzenia szkód, w związku z wykonywaniem prac geodezyjnych (zniszczenie znaków granicznych, drzew, krzewów, nasadzeń, plonów itp.), Wykonawca zobowiązany jest do naprawienia tych szkód lub wypłacenia odszkodowania Bezpieczeństwo i higiena pracy Wykonawca ponosi pełną odpowiedzialność za bezpieczeństwo i higienę pracy. W szczególności dotyczy to pomiarów wykonywanych na istniejących drogach a także przy inwentaryzacji urządzeń podziemnych (otwieranie, przewietrzanie i wchodzenie do komór i kanałów), prac na wysokościach i pod liniami energetycznymi. Wykonawca zobowiązany jest zabezpieczyć prace prowadzone na drogach publicznych odpowiednimi znakami drogowymi, zgodnie z zatwierdzonym projektem organizacji ruchu. 6. Kontrola jakości robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt 6. Do obowiązków Wykonawcy należy zapewnienie na wszystkich etapach realizowanych prac pełnej, wewnętrznej kontroli. Kontrola ta powinna być tak zorganizowana, aby na bieżąco zapewniała możliwość śledzenia przebiegu prac, oceniania ich jakości oraz usuwania nieprawidłowości mogących mieć wpływ na kolejne etapy. Z przeprowadzonej wewnętrznej końcowej kontroli prac geodezyjnych i kartograficznych Wykonawca (osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia zawodowe) ma obowiązek sporządzić protokół, który będzie stanowił jeden z dokumentów do odbioru prac Kontrola jakości prac pomiarowych Kontrolę jakości prac pomiarowych związanych z odtworzeniem trasy i punktów wysokościowych należy prowadzić według ogólnych zasad określonych w instrukcjach i wytycznych GUGiK (1,2,3,4,5,6,7) zgodnie z wymaganiami podanymi w pkt Obmiar robót 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarowa jest kilometr (km) odtworzenia trasy i punktów wysokościowych z wszystkimi robotami towarzyszącymi zgodnie z Dokumentacją Projektową. Strona 84

117 Jednostką obmiarową jest ryczałt wykonanego zastabilizowania przebiegu granic prawnych pasa drogowego wraz ze sporządzeniem szkicu przebiegu granic prawnych z wszystkimi robotami towarzyszącymi zgodnie z Dokumentacją Projektową. 8. Odbiór robót 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Sposób odbioru robót Odbiór robót związanych z odtworzeniem trasy w terenie następuje na podstawie szkiców i dzienników pomiarów geodezyjnych lub protokółu z kontroli geodezyjnej, które Wykonawca przedkłada Inżynierowi. W przypadku niezgodności, choć jednego elementu robót z wymaganiami, roboty uznaje się za niezgodne z Dokumentacją Projektową i Wykonawca zobowiązany jest do ich poprawy na własny koszt. 9. Podstawa płatności 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w STWiORB DM Wymagania ogólne 9.2. Cena jednostki obmiarowej Cena jednego m 2 wykonania odtworzenia trasy i punktów wysokościowych obejmuje: - opracowanie Projektu Technologii i Organizacji Robót oraz Programu Zapewnienia Jakości, - prace przygotowawcze, - zastosowanie materiałów pomocniczych koniecznych do prawidłowego wykonania robót lub wynikających z przyjętej technologii robót; - założenie osnowy realizacyjnej, - wyznaczenie osi trasy i punktów wysokościowych, - uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami, - wyznaczenie parametrów łuków poziomych i pionowych, - wyznaczenie przekrojów poprzecznych w punktach charakterystycznych trasy na podstawie własnych pomiarów wykonanych wcześniej w terenie (odcinki objęte zgłoszeniem), - wyznaczania przekrojów poprzecznych w punktach charakterystycznych dla chodnika i zatok autobusowych, - wyznaczenie przekrojów poprzecznych z ewentualnym wytyczeniem dodatkowych przekrojów, - zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem i oznakowanie ułatwiające odszukanie i ewentualne odtworzenie, - transport i koszty materiałów (znaków geodezyjnych, pali drewnianych, rur metalowych, prętów stalowych, farby itp.) Cena ryczałtowa wykonania stabilizacji przebiegu granic prawnych pasa drogowego i sporządzenia szkicu przebiegu granic prawnych z ich stabilizacją w terenie: - opracowanie Projektu Technologii i Organizacji Robót oraz Programu Zapewnienia Jakości, Strona 85

118 - zastosowanie materiałów pomocniczych koniecznych do prawidłowego wykonania robót lub wynikających z przyjętej technologii robót; - szkic w formie matrycy na przezroczystej folii 1:1000 w formie A-3, zbroszurowany z możliwością wypinania, - wykaz współrzędnych punktów granicznych (plik w formie txt), - mapa ewidencyjna, - wypis z rejestru gruntów dla wszystkich działek w pasie drogowym, - odbitka istniejącej mapy zasadniczej lub syt. wys. w skali szkicu, - szkic przebiegu granic prawnych w pliku w formie dxf, - wykaz zmian gruntowych, - granica zastabilizowana znakami granicznymi i świadkami betonowymi, odległości między znakami nie mogą być dłuższe niż 100 m. 10. Przepisy związane 1. Instrukcja techniczna 0-1. Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych. 2. Instrukcja techniczna G-3. Geodezyjna obsługa inwestycji, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, W-wa Instrukcja techniczna G-1 Geodezyjna osnowa pozioma. GUDiK Instrukcja techniczna G-2 Wysokościowa osnowa geodezyjna. GUDiK Instrukcja techniczna G-4. Pomiary sytuacyjne i wysokościowe, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.2. Pomiary realizacyjne, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.1. Osnowy realizacyjne, GUGiK Norma BN 67/ Ogólne Specyfikacje Techniczne GDDP z 1998r GG ; Wymagania ogólne 10. Ogólne Specyfikacje Techniczne GDDP z 1998r GG ; Założenie osnowy realizacyjnej przy budowie dróg i obiektów mostowych. Strona 86

119 D Usunięcie drzew i krzewów 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z usunięciem drzew i krzewów w ramach przedsięwzięcia Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z usunięciem drzew i krzewów, wykonywanych w ramach robót przygotowawczych, zgodnie z wykazem zawartym w opracowaniu pn. Inwentaryzacja zieleni i gospodarka drzewostanem dla omawianej inwestycji Określenia podstawowe Stosowane określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY a) materiały do wykonania tymczasowej ochrony drzew, jak: deski iglaste grubości min. 20 mm, słupki drewniane, żerdzie, itp., maty słomiane, maty jutowe, siatki polipropylenowe drut, taśmę stalową, gwoździe, sznur konopny woda, b) materiały pielęgnacyjne drzew uszkodzonych, jak: preparaty emulsyjne, powierzchniowe, środki impregnujące, woda. Materiały stosowane do tymczasowej ochrony drzew i materiały pielęgnacyjne powinny być zaproponowane przez Wykonawcę i zaakceptowane przez Inżyniera. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do usuwania drzew i krzewów oraz zabezpiecenia drzew Do wykonywania robót związanych z usunięciem drzew i krzewów należy stosować: - sprzęt ręczny: szpadle, łopaty, drągi, - sprzęt do podlewania, Strona 87

120 - piły mechaniczne, piły ręczne, sekatory, dłuta, noże, skrobaki, - specjalne maszyny przeznaczone do karczowania pni oraz ich usunięcia z pasa drogowego, - spycharki, - wysięgniki, - specjalistyczne ciągniki zrywkowe lub ciągniki rolnicze dużej mocy ze specjalnym osprzętem do prowadzenia prac związanych z wyrębem drzew, - rębak mobilny (ciągnikowy) lub rozdrabniacz odpadów zrębowych. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania podano w ST D Wymagania ogólne pkt Transport pni i karpiny Pnie, karpinę oraz gałęzie należy przewozić transportem ciągnikowym (obszar o mniejszej dostępności terenu tereny o glebach hydrogenicznych) lub samochodowym (obszar dobrze dostępny tereny o gruncie mineralnym). W przypadku wywozu pni wyłącznie transportem samochodowym należy odpowiednio wybrać miejsca czasowego składowania pni zwożonych przez ciągniki z większego terenu (tzw. loco las po zrywce). Pnie przedstawiające wartość jako materiał użytkowy (np. budowlany, meblarski itp.) powinny być transportowane w sposób nie powodujący ich uszkodzeń. Na terenach leśnych zgodnie z zasadami obowiązującymi w transporcie sortymentów drzewnych w lasach. 4. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 5. Wykonawca będzie realizował zadanie inwestycyjne pod nadzorem przyrodniczym tj. zapewniając ze swojej strony nadzór specjalistów w zakresie ochrony flory i fauny (minimum - botanik i ornitolog), celem kontrolowania przebiegu prowadzonych prac, ze szczególnym uwzględnieniem praz związanych z wycinką i zabezpieczeniem drzew i krzewów, lokalizowaniem zaplecza budowy, wprowadzaniem nasadzeń, itp. Przed rozpoczęciem prac budowlanych, w obszarze oddziaływania inwestycji prowadzony przez Wykonawcę nadzór przyrodniczy ma zweryfikować możliwość wystąpienia gatunków chronionych - również na drzewach planowanych do usunięcia, a w przypadku stwierdzenia ich występowania, Wykonawca (w imieniu Zamawiającego) będzie zobowiązany do uzyskania stosownego zezwolenia (w tym na wycinkę drzew poza okresem lęgowym) - na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U r., poz ze zm.) Zasady oczyszczania terenu z drzew i krzewów Roboty związane z usunięciem drzew i krzewów obejmują wycięcie i wykarczowanie drzew i krzaków, wywiezienie pni, karpiny i gałęzi poza teren budowy na wskazane miejsce, zasypanie dołów oraz rozdrobnienie za pomocą rębaka do gałęzi (lub rozdrabniacza odpadów pozrębowych) ze złożeniem uzyskanego mulczu poza pasem drogowym lub ewentualne spalenie na miejscu pozostałości po wykarczowaniu (zgodnie z przepisami ochrony przeciwpożarowej na obszarach leśnych!). Strona 88

121 Teren drogi w pasie robót ziemnych, robót instalacyjnych, w miejscach dokopów i w innych miejscach wskazanych w Dokumentacji Projektowej, powinien być oczyszczony z drzew i krzewów. Wycinkę drzew o właściwościach materiału użytkowego należy wykonywać w tzw. sezonie rębnym, ustalonym przez Inżyniera. W miejscach dokopów i tych wykopów, z których grunt jest przeznaczony do wbudowania w nasypy, teren należy oczyścić z roślinności, wykarczować pnie i usunąć korzenie tak, aby zawartość części organicznych w gruntach przeznaczonych do wbudowania w nasypy nie przekraczała 2%. W miejscach nasypów teren należy oczyścić tak, aby części roślinności nie znajdowały się na głębokości do 60 cm poniżej niwelety robót ziemnych i linii skarp nasypu, z wyjątkiem przypadków podanych w punkcie Usunięcie drzew i krzewów Pnie drzew i krzaków znajdujące się w pasie robót ziemnych, powinny być wykarczowane, za wyjątkiem następujących przypadków: - w obrębie nasypów - jeżeli średnica pni jest mniejsza od 8 cm i istniejąca rzędna terenu w tym miejscu znajduje się, co najmniej 2 metry od powierzchni projektowanej korony drogi albo powierzchni skarpy nasypu. Pnie pozostawione pod nasypami powinny być ścięte nie wyżej niż 10 cm ponad powierzchnią terenu. Powyższe odstępstwo od ogólnej zasady, wymagającej karczowania pni, nie ma zastosowania, jeżeli przewidziano stopniowanie powierzchni terenu pod podstawę nasypu, - w obrębie wyokrąglenia skarpy wykopu przecinającego się z terenem. W tym przypadku pnie powinny być ścięte równo z powierzchnią skarpy albo poniżej jej poziomu. Poza miejscami wykopów doły po wykarczowanych pniach należy wypełnić gruntem z terenu budowy przydatnym do budowy nasypów i zagęścić, zgodnie z wymaganiami zawartymi w ST D Roboty ziemne. Doły w obrębie przewidywanych wykopów, należy tymczasowo zabezpieczyć przed gromadzeniem się w nich wody. Wykonawca ma obowiązek prowadzenia robót w taki sposób, aby drzewa przedstawiające wartość jako materiał użytkowy (np. budowlany, meblarski itp.) nie utraciły tej właściwości w czasie robót Zniszczenie pozostałości po usuniętej roślinności Sposób zniszczenia pozostałości po usuniętej roślinności powinien być zgodny z ustaleniami ST lub wskazaniami Inżyniera. Przy podstawowym sposobie postępowania z gałęziami tzn. - przerobienie gałęzi na korę drzewną (tzw. mulcz) za pomocą specjalistycznego sprzętu, to sposób wykonania powinien odpowiadać zaleceniom producenta sprzętu. Nieużyteczne pozostałości po przeróbce powinny być usunięte przez Wykonawcę z terenu budowy. Miejsce składowania mulczu musza zostać uzgodnione z Inżynierem lub zarządcą terenu na obszarze, którego planowana jest składowanie mulczu. Jeżeli dopuszczono spalanie roślinności usuniętej w czasie robót przygotowawczych Wykonawca ma obowiązek zadbać, aby odbyło się ono z zachowaniem wszystkich wymogów bezpieczeństwa i odpowiednich przepisów. W przypadku konieczności prowadzenia spalania odpadów zaleca się stosowanie technologii, umożliwiających intensywne spalanie, z powstawaniem małej ilości dymu, to jest spalanie w wysokich stosach albo spalanie w dołach z wymuszonym dopływem powietrza. Po zakończeniu spalania ogień powinien być całkowicie wygaszony, bez pozostawienia tlących się części. Jeżeli warunki atmosferyczne lub inne względy zmusiły Wykonawcę do odstąpienia od spalania lub jego przerwania, a nagromadzony materiał do spalenia stanowi przeszkodę w prowadzeniu innych prac, Wykonawca powinien usunąć go w miejsce tymczasowego składowania lub w inne miejsce zaakceptowane przez Inżyniera, w którym będzie możliwe dalsze spalanie. Pozostałości po spaleniu powinny być usunięte przez Wykonawcę z terenu budowy. Jeśli pozostałości po spaleniu, za zgodą Inżyniera, są zakopywane na terenie budowy, to powinny być one układane w warstwach. Każda warstwa powinna być przykryta warstwą gruntu. Ostatnia warstwa powinna być przykryta warstwą Strona 89

122 gruntu o grubości, co najmniej 30 cm i powinna być odpowiednio wyrównana i zagęszczona. Pozostałości po spaleniu nie mogą być zakopywane pod rowami odwadniającymi ani pod jakimkolwiek obszarami, na których odbywa się przepływ wód powierzchniowych Zasady zabezpieczenie drzew na okres prowadzenia prac budowlanych Przed przystąpieniem do robót należy, na podstawie dokumentacji projektowej, ST lub wskazań Inżyniera: ustalić lokalizację drzewa podlegającego zabezpieczeniu, szczegółowo wytyczyć roboty z danymi wysokościowymi przy stałych obiektach zabezpieczających drzewa, usunąć przeszkody, np. drzewa, krzaki, elementy ogrodzeń itd. Tymczasowe zabezpieczenie drzew, które pozostaną w terenie po zakończeniu robót drogowych, a są narażone na uszkodzenia w czasie robót budowlanych, wymaga wykonania wszystkich czynności: w sposób uniemożliwiający uszkodzenie mechaniczne drzew, tylko ręcznie w zasięgu korony drzewa i w odległości co najmniej 2 m na zewnątrz od obrysu korony drzewa, przy czym wyjątkowe zastosowanie sprzętu mechanicznego wymaga zgody Inżyniera. Zaleca się, aby w strefie do 10 m od pnia drzewa nie składować cementu, kruszywa, olejów, paliw i lepiszcz. Zaleca się, aby roboty ziemne w obrębie korzeni drzewa nie były prowadzone w okresie wegetacji roślin, a szczególnie w okresie letnim. Roślinność istniejąca w pasie robót drogowych, nie przeznaczona do usunięcia, powinna być przez Wykonawcę zabezpieczona przed uszkodzeniem. Jeżeli roślinność, która ma być zachowana, zostanie uszkodzona lub zniszczona przez Wykonawcę, to powinna być ona poddana zabiegom pielęgnacyjnym lub odtworzona na koszt Wykonawcy, w sposób zaakceptowany przez odpowiednie władze. Zabezpieczenie drzewa na okres budowy drogi powinno obejmować: owinięcie pnia matami słomianymi (np. w ilości 4 m 2 na jeden pień), a następnie oszalowanie ich deskami do wysokości pierwszych gałęzi. Dolna część każdej deski powinna opierać się na podłożu, będąc lekko wkopaną w grunt lub obsypaną ziemią. Oszalowanie powinno być otoczone opaskami z drutu lub taśmy stalowej w odległości wzajemnej co cm, odkryte w trakcie robót ziemnych korzenie drzew zabezpieczyć przed przesuszeniem poprzez osłonięcie ściany wykopu od strony drzewa warstwą torfu i np. folii, co zabezpiecza przed wysychaniem korzeni i gruntu, pamiętając o stałym utrzymywaniu warstwy torfu w stanie wilgotnym, przykrycie pozostałych korzeni matami słomianymi w ilości około 4 m 2 na jedno drzewo, podlewanie drzewa wodą w ilości około 20 dm 3 na jedno drzewo przez cały okres trwania robót, w zależności od warunków atmosferycznych oraz wskazań Inżyniera. Po zakończeniu robót należy wykonać demontaż zabezpieczenia drzewa, obejmujący: rozebranie konstrukcji zabezpieczającej drzewo, usunięcie materiałów zabezpieczających, lekkie spulchnienie ziemi w strefie korzeniowej drzewa. W okresie prowadzenia prac budowlanych należy: zaplecze budowy i place składowe materiałów budowlanych zlokalizować z dala od istniejącego zadrzewienia, co zabezpiecza przed uszkodzeniami mechanicznymi drzew oraz przed przedostawaniem się szkodliwych substancji do gleby; Strona 90

123 prace w wykopach w obrębie strefy korzeniowej drzew prowadzić ręcznie, cięcia grubszych korzeni wykonywać ręcznie. Dotyczy zbliżeń robót związanych głównie z budową kanalizacji deszczowej oraz przebudową jezdni, ciągów pieszych, ciągów rowerowych, sieci elektrycznej; prace przy instalacji elektrycznej, przebiegające liniowo na zarysie koron drzew prowadzić przeciskowo, bez odkrywania gleby i ingerencji w system korzeniowy drzew; prace prowadzić w okresie spoczynku zimowego drzew tj. od października do marca; w taki sposób organizować roboty ziemne, by odcinki robót kończyć w przeciągu kilku dni, nie dopuszczając w ten sposób do trwałego przesuszenia korzeni i gleby; W szczególności należy przestrzegać również wymagań Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska zawartych w Protokole nr 1019/2015 z dnia r. z narady koordynacyjnej dotyczącej usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu. Drzewa uszkodzone w czasie prowadzenia robót powinny być natychmiast poddane zabiegom pielęgnacyjnym. Należy wykonać następujące zabiegi pielęgnacyjne uzależnione od rodzaju uszkodzenia: a) uszkodzeniu korzeni: zmniejszyć koronę drzewa, proporcjonalnie do ubytku korzeni, wykonać cięcia sanitarne korzeni pod kątem prostym, dokonując cięcia tam, gdzie zaczyna się korzeń zdrowy (żywy), zabezpieczyć powierzchnię ran preparatem impregnującym, posypać glebą na bieżąco zabezpieczone korzenie, zastąpić, przynajmniej w najbliższym otoczeniu uszkodzonych korzeni, dotychczasową ziemię glebą bardziej zasobną, b) przy uszkodzeniu gałęzi: wykonywać cięcia gałęzi o średnicy powyżej 3 cm zawsze trzyetapowo, zabezpieczyć natychmiast powstałą ranę po usunięciu żywej gałęzi: o średnicy do 10 cm, zasmarowując w całości preparatem o działaniu powierzchniowym, o średnicy ponad 10 cm, zabezpieczając dwuskładnikowo, tj. krawędzie rany (miejsca, z których będzie wyrastała tkanka żywa kalus) i drewno czynne (pierścień o grubości 1,5 2 cm) środkiem o działaniu powierzchniowym, a pozostałą część rany wewnątrz pierścienia środkiem impregnującym, c) przy ubytkach powierzchniowych: wygładzić i uformować powierzchnię rany, uformować krawędź rany (ubytku), zabezpieczyć całą powierzchnię rany, z tym, że świeże rany zabezpieczyć jedynie przez zasmarowanie w całości preparatem emulsyjnym, powierzchniowym typu Dendromal, Lak-Balsam lub Funaben. Po wykonaniu prac budowlanych należy przeprowadzić cięcia i zabiegi sanitarne, dotyczą one: drzew, u których nastąpi ewentualne uszkodzenie (zmniejszenie) systemu korzeniowego przy pracach nad infrastrukturą podziemną, przy pozostałych robotach budowlanych i ziemnych cięcia pielęgnacyjne; drzew, krzewów których gałęzie kolidują ze skrajnią dla ulicy do wys. 4,5 m, dla ścieżki rowerowej do wys. 2,5 m. Powyższe dotyczy także kolizji gałęzi z siecią trakcyjną, oświetleniem ulicznym i innymi elementami zagospodarowania terenu (np. oznakowaniem pionowym), drzew ewentualnie uszkodzonych podczas robót budowlanych cięcia i zabiegi sanitarne. przy Strona 91

124 Cięcia w koronach drzew prowadzone są dla doprowadzenia do równowagi między zmniejszonym systemem korzeniowym a koroną, co ewentualnie może mieć miejsce przy naruszeniu systemu korzeniowego w trakcie prowadzenia robót ziemnych. Usuwa się wtedy w zależności od stopnia zmniejszenia systemu korzeniowego od 10 do 40% gałęzi. Cięcia zmierzające do usunięcia znacznej części gałęzi, należy przeprowadzić stopniowo, unikać jednorazowego zabiegu. Cięcie takie lepiej, wykonać przez 2-3 okresy wegetacyjne. Wymagania dotyczące wykonania cięć technicznych są następujące: termin od czerwca do września, sposób cięcia powinien uwzględniać cechy poszczególnych gatunków roślin, a mianowicie: - sposób wzrostu, - rozgałęzienie i zagęszczenie gałęzi, - konstrukcję korony. po przeprowadzonych cięciach technicznych w koronach należy użyć: preparatu powierzchniowego (np. Funaben 3, Santar) oraz impregnującego (np. Imprex), które są niezbędne do zabezpieczania ran drzew. Zabezpieczone rany drzew powinny być w efekcie w kolorze szarym lub oliwkowym po dodaniu do preparatu barwnika. Zabiegi sanitarne mogą dotyczyć np. ewentualnych uszkodzeń (otarć) korowiny pni lub gałęzi. Wykonanie cięć technicznych w koronach drzew oraz zabiegów sanitarnych należy prowadzić zgodnie ze sztuką ogrodniczą i zasadami BHP oraz powierzyć specjalistycznej firmie zajmującej się chirurgią drzew. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Kontrola robót przy usuwaniu drzew i krzewów Sprawdzenie jakości robót polega na wizualnej ocenie kompletności usunięcia roślinności, wykarczowania korzeni i zasypania dołów. Zagęszczenie gruntu wypełniającego doły powinno spełniać odpowiednie wymagania określone w ST D "Roboty ziemne". Badania wykonania tymczasowej ochrony drzew dotyczą sprawdzenia: obudowy drzewa w zakresie spełniania warunków zabezpieczenia przed uszkodzeniami mechanicznymi, wymienionymi w pkcie 5.4, zaopatrzenia drzewa w wodę i powietrze, zgodnie z pktem 5.5, ewentualnych uszkodzeń drzewa, w tym pnia, korzeni i konarów, w czasie robót zabezpieczających. Badania robót pielęgnacyjnych drzew uszkodzonych Roboty pielęgnacyjne drzew uszkodzonych w czasie budowy drogi polegają na sprawdzeniu, w nawiązaniu do ustaleń pktu 5.5: prawidłowości wykonania cięć (korony, korzeni, gałęzi), poprawności wykonania zabezpieczeń uszkodzonych fragmentów drzewa (ran), zabezpieczeń glebą uszkodzonych korzeni, stopnia zaopatrzenia drzewa w wodę i powietrze. 7. OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową robót związanych z usunięciem drzew i krzewów jest: - dla drzew: 1 szt. (sztuka pni), - dla grup krzewów, zakrzewień, podrostu, Ls: 1 ha (hektar). Strona 92

125 Jednostką obmiarową robót związanych z zabezpieczeniem drzew jest: - dla drzew: 1 szt. (sztuka pni), Jednostką obmiarową robót związanych z cięciami w koronach drzew, krzewów jest: - dla drzew, krzewów: 1 szt. (rośliny). Obmiar powinien być dokonany na budowie, w obecności Inżyniera. Obmiar wymaga akceptacji Inżyniera. Obmiar nie powinien obejmować jakichkolwiek robót nie wykazanych w Dokumentacji Projektowej, z wyjątkiem zaakceptowanych na piśmie przez Inżyniera. Dodatkowe roboty wykonane bez pisemnego upoważnienia Inżyniera nie mogą stanowić podstawy do roszczeń o dodatkową zapłatę. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Odbiór robót związanych z usunięciem drzew i krzewów Odbioru robót związanych z usunięciem drzew i krzewów dokonuje Inżynier, po zgłoszeniu robót do odbioru przez Wykonawcę. Odbiór powinien być przeprowadzony w czasie umożliwiającym wykonanie ewentualnych poprawek bez hamowania postępu robót. Roboty poprawkowe Wykonawca wykona na własny koszt w terminie ustalonym z Inżynierem Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlega sprawdzenie dołów po wykarczowanych pniach, oraz zagęszczenia gruntu wypełniającego doły. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI Ogólne wymagania dotyczące płatności podano w ST D Płatność za 1 sztukę wyciętego drzewa oraz za 1ha usuniętego zakrzewienia, lasu i zadrzewienia należy przyjmować zgodnie z obmiarem, i z oceną jakości wykonania robót. Ceny jednostkowe: a) cena wykonania robót związanych z usunięciem drzew i krzewów obejmuje: - wycięcie i wykarczowanie pni drzew i karpiny, - wycięcie i wykarczowanie krzewów, - wywiezienie pni, karpiny i gałęzi poza Teren Budowy, ponosząc koszty składowania, - zasypanie dołów i zagęszczenie oraz wywiezienie lub spalenie na miejscu pozostałości po wykarczowaniu, - uporządkowanie miejsca prowadzonych robót. b) cena wykonania robót związanych z zabezpieczeniem drzew obejmuje: - owinięcie matami słomianymi lub trzcinowymi pni drzew, - odeskowanie owiniętych matami pni drzew, - umocowanie desek odrutowaniem lub olinowaniem, - wykonania zabezpieczenia korzeni matami jutowymi lub wykonanie przecisków w strefie korzeniowej drzew, - zabezpieczenie impregnatem oleistym powierzchni korzeni w miejscach cięcia, Strona 93

126 - zaprawienie dołów ziemią żyzną i preparatem mikoryzowym, - obfite podlanie drzew, - usunięcie zabezpieczeń po okresie realizacji robót, - uporządkowanie miejsca prowadzonych robót. d) cena wykonania robót związanych z cięciami w koronach drzew i krzewów obejmuje: - wykonanie cięć zgodnie ze sztuką ogrodniczą, - usunięcie i wywiezienie gałęzi, - uporządkowanie miejsca prowadzonych robót. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania Inne dokumenty 1. Wykonanie i odbiór robót ziemnych dla dróg szybkiego ruchu, IBDiM, Warszawa, Strona 94

127 D Usunięcie warstwy humusu 1. Wstęp 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych są wymagania dotyczące wykonania i odbioru Robót budowlanych w ramach realizacji zadania: Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania STWiORB Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót, które zostaną wykonane w ramach Kontraktu wymienionego w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Zakres robót objętych STWiORB Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych ze zdjęciem warstwy humusu, wykonywanych w ramach robót przygotowawczych. Nadmiar usuniętego humusu, który nie zostanie wykorzystany do robót w ramach kontraktu stanowi własność Wykonawcy. Koszt robót związanych z usunięciem humusu należy pomniejszyć o wartość uzyskanego humusu Określenia podstawowe Stosowane określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Humus - ziemia roślinna zawierająca co najmniej 2% części organicznych Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne. Wykonawca Robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, STWiORB i poleceniami Inżyniera. Niezbędne dane istotne z punktu widzenia: organizacji robót budowlanych; zabezpieczenia interesu osób trzecich; ochrony środowiska; warunków bezpieczeństwa pracy; zaplecza dla potrzeb Wykonawcy; warunków organizacji ruchu; zabezpieczenia chodników i jezdni, podano w STWiORB DM Wymagania Ogólne Wspólny Słownik Zamówień (CPV) Strona 95

128 Kody grup, klas i kategorii robót Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) dotyczących przedmiotu zamówienia podano w STWiORB DM Wymagania Ogólne. 2. Materiały Nie występują. 3. Sprzęt 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Sprzęt do zdjęcia humusu Do wykonania robót związanych ze zdjęciem warstwy humusu należy stosować: spycharki, równiarki, łopaty, szpadle i inny sprzęt do ręcznego wykonywania robót ziemnych - w miejscach, gdzie prawidłowe wykonanie robót sprzętem zmechanizowanym nie jest możliwe, koparki i samochody samowyładowcze - w przypadku transportu na odległość wymagającą zastosowania takiego sprzętu. 4. Transport 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Transport humusu Humus należy przemieszczać z zastosowaniem spycharek i przewozić transportem samochodowym. Wybór środka transportu zależy od odległości, warunków lokalnych i przeznaczenia humusu. 5. Wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt 5. Wykonawca przedstawi Inżynierowi do akceptacji Projekt Technologii i Organizacji Robót oraz Program Zapewnienia Jakości uwzględniający wszystkie warunki, w jakich będą wykonywane roboty. Teren pod budowę drogi w pasie robót ziemnych, w miejscach dokopów i w innych miejscach wskazanych w Dokumentacji Projektowej powinien być oczyszczony z humusu Zdjęcie warstwy humusu Warstwa humusu powinna być zdjęta z przeznaczeniem do późniejszego użycia przy umacnianiu skarp, zakładaniu trawników, sadzeniu drzew i krzewów oraz do innych czynności określonych w Dokumentacji Projektowej. Strona 96

129 Humus należy zdejmować mechanicznie z zastosowaniem spycharek. W wyjątkowych sytuacjach, gdy zastosowanie maszyn nie jest wystarczające dla prawidłowego wykonania robót, względnie może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa robót, należy dodatkowo stosować ręczne wykonanie robót, jako uzupełnienie prac wykonywanych mechanicznie. Warstwę humusu należy zdjąć z powierzchni całego pasa robót ziemnych oraz w innych miejscach określonych w dokumentacji projektowej lub wskazanych przez Inżyniera. Grubość zdejmowanej warstwy humusu powinna być zgodna z ustaleniami dokumentacji projektowej, STWiORB lub wskazana przez Inżyniera, według faktycznego stanu występowania. Stan faktyczny będzie stanowił podstawę do rozliczenia czynności związanych ze zdjęciem warstwy humusu. Zdjęty humus należy składować w regularnych pryzmach. Miejsca składowania humusu powinny być przez Wykonawcę tak dobrane, aby humus był zabezpieczony przed zanieczyszczeniem, a także najeżdżaniem przez pojazdy. Nie należy zdejmować humusu w czasie intensywnych opadów i bezpośrednio po nich, aby uniknąć zanieczyszczenia gliną lub innym gruntem nieorganicznym. Nadmiar humusu jest własnością Wykonawcy. 6. Kontrola jakości robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Kontrola usunięcia humusu Sprawdzenie jakości robót polega na wizualnej ocenie kompletności usunięcia humusu. 7. Obmiar robót 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarowa jest metr kwadratowy (m 2 ) zdjęcia warstwy humusu z wszystkimi robotami towarzyszącymi zgodnie z Dokumentacją Projektową. Jednostką obmiarową jest metr kwadratowy (m 2 ) odwiezienia nadmiaru humusu z wszystkimi robotami towarzyszącymi zgodnie z Dokumentacją Projektową. 8. Odbiór robót 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt 8. W przypadku niezgodności, choć jednego elementu robót z wymaganiami, roboty uznaje się za niezgodne z Dokumentacją Projektową i Wykonawca zobowiązany jest do ich poprawy na własny koszt. Strona 97

130 9. Podstawa płatności 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena metra kwadratowego (m 2 ) humusu przeznaczonego do wbudowania obejmuje: opracowanie Projektu Technologii i Organizacji Robót oraz Programu Zapewnienia Jakości, zastosowanie materiałów pomocniczych koniecznych do prawidłowego wykonania robót lub wynikających z przyjętej technologii robót; wytyczenie miejsc zdjęcia humusu zdjęcie warstwy humusu, transport humusu, bieżące oczyszczanie dróg dojazdowych z resztek przewożonego humusu nanoszonego kołami pojazdów, hałdowanie humusu w pryzmy wzdłuż drogi lub załadunek i odwóz na tymczasowe składowisko Wykonawcy, rekultywacja terenu po likwidacji odkładu, uporządkowanie miejsca prowadzonych robót. Cena metra kwadratowego (m 2 ) odwiezienia nadmiaru humusu obejmuje: opracowanie Projektu Technologii i Organizacji Robót oraz Programu Zapewnienia Jakości, zastosowanie materiałów pomocniczych koniecznych do prawidłowego wykonania robót lub wynikających z przyjętej technologii robót; odwiezienie nadmiaru humusu, bieżące oczyszczanie dróg dojazdowych z resztek przewożonego humusu nanoszonego kołami pojazdów, hałdowanie humusu w pryzmy wzdłuż drogi lub załadunek i odwóz na tymczasowe składowisko Wykonawcy, rekultywacja terenu po likwidacji odkładu, uporządkowanie miejsca prowadzonych robót. 10. Przepisy związane Nie występują. Strona 98

131 Strona 99

132 1. WSTĘP D Rozbiórki elementów dróg 1.1. Przedmiot Specyfikacji Technicznej (ST) Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z rozbiórką elementów dróg w związku z realizacją przedsięwzięcia pn. Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania ST Specyfikacje techniczne (ST) są stosowane jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w p Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji stanowią wymagania ogólne dotyczące następujących robót: rozbiórka nawierzchni jezdni z mieszanek mineralno-bitumicznych na podbudowie z kruszywa stabilizowanego mechanicznie rozbiórka nawierzchni zjazdów z różnych nawierzchni (asfaltowych, z kostki betonowej, z prefabrykatów betonowych wraz z podbudową z kruszywa oraz obramowaniami betonowymi i ławami) 1.4. Określenia podstawowe Stosowane określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania Ogólne Frezowanie nawierzchni asfaltowej na zimno - kontrolowany proces skrawania górnej warstwy nawierzchni asfaltowej, bez jej ogrzania, na określoną głębokość Frezarka drogowa - maszyna do frezowania nawierzchni na zimno Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość wykonanych robót oraz za ich zgodność z Dokumentacją Projektową, ST oraz z zaleceniami Inżyniera. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M Wymagania Ogólne. 2. MATERIAŁY Nie występują. 3. SPRZĘT Sprzęt powinien odpowiadać pod względem typów i ilości wskazaniom zawartym w ST, PZJ lub projekcie organizacji robót, zaakceptowanym przez Inżyniera. Do wykonania robót związanych z rozbiórką elementów ulic należy stosować: podnośniki, ładowarki, samochody ciężarowe, młoty pneumatyczne. Do frezowania należy stosować frezarki drogowe umożliwiające frezowanie nawierzchni na określoną głębokość z dokładnością określoną w pkt. 5 niniejszej ST. Frezarka powinna być sterowana elektronicznie i zapewnić zachowanie wymaganej równości oraz pochyleń poprzecznych i podłużnych powierzchni po Strona 100

133 frezowaniu. Wymaganą równość określono w pkt. 5 niniejszej ST. Inżyniera może dopuścić frezarki sterowane mechanicznie. W przypadku stosowania frezarki mechanicznej należy wcześniej zaniwelować istniejącą nawierzchnię w celu dokładnego ustalenia koniecznej głębokości frezowania, a wyniki niwelacji opisać czytelnie na istniejącej nawierzchni. Sprzęt użyty do frezowania nawierzchni powinien być uzgodniony i zaakceptowany przez Inżyniera. Wydajność frezarki powinna zapewnić wykonanie robót w terminie określonym w kontrakcie, przy jak najmniejszym zakłóceniu ruchu. Wykonawca może używać tylko frezarki zaakceptowane przez Inżyniera. Do uzyskania akceptacji sprzętu przez Inżyniera Wykonawca powinien przedstawić dane techniczne frezarki, a w przypadkach jakichkolwiek wątpliwości przeprowadzić demonstrację pracy frezarki na własny koszt. 4. TRANSPORT Materiał z rozbiórki należy przewozić transportem samochodowym na miejsce uzgodnione z Inżynierem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1 Ogólne zasady dotyczące robót Roboty rozbiórkowe elementów ulic obejmują usunięcie z terenu budowy wszystkich elementów wymienionych w punkcie 1.3. zgodnie z dokumentacją projektową lub wskazaniami Inżyniera Projektu. Jeśli dokumentacja projektowa nie zawiera dokumentacji inwentaryzacyjnej, Inżynier Projektu może polecić Wykonawcy sporządzenie takiej dokumentacji, w której zostanie określony przewidziany odzysk materiałów. Roboty rozbiórkowe można wykonywać mechanicznie lub ręcznie w sposób określony w ST lub przez Inżyniera Projektu. Wszystkie elementy możliwe do powtórnego wykorzystania powinny być usuwane ze szczególną starannością, bez powodowania zbędnych uszkodzeń. Dotyczy to głównie krawężnika kamiennego, kostki kamiennej, płytek chodnikowych, szyn tramwajowych, podkładów tramwajowych, znaków drogowych. O ile uzyskane elementy nie stają się własnością Wykonawcy, powinien on przewieźć je na miejsce wskazane przez Inżyniera Projektu lub wynikające z zapisów dokumentacji branżowych i z zapisów SIWZ. Elementy i materiały, które stają się własnością Wykonawcy, powinny być usunięte z terenu budowy. Doły (wykopy) powstałe po rozbiórce elementów ulic znajdujące się w miejscach, gdzie zgodnie z dokumentacją projektową będą wykonane wykopy drogowe, powinny być tymczasowo zabezpieczone. W szczególności należy zapobiec gromadzeniu się w nich wody opadowej. Doły w miejscach, gdzie nie przewiduje się wykonania wykopów drogowych należy wypełnić, warstwami, odpowiednim gruntem do poziomu otaczającego terenu i zagęścić zgodnie z wymaganiami określonymi w SST D Roboty ziemne. Wykonanie nasypów. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Sprawdzenie jakości robót polega na sprawdzeniu kompletności wykonanych robót rozbiórkowych oraz stopnia uszkodzenia elementów przewidzianych do powtórnego wykorzystania. Zagęszczenie gruntu wypełniającego doły po usuniętych elementach drogowych powinno spełniać odpowiednie wymagania określone w PN-S-02205: OBMIAR ROBÓT Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M Wymagania Ogólne, pkt. 7. Strona 101

134 Obmiar nie powinien obejmować jakichkolwiek dodatkowo sfrezowanych powierzchni nie wykazanych w Dokumentacji Projektowej z wyjątkiem powierzchni zaakceptowanych na piśmie przez Inżyniera. Nadmierna głębokość sfrezowania warstwy lub nadmierna powierzchnia w stosunku do Dokumentacji Projektowej, wykonana bez pisemnego upoważnienia Inżyniera, nie mogą stanowić podstawy do roszczeń o dodatkową zapłatę. Koszt ewentualnych wyrównań w miejscach przefrezowanych poniesie Wykonawca. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M p PODSTAWA PŁATNOŚCI Ogólne wymagania dotyczące płatności podano w ST D-M Wymagania Ogólne. Płatność za 1 m 2 należy przyjmować zgodnie z Dokumentacją Projektową, obmiarem robót i oceną jakości ich wykonania. a) dla rozbiórki nawierzchni jezdni wraz z podbudowami : - przygotowanie i zabezpieczenie pasa robót, - wyznaczenie powierzchni przeznaczonej do rozbiórki, - sfrezowanie lub rozkucie nawierzchni bitumicznej, - mechaniczne zerwanie nawierzchni z elementów prefabrykowanych, w tym z kostki - mechaniczne zerwanie podbudów, - segregowanie odzyskanych elementów prefabrykowanych pod kątem możliwości powtórnego użytku, - składowanie materiałów, - zapewnienie środków transportu, - załadunek na środku transportu, - wywóz do depozytu miejskiego z rozładunkiem lub na składowisko odpadów wraz z utylizacją. b) dla rozbiórki nawierzchni zjazdów: - przygotowanie i zabezpieczenie pasa robót, - wyznaczenie powierzchni przeznaczonej do rozbiórki, - ręczne wyjęcie płyt, kostek brukowych, rozkucie i zerwanie nawierzchni z innych materiałów, - zerwanie podsypki cementowo-piaskowej, - odkopanie krawężników lub obrzeży wraz z wyjęciem i oczyszczeniem, - zerwanie podsypki cementowo-piaskowej i ław betonowych, - wyrównanie podłoża i uporządkowanie terenu rozbiórki, - składowanie materiałów, - segregowanie materiałów pod kątem możliwości powtórnego użytku, - oczyszczenie materiałów nadających się do użytku, - zapewnienie środków transportu, - załadunek na środku transportu, - wywóz do depozytu Zamawiającego materiałów nadających się do użytku wraz z rozładunkiem, - wywóz na wysypisko materiałów nie nadających się do powtórnego użytku z rozładunkiem i utylizacją; Strona 102

135 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 1. PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. 2. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą. Strona 103

136 D ROBOTY ZIEMNE D Wykonanie wykopów w gruntach nieskalistych. 1. Wstęp 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych są wymagania dotyczące wykonania i odbioru Robót budowlanych w ramach realizacji zadania: Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania STWiORB Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót, które zostaną wykonane w ramach Kontraktu wymienionego w STWiORB DM Wymagania ogólne Zakres robót objętych STWiORB Ustalenia zawarte w niniejszej STWiORB dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem wykopów w gruntach I-V kategorii i obejmują: wykonanie wykopów z przemieszczeniem gruntu na nasypy, wykonanie wykopów z przemieszczeniem gruntów nieprzydatnych na odkład Określenia podstawowe Wykop usunięcie gruntu w obrębie wyznaczonym projektowanym profilem drogi Odład miejsce poza placem budowy do składowania materiału z wykopów zakwalifikowanego jako niezdatny do użycia w dalszych robotach Dokop miejsce pozyskiwania gruntu do budowy nasypu, położone poza strefą robót ziemnych lub poza pasem drogowym Podłoże nawierzchni grunt rodzimy lub nasypowy znajdujący się bezpośrednio pod warstwami nawierzchni Tymczasowe składowisko miejsce składowania materiału z wykopu do użytku w dalszych robotach Wskaźnik zagęszczenia wielkość określająca stan zagęszczenia gruntu wyrażona wzorem: P Is P gdzie: d ds Pd gęstość objętościowa szkieletu zagęszczonego gruntu [Mg/m 3 ] zgodnie z normą BN-77/ Pds maksymalna gęstość przy wilgotności optymalnej, określona normalną próbą Proctora zgodnie z normą PN-88/B użyta do oceny zagęszczenia gruntu podczas robót ziemnych. Strona 104

137 Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi polskimi normami i określeniami podanymi STWiORB DM "Wymagania ogólne" Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne. Wykonawca Robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, STWiORB i poleceniami Inżyniera. Niezbędne dane istotne z punktu widzenia: organizacji robót budowlanych; zabezpieczenia interesu osób trzecich; ochrony środowiska; warunków bezpieczeństwa pracy; zaplecza dla potrzeb Wykonawcy; warunków organizacji ruchu; zabezpieczenia chodników i jezdni, podano w STWiORB DM Wymagania Ogólne Wspólny Słownik Zamówień (CPV) Kody grup, klas i kategorii robót Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) dotyczących przedmiotu zamówienia podano w STWiORB DM Wymagania Ogólne. 2. Materiały 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów podano w STWiORB D Wymagania ogólne. Warstwa technologiczna z kruszywa naturalnego oraz warstwa mrozoochronna zaliczane są do górnych warstw nasypu bądź wykopu przy zachowaniu wymagań podanych w STWiORB D oraz D Ogólne zasady wykorzystania gruntów Grunty i materiały nieprzydatne do budowy nasypów stanowią własność Wykonawcy i powinny być wywiezione na składowisko odpadów i zutylizowane. Inżynier może nakazać pozostawienie na placu budowy gruntów, których czasowa nieprzydatność wynika jedynie z powodu zamarznięcia lub nadmiernej wilgotności. Jeżeli Wykonawca wbuduje w nasyp grunty lub materiały nieprzydatne, albo nie uwzględni zastrzeżeń dotyczących materiałów o ograniczonej przydatności, to wszelkie takie części nasypów zostaną przez Wykonawcę na jego koszt usunięte i wykonane powtórnie z materiałów o odpowiednich właściwościach. Materiał występujący w podłożu wykopu jest gruntem rodzimym, który będzie stanowił podłoże nawierzchni. Zgodnie z Katalogiem typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych powinien charakteryzować się grupą nośności G1. Podłoże nawierzchni zaklasyfikowane do innej grupy nośności, zostanie doprowadzone do grupy nośności G1 w oparciu o zasady zamieszczone w Dokumentacji Projektowej oraz warunki wykonania robót zamieszczone w odpowiednich STWiORB Grunty Charakterystyka gruntów występujących w wykopach została określona w Dokumentacji Projektowej na podstawie przeprowadzonych badań geotechnicznych. Strona 105

138 Tabela 1. Podział gruntów pod względem wysadzinowości wg PN-S Lp. Wyszczególnienie właściwości Jednostki Grupy gruntów 1 Rodzaj gruntu rumosz niegliniasty 2 Zawartość cząstek 0,075 mm niewysadzinowe wątpliwe wysadzinowe żwir 0,02 mm % 15 pospółka piasek gruby piasek średni piasek drobny 3 piasek pylasty zwietrzelina gliniasta rumosz gliniasty żwir gliniasty pospółka gliniasta od 15 do 30 od 3 do 10 mało wysadzinowe glina piaszczysta zwięzła, glina zwięzła, glina pylasta zwięzła ił, ił piaszczysty, ił pylasty bardzo wysadzinowe piasek gliniasty pył, pył piaszczysty glina piaszczysta, glina, glina pylasta ił warwowy Kapilarność bierna Hkb m 1,0 1,0 1,0 4 Wskaźnik piaskowy WP 35 od 25 do Wykonawca ma obowiązek wykonywania bieżącej kontroli i oceny warunków gruntowych w trakcie wykonywania wykopów celem potwierdzenia ich przydatności do budowy nasypów zgodnie z STWiORB D pkt Badania należy wykonać w zakresie: wilgotności naturalnej (Wn), ciężaru objętościowego, składu granulometrycznego, zawartości części organicznych, wskaźnika plastyczności (Ip), wskaźnika zagęszczenia (Is) przy wilgotności optymalnej (Wopt), wskaźnika piaskowego (WP). Na podstawie tych badań i ocenie przydatności gruntu w wykopie do wbudowania w nasypy, Wykonawca opracuje bilans mas ziemnych i przedstawi do akceptacji Inżyniera. Jeżeli badania laboratoryjne w trakcie budowy nie potwierdzą założeń przyjętych w STWiORB, to grunt nieprzydatny do budowy nasypów powinien być odwieziony na odkład po uzgodnieniu z Inżynierem. Wykonawca jest zobowiązany do wbudowywania w nasypy tylko grunty przydatne do ich budowy. Strona 106

139 3. Sprzęt 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w STWiORB DM "Wymagania ogólne" pkt Sprzęt stosowany do wykonania wykopów Do wykonania wykopów i przemieszczania gruntu może być stosowany sprzęt: koparki jednonaczyniowe kołowe, samochodowe lub gąsienicowe, koparko-spycharki, koparko-ładowarki, spycharki gąsienicowe, ładowarki, równiarki samojezdne, sprężarki spalinowe, młotów mechanicznych, zrywarek mechanicznych, wiertarek mechanicznych i wiertnic, środków do załadunku i transportu gruntu skalistego lub inny sprzęt akceptowany przez Inżyniera. 4. Transport 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w STWiORB DM "Wymagania ogólne" pkt Transport gruntu Wybór środków transportowych oraz metod transportu powinien być dostosowany do rodzaju gruntu (materiału), jego objętości, sposobu odspajania i załadunku oraz do odległości transportu. Wydajność środków transportowych powinna być ponadto dostosowana do wydajności sprzętu stosowanego do urabiania i wbudowania gruntu (materiału). Zwiększenie odległości transportu ponad wartości zatwierdzone nie może być podstawą roszczeń Wykonawcy, dotyczących dodatkowej zapłaty za transport, o ile zwiększone odległości nie zostały wcześniej zaakceptowane na piśmie przez Inżyniera. 5. Wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady prowadzenia robót Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORB DM "Wymagania ogólne" pkt 5. Wykonawca przedstawi Inżynierowi do akceptacji Projekt Technologii i Organizacji Robót oraz Program Zapewnienia Jakości uwzględniający wszystkie warunki, w jakich będą wykonywane roboty. Strona 107

140 5.2. Roboty przygotowawcze Roboty przygotowawcze - odtworzenie osi trasy i punktów wysokościowych, usunięcie drzew i krzewów oraz zdjęcie humusu należy wykonać zgodnie z Dokumentacją Projektową, Specyfikacjami oraz poleceniami Inżyniera. Przed rozpoczęciem robót, wyznaczona zostanie trasa i punkty wysokościowe wraz ze wszystkimi zmianami, zatwierdzonymi przez Inżyniera. Przed rozpoczęciem robót Wykonawca dokona obmiaru terenu po zdjęciu warstwy humusu Odwodnienie pasa robót ziemnych Niezależnie od budowy urządzeń, stanowiących elementy systemów odwadniających ujętych w Dokumentacji Projektowej, Wykonawca powinien wykonać urządzenia, które zapewnią odprowadzenie wód opadowych poza obszar robót ziemnych tak, aby zabezpieczyć grunty przed przewilgoceniem i nawodnieniem. Jeżeli w opinii Inżyniera, grunt przeznaczony do odspojenia uległ zbytniemu zawilgoceniu, co uniemożliwia jego użycie w odpowiednim terminie, grunt taki powinien zostać odspojony i przewieziony na odkład. Jeżeli w trakcie wykonywania robót ziemnych zostaną stwierdzone urządzenia podziemne nie wykazane w Dokumentacji Projektowej (kable, urządzenia odwadniające, przewody itp.), wówczas roboty należy przerwać i powiadomić o tym fakcie Inżyniera, który podejmie decyzję odnośnie kontynuowania robót. W czasie robót ziemnych należy zachować spadek podłużny i nadać przekrojom poprzecznym spadki umożliwiające szybki odpływ wód z wykopu. Spadek poprzeczny nie powinien być mniejszy niż 4% w gatunkach spoistych i nie mniejszy niż 2% w gruntach niespoistych. Źródła wody u jej wycieki odsłonięte przy wykonywaniu wykopów należy ująć w dreny, rowy lub w sączki skarpowe. Wody opadowe i gruntowe należy odprowadzić poza teren pasa robót ziemnych Wykonanie wykopów Wykonanie wykopów z przewiezieniem gruntu do budowy nasypów Wykopy powinny być wykonane w takim okresie, aby po ich zakończeniu można było przystąpić natychmiast do wykonania warstwy odsączającej. Odspojonego gruntu nie można przewozić na nasyp, jeżeli nie jest dostępny odpowiedni sprzęt do układania i zagęszczania warstw nasypu. W przypadku zamarzniętego gruntu można go odspajać tylko do głębokości 0,5 m powyżej podłoża gruntowego Skarpy wykopów Sposób wykonania skarp wykopów i skarp rowów powinien gwarantować ich stateczność w całym okresie prowadzenia robót, a naprawa uszkodzeń wynikających z nieprawidłowego ukształtowania skarp wykopu, ich podcięcia lub innych odstępstw od Dokumentacji Projektowej obciąża Wykonawcę. Strona 108

141 Rowy Rowy boczne powinny być wykonane zgodnie z Dokumentacją Projektową i odpowiadać wymaganiom określonym w PN-S-02205:1998. Szerokość dna rowu nie może różnić się od wymiarów projektowanych o więcej niż 5 cm, a poziom dna rowu nie może dawać różnic większych niż -3 i +1 cm Zagęszczenie gruntu w wykopach Zagęszczenie gruntu w wykopach - w podłożu nawierzchni, określane jest na podstawie: wskaźnika zagęszczenia IS, modułu odkształcania E2. albo innej metody zaakceptowanej przez Inżyniera, np. metoda belki Benkelmana. Wskaźnik zagęszczenia IS, wyznaczony na podstawie badań gęstości objętościowej szkieletu gruntu (Pd) wg BN- 77/ na próbkach pobranych z podłoża wykopu oraz maksymalnej gęstości objętościowej (Pds) szkieletu gruntu określanej laboratoryjnie dla danego gruntu wg PN-88/B Badania płytą o średnicy D 300 mm, na podstawie którego określa się wartości wtórnego modułu odkształcenia E2 wg BN-64/ i stosunku Io modułów odkształcenia wtórnego E2 do pierwotnego E1. Moduł wtórny dla gruntów spoistych E2 45 Mpa. Tabela 2 - Wymagane wartości wskaźnika zagęszczenia IS w podłożu wykopów, zgodnie z normą Drogi samochodowe. Roboty ziemne PN-S Strefa korpusu (podłoża) Górna warstwa podłoża w wykopie o grubości 20 cm Minimalna wartość IS dla: Autostrada Innych dróg Kategoria ruchu KR3 KR6 1,03 1,00 1,00 Na głębokości od 20 do 50 cm od powierzchni robót ziemnych 1,00 1,00 0,97 Kategoria ruchu KR1 KR2 Dla kontroli zagęszczenia na podstawie porównania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia, wymagania są następujące: dla gruntów sypkich Io 2,2, dla gruntów spoistych Io 2,0, moduł wtórny E2 60 MPa. Liczba badań wskaźnika zagęszczenia IS i/lub wtórnego modułu odkształcenia E2 powinna być nie mniejsza niż 3 punkty na 2000 m 2 powierzchni podłoża w wykopie. Jeżeli grunty rodzime w podłożu wykonanego wykopu nie mają wymaganych wartości wskaźnika zagęszczenia Is lub wtórnego modułu odkształcenia E2 po zagęszczeniu, to należy podjąć środki w celu ulepszenia gruntu podłoża, umożliwiającego uzyskanie wymaganych wartości wskaźnika zagęszczenia. Strona 109

142 Jeżeli grunty rodzime w podłożu nadal nie spełniają wymaganych wartości wskaźnika zagęszczenia podłoże należy wzmocnić zgodnie z D Ruch budowlany Nie należy dopuszczać ruchu budowlanego po dnie wykopu o ile grubość warstwy gruntu (nakładu) powyżej rzędnych robót ziemnych jest mniejsza niż 0,3 metra. Z chwilą przystąpienia do ostatecznego profilowania podłoża ulepszonego dopuszcza się po nim jedynie ruch maszyn wykonujących tę czynność budowlaną. Może odbywać się jedynie sporadyczny ruch pojazdów, które nie spowodują uszkodzeń powierzchni korpusu. Naprawa uszkodzeń powierzchni robót ziemnych, wynikających z niedotrzymania podanych powyżej warunków obciąża Wykonawcę robót ziemnych. 6. Kontrola jakości robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne Kontrola wykonania wykopów Sprawdzenie wykonania wykopów polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w niniejszej specyfikacji oraz w Dokumentacji Projektowej. W czasie kontroli szczególną uwagę należy zwrócić na: odspajanie i transport gruntów w sposób nie pogarszający ich właściwości, zapewnienie stateczności skarp, odwodnienie wykopów w czasie wykonywania robót i po ich zakończeniu pkt 5.3., dokładność wykonania wykopów pkt 5.6., zagęszczenie górnej strefy korpusu w wykopie według wymagań określonych w punkcie Obmiar robót 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest metr sześcienny (m 3 ) wykonania wykopów z przeznaczeniem w nasyp (przerzut poprzeczny). Jednostką obmiarową jest metr sześcienny (m 3 ) wykonania wykopów z przeznaczeniem w nasyp. 8. Odbiór robót 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Strona 110

143 Ogólne zasady odbioru robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne. W przypadku niezgodności, choć jednego elementu robót z wymaganiami, roboty uznaje się za niezgodne z Dokumentacją Projektową i Wykonawca zobowiązany jest do ich poprawy na własny koszt. 9. Podstawa płatności 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w STWiORB DM Wymagania ogólne Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania jednego metra sześciennego (m 3 ) wykopów z przemieszczeniem na nasypy (przerzut poprzeczny) obejmuje: opracowanie Projektu Technologii i Organizacji Robót oraz Programu Zapewnienia Jakości, zastosowanie materiałów pomocniczych koniecznych do prawidłowego wykonania robót lub wynikających z przyjętej technologii robót; prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, wykonanie wykopu z jednoczesnym przemieszczeniem w nasyp, prace związane z zabezpieczeniem podłoża przed napływem wody z przyległego terenu, odwodnienie wykopu na czas jego wykonywania, profilowanie dna wykopu, rowów, skarp, zagęszczenie powierzchni wykopu, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w STWiORB, zapewnienie bezpieczeństwa prowadzonych robót, wykonanie, a następnie rozebranie dróg dojazdowych, rekultywację terenu i porządkowanie terenu robót Cena wykonania jednego metra sześciennego (m 3 ) wykopów z przemieszczeniem na nasypy obejmuje: opracowanie Projektu Technologii i Organizacji Robót oraz Programu Zapewnienia Jakości, zastosowanie materiałów pomocniczych koniecznych do prawidłowego wykonania robót lub wynikających z przyjętej technologii robót; prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, wykonanie wykopu z transportem urobku na nasyp obejmujące: odspojenie gruntu przy użyciu sprzętu mechanicznego, przemieszczenie, załadunek, przewiezienie i wyładunek, prace związane z zabezpieczeniem podłoża przed napływem wody z przyległego terenu, odwodnienie wykopu na czas jego wykonywania, profilowanie dna wykopu, rowów, skarp, zagęszczenie powierzchni wykopu, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w Specyfikacji Technicznej, zapewnienie bezpieczeństwa prowadzonych robót, wykonanie, a następnie rozebranie dróg dojazdowych, rekultywację terenu i porządkowanie terenu robót Strona 111

144 10. Przepisy związane Normy BN-88/ BN-77/ PN-88/B PN-S-02205:1998 Podłoże i podłoże kolejowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu. Grunty budowlane. Badania próbek gruntu. Drogi samochodowe Roboty ziemne Wymagania i badania Inne dokumenty Nie występują. Strona 112

145 D Wykonanie nasypów 1. Wstęp 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych są wymagania dotyczące wykonania i odbioru Robót budowlanych w ramach realizacji zadania: Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania STWiORB Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót, które zostaną wykonane w ramach Kontraktu wymienionego w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Zakres robót objętych STWiORB Ustalenia zawarte w niniejszej Specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót ziemnych w czasie budowy i obejmują wykonanie: nasypów zgodnie z Dokumentacją Projektową Określenia podstawowe Budowla ziemna - budowla wykonana w gruncie lub z gruntu naturalnego lub z gruntu antropogenicznego spełniająca warunki stateczności i odwodnienia Korpus drogowy - nasyp lub ta część wykopu, która jest ograniczona koroną drogi i skarpami rowów Wysokość nasypu lub głębokość wykopu - różnica rzędnej terenu i rzędnej robót ziemnych, wyznaczonych w osi nasypu lub wykopu Nasyp niski - nasyp, którego wysokość jest mniejsza niż 1 m Nasyp średni - nasyp, którego wysokość jest zawarta w granicach od 1 do 3 m Nasyp wysoki - nasyp, którego wysokość przekracza 3 m Wskaźnik zagęszczenia gruntu - wielkość charakteryzująca stan zagęszczenia gruntu, określona wg wzoru: I s d ds gdzie: d - gęstość objętościowa szkieletu zagęszczonego gruntu, zgodnie z BN-77/ , (Mg/m 3 ), ds - maksymalna gęstość objętościowa szkieletu gruntowego przy wilgotności optymalnej, zgodnie z PN- B-04481:1988, służąca do oceny zagęszczenia gruntu w robotach ziemnych, (Mg/m 3 ) Wskaźnik różnoziarnistości - wielkość charakteryzująca zagęszczalność gruntów niespoistych, określona wg wzoru : gdzie: d60 d U d - średnica oczek sita, przez które przechodzi 60% gruntu, (mm), Strona 113

146 d10 - średnica oczek sita, przez które przechodzi 10% gruntu, (mm) Wskaźnik odkształcenia gruntu - wielkość charakteryzująca stan zagęszczenia gruntu, określona wg wzoru: I 0 E E gdzie: 2 1 E1 - moduł odkształcenia gruntu oznaczony w pierwszym obciążeniu badanej warstwy zgodnie z PN-S :1998, E2 - moduł odkształcenia gruntu oznaczony w powtórnym obciążeniu badanej warstwy zgodnie z PN-S : Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne. Wykonawca Robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, STWiORB i poleceniami Inżyniera. Niezbędne dane istotne z punktu widzenia: organizacji robót budowlanych; zabezpieczenia interesu osób trzecich; ochrony środowiska; warunków bezpieczeństwa pracy; zaplecza dla potrzeb Wykonawcy; warunków organizacji ruchu; zabezpieczenia chodników i jezdni, podano w STWiORB DM Wymagania Ogólne Wspólny Słownik Zamówień (CPV) Kody grup, klas i kategorii robót Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) dotyczących przedmiotu zamówienia podano w STWiORB DM Wymagania Ogólne. 2. Materiały (grunty) 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w STWiORB DM Warstwa technologiczna z kruszywa naturalnego oraz warstwa mrozoochronna zaliczane są do górnych warstw nasypu bądź wykopu przy zachowaniu wymagań podanych w STWiORB D oraz D Grunty i materiały do nasypów Grunty i materiały do budowy nasypów podaje tablica 1. Strona 114

147 Grunty i materiały dopuszczone do budowy nasypów powinny spełniać wymagania określone w PN-S :1998. Tablica 1. Przydatność gruntów do wykonywania budowli ziemnych wg PN-S-02205:1994 Przeznaczenie Na dolne warstwy nasypów poniżej strefy przemarzania Przydatne 1. Rozdrobnione grunty skaliste twarde oraz grunty kamieniste, zwietrzelinowe, rumosze i otoczaki 2. Żwiry i pospółki, również gliniaste 3. Piaski grubo, średnio i drobnoziarniste, naturalne i łamane 4. Piaski gliniaste z domieszką frakcji żwirowo-kamienistej (morenowe) o wskaźniku różnoziarnistości U Żużle wielkopiecowe i inne metalurgiczne ze starych zwałów (powyżej 5 lat) 6. Łupki przywęgłowe przepalone Przydatne z zastrzeżeniami 1. Rozdrobnione grunty skaliste miękkie 2. Zwietrzeliny i rumosze gliniaste 3. Piaski pylaste, piaski gliniaste, pyły piaszczyste i pyły 4. Piaski próchniczne, z wyjątkiem pylastych piasków próchnicznych 5. Gliny piaszczyste, gliny i gliny pylaste oraz inne o wl 35% 6. Gliny piaszczyste zwięzłe, gliny zwięzłe i gliny pylaste zwięzłe oraz inne grunty o granicy płynności wl od 35 do 60% 7. Wysiewki kamienne gliniaste o zawartości frakcji iłowej ponad 2% 8. Żużle wielkopiecowe i inne metalurgiczne z nowego studzenia (do 5 lat) 9. Iłołupki przywęglowe nieprzepalone Treść zastrzeżenia gdy pory w gruncie skalistym będą wypełnione gruntem lub materiałem drobnoziarnistym gdy będą wbudowane w miejsca suche lub zabezpieczone od wód gruntowych i powierzchniowych do nasypów nie wyższych niż 3 m, zabezpieczonych przed zawilgoceniem w miejscach suchych lub przejściowo zawilgoconych do nasypów nie wyższych niż 3 m: zabezpieczonych przed zawilgoceniem lub po ulepszeniu spoiwami gdy zwierciadło wody gruntowej znajduje się na głębokości większej od kapilarności biernej gruntu podłoża o ograniczonej podatności na rozpad - łączne straty masy do 5% gdy wolne przestrzenie zostaną wypełnione materiałem drobnoziarnistym Na górne warstwy nasypów w strefie przemarzania 7. Wysiewki kamienne o zawartości frakcji iłowej poniżej 2%, 1. Żwiry i pospółki 2. Piaski grubo i średnioziarniste 3. Iłołupki przywęglowe przepalone zawierające mniej niż 15% ziarn mniejszych od 0,075 mm 10. Popioły lotne i mieszaniny popiołowo-żużlowe 1. Żwiry i pospółki gliniaste 2. Piaski pylaste i gliniaste 3. Pyły piaszczyste i pyły 4. Gliny o granicy płynności mniejszej niż 35% 5. Mieszaniny popiołowożużlowe z węgla kamiennego 6. Wysiewki kamienne gliniaste o zawartości frakcji iłowej 2% gdy zalegają w miejscach suchych lub są izolowane od wody pod warunkiem ulepszenia tych gruntów spoiwami, takimi jak: cement, wapno, aktywne popioły itp. Strona 115

148 W wykopach i miejscach zerowych do głębokości przemarzania 4. Wysiewki kamienne o uziarnieniu odpowiadającym pospółkom lub żwirom Grunty niewysadzinowe 7. Żużle wielkopiecowe i inne metalurgiczne drobnoziarniste i nierozpadowe: straty masy do 1% 8. Piaski drobnoziarniste o wskaźniku nośności wnoś 10 Grunty wątpliwe i wysadzinowe gdy są ulepszane spoiwami (cementem, wapnem, aktywnymi popiołami itp.) Uwaga: Nasypy wykonać z gruntów przydatnych bez zastrzeżeń wyszczególnionych w tablicy 1. Dopuszcza się wznoszenie nasypów wyłącznie z gruntów i materiałów przydatnych do tego celu tzn. takich, które spełniają szczegółowe wymagania określone poniżej i są zaakceptowane przez Inżyniera. Akceptacja następuje na bieżąco w czasie trwania robót ziemnych na podstawie przedkładanych przez Wykonawcę wyników badań laboratoryjnych. Jeżeli Wykonawca wbuduje w nasyp grunty lub materiały nieprzydatne, to wszelkie takie części nasypów zostaną przez Wykonawcę na jego koszt usunięte i wykonane powtórnie z materiałów o odpowiednich właściwościach. Grunty do wykonania nasypów powinny spełniać następujące wymagania: zawartość cząstek 0,075 mm [%] < 15 0,02 mm [%] < 3 wskaźnik piaskowy WP > 35 wskaźnik różnoziarnistości dla dolnych warstw U > 3 dla górnych warstw U > 5 zawartość zanieczyszczeń organicznych barwa nie ciemniejsza niż wzorcowa wskaźnik wodoprzepuszczalności k nie mniejszy niż 5,18 m/dobę dla warstwy górnej (0,5 m). Mieszaniny popiołowo-żużlowe powinny spełniać następujące wymagania: uziarnienie a) zawartość frakcji piaskowo-żwirowej [%] 35 b) zawartość ziaren poniżej 0,075 mm [%] 75 zawartość nieopalonego węgla [%] 10 maksymalna gęstość objętościowa szkieletu po zagęszczeniu w aparacie Proctora wg metody I lub II [g.cm 3 ] 1,0 wskaźnik nośności po 4 dobach nasycania wodą [%] 10 pęcznienie liniowe materiału a) bez obciążenia [%] 0,2 b) z obciążeniem 3 kn/m2 [%] 0,5 kąt tarcia wewnętrznego [Ф] 20 Strona 116

149 kapilarność bierna Hkb [m] 2,0 zawartość siarczanów (w przeliczeniu na SO3) [%] < 3,0 posiadać Atest PZH Wymagania dla materiałów górnej warstwy nasypu z gruntów niewysadzinowych Materiały stosowane do górnej warstwy nasypu powinny być niewysadzinowe oraz spełniać następujące wymagania: wskaźnik nośności CBR 30%, wskaźnik wodoprzepuszczalności k 5 m/dobę, wskaźnik piaskowy WP 35, kapilarność bierna Hkb< 1,0 m, wskaźnik różnoziarnistości U Źródła materiałów Wszystkie materiały użyte do budowy powinny pochodzić tylko ze źródeł uzgodnionych i zatwierdzonych przez Inżyniera. Źródła materiałów powinny być wybrane przez Wykonawcę z wyprzedzeniem, przed rozpoczęciem robót. Przyjmuje się, że materiał musi być dostarczony do 30 dni przed rozpoczęciem robót. Wykonawca powinien dostarczyć Inżynierowi wyniki badań laboratoryjnych i reprezentatywne próbki materiałów. Materiały z zaproponowanego przez Wykonawcę źródła będą zaakceptowane do wbudowania prze Inżyniera jeżeli dostarczone przez Wykonawcę wyniki badań laboratoryjnych i ewentualne wyniki badań laboratoryjnych prowadzonych przez Inżyniera wykażą zgodność cech materiałowych z wymaganiami. Zatwierdzanie źródła materiałów nie oznacza, że wszystkie materiały z tego źródła będą przez Inżyniera dopuszczone do wbudowania. Materiały, które nie spełniają wymagań zostaną odrzucone. Sprzęt 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania i ustalenia dotyczące sprzętu określono w STWiORB DM Dobór sprzętu zagęszczającego Dobór sprzętu do zagęszczenia należy do Wykonawcy. Sprzęt do zagęszczania powinien być zatwierdzony przez Inżyniera. W tablicy 2 podano, dla różnych rodzajów gruntów, orientacyjne dane przy doborze sprzętu zagęszczającego. Tablica 2. Orientacyjne dane przy doborze sprzętu zagęszczającego Rodzaje urządzeń zagęszczających Rodzaje gruntu niespoiste: piaski, żwiry, pospółki grubość warstwy [ m ] liczba przejść n *** spoiste: pyły gliny, iły grubość warstwy [ m ] liczba przejść n *** gruboziarniste i kamieniste grubość warstwy [ m ] liczba przejść n *** Uwagi o przydatności maszyn Strona 117

150 Walce gładkie * statyczne 0,1 do 0,2 4 do 8 0,1 do 0,2 4 do 8 0,2 do 0,3 4 do 8 1) Walce statyczne - - 0,2 do 0,3 8 do 12 0,2 do 0,3 8 do 12 2) okołkowane * Walce statyczne ogumione * Walce wibracyjne gładkie ** Walce wibracyjne okołkowane ** Zagęszczarki wibracyjne ** Ubijaki szybkouderzające Ubijaki o masie od 1 do 10 Mg zrzucane z wysokości od 5 do 10 m 0,2 do 0,5 6 do 8 0,2 do 0,4 6 do ) 0,4 do 0,7 4 do 8 0,2 do 0,4 3 do 4 0,3 do 0,6 3 do 5 4) 0,3 do 0,6 3 do 6 0,2 do 0,4 6 do 10 0,2 do 0,4 6 do 10 5) 0,3 do 0,5 4 do ,2 do 0,5 4 do 8 6) 0,2 do 0,4 2 do4 0,1 do 0,3 3 do 5 0,2 do 0,4 3 do 4 6) 2,0 do 8,0 4 do 10 uderzeń w punkt 1,0 do 4,0 3 do 6 uderzeń w punkt 1,0 do 5,0 3 do 6 uderzeń w punkt *) Walce statyczne są mało przydatne w gruntach kamienistych. **) Wibracyjnie należy zagęszczać warstwy grubości 15 cm, cieńsze warstwy należy zagęszczać statycznie. ***) Wartości orientacyjne, właściwe należy ustalić na odcinku doświadczalnym. Uwagi: 1) Do zagęszczania górnych warstw podłoża. Zalecane do codziennego wygładzania (przywałowania) gruntów spoistych w miejscu pobrania i w nasypie. 2) Nie nadają się do gruntów nawodnionych. 3) Mało przydatne w gruntach spoistych. 4) Do gruntów spoistych przydatne są walce średnie i ciężkie, do gruntów kamienistych - walce bardzo ciężkie. 5) Zalecane do piasków pylastych i gliniastych, pospółek gliniastych i glin piaszczystych. 6) Zalecane do zasypek wąskich przekopów 4. Transport 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w STWiORB DM Wymagania ogólne 4.2. Transport gruntów Wybór środków transportowych oraz metod transportu powinien być dostosowany do rodzaju gruntu (materiału), jego objętości, sposobu odspajania i załadunku oraz do odległości transportu. Wydajność środków transportowych powinna być ponadto dostosowana do wydajności sprzętu stosowanego do urabiania i wbudowania gruntu (materiału). Strona 118

151 Zwiększenie odległości transportu ponad wartości zatwierdzone nie może być podstawą roszczeń Wykonawcy, dotyczących dodatkowej zapłaty za transport, o ile zwiększone odległości nie zostały wcześniej zaakceptowane na piśmie przez Inżyniera. 5. Wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne Wykonawca przedstawi Inżynierowi do akceptacji Projekt Technologii i Organizacji Robót oraz Program Zapewnienia Jakości uwzględniający wszystkie warunki, w jakich będą wykonywane roboty Ukop i dokop Miejsce ukopu lub dokopu Miejsce ukopu lub dokopu zostanie wybrane przez Wykonawcę, zaakceptowane przez Inżyniera. Miejsce ukopu lub dokopu powinno być tak dobrane, żeby zapewnić przewóz lub przemieszczanie gruntu na jak najkrótszych odległościach. O ile to możliwe, transport gruntu powinien odbywać się w poziomie lub zgodnie ze spadkiem terenu. Ukopy mogą mieć kształt poszerzonych rowów przyległych do korpusu. Ukopy powinny być wykonywane równolegle do osi drogi, po jednej lub obu jej stronach Zasady prowadzenia robót w ukopie i dokopie Pozyskiwanie gruntu z ukopu lub dokopu może rozpocząć się dopiero po pobraniu próbek i zbadaniu przydatności zalegającego gruntu do budowy nasypów oraz po wydaniu zgody na piśmie przez Inżyniera. Głębokość na jaką należy ocenić przydatność gruntu powinna być dostosowana do zakresu prac. Grunty nieprzydatne do budowy nasypów nie powinny być odspajane, chyba że wymaga tego dostęp do gruntu przeznaczonego do przewiezienia z dokopu w nasyp. Odspojone przez Wykonawcę grunty nieprzydatne powinny być wbudowane z powrotem w miejscu ich pozyskania, zgodnie ze wskazaniami Inżyniera. Roboty te będą włączone do obmiaru robót i opłacone przez Zamawiającego tylko wówczas, gdy odspojenie gruntów nieprzydatnych było konieczne i zostało potwierdzone przez Inżyniera. Dno ukopu należy wykonać ze spadkiem od 2 do 3% w kierunku możliwego spływu wody. O ile to konieczne, ukop (dokop) należy odwodnić przez wykonanie rowu odpływowego. Jeżeli ukop jest zlokalizowany na zboczu, nie może on naruszać stateczności zbocza. Dno i skarpy ukopu po zakończeniu jego eksploatacji powinny być tak ukształtowane, aby harmonizowały z otaczającym terenem. Na dnie i skarpach ukopu należy przeprowadzić rekultywację według odrębnej dokumentacji projektowej opracowanej przez Wykonawcę Wykonanie nasypów Przygotowanie podłoża w obrębie podstawy nasypu Przed przystąpieniem do budowy nasypu należy w obrębie jego podstawy zakończyć roboty przygotowawcze, określone w STWiORB DM Strona 119

152 Wycięcie stopni w zboczu Jeżeli pochylenie poprzeczne i podłużne terenu w stosunku do osi nasypu jest większe niż 1:5 należy, dla zabezpieczenia przed zsuwaniem się nasypu, wykonać w zboczu stopnie o spadku górnej powierzchni, wynoszącym około 4% 1% i szerokości od 0,50 do 1,0 m.( pochylenie poprzeczne) lub szerokości od 1,0 do 2,5m.( pochylenie podłużne) Zagęszczenie gruntu i nośność w podłożu nasypu Wykonawca powinien skontrolować wskaźnik zagęszczenia gruntów rodzimych, zalegających w strefie podłoża nasypu, do głębokości 0,5 m od powierzchni terenu. Jeżeli wartość wskaźnika zagęszczenia jest mniejsza niż określona w tablicy 3, Wykonawca powinien dogęścić podłoże tak, aby powyższe wymaganie zostało spełnione. Jeżeli wartości wskaźnika zagęszczenia określone w tablicy 3 nie mogą być osiągnięte przez bezpośrednie zagęszczanie podłoża, to należy podjąć środki w celu ulepszenia gruntu podłoża zgodnie z zaleceniami D , umożliwiające uzyskanie wymaganych wartości wskaźnika zagęszczenia. Tablica 3. Minimalne wartości wskaźnika zagęszczenia dla podłoża nasypów do głębokości 0,5 m od powierzchni terenu Nasypy o wysokości, m Minimalna wartość Is dla: autostrad i dróg ekspresowych innych dróg kategoria ruchu KR3-KR6 kategoria ruchu KR1-KR2 do 2 1,00 0,97 0,95 ponad 2 0,97 0,97 0, Spulchnienie gruntów w podłożu nasypów Jeżeli nasyp ma być budowany na powierzchni skały lub na innej gładkiej powierzchni, to przed przystąpieniem do budowy nasypu powinna ona być rozdrobniona lub spulchniona na głębokość co najmniej 15 cm, w celu poprawy jej powiązania z podstawą nasypu Wybór gruntów i materiałów do wykonania nasypów Wybór gruntów i materiałów do wykonania nasypów powinien być dokonany z uwzględnieniem zasad podanych w punkcie Zasady wykonania nasypów Ogólne zasady wykonywania nasypów Nasypy powinny być wznoszone przy zachowaniu przekroju poprzecznego i profilu podłużnego, które określono w dokumentacji projektowej, z uwzględnieniem ewentualnych zmian wprowadzonych zawczasu przez Inżyniera. W celu zapewnienia stateczności nasypu i jego równomiernego osiadania należy przestrzegać następujących zasad: Strona 120

153 Nasypy należy wykonywać metodą warstwową, z gruntów przydatnych do budowy nasypów. Nasypy powinny być wznoszone równomiernie na całej szerokości. Grubość warstwy w stanie luźnym powinna być odpowiednio dobrana zgodnie z zaleceniami p w zależności od rodzaju gruntu i sprzętu używanego do zagęszczania. Przystąpienie do wbudowania kolejnej warstwy nasypu może nastąpić dopiero po stwierdzeniu przez Inżyniera prawidłowego wykonania warstwy poprzedniej. Grunty o różnych właściwościach należy wbudowywać w oddzielnych warstwach, o jednakowej grubości na całej szerokości nasypu. Grunty spoiste należy wbudowywać w dolne, a grunty niespoiste w górne warstwy nasypu. Warstwy gruntu przepuszczalnego należy wbudowywać poziomo, a warstwy gruntu mało przepuszczalnego (o współczynniku K m/s) ze spadkiem górnej powierzchni około 4% 1%. Kiedy nasyp jest budowany w terenie płaskim spadek powinien być obustronny, gdy nasyp jest budowany na zboczu spadek powinien być jednostronny, zgodny z jego pochyleniem. Ukształtowanie powierzchni warstwy powinno uniemożliwiać lokalne gromadzenie się wody. Jeżeli w okresie zimowym następuje przerwa w wykonywaniu nasypu, a górna powierzchnia jest wykonana z gruntu spoistego, to jej spadki porzeczne powinny być ukształtowane ku osi nasypu, a woda odprowadzona poza nasyp z zastosowaniem ścieku. Górną warstwę nasypu, o grubości co najmniej 0,5 m należy wykonać z gruntów niewysadzinowych, o wskaźniku wodoprzepuszczalności k 5 m/d i wskaźniku różnoziarnistości U 5. Grunt przewieziony w miejsce wbudowania powinien być bezzwłocznie wbudowany w nasyp. Inżynier może dopuścić czasowe składowanie gruntu, pod warunkiem jego zabezpieczenia przed nadmiernym zawilgoceniem Wykonywanie nasypów na dojazdach do obiektów mostowych Do wykonywania nasypów na dojazdach do obiektów mostowych, na długości równej długości klina odłamu należy stosować żwiry, pospółki, piaski średnioziarniste i gruboziarniste, o wskaźniku różnoziarnistości U 5 i współczynniku wodoprzepuszczalności k m/s. W czasie wykonywania nasypu na dojazdach należy spełnić wymagania ogólne, sformułowane w pkcie Wskaźnik zagęszczenia gruntu Is powinien być nie mniejszy niż 1,00 na całej wysokości nasypu (dla autostrad górne 0,2 m nasypu - 1,03, tablica 3) Wykonanie nasypów nad przepustami Nasypy w obrębie przepustów należy wykonywać jednocześnie z obu stron przepustu z jednakowych, dobrze zagęszczonych poziomych warstw gruntu. Dopuszcza się wykonanie przepustów z innych poprzecznych elementów odwodnienia w przekopach (wcinkach) wykonanych w poprzek uformowanego nasypu. W tym przypadku podczas wykonania nasypu w obrębie przekopu należy uwzględnić wymagania określone w pkt Wykonywanie nasypów w okresie deszczów Wykonywanie nasypów należy przerwać, jeżeli wilgotność gruntu przekracza wartość dopuszczalną, to znaczy jest większa od wilgotności optymalnej o więcej niż 10% jej wartości. Strona 121

154 Na warstwie gruntu nadmiernie zawilgoconego nie wolno układać następnej warstwy gruntu. Osuszenie można przeprowadzić w sposób mechaniczny lub chemiczny, poprzez wymieszanie z wapnem palonym albo hydratyzowanym. W celu zabezpieczenia nasypu przed nadmiernym zawilgoceniem, poszczególne jego warstwy oraz korona nasypu po zakończeniu robót ziemnych powinny być równe i mieć spadki potrzebne do prawidłowego odwodnienia, według pkt W okresie deszczowym nie należy pozostawiać nie zagęszczonej warstwy do dnia następnego. Jeżeli warstwa gruntu niezagęszczonego uległa przewilgoceniu, a Wykonawca nie jest w stanie osuszyć jej i zagęścić w czasie zaakceptowanym przez Inżyniera, to może on nakazać Wykonawcy usunięcie wadliwej warstwy Wykonywanie nasypów w okresie mrozów Niedopuszczalne jest wykonywanie nasypów w temperaturze przy której nie jest możliwe osiągnięcie w nasypie wymaganego wskaźnika zagęszczenia gruntów. Nie dopuszcza się wbudowania w nasyp gruntów zamarzniętych lub gruntów przemieszanych ze śniegiem lub lodem. W czasie dużych opadów śniegu wykonywanie nasypów powinno być przerwane. Przed wznowieniem prac należy usunąć śnieg z powierzchni wznoszonego nasypu. Jeżeli warstwa niezagęszczonego gruntu zamarzła, to nie należy jej przed rozmarznięciem zagęszczać ani układać na niej następnych warstw Zagęszczenie gruntu Ogólne zasady zagęszczania gruntu Każda warstwa gruntu jak najszybciej po jej rozłożeniu, powinna być zagęszczona z zastosowaniem sprzętu odpowiedniego dla danego rodzaju gruntu oraz występujących warunków. Rozłożone warstwy gruntu należy zagęszczać od krawędzi nasypu w kierunku jego osi Grubość warstwy Grubość warstwy zagęszczonego gruntu oraz liczbę przejść maszyny zagęszczającej zaleca się określić doświadczalnie dla każdego rodzaju gruntu i typu maszyny, zgodnie z zasadami podanymi w pkt Orientacyjne wartości, dotyczące grubości warstw różnych gruntów oraz liczby przejazdów różnych maszyn do zagęszczania podano w punkcie Wilgotność gruntu Wilgotność gruntu w czasie zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej, z tolerancją: w gruntach niespoistych 2 % w gruntach mało i średnio spoistych +0 %, 2 % Strona 122

155 w mieszaninach popiołowo-żużlowych +2 %, 4 % Sprawdzenie wilgotności gruntu należy przeprowadzać laboratoryjnie, z częstotliwością określoną w pkt i Wymagania dotyczące zagęszczania W zależności od uziarnienia stosowanych materiałów, zagęszczenie warstwy należy określać za pomocą oznaczenia wskaźnika zagęszczenia lub porównania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia. Kontrolę zagęszczenia na podstawie porównania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia, określonych zgodnie z normą PN-S-02205:1998, należy stosować tylko dla gruntów gruboziarnistych, dla których nie jest możliwe określenie wskaźnika zagęszczenia Is, według BN-77/ Wskaźnik zagęszczenia gruntów w nasypach, określony według normy BN-77/ , powinien na całej szerokości korpusu spełniać wymagania podane w tablicy 4. Tablica 4. Minimalne wartości wskaźnika zagęszczenia gruntu w nasypach Strefa nasypu Minimalna wartość Is dla: Autostrad i dróg ekspresowych innych dróg kategoria ruchu KR3-KR6 kategoria ruchu KR1-KR2 Górna warstwa o grubości 20 cm 1,03 1,00 1,00 Niżej leżące warstwy nasypu do głębokości od powierzchni robót ziemnych: - 0,2 do 2,0 m (autostrady) - 0,2 do 1,2 m (inne drogi) Warstwy nasypu na głębokości od powierzchni robót ziemnych poniżej: - 2,0 m (autostrady) - 1,2 m (inne drogi) 1,00-0, ,00-0,97-0,97-0,95 Tablica 5. Minimalne wartości wtórnego modułu odkształcenia gruntu w nasypach [MPa] Strefa nasypu Minimalna wartość E2 dla: innych dróg Strona 123

156 Autostrad i dróg ekspresowych kategoria ruchu KR3-KR6 Na powierzchni robót ziemnych Na powierzchni 0,2 m poniżej powierzchni robót ziemnych: dla autostrady dla pozostałych dróg Między 0,2 m 2,0 m poniżej powierzchni robót ziemnych- dla autostrad Na powierzchni 1,2 m poniżej powierzchni robót ziemnych - dla pozostałych dróg Poniżej: 2,0 m poniżej powierzchni robót ziemnych dla autostrad 1,2 m poniżej powierzchni robót ziemnych kategoria ruchu KR1-KR2 Jako zastępcze kryterium oceny wymaganego zagęszczenia gruntów dla których trudne jest pomierzenie wskaźnika zagęszczenia, przyjmuje się wartość wskaźnika odkształcenia I0 określonego zgodnie z normą PN-S :1998. Wskaźnik odkształcenia IO nie powinien być większy niż: dla żwirów, pospółek i piasków 2,2 przy wymaganej wartości Is 1,0, 2,5 przy wymaganej wartości Is 1,0, dla gruntów różnoziarnistych (żwirów gliniastych, pospółek gliniastych, pyłów piaszczystych, piasków gliniastych, glin piaszczystych, glin piaszczystych zwięzłych) 3,0, dla narzutów kamiennych, rumoszy 4, dla gruntów antropogenicznych na podstawie badań poligonowych. Jeżeli badania kontrolne wykażą, że zagęszczenie warstwy nie jest wystarczające, to Wykonawca powinien spulchnić warstwę, doprowadzić grunt do wilgotności optymalnej i powtórnie zagęścić. Jeżeli powtórne zagęszczenie nie spowoduje uzyskania wymaganego wskaźnika zagęszczenia, Wykonawca powinien usunąć warstwę i wbudować nowy materiał, o ile Inżynier nie zezwoli na ponowienie próby prawidłowego zagęszczenia warstwy Próbne zagęszczenie Odcinek doświadczalny dla próbnego zagęszczenia gruntu o minimalnej powierzchni 300 m 2, powinien być wykonane na terenie oczyszczonym z gleby, na którym układa się grunt czterema pasmami o szerokości od 3,5 do 4,5 m każde. Poszczególne warstwy układanego gruntu powinny mieć w każdym pasie inną grubość z tym, że wszystkie muszą mieścić się w granicach właściwych dla danego sprzętu zagęszczającego. Wilgotność gruntu powinna być równa optymalnej z tolerancją podaną w punkcie Grunt ułożony na poletku według podanej wyżej zasady powinien być następnie zagęszczony, a po każdej serii przejść maszyny należy określić Strona 124

157 wskaźniki zagęszczenia, dopuszczając stosowanie innych, szybkich metod pomiaru (sonda izotopowa, ugięciomierz udarowy po ich skalibrowaniu w warunkach terenowych). Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia należy wykonać co najmniej w 4 punktach, z których co najmniej 2 powinny umożliwić ustalenie wskaźnika zagęszczenia w dolnej części warstwy. Na podstawie porównania uzyskanych wyników zagęszczenia z wymaganiami podanymi w pkt dokonuje się wyboru sprzętu i ustala się potrzebną liczbę przejść oraz grubość warstwy rozkładanego gruntu. 6. Kontrola jakości robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne 6.2. Sprawdzenie wykonania ukopu i dokopu Sprawdzenie wykonania ukopu i dokopu polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w punkcie 5.2 niniejszej STWiORB oraz w dokumentacji projektowej i STWiORB. W czasie kontroli należy zwrócić szczególną uwagę na sprawdzenie: zgodności rodzaju gruntu z określonym w dokumentacji projektowej i STWiORB, zachowania kształtu zboczy, zapewniającego ich stateczność, odwodnienia, zagospodarowania (rekultywacji) terenu po zakończeniu eksploatacji ukopu Sprawdzenie jakości wykonania nasypów Rodzaje badań i pomiarów Sprawdzenie jakości wykonania nasypów polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w punktach 2,3 oraz 5.3 niniejszej specyfikacji, w dokumentacji projektowej i STWiORB. Szczególną uwagę należy zwrócić na: badania przydatności gruntów do budowy nasypów, badania prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypu, badania zagęszczenia nasypu, pomiary kształtu nasypu. odwodnienie nasypu Badania przydatności gruntów do budowy nasypów Badania przydatności gruntów do budowy nasypu powinny być przeprowadzone na próbkach pobranych z każdej partii przeznaczonej do wbudowania w korpus ziemny, pochodzącej z nowego źródła, jednak nie rzadziej niż jeden raz na 3000 m 3. W każdym badaniu należy określić następujące właściwości: skład granulometryczny, wg PN-B-04481:1988, zawartość części organicznych, wg PN-B-04481:1988 wilgotność naturalną, wg PN-B-04481:1988, wilgotność optymalną i maksymalną gęstość objętościową szkieletu gruntowego, wg PN-B-04481:1988, granicę płynności, wg PN-B-04481:1988, Strona 125

158 kapilarność bierną, wg PN-B-04493:1960, wskaźnik piaskowy, wg BN-64/ granica plastyczności Badania kontrolne prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypu Badania kontrolne prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypu polegają na sprawdzeniu: prawidłowości rozmieszczenia gruntów o różnych właściwościach w nasypie, odwodnienia każdej warstwy, grubości każdej warstwy i jej wilgotności przy zagęszczaniu; badania należy przeprowadzić nie rzadziej niż jeden raz na 500 m 2 warstwy, nadania spadków warstwom z gruntów spoistych według pktu poz. d), przestrzegania ograniczeń określonych w punktach i , dotyczących wbudowania gruntów w okresie deszczów i mrozów Sprawdzenie zagęszczenia nasypu oraz podłoża nasypu Sprawdzenie zagęszczenia nasypu oraz podłoża nasypu polega na skontrolowaniu zgodności wartości wskaźnika zagęszczenia Is lub stosunku modułów odkształcenia z wartościami określonymi w punktach i Do bieżącej kontroli zagęszczenia dopuszcza się aparaty izotopowe. Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia Is powinno być przeprowadzone według normy BN-77/ , oznaczenie modułów odkształcenia według normy PN-S-02205:1998. Zagęszczenie każdej warstwy należy kontrolować nie rzadziej niż: jeden raz w trzech punktach na 1000 m 2 warstwy, w przypadku określenia wartości Is, jeden raz w trzech punktach na 2000 m 2 warstwy w przypadku określenia pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia. Wyniki kontroli zagęszczenia robót Wykonawca powinien wpisywać do dokumentów laboratoryjnych. Prawidłowość zagęszczenia konkretnej warstwy nasypu lub podłoża pod nasypem powinna być potwierdzona przez Inżyniera wpisem w dzienniku budowy Pomiary kształtu nasypu Pomiary kształtu nasypu obejmują kontrolę: prawidłowości wykonania skarp, szerokości korony korpusu. Sprawdzenie prawidłowości wykonania skarp polega na skontrolowaniu zgodności z wymaganiami dotyczącymi pochyleń i dokładności wykonania skarp, określonymi w Dokumentacji Projektowej. Sprawdzenie szerokości korony korpusu polega na porównaniu szerokości korony korpusu na poziomie wykonywanej warstwy nasypu z szerokością wynikającą z wymiarów geometrycznych korpusu, określonych w dokumentacji projektowej Sprawdzenie jakości wykonania odkładu Strona 126

159 Sprawdzenie wykonania odkładu polega na sprawdzeniu zgodności z wymaganiami określonymi w punktach 2 oraz 5.4 niniejszej specyfikacji, w dokumentacji projektowej i STWiORB. Szczególną uwagę należy zwrócić na: prawidłowość usytuowania i kształt geometryczny odkładu, odpowiednie wbudowanie gruntu, właściwe zagospodarowanie (rekultywację) odkładu, zgodność z ustawą o odpadach. 7. Obmiar robót 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest metr sześcienny (m 3 ) wykonania nasypów z gruntów z wykopu. Jednostką obmiarową jest metr sześcienny (m 3 ) wykonania nasypów z gruntu z dokopu. Objętość ukopu i dokopu będzie ustalona w metrach sześciennych jako różnica ogólnej objętości nasypów i ogólnej objętości wykopów, z uwzględnieniem spulchnienia gruntu, tj. procentowego stosunku objętości gruntu w stanie rodzimym do objętości w nasypie. Objętość nasypów będzie ustalona w metrach sześciennych na podstawie obliczeń z przekrojów poprzecznych, w oparciu o poziom gruntu rodzimego lub poziom gruntu po usunięciu warstw gruntów nieprzydatnych. 8. Odbiór robót 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru podano w STWiORB DM Wymagania ogólne W przypadku niezgodności, choć jednego elementu robót z wymaganiami, roboty uznaje się za niezgodne z Dokumentacją Projektową i Wykonawca zobowiązany jest do ich poprawy na własny koszt. 9. Podstawa płatności 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w STWiORB DM Wymagania ogólne 9.2. Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania jednego metra sześciennego (m 3 ) nasypów z gruntu pozyskanego z wykopu obejmuje: opracowanie Projektu Technologii i Organizacji Robót oraz Programu Zapewnienia Jakości, zastosowanie materiałów pomocniczych koniecznych do prawidłowego wykonania robót lub wynikających z przyjętej technologii robót; prace pomiarowe, oznakowanie robót, Strona 127

160 wbudowanie dostarczonego gruntu z wykopów w nasyp, zagęszczenie gruntu, osuszenie mechaniczne lub chemiczne, profilowanie powierzchni nasypu, rowów i skarp, odwodnienie terenu robót, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w STWiORB. Cena wykonania jednego metra sześciennego (m 3 ) nasypów z gruntu z dokopów obejmuje: opracowanie Projektu Technologii i Organizacji Robót oraz Programu Zapewnienia Jakości, zastosowanie materiałów pomocniczych koniecznych do prawidłowego wykonania robót lub wynikających z przyjętej technologii robót; prace pomiarowe, oznakowanie robót, pozyskanie gruntu z dokopu, jego odspojenie i załadunek na środki transportowe, transport z dokopu na miejsce wbudowania w nasypy, wbudowanie dostarczonego gruntu w nasyp, zagęszczenie gruntu, profilowanie powierzchni nasypu, rowów i skarp, wyprofilowanie skarp dokopu, rekultywacja dokopu i terenu przyległego do drogi, odwodnienie terenu robót, wykonanie dróg dojazdowych na czas budowy, a następnie ich rozebranie, przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w STWiORB, uporządkowanie terenu robót. 10. Przepisy związane Normy BN-88/ BN-77/ PN-88/B PN-S-02205:1998 Podłoże i podłoże kolejowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu. Grunty budowlane. Badania próbek gruntu. Roboty ziemne. Wymagania i badania Inne dokumenty Instrukcja badań podłoża gruntowego budowli drogowych i mostowych, GDDP, Warszawa 1998 Strona 128

161 D PODBUDOWY D Wykonanie oczyszczenia i skropienia warstw konstrukcyjnych nawierzchni drogowych 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot SST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z zadaniem Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania SST Szczegółowa specyfikacja techniczna stanowi dokument przetargowy przy zlecaniu oraz odbiorze robót związanych z realizacją zadania wymienionego w punkcie Zakres robót objętych SST Ustalenia zawarte w niniejszej Specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych oczyszczeniem i skropieniem warstw konstrukcyjnych przed ułożeniem następnej warstwy nawierzchni i obejmują: a) oczyszczenie i skropienie warstw bitumicznych -warstwy wiążącej, b) oczyszczenie i skropienie warstw niebitumicznych - warstwy podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie. Zakres występowania robót przy oczyszczeniu i skropieniu zgodnie z lokalizacją wg Dokumentacji Projektowej Określenia podstawowe Kationowa emulsja asfaltowa - jest to emulsja, w której emulgator nadaje dodatnie ładunki cząstkom zdyspergowanego asfaltu Zakładowa kontrola produkcji (ZKP) - jest to stała wewnętrzna kontrola produkcji prowadzona przez producenta w celu wykazania, że produkcja jest zgodna ze Wstępnym badaniem typu. Wszystkie elementy, wymagania i przedsięwzięte środki przyjęte przez producenta należy systematycznie dokumentować w formie zapisów i procedur. Dokumentacja systemu kontroli produkcji gwarantuje zapewnienie jakości i umożliwia kontrolę wymaganych parametrów wyrobu oraz efektywne prowadzenie systemu kontroli produkcji. ZKP obejmuje kontrolę i badania: wyposażenia, surowców, procesów produkcyjnych oraz wyrobu końcowego Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi polskimi normami i z definicjami podanymi w D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w D-M Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY 2.1. Warunki ogólne stosowania materiałów Warunki ogólne stosowania materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w DM Wymagania ogólne pkt 2. Wymagane jest również wypełnienie warunków zawartych w WT-3 Emulsje Asfaltowe 2009, IBDM, Warszawa Materiały do skropienia warstw konstrukcyjnych Materiałem stosowanym przy wykonaniu skropienia według zasad niniejszej Specyfikacji powinny być kationowe emulsje asfaltowe spełniające wymagania aktualnego Załącznika krajowego NA do normy PN-EN Strona 129

162 Do skropienia podbudowy z mieszanki kruszywa niezwiązanego stosować kationową emulsję asfaltową niemodyfikowaną C60 B3 ZM. Do skropienia podbudowy z AC i warstwy wiążącej AC z asfaltem zwykłym należy stosować kationową emulsję asfaltową niemodyfikowaną C60 B3 ZM. Do skropienia warstwy podbudowy i wiążącej z AC WMS z asfaltem modyfikowanym należy stosować kationową emulsję asfaltową modyfikowaną C60 BP3 ZM Połączenia międzywarstwowe Zalecane ilości pozostałego lepiszcza do skropienia podano w tabeli poniżej: Układana warstwa asfaltowa Podłoże pod warstwę asfaltowa Ilość pozostałego lepiszcza [kg/m 2 ] Podbudowa z betonu asfaltowego AC lub AC WMS Warstwa wiążąca z betonu asfaltowego AC lub AC WMS Warstwa ścieralna z betonu asfaltowego AC Podbudowa z kruszywa stabilizowanego mechanicznie Nawierzchnia asfaltowa o chropowatej powierzchni 0,5 0,7 0,2 0,5 Podbudowa asfaltowa 0,3 0,5 Warstwa ścieralna z mieszanki SMA Warstwa wiążąca asfaltowa 0,1 0,3 Powyżej podane ilość są ilościami przybliżonymi, a dokładne zużycie lepiszczy powinno być ustalone na odcinku próbnym w zależności od rodzaju warstwy, jej faktury i stanu powierzchni oraz zaakceptowane przez Inżyniera Zgodnie z WT-3 Emulsje Asfaltowe 2009 potwierdzenie zgodności dla zastosowanej emulsji odbywa się według systemu 2+ według Dyrektywy 89/106/ EWG. Aby zagwarantować, że wyrób spełnia wymagania określone w WT-3 Emulsje asfaltowe 2009 producent powinien przeprowadzić Wstępne badanie typu (według pkt ) oraz prowadzić Zakładową kontrolę produkcji (ZKP), która powinna być certyfikowana przez jednostkę notyfikowaną (wymaganą do oznakowania CE) lub przez jednostkę akredytowaną (wymaganą do oznakowania znakiem budowlanym B) Wstępne badanie typu Przed wprowadzeniem emulsji do stosowania należy wykonać Wstępne badanie typu w celu potwierdzenia zgodności wyrobu z wymaganiami określonymi w normie PN-EN Wstępne badanie typu w odniesieniu do odpowiednich właściwości należy powtórzyć, gdy surowce do produkcji emulsji lub proces jej produkcji ulegną zmianie w sposób istotnie wpływający na co najmniej jedną właściwość. Wyniki Wstępnego badania typu oraz kolejnych badań należy dokumentować, aby stanowiły podstawę do prowadzenia ZKP. Producent powinien przechowywać je co najmniej przez pięć lat od daty przeprowadzenia badania i udostępniać do wglądu uprawnionym organom kontrolnym. Właściwości emulsji, które należy oznaczyć w ramach Wstępnego badania typu, określono w tablicy Zakładowa kontrola produkcji Producent powinien opracować zgodnie z normą PN-EN Plan Jakości i procedury Zakładowej kontroli produkcji (ZKP). System ZKP dotyczący kationowych emulsji asfaltowych, który jest zgodny z wymaganiami podanymi w normie PN-EN ISO 9001, może być uznany, jeżeli spełnia wymagania normy PN-EN Minimalna częstość oraz zakres badań i kontroli: Strona 130

163 - urządzeń produkcyjnych powinny być zgodne z podanymi w tablicy 2; - surowców dostarczanych do produkcji emulsji powinny być zgodne z podanymi w tablicy 3; - wyprodukowanej emulsji asfaltowej powinny być zgodne z podanymi w tablicy 4. Tablica 2. Zakres oraz minimalna częstość badań i kontroli urządzeń produkcyjnych. Części urządzeń produkcyjnych Przedmiot badania lub kontroli Cel Minimalna częstość badania lub kontroli Urządzenia wagowe Sprawdzenie wizualne Sprawdzenie dokładności ważenia Ustalenie, czy urządzenia wagowe działają prawidłowo Zapewnienie dokładności zgodnie z wymaganiami Planu Jakości codziennie a) po zainstalowaniu a) b) co najmniej raz w roku c) w wypadku wystąpienia wątpliwości Dozownik dodatków Badanie organoleptyczne Badanie dokładności Ustalenie, czy dozownik działa prawidłowo Zapewnienie dokładności zgodnie z wymaganiami Planu Jakości codziennie, jeżeli pierwsza partia produkcyjna zawiera dodatek a) po zainstalowaniu a) b) co najmniej raz w roku c) w wypadku wystąpienia wątpliwości Przepływomierz Porównanie rzeczywistych ilości ze wskazaniami przepływomierzy Zapewnienie dokładności zgodnie z wymaganiami Planu Jakości a) po zainstalowaniu a) b) co najmniej raz w roku c) w wypadku wystąpienia wątpliwości Pehametr b) Wzorcowanie Zapewnienie dokładności System pomiarowy i podajnikowy (przy urządzeniach produkcyjnych działających w sposób cykliczny) System dozowania (przy urządzeniach produkcyjnych działających w sposób ciągły) Wyposażenie nadzorujące (monitorujące) temperaturę Porównanie znajdującej się w partii produkcyjnej ilości składników z ilością założoną według metody opisanej w Planie Jakości Porównanie masy użytych składników w określonym czasie z założona masą według metody opisanej w Planie Jakości Sprawdzenie wizualne Badanie dokładności a) Lub po awarii i naprawie, b) W wypadku, gdy urządzenie jest wyposażone w pehametr. Ustalenie, że dokładność przygotowania partii produkcyjnej odpowiada wymaganiom Planu Jakości Ustalenie, że dokładność odpowiada wymaganiom Planu Jakości Ustalenie, że wyposażenie działa prawidłowo Zapewnienie, że temperatura mierzona jest prawidłowo a) po zainstalowaniu a) b) co najmniej raz w roku c) w wypadku wystąpienia wątpliwości a) po zainstalowaniu a) b) co najmniej raz w roku c) w wypadku wystąpienia wątpliwości a) po zainstalowaniu a) b) co najmniej raz w roku c) w wypadku wystąpienia wątpliwości codziennie a) po zainstalowaniu a) b) co najmniej raz w roku c) w wypadku wystąpienia wątpliwości Strona 131

164 Tablica 3. Zakres oraz częstość badań i kontroli surowców, przeprowadzanych w wytwórni emulsji. Surowce Przedmiot badania lub kontroli Metoda badań według normy Odchylenie Minimalna częstość badania lub kontroli Kontrola dokumentów sprzedaży i świadectw badań a) każda dostawa 1. Asfalt 2. Upłynniacz Właściwości organoleptyczne Penetracja lub lepkość b) Temperatura mięknienia b) Kontrola dokumentów sprzedaży i świadectw badań a) Właściwości organoleptyczne PN-EN 1425 PN-EN 1426 lub PN-EN lub PN- EN PN-EN 1427 PN-EN 1425 Gęstość PN-EN ISO 3675 W wypadku asfaltu upłynnianego lepkość Destylacja 3. Woda Według Planu Jakości 4. Emulgatory Kontrola dokumentów sprzedaży i świadectw badań a) Według Planu Jakości PN-EN PN-EN ISO 3405 a) według wymagań zakładowych producenta emulsji według normy dotyczącej metody badania lub wymagań zakładowych producenta emulsji według normy dotyczącej metody badania lub wymagań zakładowych producenta emulsji według normy dotyczącej metody badania lub wymagań zakładowych producenta upłynniacza według normy dotyczącej metody badania lub wymagań zakładowych producenta upłynniacza według normy dotyczącej metody badania lub wymagań zakładowych producenta upłynniacza według normy dotyczącej metody badania lub wymagań zakładowych producenta upłynniacza według wymagań zakładowych producenta upłynniacza według wymagań zakładowych producenta emulsji według wymagań zakładowych producentaemulgatora według wymagań zakładowych producenta emulsji raz na dwa tygodnie raz na dwa tygodnie lub raz na 300 Mg (w zależności co wystąpi pierwsze) lub raz na dostawę statkiem raz na dwa tygodnie lub raz na 300 Mg (w zależności co wystąpi pierwsze) lub raz na dostawę statkiem każda dostawa każda dostawa raz w roku raz w roku raz w roku raz w roku każda dostawa według Planu Jakości Strona 132

165 5. Kwasy 6. Inne dodatki Kontrola dokumentów sprzedaży i świadectw badań a) Według Planu Jakości Kontrola dokumentów sprzedaży i świadectw badań a) Według Planu Jakości według wymagań zakładowych producenta kwasu według wymagań zakładowych producenta emulsji według wymagań zakładowych producenta dodatku według wymagań zakładowych producenta emulsji każda dostawa według Planu Jakości każda dostawa według Planu Jakości a) Do decyzji dostawcy i producenta emulsji. b) Wyniki dostarczone przez dostawce asfaltu mogą być zaakceptowane, gdy dostawca posiada ZKP do danego wyrobu, zgodną z ISO c) Jeżeli odpowiada składowi upłynniacza. Tablica 4. Zakres oraz częstość badań i kontroli emulsji asfaltowych. Wyrób Przedmiot badania lub kontroli Metoda badań według normy a) Odchylenie Minimalna częstość badania lub kontroli 1. Emulsja Właściwości organoleptyczne PN-EN 1425 Temperatura Zawartość lepiszcza (poprzez oznaczenie zawartości wody lub destylacje) Czas wypływu lub Lepkość dynamiczna (o ile dotyczy) Indeks rozpadu Metoda z wypełniaczem mineralnym Czas mieszalności (o ile dotyczy) Stabilność podczas mieszania z cementem (o ile dotyczy) PN-EN 1428 PN-EN 1431 PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN PN-EN ph (o ile dotyczy) PN-EN Pozostałość na sicie PN-EN 1429 według wymagań zakładowych producenta emulsji według wymagań zakładowych producenta emulsji każda partia b) w zależności od wymagań kontroli produkcji, pakowania i przechowywania według normy dotyczącej metody każda partia badania oraz klasy wg produkcyjna PN-EN według normy dotyczącej metody każda partia badania oraz klasy wg produkcyjna PN-EN według normy nie mniej niż raz na dotyczącej metody trzy partie badania oraz klasy wg produkcyjne lub PN-EN wyrób według wymagań zakładowych producenta emulsji każda partia produkcyjna według normy dotyczącej metody każda partia badania oraz klasy wg produkcyjna PN-EN Strona 133

166 2. Wizualna ocena przydatności środków transportu do przewozu emulsji Adhezja Czystość i stan ogólny PN-EN i według WT-3, załącznik 2 według normy dotyczącej metody każda partia badania oraz klasy wg produkcyjna PN-EN Przed każdym załadunkiem a) Jeżeli występuje korelacja z metodą badań opisaną w PN-EN, to można stosować inne metody badań. W wypadku wystąpienia rozbieżności należy stosować metodę opisaną w PN-EN. b) Wielkość partii produkcyjnej powinna być określona w zakładowym Planie Jakości Metody badań Badania kationowych emulsji asfaltowych należy przeprowadzać według norm wyszczególnionych w tablicy 4. Do badania indeksu rozpadu emulsji należy stosować wypełniacz mineralny Forshammer. W okresie 12 miesięcy od daty opublikowania załącznika krajowego do PN-EN dopuszcza się stosowanie innych wypełniaczy mineralnych (na przykład Sikaisol), jednak zgodnych z zapisami PN-EN Badanie adhezji należy przeprowadzać jedną z dwóch metod: a) dotychczas stosowaną metodą - według załącznika 2 do WT-3 Emulsje asfaltowe 2009, b) według PN-EN 13614, na krajowym kruszywie - do badań zaleca się grys płukany granitowy, frakcji 8/11 z Kopalni Graniczna", o adresie: Graniczna 15, Goczalków. Adhezję należy oznaczać co najmniej jeden raz dla każdej partii produkcyjnej emulsji. Próbki emulsji i asfaltów do badań laboratoryjnych powinny być pobierane według PN-EN 58. Przygotowanie próbek analitycznych powinno być wykonane według PN-EN Składowanie emulsji Warunki przechowywania nie mogą powodować utraty cech lepiszcza i obniżenia jego jakości. Lepiszcze należy przechowywać w zbiornikach stalowych zabezpieczonych przed dostępem wody i zanieczyszczeniem. Warunki przechowywania: czas składowania emulsji nie powinien przekraczać 3 miesięcy od daty jej produkcji, temperatura przechowywania emulsji nie powinna być niższa niż 3 0 C. Przy przechowywaniu emulsji asfaltowej należy przestrzegać zasad ustalonych przez producenta. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do oczyszczenia warstw nawierzchni Do oczyszczenia warstw nawierzchni należy stosować następujący sprzęt: szczotki mechaniczne (zaleca się urządzenia dwuszczotkowe z możliwością odpylania), sprężarki, zbiorniki z wodą, szczotki ręczne, lub inny sprzęt zaakceptowany przez Inżyniera. Strona 134

167 3.3. Sprzęt do skrapiania warstw nawierzchni Do skrapiania warstw nawierzchni należy używać skrapiarki wyposażonej w urządzenia pomiarowo-kontrolne pozwalające na sprawdzenie i regulowanie następujących parametrów: temperatury, ciśnienia, obrotów pompy dozującej lepiszcze, prędkości poruszania się skrapiarki, ilości dozowanego lepiszcza. Skrapiarka powinna zapewniać rozkładanie lepiszcza z tolerancją 10 % w stosunku do ilości założonej. Zbiornik na lepiszcze skrapiarki powinien być izolowany termicznie tak aby było możliwe zachowanie stałej temperatury lepiszcza. Wykonawca powinien posiadać aktualne świadectwo cechowania skrapiarki, które należy przedstawić Inżynierowi do aprobaty. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w D-M Wymagania ogólne pkt Transport emulsji Emulsja może być transportowana w cysternach, autocysternach, skrapiarkach, beczkach i innych opakowaniach pod warunkiem, że nie będą korodowały pod wpływem emulsji i nie będą powodowały jej rozpadu. Cysterny przeznaczone do przewozu emulsji powinny być przedzielone przegrodami na komory o pojemności nie większej niż 1 m 3, a każda przegroda powinna mieć wykroje umożliwiające przepływ emulsji. Cysterny, pojemniki i zbiorniki przeznaczone do transportu powinny być czyste i nie zawierać resztek innych lepiszczy. Inne warunki powinny być zaakceptowane przez Inżyniera Transport wody Transport wody powinien odbywać się w typowych czystych beczkowozach. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 5. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca winien zapoznać się z prognozą pogody, ponieważ oczyszczona nawierzchnia przed skropieniem powinna być sucha, bez zawilgoceń. Skropienie należy wykonywać przy temperaturze powietrza minimum +5 C. Nie dopuszcza się wykonywania skrapiania podczas opadów atmosferycznych lub tuż przed spodziewanymi opadami. Czasookres skropienia należy tak zaplanować, aby nie wystąpiły opady atmosferyczne wcześniej niż po całkowitym rozpadzie emulsji. Wykonawca przekaże Inspektorowi Nadzoru kopię protokołu kalibracji skrapiarki (równomierności skrapiania oraz wydatku emulsji przy ustalonej prędkości przejazdu). Skrapiarka powinna zapewniać rozkładanie lepiszcza z tolerancją ±10 % w stosunku do ilości założonej. Skrapiarka, dla której nie wykonano kalibracji nie może zostać dopuszczona do wykonania skropienia Oczyszczenie warstw nawierzchni Oczyszczenie polega na usunięciu luźnego materiału, brudu, błota i kurzu przy użyciu szczotek mechanicznych, a w razie potrzeby wody pod ciśnieniem. W miejscach trudno dostępnych należy używać szczotek ręcznych. Zanieczyszczenia stwardniałe nie dające się usunąć mechanicznie, należy usunąć ręcznie za pomocą dostosowanego sprzętu. Na terenach niezabudowanych bezpośrednio przed skropieniem, nawierzchnię można oczyścić sprężonym powietrzem. Strona 135

168 5.3. Odcinek próbny Przed przystąpieniem do robót Wykonawca na odcinku próbnym przeprowadzi próbne skropienie warstwy w celu określenia optymalnych parametrów pracy skrapiarki i określenia wymaganej ilości emulsji na m2 w zależności od rodzaju i stanu warstwy przewidzianej do skropienia. Lokalizacja odcinka próbnego zostanie zaakceptowana przez Inżyniera. Do wykonania odcinka próbnego, Wykonawca powinien zastosować takie same materiały oraz sprzęt, jakie będą stosowane do wykonania skropienia warstw konstrukcyjnych podczas robót Skropienie oczyszczonych warstw nawierzchni Oczyszczona nawierzchnia przed skropieniem powinna być sucha. Skropienie można rozpocząć po akceptacji jej oczyszczenia przez Inżyniera. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca przeprowadzi próbne skropienie w celu określenia optymalnych parametrów pracy skrapiarki, wymaganej ilości lepiszcza w zależności od rodzaju i stanu warstwy przewidzianej do skropienia oraz uzyska akceptację Inżyniera. Przed rozpoczęciem skrapiania należy strefy przyległe do skrapianych powierzchni jak np.: krawężniki, ścieki, wpusty itp. odpowiednio osłonić, zabezpieczając przed zabrudzeniem lub zalaniem emulsją. Skropienie należy wykonać równomiernie, w miejscach trudno dostępnych ręcznie przy użyciu węża z dyszą rozpryskową. Wykonane skropienie nawierzchni należy pozostawić przez okres niezbędny do całkowitego rozpadu emulsji. W tym czasie po skropionej powierzchni nie może odbywać się jakikolwiek ruch kołowy. Do czasu układania warstwy z mieszanki mineralno-bitumicznej, Wykonawca zabezpiecza skropioną powierzchnię, dopuszczając tylko niezbędny ruch budowlany. Skropienie warstwy niebitumicznej należy wykonać emulsją C60 B5 ZM w ilości 0,5 0,7 kg/m 2, a ułożenie następnej warstwy może nastąpić po 24 godzinach, po rozpadzie emulsji i odparowaniu wody. Skropienie warstwy bitumicznej należy wykonać emulsją asfaltową kationową C60 B3 ZM w ilości: 0,3-0,5 kg/m 2 dla powierzchni bitumicznych po frezowaniu i warstw podbudowy, 0,1-0,3 kg/m 2 dla powierzchni pomiędzy nowoukładanymi warstwami wiążącą i ścieralną. Ułożenie następnej warstwy może nastąpić po godzinie, po rozpadzie emulsji i odparowaniu wody. Temperatura emulsji asfaltowej przy skrapianiu powinna mieścić się w przedziale 20 do 40 C. Jeżeli warstwa ścieralna z SMA będzie układana bezpośrednio po ułożeniu warstwy wiążącej, to nie jest wymagane skropienie. Decyzję w tej sprawie podejmie Inżynier. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w D-M Wymagania ogólne pkt Badania w czasie robót Badania lepiszczy Ocena lepiszcza powinna być oparta na atestach producenta z tym, że Wykonawca powinien kontrolować dla każdej dostawy właściwości lepiszczy podane w tablicy 5. Tablica 5. Właściwości lepiszczy Lp. Rodzaj lepiszcza Kontrolowane właściwości Badanie według normy 1 Emulsja asfaltowa kationowa lepkość PN-EN Strona 136

169 Sprawdzenie jednorodności skropienia i zużycia lepiszcza Należy przeprowadzić kontrolę ilości rozkładanego lepiszcza według normy PN-EN Miejsce pobrania próbek powinno znajdować się co najmniej 30m od miejsca, w którym rozpoczęto skropienie. Oznaczanie dokładności dozowania emulsji zgodnie z normą PN-EN pkt OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M "Wymagania ogólne", pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest: a) 1 m 2 (metr kwadratowy) oczyszczonej powierzchni warstwy konstrukcyjnej, b) 1 m 2 (metr kwadratowy) skropionej emulsją asfaltową powierzchni warstwy niebitumicznej, c) 1 m 2 (metr kwadratowy) skropionej emulsją asfaltową powierzchni warstwy bitumicznej. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Warunki ogólne odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 8. W przypadku stwierdzenia przez komisję odbiorową, że jakość wykonywanych robót nieznacznie odbiega od wymaganej Dokumentacją Projektową i ST z uwzględnieniem tolerancji i nie ma większego wpływu na cechy eksploatacyjne obiektu i bezpieczeństwo ruchu, komisja dokona potrąceń, oceniając pomniejszoną wartość wykonywanych Robót w stosunku do wymagań przyjętych w Dokumentach Kontraktowych w oparciu o WT- 2 Nawierzchnie Asfaltowe PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M "Wymagania ogólne" pkt Cena jednostki obmiarowej a) Cena jednostkowa 1 m 2 (metra kwadratowego) oczyszczenia warstw konstrukcyjnych obejmuje: oznakowanie i zabezpieczenie robót, przygotowanie robót, mechaniczne oczyszczenie każdej warstwy konstrukcyjnej z ewentualnym polewaniem wodą lub użyciem sprężonego powietrza, ręczne oczyszczenie ze stwardniałych zanieczyszczeń. b) Cena jednostkowa 1 m 2 skropienia warstw konstrukcyjnych niebitumicznych, obejmuje: oznakowanie i zabezpieczenie robót, przygotowanie robót, zakup i dostarczenie lepiszcza i napełnienie nim skrapiarek, skropienie powierzchni warstwy niebitumicznej, przeprowadzenie badań laboratoryjnych wg ST. c) Cena jednostkowa 1 m 2 skropienia warstw konstrukcyjnych bitumicznych obejmuje: przygotowanie robót, Strona 137

170 zakup i dostarczenie lepiszcza i napełnienie nim skrapiarek, skropienie powierzchni warstwy bitumicznej emulsją, przeprowadzenie badań laboratoryjnych wg ST. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-C Przetwory naftowe. Asfalty upłynnione AUN do nawierzchni drogowych. 2. PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Wymagania dla asfaltów drogowych. 3. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Przygotowanie próbek do badań. 4. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Oznaczanie lepkości kinematycznej. 5. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Oznaczanie lepkości dynamicznej metodą próżniowej kapilary. 6. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Oznaczanie czasu wypływu emulsji asfaltowych lepkościomierzem wypływowym. 7. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Oznaczanie skłonności do zestalania się emulsji asfaltowych. 8. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Oznaczanie stabilności mieszanin emulsji asfaltowych z cementem. 9. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Oznaczanie wartości ph emulsji asfaltowych. 10. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Badanie rozkładu emulsji. Część 1: Oznaczanie wskaźnika rozkładu kationowych emulsji asfaltowych, metoda wypełniaczy mineralnych. 11. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Badanie rozkładu emulsji. Część 2: Oznaczanie czasu mieszalności kationowych emulsji asfaltowych. 12. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Oznaczanie czasu spływania asfaltów upłynnionych rozpuszczalnikiem naftowym lub fluksantem. 13. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Oznaczanie przyczepności emulsji bitumicznych przez zanurzenie w wodzie. Metoda z kruszywem. 14. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Zasady specyfikacji kationowych emulsji asfaltowych. 15. PN-EN 1425 Asfalty i produkty asfaltowe Ocena organoleptyczna. 16. PN-EN 1426 Asfalty i produkty asfaltowe Oznaczanie penetracji igłą. 17. PN-EN 1427 Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Oznaczanie temperatury mięknienia. Metoda Pierścień i Kula. 18. PN-EN 1428 Asfalty i produkty asfaltowe. Oznaczanie zawartości wody w emulsjach bitumicznych metodą destylacyjną. 19. PN-EN 1429 Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Oznaczanie pozostałości na sicie emulsji asfaltowych oraz trwałości podczas magazynowania metodą pozostałości na sicie. 20. PN-EN 1431 Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Oznaczanie zawartości asfaltu i olejów destylacyjnych w emulsji asfaltowej metodą destylacji 21. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe. Emulsje asfaltowe, asfalty fluksowane, asfalty upłynnione. Kontrola produkcji przemysłowej. 22. PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe - Pomiar lepkości dynamicznej emulsji asfaltowych - Metoda wiskozymetrem z obrotowym trzpieniem. 23. PN-EN 58 Przetwory naftowe. Pobieranie próbek produktów asfaltowych. 24. PN-EN ISO 3405 Przetwory naftowe. Oznaczanie składu frakcyjnego metodą destylacji pod ciśnieniem atmosferycznym. 25. PN-EN ISO 3675 Ropa naftowa i ciekłe przetwory naftowe. Laboratoryjne oznaczanie gęstości. Metoda z areometrem. 26. PN-EN ISO 9001 Systemy zarządzania jakością. Wymagania. Strona 138

171 10.2. Inne dokumenty 27. Dyrektywa 89/106/ EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich odnoszących się do wyrobów budowlanych. 28. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. z 2004 r. Nr 92,poz.881). 29. WT-3 Emulsje Asfaltowe 2009, IBDM, Warszawa Strona 139

172 D Warstwa mrozoochronna z mieszanki niezwiązanej lub z gruntu niewysadzinowego 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z zadaniem Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania STWiORB Specyfikacja techniczna (STWiORB) stanowi obowiązującą podstawę opracowania szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) stosowanej jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót na drogach krajowych i wojewódzkich. Zaleca się wykorzystanie STWiORB przy zlecaniu robót na drogach miejskich i gminnych Zakres robót objętych STWiORB Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem warstwy mrozoochronnej stosowanej jako część podbudowy pomocniczej w przypadku, gdy podłoże stanowią grunty wątpliwe lub wysadzinowe Określenia podstawowe Określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt materiały 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Rodzaje materiałów Materiałami stosowanymi przy wykonywaniu warstwy mrozoochronnej są: Materiałami stosowanymi przy wykonywaniu warstw odsączających są: - piaski, - żwir i mieszanka, - geowłókniny, - miał (kamienny) Wymagania dla kruszywa Kruszywa do wykonania warstw mrozochronnych powinny spełniać następujące warunki: a) szczelności, określony zależnością: gdzie: D15 - wymiar sita, przez które przechodzi 15% ziarn warstwy odcinającej lub odsączającej d85 - wymiar sita, przez które przechodzi 85% ziarn gruntu podłoża. Dla materiałów stosowanych przy wykonywaniu warstw odsączających warunek szczelności musi być spełniony, gdy warstwa ta nie jest układana na warstwie odcinającej. Strona 140

173 b) zagęszczalności, określony zależnością: gdzie: U - wskaźnik różnoziarnistości, d60 - wymiar sita, przez które przechodzi 60% kruszywa tworzącego warstwę odcinającą, d10 - wymiar sita, przez które przechodzi 10% kruszywa tworzącego warstwę odcinającą. Piasek stosowany do wykonywania warstw odsączających i odcinających powinien spełniać wymagania normy PN-B [5] dla gatunku 1 i 2. Żwir i mieszanka stosowane do wykonywania warstw odsączających i odcinających powinny spełniać wymagania normy PN-B [3], dla klasy I i II. Miał kamienny do warstwy mrozochronnej powinien spełniać wymagania normy PN-B [4].grunty przydatne bez zastrzeżeń, odpowiadające wymaganiom podanym w STWiORB D Wykonanie nasypów pkt sprzęt 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania robót Wykonawca przystępujący do wykonania warstwy mrozochronnej powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: - równiarek, - walców statycznych, - płyt wibracyjnych lub ubijaków mechanicznych. 4. transport 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Kruszywa można przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami, nadmiernym wysuszeniem i zawilgoceniem. 5. wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Wykonanie warstwy mrozoochronnej z gruntu lub kruszywa 5.2. Przygotowanie podłoża Podłoże gruntowe powinno spełniać wymagania określone w STWiORB D Roboty ziemne oraz D Koryto wraz z profilowaniem i zagęszczaniem podłoża. Warstwa mrozoochronna powinna być wytyczona w sposób umożliwiający wykonanie jej zgodnie z dokumentacją projektową, z tolerancjami określonymi w niniejszych specyfikacjach. Paliki lub szpilki powinny być ustawione w osi drogi i w rzędach równoległych do osi drogi, lub w inny sposób zaakceptowany przez Inżyniera. Strona 141

174 Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umożliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstępach nie większych niż co 10 m Wbudowanie i zagęszczanie kruszywa Kruszywo powinno być rozkładane w warstwie o jednakowej grubości, przy użyciu równiarki, z zachowaniem wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. Grubość rozłożonej warstwy luźnego kruszywa powinna być taka, aby po jej zagęszczeniu osiągnięto grubość projektowaną. Jeżeli dokumentacja projektowa lub SST przewiduje wykonanie warstwy odsączającej lub odcinającej o grubości powyżej 20 cm, to wbudowanie kruszywa należy wykonać dwuwarstwowo. Rozpoczęcie układania każdej następnej warstwy może nastąpić po odbiorze przez Inżyniera warstwy poprzedniej. W miejscach, w których widoczna jest segregacja kruszywa należy przed zagęszczeniem wymienić kruszywo na materiał o odpowiednich właściwościach. Natychmiast po końcowym wyprofilowaniu warstwy odsączającej lub odcinającej należy przystąpić do jej zagęszczania. Zagęszczanie warstw o przekroju daszkowym należy rozpoczynać od krawędzi i stopniowo przesuwać pasami podłużnymi częściowo nakładającymi się, w kierunku jej osi. Zagęszczanie nawierzchni o jednostronnym spadku należy rozpoczynać od dolnej krawędzi i przesuwać pasami podłużnymi częściowo nakładającymi się, w kierunku jej górnej krawędzi. Nierówności lub zagłębienia powstałe w czasie zagęszczania powinny być wyrównywane na bieżąco przez spulchnienie warstwy kruszywa i dodanie lub usunięcie materiału, aż do otrzymania równej powierzchni. W miejscach niedostępnych dla walców warstwa odcinająca i odsączająca powinna być zagęszczana płytami wibracyjnymi lub ubijakami mechanicznymi. Zagęszczanie należy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia nie mniejszego od 1,0 według normalnej próby Proctora, przeprowadzonej według PN-B [1]. Wskaźnik zagęszczenia należy określać zgodnie z BN-77/ [8]. W przypadku, gdy gruboziarnisty materiał wbudowany w warstwę odsączającą lub odcinającą, uniemożliwia przeprowadzenie badania zagęszczenia według normalnej próby Proctora, kontrolę zagęszczenia należy oprzeć na metodzie obciążeń płytowych. Należy określić pierwotny i wtórny moduł odkształcenia warstwy według BN-64/ [6]. Stosunek wtórnego i pierwotnego modułu odkształcenia nie powinien przekraczać 2,2. Wilgotność kruszywa podczas zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do +10% jej wartości. W przypadku, gdy wilgotność kruszywa jest wyższa od wilgotności optymalnej, kruszywo należy osuszyć przez mieszanie i napowietrzanie. W przypadku, gdy wilgotność kruszywa jest niższa od wilgotności optymalnej, kruszywo należy zwilżyć określoną ilością wody i równomiernie wymieszać Odcinek próbny Co najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem robót Wykonawca powinien wykonać odcinek próbny w celu: - stwierdzenia, czy sprzęt budowlany do rozkładania i zagęszczania jest właściwy, - określenia grubości warstwy materiału w stanie luźnym koniecznej do uzyskania wymaganej grubości po zagęszczeniu, Strona 142

175 - ustalenia liczby przejść sprzętu zagęszczającego, potrzebnej do uzyskania wymaganego wskaźnika zagęszczenia. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien użyć takich materiałów oraz sprzętu, jakie będą stosowane do wykonywania warstwy odcinającej i odsączającej na budowie. Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez Inżyniera Utrzymanie warstwy mrozoochronnej Warstwa mrozoochronna po wykonaniu, a przed ułożeniem następnej warstwy powinna być utrzymywana w dobrym stanie. W przypadku warstwy z kruszywa dopuszcza się ruch pojazdów koniecznych dla wykonania wyżej leżącej warstwy nawierzchni. Koszt napraw wynikłych z niewłaściwego utrzymania warstwy obciąża Wykonawcę robót. 6. kontrola jakości robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi. Badania te powinny obejmować wszystkie właściwości kruszywa określone w p Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów dotyczących cech geometrycznych i zagęszczenia warstwy odsączającej i odcinającej podaje tablica 1. Tablica 1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów warstwy odsączającej i odcinającej Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów 1 Szerokość warstwy 10 razy na 1 km Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 2 Równość podłużna co 20 m na każdym pasie ruchu 3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km 4 Spadki poprzeczne *) 10 razy na 1 km 5 Rzędne wysokościowe co 25 m w osi jezdni i na jej krawędziach dla autostrad i dróg ekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg 6 Ukształtowanie osi w planie *) co 25 m w osi jezdni i na jej krawędziach dla autostrad i dróg ekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg 7 Grubość warstwy Podczas budowy: w 3 punktach na każdej działce roboczej, lecz nie rzadziej niż raz na 400 m 2 Przed odbiorem: w 3 punktach, lecz nie rzadziej niż raz na 2000 m 2 Strona 143

176 8 Zagęszczenie, wilgotność kruszywa w 2 punktach na dziennej działce roboczej, lecz nie rzadziej niż raz na 600 m 2 *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie należy wykonać w punktach głównych łuków poziomych Szerokość warstwy Szerokość warstwy nie może się różnić od szerokości projektowanej o więcej niż +10 cm, -5 cm Równość warstwy Nierówności podłużne warstwy odcinającej i odsączającej należy mierzyć 4 metrową łatą, zgodnie z normą BN-68/ [7]. Nierówności poprzeczne warstwy odcinającej i odsączającej należy mierzyć 4 metrową łatą. Nierówności nie mogą przekraczać 20 mm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne warstwy odcinającej i odsączającej na prostych i łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją 0,5% Rzędne wysokościowe Różnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi warstwy i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm i -2 cm Ukształtowanie osi w planie Oś w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż 3 cm dla autostrad i dróg ekspresowych lub o więcej niż 5 cm dla pozostałych dróg Grubość warstwy Grubość warstwy powinna być zgodna z określoną w dokumentacji projektowej z tolerancją +1 cm, -2 cm. Jeżeli warstwa, ze względów technologicznych, została wykonana w dwóch warstwach, należy mierzyć łączną grubość tych warstw. Na wszystkich powierzchniach wadliwych pod względem grubości Wykonawca wykona naprawę warstwy przez spulchnienie warstwy na głębokość co najmniej 10 cm, uzupełnienie nowym materiałem o odpowiednich właściwościach, wyrównanie i ponowne zagęszczenie. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastąpi ponowny pomiar i ocena grubości warstwy, według wyżej podanych zasad na koszt Wykonawcy Zagęszczenie warstwy Wskaźnik zagęszczenia warstwy odcinającej i odsączającej, określony wg BN-77/ [8] nie powinien być mniejszy od 1. Jeżeli jako kryterium dobrego zagęszczenia warstwy stosuje się porównanie wartości modułów odkształcenia, to wartość stosunku wtórnego do pierwotnego modułu odkształcenia, określonych zgodnie z normą BN-64/ [6], nie powinna być większa od 2,2. Wilgotność kruszywa w czasie zagęszczenia należy badać według PN-B [2]. Wilgotność kruszywa powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do +10% Zasady postępowania z odcinkami wadliwie wykonanymi Zasady postępowania z odcinkami wadliwie wykonanymi powinny być zgodne z ustaleniami STWiORB D Warstwy odsączające i odcinające pkt obmiar robót 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt 7. Strona 144

177 7.2. Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej warstwy mrozoochronnej. 8. odbiór robót Ogólne zasady odbioru robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. podstawa płatności 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena 1 m 2 wykonanej warstwy mrozoochronnej obejmuje: - prace pomiarowe, - dostarczenie i rozłożenie na uprzednio przygotowanym podłożu warstwy materiału o grubości i jakości określonej w dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej, - wyrównanie ułożonej warstwy do wymaganego profilu, - zagęszczenie wyprofilowanej warstwy, - przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, - utrzymanie warstwy. 10. przepisy związane Normy Przepisy związane zostały podane w STWiORB D dla warstwy mrozoochronnej wykonanej z gruntu lub kruszywa. 1. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu 2. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wilgotności 3. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Żwir i mieszanka 4. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywo łamane do nawierzchni drogowych 5. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywo naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek 6. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoża przez obciążenie płytą 7. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą 8. BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu Strona 145

178 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych są wymagania dotyczące wykonania i odbioru Robót budowlanych w ramach realizacji zadania: Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania STWiORB Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót, które zostaną wykonane w ramach Kontraktu wymienionego w STWiORB DM Wymagania ogólne Zakres robót objętych STWiORB Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem podbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie 0/31,5 mm grubości 15cm, 20cm i 22cm wg Dokumentacji Projektowej Określenia podstawowe Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie - jedna lub więcej warstw zagęszczonej mieszanki, która stanowi warstwę nośną nawierzchni drogowej Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w STWiORB D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w STWiORB D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w STWiORB D pkt Rodzaje materiałów Materiałem do wykonania podbudowy z kruszyw łamanych stabilizowanych mechanicznie powinno być kruszywo łamane, uzyskane w wyniku przekruszenia surowca skalnego lub kamieni narzutowych i otoczaków albo ziarn żwiru większych od 8 mm. Kruszywo powinno być jednorodne bez zanieczyszczeń obcych i bez domieszek gliny Wymagania dla materiałów Uziarnienie kruszywa Krzywa uziarnienia kruszywa określona wg normy PN-91/B-06714/15 [3] powinna leżeć pomiędzy krzywymi granicznymi podanymi w tablicy 1. Strona 146

179 Tablica 1. Uziarnienie kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie do podbudowy 0/31,5 mm Sito kwadratowe [mm] Przechodzi przez sito [%] , , Krzywa uziarnienia kruszywa powinna być ciągła i nie przebiegać od dolnej do górnej krzywej granicznej uziarnienia na sąsiednich sitach. Wymiar największego ziarna kruszywa nie może przekraczać 2/3 grubości warstwy układanej jednorazowo. Frakcje kruszywa przechodzące prze sito 0,075 mm nie powinny stanowić więcej niż 65% frakcji przechodzącej przez sito 0,5 mm Właściwości kruszywa Kruszywa powinno spełniać wymagania określone w poniższej tablicy 2. Tablica 2. Wymagane właściwości kruszywa L.p. Właściwości badane według: Wymagania 1 Zawartość nadziarna, %, nie więcej niż [3] 5 2 Zawartość ziarn nieforemnych, wg PN-78/B06714/16; % nie więcej niż [4] 35 3 Zawartość zanieczyszczeń organicznych, wg PN-B-04481, % nie więcej niż [8] 1a 4 Wskaźnik piaskowy po 5-krotnym zagęszczeniu metodą I lub II wg PN-B-04481:1988 [1] 5 Ścieralność w bębnie Los Angeles, wg PN-78/B-06714/42 [10], - ubytek masy po pełnej liczbie obrotów, %, nie większy niż po 1/5 liczby obrotów w stosunku do ubytku masy po pełnej liczbie obrotów, nie więcej niż 6 Nasiąkliwość, %, nie więcej niż [6] 3 7 Mrozoodporność ziarn większych od 2mm, wg PN-78/B-06714/19 [7] po 25 cyklach zamrażania i odmrażania, ubytek masy, %, nie więcej niż 5 8 Zawartość związków siarki w przeliczeniu na SO3, %, nie więcej niż [9] 1 9 Wskaźnik nośności wnoś mieszanki kruszywa, nie mniejszy niż [12] Zawartość ziaren mniejszych niż 0,075 mm, % (m/m) [3] Źródła materiałów Wszystkie materiały użyte do budowy powinny pochodzić tylko ze źródeł uzgodnionych i zatwierdzonych przez Inżyniera. Źródła materiałów powinny być wybrane przez Wykonawcę z wyprzedzeniem, przed rozpoczęciem robót. Wykonawca powinien dostarczyć Inżynierowi wyniki badań laboratoryjnych łącznie z projektowaną krzywą uziarnienia i reprezentatywne próbki materiałów. Strona 147

180 Materiały z zaproponowanego prze Wykonawcę źródła będą zaakceptowane do wbudowania przez Inżyniera jeżeli dostarczone przez Wykonawcę wyniki badań laboratoryjnych i ewentualne wyniki badań laboratoryjnych prowadzonych przez Inżyniera wykażą zgodność cech materiałowych z wymaganiami. Zatwierdzanie źródła materiałów nie oznacza, że wszystkie materiały z tego źródła będą przez Inżyniera dopuszczone do wbudowania. Materiały, które nie spełniają wymagań zostaną odrzucone. 3. SPRZĘT Do wykonania podbudów z kruszyw łamanych stabilizowanych mechanicznie należy stosować: a./ Mieszarki stacjonarne do wytwarzania mieszanki kruszyw, wyposażone w urządzenia dozujące wodę, b./ Równiarki lub układarki kruszywa do rozkładania materiału, c./ Walce ogumione i stalowe wibracyjne lub statyczne do zagęszczania. W miejscach trudnodostępnych powinny być stosowane zagęszczarki płytowe, ubijaki mechaniczne lub małe walce wibracyjne. 4. TRANSPORT Transport kruszywa powinien odbywać się w sposób przeciwdziałający jego zanieczyszczeniu i rozsegregowaniu. Ruch pojazdów po wyprofilowanym podłożu drogi powinien być tak zorganizowany aby nie dopuścić do jego uszkodzeń i tworzenia kolein. Przy ruchu po drogach publicznych pojazdy powinny spełniać wymagania dotyczące przepisów ruchu drogowego w odniesieniu do dopuszczalnych obciążenia osie i innych parametrów technicznych. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Wymagania ogólne Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORB D Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podłoża Podłoże pod podbudowę z kruszywa łamanego mrozoochronna z kruszywa. stabilizowanego mechanicznie stanowi warstwa Jeżeli podłoże wykazuje jakiekolwiek wady to powinny być one usunięte według zasad akceptowanych przez Inżyniera. Podbudowa powinna być wytyczona w sposób umożliwiający jej wykonanie zgodnie z Dokumentacją Projektową lub według zaleceń Inżyniera z tolerancjami określonymi w niniejszej STWiORB. Paliki lub szpilki do kontroli ukształtowania warstw powinny być wcześniej, odpowiednio zamocowane i utrzymywane w czasie robót przez Wykonawcę. Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umożliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót i nie powinno być większe niż co 10 m Wytwarzanie mieszanki kruszywa Mieszankę kruszywa o uziarnieniu zgodnym z projektowaną krzywą uziarnienia i wilgotności optymalnej należy wytwarzać w mieszarkach stacjonarnych gwarantujących otrzymanie jednorodnej mieszanki. Ze względu na konieczność zapewnienia jednorodności materiału nie dopuszcza się wytwarzania mieszanki przez mieszanie poszczególnych frakcji na drodze. Mieszanka po wyprodukowaniu powinna być od razu transportowana na miejsce wbudowania w sposób przeciwdziałający segregacji i nadmiernemu wysychaniu Rozkładanie mieszanki kruszywa Strona 148

181 Mieszanka kruszywa powinna być rozkładana w warstwie o jednakowej grubości, takiej aby jej ostateczna grubość po zagęszczeniu była równa grubości projektowanej. Warstwę należy układać jako jedną warstwę nie grubszą niż 20cm lub dla warstwy grubości 22cm w dwóch warstwach technologicznych 2 x 11 cm. Warstwy kruszywa powinny być rozkładane w sposób zapewniający osiągnięcie wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. Kruszywo w miejscach w których widoczna jest jego segregacja powinno być przed zagęszczeniem zastąpione materiałem o odpowiednich właściwościach Zagęszczanie Natychmiast po końcowym wyprofilowaniu warstwy kruszywa należy przystąpić do jej zagęszczenia przez wałowanie. Wałowanie powinno postępować stopniowo od krawędzi do środka podbudowy przy przekroju daszkowym jezdni, albo od dolnej do górnej krawędzi podbudowy przy przekroju o spadku jednostronnym. Jakiekolwiek nierówności lub zagłębienia powstałe w czasie zagęszczania powinny być wyrównane przez spulchnienie warstwy kruszywa i dodanie lub usunięcie materiału, aż do otrzymania równej powierzchni. W miejscach niedostępnych dla walców podbudowa powinna być zagęszczona zagęszczarkami płytowymi, małymi walcami wibracyjnymi lub ubijakami mechanicznymi. Zagęszczenie należy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia podbudowy nie mniejszego od 1,03 według normalnej próby Proctora, zgodnie z PN-88/B [1]. Wilgotność kruszywa podczas zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej, określonej według normalnej próby Proctora, zgodnie z PN-88B [1]. Materiał nadmiernie nawilgocony, powinien zostać osuszony przez mieszanie rozłożonej warstwy i napowietrzenie Jeżeli wilgotność materiału jest niższa od optymalnej, materiał w rozłożonej warstwie powinien być zwilżony wodą i równomiernie wymieszany. Wilgotność przy zagęszczaniu powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją+10%, -20% jej wartości Odcinek próbny Co najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem robót, Wykonawca powinien wykonać odcinek próbny w celu: stwierdzenia czy sprzęt budowlany do mieszania, rozkładania i zagęszczania kruszywa jest właściwy, określenia grubości warstwy materiału w stanie luźnym, koniecznej do uzyskania wymaganej grubości warstwy po zagęszczeniu, określenia liczby przejść sprzętu zagęszczającego, potrzebnej do uzyskania wymaganego wskaźnika zagęszczenia. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien użyć takich materiałów oraz sprzętu do mieszania, rozkładania i zagęszczania, jakie będą stosowane do wykonywania podbudowy. Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosić od 400 do 800 m 2. Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez Inżyniera. Wykonawca może przystąpić do wykonywania podbudowy po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez Inżyniera Utrzymanie podbudowy Wykonawca zobowiązany jest do przeprowadzenia bieżących napraw podbudowy uszkodzonej przez ruch budowlany jak również wskutek oddziaływania czynników atmosferycznych, takich jak opady deszczu, śniegu i mróz. Wykonawca zobowiązany jest wstrzymać ruch budowlany po okresie intensywnych opadów deszczu, jeżeli wystąpi możliwość uszkodzenia podbudowy. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości Zasady ogólne kontroli jakości robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne p.6. Strona 149

182 6.2. Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi, wg zasad określonych w p.2. w celu akceptacji materiałów. Badania te powinny obejmować wszystkie właściwości określone w p Badania w czasie robót Częstotliwość badań kontrolnych w czasie robót przy budowie podbudowy z kruszyw naturalnych stabilizowanych mechanicznie podano w poniższej tablicy 3. Tablica 3. Częstotliwość oraz zakres badań przy budowie podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie Częstotliwość badań Lp. Wyszczególnienie badań Minimalna liczba badań na dziennej działce roboczej Maksymalna powierzchnia podbudowy przypadająca na jedno badanie (m 2 ) 1 Uziarnienie mieszanki [3] 2 Wilgotność mieszanki [5] 3 Zagęszczenie warstwy wg BN-77/ [17] 4 Badanie właściwości kruszywa wg tab. 1, pkt próbek na m 2 dla każdej partii kruszywa i przy każdej zmianie kruszywa Uziarnienie mieszanki Uziarnienie mieszanki powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w pkt 2.3. Próbki należy pobierać w sposób losowy, z rozłożonej warstwy, przed jej zagęszczeniem. Wyniki badań powinny być na bieżąco przekazywane Inżynierowi Wilgotność mieszanki Wilgotność mieszanki powinna odpowiadać wilgotności optymalnej, określonej według próby Proctora, zgodnie z PN-B [1] (metoda II), z tolerancją +10% -20%. Wilgotność należy określić według PN-B [5] Zagęszczenie podbudowy Zagęszczenie każdej warstwy powinno odbywać się aż do osiągnięcia wymaganego wskaźnika zagęszczenia. Zagęszczenie podbudowy należy sprawdzać według BN-77/ [17]. W przypadku, gdy przeprowadzenie badania jest niemożliwe ze względu na gruboziarniste kruszywo, kontrolę zagęszczenia należy oprzeć na metodzie obciążeń płytowych, wg PN-S-02205:1998 załącznik B [18] z częstotliwością jak w tab. 4 lp. 8, lub według zaleceń Inżyniera. Zagęszczenie podbudowy stabilizowanej mechanicznie należy uznać za prawidłowe, gdy stosunek wtórnego modułu E2 do pierwotnego modułu odkształcenia E1 (przy E1 100MPa) jest nie większy od 2,2 dla każdej warstwy konstrukcyjnej podbudowy. E 2 2,2 E Końcowe obciążenie powinno wynosić 0,45MPa. 1 Strona 150

183 Właściwości kruszywa Badania kruszywa powinny obejmować ocenę wszystkich właściwości określonych w pkt Próbki do badań pełnych powinny być pobierane przez Wykonawcę w sposób losowy w obecności Inżyniera Badania wykonanej warstwy Częstotliwość i zakres badań i pomiarów wykonanej warstwy podbudowy z kruszywa naturalnego stabilizowanego mechanicznie przedstawiono w poniższej tablicy. Tablica 4. Częstotliwość i zakres badań i pomiarów wykonanej warstwy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów 1 Szerokość podbudowy 10 razy na 1 km Minimalna częstotliwość pomiarów 2 Równość podłużna co 20 m łatą na każdym pasie ruchu 3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km 4 Spadki poprzeczne* ) 10 razy na 1 km 5 Rzędne wysokościowe co 100 m 6 Ukształtowanie osi w planie* ) co 100 m 7 Grubość podbudowy Podczas budowy: 8 Nośność podbudowy: w 3 punktach na każdej działce roboczej, lecz nie rzadziej niż raz na 400 m 2 Przed odbiorem: w 3 punktach, lecz nie rzadziej niż raz na 2000 m 2 - moduł odkształcenia co najmniej w dwóch przekrojach na każde 1000 m *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie należy wykonać w punktach głównych łuków poziomych Grubość warstwy Grubość warstwy Wykonawca powinien mierzyć natychmiast po jej zagęszczeniu co najmniej w trzech losowo wybranych punktach na każdej dziennej działce roboczej i nie rzadziej niż w jednym punkcie na każde 400 m 2 podbudowy. Bezpośrednio przed odbiorem należy wykonać pomiary grubości warstwy co najmniej w trzech punktach, lecz nie rzadziej niż raz na 2000 m 2. Dopuszczalne odchyłki od projektowanej grubości warstw nie powinny przekraczać +10%, -5% Nośność i zagęszczenie warstw wg obciążeń płytowych Należy wykonać pomiary nośności warstwy z kruszywa, wg metody obciążeń płytowych, wg PN-S-02205:1998 załącznik B z częstotliwością jak w tab. 4 lp. 8, lub wg zaleceń Inżyniera. Wykonana warstwa powinna spełniać następujące wymagania dotyczące nośności: E1 100 MPa i E2 180 MPa Strona 151

184 Zagęszczenie warstwy z kruszywa należy uznać za prawidłowe wtedy, gdy stosunek wtórnego modułu odkształcenia E2 do pierwotnego modułu odkształcenia E1, mierzony przy użyciu płyty o średnicy 30 cm, jest nie większy od 2,2: E 2 2,2 E Pomiary cech geometrycznych warstwy Równość warstwy Nierówności podłużne warstwy należy mierzyć łatą 4-metrową zgodnie z normą BN-68/ [15], z częstotliwością podaną w tablicy w p.6.4. Nierówności poprzeczne należy mierzyć 4-metrową łatą z częstotliwością jak wyżej. Nierówności nie powinny przekraczać 10mm Spadki poprzeczne warstwy Spadki poprzeczne należy mierzyć za pomocą 4-metrowej łaty i poziomicy z częstotliwością podaną w tablicy w p Spadki poprzeczne powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją 0,5 % Rzędne warstwy Rzędne należy sprawdzać co 100 m. Różnice między rzędnymi wykonanymi i projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm do 2 cm Ukształtowanie osi warstwy Ukształtowanie osi należy sprawdzić w punktach głównych trasy i innych dodatkowych, rozmieszczonych nie rzadziej niż co 100 m. Oś warstwy w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż 5 cm Szerokość warstwy Szerokość podbudowy nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż +10cm, -5 cm. Na jezdniach bez krawężników szerokość podbudowy powinna być większa od szerokości warstwy wyżej leżącej o co najmniej 25 cm lub o wartość wskazaną w dokumentacji projektowej Grubość warstwy Grubość nie powinna się różnić od podanej w projekcie o więcej niż 10%. Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami Niewłaściwe uziarnienie i właściwości kruszywa Wszystkie kruszywa nie spełniające wymagań dotyczących uziarnienia i właściwości podanych w odpowiednich punktach niniejszej specyfikacji, zostaną odrzucone. Jeżeli kruszywa, nie spełniające tych wymagań zostały wbudowane to będą, na polecenie Inżyniera, wymienione przez Wykonawcę na właściwe, na koszt Wykonawcy i bez jakichkolwiek dodatkowych kosztów poniesionych przez Zamawiającego Niewłaściwe cechy geometryczne Wszystkie powierzchnie które wykazują większe odchylenia cech geometrycznych od określonych w p powinny być naprawione przez spulchnienie lub zerwanie do głębokości co najmniej 10 cm, wyrównanie i powtórnie zagęszczone. Dodanie nowego materiału bez spulchnienia wykonanej warstwy jest niedopuszczalne. Jeżeli szerokość podbudowy jest mniejsza od szerokości projektowanej o więcej niż 5 cm i nie zapewnia podparcia warstwom leżącym wyżej, to Wykonawca powinien na własny koszt poszerzyć podbudowę przez spulchnienie warstwy na pełną grubość, do połowy szerokości pasa ruchu, dołożyć materiału i powtórnie zagęścić warstwę. Strona 152

185 Niewłaściwa grubość Na wszystkich powierzchniach wadliwych pod względem grubości, Wykonawca wykona naprawę podbudowy. Powierzchnie powinny być naprawione przez spulchnienie lub wybranie warstwy na odpowiednią głębokość, zgodnie z decyzją Inżyniera, uzupełnione nowym materiałem o odpowiednich właściwościach, wyrównane i ponownie zagęszczone. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastąpi ponowny pomiar i ocena grubości warstwy, według wyżej podanych zasad, na koszt Wykonawcy Niewłaściwa nośność podbudowy Jeżeli nośność podbudowy będzie mniejsza od wymaganej, to Wykonawca wykona wszelkie roboty niezbędne do zapewnienia wymaganej nośności, zalecone przez Inżyniera. Koszty tych dodatkowych robót poniesie Wykonawca podbudowy tylko wtedy, gdy zaniżenie nośności podbudowy wynikło z niewłaściwego wykonania robót przez Wykonawcę podbudowy. 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w STWiORB D-M "Wymagania ogólne" pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest metr kwadratowy [m 2 ], wykonanej podbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie o grubości wg Dokumentacji Projektowej. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Odbiór podbudowy dokonywany jest na zasadach odbioru robót zanikających i ulegających zakryciu oraz na zasadach odbioru częściowego i końcowego określonych w D-M "Wymagania ogólne" pkt. 8. Roboty uznaje się za zgodne z dokumentacją projektową, STWiORB i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstaw płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstaw płatności podano w STWiORB D-M "Wymagania ogólne" p Cena jednostki obmiarowej Cena 1 metra kwadratowego [m 2 ] wykonania podbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, koszt zapewnienia niezbędnych czynników produkcji, zakup, dostarczenie i składowanie potrzebnych materiałów, opracowanie recepty laboratoryjnej wraz z przeprowadzeniem wymaganych badań, przygotowanie mieszanki zgodnie z receptą, wykonanie odcinka próbnego wraz z wykonaniem niezbędnych pomiarów i sprawdzeń, oczyszczenie podłoża, rozłożenie i zagęszczenie rozłożonej warstwy, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, Strona 153

186 utrzymanie podbudowy w czasie robót, koszt utrzymania czystości na przylegających drogach. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy 1. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu 2. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń obcych 3. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie składu ziarnowego 4. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie kształtu ziarn 5. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wilgotności 6. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie nasiąkliwości 7. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośrednią 8. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń organicznych 9. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości siarki metodą bromową 10. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie ścieralności w bębnie Los Angeles 11. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych 12. PN-S Drogi samochodowe. Podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie 13. PN-EN 933-8:2001 Badania geometrycznych właściwości kruszyw. Ocena zawartości drobnych cząstek. Badanie wskaźnika piaskowego. 14. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoża przez obciążenie płytą 15. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą 16. BN-70/ Drogi samochodowe. Pomiar ugięć podatnych ugięciomierzem belkowym 17. BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu 18. PN-S-02205:1998 załącznik B Drogi samochodowe -- Roboty ziemne -- Wymagania i badania Inne dokumenty 1. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM - Warszawa Strona 154

187 Strona 155

188 D Ulepszone podłoże z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania ogólne dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem ulepszonego podłoża z gruntu stabilizowanego cementem dla zadania Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania STWiORB Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót, które zostaną wykonane w ramach Kontraktu wymienionego w STWiORB DM Wymagania ogólne Zakres robót objętych STWiORB Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem podbudowy i ulepszonego podłoża z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem wg PN-S [17]. Grunty lub kruszywa stabilizowane cementem mogą być stosowane do wykonania podbudów zasadniczych, pomocniczych i ulepszonego podłoża wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych [29] Określenia podstawowe Podbudowa z gruntu stabilizowanego cementem - jedna lub dwie warstwy zagęszczonej mieszanki cementowo-gruntowej, która po osiągnięciu właściwej wytrzymałości na ściskanie, stanowi fragment nośnej części nawierzchni drogowej Mieszanka cementowo-gruntowa - mieszanka gruntu, cementu i wody, a w razie potrzeby również dodatków ulepszających, np. popiołów lotnych lub chlorku wapniowego, dobranych w optymalnych ilościach Grunt stabilizowany cementem - mieszanka cementowo-gruntowa zagęszczona i stwardniała w wyniku ukończenia procesu wiązania cementu Kruszywo stabilizowane cementem - mieszanka kruszywa naturalnego, cementu i wody, a w razie potrzeby dodatków ulepszających, np. popiołów lotnych lub chlorku wapniowego, dobranych w optymalnych ilościach, zagęszczona i stwardniała w wyniku ukończenia procesu wiązania cementu Podłoże gruntowe ulepszone cementem - jedna lub dwie warstwy zagęszczonej mieszanki cementowogruntowej, na której układana jest warstwa podbudowy Pozostałe określenia są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w STWiORBDM Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w STWiORBD-M Wymagania ogólne pkt materiały 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w STWiORBDM Wymagania ogólne pkt Cement Należy stosować cement portlandzki klasy 32,5 wg PN-B [11], portlandzki z dodatkami wg PN- B [11] lub hutniczy wg PN-B [11]. Strona 156

189 Wymagania dla cementu zestawiono w tablicy 1. Tablica 1. Właściwości mechaniczne i fizyczne cementu wg PN-B [11] Lp. Właściwości Klasa cementu 32,5 1 Wytrzymałość na ściskanie (MPa), po 7 dniach, nie mniej niż: - cement portlandzki bez dodatków 16 - cement hutniczy 16 - cement portlandzki z dodatkami 16 2 Wytrzymałość na ściskanie (MPa), po 28 dniach, nie mniej niż: 32,5 3 Czas wiązania: - początek wiązania, najwcześniej po upływie, min koniec wiązania, najpóźniej po upływie, h 12 4 Stałość objętości, mm, nie więcej niż 10 Badania cementu należy wykonać zgodnie z PN-B [1]. Przechowywanie cementu powinno odbywać się zgodnie z BN-88/ [19]. W przypadku, gdy czas przechowywania cementu będzie dłuższy od trzech miesięcy, można go stosować za zgodą Inżyniera tylko wtedy, gdy badania laboratoryjne wykażą jego przydatność do robót Grunty Przydatność gruntów przeznaczonych do stabilizacji cementem należy ocenić na podstawie wyników badań laboratoryjnych, wykonanych według metod podanych w PN-S [17]. Do wykonania podbudów i ulepszonego podłoża z gruntów stabilizowanych cementem należy stosować grunty spełniające wymagania podane w tablicy 2. Grunt można uznać za przydatny do stabilizacji cementem wtedy, gdy wyniki badań laboratoryjnych wykażą, że wytrzymałość na ściskanie i mrozoodporność próbek gruntu stabilizowanego są zgodne z wymaganiami określonymi w p. 2.7 tablica 4. Tablica 2. Wymagania dla gruntów przeznaczonych do stabilizacji cementem wg PN-S [17] Lp. Właściwości Wymagania Badania według 1 Uziarnienie a) ziarn przechodzących przez sito # 40 mm, % (m/m), nie mniej niż: b) ziarn przechodzących przez sito # 20 mm, % (m/m), powyżej c) ziarn przechodzących przez sito # 4 mm, % (m/m), powyżej d) cząstek mniejszych od 0,002 mm, % (m/m), poniżej PN-B [2] 2 Granica płynności, % (m/m), nie więcej niż: 40 PN-B [2] 3 Wskaźnik plastyczności, % (m/m), nie więcej niż: 15 PN-B [2] 4 Odczyn ph od 5 do 8 PN-B [2] 5 Zawartość części organicznych, % (m/m), nie więcej niż: 2 PN-B [2] Strona 157

190 6 Zawartość siarczanów, w przeliczeniu na SO3, % (m/m), nie więcej niż: 1 PN-B [6] Grunty nie spełniające wymagań określonych w tablicy 2, mogą być poddane stabilizacji po uprzednim ulepszeniu chlorkiem wapniowym, wapnem, popiołami lotnymi. Grunty o granicy płynności od 40 do 60 % i wskaźniku plastyczności od 15 do 30 % mogą być stabilizowane cementem dla podbudów pomocniczych i ulepszonego podłoża pod warunkiem użycia specjalnych maszyn, umożliwiających ich rozdrobnienie i przemieszanie z cementem. Dodatkowe kryteria oceny przydatności gruntu do stabilizacji cementem; zaleca się użycie gruntów o: - wskaźniku piaskowym od 20 do 50, wg BN-64/ [20], - zawartości ziarn pozostających na sicie # 2 mm - co najmniej 30%, - zawartości ziarn przechodzących przez sito 0,075 mm - nie więcej niż 15%. Decydującym sprawdzianem przydatności gruntu do stabilizacji cementem są wyniki wytrzymałości na ściskanie próbek gruntu stabilizowanego cementem Kruszywa Do stabilizacji cementem można stosować piaski, mieszanki i żwiry albo mieszankę tych kruszyw, spełniające wymagania podane w tablicy 3. Kruszywo można uznać za przydatne do stabilizacji cementem wtedy, gdy wyniki badań laboratoryjnych wykażą, że wytrzymałość na ściskanie i mrozoodporność próbek kruszywa stabilizowanego będą zgodne z wymaganiami określonymi w p. 2.7 tablica 4. Tablica 3. Wymagania dla kruszyw przeznaczonych do stabilizacji cementem Lp. Właściwości Wymagania Badania według 1 Uziarnienie a) ziarn pozostających na sicie # 2 mm, %, nie mniej niż: 30 PN-B [4] b) ziarn przechodzących przez sito 0,075 mm, %, nie więcej niż: 15 2 Zawartość części organicznych, barwa cieczy nad kruszywem nie ciemniejsza niż: 3 Zawartość zanieczyszczeń obcych, %, nie więcej niż: 4 Zawartość siarczanów, w przeliczeniu na SO3, %, poniżej: wzorcowa PN-B [5] 0,5 PN-B [3] 1 PN-B [6] Jeżeli kruszywo przeznaczone do wykonania warstwy nie jest wbudowane bezpośrednio po dostarczeniu na budowę i zachodzi potrzeba jego okresowego składowania na terenie budowy, to powinno być ono składowane w pryzmach, na utwardzonym i dobrze odwodnionym placu, w warunkach zabezpieczających przed zanieczyszczeniem i przed wymieszaniem różnych rodzajów kruszyw Woda Woda stosowana do stabilizacji gruntu lub kruszywa cementem i ewentualnie do pielęgnacji wykonanej warstwy powinna odpowiadać wymaganiom PN-B [13]. Bez badań laboratoryjnych można stosować wodociągową wodę pitną. Gdy woda pochodzi z wątpliwych źródeł nie może być użyta do momentu jej przebadania, zgodnie z wyżej podaną normą lub do momentu porównania wyników wytrzymałości na Strona 158

191 ściskanie próbek gruntowo-cementowych wykonanych z wodą wątpliwą i z wodą wodociągową. Brak różnic potwierdza przydatność wody do stabilizacji gruntu lub kruszywa cementem Dodatki ulepszające Przy stabilizacji gruntów cementem, w przypadkach uzasadnionych, stosuje się następujące dodatki ulepszające: - wapno wg PN-B [12], - popioły lotne wg PN-S [18], - chlorek wapniowy wg PN-C [15]. Za zgodą Inżyniera mogą być stosowane inne dodatki o sprawdzonym działaniu, posiadające aprobatę techniczną wydaną przez uprawnioną jednostkę Grunt lub kruszywo stabilizowane cementem W zależności od rodzaju warstwy w konstrukcji nawierzchni drogowej, wytrzymałość gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem wg PN-S [17], powinna spełniać wymagania określone w tablicy 4. Tablica 4. Wymagania dla gruntów lub kruszyw stabilizowanych cementem dla poszczególnych warstw podbudowy i ulepszonego podłoża Lp. Rodzaj warstwy w konstrukcji nawierzchni drogowej 1 Podbudowa zasadnicza dla KR1 lub podbudowa pomocnicza dla KR2 do KR6 2 Górna część warstwy ulepszonego podłoża gruntowego o grubości co najmniej 10 cm dla KR5 i KR6 lub górna część warstwy ulepszenia słabego podłoża z gruntów wątpliwych oraz wysadzinowych 3 Dolna część warstwy ulepszonego podłoża gruntowego w przypadku posadowienia konstrukcji nawierzchni na podłożu z gruntów wątpliwych i wysadzinowych Wytrzymałość na ściskanie próbek nasyconych wodą (MPa) Wskaźnik mrozood- po 7 dniach po 28 dniach porności od 1,6 do 2,2 od 1,0 do 1,6 od 2,5 do 5,0 od 1,5 do 2,5 - od 0,5 do 1,5 0,7 0,6 0,6 3. sprzęt 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w DM Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania robót Wykonawca przystępujący do wykonania podbudowy lub ulepszonego podłoża stabilizowanego spoiwami powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: a) w przypadku wytwarzania mieszanek kruszywowo-spoiwowych w mieszarkach: - mieszarek stacjonarnych, - układarek lub równiarek do rozkładania mieszanki, - walców ogumionych i stalowych wibracyjnych lub statycznych do zagęszczania, - zagęszczarek płytowych, ubijaków mechanicznych lub małych walców wibracyjnych do zagęszczania w miejscach trudnodostępnych, Strona 159

192 b) w przypadku wytwarzania mieszanek gruntowo-spoiwowych na miejscu: - mieszarek jedno lub wielowirnikowych do wymieszania gruntu ze spoiwami, - spycharek, równiarek lub sprzętu rolniczego (pługi, brony, kultywatory) do spulchniania gruntu, - ciężkich szablonów do wyprofilowania warstwy, - rozsypywarek wyposażonych w osłony przeciwpylne i szczeliny o regulowanej szerokości do rozsypywania spoiw, - przewoźnych zbiorników na wodę, wyposażonych w urządzenia do równomiernego i kontrolowanego dozowania wody, - walców ogumionych i stalowych wibracyjnych lub statycznych do zagęszczania, - zagęszczarek płytowych, ubijaków mechanicznych lub małych walców wibracyjnych do zagęszczania w miejscach trudnodostępnych. 4. transport 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Transport cementu powinien odbywać się zgodnie z BN-88/ [19]. Transport wapna powinien odbywać się zgodnie z PN-B [12]. Transport popiołów lotnych powinien odbywać się zgodnie z PN-S [18]. Żużel wielkopiecowy granulowany można przewozić dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczony przed zanieczyszczeniem i zawilgoceniem. Mieszankę kruszywowo-spoiwową można przewozić dowolnymi środkami transportu, w sposób zabezpieczony przed zanieczyszczeniem, rozsegregowaniem i wysuszeniem lub nadmiernym zawilgoceniem. 5. wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Warunki przystąpienia do robót Podbudowa z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem nie może być wykonywana wtedy, gdy podłoże jest zamarznięte i podczas opadów deszczu. Nie należy rozpoczynać stabilizacji gruntu lub kruszywa cementem, jeżeli prognozy meteorologiczne wskazują na możliwy spadek temperatury poniżej 5 o C w czasie najbliższych 7 dni Przygotowanie podłoża Podłoże gruntowe powinno być przygotowane zgodnie z wymaganiami określonymi w STWiORBD Koryto wraz z profilowaniem i zagęszczeniem podłoża i STWiORBD Roboty ziemne. Paliki lub szpilki do prawidłowego ukształtowania podbudowy i ulepszonego podłoża powinny być wcześniej przygotowane. Paliki lub szpilki powinny być ustawione w osi drogi i w rzędach równoległych do osi drogi, lub w inny sposób zaakceptowany przez Inżyniera. Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umożliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstępach nie większych niż co 10 m. Jeżeli warstwa mieszanki gruntu lub kruszywa ze spoiwami hydraulicznymi ma być układana w prowadnicach, to po wytyczeniu podbudowy należy ustawić na podłożu prowadnice w taki sposób, aby wyznaczały one ściśle linie krawędzi układanej warstwy według dokumentacji projektowej. Wysokość prowadnic powinna Strona 160

193 odpowiadać grubości warstwy mieszanki gruntu lub kruszywa ze spoiwami hydraulicznymi, w stanie niezagęszczonym. Prowadnice powinny być ustawione stabilnie, w sposób wykluczający ich przesuwanie się pod wpływem oddziaływania maszyn użytych do wykonania warstwy Skład mieszanki cementowo-gruntowej i cementowo-kruszywowej Zawartość cementu w mieszance nie może przekraczać wartości podanych w tablicy 5. Zaleca się taki dobór mieszanki, aby spełnić wymagania wytrzymałościowe określone w p. 2.7 tablica 4, przy jak najmniejszej zawartości cementu. Tablica 5. Maksymalna zawartość cementu w mieszance cementowo-gruntowej lub w mieszance kruszywa stabilizowanego cementem dla poszczególnych warstw podbudowy i ulepszonego podłoża Lp. Kategoria ruchu Maksymalna zawartość cementu, % w stosunku do masy suchego gruntu lub kruszywa podbudowa zasadnicza podbudowa pomocnicza 1 KR 2 do KR KR ulepszone podłoże Zawartość wody w mieszance powinna odpowiadać wilgotności optymalnej, określonej według normalnej próby Proctora, zgodnie z PN-B [2], z tolerancją +10%, -20% jej wartości. Zaprojektowany skład mieszanki powinien zapewniać otrzymanie w czasie budowy właściwości gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem zgodnych z wymaganiami określonymi w tablicy Stabilizacja metodą mieszania na miejscu Do stabilizacji gruntu metodą mieszania na miejscu można użyć specjalistycznych mieszarek wieloprzejściowych lub jednoprzejściowych albo maszyn rolniczych. Grunt przewidziany do stabilizacji powinien być spulchniony i rozdrobniony. Po spulchnieniu gruntu należy sprawdzić jego wilgotność i w razie potrzeby ją zwiększyć w celu ułatwienia rozdrobnienia. Woda powinna być dozowana przy użyciu beczkowozów zapewniających równomierne i kontrolowane dozowanie. Wraz z wodą można dodawać do gruntu dodatki ulepszające rozpuszczalne w wodzie, np. chlorek wapniowy. Jeżeli wilgotność naturalna gruntu jest większa od wilgotności optymalnej o więcej niż 10% jej wartości, grunt powinien być osuszony przez mieszanie i napowietrzanie w czasie suchej pogody. Po spulchnieniu i rozdrobnieniu gruntu należy dodać i przemieszać z gruntem dodatki ulepszające, np. wapno lub popioły lotne, w ilości określonej w recepcie laboratoryjnej, o ile ich użycie jest przewidziane w tejże recepcie. Cement należy dodawać do rozdrobnionego i ewentualnie ulepszonego gruntu w ilości ustalonej w recepcie laboratoryjnej. Cement i dodatki ulepszające powinny być dodawane przy użyciu rozsypywarek cementu lub w inny sposób zaakceptowany przez Inżyniera. Grunt powinien być wymieszany z cementem w sposób zapewniający jednorodność na określoną głębokość, gwarantującą uzyskanie projektowanej grubości warstwy po zagęszczeniu. W przypadku wykonywania stabilizacji w prowadnicach, szczególną uwagę należy zwrócić na jednorodność wymieszania gruntu w obrębie skrajnych pasów o szerokości od 30 do 40 cm, przyległych do prowadnic. Po wymieszaniu gruntu z cementem należy sprawdzić wilgotność mieszanki. Jeżeli jej wilgotność jest mniejsza od optymalnej o więcej niż 20%, należy dodać odpowiednią ilość wody i mieszankę ponownie dokładnie wymieszać. Wilgotność mieszanki przed zagęszczeniem nie może różnić się od wilgotności optymalnej o więcej niż +10%, -20% jej wartości. Strona 161

194 Czas od momentu rozłożenia cementu na gruncie do momentu zakończenia mieszania nie powinien być dłuższy od 2 godzin. Po zakończeniu mieszania należy powierzchnię warstwy wyrównać i wyprofilować do wymaganych w dokumentacji projektowej rzędnych oraz spadków poprzecznych i podłużnych. Do tego celu należy użyć równiarek i wykorzystać prowadnice podłużne, układane każdorazowo na odcinku roboczym. Od użycia prowadnic można odstąpić przy zastosowaniu specjalistycznych mieszarek i technologii gwarantującej odpowiednią równość warstwy, po uzyskaniu zgody Inżyniera. Po wyprofilowaniu należy natychmiast przystąpić do zagęszczania warstwy. Zagęszczenie należy przeprowadzić w sposób określony w p Stabilizacja metodą mieszania w mieszarkach stacjonarnych Składniki mieszanki i w razie potrzeby dodatki ulepszające, powinny być dozowane w ilości określonej w recepcie laboratoryjnej. Mieszarka stacjonarna powinna być wyposażona w urządzenia do wagowego dozowania kruszywa lub gruntu i cementu oraz objętościowego dozowania wody. Czas mieszania w mieszarkach cyklicznych nie powinien być krótszy od 1 minuty, o ile krótszy czas mieszania nie zostanie dozwolony przez Inżyniera po wstępnych próbach. W mieszarkach typu ciągłego prędkość podawania materiałów powinna być ustalona i na bieżąco kontrolowana w taki sposób, aby zapewnić jednorodność mieszanki. Wilgotność mieszanki powinna odpowiadać wilgotności optymalnej z tolerancją +10% i -20% jej wartości. Przed ułożeniem mieszanki należy ustawić prowadnice i podłoże zwilżyć wodą. Mieszanka dowieziona z wytwórni powinna być układana przy pomocy układarek lub równiarek. Grubość układania mieszanki powinna być taka, aby zapewnić uzyskanie wymaganej grubości warstwy po zagęszczeniu. Przed zagęszczeniem warstwa powinna być wyprofilowana do wymaganych rzędnych, spadków podłużnych i poprzecznych. Przy użyciu równiarek do rozkładania mieszanki należy wykorzystać prowadnice, w celu uzyskania odpowiedniej równości profilu warstwy. Od użycia prowadnic można odstąpić przy zastosowaniu technologii gwarantującej odpowiednią równość warstwy, po uzyskaniu zgody Inżyniera. Po wyprofilowaniu należy natychmiast przystąpić do zagęszczania warstwy Grubość warstwy Orientacyjna grubość poszczególnych warstw podbudowy z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem nie powinna przekraczać: - 15 cm - przy mieszaniu na miejscu sprzętem rolniczym, - 18 cm - przy mieszaniu na miejscu sprzętem specjalistycznym, - 22 cm - przy mieszaniu w mieszarce stacjonarnej. Jeżeli projektowana grubość warstwy podbudowy jest większa od maksymalnej, to stabilizację należy wykonywać w dwóch warstwach. Jeżeli stabilizacja będzie wykonywana w dwóch lub więcej warstwach, to tylko najniżej położona warstwa może być wykonana przy zastosowaniu technologii mieszania na miejscu. Wszystkie warstwy leżące wyżej powinny być wykonywane według metody mieszania w mieszarkach stacjonarnych. Warstwy podbudowy zasadniczej powinny być wykonywane według technologii mieszania w mieszarkach stacjonarnych Zagęszczanie Zagęszczanie warstwy gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem należy prowadzić przy użyciu walców gładkich, wibracyjnych lub ogumionych, w zestawie wskazanym w STWiORB. Zagęszczanie podbudowy oraz ulepszonego podłoża o przekroju daszkowym powinno rozpocząć się od krawędzi i przesuwać pasami podłużnymi, częściowo nakładającymi się w stronę osi jezdni. Zagęszczenie warstwy o jednostronnym spadku poprzecznym powinno rozpocząć się od niżej położonej krawędzi i przesuwać Strona 162

195 pasami podłużnymi, częściowo nakładającymi się, w stronę wyżej położonej krawędzi. Pojawiające się w czasie zagęszczania zaniżenia, ubytki, rozwarstwienia i podobne wady, muszą być natychmiast naprawiane przez wymianę mieszanki na pełną głębokość, wyrównanie i ponowne zagęszczenie. Powierzchnia zagęszczonej warstwy powinna mieć prawidłowy przekrój poprzeczny i jednolity wygląd. W przypadku technologii mieszania w mieszarkach stacjonarnych operacje zagęszczania i obróbki powierzchniowej muszą być zakończone przed upływem dwóch godzin od chwili dodania wody do mieszanki. W przypadku technologii mieszania na miejscu, operacje zagęszczania i obróbki powierzchniowej muszą być zakończone nie później niż w ciągu 5 godzin, licząc od momentu rozpoczęcia mieszania gruntu z cementem. Zagęszczanie należy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia mieszanki określonego wg BN-77/ [25] nie mniejszego od podanego w PN-S [17] i STWiORB. Specjalną uwagę należy poświęcić zagęszczeniu mieszanki w sąsiedztwie spoin roboczych podłużnych i poprzecznych oraz wszelkich urządzeń obcych. Wszelkie miejsca luźne, rozsegregowane, spękane podczas zagęszczania lub w inny sposób wadliwe, muszą być naprawione przez zerwanie warstwy na pełną grubość, wbudowanie nowej mieszanki o odpowiednim składzie i ponowne zagęszczenie. Roboty te są wykonywane na koszt Wykonawcy Spoiny robocze W miarę możliwości należy unikać podłużnych spoin roboczych, poprzez wykonanie warstwy na całej szerokości. Jeśli jest to niemożliwe, przy warstwie wykonywanej w prowadnicach, przed wykonaniem kolejnego pasa należy pionową krawędź wykonanego pasa zwilżyć wodą. Przy warstwie wykonanej bez prowadnic w ułożonej i zagęszczonej mieszance, należy niezwłocznie obciąć pionową krawędź. Po zwilżeniu jej wodą należy wbudować kolejny pas. W podobny sposób należy wykonać poprzeczną spoinę roboczą na połączeniu działek roboczych. Od obcięcia pionowej krawędzi w wykonanej mieszance można odstąpić wtedy, gdy czas pomiędzy zakończeniem zagęszczania jednego pasa, a rozpoczęciem wbudowania sąsiedniego pasa, nie przekracza 60 minut. Jeżeli w niżej położonej warstwie występują spoiny robocze, to spoiny w warstwie leżącej wyżej powinny być względem nich przesunięte o co najmniej 30 cm dla spoiny podłużnej i 1 m dla spoiny poprzecznej Pielęgnacja warstwy z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem Pielęgnacja powinna być przeprowadzona według jednego z następujących sposobów: a) skropienie warstwy emulsją asfaltową, albo asfaltem D200 lub D300 w ilości od 0,5 do 1,0 kg/m 2, b) skropienie specjalnymi preparatami powłokotwórczymi posiadającymi aprobatę techniczną wydaną przez uprawnioną jednostkę, po uprzednim zaakceptowaniu ich użycia przez Inżyniera, c) utrzymanie w stanie wilgotnym poprzez kilkakrotne skrapianie wodą w ciągu dnia, w czasie co najmniej 7 dni, d) przykrycie na okres 7 dni nieprzepuszczalną folią z tworzywa sztucznego, ułożoną na zakład o szerokości co najmniej 30 cm i zabezpieczoną przed zerwaniem z powierzchni warstwy przez wiatr, e) przykrycie warstwą piasku lub grubej włókniny technicznej i utrzymywanie jej w stanie wilgotnym w czasie co najmniej 7 dni. Inne sposoby pielęgnacji, zaproponowane przez Wykonawcę i inne materiały przeznaczone do pielęgnacji mogą być zastosowane po uzyskaniu akceptacji Inżyniera. Nie należy dopuszczać żadnego ruchu pojazdów i maszyn po podbudowie w okresie 7 dni po wykonaniu. Po tym czasie ewentualny ruch technologiczny może odbywać się wyłącznie za zgodą Inżyniera Odcinek próbny Strona 163

196 Jeżeli w STWiORB przewidziano konieczność wykonania odcinka próbnego, to co najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem robót, Wykonawca powinien wykonać odcinek próbny w celu: - stwierdzenia czy sprzęt budowlany do spulchnienia, mieszania, rozkładania i zagęszczania jest właściwy, - określenia grubości warstwy materiału w stanie luźnym, koniecznej do uzyskania wymaganej grubości warstwy po zagęszczeniu, - określenia potrzebnej liczby przejść walców do uzyskania wymaganego wskaźnika zagęszczenia warstwy. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien użyć materiałów oraz sprzętu takich, jakie będą stosowane do wykonywania podbudowy lub ulepszonego podłoża. Powierzchnia odcinka próbnego powinna wynosić od 400 do 800 m2. Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez Inżyniera. Wykonawca może przystąpić do wykonywania podbudowy lub ulepszonego podłoża po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez Inżyniera Utrzymanie podbudowy i ulepszonego podłoża Podbudowa i ulepszone podłoże po wykonaniu, a przed ułożeniem następnej warstwy, powinny być utrzymywane w dobrym stanie. Jeżeli Wykonawca będzie wykorzystywał, za zgodą Inżyniera, gotową podbudowę lub ulepszone podłoże do ruchu budowlanego, to jest obowiązany naprawić wszelkie uszkodzenia podbudowy, spowodowane przez ten ruch. Koszt napraw wynikłych z niewłaściwego utrzymania podbudowy lub ulepszonego podłoża obciąża Wykonawcę robót. Wykonawca jest zobowiązany do przeprowadzenia bieżących napraw podbudowy lub ulepszonego podłoża uszkodzonych wskutek oddziaływania czynników atmosferycznych, takich jak opady deszczu i śniegu oraz mróz. Wykonawca jest zobowiązany wstrzymać ruch budowlany po okresie intensywnych opadów deszczu, jeżeli wystąpi możliwość uszkodzenia podbudowy lub ulepszonego podłoża. Warstwa stabilizowana spoiwami hydraulicznymi powinna być przykryta przed zimą warstwą nawierzchni lub zabezpieczona przed niszczącym działaniem czynników atmosferycznych w inny sposób zaakceptowany przez Inżyniera 6. kontrola jakości robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STWiORBD-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania spoiw, kruszyw i gruntów przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi w celu akceptacji Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie wykonywania podbudowy lub ulepszonego podłoża stabilizowanych spoiwami podano w tablicy 1. Tablica 1. Częstotliwość badań i pomiarów Lp. Wyszczególnienie badań 1 Uziarnienie mieszanki gruntu lub kruszywa Częstotliwość badań Minimalna liczba badań na dziennej działce roboczej Maksymalna powierzchnia podbudowy lub ulepszonego podłoża przypadająca na jedno badanie Strona 164

197 2 Wilgotność mieszanki gruntu lub kruszywa ze spoiwem 3 Rozdrobnienie gruntu 1) m 2 4 Jednorodność i głębokość wymieszania 2) 5 Zagęszczenie warstwy 6 Grubość podbudowy lub ulepszonego podłoża m 2 7 Wytrzymałość na ściskanie - 7 i 28-dniowa przy stabilizacji cementem i wapnem 6 próbek - 14 i 42-dniowa przy stabilizacji popiołami lotnymi 6 próbek 400 m 2-90-dniowa przy stabilizacji żużlem granulowanym 3 próbki 8 Mrozoodporność 3) przy projektowaniu i w przypadkach wątpliwych Badanie spoiwa: - cementu, - wapna, - popiołów lotnych, - żużla granulowanego przy projektowaniu składu mieszanki i przy każdej zmianie 13 Badanie wody dla każdego wątpliwego źródła 14 Badanie właściwości gruntu lub kruszywa dla każdej partii i przy każdej zmianie rodzaju gruntu lub kruszywa 15 Wskaźnik nośności CBR 4) w przypadkach wątpliwych 1) Badanie wykonuje się dla gruntów spoistych i na zlecenie Inżyniera 2) Badanie wykonuje się przy stabilizacji gruntu metodą mieszania na miejscu 3) Badanie wykonuje się przy stabilizacji gruntu lub kruszyw cementem, wapnem i popiołami lotnymi 4) Badanie wykonuje się przy stabilizacji gruntu wapnem Uziarnienie gruntu lub kruszywa Próbki do badań należy pobierać z mieszarek lub z podłoża przed podaniem spoiwa. Uziarnienie kruszywa lub gruntu powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w STWiORB dotyczących poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoża Wilgotność mieszanki gruntu lub kruszywa ze spoiwami Wilgotność mieszanki powinna być równa wilgotności optymalnej, określonej w projekcie składu tej mieszanki, z tolerancją +10% -20% jej wartości Rozdrobnienie gruntu Grunt powinien być spulchniony i rozdrobniony tak, aby wskaźnik rozdrobnienia był co najmniej równy 80% (przez sito o średnicy 4 mm powinno przejść 80% gruntu) Jednorodność i głębokość wymieszania Jednorodność wymieszania gruntu ze spoiwem polega na ocenie wizualnej jednolitego zabarwienia mieszanki. Głębokość wymieszania mierzy się w odległości min. 0,5 m od krawędzi podbudowy czy ulepszonego podłoża. Głębokość wymieszania powinna być taka, aby grubość warstwy po zagęszczeniu była równa projektowanej Zagęszczenie warstwy Strona 165

198 Mieszanka powinna być zagęszczana do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia nie mniejszego od 1,00 oznaczonego zgodnie z BN-77/ [25] Grubość podbudowy lub ulepszonego podłoża Grubość warstwy należy mierzyć bezpośrednio po jej zagęszczeniu w odległości co najmniej 0,5 m od krawędzi. Grubość warstwy nie może różnić się od projektowanej o więcej niż 1 cm Wytrzymałość na ściskanie Wytrzymałość na ściskanie określa się na próbkach walcowych o średnicy i wysokości 8 cm. Próbki do badań należy pobierać z miejsc wybranych losowo, w warstwie rozłożonej przed jej zagęszczeniem. Próbki w ilości 6 sztuk należy formować i przechowywać zgodnie z normami dotyczącymi poszczególnych rodzajów stabilizacji spoiwami. Trzy próbki należy badać po 7 lub 14 dniach oraz po 28 lub 42 dniach przechowywania, a w przypadku stabilizacji żużlem granulowanym po 90 dniach przechowywania. Wyniki wytrzymałości na ściskanie powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w STWiORB dotyczących poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoża Mrozoodporność Wskaźnik mrozoodporności określany przez spadek wytrzymałości na ściskanie próbek poddawanych cyklom zamrażania i odmrażania powinien być zgodny z wymaganiami podanymi w STWiORB dotyczących poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoża Badanie spoiwa Dla każdej dostawy cementu, wapna, popiołów lotnych, żużla granulowanego, Wykonawca powinien określić właściwości podane w STWiORB dotyczących poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoża Badanie wody W przypadkach wątpliwych należy przeprowadzić badania wody wg PN-B [13] Badanie właściwości gruntu lub kruszywa Właściwości gruntu lub kruszywa należy badać przy każdej zmianie rodzaju gruntu lub kruszywa. Właściwości powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w STWiORB dotyczących poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoża Wskaźnik nośności CBR Wskaźnik nośności CBR określa się wg normy BN-70/ [13] dla próbek gruntu stabilizowanego wapnem, pielęgnowanych zgodnie z wymaganiami PN-S [16]. Strona 166

199 6.4. Wymagania dotyczące cech geometrycznych podbudowy i ulepszonego podłoża Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów dotyczących cech geometrycznych podaje tablica 2. Tablica 2. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej podbudowy lub ulepszonego podłoża stabilizowanych spoiwami Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 1 Szerokość 10 razy na 1 km 2 Równość podłużna w sposób ciągły planografem albo co 20 m łatą na każdym pasie ruchu 3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km 4 Spadki poprzeczne* ) 10 razy na 1 km 5 Rzędne wysokościowe co 100 m 6 Ukształtowanie osi w planie* ) 7 Grubość podbudowy i ulepszonego podłoża w 3 punktach, lecz nie rzadziej niż raz na 2000 m 2 *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie należy wykonać w punktach głównych łuków poziomych Szerokość podbudowy i ulepszonego podłoża Szerokość podbudowy i ulepszonego podłoża nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż +10 cm, -5 cm. Na jezdniach bez krawężników szerokość podbudowy powinna być większa od szerokości warstwy wyżej leżącej o co najmniej 25 cm lub o wartość wskazaną w dokumentacji projektowej Równość podbudowy i ulepszonego podłoża Nierówności podłużne podbudowy i ulepszonego podłoża należy mierzyć 4-metrową łatą lub planografem, zgodnie z normą BN-68/ [22]. Nierówności poprzeczne podbudowy i ulepszonego podłoża należy mierzyć 4-metrową łatą. Nierówności nie powinny przekraczać: - 12 mm dla podbudowy zasadniczej, - 15 mm dla podbudowy pomocniczej i ulepszonego podłoża Spadki poprzeczne podbudowy i ulepszonego podłoża Spadki poprzeczne podbudowy i ulepszonego podłoża powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją 0,5 % Rzędne wysokościowe podbudowy i ulepszonego podłoża Różnice pomiędzy rzędnymi wykonanej podbudowy i ulepszonego podłoża a rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać + 1 cm, -2 cm Ukształtowanie osi podbudowy i ulepszonego podłoża Oś podbudowy i ulepszonego podłoża w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż 5 cm Grubość podbudowy i ulepszonego podłoża niż: Grubość podbudowy i ulepszonego podłoża nie może różnić się od grubości projektowanej o więcej - dla podbudowy zasadniczej 10%, Strona 167

200 - dla podbudowy pomocniczej i ulepszonego podłoża +10%, -15% Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy i ulepszonego podłoża Niewłaściwe cechy geometryczne podbudowy i ulepszonego podłoża Jeżeli po wykonaniu badań na stwardniałej podbudowie lub ulepszonym podłożu stwierdzi się, że odchylenia cech geometrycznych przekraczają wielkości określone w p. 6.4, to warstwa zostanie zerwana na całą grubość i ponownie wykonana na koszt Wykonawcy. Dopuszcza się inny rodzaj naprawy wykonany na koszt Wykonawcy, o ile zostanie on zaakceptowany przez Inżyniera. Jeżeli szerokość podbudowy lub ulepszonego podłoża jest mniejsza od szerokości projektowanej o więcej niż 5 cm i nie zapewnia podparcia warstwom wyżej leżącym, to Wykonawca powinien poszerzyć podbudowę lub ulepszone podłoże przez zerwanie warstwy na pełną grubość do połowy szerokości pasa ruchu i wbudowanie nowej mieszanki. Nie dopuszcza się mieszania składników mieszanki na miejscu. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt Niewłaściwa grubość podbudowy i ulepszonego podłoża Na wszystkich powierzchniach wadliwych pod względem grubości Wykonawca wykona naprawę podbudowy lub ulepszonego podłoża przez zerwanie wykonanej warstwy, usunięcie zerwanego materiału i ponowne wykonanie warstwy o odpowiednich właściwościach i o wymaganej grubości. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastąpi ponowny pomiar i ocena grubości warstwy, na koszt Wykonawcy Niewłaściwa wytrzymałość podbudowy i ulepszonego podłoża Jeżeli wytrzymałość średnia próbek będzie mniejsza od dolnej granicy określonej w STWiORB dla poszczególnych rodzajów podbudów i ulepszonego podłoża, to warstwa wadliwie wykonana zostanie zerwana i wymieniona na nową o odpowiednich właściwościach na koszt Wykonawcy. 7. obmiar robót Jednostką obmiarową jest m2 (metr kwadratowy) ulepszonego podłoża z gruntów stabilizowanych spoiwami hydraulicznymi. 8. odbiór robót Ogólne zasady odbioru robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za zgodne z dokumentacją projektową, STWiORB i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. podstawa płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w STWiORBDM Wymagania ogólne pkt przepisy związane Normy 1. PN-B Cement. Metody badań. Oznaczanie cech fizycznych 2. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu 3. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń obcych 4. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie składu ziarnowego 5. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń organicznych 6. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości siarki metodą bromową 7. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu krzemianowego 8. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu wapniowego Strona 168

201 9. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu żelazawego 10. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie ścieralności w bębnie Los Angeles 11. PN-B Cement. Cement powszechnego użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności 12. PN-B Wapno 13. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw 14. PN-C Wodorotlenek sodowy techniczny 15. PN-C Chlorek wapniowy techniczny 16. PN-S Drogi samochodowe. Stabilizacja gruntów wapnem do celów drogowych 17. PN-S Drogi samochodowe. Podbudowa i ulepszone podłoże z gruntu stabilizowanego cementem 18. PN-S Drogi samochodowe. Popioły lotne 19. BN-88/ Cement. Transport i przechowywanie 20. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika piaskowego 21. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoża przez obciążenie płytą 22. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą 23. BN-70/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika nośności gruntu jako podłoża nawierzchni podatnych 24. BN-73/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika aktywności pucolanowej popiołów lotnych z węgla kamiennego 25. BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu 26. BN-71/ Drogi samochodowe. Podbudowa z gruntów stabilizowanych aktywnymi popiołami lotnymi Inne dokumenty 29. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM Strona 169

202 D NAWIERZCHNIE D Nawierzchnia żwirowa zjazdów 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z zadaniem Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania STWiORB Specyfikacja jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych STWiORB Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem nawierzchni żwirowej na zjazdach. Nawierzchnię żwirową można wykonywać na drogach obciążonych ruchem bardzo lekkim i lekkim. Najkorzystniej jest wykonywać ją w okolicach obfitujących w kruszywa naturalne. Nawierzchnię żwirową można wykonywać jednowarstwowo lub dwuwarstwowo i układać na: - podłożu gruntowym naturalnym, w przypadku gdy jest to grunt przepuszczalny - dwuwarstwowo, - podłożu gruntowym ulepszonym np. wapnem, popiołami lotnymi z węgla brunatnego lub cementem, w przypadku gdy jest to grunt nieprzepuszczalny - jednowarstwowo, - warstwie odsączającej, w przypadku gdy podłożem jest grunt nieprzepuszczalny - dwuwarstwowo Określenia podstawowe Nawierzchnia twarda nieulepszona - nawierzchnia nie przystosowana do szybkiego ruchu samochodowego ze względu na pylenie, nierówności, ograniczony komfort jazdy - wibracje i hałas, jak np. nawierzchnia tłuczniowa, brukowcowa lub żwirowa Nawierzchnia żwirowa - nawierzchnia zaliczana do twardych nieulepszonych, której warstwa ścieralna jest wykonana z mieszanki żwirowej bez użycia lepiszcza czy spoiwa Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót 2. materiały Ogólne wymagania dotyczące robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Materiały do nawierzchni żwirowych Mieszanka żwirowa powinna mieć optymalne uziarnienie. Krzywa uziarnienia mieszanki powinna mieścić się w granicach krzywych obszaru dobrego uziarnienia, podanych na rys. 1. Skład ramowy uziarnienia podano w tablicy 1. Kruszywo naturalne użyte do mieszanki żwirowej powinno spełniać wymagania normy PN-B [2] i PN-B [3], a ponadto wskaźnik piaskowy wg BN-64/ [4] dla mieszanki o uziarnieniu: od 0 do 20 mm, WP powinien wynosić od 25 do 40, od 0 do 50 mm, WP powinien wynosić od 55 do 60. Strona 170

203 Tablica 1. Skład ramowy uziarnienia optymalnej mieszanki żwirowej Rzędne krzywych granicznych uziarnienia Wymiary oczek kwadratowych sita przechodzi przez sito, % wag. nawierzchnia jednowarstwowa lub warstwa górna nawierzchni dwuwarstwowej warstwa dolna nawierzchni dwuwarstwowej mm a1 b1 a b , , Rysunek 1. Obszar uziarnienia optymalnych mieszanek żwirowych Strona 171

204 3. sprzęt 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania nawierzchni żwirowej Wykonawca przystępujący do wykonania nawierzchni żwirowej powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: koparek i ładowarek do odspajania i wydobywania gruntu, spycharek, równiarek lub sprzętu rolniczego (pługi, brony, kultywatory) do spulchniania, rozkładania, profilowania, sprzętu rolniczego (glebogryzarki, pługofrezarki, brony talerzowe, kultywatory) lub ruchomych mieszarek do wymieszania mieszanki optymalnej, przewoźnych zbiorników na wodę do zwilżania mieszanki optymalnej, wyposażonych w urządzenia do równomiernego i kontrolowanego dozowania wody, walców statycznych trójkołowych lub dwukołowych, lekkich i średnich, walców wibracyjnych. 4. transport 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu 4. Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt 4.2. Transport kruszywa Kruszywo można przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i rozsegregowaniem, nadmiernym wysuszeniem i zawilgoceniem. 5. wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podłoża Podłoże gruntowe pod nawierzchnię żwirową powinno spełniać wymagania określone w STWiORB D Koryto wraz z profilowaniem i zagęszczeniem podłoża. Podłoże powinno być odwodnione w przypadku gruntu nieprzepuszczalnego poprzez ułożenie warstwy odsączającej z piasku o wskaźniku wodoprzepuszczalności większym od 8 m/dobę, według zasad określonych w STWiORB D Warstwy odsączające i odcinające. Zamiast warstwy odsączającej podłoże gruntowe można ulepszyć stabilizując je wapnem, cementem lub popiołami lotnymi z węgla brunatnego według zasad określonych w STWiORB D Podbudowy i ulepszone podłoża z gruntów lub kruszyw stabilizowanych spoiwami hydraulicznymi. Grubość warstwy ulepszonego podłoża, jeżeli nie została określona w dokumentacji projektowej, powinna wynosić 15 cm, a jej spadek poprzeczny od 4 do 5% Wykonanie nawierzchni żwirowej Projektowanie składu mieszanki żwirowej Projekt składu mieszanki powinien być opracowany w oparciu o: wyniki badań kruszyw przeznaczonych do mieszanki żwirowej, wg wymagań p. 2.2, wyniki badań mieszanki, według wymagań podanych w punkcie 2.2, wilgotność optymalną mieszanki określoną wg normalnej próby Proctora, zgodnie z normą PN-B [1] Odcinek próbny Strona 172

205 Wymagania dotyczące wykonania odcinka próbnego podano w STWiORB D Nawierzchnie gruntowe. Wymagania ogólne pkt Wbudowanie i zagęszczanie mieszanki żwirowej Mieszanka żwirowa powinna być rozkładana w warstwie o jednakowej grubości, przy użyciu równiarki. Grubość rozłożonej warstwy mieszanki powinna być taka, aby po jej zagęszczeniu osiągnięto grubość projektowaną, tj.: dla nawierzchni jednowarstwowej (na podłożu ulepszonym) od 8 do 12 cm, dla każdej warstwy nawierzchni dwuwarstwowej (na podłoży gruntowym lub warstwie odsączającej) od 10 do 16 cm. Mieszanka po rozłożeniu powinna być zagęszczona przejściami walca statycznego gładkiego. Zagęszczanie nawierzchni o przekroju daszkowym powinno rozpocząć się od krawędzi i stopniowo przesuwać pasami podłużnymi, częściowo nakładającymi się w kierunku jej osi. Zagęszczenie nawierzchni o jednostronnym spadku należy rozpocząć od dolnej krawędzi i przesuwać pasami podłużnymi częściowo nakładającymi się, w kierunku jej górnej krawędzi. Zagęszczenie należy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia podanego w SST, a w przypadku gdy nie jest on określony, do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia nie mniejszego niż 0,98 zagęszczenia maksymalnego, określonego według normalnej próby Proctora, zgodnie z PN- B [1] i BN-77/ [6]. Wilgotność mieszanki żwirowej w czasie zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej. W przypadku gdy wilgotność mieszanki jest wyższa o więcej niż 2% od wilgotności optymalnej, mieszankę należy osuszyć w sposób zaakceptowany przez Inżyniera, a w przypadku gdy jest niższa o więcej niż 2% - zwilżyć określoną ilością wody. Wilgotność można badać dowolną metodą (zaleca się piknometr polowy lub powietrzny). Jeżeli nawierzchnię żwirową wykonuje się dwuwarstwowo, to każda warstwa powinna być wyprofilowana i zagęszczona z zachowaniem wymogów jak wyżej Utrzymanie nawierzchni żwirowej Nawierzchnia żwirowa po oddaniu do eksploatacji powinna być pielęgnowana. W pierwszych dniach po wykonaniu nawierzchni należy dbać, aby była ona stale wilgotna, zraszając ją wodą ze zbiorników przewoźnych. Nawierzchnia powinna być równomiernie zajeżdżana (dogęszczana) przez samochody na całej jej szerokości, w okresie 2 tygodni, w związku z czym zaleca się przekładanie ruchu na różne pasy przez odpowiednie ustawienie zastaw. Pojawiające się wklęśnięcia po okresie pielęgnacji wyrównuje się kruszywem po uprzednim wzruszeniu nawierzchni za pomocą oskardów. Wczesne wyrównanie wklęśnięć zapobiega powstawaniu wybojów. Jeżeli mimo tych zabiegów tworzą się wyboje, uszkodzone miejsca należy wyciąć pionowo i usunąć, dosypać świeżej mieszanki żwirowej, wyprofilować i zagęścić wibratorem płytowym lub ręcznym ubijakiem. 6. kontrola jakości robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania kruszyw przeznaczonych do produkcji mieszanki żwirowej i przedstawić wyniki tych badań Inżynierowi do akceptacji Badania dotyczące cech geometrycznych i właściwości nawierzchni żwirowej Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej nawierzchni żwirowej podaje tablica 2. Tablica 2. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Strona 173

206 Lp. Wyszczególnienie badań Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 1 Ukształtowanie osi w planie co 100 m oraz w punktach głównych łuków poziomych 2 Rzędne wysokościowe co 100 m 3 Równość podłużna co 20 m na każdym pasie ruchu 4 Równość poprzeczna 10 pomiarów na 1 km 5 Spadki poprzeczne 10 pomiarów na 1 km oraz w punktach głównych łuków poziomych 6 Szerokość 10 pomiarów na 1 km 7 Grubość 10 pomiarów na 1 km 8 Zagęszczenie 1 badanie na 600 m 2 nawierzchni Ukształtowanie osi nawierzchni cm. Oś nawierzchni w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż Rzędne wysokościowe Odchylenia rzędnych wysokościowych nawierzchni od rzędnych projektowanych nie powinno być większe niż +1 cm i -3 cm Równość nawierzchni Nierówności podłużne nawierzchni należy mierzyć łatą 4-metrową, zgodnie z normą BN-68/ [5]. Nierówności poprzeczne należy mierzyć 4-metrową łatą. Nierówności nawierzchni nie powinny przekraczać 15 mm Spadki poprzeczne nawierzchni Spadki poprzeczne nawierzchni na prostych i łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją 0,5% Szerokość nawierzchni Szerokość nawierzchni nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż -5 cm i +10 cm Grubość warstw Grubość warstw należy sprawdzać przez wykopanie dołków kontrolnych w połowie szerokości nawierzchni. Dopuszczalne odchyłki od projektowanej grubości nie powinny przekraczać 1 cm Sprawdzenie odwodnienia Sprawdzenie odwodnienia należy przeprowadzać na podstawie oceny wizualnej oraz pomiarów wykonanych co najmniej w 10 punktach na 1 km i porównaniu zgodności wykonanych elementów odwodnienia z dokumentacją projektową. Pochylenie niwelety dna rowów należy sprawdzać co 100 m. Stwierdzone w czasie kontroli odchylenie spadków od spadków projektowanych nie powinno być większe niż 0,1%, przy zachowaniu zgodności z projektowanymi kierunkami odprowadzenia wód Zagęszczenie nawierzchni Zagęszczenie nawierzchni należy badać co najmniej dwa razy dziennie, z tym, że maksymalna powierzchnia nawierzchni przypadająca na jedno badanie powinna wynosić 600 m 2. Kontrolę zagęszczenia nawierzchni można wykonywać dowolną metodą. 7. obmiar robót 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Strona 174

207 Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej nawierzchni żwirowej. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za zgodne z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. podstawa płatności 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt 9.2. Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 nawierzchni żwirowej obejmuje: - prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, - oznakowanie robót, - spulchnienie, wyprofilowanie i zagęszczenie ze skropieniem wodą podłoża gruntowego lub warstwy odsączającej, - dostarczenie materiałów, - dostarczenie i wbudowanie mieszanki żwirowej, - wyrównanie do wymaganego profilu, - zagęszczenie poszczególnych warstw, - przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. przepisy związane Normy 1. PN-B Grunty budowlane. Badanie próbek gruntu 2. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Żwir i mieszanka 3. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek 4. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika piaskowego 5. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą 6. BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu. Strona 175

208 1. WSTĘP D Nawierzchnia z kostki kamiennej 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z zadaniem Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania STWiORB Warunki wykonania i odbioru robót budowlanych (STWiORB) są materiałem stosowanym, jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót związanych z wykonaniem Programu funkcjonalnoużytkowego dla przebudowy drogi wojewódzkiej nr 921 na odcinku od drogi krajowej nr 78 do granicy miasta Zabrze." 1.3. Zakres robót objętych STWiORB Ustalenia zawarte w niniejszych warunkach dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem nawierzchni z kostki kamiennej Określenia podstawowe Nawierzchnia twarda ulepszona - nawierzchnia bezpylna i dostatecznie równa, przystosowana do szybkiego ruchu samochodowego Nawierzchnia kostkowa - nawierzchnia, której warstwa ścieralna jest wykonana z kostek kamiennych Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Kamienna kostka drogowa Klasyfikacja Kamienna kostka drogowa wg PN-EN 1342 [8] jest stosowana do budowy nawierzchni z kostki kamiennej. Dla kostki kamiennej przewiduje się następujące odchyłki: odchyłki od nominalnych wymiarów powierzchni- między powierzchnią obrabianą i powierzchnią ciosaną ±10 mm, odchyłki od nominalnej grubości, Klasa T2 - między powierzchnią obrabianą i powierzchnią ciosaną ±10 mm, odchyłka od nierówności powierzchni ciosana 5 mm; obrabiana 3 mm, odporność na zamrażanie/ rozmrażanie- F1. Wymiary koski kamiennej zastosowanej w dokumentacji: kostka cięto- łupana o gr. 18cm o wymiarach 18/18 koloru szarego o powierzchni płomieniowanej Wymagania Surowcem do wyrobu kostki kamiennej są skały magmowe, osadowe i przeobrażone. Wymagane cechy fizyczne i wytrzymałościowe przedstawia tablica 1. Strona 176

209 Tablica 1. Wymagane cechy fizyczne i wytrzymałościowe dla kostki kamiennej Lp. Cechy fizyczne i wytrzymałościowe Kl asa Badania według I 1 Wytrzymałość na ściskanie w stanie 160 powietrzno-suchym, MPa, nie mniej niż EN Ścieralność 0,2 PN-EN Wytrzymałość na uderzenie 12 PN-EN Nasiąkliwość wodą, w %, nie więcej niż 0,5 EN Odporność na zamrażanie nie bada się EN Kształt i wymiary kostki Kostka powinna mieć kształt prostopadłościanu lub sześcianu. Cała bryła powinna mieścić się w dopuszczalnych odchyłkach zgodnie z normą PN-EN Kształt kostki przedstawia rysunek 2. Rysunek 2. Kształt kostki Wymagania dotyczące wymiarów kostki: - kostka 18x18- wym. a=18 cm, b=27 cm Dopuszczalne odchyłki od wymiarów zgodnie z normą PN-EN Cement Cement stosowany do podsypki i wypełnienia spoin powinien być cementem portlandzkim klasy 32,5 odpowiadający wymaganiom PN-B [9] Kruszywo [7]. Transport i przechowywanie cementu powinny być zgodne z BN-88/ [13]. Kruszywo na podsypkę i do wypełniania spoin powinno odpowiadać wymaganiom normy PN-B Na podsypkę stosuje się mieszankę kruszywa naturalnego o frakcji od 0 do 8 mm, a do zaprawy cementowopiaskowej o frakcji od 0 do 4 mm. Strona 177

210 Zawartość pyłów w kruszywie na podsypkę cementowo-żwirową i do zaprawy cementowo- piaskowej nie może przekraczać 3%, a na podsypkę żwirową - 8%. Kruszywo należy przechowywać w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem oraz zmieszaniem z kruszywami innych klas, gatunków, frakcji (grupy frakcji) Woda Pozostałe wymagania i badania wg PN-B [7]. Woda stosowana do podsypki i zaprawy cementowo- piaskowej, powinna odpowiadać wymaganiom PN-B [10]. Powinna to być woda odmiany 1. Badania wody należy wykonywać: w przypadku nowego źródła poboru wody, w przypadku podejrzeń dotyczących zmiany parametrów wody, np. zmętnienia, zapachu, barwy Zaprawa fugowa Zaprawa do fugowania powinna odpowiadać następującym właściwością: rodzaj zaprawa cementowa zawierająca tras, szybkowiążąca i wysokowytrzymała, wytrzymałość na ściskanie 40 N/mm 2, wytrzymałość na rozciąganie przy zginaniu 10 N/mm 2, czas dojrzewania 3-5 min. Sucha zaprawa skład ziarnowy,zawartość nadziarna, - 5 % (m/m), gęstość nasypowa w stanie lużnym, - od 1,3 do 1,7 g/cm 3, Świeża zaprawa gęstość objętościowa (badanie wg. PN-EN :2001), - od 2,0 do 2,4 g/cm 3, czas zachowania właściwości roboczych (badanie wg. PN-EN :2001), - 40 min., wytrzymałość na zginanie ( badanie wg PN-EN :2001): po 7 dniach po 28 dniach po 90 dniach Wytrzymałość na ściskanie ( badanie wg PN-EN :2001): po 7 dniach po 28 dniach - 8,0 MPa, - 10,0 MPa, - 10,0 MPa, - 30,0 MPa, - 40,0 MPa, po 90 dniach - 50,0 MPa, Skurcz po okresie twardnienia 28 dniach (badanie wg. PN-EN :2003, - 2,0%, Odporność na działanie mrozu, stopień mrozoodporności (Procedura IBDiM), - 150, Stan zaprawy po 150 cyklach zamrażania i odmrażania w 2% wodnym roztworze NaCl. - brak uszkodzeń. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt 3. Strona 178

211 3.2. Sprzęt do wykonania nawierzchni z kostki kamiennej Wykonawca przystępujący do wykonania nawierzchni z kostek kamiennych powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: betoniarki, do wytwarzania betonu i zapraw oraz przygotowywania podsypki cementowo-piaskowej, ubijaków ręcznych i mechanicznych, do ubijania kostki, wibratorów płytowych i lekkich walców wibracyjnych, do ubijania kostki po pierwszym ubiciu ręcznym. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu 4. Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt 4.2. Transport materiałów Transport kostek kamiennych Kostki kamienne przewozi się dowolnymi środkami transportowymi. Kostkę regularną i rzędową należy układać na podłodze obok siebie tak, aby wypełniła całą powierzchnię środka transportowego. Na tak ułożonej warstwie należy bezpośrednio układać następne warstwy. Kostkę nieregularną przewozi się luźno usypaną. Ładowanie ręczne kostek regularnych i rzędowych powinno być wykonywane bez rzucania. Przy użyciu przenośników taśmowych, kostki regularne i rzędowe powinny być podawane i odbierane ręcznie. Kostkę regularną i rzędową należy ustawiać w stosy. Kostkę nieregularną można składować w pryzmach. Wysokość stosu lub pryzm nie powinna przekraczać 1 m Transport kruszywa Kruszywo można przewozić dowolnymi środkami transportowymi w warunkach zabezpieczających je przed rozsypywaniem i zanieczyszczeniem Transport zaprawy fugowej Transport zaprawy fugowej odbywa za w oryginalnych opakowaniach dostarczanych o wadze 25 kg. Szczególną uwagę należy zwrócić na okres przydatności zaprawy. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podbudowy Jeżeli w dokumentacji projektowej lub STWiORB przewidziano wykonanie nawierzchni z kostki kamiennej na podbudowie np. betonowej, to warunki wykonania podbudowy powinny odpowiadać wymaganiom zawartym w odpowiednich STWiORB Obramowanie nawierzchni Do obramowania nawierzchni kostkowych stosuje się krawężniki betonowe uliczne, betonowe drogowe i kamienne drogowe, odpowiadające wymaganiom norm wymienionych w pkt 2.3. Rodzaj obramowania nawierzchni powinien być zgodny z dokumentacją projektową, STWiORB lub wskazaniami Inżyniera. Ustawienie krawężników powinno być zgodne z wymaganiami zawartymi w STWiORB D b Krawężniki betonowe lub STWiORB D a Krawężniki kamienne Podsypka Do wykonania nawierzchni z kostki kamiennej stosować należy mieszankę betonową na moktoc16/20 wraz z wypełnieniem przestrzeni betonowych. Współczynnik wodno- cementowy dla podsypki cementowo- piaskowej lub cementowożwirowej, powinien wynosić od 0,20 do 0,25, a wytrzymałość na ściskanie R7 = 10 MPa, R28 = 14 MPa. Strona 179

212 5.5. Układanie nawierzchni z kostki kamiennej Układanie kostki nieregularnej Kostkę układać w desenie: deseń rzędowy prosty, który uzyskuje się przez układanie kostki rzędami prostopadłymi do osi drogi, deseń rzędowy ukośny, który otrzymuje się przez układanie kostki rzędami pod kątem 45 o do osi drogi, deseń w jodełkę, który otrzymuje się przez układanie kostki pod kątem 45 o w przeciwne strony na każdej połowie jezdni, deseń łukowy, który otrzymuje się przez układanie kostki w kształcie łuku lub innych krzywych. Przed przystąpieniem do układania kostki Wykonawca uzgodni sposób układania z Inspektorem Nadzoru Inwestorskiego. Szerokość spoin między kostkami nie powinna być nie mniejsza niż 5 mm i nie większa niż 10 mm. Spoiny w sąsiednich rzędach powinny się mijać co najmniej o 1/4 szerokości kostki. Kostka użyta do układania nawierzchni powinna być jednego gatunku i z jednego rodzaju skał. Dla rozgraniczenia kierunków ruchu na jezdni, powinien być ułożony pas podłużny z jednego lub dwóch rzędów kostek o odmiennym kolorze Szczeliny dylatacyjne Szczeliny dylatacyjne poprzeczne należy stosować w nawierzchniach z kostki na zaprawie cementowej w odległości od 10 do 15 m oraz w takich miejscach, w których występuje dylatacja podbudowy lub zmiana sztywności podłoża. Szczeliny podłużne należy stosować przy ściekach na jezdniach wszelkich szerokości oraz pośrodku jezdni, jeżeli szerokość jej przekracza 10 m lub w przypadku układania nawierzchni połową szerokości jezdni. Przy układaniu nawierzchni z kostki na podbudowie betonowej - na podsypce cementowo-żwirowej z zalaniem spoin zaprawą fugową, szczeliny dylatacyjne warstwy jezdnej należy wykonywać nad szczelinami podbudowy. Szerokość szczelin dylatacyjnych powinna wynosić od 8 do 12 mm Warunki przystąpienia do robót Kostkę na zaprawie cementowo-piaskowej i cementowo-żwirowej można układać bez środków ochronnych przed mrozem, jeżeli temperatura otoczenia jest +5 o C lub wyższa. Nie należy układać kostki w temperaturze 0 o C lub niższej. Jeżeli w ciągu dnia temperatura utrzymuje się w granicach od 0 do +5 o C, a w nocy spodziewane są przymrozki, kostkę należy zabezpieczyć przez nakrycie materiałem o złym przewodnictwie cieplnym. Świeżo wykonaną nawierzchnię na podsypce cementowo-żwirowej należy chronić w sposób podany w PN-B [6] Ubijanie kostki spoin. Sposób ubijania kostki powinien być dostosowany do rodzaju podsypki oraz materiału do wypełnienia a) Kostkę na podsypce żwirowej lub piaskowej przy wypełnieniu spoin żwirem lub piaskiem należy ubijać trzykrotnie. Pierwsze ubicie ma na celu osadzenie kostek w podsypce i wypełnienie dolnych części spoin materiałem z podsypki. Obniżenie kostki w czasie pierwszego ubijania powinno wynosić od 1,5 do 2,0 cm. Ułożoną nawierzchnię z kostki zasypuje się mieszaniną piasku i żwiru o uziarnieniu od 0 do 4 mm, polewa wodą i szczotkami wprowadza się kruszywo w spoiny. Po wypełnieniu spoin trzeba nawierzchnię oczyścić szczotkami, aby każda kostka była widoczna, po czym należy przystąpić do ubijania. Ubijanie kostek wykonuje się ubijakami stalowymi o ciężarze około 30 kg, uderzając ubijakiem każdą kostkę oddzielnie. Strona 180

213 Ubijanie w przekroju poprzecznym prowadzi się od krawężnika do środka jezdni. Drugie ubicie należy poprzedzić uzupełnieniem spoin i polać wodą. Trzecie ubicie ma na celu doprowadzenie nawierzchni kostkowej do wymaganego przekroju poprzecznego i podłużnego jezdni. Zamiast trzeciego ubijania można stosować wałowanie walcem o masie do 10 t - najpierw w kierunku podłużnym, postępując od krawężników w kierunku osi, a następnie w kierunku poprzecznym. Kostkę na podsypce żwirowo-cementowej przy wypełnianiu spoin zaprawą cementowo-piaskową, należy ubijać dwukrotnie. Pierwsze mocne ubicie powinno nastąpić przed zalaniem spoin i spowodować obniżenie kostek do wymaganej niwelety. Drugie - lekkie ubicie, ma na celu doprowadzenie ubijanej powierzchni kostek do wymaganego przekroju poprzecznego jezdni. Drugi ubicie następuje bezpośrednio po zalaniu spoin zaprawą cementowo-piaskową. Zamiast drugiego ubijania można stosować wibratory płytowe lub lekkie walce wibracyjne. Kostkę na podsypce żwirowej przy wypełnieniu spoin masą zalewową należy ubijać trzykrotnie. Spoiny zalewa się po całkowitym trzykrotnym ubiciu nawierzchni. Kostki, które pękną podczas ubijania powinny być wymienione na całe. Ostatni rząd kostek na zakończenie działki roboczej, przy ubijaniu należy zabezpieczyć przed przesunięciem za pomocą np. belki drewnianej umocowanej szpilkami stalowymi w podłożu Wypełnienie spoin Zaprawę fugową należy przegotować zgodnie z zaleceniem producenta. Następnie przygotowaną zaprawą dokładnie wypełnić fugi. Po wstępnym związaniu naddatek zaprawy fugowej zmyć zwykła woda za pomocą myjki. Czas wiązania fugi według zaleceń producenta Pielęgnacja nawierzchni Sposób pielęgnacji nawierzchni należy wykonać zgodnie z zaleceniami producenta zaprawy fugowej. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Rodzaj i zakres badań dla kostek kamiennych powinien być zgodny z wymaganiami wg PN-B [8]. Badanie zwykłe obejmuje sprawdzenie cech zewnętrznych i dopuszczalnych odchyłek, podanych w tablicach 2, 3, 4. Badanie pełne obejmuje zakres badania zwykłego oraz sprawdzenie cech fizycznych i wytrzymałościowych podanych w tablicy 1. W skład partii przeznaczonej do badań powinny wchodzić kostki jednakowego typu, rodzaju klasy i wielkości. Wielkość partii nie powinna przekraczać 500 ton kostki. Z partii przeznaczonej do badań należy pobrać w sposób losowy próbkę składającą się z kostek drogowych w liczbie: do badania zwykłego: 40 sztuk, do badania cech podanych w tablicy 1: 6 sztuk. Badania zwykłe należy przeprowadzać przy każdym sprawdzaniu zgodności partii z wymaganiami normy, badanie pełne przeprowadza się na żądanie odbiorcy. W badaniu zwykłym partię kostki należy uznać za zgodną z wymaganiami normy, jeżeli liczba sztuk niedobrych w zbadanej ilości kostek jest dla poszczególnych sprawdzań równa lub mniejsza od 4. W przypadku gdy liczba kostek niedobrych dla jednego sprawdzenia jest większa od 4, całą partię należy uznać za niezgodną z wymaganiami. W badaniu pełnym, partię kostki poddaną sprawdzeniu cech podanych w tablicy 1, należy uznać za zgodną z wymaganiami normy, jeżeli wszystkie sprawdzenia dadzą wynik dodatni. Jeżeli chociaż jedno ze sprawdzeń da wynik ujemny, całą partię należy uznać za niezgodną z wymaganiami. Strona 181

214 Badania pozostałych materiałów stosowanych do wykonania nawierzchni z kostek kamiennych, powinny obejmować wszystkie właściwości, które zostały określone w normach podanych dla odpowiednich materiałów wg pkt od 2.3 do Badania w czasie robót Sprawdzenie podsypki Sprawdzenie podsypki polega na stwierdzeniu jej zgodności z dokumentacją projektową oraz z wymaganiami określonymi w p Badanie prawidłowości układania kostki Badanie prawidłowości układania kostki polega na: zmierzeniu szerokości spoin oraz powiązania spoin i sprawdzeniu zgodności z p , zbadaniu rodzaju i gatunku użytej kostki, zgodnie z wymogami wg p. od do 2.2.5, sprawdzeniu prawidłowości wykonania szczelin dylatacyjnych zgodnie z p Sprawdzenie wiązania kostki wykonuje się wyrywkowo w kilku miejscach przez oględziny nawierzchni i określenie czy wiązanie odpowiada wymaganiom wg p Ubicie kostki sprawdza się przez swobodne jednokrotne opuszczenie z wysokości 15 cm ubijaka o masie 25 kg na poszczególne kostki. Pod wpływem takiego uderzenia osiadanie kostek nie powinno być dostrzegane Sprawdzenie wypełnienia spoin Badanie prawidłowości wypełnienia spoin polega na sprawdzeniu zgodności z wymaganiami zawartymi w p Sprawdzenie wypełnienia spoin wykonuje się co najmniej w pięciu dowolnie obranych miejscach przez wykruszenie zaprawy na długości około 10 cm i zmierzenie głębokości wypełnienia spoiny zaprawą, a przy zaprawie cementowo-piaskowej i masie zalewowej - również przez sprawdzenie przyczepności zaprawy lub masy zalewowej do kostki Sprawdzenie cech geometrycznych nawierzchni Równość Nierówności podłużne nawierzchni należy mierzyć 4-metrową łatą, zgodnie z normą BN-68/ [18]. Nierówności podłużne nawierzchni nie powinny przekraczać 1,0 cm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją 0,5% Rzędne wysokościowe Różnice pomiędzy rzędnymi wykonanej nawierzchni i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm i -2 cm Ukształtowanie osi cm. Oś nawierzchni w planie nie może być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niż Szerokość nawierzchni Szerokość nawierzchni nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż Grubość podsypki Dopuszczalne odchyłki od projektowanej grubości podsypki nie powinny przekraczać Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów 5 cm. 1,0 cm. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej nawierzchni z kostek kamiennych przedstawiono w tablicy 5. Strona 182

215 Tablica 5. Częstotliwość i zakres badań cech geometrycznych nawierzchni Lp. Wyszczególnienie badań pomiarów i Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 1 Spadki poprzeczne 2 Rzędne wysokościowe 3 Ukształtowanie osi w planie 10 razy na 1 km i w charakterystycznych punktach niwelety 10 razy na 1 km i w charakterystycznych punktach niwelety 10 razy na 1 km i w charakterystycznych punktach niwelety 4 Szerokość nawierzchni 10 razy na 1 km 5 Grubość podsypki 10 razy na 1 km 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową jest m 2 (metr kwadratowy) wykonanej nawierzchni z kostki kamiennej. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, STWiORB i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pkt 6 dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Roboty związane z wykonaniem podsypki należą do robót ulegających zakryciu. Zasady ich odbioru są określone w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w STWiORB DM Wymagania ogólne pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 nawierzchni z kostki kamiennej obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, zakup i dostarczenie materiałów, wykonanie podsypki, ułożenie i ubicie kostki, wypełnienie spoin zaprawą fugową, pielęgnację nawierzchni, przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych w STWiORB. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy Strona 183

216 PN-B PN-B PN-B PN-B PN-B PN-B PN-B PN-B PN-B PN-B PN-S Materiały kamienne. Oznaczanie nasiąkliwości wodą Materiały kamienne. Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośrednią Materiały kamienne. Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie Materiały kamienne. Oznaczanie ścieralności na tarczy Boehmego Materiały kamienne. Oznaczanie wytrzymałości kamienia na uderzenie (zwięzłości) Roboty betonowe i żelbetowe. Wymagania techniczne Kruszywa mineralne do betonu zwykłego Materiały kamienne. Kostka drogowa Cement. Cement powszechnego użytku. Skład, wymagania i ocena zgodności Materiały budowlane. Woda do betonów i zapraw Drogi samochodowe. Nawierzchnie z kostki kamiennej. Warunki techniczne PN-S Drogi samochodowe. Nawierzchnie z kostki kamiennej nieregularnej. Wymagania techniczne i badania przy odbiorze BN-69/ Cement. Transport i przechowywanie BN-74/ Drogi samochodowe. Masa zalewowa BN-66/ Elementy kamienne. Krawężniki uliczne, mostowe i drogowe BN-80/ /01 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania BN-80/ /04 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Krawężniki i obrzeża BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą Inne dokumenty 19. Warunki techniczne. Drogowe emulsje asfaltowe EmA-94. IBDiM r. Strona 184

217 Strona 185

218 D Nawierzchnia z betonu asfaltowego 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z zadaniem Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania Specyfikacji Specyfikacja jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych Specyfikacją Ustalenia zawarte w niniejszej Specyfikacji mają zastosowanie przy wykonywaniu warstwy wiążącej z betonu asfaltowego AC 16 W o grubości 5 cm oraz warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego AC 8S o grubości 4cm 1.4. Określenia podstawowe Nawierzchnia konstrukcja składająca się z jednej lub kilku warstw służących do przejmowania i rozkładania obciążeń od ruchu pojazdów na podłoże. Podbudowa główny element konstrukcyjny nawierzchni, który może być ułożony w jednej lub kilku warstwach. Mieszanka mineralno-asfaltowa mieszanka kruszyw i lepiszcza asfaltowego. Wymiar mieszanki mineralno-asfaltowej określenie mieszanki mineralno-asfaltowej, wyróżniające tę mieszankę ze zbioru mieszanek tego samego typu ze względu na największy wymiar kruszywa, np. wymiar 16 lub 22. Beton asfaltowy mieszanka mineralno-asfaltowa, w której kruszywo o uziarnieniu ciągłym lub nieciągłym tworzy strukturę wzajemnie klinującą się. Uziarnienie skład ziarnowy kruszywa, wyrażony w procentach masy ziaren przechodzących przez określony zestaw sit. Kategoria ruchu obciążenie drogi ruchem samochodowym, wyrażone w osiach obliczeniowych (100 kn) wg Katalogu typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych GDDP-IBDiM [71]. Wymiar kruszywa wielkość ziaren kruszywa, określona przez dolny (d) i górny (D) wymiar sita. Kruszywo grube kruszywo z ziaren o wymiarze: D 45 mm oraz d > 2 mm. Kruszywo drobne kruszywo z ziaren o wymiarze: D 2 mm, którego większa część pozostaje na sicie 0,063 mm. Pył kruszywo z ziaren przechodzących przez sito 0,063 mm. Wypełniacz kruszywo, którego większa część przechodzi przez sito 0,063 mm. (Wypełniacz mieszany kruszywo, które składa się z wypełniacza pochodzenia mineralnego i wodorotlenku wapnia. Wypełniacz dodany wypełniacz pochodzenia mineralnego, wyprodukowany oddzielnie). Kationowa emulsja asfaltowa emulsja, w której emulgator nadaje dodatnie ładunki cząstkom zdyspergowanego asfaltu. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt 1.4. Strona 186

219 Symbole i skróty dodatkowe ACP beton asfaltowy do warstwy podbudowy, PMB polimeroasfalt, D d C NPD TBR IRI górny wymiar sita (przy określaniu wielkości ziaren kruszywa), dolny wymiar sita (przy określaniu wielkości ziaren kruszywa), kationowa emulsja asfaltowa, właściwość użytkowa nie określana (ang. No Performance Determined; producent może jej nie określać), do zadeklarowania (ang. To Be Reported; producent może dostarczyć odpowiednie informacje, jednak nie jest do tego zobowiązany), (International Roughness Index) międzynarodowy wskaźnik równości, 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w D-M Wymagania ogólne, pkt MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w DM "Wymagania ogólne". Poszczególne rodzaje materiałów powinny pochodzić ze źródeł zatwierdzonych przez Inżyniera. W przypadku zmiany pochodzenia materiału należy, po wykonaniu odpowiednich badań, opracować skorygowany skład mieszanki mineralnoasfaltowej. 2.1 Rodzaje materiałów Rodzaje materiałów stosowanych do mieszanki mineralno-asfaltowej podano w tablicy 2. Tablica 2. Rodzaje materiałów do mieszanki mineralno-asfaltowej Lp. Rodzaj materiału Wymagania wg / dokument odniesienia KR 1-2 KR3-4 KR5-6 1 Kruszywo grube WT-1 Kruszywa 2014 tablica 8, 2 Kruszywo drobne lub o ciągłym uziarnieniu D 8 WT-1 Kruszywa 2014, tablica 9 i 10 3 Wypełniacz WT-1 Kruszywa 2014, tablica 11, 4 Lepiszcze WT Tab. 10, PN-EN PN-EN 12591, PN- EN Granulat asfaltowy Wg WT p Środek adhezyjny zgodnie z zapisami p. 4.1 PN-EN Strona 187

220 2.2 Wymagania wobec innych materiałów Środek adhezyjny W celu poprawy powinowactwa lepiszcza asfaltowego do kruszywa należy stosować środki poprawiające adhezję. Środek adhezyjny i jego ilość powinny być dostosowane do konkretnego zestawu kruszywo - lepiszcze. Ocenę przyczepności należy określić na podstawie badania wg PN-EN , metoda A, po 6 godzinach obracania, stosując kruszywo 8/11 jako podstawowe (dopuszcza się inne wymiary w przypadku braku podstawowego do tego badania). Przyczepność lepiszcza do kruszywa powinna wynosi co najmniej 80%. Środek adhezyjny powinien odpowiadać wymaganiom określonym przez producenta Taśma bitumiczna Do uszczelniania połączeń działek roboczych należy stosować taśmę bitumiczną o grubości co najmniej 1,0 cm posiadającą deklarację producenta Lepiszcze do skropienia podłoża Lepiszcze do skropienia podłoża powinno spełniać wymagania podane PN-EN Dostawy materiałów Za dostawy materiałów odpowiedzialny jest Wykonawca robót zgodnie z ustaleniami określonymi w D Wymagania ogólne. Do obowiązku Wykonawcy należy takie zorganizowanie dostaw materiałów do wytwarzania MMA, aby zapewnić nieprzerwaną pracę otaczarki w trakcie wykonywania dziennej działki roboczej. Jakość każdej dostawy kruszywa i wypełniacza musi być potwierdzona deklaracją producenta (oznakowanie CE). Wykonawca musi deklarować przydatność wszystkich materiałów budowlanych stosowanych do wykonania nawierzchni asfaltowej zgodnie z ZKP (Zakładowa Kontrola Produkcji) W wypadku zmiany rodzaju i właściwości materiałów budowlanych należy ponownie wykazać ich przydatność do przewidywanego celu. 2.4 Składowanie materiałów Składowanie kruszywa Składowanie kruszywa powinno odbywać się w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi rodzajami lub frakcjami kruszywa Składowanie wypełniacza Wypełniacz należy składować w silosach wyposażonych w urządzenia do aeracji Składowanie asfaltu Asfalt powinien być składowany w zbiornikach, których konstrukcja i użyte do ich wykonania materiały wykluczają możliwość zanieczyszczenia asfaltu. Zbiorniki powinny być wyposażone w automatycznie sterowane urządzenia grzewcze - olejowe, parowe lub elektryczne. Nie dopuszcza się ogrzewania asfaltu otwartym ogniem. Zbiornik roboczy otaczarki powinien być izolowany termicznie, posiadać automatyczny system grzewczy zdolny do utrzymania zadanej temperatury z tolerancją ± 5oC oraz posiadać układ cyrkulacji asfaltu. Wylot rury powrotnej powinien znajdować się w zbiorniku poniżej zwierciadła gorącego asfaltu. Strona 188

221 W zbiorniku magazynowym temperatura asfaltu nie może przekroczyć: - dla asfaltu 35/ C Składowanie środka adhezyjnego Składowanie środka adhezyjnego jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach producenta wzgodnie z zaleceniami producenta. 2.5 Materiały do uszczelniania połączeń krawędzi Do uszczelnienia połączeń technologicznych (tj. złączy podłużnych i poprzecznych z tego samego materiału wykonywanego w różnym czasie oraz spoin stanowiących połączenia różnych materiałów lub połączenie warstwy asfaltowej z urządzeniami obcymi w nawierzchni lub ją ograniczającymi, należy stosować: c) materiały termoplastyczne, jak taśmy asfaltowe, pasty itp. według norm lub deklaracji producenta. d) emulsję asfaltową według PN-EN [58] lub inne lepiszcza według norm lub aprobat technicznych. Grubość materiału termoplastycznego do spoiny powinna wynosić: nie mniej niż 10 Składowanie materiałów termoplastycznych jest dozwolone tylko w oryginalnych opakowaniach producenta, w warunkach określonych w deklaraji producenta. Do uszczelnienia krawędzi należy stosować asfalt drogowy wg PN-EN [27], asfalt modyfikowany polimerami wg PN-EN [59] metodą na gorąco. Dopuszcza się inne rodzaje lepiszcza wg norm lub aprobat technicznych. 2.6 Materiały do złączenia warstw konstrukcji Do złączania warstw konstrukcji nawierzchni (warstwa wiążąca z warstwą ścieralną) należy stosować kationowe emulsje asfaltowe lub kationowe emulsje modyfikowane polimerami według PN-EN [58] i WT-3 Emulsje asfaltowe 2009 punkt 5.1 tablica 2 i tablica 3 [66]. Odnośne wymagania podano w specyfikacji D Emulsję asfaltową można składować w opakowaniach transportowych lub w stacjonarnych zbiornikach pionowych z nalewaniem od dna. Nie należy nalewać emulsji do opakowań i zbiorników zanieczyszczonych materiałami mineralnymi. 3. SPRZĘT 3.1.Sprzęt do wyprodukowania mieszanki mineralno-asfaltowej Produkcja mieszanki mineralno-asfaltowej powinna odbywać się na WMA o cyklicznym systemie produkcji mieszanki. WMA powinna prowadzić system ZKP (Zakładowa Kontrola Produkcji) zgodnie z wymaganiami PN-EN , certyfikowany przez jednostkę notyfikowaną. Dozowanie wszystkich składników, w tym środka adhezyjnego powinno odbywać się wagowo. Wytwórnia Mas Asfaltowych powinna być odebrana przez Inżyniera. 3.2.Sprzęt do układania mieszanki mineralno-asfaltowej Układanie mieszanki powinno odbywać się możliwie największą szerokością, przy użyciu mechanicznej układarki do układania mieszanki mineralno-asfaltowej lub zespołem układarek pracujących równolegle z przesunięciem roboczym umożliwiającym ułożenie stykających się warstw asfaltowych na gorąco, posiadającej następujące urządzenia: - automatyczne sterowanie pozwalające na ułożenie warstwy zgodnie z założoną niweletą i grubością, Strona 189

222 - płytę wibracyjną do wstępnego zagęszczenia mieszanki, - urządzenia do podgrzewania płyty wibracyjnej. 3.3.Sprzęt do zagęszczania mieszanki mineralno - asfaltowej Należy stosować, właściwe do rodzaju mieszanki mineralno-asfaltowej, walce stalowe wibracyjne gładkie średnie i ciężkie, ogumione ciężkie o regulowanym ciśnieniu w oponach. Wykonawca zaproponuje ilość i rodzaj sprzętu zagęszczającego, a jego skuteczność zostanie potwierdzona na odcinku próbnym. Każda zmiana ilości bądź rodzaju sprzętu zagęszczającego wymaga odcinka próbnego. 3.4.Sprzęt do oczyszczenia warstw nawierzchni Do oczyszczania warstw nawierzchni należy stosować szczotki mechaniczne. Zaleca się użycie urządzeń dwuszczotkowych. Pierwsza ze szczotek powinna być wykonana z twardych elementów czyszczących i służyć do zdrapywania oraz usuwania zanieczyszczeń przylegających do czyszczonej warstwy. Druga szczotka powinna posiadać miękkie elementy czyszczące i służyć do zamiatania. Zaleca się używanie szczotek wyposażonych w urządzenia odpylające. Sprzęt pomocniczy: - sprężarki, - zbiorniki z wodą, - szczotki ręczne. 3.5.Sprzęt do skrapiania warstw nawierzchni Do skrapiania warstw nawierzchni należy używać skrapiarkę lepiszcza wyposażoną dodatkowo w lancę do ręcznego spryskiwania. Skrapiarka powinna być wyposażona w urządzenia pomiarowo-kontrolne pozwalające na sprawdzanie i regulowanie następujących parametrów: - temperatury rozkładanego lepiszcza, - ciśnienia lepiszcza w kolektorze, - obrotów pompy dozującej lepiszcze, - prędkości poruszania się skrapiarki, - ilości lepiszcza. Zbiornik na lepiszcze skrapiarki powinien być izolowany termicznie, tak aby było możliwe zachowanie stałej temperatury lepiszcza. Skrapiarka powinna zapewnić rozkładanie lepiszcza z tolerancją ±10 % od ilości założonej. W miejscach trudnodostępnych należy stosować końcówkę (lancę) połączoną ze skrapiarką do ręcznego skropienia. 4. TRANSPORT Wykonawca powinien dysponować pojazdami samowyładowczymi wyposażonymi w plandeki. 4.1.Transport kruszywa Kruszywo można przewozić dowolnymi środkami transportu, w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi rodzajami lub frakcjami kruszywa. 4.2.Transport wypełniacza Wypełniacz luzem należy przewozić w cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umożliwiających rozładunek pneumatyczny. W czasie transportu oraz przeładunku wypełniacz należy chronić przed zawilgoceniem, zbryleniem i zanieczyszczeniem. 4.3.Transport asfaltu Strona 190

223 Asfalt należy przewozić izolowanymi termicznie cysternami, wyposażonymi w instalacje umożliwiające podłączenie cystern do urządzeń grzewczych lub wyposażonymi we własne urządzenia grzewcze Transport mieszanki mineralno asfaltowej Mieszankę mineralno-asfaltową należy przewozić pojazdami samowyładowczymi o dużej ładowności, wyposażonymi w plandeki do przykrywania mieszanki podczas transportu Powierzchnie skrzyń ładunkowych stosowanych do transportu mieszanki powinny być czyste, a do zwilżenia tych powierzchni można użyć tylko środki niewpływające szkodliwie na mieszanki mineralno-asfaltowe. Czas i warunki transportu powinny być takie, aby mieszanka wyładowywana do kosza układarki posiadała temperaturę nie niższą niż minimalna temperatura wbudowywania. Czas transportu mieszanki, liczony od załadunku do rozładunku, powinien zagwarantować spełnienie warunku zachowania temperatury wbudowania podanej w pkt W wyładowywanej do kosza układarki mieszance nie powinny znajdować się grubsze zbrylenia (nadmiernie wystudzonej) mieszanki. 5. WYKONANIE ROBÓT Ogólne zasady wykonania robót podano w D "Wymagania ogólne". 5.1.Projektowanie mieszanki mineralno-asfaltowej Wykonawca opracuje receptę dla mieszanki mineralno-asfaltowej i przedstawi ją Inżynierowi do akceptacji i sprawdzenia. Mieszankę mineralno-asfaltową do wykonania warstwy wiążącej AC należy zaprojektować metodą empiryczną. Projektowanie składu mieszanki mineralno-asfaltowej polega na: - doborze składników mieszanki, - doborze optymalnej ilości asfaltu, - określeniu właściwości mieszanki i porównaniu uzyskanych wyników z wymaganiami podanymi w niniejszej ST. Jeżeli jest stosowana mieszanka kruszywa drobnego niełamanego i łamanego, to należy przyjąć proporcję kruszywa łamanego do niełamanego co najmniej 50/50. Krzywa uziarnienia mieszanki mineralnej powinna mieścić się w obszarze wyznaczonym przez krzywe graniczne. Tabela 3.1. Graniczne krzywe uziarnienia betonu asfaltowego do warstwy wiążącej AC 16W, ruch KR1 KR2 Wymiar oczek sit # [mm] Przechodzi przez sito [%] 16, , , , Strona 191

224 0, Bmin 4,6 Tabela 3.2. Graniczne krzywe uziarnienia betonu asfaltowego do warstwy ścieralnej AC 8S, ruch KR1 KR2 Wymiar oczek sit # [mm] Przechodzi przez sito [%] 11, , , , , Bmin 6,0 W zagęszczaniu próbek laboratoryjnych mieszanek mineralno asfaltowych należy stosować następujące temperatury mieszanki w zależności od stosowanego asfaltu: - dla asfaltu 35/50: 135ºC±5ºC Skład mieszanki mineralno-asfaltowej powinien być ustalony na podstawie badań próbek wykonanych wg metody Marshalla. Zaprojektowana mieszanka betonu asfaltowego AC dla dróg o kategorii ruchu KR 1 KR 2 powinna spełniać wymagania podane w tablicy 4. Tablica 4. Wymagania wobec betonu asfaltowego do warstwy ścieralnej AC 8S Lp. Właściwości, metoda Warunki zagęszczania badania wg PN-EN Metoda i warunki badania KR AC 8S 1 Zawartość przestrzeni wolnych C.1.2. ubijanie 2x50 uderzeń PN-EN , pkt 4 Vmin1,0 Vmax3,0 2 Wolne przestrzenie C.1.2. ubijanie wypełnione 2x50 uderzeń lepiszczem PN-EN , pkt 5 VFBmin75 VFBmax93 2 Zawartość wolnych przestrzeni w mieszance mineralne C.1.2. ubijanie 2x50 uderzeń PN-EN , pkt 5 VMAmin14 Strona 192

225 3 Wrażliwość działanie wody, na C.1.1. ubijanie 2x35 uderzeń PNEN , przechowywanie w 40oC z jednym cyklem zamrażania, badania w 25oC ITSR90 Tablica 4. Wymagania wobec betonu asfaltowego do warstwy wiążącej AC 16W Lp. Właściwości, metoda Warunki zagęszczania badania wg PN-EN Metoda i warunki badania KR AC 16W 1 Zawartość przestrzeni wolnych C.1.2. ubijanie 2x50 uderzeń PN-EN , pkt 4 Vmin3,0 Vmax6,0 2 Wolne przestrzenie C.1.2. ubijanie wypełnione 2x50 uderzeń lepiszczem PN-EN , pkt 5 VFBmin60 VFBmax80 2 Zawartość wolnych przestrzeni w mieszance mineralne C.1.2. ubijanie 2x50 uderzeń PN-EN , pkt 5 VMAmin14 3 Wrażliwość działanie wody, na C.1.1. ubijanie 2x35 uderzeń PNEN , przechowywanie w 40oC z jednym cyklem zamrażania, badania w 25oC ITSR Wytwarzanie MMA Produkcja MMA powinna odbywać się na WMA o cyklicznym systemie produkcji mieszanki, zgodnie z wymaganiami opisanymi w p Dozowanie wszystkich składników, w tym środka adhezyjnego, powinno odbywać się wagowo. Temperatury technologiczne wytwarzania MMA powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w p. 8.3 WT Nawierzchnie Asfaltowe (Tablica 42). Mieszankę MMA zaleca się wbudowywać bezpośrednio po wyprodukowaniu bez magazynowania na zapas. Przechowywanie wyprodukowanej MMA w silosie może mieć miejsce tylko w sytuacjach awaryjnych. Kruszywo powinno być wysuszone i tak podgrzane, aby mieszanka mineralna po dodaniu wypełniacza uzyskała właściwą temperaturę. Maksymalna temperatura gorącego kruszywa nie powinna być wyższa o więcej niż 30 o C od maksymalnej temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej. Temperatura mieszanki powinna wynosić: - z asfaltem 35/50: od 150 do 190 C. Najwyższa temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej bezpośrednio po wytworzeniu. Najniższa temperatura dotyczy mieszanki mineralno-asfaltowej dostarczonej na miejsce wbudowania. Strona 193

226 Dla wyprodukowanej mieszanki mineralno-asfaltowej producent powinien wystawić deklarację zgodności. Deklaracja powinna zawierać: nazwę i adres producenta oraz miejsce produkcji, opis wyrobu (typ, oznaczenie, zastosowanie, itp.) warunki, którym odpowiada wyrób tj. odniesienie do niniejszych wymagań oraz obowiązujących norm, szczególne warunki stosowania, numer certyfikatu Zakładowej Kontroli Produkcji nazwisko, stanowisko osoby upoważnionej do podpisania deklaracji w imieniu producenta. 5.3.Przygotowanie podłoża Podłoże pod warstwę wiążącą z MMA powinno spełniać wymagania pkt. 7.2 WT część II - Nawierzchnie Asfaltowe na drogach krajowych. Wykonanie warstw nawierzchni asfaltowych. Wymagania techniczne. Warstwę podłoża pod warstwę wiążącą z MMA należy skropić emulsją asfaltową zgodnie ze specyfikacją D Skropienie warstwy może rozpocząć się po akceptacji przez Inżyniera jej oczyszczenia. Skropienie należy wykonać z wyprzedzeniem w czasie na odparowanie wody. W przypadku stosowania rozkładarki wyposażonej w rampę skrapiającą dopuszcza się skropienie emulsją asfaltową bezpośrednio przed wykonaniem warstwy wiążącej z betonu asfaltowego. Temperatura emulsji asfaltowej kationowej powinna być zgodna z temperaturą zalecaną przez Producenta. Skropienie powinno być równomierne, a ilość rozkładanego lepiszcza po odparowaniu wody powinna być równa 0,3-0,5 kg/m 2. Skropiona emulsją asfaltową warstwa powinna być pozostawiona bez jakiegokolwiek ruchu na okres niezbędny do całkowitego rozpadu emulsji i odparowania wody z emulsji. Przed ułożeniem warstwy z mieszanki mineralno-bitumicznej Wykonawca powinien zabezpieczyć skropioną warstwę nawierzchni przed uszkodzeniem dopuszczając tylko niezbędny ruch budowlany. Jakiekolwiek uszkodzenia powierzchni powinny być przez Wykonawcę naprawione. Powierzchnie krawężników, włazów, wpustów i tym podobnych urządzeń, przylegające do układanej mieszanki mineralno-asfaltowej powinny być posmarowane gorącym asfaltem lub pokryte taśmą asfaltową Warunki atmosferyczne Warstwa nawierzchni z MMA powinna być układana w temperaturze nie mniejszej niż +5 o C, Nie dopuszcza się układania MMA podczas opadów atmosferycznych i na mokrym podłożu oraz podczas silnego wiatru (V > 16 m/s) Próba technologiczna Wykonawca przed przystąpieniem do produkcji MMA na żądanie Inżyniera jest zobowiązany do przeprowadzenia próby technologicznej. Nie dopuszcza się oceniania dokładności pracy otaczarki oraz prawidłowości składu mieszanki mineralnej na podstawie tzw. suchego zarobu, z uwagi na segregację kruszywa. Na podstawie uzyskanych wyników Inżynier podejmuje decyzję o wykonaniu odcinka próbnego. Tolerancje zawartości składników MMA względem składu zaprojektowanego powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w pkt. 6.2 niniejszej SST. Strona 194

227 5.6. Odcinek próbny Na żądanie Inżyniera, Wykonawca powinien wykonać odcinek próbny o długości przynajmniej 50 m na całej szerokości jednej jezdni. Wykonawca powinien wykonać odcinek próbny w celu: zdefiniowania parametrów produkcyjnych MMA sprawdzenia czy sprzęt użyty do rozkładania i zagęszczania mieszanki jest właściwy określenia grubości warstwy mieszanki mineralno-asfaltowej przed zagęszczeniem, koniecznej do uzyskania wymaganej ostatecznej grubości warstwy określenia potrzebnej liczby przejść walców dla uzyskania prawidłowego zagęszczenia warstwy. Do wykonania odcinka próbnego, Wykonawca powinien zastosować takie same materiały oraz sprzęt, jakie będą stosowane do wykonania warstwy z MMA podczas robót. Lokalizacja odcinka próbnego zostanie zaakceptowana przez Inżyniera. Wykonawca rozpocznie wykonywanie nawierzchni z MMA dopiero po otrzymaniu akceptacji Inżyniera, wydanej na podstawie testów oraz pomiarów dokonanych na odcinku próbnym. W przypadku nieprawidłowych parametrów warstwy wiążącej i nie zatwierdzeniu przez Inżyniera odcinka próbnego, Wykonawca ma obowiązek usunąć odcinek próbny warstwy wiążącej (jeżeli był wykonywany w obrębie Kontraktu) na własny koszt Połączenia międzywarstwowe Uzyskanie wymaganej trwałości nawierzchni jest uzależnione od zapewnienia połączenia między warstwami i ich współpracy w przenoszeniu obciążenia nawierzchni ruchem. Podłoże powinno być skropione lepiszczem. Ma to na celu zwiększenie połączenia między warstwami konstrukcyjnymi oraz zabezpieczenie przed wnikaniem i zaleganiem wody między warstwami. Skropienie lepiszczem podłoża (np. podbudowa asfaltowa), przed ułożeniem warstwy wiążącej z betonu asfaltowego powinno być wykonane w ilości podanej w przeliczeniu na pozostałe lepiszcze, tj. 0,3 0,5 kg/m2, przy czym: zaleca się stosować emulsję modyfikowaną polimerem, ilość emulsji należy dobrać z uwzględnieniem stanu podłoża oraz porowatości mieszanki ; jeśli mieszanka ma większą zawartość wolnych przestrzeni, to należy użyć większą ilość lepiszcza do skropienia, które po ułożeniu warstwy ścieralnej uszczelni ją. Skrapianie podłoża należy wykonywać równomiernie stosując rampy do skrapiania, np. skrapiarki do lepiszczy asfaltowych. Dopuszcza się skrapianie ręczne lancą w miejscach trudno dostępnych (np. ścieki uliczne) oraz przy urządzeniach usytuowanych w nawierzchni lub ją ograniczających. W razie potrzeby urządzenia te należy zabezpieczyć przed zabrudzeniem. Skropione podłoże należy wyłączyć z ruchu publicznego przez zmianę organizacji ruchu. W wypadku stosowania emulsji asfaltowej podłoże powinno być skropione 0,5 h przed układaniem warstwy asfaltowej w celu odparowania wody. Czas ten nie dotyczy skrapiania rampą zamontowaną na rozkładarce. Uzyskanie wymaganej trwałości nawierzchni uzależnione jest od zapewnienia właściwego połączenia międzywarstwowego i współpracy warstw w przenoszeniu obciążenia ruchem. W związku z powyższym wymagane są badania wytrzymałości na ścinanie połączeń między warstwami asfaltowymi. Badanie sczepności międzywarstwowej należy wykonać wg metody Leutnera na próbkach Ø 100±2mm zgodnie z Zeszytem IBDiM nr 66. Wymagana wartość wynosi nie mniej niż 0,7 MPa Wbudowywanie mieszanki MMA Transport, wbudowanie i zagęszczanie warstwy z MMA powinno odbywać się zgodnie z wymaganiami podanymi w p. 7.4 i 7.5 WT , część II. Strona 195

228 Układanie MMA może odbywać się tylko przy użyciu mechanicznej układarki całą szerokością drogi. Układanie mieszanki musi odbywać się w sposób ciągły, bez przestoju, z jednostajną prędkością. Układarka powinna być stale zasilana w mieszankę tak, ażeby w zasobniku zawsze znajdowała się jakaś jej ilość, a kosz, transporter i stół były zawsze gorące i nie stygły. Mieszanka mineralno-asfaltowa powinna być zagęszczana walcami stalowymi gładkimi, ogumionymi lub kombinowanymi Połączenia technologiczne Połączenia technologiczne powinny być wykonane zgodnie z pkt. 7.6 WT , część II. Połączenia technologiczne powinny być uszczelnione taśmą termoplastyczną o grubości co najmniej 1.0 cm. Odcinanie krawędzi dziennych działek roboczych powinno odbywać się na gorąco. Długość odciętego końcowego powinna wynosić do 3m. W przypadku gdy z przyczyn technologicznych nie jest możliwe wykonanie odcięcia na ciepło dopuszcza się, odfrezowanie (w ostateczności odcięcie na zimno) końcowego odcinka wykonanej warstwy z mieszanki mineralno-asfaltowej. Należy również pamiętać, aby poprzeczne spoiny/złącza technologiczne w poszczególnych warstwach nawierzchni asfaltowej, które składają się na wielowarstwową konstrukcję nawierzchni, były przesunięte względem siebie, najlepiej o co najmniej 3 m. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w D-M "Wymagania ogólne" Badania mieszanki mineralno-asfaltowej należy wykonywać zgodnie z normami podanymi w pkt WT Nawierzchnie Asfaltowe (Tablica 12, 13, 14). Dla właściwości technicznych dla warstw nawierzchni asfaltowych nie zdefiniowanych w niniejszej Specyfikacji, obowiązujące są wymagania zawarte w WT część II Wykonanie warstw nawierzchni asfaltowych. Wymagania Techniczne, stanowiące załącznik do zarządzenia Nr 7 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia r. 6.1.Badania i pomiary przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przedstawić Inżynierowi do akceptacji źródła poboru kruszyw oraz wszystkich dodatkowych materiałów, dołączając wszystkie dokumenty potwierdzające jakość materiałów składowych. 6.2.Badania w czasie robót Tabela 5 Zakres oraz częstość badań i pomiarów w czasie wytwarzania i wbudowywania mieszanki Lp. Właściwość Częstość badań Badania materiałów 1. Uziarnienie kruszywa 1 raz na 500 ton dla każdej frakcji 2. Uziarnienie wypełniacza 1 raz na 100 ton 3. Właściwości asfaltu - Penetracja w 25 C lub temperatura mięknienia wg PIK 1 raz na 100 ton Badania mieszanki mineralno-asfaltowej Strona 196

229 4. Temperatura składników Nadzór ciągły 5. Temperatura mieszanki Każdy samochód po załadunku i w czasie wbudowania 6. Zawartość asfaltu rozpuszczalnego w mieszance mineralno-asfaltowej 1 raz na 1000 ton wyprodukowanej mma, przynajmniej raz dziennie w trakcie produkcji mma 7. Uziarnienie mieszanki mineralno-asfaltowej 1 raz na 1000 ton wyprodukowanej mma, przynajmniej raz dziennie w trakcie produkcji mma 8. Zawartość wolnych przestrzeni w próbkach Marshalla 1 raz na 1000 ton wyprodukowanej mma, przynajmniej raz dziennie w trakcie produkcji mma Badania po wykonaniu warstwy podbudowy 9. Grubość warstwy, wskaźnik zagęszczenia warstwy, wolna przestrzeń w warstwie 10. Wytrzymałość na ścinanie połączeń między warstwami (podbudowa/podbudowa) 3 próbki na 1 km jezdni 2 próbki na każdy rozpoczęty km jezdni Zawartość lepiszcza rozpuszczalnego Badanie polega na wykonaniu ekstrakcji lepiszcza, zgodnie PN-EN , z próbki pobranej z mieszanki mineralno-asfaltowej. Zawartość rozpuszczalnego lepiszcza z każdej pobranej próbki nie może odbiegać od wartości projektowanej, z uwzględnieniem dopuszczalnej odchyłki ±0,3% Uziarnienie mieszanki mineralnej Po wykonaniu ekstrakcji lepiszcza należy przeprowadzić kontrolę uziarnienia mieszanki kruszywa mineralnego wg PN-EN Uziarnienie każdej próbki pobranej z luźnej mieszanki mineralno-asfaltowej nie może odbiegać od wartości projektowanych z uwzględnieniem dopuszczalnych odchyłek podanych poniżej. Dopuszczalne odchyłki dotyczące pojedynczego wyniku badania, zawartości kruszywa o wymiarze < 0,063 mm, ±1,5% (dla KR 3) Dopuszczalne odchyłki dotyczące pojedynczego wyniku badania, zawartości kruszywa drobnego o wymiarze <0,125 mm, ±2% Dopuszczalne odchyłki dotyczące pojedynczego wyniku badania, zawartości kruszywa drobnego o wymiarze <2 mm, ± 3% Dopuszczalne odchyłki dotyczące pojedynczego wyniku, zawartości kruszywa grubego o wymiarze D/2 lub sito charakterystyczne dla kruszywa grubego, ±3% Dopuszczalne odchyłki dotyczące pojedynczego wyniku badania, zawartości ziaren grubych D ±4%. (mieszanki drobnoziarniste 16mm) Wymagania dotyczące udziału kruszywa grubego, drobnego i wypełniacza powinny być spełnione jednocześnie Zawartość wolnych przestrzeni w mieszance MMA Strona 197

230 Zawartość wolnych przestrzeni w próbkach Marshalla oblicza się zgodnie z PN-EN Zawartość wolnych przestrzeni została określona w tablicy 4 w zależności od kategorii ruchu Pomiar grubości warstwy wg PN-EN Grubości wykonanej warstwy należy określać na wyciętych próbkach (nie wycinać próbek na obiektach mostowych wiertnicą mechaniczną) z częstością 2 próbki na 1 km. Tolerancja dla grubości warstwy może wynosić ± 10% grubości projektowanej Wskaźnik zagęszczenia warstwy wg PN-EN załącznik C4 Wskaźnik zagęszczenia warstwy należy sprawdzać na próbkach wyciętych z zagęszczonej warstwy z częstością podaną w p Wskaźnik zagęszczenia nie może być niższy niż 98,0%. Dopuszcza się za zgodą Inżyniera Kontraktu badania zagęszczenia warstwy metodami izotopowymi (zamiennie do cięcia próbek). Wykonawca wytnie próbki na każde życzenie Inżyniera w miejscach wątpliwych przez niego wskazanych Wolna przestrzeń w zagęszczonej warstwie wg PN-EN Do obliczenia wolnej przestrzeni w warstwie należy przyjmować gęstość mieszanki mineralno asfaltowej oznaczonej w dniu wykonywania kontrolowanej działki roboczej. Zawartość wolnej przestrzeni w warstwie powinna mieścić się w granicach dla KR 1-2 3,0-8,0 %, dla KR 3 4,0 8,0 %. Zawartość wolnej przestrzeni w warstwie należy sprawdzać z częstością podaną w pkt Wytrzymałość na ścinanie połączeń międzywarstwowych. Badanie sczepności międzywarstwowej należy wykonać wg metody Leutnera na próbkach Ø 150±2mm zgodnie z Zeszytem IBDiM nr 66. Wymagana wartość wynosi nie mniej niż 0,7 MPa. 6.3 Badania cech geometrycznych warstwy z MMA Częstość oraz zakres badań i pomiarów Częstość oraz zakres badań i pomiarów podano w tablicy 6 Lp. Badana cecha Tablica 6 Częstość oraz zakres badań i pomiarów Minimalna częstość badań i pomiarów 1 Szerokość 10 razy na 1 km jezdni 2 3 Równość podłużna Równość poprzeczna Należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4metrowej i klina lub metodę równoważną użyciu łaty i klina (planograf). Pomiar wykonać należy nie rzadziej niż co 10 m na każdym pasie ruchu Należy stosować metodę pomiaru profilometrycznego, oznaczenie wyznaczać z krokiem co 1 m. Gdy nie ma możliwości wykonania pomiaru profilografem pomiar należy wykonać metodą równoważną metodzie z wykorzystaniem łaty i klina nie rzadziej niż co 5 m. 4 Spadki Nie rzadziej niż co 20 m jezdni 5 Rzędne wysokościowe (oś podłużna I krawędzie) +0 / -1 cm Strona 198

231 6 Złącza podłużne i poprzeczne każde złącze (ocena wizualna) 7 Wygląd warstwy ocena wizualna 8 Ukształtowanie osi w planie*) co 100 m jezdni 9 Grubość warstwy 1 próbka z powierzchni do 2000 m Szerokość warstwy Szerokość wykonanej warstwy powinna być zgodna z szerokością projektowaną z tolerancją + 5 cm. Wymaga się, aby co najmniej 95% wykonanych pomiarów nie przekraczało dopuszczalnego odchylenia Równość podłużna i poprzeczna warstwy Pomiary i ocenę równości podłużnej oraz równości poprzecznej warstwy należy dokonać na podstawie zapisów pkt 2 oraz 3 załącznika nr 6 do Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, poz. 430, wraz z późniejszymi zmianami Spadki poprzeczne Sprawdzenie polega na przyłożeniu łaty i pomiar prześwitu klinem lub pomiar profilografem laserowym. Spadki poprzeczne warstwy wiążącej na odcinkach prostych i na łukach powinny być zgodne z spadkami poprzecznymi z tolerancją ± 0,5%. Wymaga się, aby co najmniej 95% wykonanych pomiarów nie przekraczało przedziału dopuszczalnych odchyleń Ukształtowanie osi w planie Oś warstwy w planie powinna być usytuowana zgodnie z osią projektowaną z tolerancją ± 5 cm. Wymaga się, aby co najmniej 95% wykonanych pomiarów nie przekraczało przedziału dopuszczalnych odchyleń Rzędne wysokościowe nawierzchni Rzędne wysokościowe warstwy wiążącej powinny być mierzone w przekrojach co 10m w osi i na krawędziach każdej jezdni. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca przedstawi schemat punktów pomiarowych do akceptacji. Różnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi warstwy a rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać ± 1 cm. Wymaga się, aby co najmniej 95% wykonanych pomiarów nie przekraczało przedziału dopuszczalnych odchyleń Złącza podłużne i poprzeczne Złącza w nawierzchni powinny być wykonane w linii prostej, prostopadle do osi drogi. Złącza w konstrukcji wielowarstwowej powinny być przesunięte względem siebie co najmniej o 15 cm. Złącza powinny być całkowicie związane, a przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie Wygląd warstwy Wygląd warstwy z MMA powinien być jednorodny, bez miejsc przeasfaltowanych, porowatych, łuszczących się i spękanych. Strona 199

232 7. OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M "Wymagania ogólne", pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiarową warstwy wiążącej z betonu asfaltowego odpowiedniej grubości, zgodnie z Dokumentacją Projektową jest 1 m 2 (jeden metr kwadratowy). Jednostką obmiarową warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego odpowiedniej grubości, zgodnie z Dokumentacją Projektową jest 1 m 2 (jeden metr kwadratowy). 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M "Wymagania ogólne", pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z ST, Dokumentacją Projektową i poleceniami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. W przypadku stwierdzenia przez komisję odbiorową, że jakość wykonywanych robót odbiega od wymaganej Dokumentacją Projektową i ST z uwzględnieniem tolerancji i nie ma większego wpływu na cechy eksploatacyjne obiektu i bezpieczeństwo ruchu, komisja dokona potrąceń, oceniając pomniejszoną wartość wykonywanych Robót w stosunku do wymagań przyjętych w Dokumentach Kontraktowych w oparciu o WT część I i WT część II. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M "Wymagania ogólne" pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 (metr kwadratowy) warstwy wiążącej z betonu asfaltowego obejmuje: - prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, - oznakowanie i zabezpieczenie robót, - zakup i dostarczenie materiałów, - opracowanie recepty laboratoryjnej, - wyprodukowanie mieszanki mineralno-asfaltowej i jej transport na miejsce wbudowania, - wykonanie próby technologicznej i odcinka próbnego, - posmarowanie lepiszczem lub pokrycie taśmą asfaltową krawędzi urządzeń obcych i krawężników, - rozłożenie i zagęszczenie mieszanki mineralno-asfaltowej, - obcięcie krawędzi i posmarowanie lepiszczem, - przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, i odwiezienie sprzętu. Cena wykonania 1 m 2 (metr kwadratowy) warstwy ścieralnej z betonu asfaltowego obejmuje: - prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, - oznakowanie i zabezpieczenie robót, - zakup i dostarczenie materiałów, - opracowanie recepty laboratoryjnej, - wyprodukowanie mieszanki mineralno-asfaltowej i jej transport na miejsce wbudowania, Strona 200

233 - wykonanie próby technologicznej i odcinka próbnego, - posmarowanie lepiszczem lub pokrycie taśmą asfaltową krawędzi urządzeń obcych i krawężników, - rozłożenie i zagęszczenie mieszanki mineralno-asfaltowej, - obcięcie krawędzi i posmarowanie lepiszczem, - przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, i odwiezienie sprzętu. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE NORMY 1 PN-EN Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu. 2 PN-EN Badania podstawowych właściwości kruszyw - Procedura i terminologia uproszczonego opisu petrograficznego. 3 PN-EN Badania podstawowych właściwości kruszyw - Część 5: Wyposażenie podstawowe i wzorcowanie. 4 PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw - Oznaczanie składu ziarnowego Metoda przesiewania. 5 PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw - Oznaczanie składu ziarnowego Nominalne wymiary otworów sit badawczych. 6 PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw - Oznaczanie kształtu ziaren za pomocą wskaźnika płaskości. 7 PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw - Część 4: Oznaczanie kształtu ziaren Wskaźnik kształtu. 8 PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw -Oznaczanie procentowej zawartości ziaren powierzchniach powstałych w wyniku przekruszenia lub łamania kruszyw grubych. 9 PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw - Część 6: Ocena właściwości powierzchni - Wskaźnik przepływu kruszywa. 10 PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw - Ocena zawartości drobnych cząstek Badania błękitem metylenowym. 11 PN-EN Badania geometrycznych właściwości kruszyw - Część 10: Ocena zawartości drobnych cząstek - Uziarnienie wypełniaczy (przesiewanie w strumieniu powietrza). 12 PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw - Metody oznaczania odporności na rozdrabianie. 13 PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw - Oznaczanie gęstości nasypowej jamistości. 14 PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw - Część 4: Oznaczanie pustych przestrzeni suchego, zagęszczonego wypełniacza. 15 PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw - Część 5: Oznaczanie zawartości wody przez suszenie w suszarce z wentylacją. 16 PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw - Część 6: Oznaczanie gęstości ziaren i nasiąkliwości. 17 PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw - Część 7: Oznaczanie gęstości wypełniacza - Metoda piknometryczna. 18 PN-EN Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw - Część 8: Oznaczanie tolerowalności kamienia. Strona 201

234 19 PN-EN Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych - Część 1: Oznaczanie mrozoodporności. 20 PN-EN Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych - Część 3: Badanie bazaltowej zgorzeli słonecznej metodą gotowania. 21 PN-EN Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych -- Część 6: Mrozoodporność w obecności soli 22 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 11: Określanie powiązania pomiędzy kruszywem i asfaltem. 23 PN-EN Badania chemicznych właściwości kruszyw - Analiza chemiczna. 24 PN-EN Badania chemicznych właściwości kruszyw - Część 4: Oznaczanie podatności wypełniaczy do mieszanek mineralno-asfaltowych na działanie wody. 25 PN-EN Badania kruszyw wypełniających stosowanych do mieszanek bitumicznych - Część I : Badanie metodą Pierścienia i Kuli. 28 PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe - Wymagania dla asfaltów drogowych 29 PN-EN Asfalty i produkty asfaltowe Terminologia 30 PN-EN Zasady klasyfikacji kationowych emulsji asfaltowych 31 PN-EN Asfalty i lepiszcza asfaltowe - Zasady specyfikacji dla asfaltów modyfikowanych polimerami 32 PN-EN Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu 33 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 1: Zawartość lepiszcza rozpuszczalnego 34 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 2: Oznaczanie składu ziarnowego 35 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 3: Odzyskiwanie asfaltu - - Wyparka obrotowa 36 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 4: Odzyskiwanie asfaltu - Kolumna do destylacji frakcyjnej 37 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 5: Oznaczanie gęstości 38 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 6: Oznaczanie gęstości objętościowej metodą hydrostatyczną 39 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 8: Oznaczanie zawartości wolnej przestrzeni 40 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 11: Określenie powiązania pomiędzy kruszywem i asfaltem 41 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badania mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 12: Określanie wrażliwości na wodę 42 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 17: Ubytek ziaren 43 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 18: Spływanie lepiszcza 44 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 20: Penetracja próbek sześciennych lub Marshalla 45 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 22: Koleinowanie Strona 202

235 46 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badania mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 23: Określanie pośredniej wytrzymałości na rozciąganie próbek asfaltowych 47 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 24: Odporność na zmęczenie 48 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 26: Sztywność 49 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 27: Pobieranie próbek 50 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 28: Przygotowanie próbek do oznaczania zawartości lepiszcza, zawartości wody i uziarnienia 51 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metoda badania mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 29: Pomiar próbki z zagęszczonej mieszanki mineralno-asfaltowej 52 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 30: Przygotowanie próbek zagęszczonych przez ubijanie 53 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 35: Mieszanie laboratoryjne 55 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 38: Podstawowe wyposażenie i kalibrajca 56 PN-EN Mieszanki mineralno -asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralnoasfaltowych na gorąco - Część 39: Oznaczanie zawartości lepiszcza rozpuszczalnego metodą spalania 57 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 40: Wodoprzepuszczalność in-situ" 58 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Metody badań mieszanek mineralno- asfaltowych na gorąco - Część 42: Zawartość zanieczyszczeń w destrukcie asfaltowym 59 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Wymagania - Część t : Beton asfaltowy 60 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania. Część 2: Beton asfaltowy do bardzo cienkich warstw 61 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania. Część 5: Mieszanka HRA 62 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania. Część 5: Mieszanka SMA 63 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania. Część 6: Asfalt lany 64 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Wymagania Część 7: Asfalt porowaty 65 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Wymagania Część 8: Destrukt asfaltowy 66 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe - Wymagania Część 20: Badanie typu 67 PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania. Część 21: Zakładowa Kontrola Produkcji INNE DOKUMENTY Strona 203

236 68 WT-1 Kruszywa do mieszanek mineralno asfaltowych i powierzchniowych utrwaleń na drogach publicznych WT Wymagania Techniczne 69 WT-2 Nawierzchnie asfaltowe na drogach krajowych WT część I listopad 2014 Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania techniczne 70 WT-2 Nawierzchnie asfaltowe na drogach krajowych WT część II Warszawa 2016 Wykonanie warstw nawierzchni asfaltowych. Wymagania techniczne 71 KATALOG TYPOWYCH KONSTRUKCJI NAWIERZCHNI PODATNYCH i PÓŁSZTYWNYCH. Politechnika Gdańska - Katedra Inżynierii Drogowej Opracowany na zlecenie GDDKiA. 72 Instrukcja DP-T14 Dokonywania odbiorów robót drogowych realizowanych na drogach krajowych i autostradach w przypadku opublikowania nowszych wersji dokumentu obowiązuje jego najnowsza wersja 73 Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43, poz. 430, wraz z późniejszymi zmianami). Strona 204

237 1. Wstęp. D Nawierzchnia z betonowej kostki brukowej 1.1. Przedmiot ST. Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót budowlanych związanych z wykonaniem nawierzchni z betonowej kostki brukowej dla zadania Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania ST. Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych stosowana jest jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót, które zostaną wykonane w ramach Kontraktu wymienionego w STWiORB DM Wymagania ogólne Zakres robót objętych ST. Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem i odbiorem nawierzchni z betonowej kostki brukowej Określenia podstawowe. Betonowa kostka brukowa - prefabrykat betonowy wykonany z betonu niezbrojonego na spoiwie cementowym, stosowany jako materiał nawierzchni, który spełnia następujące warunki: - w odległości 50 mm od każdej krawędzi, żaden przekrój poprzeczny nie powinien wykazywać wymiaru poziomego mniejszego niż 50mm; - całkowita długość kostki podzielona przez jej grubość powinna być mniejsza lub równa cztery. UWAGA Tych dwóch wymagań nie stosuje się do elementów uzupełniających, czyli całych elementów, lub ich części, które są stosowane do uzupełnienia i które umożliwiają uzyskanie obszaru całkowicie wybrukowanego. Spoina odstęp pomiędzy przylegającymi elementami (kostkami) wypełniony określonymi materiałami wypełniającymi. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w STWiORBDM "Wymagania ogólne" pkt Ogólne wymagania dotyczące robót. Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za zgodność z Dokumentacją Projektową, STWiORBi poleceniami Inżyniera. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w STWiORBDM Wymagania ogólne pkt Materiały Ogólne wymagania dotyczące materiałów. Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w STWiORB D-M Wymagania ogólne pkt. 2. Strona 205

238 2.2. Betonowa kostka brukowa Klasyfikacja betonowych kostek brukowych. Betonowa kostka brukowa może mieć następujące cechy charakterystyczne, określone w katalogu producenta: 1) odmianę: a) kostka jednowarstwowa (z jednego rodzaju betonu), b) kostka dwuwarstwowa z betonu warstwy spodniej konstrukcyjnej i warstwy ścieralnej (górnej) zwykle barwionej grubości min. 5 mm, 2) barwę: a) kostka z betonu niebarwionego, b) kostka kolorowa, z betonu barwionego; 3) wzór (kształt) kostki: zgodny z kształtami określonymi przez producenta, 4) wymiary, zgodne z wymiarami określonymi przez producenta; zalecane grubości: a) dla nawietrzni przeznaczonej do ruchu pojazdów - 80 mm, 100 mm, b) dla ciągów pieszych 60 mm, 80 mm, c) w indywidualnych rozwiązaniach dopuszcza się inne grubości kostek niż podano powyżej. Pożądane jest, aby wymiary kostek były dostosowane do sposobu układania i siatki spoin oraz umożliwiały wykonanie warstwy o szerokości 1,0 m lub 1,5 m bez konieczności przecinania elementów w trakcie ich wbudowywania w nawierzchnię. Kostki mogą być produkowane z występami dystansowymi na powierzchniach bocznych oraz z fazą lub bez fazy (w tym z mikrofazą) krawędzi górnych Wymagania techniczne stawiane betonowym kostkom brukowym. Wymagania techniczne stawiane betonowym kostkom brukowym stosowanym na nawierzchniach dróg, ulic, chodników itp. przedstawiono w Tablicy 1. Tablica 1. Wymagania wobec betonowej kostki brukowej do stosowania na zewnętrznych nawierzchniach, mających kontakt z solą odladzającą w warunkach mrozu. Lp. Cecha Załącznik normy PN-EN 1338 Wymaganie 1. Kształt i wymiary 1.1 Dopuszczalne odchyłki od zadeklarowanych wymiarów kostki grubości *) : < 100 mm 100 mm C Długość ± 2 mm ± 3 mm Szerokość ± 2 mm ± 3 mm Grubość ± 3 mm ± 4 mm Różnica pomiędzy dwoma pomiarami grubości, tej samej kostki 3 mm 1.2 Odchyłki płaskości i pofalowania (jeśli maksymalne wymiary kostki >300 mm), przy długości pomiarowej *) : 300 mm 400 mm C wypukłość Maksymalna (w mm) wklęsłość 1,5 mm 1,0 mm 2,0 mm 1,5 mm Strona 206

239 1.3 Minimalna grubość warstwy ścieralnej (dotyczy płyt dwuwarstwowych) C 5 mm 2 Właściwości fizyczne i mechaniczne 2.1 Wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniu *) 2.2 Odporność na ścieranie (wg klasy 4 oznaczenia I normy) F G i H 2.3 Odporność na poślizg/poślizgnięcie I Wartość średnia 55 wartość USRV 3 Odporność na warunki atmosferyczne (kryteria stosowane łącznie) 3.1 Odporność na zamrażanie/rozmnażanie z udziałem soli odladzającej 3.2 Odporność na zamrażanie/rozmnażanie po 150 cyklach przy rozmrażaniu w wodzie lub 30 cyklach w 3% roztworze NaCl 3.3 Nasiąkliwość 4 Aspekty wizualne D wg PN- B E Żadna kostka nie powinna mieć wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu mniejszej niż 3,6 MPa ani obciążenia niszczącego mniejszego niż 250 N/mm Pomiar wykonany na tarczy szerokiej ściernej, wg Böhmego, wg zał. H zał. G normy normy 20 mm mm 3 /5000 mm 2 Ubytek masy po badaniu: wartość średnia 0,5 kg/m 2, przy czym każdy pojedynczy wynik 1,0 kg/m 2 Żadna kostka nie powinna mieć wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu mniejszej niż 2,9 MPa Wartość średnia nie większa niż 5,0%, przy czym żaden pojedynczy wynik nie przekracza 5,5% 4.1 Wygląd a) górna powierzchnia kostki nie powinna mieć rys (poza drobnymi przytarciami transportowymi) i odprysków, J b) nie dopuszcza się rozwarstwień w kostkach dwuwarstwowych, c) ewentualne wykwity nie są uważane za istotne **) 4.2 Tekstura i zabarwienie ***) a) kostki z powierzchnią o specjalnej teksturze producent powinien opisać rodzaj tekstury, b) tekstura lub zabarwienie kostki powinny być porównane z próbką producenta, zatwierdzona przez J odbiorcę, c) ewentualne różnice w jednolitości tekstury lub zabarwienia, spowodowane nieuniknionymi zmianami we właściwościach surowców i zmianach warunków twardnienia nie są uważane za istotne *) W przypadku kontroli zgodności przeprowadzanej przez stronę trzecią (Przypadek II) dopuszczone są wymagania jak dla kontroli produkcji. **) Naloty wapienne (wykwity w postaci białych plam) mogą pojawiać się na powierzchni kostek w początkowym okresie eksploatacji. Powstają one w wyniku naturalnych procesów fizykochemicznych występujących w betonie i zanikają w trakcie użytkowania. ***) Barwiona może być warstwa ścieralna lub cały element Producent jest zobowiązany do wydania oświadczenia o spełnieniu przez wyrób właściwości wymienionych w Tablicy 1 w oparciu o badania typu oraz wdrożony System Zakładowej Kontroli Produkcji. Producent może grupować wyroby w rodziny na potrzeby prowadzonych badań zgodnie z p. 6.1 normy PN-EN Strona 207

240 W przypadku zastosowań kostki na powierzchniach innych niż przewidziano w Tablicy 1 (np. na nawierzchniach nie narażonych na kontakt z solą odladzającą), wymagania wobec kostki należy odpowiednio dostosować do ustaleń normy PN-EN Kostki kolorowe powinny być barwione pigmentami zgodnymi z PN-EN Składowanie kostek. Każda partia dostarczonych na budowę betonowych kostek brukowych powinna być oznaczona zgodnie z pkt. 7 normy PN-EN Kostkę zaleca się pakować na paletach. Dopuszcza się pakowanie kostki bez palet lecz przy odpowiednio zwiększonej ilości rzędów taśm bandujących. Na budowie palety z kostką mogą być składowane na otwartej przestrzeni, przy czym podłoże powinno być wyrównane i odwodnione Materiały na podsypkę i do wypełnienia spoin. Jeśli dokumentacja projektowa lub STWiORB nie ustala inaczej to na podsypkę i do wypełnienia spoin należy stosować następujące materiały : a) na podsypkę piaskową: f10, kruszywo drobne 0/2, 0/4 lub 0/5 wg. normy PN-EN kategorii uziarnienia GF80, zawartości pyłów kruszywo 1/4, 2/5 lub 2/8, wg. normy PN-EN kategorii uziarnienia GC80-20, zawartości pyłów fdeklarowana (max. do 10% pyłów). b) na podsypkę z mieszanek związanych spoiwem: mieszankę cementu powszechnego użytku wg. PN-EN z kruszywem jak w p. a) w stosunku wagowym 1:8; mieszankę wapna i spoiwa trasowego z kruszywem jak w p. a) w stosunku wagowym 1:6,5; 1:4; mieszankę innych spoiw budowlanych i/lub drogowych z kruszywem jak w p. a) w stosunku wagowym inne specjalistyczne materiały przewidziane do stosowania w wykonawstwie nawierzchni brukowych. Uwaga: stosowanie spoiw do podsypek może spowodować powstanie wykwitów. c) do wypełnienia spoin: kruszywo drobne 0/2 wg. normy PN-EN kategorii uziarnienia GF80, zawartości pyłów f3, inne specjalistyczne materiały przewidziane do stosowania w wykonawstwie nawierzchni brukowych. Do wyżej wymienionych materiałów na etapie układania jest dodawana woda wodociągowa zgodna z PN-EN Kruszywo nie może być zanieczyszczone ciałami obcymi takimi jak: trawa, szczątki korzeni, konarów, szkło, plastik, grudki gliny. Składowanie kruszywa, nie przeznaczonego do bezpośredniego wbudowania po dostarczeniu na budowę, powinno odbywać się na podłożu równym, utwardzonym i dobrze odwodnionym, przy zabezpieczeniu kruszywa przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiałami kamiennymi. Cement w workach, o masie np. 25 kg, można przechowywać do: a) 10 dni w miejscach zadaszonych na otwartym terenie o podłożu twardym i suchym, b) terminu trwałości, podanego przez producenta, w pomieszczeniach o szczelnym dachu i ścianach oraz podłogach suchych i czystych. Strona 208

241 Cement dostarczony luzem przechowuje się w magazynach specjalnych (zbiornikach stalowych, betonowych), przystosowanych do pneumatycznego załadowania i wyładowania Materiały na podbudowę pod nawierzchnię z betonowej kostki brukowej. Materiały na podbudowę ustalone w Dokumentacji Projektowej powinny odpowiadać wymaganiom właściwej STWiORB lub innym dokumentom zaakceptowanym przez Inżyniera. 3. Sprzęt Ogólne wymagania dotyczące sprzętu. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w STWiORB DM Wymagania ogólne. pkt. 3. Jakikolwiek sprzęt, maszyny lub urządzenia nie gwarantujące zachowania wymagań jakościowych robót, zostaną przez Inżyniera zdyskwalifikowane i niedopuszczone do robót Sprzęt do wykonania nawierzchni z kostki brukowej. Małe powierzchnie nawierzchni z kostki brukowej wykonuje się ręcznie. Jeśli powierzchnie są duże, a kostki brukowe mają jednolity kształt i kolor, można stosować mechaniczne urządzenia układające. Urządzenie składa się z wózka i chwytaka sterowanego hydraulicznie, służącego do przenoszenia z palety warstwy kostek na miejsce ich ułożenia. Urządzenie to, po skończonym układaniu kostek, można wykorzystać do wmiatania odpowiedniego materiału w szczeliny zamocowanymi do chwytaka szczotkami. Wytwarzanie podsypki z mieszanek związanych spoiwem powinno być wykonywane mechanicznie za pomocą urządzeń do tego przeznaczonych (miksery, betoniarki itp.). Do wyrównania podsypki można stosować mechaniczne urządzenie na rolkach, prowadzone linami na szynie lub krawężnikach. Do zagęszczania nawierzchni stosuje się wibratory płytowe z osłoną z materiału elastycznego zabezpieczającego przed zniszczeniem powierzchni kostek brukowych. 4. Transport Ogólne wymagania dotyczące transportu. Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w STWiORBDM Wymagania ogólne pkt Transport betonowych kostek brukowych. Uformowane w czasie produkcji kostki betonowe układane są warstwowo na palecie (w przypadku kostek sztucznie postarzanych dopuszcza się transport w Big-bag ach). Betonowa kostka brukowa może być przewożona dowolnymi środkami transportu. Kostki w trakcie transportu powinny być zabezpieczone przed przemieszczaniem się i uszkodzeniem. 5. Wykonanie robót Ogólne zasady wykonania robót. Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORBDM Wymagania ogólne. pkt Podłoże i koryto. Strona 209

242 Podłoże pod nawierzchnię z betonowych kostek brukowych może stanowić grunt piaszczysty rodzimy lub nasypowy. Jeżeli Dokumentacja Projektowa nie stanowi inaczej, to nawierzchnię z kostki brukowej przeznaczoną dla ruchu pieszego, rowerowego lub niewielkiego ruchu samochodowego, można wykonywać bezpośrednio na dobrze odwodnionym niewysadzinowym podłożu gruntowym (zawartość pyłów do 15%, SE badanie wg. PN-EN Zał.A), które posiada odpowiednie ukształtowanie powierzchni i zagęszczenie. Grunt podłoża powinien być jednolity, przepuszczalny i zabezpieczony przed skutkami przemarzania. Koryto powinno być wyprofilowane zgodnie z projektowanymi spadkami oraz przygotowane zgodnie z wymaganiami STWiORB D Koryto wraz z profilowaniem i zagęszczeniem podłoża Podbudowa. Rodzaj podbudowy przewidzianej pod nawierzchnię z kostki brukowej powinien być zgodny z Dokumentacją Projektową. Podbudowę, w zależności od przeznaczenia, obciążenia ruchem i warunków gruntowowodnych, może stanowić: itp., grunt ulepszony kruszywem naturalnym, odpadami kamiennymi, żużlem wielkopiecowym, spoiwem podbudowa z kruszywa stabilizowanego mechanicznie, podbudowa z mieszanek związanych spoiwem hydraulicznym wg WT 5, podbudowa z betonu cementowego lub inny rodzaj podbudowy określony w Dokumentacji Projektowej. Podbudowa powinna być przygotowana zgodnie z wymaganiami określonymi w specyfikacjach dla odpowiedniego rodzaju podbudowy. Przykładowe konstrukcje nawierzchni podano w Rozporządzeniu MTiGM Dz.U.Nr 43 poz.430 z 1999r Obramowanie nawierzchni. Do obramowania nawierzchni z betonowych kostek brukowych można stosować krawężniki betonowe, obrzeża betonowe lub inne typy krawężników zgodnie z Dokumentacją Projektową oraz odpowiednią STWiORB Podsypka. Rodzaj podsypki i jej grubość powinna być zgodna z Dokumentacją Projektową. Podsypkę należy równomiernie rozścielić bez zagęszczania przy wilgotności optymalnej ± 2%. Jeżeli Dokumentacja Projektowa nie ustala inaczej to grubość podsypki powinna wynosić po zagęszczeniu 3 5 cm, a wymagania dla materiałów na podsypkę powinny być zgodne z pkt Dopuszczalne odchyłki od zaprojektowanej grubości podsypki nie powinny przekraczać ± 1cm. Podsypkę z mieszanek związanych spoiwem zaleca się stosować w obszarze ścieków przykrawężnikowych i wokół studzienek (tj. w miejscach wzmożonej penetracji wody) oraz w przypadku podbudowy sztywnej z mieszanek związanych spoiwem hydraulicznym Układanie nawierzchni z betonowych kostek brukowych Ustalenie kształtu, wymiaru i koloru kostek oraz desenia ich układania. Kształt, wymiary, barwę i inne cechy charakterystyczne kostek oraz deseń ich układania powinny być zgodne z Dokumentacją Projektową. Strona 210

243 Warunki atmosferyczne. Ułożenie nawierzchni z kostki na podsypce z mieszanek związanych spoiwem zaleca się wykonywać przy temperaturze otoczenia nie niższej niż +5 C. Dopuszcza się wykonanie nawierzchni jeśli w ciągu dnia temperatura utrzymuje się w granicach od 0 C do +5 C, przy czym jeśli w nocy spodziewane są przymrozki kostkę należy zabezpieczyć materiałami o złym przewodnictwie ciepła (np. materiałami ze słomy, papą itp.). Nawierzchnie na podsypce piaskowej zaleca się wykonywać w dodatnich temperaturach otoczenia Ułożenie nawierzchni z kostek. Układanie kostki można wykonywać ręcznie lub mechanicznie. Układanie ręczne zaleca się wykonywać na mniejszych powierzchniach, zwłaszcza skomplikowanych pod względem kształtu lub wymagających kompozycji kolorystycznej układanych deseni. W celu zniwelowania ewentualnych różnic odcieni należy stosować zasadę jednoczesnego układania kostek z 3-4 palet. Układanie mechaniczne zaleca się wykonywać na dużych powierzchniach o prostym kształcie, tak aby układarka mogła przenosić z palety warstwę kształtek na miejsce ich ułożenia z wymaganą dokładnością. Kostkę układa się około 1,5 cm wyżej od projektowanej niwelety, ponieważ po procesie ubijania podsypka zagęszcza się. Powierzchnia kostek położonych obok urządzeń infrastruktury technicznej (np. studzienek, włazów itp.) powinna trwale wystawać od 3mm do 5mm powyżej powierzchni tych urządzeń oraz od 3 mm do 10 mm powyżej korytek ściekowych (ścieków). Do uzupełnienia przestrzeni przy krawędziach, obrzeżach i studzienkach można używać elementy kostkowe wykończeniowe w postaci tzw. połówek i dziewiątek, mających wszystkie krawędzie równe i odpowiednio fazowane. W przypadku potrzeby kształtek o nietypowych wymiarach, wolną przestrzeń uzupełnia się kostką ciętą, przycinaną na budowie specjalnymi narzędziami tnącymi (przycinarkami, szlifierkami z tarczą itp.) Ubicie nawierzchni z kostek. Ubicie nawierzchni należy przeprowadzić za pomocą zagęszczarki wibracyjnej (płytowej) z osłoną z tworzywa sztucznego. Proces należy wykonywać zgodnie z zaleceniami producenta, ale nie wcześniej niż po upływie 7 dni od daty produkcji kostki. Do ubicia nawierzchni nie wolno używać walca. Ubijanie nawierzchni należy prowadzić od krawędzi powierzchni w kierunku jej środka i jednocześnie w kierunku poprzecznym kształtek. Całkowite ubicie nawierzchni z kostki na podsypce z mieszanek związanych spoiwem musi być zakończone przed rozpoczęciem wiązania spoiwa. Po ubiciu nawierzchni wszystkie kostki uszkodzone (np. pęknięte) należy wymienić na kostki całe Wypełnienie spoin. Szerokość spoin pomiędzy betonowymi kostkami brukowymi powinna wynosić od 2 mm do 5 mm. W przypadku stosowania prostopadłościennych kostek brukowych zaleca się, aby osie spoin pomiędzy dłuższymi bokami tych kostek tworzyły z osią drogi 45º, a wierzchołek utworzonego kąta prostego pomiędzy spoinami miał kierunek odwrotny do kierunku spadku podłużnego nawierzchni. Po ułożeniu kostek, spoiny należy wypełnić drobnoziarnistym materiałem zgodnym z punktem 2.3 niniejszej STWiORB. Wypełnienie spoin polega na rozsypaniu warstwy materiału i wmieceniu go w spoiny na sucho lub po obfitym polaniu wodą, wmieceniu papki szczotkami względnie rozgarniaczkami z piórami gumowymi lub stosować zalecenia producenta materiału. Strona 211

244 W przypadku układania betonowej kostki brukowej jako cieków przykrawężnikowych lub przy obudowach studzienek, zaleca się spoinowanie kostek przy użyciu zaprawy cementowo-piaskowej w stosunku wagowym 1:4 lub innymi materiałami do szczelnego elastycznego wypełniania spoin (zgodnej z pkt. 2.3 ). Ponadto zalecane jest wypełnienie styku kostki i krawężnika szczelnym materiałem elastycznym np. masami bitumicznymi W przypadku stosowania wypełnień sztywnych konieczne jest stosowanie odpowiednich dylatacji Pielęgnacja nawierzchni i oddanie jej do ruchu. Nawierzchnię można oddać do użytku bezpośrednio po jej wykonaniu. Nie należy stosować środków odladzających przed upływem 28 dni od daty produkcji. 6. Kontrola jakości Ogólne zasady kontroli jakości robót. Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STWiORB DM Wymagania ogólne. pkt Badania przed przystąpieniem do robót. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyskać wymagane dokumenty, dopuszczające wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (aprobaty techniczne, certyfikaty zgodności, deklaracje zgodności, ewentualnie badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), ewentualnie wykonać badania właściwości materiałów przeznaczonych do wykonania robót, określone w punktach 2, Wszystkie dokumenty oraz wyniki badań Wykonawca przedstawia Inżynierowi do akceptacji Badania odbiorcze betonowej kostki brukowej. Badania odbiorcze kostki brukowej oparto o normę PN-EN 1338 Załącznik B. Rozróżnia się dwa przypadki: Przypadek I : Wyrób nie został poddany ocenie zgodności przez stronę trzecią; Przypadek II: Wyrób został poddany ocenie zgodności przez stronę trzecią laboratorium posiadające odpowiednie kompetencje. Jeśli ma miejsce Przypadek II, badanie odbiorcze nie jest konieczne, z wyjątkiem sytuacji spornych. W przypadku wątpliwości należy badać tylko sporne właściwości. Wymagana liczba kostki brukowej powinna być pobrana z każdej partii dostawy, w wielkościach nie przekraczających podanych poniżej: Przypadek I : 1000 m 2 ; Przypadek II: zależnie od okoliczności przypadku spornego, do 2000 m 2. Próbki do badań powinny być reprezentatywne dla dostawy i powinny być pobrane równomiernie z całej dostawy. Liczba kostek brukowych przeznaczonych do pobrania z każdej partii powinna być zgodna z Tablicy 2. Tablica 2. Plan pobierania próbek dla badań odbiorczych Strona 212

245 Właściwość Metoda badania Przypadek I Przypadek II 3) Wygląd Załącznik J 8 1) 4 (16) 1) Grubość warstwy ścieralnej C.6 2) 8 4 (16) Kształt i wymiary Załącznik C 8 1) 4 (16) 1) Wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniu oraz obciążenie niszczące Załącznik F 8 4 (16) Odporność na ścieranie 4) Załącznik G lub H 3 3 Odporność na poślizg/poślizgnięcie 4) Załącznik I 5 1) 5 1) Odporność na warunki atmosferyczne - nasiąkliwość Załącznik E złuszczanie powierzchniowe 4) - po 150 cyklach w wodzie lub 30 cyklach w 3% roztworze NaCl 4) Załącznik D PN-B ) Można użyć tych kostek brukowych do następnych badań. 2) Punkt C.6 stosuje się tylko do kostek brukowych z warstwą ścieralną. 3) Liczba w nawiasie odpowiada liczbie, która powinna być pobrana z partii w celu uniknięcia powtórnego pobierania próbek w przypadku, gdy według kryteriów zgodności należy zbadać dodatkowe kostki brukowe w celu dokonania oceny zgodności. 4) Badanie wymagane w przypadku wątpliwości lub sytuacji spornej Wyniki badań powinny spełniać wymagania podane w pkt Badania w czasie robót Sprawdzenie podłoża w korycie i podbudowy. Sprawdzenie podłoża i podbudowy polega na stwierdzeniu ich zgodności z Dokumentacją Projektową i odpowiednimi STWiORB. Zalecane wartości wtórnego modułu odkształcenia EII dla poszczególnych warstw przedstawia Tablica 3. Tablica 3. Zalecane wartości wtórnego modułu odkształcenia EII dla poszczególnych warstw. Wtórny moduł odkształcenia EII w MPa Przeznaczenie nawierzchni Warstwy Podłoża Podbudowy mrozoochronnej Chodniki, ścieżki rowerowe i ciągi pieszo-jezdne tylko wyjątkowo wykorzystywane przez samochody dostawcze i samochody oczyszczania Ulice osiedlowe, parkingi samochodów osobowych, na których okazjonalnie zatrzymują się samochody ciężarowe oraz rzadko używane przez samochody ciężarowe ulice i place Ulice osiedlowe, strefy ruchu pieszego z ruchem dostawczym, stale użytkowane parkingi samochodów osobowych z nielicznym udziałem samochodów ciężarowych i autobusów Strona 213

246 Ulice zbiorcze, strefy ruchu pieszego z ciężkim ruchem dostawczym, parkingi dla samochodów ciężarowych i autobusów oraz drogi przemysłowe Przy wykonywania nawierzchni przeznaczonej wyłącznie dla ruchu pieszego lub rowerowego, warstwa ścieralna z betonowej kostki brukowej może być układana bezpośrednio (bez podbudowy) na dobrze odwodnionym niewysadzinowym podłożu gruntowym, które charakteryzuje się wtórnym modułem odkształcenia EII 45 MPa oraz odpowiednim ukształtowaniem powierzchni i zagęszczeniem. W przypadku badania zagęszczenia podłoża gruntowego dopuszcza się wykonanie badanie lekką płytą dynamiczną po uprzednim skorelowaniu wartości modułu Evd z wtórnym modułem odkształcenia EII Sprawdzenie podsypki. Sprawdzenie podsypki w zakresie grubości oraz wymaganych spadków poprzecznych i podłużnych polega na stwierdzeniu zgodności z Dokumentacją Projektową oraz pkt. 5.5 niniejszej STWiORB Sprawdzenie wykonania nawierzchni. Sprawdzenie prawidłowości wykonania nawierzchni z betonowych kostek brukowych polega na stwierdzeniu zgodności wykonania z Dokumentacją Projektową oraz wymaganiami wg pkt niniejszej STWiORB: położenie osi w planie co 100 m i we wszystkich punktach charakterystycznych; dopuszczalne przesuniecie od osi projektowanej do 2 cm. pomierzenie szerokości spoin, sprawdzenie prawidłowości ubijania (wibrowania), sprawdzenie prawidłowości wypełnienia spoin, sprawdzenie, czy przyjęty deseń (wzór) i kolor nawierzchni jest zachowany Sprawdzenie cech geometrycznych nawierzchni Równość podłużna. Nierówności podłużne nawierzchni mierzone czterometrowa łatą co 25 m w osi i przy krawędziach oraz w punktach charakterystycznych lub planografem zgodnie z BN- 68/ nie powinny przekraczać 8 mm Równość w przekroju poprzecznym. Równość w przekroju poprzecznym (sprawdzona łatą profilową z poziomnicą i pomiarem prześwitu klinem cechowanym, przymiarem liniowym lub metodą niwelacji). Prześwit między łatą a powierzchnią nie powinien być większy niż 8 mm Spadki poprzeczne. Spadki poprzeczne nawierzchni sprawdzone metodą niwelacji powinny być zgodne z Dokumentacją Projektową z tolerancją 0,3% Niweleta nawierzchni. Rzędne wysokościowe (pomiar instrumentem pomiarowym) co 25 m w osi i przy krawędziach oraz we wszystkich punktach charakterystycznych. Strona 214

247 Różnice pomiędzy rzędnymi wykonanej nawierzchni i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać + 1 cm ; - 2 cm Szerokość nawierzchni. Szerokość nawierzchni mierzona z częstotliwością j.w. nie może różnić się od szerokości projektowanej o więcej niż ± 5 cm Grubość podsypki. Dopuszczalne odchyłki od projektowanej grubości podsypki nie powinny przekraczać ± 1,0 cm (bieżąca kontrola w 10 punktach dziennej działki roboczej) Częstotliwość pomiarów. Częstotliwość pomiarów dla cech geometrycznych nawierzchni z kostki brukowej, wymienionych w pkt powinna być dostosowana do powierzchni wykonanych robót. Zaleca się, aby pomiary cech geometrycznych wymienionych w pkt były przeprowadzone nie rzadziej niż 2 razy na 100 m² nawierzchni i w punktach charakterystycznych dla niwelety lub przekroju poprzecznego oraz wszędzie tam, gdzie poleci Inżynier. 7. Obmiar robót Ogólne zasady obmiaru robót. Ogólne zasady obmiaru robót podano w STWiORBDM Wymagania ogólne pkt Jednostka obmiarowa. Jednostką obmiarową jest m² (metr kwadratowy) wykonanej nawierzchni z betonowej kostki brukowej. 8. Odbiór robót Ogólne zasady odbioru robót. Ogólne zasady odbioru robót podano w STWiORBDM Wymagania ogólne pkt. 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, STWiORB i wymaganiami Kierownika Projektu, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pkt. 6 dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu. Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają: wykonanie koryta i przygotowanie podłoża, ewentualnie wykonanie podbudowy, wykonanie podsypki pod nawierzchnię, ewentualnie wykonanie ławy pod krawężniki, obrzeża, ścieki. Zasady odbioru tych robót są określone w D-M Wymagania ogólne. 9. Podstaw a płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności.. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w STWiORBDM Wymagania ogólne pkt. 9. Cena wykonania 1 m² nawierzchni z kostki brukowej betonowej obejmuje: pomiarowe i roboty przygotowawcze. prace Strona 215

248 oznakowanie robót, przygotowanie podłoża (ewentualnie podbudowy), zakup materiałów, dostarczenie materiałów, wykonanie koryta, przygotowanie podłoża, ewentualne wykonanie podbudowy, wykonanie podsypki, ułożenie i ubicie kostki, wypełnienie spoin, przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. Przepisy związane. Normy i dokumenty powołane: 1. PN-EN Betonowe kostki brukowe. Wymagania i metody badań. 2. PN-EN Kruszywa do betonu. 3. PN-EN Cement. Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego użytku. 4. PN-EN Kruszywa do niezwiązanych i związanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym. 5. PN-EN Beton. Część I. Wymagania, właściwości produkcja i zgodność. 6. PN-EN Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu. 7. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą. 8. PN-EN Badanie geometrycznych właściwości kruszyw. Część 8: Ocena zawartości drobnych cząstek. Badanie wskaźnika piaskowego. 9. PN-B Beton zwykły. Strona 216

249 D a Geosiatka wzmacniająca 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot STWiORB Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót budowlanych związanych z wykonaniem nawierzchni z betonowej kostki brukowej dla zadania Przebudowa drogi gminnej nr K Zelczyna - Krzęcin wraz z odwodnieniem od skrzyżowania z drogą gminną nr K do skrzyżowania z drogą gminną K o długości około 920 m Zakres stosowania STWiORB Szczegółowa specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w p.pkt Zakres robót objętych STWiORB Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem i odbiorem nowych i przebudowywanych nawierzchni asfaltowych z geosiatkami opóźniającymi powstawanie, w warstwie ścieralnej i wiążącej, spękań odbitych zlokalizowanych w miejscach: nieszczelności podbudowy i warstw nawierzchni leżących niżej, szczelin (dylatacji) płyt betonowych, połączeń różnych rodzajów nawierzchni, poszerzeń istniejących nawierzchni. Ustalenia STWiORB dotyczą geosiatek z tworzyw sztucznych Określenia podstawowe Geosyntetyk - materiał o postaci ciągłej, wytwarzany z wysoko spolimeryzowanych włókien syntetycznych jak polietylen, polipropylen, poliester, charakteryzujący się m.in. dużą wytrzymałością oraz wodoprzepuszczalnością. Geosyntetyki obejmują: geosiatki, geowłókniny, geotkaniny, geodzianiny, georuszty, geokompozyty, geomembrany. Geosiatka - płaska struktura w postaci siatki, z otworami znacznie większymi niż elementy składowe, z oczkami połączonymi (przeplatanymi) w węzłach lub ciągnionymi (patrz zał. 1). Nawierzchnia asfaltowa - nawierzchnia, której warstwy są wykonane z kruszywa związanego lepiszczem asfaltowym. Pęknięcie odbite - pęknięcie (spękanie) warstwy powierzchniowej nawierzchni, będące odwzorowaniem istniejących pęknięć i nieciągłości warstw w materiale podbudowy, propagowanych w górę w wyniku koncentracji naprężeń i nieciągłości struktury materiału, prowadzących do lokalnego przekroczenia wytrzymałości granicznej. (Pęknięcia odbite zwykle występują w nawierzchniach asfaltowych posadowionych na podbudowach związanych hydraulicznie lub starych i popękanych nawierzchniach asfaltowych). Remont (odnowa) drogi - wykonywanie robót remontowych przywracających pierwotny stan drogi, z wyłączeniem robót konserwacyjnych, porządkowych i innych. Zalewa uszczelniająca - specjalny materiał asfaltowy, stosowany na gorąco lub materiał z mas stosowanych na zimno do uszczelniania pęknięć i wypełniania szczelin Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w STWiORB D Wymagania ogólne [1] pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Strona 217

250 2. materiały Ogólne wymagania dotyczące robót podano w STWiORB D Wymagania ogólne [1] pkt Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w STWiORB D Wymagania ogólne [1] pkt Geosiatka Geosiatka powinna mieć właściwości zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej lub SST oraz aprobatą techniczną IBDiM. W przypadku braku wystarczających danych, przy wyborze geosiatki można korzystać z ustaleń podanych w załącznikach 2, 3 i 4 w zakresie: zasad wyboru geosiatki do robót nawierzchniowych, funkcji geosiatki w nawierzchni asfaltowej, wymagań i zaleceń materiałowo-konstrukcyjnych dla geosiatek. Geosiatka może być składowana na placu budowy pod warunkiem, że jest nawinięta na tuleję lub rurę w wodoszczelnej nieuszkodzonej folii, którą zaleca się zdejmować przed momentem wbudowania. Rolki geosiatki należy składować w suchym miejscu, na czystej i gładkiej powierzchni oraz nie więcej niż trzy rolki jedna na drugiej. Nie wolno składować rolek skrzyżowanych oraz wyjątkowo można zezwolić na składowanie rolek nie owiniętych folią przez okres dłuższy niż jeden tydzień. Przy składowaniu geosiatki należy przestrzegać zaleceń producenta Lepiszcza do przyklejenia geosiatki Do przyklejenia geosiatki należy stosować: kationową emulsję asfaltową modyfikowaną polimerem, szybkorozpadową wg EmA-99 [14], posiadającą aprobatę techniczną IBDiM; zaleca się emulsję K1-70MP, polimeroasfalt drogowy wg TWT PAD-97 [13], posiadający aprobatę techniczną IBDiM; zaleca się asfalty: DE 150 C i DE 250 C Materiały do uszczelnienia pęknięć Do uszczelnienia pęknięć i szczelin nawierzchni istniejącej należy stosować: zalewę asfaltową na gorąco lub masę uszczelniającą na zimno, ew. gruntownik, sznur uszczelniający itd.,według ustaleń: STWiORB D Naprawa (przez uszczelnienie) podłużnych i poprzecznych spękań nawierzchni bitumicznych [9], STWiORB D Naprawa (przez uszczelnienie) podłużnych i poprzecznych spękań nawierzchni betonowych [10], STWiORB D a Wypełnianie szczelin w nawierzchni z betonu cementowego [6] Taśmy asfaltowo-kauczukowe Przy wykonywaniu robót należy stosować asfaltowo-kauczukowe taśmy samoprzylepne w postaci wstęgi uformowanej z asfaltu modyfikowanego polimerami, o przekroju prostokątnym o szerokości od 20 do 70 mm, grubości od 2 do 20 mm, długości od 1 do 10 m, zwinięte na rdzeń tekturowy z papierem dwustronnie silikonowanym. Taśmy powinny charakteryzować się: dobrą przyczepnością do pionowo przeciętej powierzchni nawierzchni, wytrzymałością na ścinanie nie mniejszą niż 350 N/30 cm 2, dobrą giętkością w temperaturze -20 o C na wałku 10 mm, wydłużeniem przy zerwaniu nie mniej niż 800%, Strona 218

251 odkształceniem trwałym po wydłużeniu o 100% nie większym niż 10%, odpornością na starzenie się. Taśmy służą do dobrego połączenia wbudowywanej mieszanki mineralno-asfaltowej na gorąco z pionowo przyciętymi ściankami naprawianej warstwy bitumicznej istniejącej nawierzchni. Szerokość taśmy powinna być równa grubości wbudowywanej warstwy lub mniejsza o 2 do 5 mm. Cieńsze taśmy (2 mm) należy stosować przy szerokościach naprawianych do 1,5 metra, zaś grubsze (np. 10 mm) przy szerokościach większych od 4 metrów Taśmy uszczelniające pęknięcia nawierzchni Do przykrywania powierzchniowych pęknięć w nawierzchni, węższych od 5 mm, można stosować dostępne na rynku taśmy uszczelniające, będące siatką wzmocnioną warstwą elastomeroasfaltu grubości 1,5 mm i różnej szerokości dostosowanej do wymiarów uszkodzonego miejsca, np. 50, 75 lub 100 mm Materiały do robót nawierzchniowych Materiały do wykonania warstwy lub warstw asfaltowych powinny odpowiadać wymaganiom STWiORB właściwym dla ustalonego rodzaju nawierzchni, przykrywającego geosiatkę, np. betonu asfaltowego [7]. 3. sprzęt 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w STWiORB D Wymagania ogólne [1] pkt Maszyny do przygotowania nawierzchni przed naprawą W zależności od potrzeb Wykonawca powinien wykazać się możliwością korzystania ze sprzętu do przygotowania nawierzchni do naprawy, takiego jak: przecinarki z diamentowymi tarczami tnącymi, o mocy co najmniej 10 kw, lub podobnie działające urządzenia, do przycięcia krawędzi uszkodzonych warstw prostopadle do powierzchni nawierzchni i nadania uszkodzonym miejscom geometrycznych kształtów (możliwie zbliżonych do prostokątów), sprężarki o wydajności od 2 do 5 m 3 powietrza na minutę, przy ciśnieniu od 0,3 do 0,8 MPa, szczotki mechaniczne o mocy co najmniej 10 kw z wirującymi dyskami z drutów stalowych. Średnica dysków wirujących (z drutów stalowych) z prędkością 3000 obr./min nie powinna być mniejsza od 200 mm. Szczotki służą do czyszczenia naprawianych pęknięć oraz krawędzi przyciętych warstw przed dalszymi pracami, np. przyklejeniem do nich samoprzylepnych taśm kauczukowo-asfaltowych, walcowe lub garnkowe szczotki mechaniczne (preferowane z pochłaniaczami zanieczyszczeń) zamocowane na specjalnych pojazdach samochodowych, odkurzacze przemysłowe Sprzęt do frezowania Należy stosować frezarki drogowe umożliwiające frezowanie nawierzchni asfaltowej na zimno na określoną głębokość. Frezarka powinna być sterowana elektronicznie i zapewniać zachowanie wymaganej równości oraz pochyleń poprzecznych i podłużnych powierzchni po frezowaniu. Do małych robót (naprawy części jezdni) Inżynier może dopuścić frezarki sterowane mechanicznie. Przy pracach prowadzonych w terenie zabudowanym frezarki muszą, a poza nimi powinny, być zaopatrzone w systemy odpylania. Za zgodą Inżyniera można dopuścić frezarki bez tego systemu: na drogach zamiejskich w obszarach niezabudowanych, na drogach miejskich, przy małym zakresie robót. Do poszerzania pęknięć w nawierzchni zaleca się stosować frezarki mechaniczne z frezami palcowymi lub tarczowymi, zapewniające wykonanie poszerzeń zgodnie z przebiegiem pęknięcia, o stałej, dostosowanej do potrzeb głębokości i szerokości, o pionowych ściankach bocznych. Strona 219

252 3.4. Układarki geosiatek Do układania geosiatek na podłożu można stosować układarki o prostej konstrukcji, umożliwiające rozwijanie geosiatki ze szpuli Skrapiarki W zależności od potrzeb należy zapewnić użycie odpowiednich skrapiarek do asfaltu i do emulsji asfaltowej. Do większości robót można stosować skrapiarki małe z ręcznie prowadzoną lancą spryskującą. Podstawowym warunkiem jest zapewnienie stałego wydatku lepiszcza, aby ułatwić operatorowi równomierne spryskanie lepiszczem naprawianego miejsca w założonej ilości (l/m 2 ) Inny sprzęt Pozostały sprzęt stosowany do robót powinien odpowiadać wymaganiom STWiORB, wymienionych w niniejszej specyfikacji. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu pkt 4. Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w STWiORB D Wymagania ogólne [1] 4.2. Transport geosiatek Geosiatki należy transportować w rolkach owiniętych polietylenową folią. Folia ma na celu zabezpieczenie geosiatki przed uszkodzeniem w czasie transportu i składowania na budowie, a także zabezpiecza składowaną geosiatkę przed negatywnym działaniem ultrafioletowego promieniowania słonecznego. Podczas transportu należy chronić materiał przed zawilgoceniem i zabrudzeniem. Rolki powinny być ułożone poziomo, nie więcej niż w trzech warstwach. W czasie wyładowywania geosiatki ze środka transportu nie należy dopuścić do porozrywania lub podziurawienia opakowania z folii. Przy transporcie geosiatki należy przestrzegać zaleceń producenta Transport innych materiałów Transport pozostałych materiałów powinien odpowiadać wymaganiom STWiORB, wymienionych w niniejszej specyfikacji. 5. wykonanie robót 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w STWiORB D Wymagania ogólne [1] pkt Zasady wykonywania robót Konstrukcja i sposób zabezpieczenia geosiatką nawierzchni asfaltowej przed spękaniami odbitymi powinny być zgodne z dokumentacją techniczną, SST i ustaleniami producenta geosiatek. W przypadku braku wystarczających danych należy korzystać z ustaleń podanych w niniejszej specyfikacji. Przy zabezpieczaniu geosiatkami nawierzchni asfaltowych przed spękaniami odbitymi, mogą występować następujące czynności: rozebranie, przewidzianej do naprawy, warstwy (lub warstw) nawierzchni asfaltowej z ewentualnym frezowaniem istniejącej nawierzchni asfaltowej, wypełnienie spękań w istniejącej nawierzchni zalewą asfaltową, oczyszczenie powierzchni przewidzianej do ułożenia geosiatki, skropienie lepiszczem, ułożenie geosiatki i przymocowanie jej do podłoża, ułożenie warstwy lub warstw nawierzchni asfaltowej na rozebranym fragmencie jezdni lub na całej szerokości jezdni Rozebranie nawierzchni Strona 220

253 Roboty rozbiórkowe nawierzchni powinny być zgodne z dokumentacją projektową, SST lub wskazaniami Inżyniera. Roboty rozbiórkowe nawierzchni powinny odpowiadać wymaganiom STWiORB D [2]. W przypadku stosowania frezarek drogowych, nawierzchnia (lub jej fragmenty) powinna być frezowana do głębokości, szerokości i pochyleń zgodnych z dokumentacją projektową lub niniejszą STWiORB. W przypadku konieczności sfrezowania warstwy starej nawierzchni, należy wykonać te prace w sposób gwarantujący pozostawienie jak najmniejszych rowków, nie większych niż 10 mm, po przejściu wieloostrzowego narzędzia frezującego, tak aby zapewnić maksymalnie równą i poziomą powierzchnię. Frezowanie nawierzchni przed naprawą powinno odpowiadać wymaganiom STWiORB D [8] Wypełnienie spękań w nawierzchni Wypełnienie spękań (pęknięć) i szczelin w nawierzchni należy wykonywać zgodnie z ustaleniami dokumentacji projektowej, STWiORB lub niniejszej STWiORB. Pęknięcia węższe niż 3 5 mm mogą być, za zgodą Inżyniera, tylko oczyszczone lub przykryte taśmą uszczelniającą według techniki podanej w załączniku 6. Pęknięcia o szerokości większej od 5 mm należy poszerzyć do wymaganej przez dokumentację projektową lub specyfikację techniczną, szerokości i głębokości. Poszerzenie zaleca się wykonać frezarką z frezem palcowym lub tarczowym, wzdłuż przebiegu pęknięcia, ze stałą szerokością i głębokością oraz z pionowymi ściankami bocznymi. Pęknięcie, po ew. poszerzeniu go frezarką, dokładnym oczyszczeniu, ew. zagruntowaniu gruntownikiem, należy wypełnić zalewą asfaltową lub masą uszczelniającą wg ustaleń: STWiORB D [9], gdy pęknięcie wypełnia się w nawierzchni asfaltowej, STWiORB D [10], gdy pęknięcie wypełnia się w nawierzchni betonowej, STWiORB D a [6], gdy wypełnia się szczelinę nawierzchni betonowej Oczyszczenie powierzchni przewidzianej do skropienia lepiszczem i ułożenia geosiatki Przygotowanie powierzchni do skropienia lepiszczem i ułożenia geosiatki, zakłada: dokładne usunięcie ze starej nawierzchni wszystkich zanieczyszczeń, nie będących integralną jej częścią (takich jak: luźne kawałki i odpryski asfaltu, przyczepione do nawierzchni kawałki błota, gliny itp.); oczyszczenie całej nawierzchni (najkorzystniej obrotową, mechaniczną, wirującą drucianą szczotką) do stanu, w którym zapewnione zostanie pozostawienie na podłożu starej nawierzchni jedynie elementów związanych w sposób trwały; bardzo dokładne oczyszczenie kraterów, przestrzeni wgłębnych: pęknięć, spękań, powierzchni bocznych i dna; odkurzanie całej nawierzchni odkurzaczem przemysłowym lub, o ile na to pozwalają warunki miejscowe, strumieniem sprężonego powietrza z przemieszczalnego wentylatora, o możliwie dużym wydmuchu powietrza; zmycie nawierzchni strumieniem wody pod ciśnieniem; uzupełnienie starego podłoża mieszanką mineralno-asfaltową w miejscach, gdzie występują znaczne jego ubytki (wskazane jest również pokrycie ich powierzchni ciekłą substancją wiążącą); powtórne odkurzanie całej nawierzchni odkurzaczem przemysłowym lub sprężonym powietrzem Ułożenie geosiatki Czynności przygotowawcze Sposób naprawy nawierzchni geosiatką powinien odpowiadać ustaleniom dokumentacji projektowej. W przypadku niepełnych danych można ustalić zasady naprawy według danych załącznika 5. Ułożenie geosiatki powinno być zgodne z zaleceniami producenta i aprobaty technicznej, a w przypadku ich braku lub niepełnych danych - zgodne ze wskazaniami podanymi w dalszym ciągu. Strona 221

254 Folię, w którą są zapakowane rolki geosiatki, zaleca się zdejmować bezpośrednio przed układaniem. W celu uzyskania mniejszej szerokości rolki można ją przeciąć piłą. Szerokość po przycięciu powinna umożliwić połączenie sąsiednich pasm siatki z zakładem. Początkowo nie należy wykonywać wcięć na wpusty uliczne i studzienki, gdyż należy je wykonać dopiero po naciągnięciu i zamocowaniu siatki. Przygotowane rolki siatki należy rozłożyć wzdłuż odcinka drogi, na którym będą prowadzone prace. Rozpakowanie rulonów powinno następować pojedynczo, na przygotowanym podłożu. Przy większym zakresie robót zaleca się wykonanie projektu (rysunku), ilustrującego sposób układania i łączenia rulonów, ew. szerokości zakładek, mocowania do podłoża itp. Geosiatkę można układać ręcznie lub za pomocą układarki przez rozwijanie ze szpuli. Wszystkie siatki muszą być ułożone na powierzchni równej lub wyrównanej warstwą profilującą; równość powierzchni jest warunkiem integralności całego układu. Nierówności takie jak koleiny lub wyżłobienia o głębokości większej niż 10 mm powinny być wypełnione, a wszystkie zanieczyszczenia jezdni usunięte lub spłukane wodą. Nierówności mierzone w kierunku podłużnym i poprzecznym, pod 4-metrową łatą, nie powinny być większe od 5 mm. Sposób ułożenia geosiatki Układanie geosiatek plecionych przewiduje następujące czynności, jeśli dokumentacja projektowa, SST lub zalecenie producenta nie przewiduje inaczej: geosiatki powinny być układane na powłoce z asfaltu drogowego lub na warstwie emulsji w ilości określonej przez producenta, np g/m 2 ; skropienie lepiszczem powinno odpowiadać wymaganiom STWiORB D [3], geosiatkę rozwija się i układa bez sfalowań na przygotowanej powierzchni, wstępnie naprężając w czasie układania przez podnoszenie rolki i naciąganie siatki, siatki plecione rozłożone z rolki wzdłuż osi przymocowuje się na początku kołkami stalowymi wbijanymi w dolną warstwę, ew. śrubami z nakrętką osadzonymi wewnątrz kołków, geosiatki łączy się na zakład, który w kierunku podłużnym wynosi co najmniej 200 mm, a w kierunku poprzecznym co najmniej 150 mm. W celu połączenia zakładów pasm geosiatki zaleca się ją skropić lepiszczem w ilości 300 g/m 2, geosiatki napręża się przy użyciu urządzenia naciągającego, np. belki oraz pojazdu, stopniowo do wydłużenia max. 0,2% lub 200 mm na 100 m. Ma to na celu zapewnienie prawidłowej pracy siatki w nawierzchni oraz uniknięcie przesunięcia lub sfalowania podczas układania na niej mieszanki przez rozściełarkę, po naprężeniu siatki można w niej wyciąć otwory na wpusty i studzienki, tak aby pozostało 10 cm do obrysu tych urządzeń, jeżeli geosiatki układane są na spoinach, brzeg siatki powinien być przesunięty w stosunku do spoiny o min. 500 mm, przy promieniach krzywizny większych od 600 m geosiatki układa się bez specjalnych zabiegów. Na odcinkach, gdzie promienie krzywizn są mniejsze od 600 m, ułożenie geosiatek powinno być dostosowane do przebiegu trasy przez nacinanie ich i przybicie krawędzi stalowymi kołkami. Przy stosowaniu geosiatek ciągnionych obowiązują następujące różnice wykonawcze: ilość emulsji asfaltowej do skropienia powinna odpowiadać wymaganiom producenta i np. wynosić g/m 2, początek siatki umocowuje się przy zastosowaniu perforowanej taśmy stalowej i stalowych kołków wbitych do dolnej warstwy bitumicznej przy pomocy specjalnego urządzenia; odstęp pomiędzy kołkami wynosi 1-2 oczek siatki, zależnie od twardości nawierzchni, Strona 222

255 geosiatki zaleca się układać na dłuższym odcinku drogi, np. ok. 8 rolek połączonych ze sobą przy pomocy łączników zaciskowych na zakład, który w kierunku podłużnym wynosi co najmniej 200 mm, a w kierunku poprzecznym co najmniej 100 mm, siatka powinna być naprężona i utrzymana w poziomie, bez sfalowań. Rozciąganie przeprowadza się stopniowo, aż do wydłużenia max. 0,5% lub 500 mm na 100 m. Następnie krawędź geosiatki przymocowuje się do warstwy dolnej przy pomocy kołków stalowych, a włókna podłużne łączy się z kolejną siatką przy pomocy łączników zaciskowych. Zalecenia uzupełniające (wg [15]) W wypadku układania geosiatki na górnej powierzchni jezdni pod nowe warstwy asfaltowe, powierzchnia skrapiana lepiszczem powinna mieć szerokość większą od szerokości pasa geosiatki o 0,10 0,15 m z każdej strony. Powierzchnia skrapiana lepiszczem powinna być czysta - wszelkie zanieczyszczenia gliną, kruszywem itp. powinny zostać usunięte przed skropieniem. Części geosiatki zanieczyszczone smarami i olejami należy wyciąć. Miejsca te należy powtórnie skropić wraz z brzegiem otaczającej geosiatki, a następnie wkleić w nie prostokątną łatę z geosiatki o wymiarach zapewniających przykrycie wyciętego otworu z zakładem około 0,10 m. Jeśli stosowany jest elastomeroasfalt upłynniony, zawierający rozpuszczalnik, to geosiatkę należy rozkładać po odparowaniu rozpuszczalnika. Jeśli używana jest emulsja elastomeroasfaltowa, to geosiatkę należy rozkładać po rozpadzie emulsji i odparowaniu wody. Przed ułożeniem warstwy asfaltowej na ułożonej geosiatce należy naprawić miejsca odklejone, fałdy i rozdarcia geosiatki. Niedopuszczalne jest układanie warstwy geosiatki na pęknięciach o nieustabilizowanych krawędziach. Roboty prowadzi się wyłącznie podczas suchej pogody. Geosiatka nie może być mokra, rozkładana na mokrej powierzchni lub pozostawiona na noc bez przykrycia warstwą asfaltową. Konieczne jest zapewnienie prawidłowego przyklejenia geosiatki do podłoża. Jeśli uzyskanie tego nie jest możliwe z jakiegokolwiek powodu (np. istnieją fale), to należy zrezygnować z zastosowanie tej technologii, bowiem niewłaściwe jej wykonanie może być powodem zniszczenia nawierzchni (np. fale mogą zniszczyć połączenia warstw). Powstałe fale siatki można, za zgodą Inżyniera, zneutralizować, posypując siatkę mieszanką mineralno-asfaltową drobnoziarnistą, np. grubości 5 mm, a następnie ostrożnie ją ubijając. Temperatura wykonawstwa robót jest limitowana dopuszczalną temperaturą robót asfaltowych. W przypadku stosowania do nasycania i przyklejania geosiatki emulsji elastomeroasfaltowej kationowej lub elastomeroasfaltu na gorąco, temperatura powietrza powinna być nie niższa niż 15 o C, a temperatura skrapianej nawierzchni powinna być nie niższa niż 10 o C. Nie dopuszcza się ruchu pojazdów po rozłożonej geosiatce. Wyjątkowo może odbywać się jedynie ruch technologiczny. Wówczas pojazdy powinny poruszać się z małą prędkością, bez gwałtownego przyśpieszania, hamowania i skręcania Sposób wykonania napraw przy użyciu geosiatki Główne sposoby wykonania robót Przy wykonywaniu napraw z zastosowaniem geosiatki, zabezpieczających przed spękaniami odbitymi, występują następujące główne sposoby wykonania robót: naprawa płytka pojedynczego pęknięcia odbitego, gdy krawędzie pęknięcia są dobrze podparte, naprawa głęboka pojedynczego pęknięcia odbitego, gdy nie ma dobrego podparcia krawędzi pęknięcia, naprawa powierzchniowa pęknięć odbitych z ułożeniem nowych warstw asfaltowych, zabezpieczenie nawierzchni asfaltowej w strefie spękań. Strona 223

256 Naprawa płytka pojedynczego pęknięcia odbitego, gdy krawędzie pęknięcia są dobrze podparte (wg [15]) Naprawa płytka z zastosowaniem geosiatki ułożonej w lokalnie wyciętym pasie warstwy ścieralnej jest rozwiązaniem przeznaczonym głównie dla opóźnienia wystąpienia na powierzchni warstwy asfaltowej, spękań odbitych od poprzecznych, termicznych spękań sztywnej podbudowy, w sytuacji gdy krawędzie pęknięcia są dobrze podparte, a sfrezowanie warstwy ścieralnej na całej długości odcinka nie jest konieczne. Czynności związane z naprawą nawierzchni obejmują: lokalne sfrezowanie asfaltowej warstwy ścieralnej do głębokości 3 cm poniżej jej spodu, pasem szerokości 1m, symetrycznie wobec istniejącego pęknięcia poprzecznego, wg wymagań STWiORB D [8], poszerzenie frezarką pęknięcia do szerokości co najmniej 12 mm i głębokości 15 mm, wypełnienie go zalewą asfaltową, wg wymagań STWiORB D [9], skropienie powierzchni sfrezowanego pasa lepiszczem, wg wymagań STWiORB D [3], ułożenie siatki i przymocowanie jej do podłoża, uszczelnienie bocznych, pionowych ścian wyciętego pasa taśmą klejącą asfaltowo-kauczukową, wypełnienie wyciętego pasa betonem asfaltowym lub innym materiałem o składzie i właściwościach zbliżonych do właściwości istniejącej warstwy ścieralnej, wg wymagań odpowiedniej STWiORB, np. D [11] (przykład podano w zał. 7 rys. 1), w wypadku, gdy przewidziane jest ułożenie nowych warstw asfaltowych, na wykonanej naprawie układa się kolejny pas siatki o długości 2 m na powierzchni skropionej lepiszczem asfaltowym w ustalonej ilości i przykrywa nową warstwą lub warstwami asfaltowymi (przykład podano w zał. 7 rys. 2) Naprawa głęboka pojedynczego pęknięcia odbitego, gdy nie ma dobrego podparcia krawędzi pęknięcia (wg [15]) Naprawa głęboka z zastosowaniem geosiatki jest rozwiązaniem przeznaczonym do napraw pęknięć odbitych od nieciągłości w sztywnej podbudowie (stabilizacji cementem, chudym betonie), w przypadku braku podparcia krawędzi tej nieciągłości. Naprawa ta, obejmująca ewentualną naprawę podłoża, może być także stosowana do lokalnych napraw spękań zmęczeniowych. Czynności związane z naprawą nawierzchni obejmują: lokalne sfrezowanie bitumicznej warstwy ścieralnej (około 6 cm) na szerokości całego przekroju poprzecznego i długości pasa 2,0 m, symetrycznie wobec istniejącego pęknięcia poprzecznego lub pęknięć zmęczeniowych, wg wymagań STWiORB D [8], sfrezowanie pozostałych warstw nawierzchni do głębokości podłoża, na szerokości całego przekroju poprzecznego i długości pasa 1 m, wg wymagań STWiORB D [8], w razie potrzeby usunięcie przewilgoconego i zanieczyszczonego podłoża gruntowego i zastąpienie go kruszywem naturalnym stabilizowanym mechanicznie, dobrze zagęszczonym, wg wymagań STWiORB D [4], wypełnienie pasa sfrezowanego na długości 1 m materiałem jak na podbudowę i warstwę wiążącą, wg wymagań odpowiedniej STWiORB (przykład podano w zał. 7 rys. 3), skropienie powierzchni zagęszczonych warstw lepiszczem, wg wymagań STWiORB D [3], ułożenie siatki i przymocowanie jej do podłoża, uszczelnienie bocznych, pionowych ścian wyciętego pasa taśmą klejącą asfaltowo-kauczukową, wypełnienie pozostałej części wyciętego pasa o długości 2 m betonem asfaltowym lub innym materiałem o składzie i właściwościach zbliżonych do właściwości istniejącej warstwy ścieralnej, wg wymagań odpowiedniej STWiORB, np. D [11], w wypadku, gdy przewidziane jest ułożenie asfaltowych warstw renowacyjnych, na wykonanej naprawie układa się kolejny pas siatki o długości 3 m na powierzchni skropionej lepiszczem asfaltowym w ustalonej ilości i przykrywa nową warstwą lub warstwami asfaltowymi (przykład podano w zał. 7 rys. 4). Strona 224

257 Naprawa powierzchniowa pęknięć odbitych z ułożeniem nowych warstw asfaltowych (wg [15]) Naprawa powierzchniowa pod nowe warstwy asfaltowe z zastosowaniem geosiatki jest rozwiązaniem przeznaczonym do opóźnienia wystąpienia na powierzchni nowej warstwy asfaltowej, spękań odbitych od nieciągłości poprzecznych i podłużnych spękań w dolnych warstwach, jeśli przewidziana jest regulacja całej powierzchni istniejącej jezdni przez frezowanie lub ułożenie warstwy profilującej. Czynności związane z naprawą nawierzchni obejmują (przykład podano w zał. 7 rys. 5): w przypadku napraw spękań poprzecznych - lokalizacja i trwałe oznaczenie miejsc spękań poza pasem drogowym, wyrównanie powierzchni jezdni frezowaniem (wg wymagań STWiORB D [8] lub profilowaniem warstwą profilującą (wg wymagań STWiORB D [5]); w przypadku zastosowania warstwy profilującej przed jej położeniem należy spękania wypełnić emulsją lub zalewą (wg wymagań STWiORB D [9] lub D [10]); jeżeli po sfrezowaniu otrzymuje się powierzchnię o głębokich rowkach, to należy ją dodatkowo powierzchniowo zamknąć cienką warstwą mineralno-asfaltową, wg STWiORB D [5], skropienie (wg wymagań STWiORB D [3]) miejsc nieciągłości warstw lepiszczem asfaltowym (emulsją asfaltową lub asfaltem) modyfikowanym elastomerem; łączna szerokość skropienia wynosi 1,20 m symetrycznie w stosunku do pęknięcia (jest o 0,10 m szersza od pasa geosiatki z każdej strony); w przypadku, gdy powierzchnia jezdni jest pokryta gęstymi spękaniami poprzecznymi, należy przewidzieć skropienie lepiszczem i ułożenie geosiatki na całej powierzchni spękanego odcinka, ułożenie geosiatki, przy czym szerokość poprzecznego zakładu w kierunku rozkładania geosiatki powinna wynosić 0,20 m, a szerokość zakładu podłużnego powinna wynosić co najmniej 0,15 m, rozłożenie nowej mieszanki mineralno-asfaltowej w jednej lub więcej warstwach, wg wymagań odpowiedniej STWiORB, np. D [7]. Zabezpieczenie geosiatką nawierzchni asfaltowej w strefie spękań (wg opracowania Politechniki Krakowskiej, Instytut Dróg, Kolei i Mostów) Zabezpieczenie geosiatką nawierzchni asfaltowej polega na ułożeniu siatki na całej powierzchni jezdni lub na wybranych jej częściach. Przykrywane fragmenty powierzchni dotyczą lokalnych spękań, spoin konstrukcyjnych, zasypki wykopów instalacyjnych, spoin pomiędzy istniejącą jezdnią a jej poszerzeniem, przejścia pomiędzy drogą a konstrukcją mostu, przejścia pomiędzy odcinkami o niejednorodnej nośności podłoża, spoin w nawierzchni z betonu cementowego itp. Stosowanie geosiatek w konstrukcji wzmocnienia nie jest jednak skuteczne, jeżeli spękaniom istniejącej warstwy ścieralnej towarzyszą ugięcia pionowe pod obciążeniem. Sposób wykonania zabezpieczeń obejmuje czynności analogiczne do poprzednio omówionych, nawiązujące do rozpatrywanego przypadku wzmocnienia nawierzchni asfaltowej: nad przekopem instalacyjnym (przykład - zał. 8, rys. 1), w strefie zmiany nośności podłoża gruntowego (przykład - zał. 8, rys. 2), w strefie spoiny roboczej (przykład - zał. 8, rys. 3), w strefie zmiany konstrukcji nawierzchni (przykład - zał. 8, rys. 4), w strefie poszerzenia nawierzchni (przykłady - zał. 8, rys. 5 a, b), na podbudowie z gruntu stabilizowanego cementem (przykład - zał. 8, rys. 6), położonej na istniejącej nawierzchni z betonu cementowego (przykład - zał. 8, rys. 7) Układanie warstwy lub warstw nawierzchni asfaltowej Warstwę mieszanki mineralno-asfaltowej zaleca się układać natychmiast po ułożeniu geosiatki. Na rozwiniętą geosiatkę należy najechać tyłem od czoła i rozkładać mieszankę zgodnie z zaleceniami technologicznymi odpowiednich STWiORB, np. D [7]. W czasie układania warstw nawierzchni rozkładarka i pojazdy muszą poruszać się ostrożnie, bez gwałtownej zmiany prędkości i kierunku. Zabrania się gwałtownego przyspieszania lub hamowania na nie przykrytej siatce. Strona 225

258 Ręczne układanie warstwy lub warstw nawierzchni na małych powierzchniach powinno być wykonane przy pomocy łopat i listwowych ściągaczek oraz listew profilowych, w sposób odpowiadający wymaganiom STWiORB D [11]. Rozłożoną mieszankę należy zagęścić walcem lub zagęszczarką płytową. 6. kontrola jakości robót 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w STWiORB D Wymagania ogólne [1] pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien: uzyskać wymagane dokumenty, dopuszczające wyroby budowlane do obrotu i powszechnego stosowania (certyfikaty na znak bezpieczeństwa, aprobaty techniczne, certyfikaty zgodności, deklaracje zgodności, ew. badania materiałów wykonane przez dostawców itp.), wykonać badania właściwości materiałów przeznaczonych do wykonania robót, określone w pkcie 2, sprawdzić cechy zewnętrzne gotowych materiałów z tworzyw. Wszystkie dokumenty oraz wyniki badań Wykonawca przedstawia Inżynierowi do akceptacji Badania w czasie robót 7. obmiar robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów, które należy wykonać w czasie robót podaje tablica Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w STWiORB D Wymagania ogólne [1] pkt Jednostka obmiarowa Jednostką obmiaru robót jest m 2 (metr kwadratowy) zabezpieczonej geosiatką powierzchni nawierzchni. Tablica 1. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie robót Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów Częstotliwość badań Sprawdzenie robót rozbiórkowych nawierzchni (ocena wizualna z ew. pomiarem) Sprawdzenie wypełnienia spękań w nawierzchni (wg STWiORB D a [6]) Sprawdzenie oczyszczenia podłoża (Ocena wizualna wg p. 5.5 niniejszej STWiORB) Badanie skropienia lepiszczem podłoża (wg STWiORB D [3]) Ew. sprawdzenie uszczelnienia bocznych ścian wycięcia taśmą klejącą asfaltowokauczukową (ocena wizualna wg p. 5.7 niniejszej STWiORB) Badanie ułożenia geosiatki (ocena wizualna wg p. 5.6 niniejszej STWiORB) Co 25 m w osi i przy krawędziach Każdą szczelinę lub spękanie Całe podłoże Wartości dopuszczalne Max. 10 mm rowki po frezowaniu Wg STWiORB [6] Brak luźnych odprysków i kurzu Całe podłoże Wg STWiORB [3] Wycięte pasy nawierzchni Wg p. 5.7 Cała siatka Wg p. 5.6 Strona 226

259 7 Badanie warstwy lub warstw nawierzchni asfaltowej (wg odpowiedniej STWiORB, np. D [7], D [11], itp.) 8. odbiór robót 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Wg odpowiedniej STWiORB, np. D [7], D [11], itp. Wg odpowiedniej STWiORB, np. D [7], D [11], itp. Ogólne zasady odbioru robót podano w STWiORB D Wymagania ogólne [1] pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, SST i wymaganiami Inżyniera, jeżeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pktu 6 dały wyniki pozytywne Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Odbiorowi robót zanikających i ulegających zakryciu podlegają: przygotowanie uszkodzonego miejsca nawierzchni (obcięcie krawędzi, oczyszczenie dna i krawędzi, usunięcie wody), wypełnienie spękań w istniejącej nawierzchni i równość podłoża, skropienie lepiszczem podłoża, ew. przyklejenie taśm kauczukowo-asfaltowych, rozłożenie geosiatki bez fałd z przymocowaniem do podłoża i wycięciem otworów na studzienki. 9. podstawa płatności 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w STWiORB D Wymagania ogólne [1] pkt Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 nawierzchni asfaltowej z geosiatką obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, dostarczenie materiałów i sprzętu na budowę, wykonanie nawierzchni zgodnie z dokumentacją projektową, SST i ewentualnie zaleceniami Inżyniera, obejmującej roboty rozbiórkowe, wypełnienie spękań, oczyszczenie podłoża, skropienie lepiszczem, rozłożenie geosiatki, ułożenie nawierzchni asfaltowej, itp., pomiary i badania laboratoryjne, odtransportowanie sprzętu z placu budowy. 10. przepisy związane Ogólne specyfikacje techniczne (STWiORB) 1. D Wymagania ogólne 2. D Rozbiórka elementów dróg, ogrodzeń i przepustów (podspecyfikacja w zbiorze D Roboty przygotowawcze) 3. D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych (podspecyfikacja w zbiorze D Dolne warstwy podbudów oraz oczyszczenie i skropienie) 4. D Podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie 5. D Wyrównanie podbudowy mieszankami mineralno-asfaltowymi (podspecyfikacja w zbiorze D Wyrównanie podbudowy) Strona 227

260 6. D a Wypełnienie szczelin w nawierzchni z betonu cementowego 7. D Nawierzchnia z betonu asfaltowego 8. D Recykling (podspecyfikacja Frezowanie nawierzchni asfaltowych na zimno ) 9. D Naprawa (przez uszczelnienie) podłużnych i poprzecznych spękań nawierzchni bitumicznych 10. D Naprawa (przez uszczelnienie) podłużnych i poprzecznych spękań nawierzchni betonowych 11. D Remont cząstkowy nawierzchni bitumicznych 12. D Remont cząstkowy nawierzchni betonowych Inne dokumenty Tymczasowe wytyczne techniczne. Polimeroasfalty drogowe. TWT-PAD-97. Informacje, instrukcje - zeszyt 54, IBDiM, Warszawa, 1997 Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99. Informacje, instrukcje - zeszyt 60, IBDiM, Warszawa, 1999 Katalog wzmocnień i remontów nawierzchni podatnych i półsztywnych, GDDP - IBDiM, Warszawa, ZAŁĄCZNIKI ZAŁĄCZNIK 1 PRZYKŁADY GEOSIATEK Siatka przeplatana w węzłach z wiązki włókien syntetycznych Siatka ciągniona polipropylenowa ZAŁĄCZNIK 2 ZASADY WYBORU GEOSIATKI DO ROBÓT NAWIERZCHNIOWYCH Strona 228