SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA WARUNKÓW WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT. SST.B MONTAś I DEMONTAś RUSZTOWAŃ

Transkrypt

1 TEMAT OBIEKT INWESTOR PROJEKT ARCHITEKTONICZNO-BUDOWLANY REMONTU BALKONÓW I DOCIEPLENIA ELEWACJI WRAZ Z KOLORYSTYKĄ BUDYNEK WIELORODZINNY Gdańsk, ul. Okopowa 5, dz. 313/1 GZNK SZB Gdańsk, ul. Partyzantów 74 FAZA PROJEKTU SPECYFIKACJE TECHNICZNE WARUNKÓW WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT mgr inŝ. arch. Hanna Zamorska upr. 4996/Gd/91 POIA-PO-0034 mgr inŝ. Romuald Gorlewicz upr. 2206/Gd/85, POM/BO/1312/01 Data opracowania

2 PROJEKT REMONTU BALKONÓW I DOCIEPLENIA ELEWACJI WRAZ Z KOLORYSTYKĄ Budynek wielorodzinny Gdańsk, ul. Okopowa 5 OST.B MONTAś I DEMONTAś RUSZTOWAŃ ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA 1 WSTĘP MATERIAŁY SPRZĘT TRANSPORT WYKONANIE ROBÓT KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT OBMIAR ROBÓT ODBIÓR ROBÓT PRZEPISY ZWIĄZANE I NORMY

3 1 WSTĘP 1.1 Przedmiot specyfikacji Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót ogólnobudowlanych, związanych z realizacją kontraktu: PROJEKT REMONTU BALKONÓW I DOCIEPLENIA ELEWACJI WRAZ Z KOLORYSTYKĄ Gdańsk, ul. Okopowa Zakres stosowania Specyfikacji Technicznej Specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zleceniu i realizacji robót wymienionych w pkt.1.1. i wyszczególnionych w punkcie 1.3. Niniejszą Szczegółową Specyfikację Techniczną dotyczącą wykonania robót ogólnobudowlanych zgodnie z Dokumentacją Projektową i rysunkami, naleŝy rozumieć i stosować wraz z Ogólnymi Specyfikacjami Technicznymi OST.B oraz z niŝej wymienionymi Szczegółowymi Specyfikacjami Technicznymi: OST.B Ogólna Specyfikacja Techniczna SST.B Roboty przygotowawcze SST.B MontaŜ i demontaŝ rusztowań SST.B Naprawa balkonów, płyty daszka nad balkonami, montaŝ balustrady SST.B Stolarka okienna SST.B Ocieplenie ścian zewnętrznych budynku SST.B Roboty dekarskie, opierzenia, rynny i rury spustowe 1.3 Zakres robót objętych Specyfikacjami Technicznymi. Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem montaŝu i demontaŝu rusztowań. Szczegółowy zakres robót w poszczególnych Etapach określa projekt Architektura Projekt Wykonawczy oraz załącznik do Umowy - Wykaz Składników Wynagrodzenia. 1.4 Określenia podstawowe Określenia podane w niniejszej ST są zgodne z obowiązującymi odpowiednimi normami oraz określeniami podanymi w Specyfikacji Technicznej OST.B pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za ich zgodność z dokumentacją projektową, ST i poleceniami Inspektora nadzoru. Ogólne wymagania dotyczące robót podano w Specyfikacji Technicznej OST.B pkt MATERIAŁY 3 SPRZĘT Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskania i składowania podano robót podano w Specyfikacji Technicznej OST.B pkt. 2. Sposób transportu i składowania powinien być zgodny z warunkami i wymaganiami podanymi przez producenta. Wykonawca zobowiązany jest posiadać na budowie pełną dokumentację dotyczącą składowanych na budowie materiałów przeznaczonych do wykonania robót. Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskania i składowania podano robót podano w Specyfikacji Technicznej OST.B pkt. 3. Roboty moŝna wykonać ręcznie lub przy uŝyciu innych specjalistycznych narzędzi. 3

4 4 TRANSPORT Ogólne wymagania dotyczące transportu podano robót podano w Specyfikacji Technicznej OST.B pkt. 4. Rusztowania powinny być pakowane, przechowywane i transportowane w sposób wskazany w normach polskich jak i przez producenta rusztowań. 5 WYKONANIE ROBÓT 5.1 Przed rozpoczęciem robót wykonawca opracuje: plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (plan bioz), 5.2 UŜywane materiały i wykonywane czynności Do wykonywania robót naleŝy stosować: zestaw rusztowań przyściennych. Wymagane czynności: posadowienie stojaków, montaŝ rusztowań, mocowanie rusztowań do ścian, wykonanie pionów komunikacyjnych, wykonanie zabezpieczeń ochronnych, demontaŝ rusztowań. 5.3 Zasady wykonania robót Pracownicy zatrudnieni przy wykonywaniu i demontaŝu rusztowań powinni zostać przeszkoleni w zakresie wykonania danego typu rusztowań Ustawienie, wykonanie lub demontaŝ rusztowań jest zabronione: podczas burzy i wiatru o szybkości większej niŝ 10 m/s, w czasie gęstej mgły, opadów deszczu i śniegu oraz gołoledzi, o zmroku, jeŝeli nie zapewniono oświetlenia sztucznego, które daje dobrą widoczność Rusztowanie powinno być wyposaŝone w pomosty o powierzchni roboczej wystarczającej do pomieszczenia zatrudnionych na nich pracowników, składowania podręcznych narzędzi i niezbędnych ilości materiałów oraz wykonania pracy w odpowiednio dogodnej pozycji przez zatrudnionych robotników dla danego rodzaju robót UŜywanie skrzyń, beczek, bloczków itp. przedmiotów jako rusztowań lub podpór pomostów roboczych jest zabronione ObciąŜenie pomostów ponad określoną ich nośność, gromadzenie się na nich pracowników oraz pozostawienie narzędzi przy krawędziach pomostów jest zabronione UŜytkowanie rusztowań powinno być dopuszczone dopiero po sprawdzeniu i odbiorze przez nadzór techniczny oraz potwierdzeniu jego przydatności do wykonania określonych robót zapisem w dzienniku budowy, dokonanym przez kierownika budowy Rusztowania naleŝy obowiązkowo sprawdzać okresowo, nie rzadziej niŝ raz na miesiąc, a ponadto po silnym wietrze, opadach atmosferycznych i przerwach roboczych dłuŝszych niŝ 10 dni. 5.4 MontaŜ rusztowań MontaŜ rusztowań na stropodachu na budynku CENTROMORU przylegającym do budynku będącym przedmiotem niniejszego opracowania wykonywać na konstrukcji rozkładającej obciąŝenie. Rozkład obciąŝeń pozwoli na nieuszkodzenie istniejącego pokrycia dachowego. 4

5 5.4.1 Rozstaw podłuŝny ram pionowych nie powinien być większy niŝ 2,5m, a szerokość pomostu roboczego nie powinna być mniejsza niŝ 0,7 m; wysokość powtarzalnej kondygnacji nie mniejsza niŝ 2,5m, licząc od wierzchu pomostu jednej kondygnacji do wierzchu kondygnacji następnej; w przypadkach konieczności dostosowania rusztowania do istniejącego budynku wysokość kondygnacji rusztowania moŝe być odpowiednio niŝsza Kotwienie i stęŝenia wykonać zgodnie z wytycznymi montaŝu rusztowań rurowych Rusztowanie powinno być wyposaŝone w pomosty o powierzchni roboczej wystarczającej do pomieszczenia zatrudnionych na nich pracowników, składowania podręcznych narzędzi i niezbędnych ilości materiałów oraz wykonania pracy w odpowiednio dogodnej pozycji przez zatrudnionych robotników dla danego rodzaju robót Dopuszczalne odchyłki wierzchołków stojaków ram pionowych nie powinny być większe niŝ: 15mm - przy wysokości rusztowania poniŝej 10m, 25mm - przy wysokości rusztowania równej i wyŝszej niŝ 10m, Odchylenie od pionu ramy w poziomie kondygnacji powinno być nie przekraczać 10mm Odchyłka od poziomu ram poziomych oraz podłuŝnic wzdłuŝ osi podłuŝnej rusztowania nie moŝe być większa niŝ 5mm na całej długości rusztowania, a ram poziomych i poprzecznic wzdłuŝ osi poprzecznej rusztowania 30mm Drabinki rusztowania powinny wystawać ponad górny pomost roboczy min. 70cm, a ich pochylenie w stosunku do poziomu pomostu nie powinno być mniejsze niŝ Układanie pomostów roboczych, wykonanie pionów komunikacyjnych i wysięgników transportowych oraz urządzeń piorunochronnych Rusztowania dla prac termorenowacyjnych ściany północnej od strony banku naleŝy wykonać jako podwieszone linowe ze względu na dach banku pokryty dachówką i papą. Do prac w miejscach trudno dostępnych na wysokości mogą być równieŝ wykorzystywane krzesełka i kosze zawieszone na linach. Liny te mogą być mocowane do maszyn (np. wysięgników Ŝurawi) lub do stałych konstrukcji budowlanych. Wymagania bezpieczeństwa związane z uŝytkowaniem tych urządzeń określają przepisy wyszczególnione w punkcie 10. Podczas uŝytkowania naleŝy zwrócić szczególną uwagę na zastosowanie w tych urządzeniach (niezaleŝnie od lin nośnych) prowadnicy pionowej liny bezpieczeństwa, zabezpieczonej przed odchylaniem większym niŝ 2 m i umoŝliwiającej prawidłowe zastosowanie aparatu samohamującego do mocowania szelek bezpieczeństwa. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r., w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie uŝytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U nr 191, poz. 1596, zm. Dz.U 2003 r., nr 178, poz. 1745). określa takŝe szczególne wymagania wobec wykorzystujących ten sprzęt pracowników, którzy powinni być odpowiednio przeszkoleni w zakresie wykonywanych czynności oraz procedur ratunkowych. 5.5 DemontaŜ rusztowań DemontaŜ rusztowań danego typu naleŝy wykonać zgodnie z instrukcją szczegółową zaakceptowaną przez kierownika budowy DemontaŜ rusztowania moŝe być dokonany po zakończeniu robót, usunięciu pozostałych materiałów i narzędzi z pomostów roboczych Dopuszcza się częściowy demontaŝ rusztowania od góry w miarę postępu prac oczyszczających na pomoście najwyŝej połoŝonym Przy demontaŝu rusztowania zabrania się zrzucania jego elementów z wysokości. Elementy powinny być opuszczone w sposób bezpieczny. 5.6 ObciąŜenie eksploatacyjne Masa materiałów potrzebnych do wykonania robót gromadzona na pomoście roboczym powinna być mniejsza o 30 kg od dopuszczalnego obciąŝenia uŝytkowego Pomosty robocze rusztowań nie powinny być obciąŝone skupiskami materiałów i osób powyŝej dopuszczalnego obciąŝenia, do jakiego jest przystosowane. Konstrukcja rusztowania naleŝy zabezpieczyć przed wtargnięciem osób niepowałanych na pomosty robocze Pomosty robocze nie mogą być obciąŝone maszynami lub urządzeniami, które w czasie pracy wywołują drgania, jeŝeli nie przewidziano odpowiednich amortyzatorów. WęŜe do tłoczenia zaprawy naleŝy podwieszać do elementów konstrukcji rusztowań w sposób przegubowy. 5

6 5.6.4 ObciąŜenie i praca na dwóch lub więcej pomostach na róŝnych poziomach rusztowania znajdujących się w jednej linii pionowej jest zabroniona. 5.7 Utrzymanie porządku na rusztowaniu Pomosty robocze i schodnie naleŝy systematycznie oczyszczać z odpadów materiałów budowlanych W okresie zimowym pomosty i schodnie naleŝy oczyszczać z lodu oraz śniegu niezwłocznie po zakończeniu opadu śniegu oraz posypać materiałami zwiększającymi tarcie (np. piasek itp.). 5.8 Odprowadzenie wody z podłoŝa PodłoŜe, na którym ustawione jest rusztowanie powinno być utrzymane w stanie przystosowanym do natychmiastowego odprowadzenia wód opadowych poza obręb rusztowania W przypadku uszkodzenia podłoŝa pod rusztowaniem przez wodę naleŝy je niezwłocznie doprowadzić do stanu jego wymaganej wytrzymałości. 5.9 Zabezpieczenia ochronne przed wypadkami Odbojnice do zabezpieczenia konstrukcji rusztowania przed uderzeniami pojazdów naleŝy stosować odbojnice (drewniane lub stalowe) wytrzymałe na przewidywane maksymalne siły dynamiczne pojazdów, wielkość prześwitu odboju w rusztowaniu na przejazd powinna być dostosowana do gabarytu pojazdów z ładunkiem, a szerokość otworu powinna być nie mniejsza niŝ 3,0m, znajdujące się przy przyjeździe stojaki oraz naroŝne stojaki rusztowania powinny być zabezpieczone odbojnicami, łączenie odbojnic z konstrukcją rusztowania jest zabronione Daszki ochronne rusztowania usytuowane bezpośrednio przy drogach (ulicach) oraz miejscach przejazdów i przejść powinny mieć daszki ochronne nachylone w kierunku rusztowania pod kątem nie mniejszym niŝ 40 do poziomu, przejścia i przejazdy pod rusztowaniem naleŝy zabezpieczyć daszkami ochronnymi o szerokości większej o co najmniej 100cm od szerokości przejścia lub przejazdu, dochodzącymi do ścian budynku, odległość daszku w najniŝszym jego punkcie od terenu powinna być nie mniejsza niŝ 240cm, wysięg daszków ochronnych, licząc w rzucie poziomym od zewnętrznego rzędu rusztowania do krawędzi daszku, powinna być nie mniejsza niŝ: a) 220cm - przy rusztowaniu o wysokości do 20,0m, b) 350cm - przy rusztowaniu o wysokości powyŝej 20,0m, Konstrukcja daszka nie powinna obciąŝać mimośrodowo konstrukcji rusztowań, a stojaki podpierające konstrukcji daszków powinny być oddalone od ulicznych co najmniej o 50cm Sygnały ostrzegawcze miejsca, w których prowadzone są prace przy wznoszeniu lub rozbiórce rusztowań oraz w czasie wykonania robót na rusztowaniu, naleŝy oznaczać za pomocą tablic ostrzegawczych, umieszczonych na widocznych miejscach. Napisy umieszczone na tablicach powinny być czytelne z odległości 10m. Tablice naleŝy umieszczać na wysokości 250cm nad terenem, na rusztowaniu i wieŝach wyciągowych powinny być wywieszone tablice informacyjne o dopuszczalnym obciąŝeniu pomostów rusztowań i pomostu wyciągu Urządzenia odgromowe Rusztowanie przyścienne z rur stalowych powinno być zabezpieczone siecią odgromową przed wyładowaniami atmosferycznymi zgodnie z wymaganiami norm państwowych i zasadami w WTWiO, tom V. 6 KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1 Zasady kontroli jakości robót 6

7 Stosować zasady kontroli wg zasad Specyfikacji Technicznej OST.B W czasie eksploatacji rusztowania powinny być poddawane przeglądom: codziennie, przez brygadzistę uŝytkującego rusztowanie, co 10 dni przez konserwatora rusztowania lub pracownika inŝynieryjno-technicznego wyznaczonego przez kierownika budowy, doraźnie - przez komisję z udziałem inspektora nadzoru, majstra budowlanego i brygadzisty uŝytkującego rusztowanie. Badania doraźne naleŝy przeprowadzić po silnym wiatrach, burzach, długotrwałych opadach atmosferycznych lub z innych przyczyn groŝących bezpieczeństwu wykonania robót budowlanych bezpośrednio po ustaniu działania danej przyczyny i przed dopuszczeniem do wykonywania robót na rusztowaniu. Zakres czynności obejmujące poszczególne przeglądy powinien być ujęty w instrukcjach szczegółowych montaŝu i eksploatacji danego rodzaju rusztowania. Wyniki przeglądu naleŝy wpisać do dziennika budowy Badania rusztowań: badania części składowych rusztowań, badania wszystkich zamontowanych rusztowań. Badanie zamontowanych rusztowań powinno być przeprowadzone na podstawie: kompletu dokumentacji, niezbędnych przyrządów pomiarowych, wyniku badań gruntu, oporności uziomu i innych. Badania naleŝy przeprowadzać w sposób przewidziany w normie państwowej dotyczącej rusztowań Odbiór rusztowań. Stwierdzenie zgodności elementów rusztowań z wymaganiami powinno obejmować następujące badania: sprawdzenie jakości materiałów uŝytych do wykonania elementów rusztowań, oględziny zewnętrzne elementów oraz sprawdzenie ich wymiarów, sprawdzenie złączy, inne podane w normie państwowej. Przed przystąpieniem do badań elementy rusztowań powinny być podzielone na partie zawierające elementy tego samego rodzaju i o tych samych parametrach technicznych. Badania zamontowanych rusztowań z rur stalowych naleŝy przeprowadzić w całości lub jego części niezbędnej do wykonania robót. Badania naleŝy przeprowadzić po zakończeniu robót montaŝowych. Badanie rusztowań powinno obejmować sprawdzenie: wymagań ogólnych, stanu podłoŝa posadowienia rusztowania, wykonania złączy, stęŝeń, zakotwień, pomostów roboczych i zabezpieczających, urządzeń komunikacyjnych i transportowych, urządzeń piorunochronnych, linii energetycznych oraz zabezpieczeń. Rusztowanie naleŝy uwaŝać za prawidłowo zamontowane, jeŝeli wszystkie badania dały dodatni wynik. W przypadku stwierdzenia niezgodności, usterki naleŝy usunąć i dokonać ponownego odbioru rusztowania. Z przeprowadzonych badań (odbioru) naleŝy sporządzić protokół, w którym powinna być zawarta decyzja o dopuszczeniu lub niedopuszczeniu rusztowania do uŝytku. 7

8 7 OBMIAR ROBÓT Jednostką obmiarową robót jest 1 m², co jest zgodne z jednostkami obmiarowymi wg Przedmiaru Robót. 8 ODBIÓR ROBÓT Na podstawie przeprowadzonej kontroli wykonanych robót (pkt.6) inspektor nadzoru dokona odbioru zgodnie ze Specyfikacją Techniczną OST.B PRZEPISY ZWIĄZANE I NORMY Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montaŝowych, (tom I, II, III, IV, V), Arkady, Warszawa Przepisy wymienione w Specyfikacji Technicznej OST.B Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r., w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie uŝytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (DzU nr 191, poz. 1596, zm. DzU 2003 r., nr 178, poz. 1745). Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (DzU nr 47, poz. 401) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Tekst jedn. DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650). PN-EN : Projektowanie konstrukcji aluminiowych -- Część 1-1: Reguły ogólne PN-B Konstrukcje i podłoŝa budowli. Ogólne zasady obliczeń. PN-B ObciąŜenia w obliczeniach statycznych. ObciąŜenia wiatrem. PN-M Maszyny i urządzenia. Wejścia i dojścia. Wymagania. PN-B Grunty budowlane. Posadowienie bezpośrednie budowli. Obliczenia statyczne i projektowe. PN-B ObciąŜenia budowli. Zasady ustalania wartości. PN-B ObciąŜenia budowli. ObciąŜenia stałe. PN-B ObciąŜenia budowli. ObciąŜenia zmienne technologiczne. Podstawowe obciąŝenia. PN-B Konstrukcje stalowe. Obliczenia statyczne i projektowanie. PN-M :1996 Rusztowania stojące metalowe robocze-- Określenia, podział i główne parametry PN-M :1996 Rusztowania stojące metalowe robocze -- Rusztowania stojakowe z rur PN-M :1996 Rusztowania stojące metalowe robocze -- Rusztowania ramowe PN-B :1998 Konstrukcje drewniane -- Rusztowania -- Terminologia PN-B :1998 Konstrukcje drewniane -- Rusztowania Wymagania PN-B :1998 Konstrukcje drewniane -- Rusztowania -- Badania przy odbiorze PN-EN 39:2003 Rury stalowe do budowy rusztowań -- Warunki techniczne dostawy PN-EN :2007Tymczasowe konstrukcje stosowane na placu budowy -- Część 1: Rusztowania Warunki wykonania i ogólne zasady projektowania PN-EN :2008 Tymczasowe konstrukcje stosowane na placu budowy -- Część 2: Informacje o materiałach PN-EN 1298:2001 Przejezdne pomosty robocze( Rusztowania jezdne) -- Zasady i wytyczne opracowywania instrukcji obsługi PN-EN :2003 Tymczasowe urządzenia budowlane -- Część 3: ObciąŜenia badawcze PN-EN :2004 Rusztowania elewacyjne z elementów prefabrykowanych -- Część 1: Specyfikacje techniczne wyrobów PN-EN :2004 Rusztowania elewacyjne z elementów prefabrykowanych -- Część 2: Szczególne metody projektowania konstrukcji PN-EN 74-1:2006 Złącza, sworznie centrujące i podstawki stosowane w deskowaniach i rusztowaniach Część 1:Złącza do rur Wymagania i metody badań. PN-EN 74-2:2009 Złącza, sworznie centrujące i podstawki stosowane w deskowaniach i rusztowaniach Część 2: Złącza specjalne Wymagania i metody badań 8

9 PN-EN 74-3:2007 Złącza, sworznie centrujące i podstawki stosowane w deskowaniach i rusztowaniach Część 3: Podstawki płaskie i sworznie centrujące Wymagania i metody badań. PN-EN 1004:2005 Ruchome rusztowania robocze wykonane z prefabrykowanych elementów konstrukcyjnych Materiały, wymiary, obciąŝenia projektowe, wymagania bezpieczeństwa i warunki wykonania i ogólne zasady projektowania PN-EN :2004 Siatki bezpieczeństwa -- Część 1: Wymagania bezpieczeństwa, metody badań PN-EN :2004 Siatki bezpieczeństwa -- Część 2: Wymagania bezpieczeństwa dotyczące instalowania siatek bezpieczeństwa. PN-EN 1808:2002 Wymagania bezpieczeństwa dotyczące podestów ruchomych wiszących. Obliczenia projektowe, kryteria stateczności, budowa. Badania. PN-EN 1495: 1999 Podesty ruchome. Podesty ruchome masztowe samowznoszące. PN-EN 280:2003 Podesty ruchome przejezdne. Obliczenia projektowe. Kryteria stateczności. Budowa. Bezpieczeństwo. Badania i próby. PN-EN 341:1999 Indywidualny sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości. Urządzenia do opuszczania. PN-EN 1496:2001 Sprzęt ratowniczy. Ratownicze urządzenia podnoszące. PN-EN ISO Maszyny. Bezpieczeństwo. Stałe środki dostępu do maszyn. Cześć l: Dobór stałych środków dostępu między dwoma poziomami. PN-EN ISO Maszyny. Bezpieczeństwo. Stałe środki dostępu do maszyn. Cześć 2: Pomosty robocze i przejścia. PN-EN 131-1: 1997 Drabiny. Terminologia. Rodzaje i wymiary funkcjonalne. PN-EN 131-2:1997 Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie. PN-EN ISO :2005 (U) Maszyny. Bezpieczeństwo. Stałe środki dostępu do maszyn. Cześć 4: Drabiny stałe. 9