Cztery pory życia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

Transkrypt

1 Bożena Smolik nauczyciel j. polskiego Publiczne Gimnazjum w Otfinowie Scenariusz montażu słowno muzycznego poświęconego życiu i twórczości Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pt. Cztery pory życia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego Hej, chłopcy, bagnet na broń! Długa droga daleka przed nami, mocne serca, a w ręku karabin, granaty w dłoniach i bagnet na broni. Ciemna noc się nad nami roziskrzyła gwiazdami białe wstęgi dróg w pyle długie noce i dni, nowa Polska zwycięska jest w nas i przed nami w równym rytmie marsza: raz, dwa, trzy... Gdyby żył miałby teraz 82 lata. Krzysztof Kamil Baczyński wielki Polak, patriota, bohater Powstania Warszawskiego, który poległ śmiercią żołnierza w wieku 23 lat w dniu 4 sierpnia 1944 roku. Był poetą Walczącej Polski. W koszmarnej wojennej rzeczywistości nie był jednak zdolny zapomnieć o urodzie życia i pięknie świata. Na kartach literatury polskiej pozostaje jako jeden z największych meteorów poetyckich. Narratorka 2.: Z myślą o nim prof. Kazimierz Wyka powiedział słowa:...cóż należymy do narodu, który musiał strzelać do wroga z brylantów, i który stwierdził: Dojrzałość osiągnął Baczyński w sposób zdumiewająco szybki, osiągnął ją całkowitą, jego twórczość to zdanie pełne i skończone. Każda bowiem poezja wysokiego lotu, chociażby ów lot trwał krótko, jest pełnym zdaniem o świecie, wypowiedzianym spod obłoków, z wysokości. Przedstawiamy wam cztery pory życia tego utalentowanego poety pokolenia Kolumbów, pokolenia porażonych śmiercią, którzy jak kamienie na szaniec rzucali swoje młode życie w wir walki i ginęli za ojczyznę. 1

2 Oto wiosna życia K. K. Baczyńskiego: Jasny świt się roztoczy, wiatr owieje nam oczy i odetchnąć da płucom, I rozgorzeć da krwi, i piosenkę, jak tęczę, nad ziemią roztoczy w równym rytmie marsza: raz, dwa, trzy... Narratorka 2.: Znów wędrujemy ciepłym krajem, malachitową łąką morza. Przed fontannami perłowymi noc winogrona gwiazd rozdaje. Znów wędrujemy ciepłą ziemią, znów wędrujemy ciepłym krajem. ( Piosenka 1938) / na tle recytacji powyższego tekstu wchodzi Krzysztof I, Ubrany w harcerski mundur, z plecakiem / Krzysztof I: I jeden z nas to jestem ja. A otóż i macie wszystko. Byłem jak lipy szelest Na imię mi było Krzysztof I jeszcze ciało - to tak niewiele. I po kolana brodząc w blasku ja miałem jak święty przenosić Pana przez rzekę zwierząt, ludzi, piasku w ziemi brnąc po kolana. ( Rodzicom ) A oto lato życia Krzysztofa: / wchodzi Krzysztof II; w białej koszuli, czarne spodnie, czerwona róża w ręce / A drugi z nas to jestem ja, którym pokochał. Świat mi rozkwitł jak wielki obłok, ogień w snach... Bo kochać znaczy tworzyć. ( Spojrzenie 1943) 2

3 Żołnierz dziewczynie nie skłamie, chociaż nie wszystko jej powie, żołnierz zarzuci broń na ramię, wróci, to resztę dopowie. Ref.: Wstęgą szos, miedzą pól złoconych, Krętą ścieżka poprzez las, po ten kwiat, po ten kwiat czerwony, skoro przyszedł na to czas. Dla tych, co wiernie czekają, będą żołnierze śpiewali, o tym, jak pięknie zakwitają, kwiaty czerwieńsze od malin. Ref.: Wstęgą szos... / wchodzi Barbara i zbliża się do Krzysztofa II / Narratorka 2.: Stojąc przed lustrem ciszy Barbara z rękami u włosów nalewa w szklane ciało srebrne kropelki głosu. ( Biała magia 1942) Krzysztof II: /podaje różę Barbarze / Madonno moja... W sen jak w zwierciadło pęknięte wprawiona Miła moja, kochana Taki to mroczny czas. Ciemna noc, Tak już dawno ciemna noc, a bez gwiazd, Po której drzew upiory wydarte ziemi - drżą. Smutne nieba nad nami jak krzyż złamanych rąk. ( Noc, Ten czas 1942) /Krzysztof i Barbara podają sobie ręce i mówią do siebie/ Barbara: A serca tak ich mało A usta tyle ich My sami... Krzysztof II: My sami tacy mali, krok jeszcze przejdziem w mit. My sami takie chmurki u skrzyżowania dróg. Nie stanie naszych serc. Taki to mroczny czas. Nie płacz kochana... ( Ten czas 1942) 3

4 / odtworzenie nagrania utworu Niebo złote ci otworzę... w wykonaniu Ewy Demarczyk / A oto jesień życia Baczyńskiego. / wchodzi Krzysztof III w stroju powstańca, z biało czerwoną opaską na ramieniu/ A trzeci z nas to jestem ja, którym nienawiść drżącą począł, i nóż mi błyska, to nie łza, i drętwych jak woda o ( Spojrzenie 1943) Deszcz, jesienny deszcz smutne pieśni gra, Mokną na nim karabiny, hełmy kryje rdza. Nieś po błocie w dal, w zapłakany świat, Przemoczone pod plecakiem osiemnaście lat. Gdzieś daleko stąd mrok zapada znów, Ciemna główka twej dziewczyny chyli się do snu. Może właśnie dziś patrzy w ciemną mgłę I modlitwą prosi Boga, by zachował cię. Deszcz jesienny deszcz bębni w hełmu stal, Idziesz młody żołnierzyku gdzieś w nieznaną dal. /wchodzi matka i ojciec poety/ Ojciec: A potem kraju runęło niebo. Tłumy obdarte z serca i ciała. I dymił ogniem każdy kęs chleba, I śmierć się stała. ( Mazowsze 1943) Hej, chłopcy, bagnet na broń! Długa droga, daleka, przed nami trud i znój! 4

5 Po zwycięstwo my, młodzi, idziemy na bój Granaty w dłoniach i bagnet na broni! /podchodzi do matki / Barbara: Myślałaś matko: On uniesie, on nazwie, co boli, wytłumaczy, podźwignie, co upadło we mnie, kwiecie mówiłaś rozkwitaj ogniem znaczeń. ( Rodzicom 1943) Matko, matko, to nie ptaki tak srebrzą, to race złowrogich komet to w zmierzchu za pochylonym od gromów domem ciągną węże żelazem okute po wierzchu trwogę. Matko, jak mnie uchronisz, gdy czarni ludzie otuleni w noc, mimo twych dłoni wzniesionych jak namiot modlitwy, prowadzą parskające szeregi piorunów, jak tabun uśpionych koni. /wysłuchanie nagrania fragmentu utworu Deszcze w wykonaniu Ewy Demarczyk/ Narratorka II: Ojcze, na wojnie twardo Mówiłeś pragnąc, za ziemię cierpiąc: Nie poznasz człowieczej pogardy, udźwigniesz sławę ciężką. Nie umiem, matko nazwać, nazbyt boli nazbyt mocno śmierć uderza zewsząd. Miłość, matko już nie wiem, czy jest... ( Rodzicom ) 5

6 A oto zima życia K. K. Baczńskiego. /wchodzi Krzysztof IV w mundurze wojskowym, z karabinem na ramieniu/ Krzysztof IV: I czwarty ten, którego znam odbity w wypłakanych łzach. I serce moje bardzo chore na śmierć, która się lęgnie we mnie. ( Spojrzenie ) Ojcze broń dźwigam pod kurtką po nocach ciemno walczę, wiary więdną. Dzień czy noc matko, ojcze jeszcze ustoję w trzaskawicach palb, ja, żołnierz, poeta czasu kurz. Pójdę dalej to od was mam: śmierci się nie boję, dalej niosąc naręcza pragnień jak spalonych róż. ( Rodzicom ) Nas nauczono. Nie ma miłości. Nas nauczono. Trzeba zapomnieć. ( Pokolenie 1943) Obskoczony przez zdarzeń zamęt, kręgiem ostrym rozdarty na pół, głowę rzucę pod wiatr jak granat, piersi zgniecie czas czarną łapą. ( Z głową na karabinie 1943) Matka: Ojciec: Matka: Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą, haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią, malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg, wyszywali wisielcami drzew płynące morze. Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć, gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami. Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg, przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg. I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc, 6

7 i poczułeś, jak się jeży w dźwięku minut zło. Zanim padłeś, jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką. Czy to była kula, synku, czy to serce pękło? ( Elegia o ) /Krzysztof I, II, III, IV mówią kolejno w stronę matki/ Krzysztof I: Krzysztof II: Krzysztof IV: Razem: Matko, to nic, że ja daleko, że nas rozdarła ciemność i ból, co tkwi jak nóż. Ja w tobie, a ty we mnie płyniemy strugą, rzeką złocistą, drżącą strugą, gwiazdami lśniących róż. Bo nie ma rozerwania, choć rozerwane słowa, bo nie ma zapomnienia, choć życie nas zapomni. Z brzęczących kręgów nieba ja w ciebie, a ty do mnie płyniemy... ( Cień z obozu 1943) Ziemio przez nas zabita, rzeszą twych ptaków czystych módl się za nami! ( Wróble 1943) 7