Conflict of interest: None declared. Received: Revised: Accepted:

Transkrypt

1 Krzysztof Parzych, Rafał Gotowski, Zróżnicowanie przestrzenne i rola parków wodnych w rekreacji czynnej Polaków, The spatial dimension of water parks in Poland and its function as from of the recreation. Journal of Health Sciences. 2013;3(14), ISSN / X. The journal has had 5 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item ( ). The Author (s) 2013; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Radom University in Radom, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License ( which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License ( which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. Conflict of interest: None declared. Received: Revised: Accepted: ZRÓZNICOWANIE PRZESTRZENNE I ROLA PARKÓW WODNYCH W REKREACJI CZYNNEJ POLAKÓW The spatial dimension of water parks in Poland and its function as from of the recreation Krzysztof Parzych Instytut Geografii i Studiów Regionalnych, Akademia Pomorska w Słupsku Rafał Gotowski Uniwersytet im. Kazimierza Wielkiego W Bydgoszczy Streszczenie Parki wodne odgrywają istotna rolę w przestrzeni sportowo- rekreacyjnej Polski. Wiąże się to ze specyfiką polskiego klimatu, w którym sezon kąpielowy dla kąpielisk otwartych jest ograniczony do krótkiego okresu lata. W ostatnich latach w związku z wykorzystaniem środków funduszy europejskich mamy do czynienia z silną dynamiką wzrostu liczby tego typu obiektów. Dokładna ewidencja parków wodnych napotyka na trudności metodologiczne co wynika z braku precyzyjnej powszechnie przyjmowanej definicji parku wodnego. Ogółem w Polsce znajduje się ponad 600 zamkniętych obiektów wodno-rekreacyjnych (baseny, pływalnie, parki wodne). Według portalu internetowego w Polsce znajdują się 184 parki wodne. Ich rozmieszczenie jest funkcją zapotrzebowania na tego typu obiekty, które najsilniej pojawia się najczęściej u mieszkańców dużych miast. Najwięcej parków wodnych w Polsce znajduje się w województwach mazowieckim, dolnośląskim, małopolskim oraz śląskim. Parki te obok podstawowej funkcji zaspokojenia potrzeb w zakresie rekreacji wodnej wyposażone są w szereg innych obiektów rekreacyjnych: siłownie, kręgielnie, sauny, boiska wielofunkcyjne oraz elementów zaplecza noclegowego, gastronomicznego. Słowa kluczowe: rekreacja, park wodny, funkcja Wstęp Bardzo ważnym elementem potrzeb społeczeństwa w codzienności jest potrzeba aktywności ruchowej. Wynika to ze zmieniającego się charakteru pracy, który w związku z rozwojem społeczno-ekonomicznym i towarzyszącym mu rozwojem technologicznym determinuje zmieniające się warunki pracy. Automatyzacja procesów technologicznych w przemyśle oraz malejąca rola rolnictwa w skali zatrudnienia ogółem społeczeństw wysoko rozwiniętych wpływa na to, że dominująca część społeczeństwa znajduje zatrudnienie w szeroko pojmowanych usługach. W przypadku wielu zawodów związanych z usługami charakter pracy ogranicza w znacznym, stopniu aktywność ruchową człowieka w trakcie procesu pracy. Ważnym czynnikiem wpływającym na ograniczenia w zakresie aktywności ruchowej w codzienności jest wybór w czasie wolnym różnych form rozrywki oraz rekreacji biernej. Zjawisko to dotyczy osób w różnych przedziałach wiekowych, szczególnie jednak ludzi 372

2 młodych, którzy bardzo często preferują rozrywkę przed komputerem, telewizorem kosztem podejmowania udziału w rekreacji czynnej. Z drugiej strony rosnąca w związku ze zmianami organizacji pracy elastyczność czasu pracy wytwarza znaczne rezerwy czasu wolnego w trakcie roku, w okresach weekendowych, oraz w czasie po pracy w okresie dni roboczych tygodnia. Ponadto wraz z rozwojem świadomości społecznej rośnie przekonanie społeczne o korzystnym wpływie regularnie praktykowanych form rekreacji czynnej na stan psychofizyczny osób regularnie uprawiających różne formy rekreacji. Rekreacja w literaturze przedmiotu jest rozumiana jako ogół czynności jakim jednostka może poddać się w czasie po spełnieniu wszystkich swoich obowiązków zawodowych, szkolnych, społecznych, którym może poddać się w celu regeneracji sił psychofizycznych, w celu własnego rozwoju osobowego oraz realizacji potrzeb twórczych (Drabik 2005, Gracz, Sankowski 2001, Kawender i inni 1989, Kwilecka, Brożek 2007, Lubowiecki, Paczycka - Jędrycka 2010, Kowalczyk 2001, Kurek 2007, Toczek Werner 2010). Z uwagi na znaczne zróżnicowanie różnych form rekreacji w literaturze istnieje szereg klasyfikacji form rekreacji (Toczek Werner 2010), Różnorodność klasyfikacji form rekreacji wynika z różnorodności stosowanych kryteriów. Najczęściej stosowane kryteria przy podziale różnych form rekreacji to: intensywność wysiłku, poziom trudności podejmowanej formy rekreacji, formy organizacyjne działalności rekreacyjnej, czas aktywności rekreacyjnej i miejsce jej realizacji. Ze względu na intensywność podejmowanego wysiłku wyróżnia się formy relaksacyjne o stosunkowo niskim nakładzie wysiłku fizycznego, formy o średniej aktywizacji oraz ćwiczenia o znacznym stopniu intensywności. Wśród form rekreacji o charakterze relaksacyjnym najczęściej realizowanymi są: spacery, uprawianie wędkarstwa oraz obserwacje przyrody, wśród form o średniej intensywności dużą popularnością cieszą się jazda na łyżwach, żeglowanie, gimnastykowanie. Z intensywnych form rekreacji w czasie wolnym dużą popularności cieszą się aerobik, biegi i pływanie. W podziale form rekreacji ze względu na łatwość wykonywania ćwiczeń wyróżnia się formy łatwe - jazda na rowerze, biegi, średnie - siatkówka, pływanie, jazda na łyżwach oraz najtrudniejsze formy aktywności rekreacyjnej, np. narciarstwo, wspinaczka. Podział form rekreacji ze względu na czas podejmowania aktywności rekreacyjnej uwzględnia warunki pogodowe i pozwala wyróżnić formy rekreacji odpowiednie dla okresu letniego, zimowego oraz te, których wybór nie jest determinowany uwarunkowaniami pogodowymi- całoroczne. Wśród form rekreacji związanych wyłącznie z okresem letnim znajduje się szereg form aktywności realizowanych na otwartych zbiornikach wodnych, od najpowszechniejszych kąpieli po różne formy turystyki kwalifikowanej lub sportów ekstremalnych realizowane. Formy aktywności związane z okresem zimowym są determinowane czasem zalegania pokrywy śnieżnej oraz warunkami jej występowania, a także w odniesieniu do innych form rekreacji zimowej występowaniem pokrywy lodowej. Wśród form rekreacji typowych dla okresu zimowego są narciarstwo, saneczkarstwo, snowboard, łyżwiarstwo, bojery. Formy rekreacji całoroczne realizowane są w obiektach zamkniętych: siłowniach, kręgielniach, krytych pływalniach, halach sportowych. Miejsce realizacji różnych form rekreacji pozwala wyróżnić formy plenerowe, realizowane na otwartym powietrzu oraz w obiektach zamkniętych. Wzrost świadomości społecznej w zakresie zdrowotnego wpływu rekreacji czynnej na organizm człowieka determinuje wytyczanie odpowiednich przestrzeni oraz budowę obiektów infrastrukturalnych służących zaspokojeniu potrzeb w zakresie aktywności ruchowej społeczeństwa. Ponadto można dokonać podziału różnych form rekreacji ze względu na dyscyplinę. Według Toczek-Werner wyróżnia następujące formy rekreacji ze względu na dyscyplinę na: 373

3 a) gimnastyczne (aerobik, step reebok, callanetics),rekreacyjne gry ruchowe(ringo, kręglarstwo, tenis stołowy), c) gry zespołowe (piłka nożna, piłka koszykowa, siatkówka) d) rekreacyjne ćwiczenia terenowe (biegi na orientację, ścieżka zdrowia) e) wschodnie systemy samodoskonalenia (dżudo, taekwondo, kendo, ćwiczenia relaksacyjno-koncentrujące), f) sporty wodne (żeglarstwo, windsurfing, pływanie), g) sporty zimowe (narciarstwo biegowe, zjazdowe, skateboarding) h) ćwiczenia profilaktyczno-usprawniające i) inne (turystyka jeździecka, gry stolikowe,, ćwiczenia siłowe i kulturystyczne, taniec). Bardzo istotną rolę w grupie różnych form rekreacji czynnej odgrywają formy rekreacji związane ze środowiskiem wodnym. W ostatnich latach w Polsce mamy do czynienia z bardzo intensywną rozbudową parków wodnych. Ich rozbudowa jest realizowana na terytorium całego kraju, najczęściej przy dużym udziale środków finansowych pozyskanych przez samorządy z funduszy europejskich. Dynamika rozwoju wodnych obiektów rekreacyjnych w ostatnich latach spowodowała, że aktualnie większość powiatów w Polsce posiada na swoim terytorium rekreacyjne parki wodne. Zakres pracy W niniejszym opracowaniu dokonano analizy zróżnicowania rozmieszczenia przestrzennego oraz charakterystyki wybranych elementów infrastruktury technicznej parków wodnych w Polsce ze względu na ich przydatność rekreacyjną. W Polsce z uwagi na uwarunkowania atmosferyczne długość sezonu kąpielowego jest ograniczona miesięcy wakacyjnych. W związku z tym bardzo istotną rolę w zakresie realizacji potrzeb związanych z różnymi formami rekreacji wodnej odgrywają całoroczne kryte obiekty basenowe. Współczesny rozwój krytych obiektów wodnych służących zaspokojeniu potrzeb społeczeństwa w zakresie rekreacji w środowisku wodnym spowodował budowę nowoczesnych obiektów, które obok głównej części basenowej wyposażone są w szereg dodatkowych atrakcji urozmaicających pobyt odwiedzających. Obiekty te wyposażone są z reguły w kilka niecek basenowych o różnej długości i przeznaczeniu, zjeżdżalnie, oczka wodne, sauny, oraz widownie. Ponadto innymi często pojawiającymi się elementami wyposażenia tego typu kompleksów wodno-rekreacyjnych są siłownie, sauny, gabinety masażu, kriokomory i inne dodatkowe elementy. Brak jednej powszechnie akceptowanej, precyzyjnej definicji parku wodnego powoduje trudności w określeniu dokładnej liczby parków wodnych w Polsce i odróżnianiu tego typu obiektów od tradycyjnych basenów, pływalni i innych krytych obiektów służących rekreacji wodnej. Ponadto sytuacja ta powoduje swobodne używanie określenia park wodny lub aquapark dla wszystkich nowopowstających krytych obiektów służących zaspokojeniu potrzeb w zakresie rekreacji wodnej. Wydaje się, że istotą akwaparku, parku wodnego jest jego wyposażenie w kilka niecek basenowych służących różnym grupom odwiedzających. Najczęściej są to basen pływacki, z reguły o wymiarach 25mx12,5 m, z wyznaczonym torami pływackimi, przeznaczony dla osób samodzielnie pływających, basen ogólnorekreacyjny, oraz basen przeznaczony dla dzieci o znacznie mniejszej głębokości służący nauce pływania oraz rekreacji najmłodszych. W parkach wodnych baseny dość często są wyposażone w niecki basenowe ze zróżnicowaną temperaturą wody oraz dodatkowe urozmaicenia np. sztuczne fale, miejsca do surfowania, zjeżdżalnie zewnętrzne i wewnętrzne, sztuczne rzeki z rwącym nurtem, fontanny, bicze wodne oraz gejzery wodne. Ponadto w tego typu obiektach odwiedzający mają możliwość skorzystania z dodatkowych usług: wizyt w solarium, w gabinecie hydroterapeutycznym, gabinecie masażu, skorzystania z krioterapii. Obiekty te są 374

4 więc obiektami wielofunkcyjnymi zaprojektowanymi z myślą o różnych grupach odwiedzających i różnych rodzajach potrzeb. Głównym ich elementem pozostaje jednak kompleks basenów o różnym przeznaczeniu. Wyniki i dyskusja Pierwszy park wodny na świecie powstał w Kanadzie w roku 1985 i był częścią wielkoobszarowego kompleksu handlowo-usługowo-rozrywkowo-rekreacyjnego West Edmonton Mall. Obiekt powstał na powierzchni m2 West Edmonton Mall a jego główną częścią był wielkopowierzchniowy basen ze sztucznymi falami oraz zjeżdżalniami. Dokładna liczba parków wodnych w skali świata jak i Polski nie jest znana co wynika z braku precyzyjnej i powszechnie przyjętej definicji parku wodnego. Według kwerendy witryny internetowej portalu infobasen w Polsce w 2013 roku w Polsce funkcjonowały 621 zamkniętych obiektów służących zaspokojeniu potrzeb rekreacji w środowisku wodnym. Rozmieszczenie zamkniętych rekreacyjnych obiektów wodnych jest nierównomierne. Generalnie istnienie krytych zbiorników wodnych jest efektem zapotrzebowania na rekreację wodną, które rodzi się z reguły u mieszkańców dużych miast. Analiza rozmieszczenia przestrzennego krytych obiektów służących rekreacji wodnej w Polsce wskazuje na zdecydowaną ich koncentrację w województwach największych pod względem liczby ludności oraz w województwach o najwyższych wskaźnikach urbanizacji. Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Zachodniopomorskie Podlaskie Kujawsko- Pomorskie Mazowieckie Lubuskie Wielkopolskie Lubelskie Łódzkie Dolnośląskie Świętokrzyskie Opolskie Śląskie Podkarpackie Procent ogółu basenów, pływalni i parków wodnych Małopolskie i więcej Ryc. 1 Rozmieszczenie przestrzenne obiektów wodno-rekreacyjnych w Polsce Źródło: opracowanie własne na podstawie kwerendy witryny internetowej portalu Z liczby 621 tego typu obiektów w Polsce w 2013 roku zewidencjonowanych przez portal 81 obiektów (13,0%) było zlokalizowanych w województwie mazowieckim (ryc.1). Innymi województwami o dużej liczbie tego typu obiektów były: śląskie (69 obiektów-11,1% ogółu wszystkich parków wodnych w Polsce), województwo małopolskie (69, 11,1%) województwo dolnośląskie (50, 8,2%) oraz województwa wielkopolskie (42 obiektów) i pomorskie 46 obiektów). Z kolei województwami o najmniejszej liczbie parków wodnych były: lubuskie (14), opolskie i podlaskie (20). Analiza rozmieszczenia krytych obiektów wodno-rekreacyjnych w Polsce wskazuje na zdecydowaną koncentrację lokalizacji tego typu obiektów w największych miastach Polski. Ogółem w z liczby 621 obiektów wodno-rekreacyjnych w Polsce zewidencjonowanych na portalu 375

5 internetowym obiektów (około 27% wszystkich parków wodnych w Polsce znajduje się w 13 miastach. Tab. 1 Liczba parków wodnych, basenów i pływalni w największych miastach Polski Nazwa miasta Liczba parków wodnych, basenów i pływalni Warszawa 40 Kraków 31 Kołobrzeg 15 Poznań 13 Gdańsk 11 Wrocław 9 Bydgoszcz 8 Łódź 7 Katowice 6 Białystok 6 Szczecin 5 Kielce 5 Lublin 5 Źródło: opracowanie własne na podstawie kwerendy witryny internetowej portalu www,infobasen.pl z dnia W tej liczbie najwięcej obiektów znajduje się w Warszawie (40), w Krakowie (31), w Kołobrzegu (15), Poznaniu(13) Gdańsku (11, tab.1). Zwraca uwagę bardzo duża liczba tego typu obiektów w Kołobrzegu, który jest stosunkowo niewielkim miastem (około 45 tysięcy mieszkańców). Tak wysoki poziom koncentracji krytych obiektów służących rekreacji wodnej w Kołobrzegu można tłumaczyć bardzo dobrze rozwiniętą funkcją uzdrowiskową miasta, której towarzyszy najlepiej rozwinięta na tle innych miejscowości uzdrowiskowych w Polsce infrastruktura noclegowa, sanatoryjna ale również infrastruktura usług towarzyszących w tym również krytych obiektów wodno-rekreacyjnych. Dla oceny wyposażenia obiektów wodno-rekreacyjnych w Polsce i jego przystosowania do różnych form rekreacji oraz dla rekreacji różnych grup odwiedzających dokonano inwentaryzacji parków wodnych w Polsce zgodnie z przyjętą na potrzeby niniejszego opracowania definicja parku wodnego. Jako źródło danych do podjętej analizy przyjęto dane zgromadzone w wyniku kwerendy 184 obiektów zewidencjonowanych na portalu internetowym określonych jako parki wodne zewidencjonowanych przez portal Na podstawie kwerendy witryn internetowych zewidencjonowano 184 parki wodne w Polsce. W tej liczbie najwięcej obiektów znajdowało się w województwach mazowieckim-27, dolnośląskim-26, wiekopolskim-19, w śląskim i małopolskim po 18 obiektów (ryc.2). Ogółem w pięciu wymienionych województwach koncentrowało się prawie 60% ogółu wszystkich parków w wodnych w Polsce w roku

6 Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Zachodniopomorskie Podlaskie Kujawsko- Pomorskie Mazowieckie Lubuskie Wielkopolskie Łódzkie Lubelskie Dolnośląskie Opolskie Śląskie Świętokrzyskie Podkarpackie Procent ogółu parków wodnych Małopolskie i więcej Ryc. 2 Rozmieszczenie parków wodnych w Polsce Źródło: opracowanie własne na podstawie kwerendy witryny internetowej portalu Najmniej parków wodnych było zlokalizowanych w województwach lubuskim, lubelskim po 5 oraz w województwie swiętokrzyskim-4. W grupie 184 parków wodnych w Polsce znajduje się 14 obiektów geotermalnych. Są to parki wodne w Białce Tatrzańskiej, Uniejowie, Solcu Zdroju,Poznaniu, Bukowinie Tatrzańskiej, Zakopanem, Stawigudzie, Msczonowie,Inowrocławiu, Ustroniu, Szaflarach, Ustroniu, Grudziądzu, Lądku Zdroju oraz na Polanie Szymoszkowej w Zakopanem. Ponadto 12 parków geotermalnych to obiekty solankowe. Pierwszy park wodny w Polsce - Akwawit powstał w 1993 roku w Lesznie. Został zbudowany z inicjatywy firmy przemysłu spirytusowego Akwawit Do dzisiaj pozostaje jednym z najnowocześniejszych parków wodnych w Polsce. Posiada dwa baseny sportowy i rekreacyjny wyposażone w gejzery, wodotryski oraz leżanki do masażu. Kompleks basenowy jest połączony z hotelem, kortami tenisowymi, Centrum rehabilitacji i Leczenia oraz restauracją. Ponadto główną atrakcją parku wodnego jest jedna z najdłuższych zjeżdżalni w Polsce licząca 136 metrów długości. Historia parku, jego rozgłos, atrakcyjność i przez wiele lat przyciągały rzesze odwiedzających praktycznie z obszaru całej Wielkopolski. Obecnie wraz z budową wielu podobnych obiektów na obszarze Wielkopolski i innych regionów kraju skala odwiedzających uległa zmniejszeniu. 377

7 Tabela. 2 Powierzchnia lustra wody największych parków wodnych w Polsce Nazwa obiektu Lokalizacja Powierzchnia lustra wody Park Wodny w Krakowie Kraków 3500 Aqua Park Fala Łódź 2450 Termy Maltańskie Poznań 2400 Basen Kąpielowy Andrychów 2400 Wrocławski Park Wodny Wrocław 2290 Termy w Bukowinie Tatrzanskiej Bukowina Tatrzańska 2200 Aqua Park Nemo Wodny Świat Dąbrowa Górnicza 1642 Aqua Park Sopot Sopot 1500 Aqua Park Panorama Morska Jarosławiec 1500 Park Wodny Jan Darłowo 1500 Aqua park Zakopane Zakopane 1361,2 Centrum Wodne Laguna Gryfino 1138 Park Wodny Tarnowskie Góry 1100 Termy Mszczonowskie Mszczonów 1022 Termy Podhalańskie Szaflary 970 Aqua Park Polkowice Polkowice 926 Park Wodny Relax Świdwin 684 Park Wodny w Chojnicach Chojnice 500 Oleśnicki Park Wodny Atol Olesnica 497,9 Pływalnia im. Jana Kota Bochnia 493 Termy Uniejów Uniejów 423 Źródło: opracowanie własne na podstawie kwerendy witryny internetowej portalu Aktualnie Największym parkiem wodnym w Polsce jest oddany do użytku w październiku 2011 roku kompleks Termy Maltańskie w Poznaniu. Całość kompleksu obejmuje powierzchnię m2 z tego powierzchnia basenów zajmuje 2420 m2. Termy Poznańskie są jednocześnie jednym z większych tego typu obiektów w Europie. Składa się on z dwóch części. Jedna stanowi kompleks basenów sportowych z widownia na 3800 widzów. Główną część kompleksu stanowi Aquapark Term Maltańskich na, który składa się 7 basenów wewnętrznych (basen relaksacyjny, basen z falami, trzypoziomowy basen kaskadowy, basen solankowy), 3 baseny zewnętrzne w tym dwa sezonowe i jeden całoroczny basen termalny. Ponadto obiekt uzupełniają: 7 zjeżdżalni (pontonowe, rurowe, wielotorowe), kompleks saun i spa przeznaczonych do zabiegów rehabilitacyjnych i zabiegów odnowy biologicznej w oparciu o wody geotermalne z własnego odwiertu. 378

8 W grupie 184 parków wodnych objętych ewidencja portalu zdecydowana większość to obiekty całoroczne (176). Większość z parków wodnych w Polsce wyposażona jest w trzy rodzaje niecek basenowych. Głównym basenem jest z reguły basen sportowy o wymiarach 25mx12,5, rzadziej 25x16m. Ze 184 wyróżnionych parków wodnych w Polsce 163 (88,5% ogółu) posiada basen sportowy. Ponadto większość parków wodnych jest wyposażona w basen ogólno-rekreacyjny o zróżnicowanej powierzchni 181 obiektów. Ponadto 142 obiekty posiadają osobny basen przeznaczony dla dzieci. Powierzchnia niecek basenowych w polskich parkach wodnych jest zróżnicowana (tab.2). Największą powierzchnię lustra wody posiadają parki wodne w Krakowie (3500 m2, tab.2), w Łodzi (2450), Poznaniu(2400), Andrychowie(2400) oraz we Wrocławiu (2290). Ogółem wśród 184 parków wodnych w Polsce 12 posiada ogólna powierzchnię lustra wody ponad 1000 m 2. Bardzo ważnym elementem podnoszącym atrakcyjność rekreacyjna każdego parku wodnego obiektu jest obecność zjeżdżalni. Istnieje wiele typów zjeżdżalni wykorzystywanych w parkach wodnych oraz w innych obiektach. Zjeżdżalnie instalowane w parkach wodnych ze względu na ich lokalizacje można podzielić na budowane na kąpieliskach i pływalniach otwartych, wewnętrzno-zewnętrzne związane z pływalniami krytymi, wewnętrzne na pływalniach krytych. Zjeżdżalnie różnicują się ponadto ze względu ślizg na otwarte rynny oraz zjeżdżalnie w pełni orurowane. Zjeżdżalnie mogą być zakończone swobodnym spadkiem do wody w specjalnym basenie lub wydzielonej strefie z basenu lub zbiornika ogólnego, elementem hamującym wstawionym w basen lądowiska lub osobny basenem hamującym będącym integralną częścią zjeżdżalni tzn. wanną hamującą. Tab. 3 Długość najdłuższych zjeżdżalni w polskich parkach wodnych Długość w Miejsce Nazwa Lokalizacja metrach Zewnętrzna Centrum Rekreacyjno-Sportowe, Zielona Góra 2 202,5 Czerwona Zewnętrzna Park Wodny w Krakowie Magic Eye Aqapark Wrocław, Wrocław 4 166,5 Zielona AQA PARK Zakopane, Dzika Rzeka Termy Maltańskie, Poznań Aqapark Polkowice, Regionalne Centrum Żółta Rekreacyjno-Rehabilitacyjne Fioletowa zewnętrzna 7 163,5 Park Wodny w Krakowie multimedialna 8 147,5 Żółta zewnętrzna Park Wodny w Krakowie Czerwona Aqua Park FALA, Łódź Centrum Konferencji i Rekreacji Akwawit, Zewnętrzna Leszno Zewnętrzna Park Wodny, Hajnówka Pomarańczowa Aqa Park FALA, Łódź Kompleks Wczasowo Sanatoryjny, SANDRA, Multimedialna Pogorzelica Aquapark Polkowice - Regionalne Centrum Różowa Rekreacyjno-Rehabilitacyjne Magiczne oko Termy Maltańskie, Poznań Źródło: opracowanie własne na podstawie kwerendy witryny internetowej portalu 379

9 Ze 184 parków poddanych analizie w 171 obiektach istnieją zjeżdżalnie. Istnieją obiekty, w których zjeżdżalnie tworzą całe systemy na które składają się różne typy zjeżdżalni zarówno ze względu na ich typ oraz lokalizację. Na przykład najdłuższy kompleks zjeżdżalni w polskich parkach wodnych w kompleksie Termy Maltańskie składa się z 7 różnych typów zjeżdżalni: zjeżdżalni szerokiej rodzinnej, zjeżdżalni dzika rzeka wewnętrznej i zewnętrznej zjeżdżalni multimedialnej czarna dziura, zjeżdżalni turbo, zjeżdżalni pontonowej magiczne oko, zjeżdżalni wielotorowej oraz zespołu zjeżdżalni rurowych zewnętrznych i wewnętrznych. Ogółem długość całości wszystkich zjeżdżalni sezonowych i całorocznych w obiekcie wynosi 757 metrów. Do innych parków wodnych w Polsce z najdłuższymi systemami zjeżdżalni należą Park wodny w Mikołajkach (łączna długość zjeżdżalni wynosi tu 700 metrów, w Parku Wodnym we Wrocławiu -473 m, w Parku wodnym w Krakowie-402 m, w Parku Aqua Park Fala Łodzi 396 m i w Parku Wodnym w Polkowicach-370 m. Z kolei najdłuższe pojedyncze zjeżdżalnie w polskich parkach wodnych znajdują się w parkach wodnych w Zielonej Górze-210 m, w Krakowie- 202 m, we Wrocławiu 186 m, w Zakopanem - 166,5 m, w Poznaniu 166 m i w Polkowicach-164 m. Parki wodne obok części basenowej oraz systemu zjeżdżalni wyposażone są w szereg dodatkowych atrakcji podnoszących komfort wypoczynku oraz umożliwiających korzystanie z innych form rekreacji czynnej. Bardzo często parki wodne są częścią znacznie większych kompleksów sportoworekreacyjnych, w obrębie, których odwiedzający mają szeroki dostęp do dodatkowych usług związanych bezpośrednio z częścią basenową lub jej sąsiedztwem, np. Leszno gabinety odnowy biologicznej spa, welness gabinety masażu sale konferencyjne korty lodowiska fitness kręgielnie boiska wielofunkcyjne hotele hale sportowo widowiskowe siłownia sauna Ryc. 3 Najczęściej występujące dodatkowe obiekty rekreacyjne towarzyszące parkom wodnym w Polsce Źródło: opracowanie własne na podstawie kwerendy witryny internetowej portalu Analiza dodatkowych atrakcji towarzyszących polskim parkom wodnym wskazuje na rozległą ofertę uzupełniającą tych obiektów. Najczęstszym obiektem towarzyszącym polskim parkom wodnym są sauny lub zespoły saun. Ogółem spośród 184 parków wodnych w Polsce, w ponad połowie były dostępne sauny lub zespoły saun. Kolejnym obiektem często towarzyszącym parkom wodnym były siłownie, które znajdowały się w ponad 30% ogółu polskich parków wodnych. Z innych częściej występujących w obrębie parków wodnych bądź 380

10 w ich najbliższym sąsiedztwie obiektów urozmaicających ofertę tych miejsc były inne obiekty sportowo-rekreacyjne: boiska lub zespoły boisk wielofunkcyjnych, hale sportowe do gier zespołowych (koszykówki, siatkówki lub piłki nożnej oraz sportów walki, kręgielnie, kluby fitness i odnowy biologicznej. Ponadto 37 spośród 184 parków wodnych w Polsce było zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie hotelu, a w 20 obiektach do dyspozycji odwiedzających udostępnione były sale konferencyjne. Ponadto w ofercie dodatkowej parków wodnych znajduje się szereg innych dodatkowych atrakcji dostępnych dla odwiedzających. Liczba odwiedzających polskie parki wodne jest zróżnicowana i zależy od wielkości miasta, miejsca lokalizacji, zasięgu oddziaływania danego miasta, miejscowości na otoczenie oraz od koncentracji tego typu obiektów w regionie. Za najczęściej odwiedzany park wodny w Polsce uznawany jest park wodny we Wrocławiu, który według danych w 2012 roku odwiedziło gości, a park wodny w Gryfinie ponad osób (Głos Szczeciński, ). Liczba odwiedzających polskie parki wodne jest znacząca co dowodzi wysokiego zapotrzebowania społeczeństwa na rekreację w środowisku wodnym w okresie całego roku, nie tylko w sezonie urlopowo-wakacyjnym. Podsumowanie Parki wodne należą do grupy najintensywniej rozwijających się obiektów sportowo rekreacyjnych w Polsce w ostatnich latach. Dokładna ewidencja polskich parków wodnych napotyka na trudności natury metodologicznej co wynika z braku jasno sprecyzowanej i powszechnie przyjętej definicji parku wodnego. Według portalu internetowego w Polsce znajdują się 184 parki wodne. W ich rozmieszczeniu zaznacza się wyraźna koncentracja w największych miastach Polski oraz w województwach najbardziej zurbanizowanych (mazowieckie, dolnośląskie, śląskie, małopolskie). W strukturze funkcjonalno-przestrzennej parków wodnych dominują powierzchnie zajęte przez niecki basenowe, najczęściej basen sportowy, ogólno-rekreacyjny oraz basen do nauki pływania dla dzieci oraz systemy różnego typu zjeżdżalni i innych elementów wyposażenia niecek basenowych: dzikie rzeki, fontanny, bicze wodne, sztuczne fale. Powierzchnie rekreacyjne parków wodnych są z reguły urozmaicone ofertą innych obiektów sportowo-rekreacyjnych: siłowni, hal sportowych, kręgielni, boisk, lodowisk tworząc wielofunkcyjne centra sportowo rekreacyjne. Rozwój parków wodnych w Polsce w ostatnich latach wiąże się z budową wielu obiektów finansowanych ze środków finansowych funduszy europejskich przy udziale własnym gmin. Obiekty te obok ich funkcji rekreacyjnej są również zwłaszcza w odniesieniu do mniejszych miast miejscami koncentracji dodatkowych usług gastronomicznych, noclegowych, transportowych stwarzając dodatkowe miejsca pracy i generując znaczne dochody w budżetach samorządów. Literatura: Drabik J., 1995, Aktywność fizyczna edukacji zdrowotnej społeczeństwa, Wydawnictwo AWF Gdańsk 1995 Gracz J., Sankowski T., 2001, Psychologia w rekreacji i turystyce, Wydawnictwo AWF Poznaniu Kowalczyk A., Geografia turyzmu., PWN, Warszawa Kurek W., 2007, Turystyka, AWF w Poznaniu Kwilecka M., Brożek Z., 2007, Bezpośrednie funkcje rekreacji, Alamer, Warszawa 381

11 Lubowiecki Vikuk A.P., Paczyńska Jędrycka M., 2010, Współczesne tendencje w rozwoju form rekreacyjnych i turystycznych, Poznań Klawender J., Kozdroń E., Łobożewicz T., Marczewska H., Mogła-Lisowska J., Nałecka D., 1989, Rekreacja ruchowa i turystyka, Wydawnictwo AWF, Warszawa Toczek Werner S., 2010, Podstawy rekreacji i turystyki, Wydawnictwo AWF w Poznaniu Wolańska T., 1989, Rekreacja ruchowa i turystyka. Wydawnictwo AWF, Warszawa z dnia z dnia Aquapark w Szczecinie. Wrocław radzi nam jak odnieść sukces, Głos Szczeciński, 4 marca 2012 Abstract: The water parks in Poland play very important role in the recreational space. It is an effect of specifity of polish climate conditions which determine limited length of the bath season to short summer time. In the last years thanks to European founds is observed very intensive development of the polish water parks, The precise evidence of water parks in Poland is difficult cause by lack of precise definition of water park. The total number of closed objects for water recreation in Poland is about 600 (basins, water parks). The arrangement of water parks in Poland is determined by the human needs of water recreation and is generally common between the population of towns. The most of the water parks there are in the mazowieckie, dolnośląskie małopolskie and sląskie provinces. These parks play very important role in its basic role of water recreation and the water parks have a lot of others recreational objects as fitness, clubs, bowling, sport fields and others elements of accommodation, transport and gastronomic infrastructure. Key words: recreation, water park, Poland, function 382