ZESZYTY NAUKOWE 4 (48) 2007

Transkrypt

1 ZESZYTY NAUKOWE 4 (48) 2007 Warszawa 2007

2 RADA REDAKCYJNA prof. zw. dr hab. Zdzisław BOMBERA (przewodniczący) prof. zw. dr hab. Michał GMYTRASIEWICZ prof. zw. dr hab. Zbigniew KRAWCZYK (z-ca przewodniczącego) prof. zw. dr hab. Józef KUBICA prof. zw. dr hab. Jerzy KUCIŃSKI prof. zw. dr hab. Jacek KULAWIK prof. zw. dr hab. Eugeniusz MAZURKIEWICZ (z-ca przewodniczącego) REDAKCJA prof. zw. dr hab. Józef KUBICA redaktor naczelny dr Edward MODZELEWSKI redaktor zeszytu mgr Barbara BEREZA sekretarz Zeszyt poświęcony tematyce politologicznej (P). ADRES REDAKCJI ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna Warszawa, ul. Wolska 43 KOREKTA mgr Joanna Warecka SKŁAD I ŁAMANIE mgr Tomasz Fabiański Copyright by ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2007 ISSN DRUK I OPRAWA Zakład Wydawniczy DrukTur sp. z o.o Warszawa, ul. Wolska 43 tel wydawnictwo@druktur.com.pl

3 Spis treści I. W DZIESIĄTĄ ROCZNICĘ KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Mariusz Gulczyński KONSTYTUCJONALIZACJA GŁÓWNYCH ZASAD DEMOKRATYCZNEGO ŁADU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Jerzy Kuciński KONSTYTUCYJNE ZASADY USTROJOWE 35 Cezary Tomasz Szyjko Od idei do praktyki konstytucyjnej Stefan Korycki Konstytucjonalizacja stanów nadzwyczajnych w RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Edward Modzelewski ZAGADNIENIE MNIEJSZOŚCI W KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. 71 Stanisław Kołodziejczuk KONSTYTUCYJNA REGULACJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 83 Ewa Porębska KONSTYTUCYJNA OCHRONA PRACY Jerzy Zaborowski Kary administracyjne w świetle przepisów Konstytucji RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z 1997 roku II. PROBLEMATYKA EUROPEJSKA Zenon Ślusarczyk RADA EUROPEJSKA: HISTORIA, SKŁAD I KOMPETENCJE Tadeusz Nowak RUCH MIAST I GMIN BLIŹNIACZYCH W PROCESIE INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ. 137

4 III. Z kart historii Danuta Waniek Z historii kształtowania się parlamentaryzmu II Rzeczypospolitej. Uwarunkowania polityczne i społeczne Wiesław Otocki Polityczno-propagandowe aspekty działalności Resortu Kultury i Sztuki w okresie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego 167 IV. Varia Henryk Szczerbiński LIBERALIZM W ŻYCIU POLITYCZNYM I GOSPODARCZYM POLSKI WSPÓŁCZESNEJ 195 Jacek Ziółkowski HOMO AUTOMATICUS CZYLI O DEMISTYFIKACJI AUTORYTETU POLITYCZNEGO Józef Baran Morfologia twórczości 225 Olga Charkiewicz, Nadzieja Kuptel Znajomość języków obcych podstawą dialogu kultur 245 V. RECENZJE Mirosław Karwat Recenzja książki Mariusza Gulczyńskiego pt. Nauka o polityce. Podręcznik akademicki 253 Piotr Załęski Recenzja książki Tadeusz Bodio i Tadeusz Mołdawy pt. Konstytucje państw Azji Centralnej: tradycje i współczesność. 259 Jarosław Ćwiek-Karpowicz Problem identyfikacji Rosji w świecie pozimnowojennym recenzja książki Stanisława Bielenia Tożsamość międzynarodowa Federacji Rosyjskiej SUMMARIES

5 TABLE OF CONTENTS I. 10 TH ANNIVERSARY OF THE CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF POLAND Mariusz Gulczyński THE CONSTITUTIONALIZATION OF THE MAIN REGULATIONS OF POLAND S DEMOCRATIC ORDER Jerzy Kuciński CONSTITUTIONAL PRINCIPLES OF GOVERNMENT Cezary Tomasz Szyjko FROM THE IDEA TO THE CONSTITUTIONAL PRACTICE 55 Stefan Korycki CONSTITUTIONALIZATION OF STATES OF EXTREME DANGERS IN THE REPUBLIC OF POLAND Edward Modzelewski THE ISSUE OF MINORITIES IN THE CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF POLAND Stanisław Kołodziejczuk CONSTITUTIONAL REGULATION OF ECONOMIC ACTIVITY Ewa Porębska THE CONSTITUTIONAL PROTECTION OF WORK Jerzy Zaborowski ADMINISTRATIVE PENALTIES IN THE LIGHT OF THE REGULATIONS OF THE 1997 CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF POLAND II. EUROPEAN ISSUES Zenon Ślusarczyk THE COUNCIL OF EUROPE: ITS HISTORY, AND COMPETENCE Tadeusz Nowak THE MOVEMENT OF TWIN TOWN IN THE PROCESS OF EUROPEAN INTEGRATION

6 III. HISTORY Danuta Waniek THE HISTORY OF CREATION OF THE PARLIAMENTARISM IN THE SECOND REPUBLIC OF POLAND. POLITICAL AND SOCIAL CONDITIONING 151 Wiesław Otocki The political and propaganda aspects of activities of the Department of Culture and Art during the Polish Committee of National Liberation IV. VARIA Henryk Szczerbński LIBERALISM IN THE POLITICAL AND ECONOMIC SPHERES OF LIFE OF CONTEMPORARY POLAND Jacek Ziółkowski HOMO AUTOMATICUS ON THE DEMISTIFICATION OF POLITICAL AUTHORITY 209 Józef Baran THE MORPHOLOGY OF CREATIVITY Olga Charkiewicz, Nadzieja Kuptel THE KNOWLEDGE OF FOREIGN LANGUAGES THE FOUNDATION FOR THE DIALOGUE OF CULTURES V. REVIEWS Mirosław Karwat THE REVIEW OF THE BOOK BY MARIUSZ GULCZYNSKI ENTITLED THE STUDY OF POLITICS. UNIVERSITY MANUAL Piotr Zaleski THE REVIEW OF THE BOOK BY TADEUSZ BODIO AND TADEUSZ MOLDAWA ENTITLED CONSTITUTIONS OF COUNTRIES IN THE CENTRAL ASIA: TRADITIONS AND CONTEMPORANEOUSNESS Jaroslaw Cwiek-Karpowicz THE PROBLEM OF IDENTIFICATION RUSSIA IN THE POST-COLD-WAR WORLD THE REVIEW OF THE BOOK BY STANISLAW BIELEN ENTITLED INTERNATIONAL IDENTITY OF THE RUSSIAN FEDERATION SUMMARIES

7 SUMMARIES Mariusz Gulczyński Konstytucjonalizacja głównych zasad demokratycznego ładu Rzeczypospolitej Polskiej Treścią artykułu są główne zasady Konstytucji III Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe 2 kwietnia 1997 r. Autor dowodzi, że jej założenia są zgodne z podstawowymi kryteriami współczesnego demokratyzmu, egzemplifikując to właściwościami jej regulacji w kluczowych kwestiach ładu społecznego Polski i relacji ze światem zewnętrznym. To sprawia, że Konstytucja stała się zarówno narzędziem demokratycznego porządku prawnego, jak i istotnym elementem kształtowania demokratycznej świadomości Polaków. The constitutionalization of the main regulations of Poland s democratic order The article concentrates on the main regulations written in the Constitution of the Third Republic of Poland enacted by the National Assembly on April 2 nd The author proves that the main concepts of the Constitution are consistent with the basic criteria of democracy. It is exemplified with the qualities of the Constitution s regulations in the key issues of the social order in Poland and the country s relationship with the world. It makes the Constitution both, a tool for the democratic order, and a crucial element of creating Polish people s democratic awareness.

8 8 Summaries Jerzy Kuciński Konstytucyjne zasady ustrojowe W pierwszej części artykułu autor rozważa pojęcie konstytucyjnej zasady ustrojowej, ukazując różne stanowiska nauki polskiej na temat zasad konstytucyjnych. Na tym tle przywołuje poglądy konstytucjonalistów w kwestii klasyfikacji zasad konstytucyjnych i proponuje własną klasyfikację owych zasad. W dalszych partiach pracy autor dokonuje syntetycznej charakterystyki trzech grup konstytucyjnych zasad ustrojowych: 1) zasad charakteryzujących istotę polskiej państwowości (państwa jako dobra wspólnego wszystkich obywateli, demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, jednolitości państwa), 2) zasad określających podmiot władzy i sposoby sprawowania władzy (suwerenności Narodu, łączenia przedstawicielskich i bezpośrednich form sprawowania władzy przez Naród, podziału władzy i równowagi władz), 3) zasad określających pozapaństwowe elementy ustroju RP (społeczeństwa obywatelskiego, społecznej gospodarki rynkowej). Constitutional principles of government In the first part of the article the author considers the notion of a constitutional principle of government, showing different attitudes of the Polish science towards constitutional principles. On this basis the author refers to the views of the constitutionalists concerning the classification of constitutional principles and proposes his own classification of them. In the further parts of the work, the author makes a synthetic characteristic of the three groups of constitutional principles of government: 1) the principles characterizing the essence of the Polish statehood (the State as a common wealth of all citizens, democratically lawful country fulfilling the principles of social justice, homogeneity of the country); 2) the principles defining the subject of power and the ways of exercising the power (sovereignty of the country, uniting the representative and direct forms of wielding the power by the Nation, division of power and the balance of powers); 3) principles defining non-state elements of the political system of the Republic of Poland (civil society, social market economy).

9 Summaries 9 Cezary Tomasz Szyjko Od idei do praktyki konstytucyjnej Obowiązująca Konstytucja RP jest pierwszą po ponad 60 latach ustawą zasadniczą wolnego i demokratycznego kraju. Jest to pierwsza konstytucja, która bez zasadniczych zmian obowiązywała przez relatywnie długi okres. Jako jedyna była przyjęta przez naród w drodze referendum. Jako pierwsza w naszej historii wprowadziła: autentyczną kartę praw i wolności wraz z potężnym środkiem ochrony jednostki przed bezprawiem państwa (także bezprawiem samego prawa), skuteczną ochronę własności prywatnej, obywateli przed patologiczną ciekawością władzy publicznej, umożliwiła wejście Polski do UE, zagwarantowała wreszcie ostateczność wyroków Trybunału Konstytucyjnego, najważniejszego bastionu ochrony demokracji i praw podstawowych. Oczywiście, nie jest to konstytucja idealna. Takie nie istnieją. Ale jest dobrą konstytucją prawną i publikacja stara się to udowodnić. From the idea to the constitutional practice The present Constitution of the Republic of Poland is the first principal act of the free and democratic country after 60 years of Soviet Union s influence. It is the first constitution which, without any fundamental changes, has been binding for quite a long time. It was accepted by the citizens by referendum. As the first one in our history introduced a real charter of laws and freedoms together with a powerful medium of protecting an individual from any unlawful deeds of the country from the lawlessness of the law, as well; it gave effective protection of private property, and the protection of the citizens from the pathological curiosity of the public power; it allowed Poland enter the European Union, guaranteed ultimate verdicts of the Constitutional Court the most important stronghold of protection of democracy and basic laws. It is obviously not a perfect constitution due to the fact that there are no such acts. Nevertheless, it is a good constitution and the work is trying to prove this issue.

10 10 Summaries Stefan Korycki Konstytucjonalizacja stanów nadzwyczajnych w RzeczyPospolitej Polskiej Treścią prezentowanego artykułu jest problematyka regulacji konstytucyjnych na czas zaistnienia szczególnych zagrożeń Rzeczypospolitej Polskiej. Regulacje te przybierają postać unormowań obowiązujących w stanach nadzwyczajnych. Autor przyjmuje założenie, że sytuacja szczególnego zagrożenia to określony stan faktyczny, zaś stany nadzwyczajne to instytucja prawna. W artykule analizie poddano kolejno: stan wojenny, stan wyjątkowy i stan klęski żywiołowej. Constitutionalization of states of extreme dangers in the Republic of Poland The article deals with the problem of constitutional regulations during specific threats for the Republic of Poland. Those regulations become normalized during states of extreme danger. The author assumes that a situation of a specific threat is a definite factual state and state of extreme danger is a legal institution. The article analyses the state of war, emergency state and a natural disaster state.

11 Summaries 11 Edward Modzelewski Zagadnienie mniejszości w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Celem artykułu jest próba odpowiedzi napytanie, jakie miejsce w Konstytucji RP z 1997 roku zajmuje kwestia tak zwanych mniejszości. Problematyka ta jest dziś zagadnieniem nie tylko kulturowym, ale również politycznym. Konkluzją artykułu jest stwierdzenie, że kwestia ta jest zarysowana w naszej Ustawie Zasadniczej, choć nie tak wyraziście jak w projekcie Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy. Mimo tego jest ona przez różne opcje polityczne, zwłaszcza prawicowe, interpretowana opacznie, niezgodnie z europejskimi standardami państwa demokratycznego. The issue of minorities in the constitution of the Republic of Poland The aim of the article is to try to give an answer to the question what the place of the so-called minorities in the Constitution of Republic of Poland is. This problem is not only a cultural, but also a political issue. The article concludes that this problem is sketched in the principal act; however, it is not as significant as in the project of the Treaty establishing a Constitution for Europe. Nevertheless, the issue is wrongly interpreted by different political parties, especially right-winged, which is inconsistent with European standards of a democratic country.

12 12 Summaries Stanisław Kołodziejczuk Konstytucyjna regulacja działalności gospodarczej Konstytucyjna regulacja działalności gospodarczej ustala porządek gospodarczy państwa, w tym regulacyjne funkcje władzy państwowej i samorządu terytorialnego wobec swobodnej działalności podmiotów gospodarczych prowadzonej na zasadach rynkowych, i uznaje własność prywatną za podstawę ustroju gospodarczego. Rola Konstytucji RP wobec gospodarki, wynikająca z jej przepisów bezpośrednio bądź wywiedziona w drodze analizy systemowej, sprowadza się w szczególności do wyznaczenia ram prawnych działalności gospodarczej i zasad jej prowadzenia, w tym wolności gospodarczej w odniesieniu do Skarbu Państwa i samorządu terytorialnego, prawa do pracy i problematyki zatrudnienia, państwowej ochrony własności oraz innych praw majątkowych i dziedziczenia, ochrony konkurencji i praw konsumentów. Constitutional regulation of economic activity Constitutional regulation of economic activity sets the economic order of the world, including the regulative functions of the power of state and local government facing free activity of economic subjects, carried out on the basis of market values, assuming that private property is the basis of economic order. The role of the Constitution, as far as economy is concerned, resulting from its regulations directly or carried out in the way of systemic analysis, is reduced to setting law frames of economic activity and the rules of its carrying out, including economic freedom in relation to Treasury and local government, the law to work and issues concerning employment, state protection of private property and other property and succession rights, competition protection and the rights of consumers.

13 Summaries 13 Ewa Porębska Konstytucyjna ochrona pracy Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. do pracy zarobkowej człowieka odnosi się bezpośrednio w 8 artykułach, tworząc pewien zbiór konstytucyjnych reguł, którym ustrojodawca poprzez zamieszczenie ich w Konstytucji nadał rangę kardynalnych zasad dla świata pracy. Treść tych zapisów nie zamyka oczywiście zakresu konstytucyjnej regulacji pracy zarobkowej człowieka, bowiem szereg postanowień ustawy zasadniczej w mniejszym lub większym stopniu odnosi się do tej problematyki. Ochrona praw przewidzianych w Konstytucji przejawia się w układzie wertykalnym i horyzontalnym. The constitutional protection of work The Constitution of the Republic of Poland enacted on 2nd April 1997 refers in 8 articles to paid work, thus making a collection of constitutional regulations which are given the dignity of cardinal rules for the world of work. The essence of those regulations does not obviously close the range of constitutional regulation of man s paid work due to the fact that the resolutions of the principal act refer to this problem to some extent. The protection of the laws anticipated in the Constitution reveals itself vertically and horizontally.

14 14 Summaries Jerzy Zaborowski Kary administracyjne w świetle przepisów Konstytucji RzeczyPospolitej Polskiej z 1997 roku Przedmiotem opracowania są uwagi na temat konstytucyjności kar administracyjnych. Skupiają się one głównie wokół odpowiedzi na pytanie: czy kary wymierzane przez organy administracji pozostają w zgodzie z zawartą w przepisach konstytucji zasadą, że wymierzanie kar należy do sądów? Administrative penalties in the light of the regulations of the 1997 constitution of the Republic of Poland The subject of the work are the remarks on the constitutionality of administrative penalties. The remarks are focused around the answer to the following question: do the penalties imposed by the administrative bodies agree with the constitutional principle, according to which administering penalties belongs to the responsibility of the courts?

15 Summaries 15 Zenon Ślusarczyk Rada Europejska: historia, skład i kompetencje Rodowód Rady Europejskiej związany jest z odbywaniem nieformalnych spotkań prezydentów i premierów państw członkowskich pierwszych Wspólnot Europejskich. W 1974 r. na spotkaniu w Paryżu przyjęto powyższą nazwę i ustalono częstotliwość i tryb jej posiedzeń (szczytów). Podstawy prawne jej funkcjonowania oraz skład i kompetencje zostały określone w Jednolitym Akcie Europejskim i Traktacie o utworzeniu Unii Europejskiej. Do najważniejszych kompetencji Rady Europejskiej należą: wytyczanie zasadniczych kierunków i priorytetów polityki integracyjnej UE, polityki zagranicznej i bezpieczeństwa w wymiarze europejskim i globalnym oraz problemy związane z rozszerzaniem Unii. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa kształtowała się etapowo. Etapy te wyznaczały kolejne spotkania na szczycie Rady Europejskiej. Znalazły one swoje odzwierciedlenie w zapisach kolejnych Traktatów o UE. Dla jej realizacji utworzono szereg struktur organizacyjnych. Strategiczny Sojusz NATO Unia Europejska Rosja stanowił ważny etap i rezultat Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa UE. The council of Europe: its history and competence The origin of the Council of Europe is connected with informal meetings of presidents and prime ministers of the first European Communities. In 1974 at a meeting in Paris the name the Council of Europe was approved; the frequency and mode of the summits were set. The legal basis of its functioning together with the composition and competence were defined in Single European Act and in the Treaty creating the European Union. The most important goals of the Council of Europe are: marking out basic directions and priorities of the integration policy of the European Union, foreign policy and European and global security, as well as the problems connected with the enlargement of the Union. The formation of common Foreign Policy and the Policy of Security was a staged process. The stages were marked by the summits of the Council of Europe. They are reflected in the further records of treaties about the European

16 16 Summaries Union. For the fulfillment of the foreign policy a number of organizational structures was made. A strategic alliance of NATO-European Union-Russia was a remarkable stage and a result of common foreign policy and security of the European Union.

17 Summaries 17 Tadeusz Nowak Ruch miast i gmin bliźniaczych w procesie integracji europejskiej Artykuł jest poświęcony ruchowi miast i gmin bliźniaczych, który w ostatnim dziesięcioleciu stał się ważnym elementem w procesie integracji europejskiej. Kontakty między samorządami lokalnymi i mieszkańcami poszczególnych państw, rozwijanymi w ramach programu Miasta i gminy bliźniacze, stanowią bazę budowania wspólnej Europy. Nowe perspektywy aktywności dla związków bliźniaczych stwarza uruchomiony w bieżącym roku program Europa dla Obywateli, promujący zaangażowanie obywateli i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w proces integracji europejskiej. The movement of Twin Town in the process of European integration The article focuses on the movement of twin town which in the past decade has become a crucial element in the process of European integration. The contacts of municipalities and the citizens of particular countries developed in Twin Town programs become the basis for a common Europe. New perspectives of activities for twin relations are created thanks to this year s program Europe for its citizens which promotes the engagement of citizens in the processes of organizing a civic society and in the process of European integration.

18 18 Summaries Danuta Waniek Z historii kształtowania się parlamentaryzmu II Rzeczypospolitej. Uwarunkowania polityczne i społeczne Artykuł traktuje o układzie sił politycznych u zarania niepodległego państwa polskiego po I wojnie światowej. Okres zaborów nie przeszkadzał ludności polskiej w politycznym organizowaniu się na terenie ziem polskich i poza ich granicami. Stąd w 1918 r. na scenę polityczną weszły natychmiast gotowe struktury partyjne, z własnym programem politycznym, celami i doświadczonymi przywódcami. Poza nielicznymi wyjątkami, opowiedziały się one w 1918 r. za demokratycznym ustrojem Rzeczypospolitej. Czołową postacią polityczną stał się od początku II Rzeczypospolitej Józef Piłsudski członek PPS. Jego zasługi dla odzyskania niepodległości wyraziły się w powierzeniu mu urzędu Naczelnika Państwa, a pierwsze decyzje w tej roli dotyczyły rozpisania wyborów do Sejmu Ustawodawczego. The history of creation of the parliamentarism in the Second Republic of Poland The article deals with the system of political force at the very beginning of the independence of Poland after the First World War. The period of annexation did not hamper the citizens from creating organizations in Poland and abroad. Hence, in 1918 ready-made political structures entered the political theatre with their own political programs, aims and experienced leaders. Apart from few exceptions, they proclaimed in favour of democracy of the Republic of Poland. Józef Piłsudski, a member of PPS (Polish Socialist Party) became the main political figure of the Second Republic of Poland. His merits in the fight for the independence of Poland were rewarded through giving him the position of the Chief of State, and the first decisions on this position concerned holding the elections to the Polish parliament.

19 Summaries 19 Wiesław Otocki Polityczno-propagandowe aspekty działalności Resortu Kultury i Sztuki w okresie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego Artykuł poświęcony jest głównym kierunkom działalności, a zwłaszcza ich polityczno-propagandowym aspektom, Resortu Kultury i Sztuki w okresie pomiędzy 22 lipca a 31 grudnia 1944 roku. Chodziło w tym czasie o skupienie wokół PKWN jak największej ilości przedstawicieli środowisk twórczych, którzy mieli legitymizować moralnie i intelektualnie nowe władze. Istotną rolę miał w tym przypadku odegrać ww. resort. Nie akceptowanie przez większość społeczeństwa zarówno powstania PKWN-u, jak i jego działań stworzyło ogromne możliwości tym przedstawicielom komunizującej inteligencji, którzy z racji zapatrywań lewicowych bądź zwykłej koniunkturalności potrafili dopasować swój światopogląd do nowej sytuacji politycznej. Okres PKWN-u stanowi początkową fazę organizacji RKiSz., w której wykształciły się główne kierunki jego działalności. Ich tematyka stanowiła odbicie wydarzeń społeczno-politycznych tego okresu. The political and propaganda aspects of activities of the Department of Culture and Art during the Polish Committee of National Liberation This article is devoted to the main directions of activities, especially their political and propaganda aspects of the Department of Culture and Art in the period between 22 nd of July and 31 st of December Then the question was to concentrate around the PCNL (the Polish Committee of National Liberation) the greatest number of representatives of creative circles, who were supposed to legitimate new authorities morally and intellectually. The abovementioned department was to play the fundamental part in it. Non accepting by the majority of society both the appearance of the PCNL and its activities created enormous possibilities for those representatives of communist-bound intellectuals, who for the reason of left-wing preferences or just making use of the opportunity managed to adjust their outlooks to the new political situation. The period of the PCNL makes the initial phase in organizing the DCA (the Department of Culture and Art) in which main directions of its activities have formed. Their field reflected social-political events of that period.

20 20 Summaries Henryk Szczerbiński Liberalizm w życiu politycznym i gospodarczym Polski współczesnej Liberalizm pojawia się wraz z rozwojem kapitalizmu, jest konsekwencją egoizmu, indywidualizmu i praw podmiotowych gwarantujących wolność. Potwierdza prawo do własności prywatnej i ogranicza funkcje państwa, przede wszystkim w zakresie gospodarczym. Z filozoficznego punktu widzenia współczesny liberalizm jest sposobem pojmowania świata, rozumienia człowieka oraz pojmowania prawa, idei państwa i instytucji własności. Jest intelektem, rozumem i duchem wątpi, twierdzi i przeczy. W oparciu o myśl filozoficzną kształtuje się myśl polityczna współczesnego liberalizmu, który jest jednym z ważniejszych nurtów określających układ sił w państwie. Rok 1989 stworzył nowe możliwości realizacji w praktyce myśli liberalnej. W zakresie politycznym współczesny liberalizm jest przede wszystkim postawą wobec fundamentalnych kwestii państwa i jego struktur. Na podstawie porozumień okrągłego stołu ukształtował się pluralistyczny system polityczny i ekonomiczny system wolnorynkowy, w którym dużą rolę odgrywa nurt liberalny. Kongres Liberalno-Demokratyczny, Unia Demokratyczna, Unia Wolności i Platforma Obywatelska to główne ugrupowania liberalne w III RP. Obecnie najważniejszą rolę na polskiej scenie politycznej odgrywa PO, która zawarła w swoim programie postulaty większych swobód rynkowych, przyśpieszenia rozwoju gospodarczego w ramach struktur unijnych, wprowadzenia podatku liniowego, likwidacji biurokratycznych barier hamujących rozwój przedsiębiorczości i zwiększenia kompetencji samorządu terytorialnego. Dalsza siła PO zależeć będzie od liberalnego pojmowania zasad prawa i określenia rządów prawa, w których z założenia uznawany jest prymat zasad ogólnych nad decyzjami wszelkiej władzy, nawet tej pochodzącej z demokratycznych wyborów. Liberalism in the political and economic spheres of life of contemporary Poland Liberalism appears with the development of capitalism; it is the consequence of egoism, individualism and subjective rights guaranteeing freedom. It confirms the right to private property and limits the functions of the state, mainly in the economic field.

21 Summaries 21 Philosophically, contemporary liberalism is a way of perceiving the world, understanding a human being, the law, the idea of the state and the notion of property. It is the intellect, wisdom and spirit; it doubts, states and negates. Political thought of contemporary liberalism is created on the basis of philosophical thought. Nowadays liberalism is one of the most important streams defining the system of powers in the country. The year 1989 allowed for new possibilities of the realization of liberal thought practice. In political sense, contemporary liberalism is, first of all, the attitude towards fundamental issues of the state and its structure. On the grounds of the Round Table agreements a pluralistic political system and economic free market system were created in which the liberal stream plays an important role. Liberal-Democratic Congress (Kongres Liberalno-Demokratyczny), Democratic Union (Unia Demokratyczna), Union of Freedom (Unia Wolności) and Civic Platform (Platforma Obywatelska), these were the main liberal political parties of the Third Republic of Poland. At present CP (PO) plays an important role on the political scene; the party included in its political program demands for more market freedom, acceleration of economic development within European Union structures, introduction of the linear tax, elimination of beaurocratic barriers restraining the development of enterprise and the increase of the competence of territorial government. The further power of CP (PO) will depend on liberal understanding of law and defining the rules of law, in which the assumption is the primacy of general rules over decisions of any power, even the one deriving from democratic elections.

22 22 Summaries Jacek Ziółkowski Homo automaticus czyli o demistyfikacji autorytetu politycznego Głównym celem autora było przedstawienie złożonego zjawiska autorytetu politycznego w płaszczyźnie sfery oddziaływania. Autorytet jawi się tu jako efekt społecznych mechanizmów: poznawczych i ewaluacyjnych. Wbrew ogólnie przyjętym supozycjom, specyfika oddziaływania autorytetów daleka jest w swej istocie od paradygmatów racjonalnego myślenia i decydowania. Swą siłę wpływu czerpie raczej z takich zjawisk, jak: automatyzm i inercja procesów poznawczych, konformizm poznawczy i normatywny, stereotypizacja życia społeczno-politycznego, w końcu wszechobecne schematy. Homo automaticus on the demistification of political authority The main aim of the author is to present a complex issue of the political authority in the sphere of interaction. An authority appears as a result of social mechanisms: cognitive and evaluational ones. Despite commonly approved suppositions the specification of interaction of authority is distant from paradigms of rational thinking and decision making. Its influential force draws from the following phenomena: automatism and inertion of cognitive processes, cognitive and normative conformism, stereotypisation of socio-political life, and finally omnipresent schemes.

23 Summaries 23 Józef Baran Morfologia twórczości Twórczość stanowi najwyższą formę aktywności człowieka. Należy do zjawisk bardzo złożonych, wielowymiarowych i wieloaspektowych. Jest też głównym czynnikiem rozwoju i postępu społecznego. W artykule omówione są takie zagadnienia, jak: pojęcie i historia twórczości, twórczość a pojęcia pokrewne, kryteria twórczości oraz podstawowe teorie ujęcia twórczości. W dalszej części przedstawiam źródła i uwarunkowania twórczości. Artykuł kończę krótką refleksją na temat swobód twórczych i stojących im na przeszkodzie barier. The morphology of creativity Creativity is the highest form of a human being s activity. It is a very complex, multidimensional and multi-aspect issue. It is also the main factor of development and social progress. The article deals with the following issues: the issue and the history of creativity, creativity and related issues, the criteria of creativity and some basic theories formulations of creativity. In the next part of the article there are sources and conditions of creativity presented. Finally, there is a thought on the subject of creativity s freedom and obstacles standing in its way.

24 24 Summaries Olga Charkiewicz, Nadzieja Kuptel Znajomość języków obcych podstawą dialogu kultur W dobie dynamicznego rozwoju współczesnej cywilizacji, nieustannego i przyspieszonego procesu integracyjnego, gdy powszechne stało się twierdzenie, że świat jest małą wioską, każdy, szczególnie młody człowiek, by nie zgubić się w gąszczu zrelatywizowanych zasad, norm i wartości, zobowiązany jest do nieustannego intelektualnego rozwoju. Warunkiem osiągnięcia zamierzonej pozycji zawodowej w każdym z europejskich państw jest doskonałe opanowanie komunikacji międzykulturowej. Komunikacja interkulturowa to wzajemne zrozumienie przez uczestników aktu komunikacji reprezentujących różne kultury narodowe. Dialog kultur polega na umiejętności cywilizowanego komunikowania się między narodami. Fundamentem tegoż dialogu jest m.in. wysoki poziom znajomości języków, a także kultury, tradycji, historii i mentalności danego narodu. The knowledge of foreign languages the foundation for the dialogue of cultures In the period of a dynamic development of civilisation, a permanent and accelerated process of integration, when the statement that the world is a little village has become common, everyone, especially a young person, is obliged to a permanent intellectual development in order not to get lost in the thicket of relativised rules, norms and values. A necessary requirement of getting intentional professional position in one of the European countries is a perfect understanding of intercultural communication. Intercultural communication is a mutual understanding of the communication act by the participants representing different cultures. The dialogue of cultures is the ability to communicate between nations. The foundation of this dialogue is, among others, a very high level of the knowledge of languages and also the knowledge of culture, tradition, history, and mentality of a given nation.