Przedmiotowe zasady oceniania z przyrody w klasie VI

Transkrypt

1 Przedmiotowe zasady oceniania z przyrody w klasie VI 1. Cele przedmiotowego systemu oceniania Poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych. Niesienie pomocy uczniowi w samodzielnym planowaniu swego rozwoju. Motywowanie ucznia do dalszej pracy. Dostarczenie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach, specjalnych uzdolnieniach ucznia. Umożliwienie nauczycielowi doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktycznowychowawczej. 2. Zasady PZO 1. Nauczyciel na początku roku szkolnego informuje uczniów o zakresie wymagań z przyrody oraz o sposobie i zasadach oceniania. 2. Testy, sprawdziany sprawdzające wiedzę są obowiązkowe. Jeżeli uczeń w tym czasie był nieobecny na lekcji, powinien pisać w terminie późniejszym, uzgodnionym z nauczycielem. 3. Testy i sprawdziany zapowiadane są z 1-tygodniowym wyprzedzeniem. Uczniowie znają zakres materiału przewidzianego do kontroli. 4. Raz w półroczu uczeń może zgłosić brak przygotowania do lekcji bez żadnych sankcji, nie podając przyczyny. Nie dotyczy to lekcji, na których nauczyciel zaplanował test lub sprawdzian. 5. Uczeń nie ponosi żadnych konsekwencji, jeśli zgłosi brak przygotowania, które nastąpiło z ważnych przyczyn. 6. Prace domowe powinny być wykonywane w terminie. W przypadku niedotrzymania terminu uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną. 7. Jeśli uczeń ma trudności w opanowaniu materiału, ma prawo do pomocy ze strony nauczyciela lub innego ucznia. Warunkiem jest aktywna obecność na lekcjach lub usprawiedliwiona dłuższa nieobecność. 8. Kartkówki wklejane są do zeszytu, oceny podpisane przez rodziców. 9. Odrabianie zadań domowych jest obowiązkowe. 3. Co podlega ocenie na przyrodzie? Ocenie podlegają: sprawdziany pisemne (testy, kartkówki); 1

2 praca ucznia na lekcji, praca w grupie; samodzielna praca domowa ucznia; wypowiedzi ustne; ćwiczenia praktyczne; projekty, prezentacje; 4. Sposoby oraz częstotliwość sprawdzania osiągnięć uczniów Odpytywanie bieżące - na każdej lekcji Testy, sprawdziany 1 w półroczu, Kartkówki - z bieżącego materiału - według uznania nauczyciela. praca na lekcji na każdej lekcji, zadania domowe kontrola wybiórcza lub ilościowa, praca w grupach w zależności od potrzeb, dodatkowa praca wg możliwości uczniów, 6. Skala ocen Zgodnie z WSO stosuje się skalę ocen od 1 do 6. W celu dokładniejszego pokazania jakości pracy ucznia dopuszcza się przy ocenach cząstkowych plusy (+) i minusy (-). Na koniec roku wystawia się ocenę bez znaku (+), (-). Ponadto znakiem plus (+) oceniana jest na bieżąco praca ucznia na lekcji. Pięć znaków plus (+) równa się ocenie bardzo dobrej (5). Brak przygotowania do lekcji zaznaczany jest datą. 7. Kryteria oceniania Ustala się następujące kryteria wystawiania stopni cząstkowych oraz klasyfikacyjnych (uczeń otrzymuje stopień, którego kryteria jako całość najbliższe jest jego sprawdzonym osiągnięciom): Stopień celujący (6) - może otrzymać uczeń, który: pracował systematycznie, z dużym zaangażowaniem na każdej lekcji i w domu; wykazywał się inwencją twórczą, nie czekając na inicjatywę nauczyciela; biegle posługiwał się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub praktycznych z programu nauczania danej klasy; wykazywał się indywidualną pracą wykraczającą poza realizowany program; reprezentował klasę, szkołę w konkursach. Stopień bardzo dobry (5) - otrzymuje uczeń, który: pracował systematycznie z zaangażowaniem na każdej lekcji i w domu; wykazał się wiedzą i umiejętnościami na poziomie ponadpodstawowym, o znacznym stopniu trudności; wszystkie zadania wykonywał w terminie. Stopień dobry (4) - otrzymuje uczeń, który: pracował systematycznie na każdej lekcji i w domu; opanował umiejętności umiarkowanie trudne, ale i niezbędne w dalszej nauce; poprawnie stosował wiadomości, wykonywał nietypowe zadania teoretyczne i praktyczne; 2

3 wykonywał zadania w terminie określonym przez nauczyciela a także uzupełniał ewentualne braki. Stopień dostateczny (3) - otrzymuje uczeń, który: pracował w miarę systematycznie i doskonalił w sobie tę cechę; opanował wiadomości i umiejętności na poziomie podstawowym; umie zastosować zdobyte wiadomości w sytuacjach typowych, według poznanego wzorca. Stopień dopuszczający (2) - otrzymuje uczeń, który: wykazał się znajomością treści całkowicie niezbędnych w dalszym zdobywaniu wiedzy; wykonywał samodzielnie lub z niewielką pomocą nauczyciela zadania typowe, wyćwiczone na lekcji, o niewielkim stopniu trudności. Stopień niedostateczny (1) otrzymuje uczeń, który: nie opanował wiadomości i umiejętności elementarnych, a stwierdzone braki uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy; nie umie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności nawet z pomocą nauczyciela. Szczegółowe wymagania przedmiotowe z przyrody w poszczególnych klasach znajdują się u nauczyciela i na stronie internetowej szkoły. W każdej chwili można się z nimi zapoznać. Kryteria oceniania - umiejętności szczegółowe: Kształtowanie języka przedmiotu rzeczowość wypowiedzi odwoływanie się do wiedzy przedmiotowej poprawne stosowanie podstawowych pojęć zbieranie, uogólnianie, porównywanie wiadomości, wyciąganie wniosków. Rozwiązywanie problemów właściwe rozpoznanie i zdefiniowanie problemu analizowanie wszystkich aspektów zagadnienia zaplanowanie rozwiązania zaproponowanie różnych wariantów rozwiązania problemu uogólnianie, porównywanie i wyciąganie wniosków Praca na lekcjach udział w rozmowach i dyskusjach współpraca z zespołem udzielanie pomocy kolegom inicjatywa (własne propozycje, pytania) reakcje na polecenia nauczyciela samodyscyplina zainteresowanie tematem, przebiegiem lekcji inwencja twórcza Przygotowanie do lekcji orientacja w bieżącym materiale posiadanie podstawowego wyposażenia (podręcznika, zeszytu) odrabianie zadań domowych 3

4 posiadanie niezbędnych materiałów pomocniczych Praca domowa prawidłowe wykonanie samodzielność w wykonaniu zadania stopień zrozumienia zadania zastosowanie wiedzy przedmiotowej oryginalność Praca w grupie aktywne uczestnictwo w pracy zespołu aktywne słuchanie innych, pomoc tolerancja wobec wartości i poglądów innych osób modelowanie zachowania innych w grupie korzystanie z pomocy innych osób podporządkowanie się poleceniom umiejętność dyskutowania, negocjowania przestrzeganie kultury języka i dyskusji twórczy wkład (argumenty, pomysły) współodpowiedzialność Aktywność pozalekcyjna, dodatkowa udział w konkursach przedmiotowych wykonanie dodatkowych prac w czasie pozaszkolnym dobrowolne działania na rzecz innych zdobywanie wiadomości wykraczających poza program nauczania Wypowiedź ustna zawartość rzeczowa wyrażanie sądów, uzasadnienie płynność, spójność wypowiedzi, logiczny układ treści kształtowanie wypowiedzi w zależności od jej celu i sytuacji komunikacyjnej sugestywność wypowiedzi Wykorzystanie informacji z różnych źródeł poszukiwanie, porządkowanie i wybór istotnych źródeł informacji analiza, porównywanie, uogólnianie, ocena zgromadzonego materiału korzystanie z mediów umiejętność oceny przydatności zgromadzonych materiałów 8. Ogólne propozycje dostosowania wymagań dydaktycznych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych uczniów: A) ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu: uwzględniać trudności z zapamiętywaniem pojęć, częściej powtarzać i utrwalać materiał, w czasie odpowiedzi ustnych wspomagać, dawać więcej czasu na przypomnienie, w czasie odpowiedzi pisemnych (kartkówek, testów) dawać więcej czasu na pisanie lub mniej zadań do wykonania w standardowym czasie, podczas uczenia stosować techniki skojarzeniowe ułatwiające zapamiętywanie, 4

5 podczas ćwiczeń praktycznych dawać więcej czasu na opanowanie danej umiejętności, cierpliwe udzielać instruktażu, podczas oceniania ćwiczeń praktycznych brać przede wszystkim pod uwagę chęci, wysiłek, B) z inteligencją niższa niż przeciętna: często odwoływać się do konkretu, omawiać niewielkie partie materiału i o mniejszym stopniu trudności (pamiętając, że obniżenie wymagań nie może zejść poniżej podstawy programowej), podawać polecenia w prostszej formie, wydłużać czas na wykonanie zadania, podchodzić do dziecka w trakcie samodzielnej pracy, w razie potrzeby udzielać pomocy i wyjaśnień, dać większą ilość czasu i powtórzeń dla przyswojenia danej partii materiału, kontrolować systematyczność pracy ucznia, C) słabowidzący: dawać większą czcionkę testów, tekstów rozdawanych uczniom, podczas lekcji posadzić ucznia w pierwszej ławce, zorganizować wsparcie koleżanki z ławki, stosować dużych plansz, wykresów umożliwiających poszerzenie wiedzy, wydłużyć czas pracy, formy sprawdzania wiedzy odpowiedzi ustne, podczas pytania wydłużyć czasu na zastanowienie się nad odpowiedzią częściej powtarzać i utrwalać materiał, oceniać wszelką aktywność na lekcji, 9. Sposób oceniania prac pisemnych Ocenę ze sprawdzianów ustala się według skali procentowej: ocena bardzo dobra + zadanie dodatkowe ocena celująca 91%-100% - ocena bardzo dobra 75%-99% - ocena dobra 51%-74% - ocena dostateczna 36%-50% - ocena dopuszczająca 0%-35% - ocena niedostateczna 5

6 W przypadku kartkówek lub innych prac pisemnych dopuszczalne są inne wielkości w zależności od stopnia trudności pracy i innych czynników. W takim przypadku nauczyciel każdorazowo informuje uczniów o sposobie oceniania i kryteriach ocen. 10. Sposoby dokumentowania osiągnięć uczniów 1. Osiągnięcia uczniów odnotowuje się w dzienniku lekcyjnym, zeszycie przedmiotowym. 2. Oceny wpisywane w następujących rubrykach: odpowiedzi praca na lekcji sprawdziany, kartkówki ćwiczenia praktyczne projekty 3. Oceny semestralne uwzględniają oceny cząstkowe z zachowaniem następującej hierarchii: testy, sprawdziany kartkówki, odpowiedzi ustne prace domowe, projekty praca na lekcji 11. Informowanie o ocenach 1. O uzyskiwanych ocenach uczniowie są informowani na bieżąco. 2. Wszystkie oceny są jawne i wystawiane według ustalonych kryteriów. 3. Wszelkie pisemne uwagi nauczyciela oraz oceny powinny być podpisane przez rodzica. 4. Uczeń ma prawo zapoznać się z uzasadnieniem ustalonej oceny. 5. Wszelkie sprawdzone i ocenione prace pisemne rodzice mogą otrzymać do wglądu. 6. O przewidywanej ocenie semestralnej lub rocznej uczeń informowany jest ustnie na 2 tygodnie przed klasyfikacyjną radą pedagogiczną. 7. Informację o ocenie niedostatecznej rodzice ucznia uzyskują zgodnie ze Statutem Szkoły. Za pisemne poinformowanie rodziców odpowiada wychowawca. 8. Tydzień przed radą klasyfikacyjną uczniowie informowani są o rzeczywistych ocenach semestralnych/rocznych. 9. Ocena klasyfikacyjna nie jest średnią arytmetyczną otrzymanych ocen. 10. W przypadku trudności w nauce, częstego nieprzygotowania do lekcji, lekceważącego stosunku do przedmiotu - rodzice będą informowani podczas organizowanych indywidualnych spotkań z nauczycielem. 6

7 12. Poprawa oceny 1. Uczeń ma prawo jednorazowej poprawy oceny z pracy pisemnej, kartkówki; przy czym w dzienniku zachowane są dwie oceny. 2. Uczeń może poprawić ocenę w terminie uzgodnionym z nauczycielem - w ciągu 1 tygodnia od daty jej otrzymania. 3. Poprawa oceny następuje na konsultacjach, nie podczas lekcji. 13. Ewaluacja PZO 1. Przedmiotowy system oceniania z przyrody podlega ewaluacji raz w roku. 2. Informacje zbierane będą: - na podstawie wyników prac klasowych, - poprzez rozmowy z nauczycielami, uczniami i rodzicami. Wymagania na poszczególne oceny dla klasy szóstej Dział 1. Odkrywamy tajemnice naszej planety Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 10.7; 10.8; 11.1; 11.2; 11.3; 11.6; 11.7; 11.8; 12.1; 12.2; 12.4 rozpoznaje na ilustracji twórcę teorii heliocentrycznej (A); podpisuje przedstawione na ilustracji ciała niebieskie (gwiazda, planeta, księżyc) (C); rozpoznaje na ilustracji Ziemię i Księżyc (C); odróżnia gwiazdy od innych ciał niebieskich (B); wymienia rodzaje ciał niebieskich (A); podpisuje bieguny magnesów przyciągających się i odpychających się (C); rysuje linie sił pola magnetycznego (C); omawia najważniejsze założenia teorii heliocentrycznej (B); wymienia w kolejności planety Układu Słonecznego (A); rozpoznaje ciała niebieskie na podstawie opisu (C); zaznacza na rysunki oś wymienia, popierając przykładami, typy planet (A); wyjaśnia znaczenie terminów: pole magnetyczne, linie sił pola magnetycznego (B); opisuje zależność między położeniem ziemskich biegunów geograficznych wyjaśnia, dlaczego Ziemia jest wielkim magnesem, wykorzystując wiadomości na temat budowy jej wnętrza (B); wyjaśnia pojęcia: długość geograficzna, szerokość geograficzna (B); określa położenie geograficzne 7

8 opisuje kształt Ziemi (B); podaje przykłady ciał przyciąganych przez magnes i tych, których magnes nie przyciąga (A); podpisuje na rysunku globusa północny i południowy biegun geograficzny, półkule: wschodnią, zachodnią, północną i południową (C) wyjaśnia, dlaczego na Ziemi następują po sobie dzień i noc (B); podaje, ile czasu trwa obieg Ziemi dookoła Słońca (A); wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku (A); podpisuje na rysunkach zwrotniki Raka i Koziorożca, równik i koła podbiegunowe (C); wymienia nazwy wszystkich,kontynentów podpisuje na rysunku schematycznym: południki, południk zerowy i południk 180, równoleżniki, równik (C); zaznacza na mapie punkty leżące na tym samym południku lub równoleżniku (C); zaznacza na rysunku schematycznym kierunek ruchu obrotowego Ziemi (C); podpisuje na rysunku mapy świata strefy oświetlenia Ziemi (C); wymienia nazwy oceanów (A); zaznacza na mapie trasę wyprawy morskiej Ferdynanda Magellana (C) ziemską (B); wyjaśnia znaczenie terminów: bieguny jednoimienne, bieguny różnoimienne (B); opisuje zasadę działania kompasu (B); wymienia czynniki zakłócające działanie kompasu (A); wyjaśnia znaczenie pojęć: siatka geograficzna, siatka kartograficzna, południki, równoleżniki, równik (B); wymienia skutki nachylenia osi ziemskiej (A); zaznacza na rysunku oświetlenie Ziemi w dniach tzw. przesileń (C); opisuje rolę oceanu jako magazynu żywności i źródła surowców mineralnych (B); wymienia przyczyny wielkich odkryć geograficznych (A) i magnetycznych (B); opisuje różnice między południkami a równoleżnikami (C); odszukuje punkt na mapie mając dane jego współrzędne geograficzne (D) wyjaśnia, dlaczego na Ziemi istnieją różnice czasu (B); wyjaśnia, dlaczego na obszarach podbiegunowych trwa noc polarna i dzień polarny (B); opisuje wpływ zmian oświetlenia Ziemi przez Słońce na warunki życia organizmów (B); opisuje poznane kontynenty (B); zaznacza na mapie portugalską drogę wschodnią i zachodni szlak hiszpański (C) dowolnego punktu na mapie (D); spośród dwóch wybranych miast wskazuje miasto, w którym Słońce wzejdzie lub zajdzie wcześniej (D) 8

9 i trzech oceanów na kuli ziemskiej (A); opisuje odkrycie Krzysztofa Kolumba (A) Dział 2. Poznajemy zjawiska fizyczne Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 8.6; 8.7; 8.8; 8.9; 8.10; 9.5; 10.1; 10.2; 10.3; 10.4; 10.5; 10.6; 11.4; 11.5; 15.1; 15.2; 15.3 na podstawie rysunku toru rozpoznaje ruch prostoliniowy i krzywoliniowy (C); podaje przykłady występowania siły tarcia (A); wymienia czynniki, od których zależy wielkość siły oporu (A); podaje przykłady elektryzowania ciał (B); podaje przykłady odbiorników prądu (A); rysuje schemat prostego obwodu elektrycznego (C); wymienia zasady bezpiecznego i oszczędnego korzystania wyjaśnia, czym jest ruch ciał (B); charakteryzuje wielkości opisujące ruch: prędkość, drogę i czas (B); wyjaśnia pojęcie: siła oporu (B); opisuje wzajemne oddziaływanie ładunków o takich samych i różnych znakach (B); podaje przykłady źródeł prądu, przewodników i izolatorów elektrycznych (A); podaje przykłady naturalnych źródeł światła (A); rysuje odbicie promieni świetlnych od powierzchni chropowatej (C); wyjaśnia, kiedy obraz wyjaśnia, czym jest układ odniesienia (B); wyjaśnia, na czym polega względność ruchu (B); oblicza prędkość poruszającego się ciała (C); wymienia sposoby zwiększania i zmniejszania siły tarcia (B); opisuje znaczenie sił oporu (B); wyjaśnia, czym jest siła elektryczna (B); wyjaśnia, popierając przykładami, pojęcia: przewodniki i izolatory (B); wymienia skutki przepływu prądu elektrycznego (A); wyjaśnia, czym jest oblicza drogę, czas, mając podane pozostałe wielkości opisujące ruch (D); wyjaśnia, od czego zależy siła tarcia (B); porównuje siły oporu powietrza i wody (C); wyjaśnia, czym są wyładowania elektryczne (B); wyjaśnia, czym jest prąd elektryczny (B); opisuje wpływ przepływającego prądu na igłę magnetyczną (B); opisuje sposób rozchodzenia się światła i dźwięku (B); opisuje zasadę działania camery wykonuje obliczenia wymagające przeliczania jednostek prędkości (D); opisuje przystosowania budowy zewnętrznej zwierząt służące zmniejszaniu siły oporu ich ruchu (B); wyjaśnia, dlaczego przebywanie w samochodzie podczas burzy jest bezpieczne (B); opisuje zasadę działania bezpieczników (B); opisuje zjawisko zaćmienia Słońca; opisuje zjawiska echa, echolokacji (B) 9

10 z energii elektrycznej (A); podaje przykłady sztucznych źródeł światła (A); podaje cechy obrazu zaobserwowanego przez camerę obscurę (B); rysuje schemat odbicia promieni świetlnych od powierzchni gładkiej (C); wyjaśnia, dlaczego należy używać elementów odblaskowych (B); wymienia źródła dźwięku (A) oglądany przez lupę jest obrazem powiększonym (B); wymienia cechy dźwięku (B); porównuje prędkość rozchodzenia się dźwięku w różnych ośrodkach (C) promień świetlny (B); podaje przykłady wykorzystania camery obscury (A) podaje przykłady przyrządów, w których wykorzystano zjawisko odbicia światła (B); opisuje cechy dźwięku (B); opisuje wpływ hałasu na organizm człowieka (B) obscury (B); wyjaśnia pojęcia: odbicie zwierciadlane, ognisko, ogniskowa (B); opisuje sposób powstawania obrazu w oku (B); porównuje prędkość światła i dźwięku (C) Dział 3. Odkrywamy tajemnice świata zwierząt Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 1.8; 4.3; 4.4; 4.11; 4.14 wymienia miejsca, w których żyją zwierzęta (A); podpisuje na ilustracji parzydełkowce, płazińce, nicienie, pierścienice, stawonogi (B); wymienia miejsca, w których żyją mięczaki (A); podpisuje na przyporządkowuje poznane zwierzęta do kręgowców i bezkręgowców (B); opisuje budowę zewnętrzną tasiemca (B); wymienia wspólne cechy budowy różnych grup podaje przykłady zwierząt należących do kręgowców i bezkręgowców (A); opisuje pokrycie ciała stawonogów (B); porównuje budowę przedstawicieli poszczególnych grup wymienia charakterystyczne cechy kręgowców i bezkręgowców (A); porównuje postać polipa i meduzy (D); porównuje płazińce i nicienie (C); wskazuje różnice w opisuje budowę komórki zwierzęcej (B); wyjaśnia, czym jest regeneracja ciała u pierścienic (B); opisuje rozwój owadów (motyla) (B); opisuje cechy przystosowujące ryby do życia w strefach głębinowych (B); 10

11 rysunku części ciała ryby (B); rozpoznaje na ilustracjach płazy oraz ryby morskie i słodkowodne, (C); wymienia miejsca występowania gadów (A); przyporządkowuje pokazane na rysunkach gady do poszczególnych grup systematycznych (C); wymienia trzy cechy budowy ptaków świadczące o ich przystosowaniu do lotu (A); wymienia charakterystyczne cechy ptaków drapieżnych (A); rozpoznaje na ilustracjach wybrane gatunki ssaków żyjących w Polsce (C) stawonogów (A); podpisuje na rysunku części ciała stawonogów i mięczaków (B); wymienia cechy budowy zewnętrznej ryb świadczące o ich przystosowaniu do życia w wodzie (A); wymienia cechy budowy zewnętrznej płazów przystosowujące je do życia w dwóch środowiskach (A); rozpoznaje trzy gatunki gadów żyjące w Polsce (C); wymienia charakterystyczne cechy ptaków brodzących (A); opisuje przekształcenia kończyn ssaka w zależności od pełnionych przez nie funkcji (B) stawonogów (C); rozpoznaje na ilustracjach przedstawicieli poszczególnych grup mięczaków (C); opisuje sposób oddychania ryb (B); wyjaśnia określenie: ryby dwuśrodowiskowe (B); wymienia cechy budowy gadów świadczące o ich przystosowaniu do życia na lądzie (A); wyjaśnia, popierając przykładami, pojęcia: gniazdownik, zagniazdownik (B); opisuje przystosowania ssaków do życia w różnych typach środowisk (B) budowie przedstawicieli poszczególnych grup mięczaków (B); opisuje sposób rozmnażania się ryb (B); dzieli płazy na bezogonowe i ogoniaste, podając ich charakterystyczne cechy (C); opisuje sposób rozmnażania się gadów (B); wyjaśnia, dlaczego ptaki mają bardzo dobrze rozwinięty układ oddechowy (B); porównuje budowę płazów i gadów (D); charakteryzuje poznane grupy ptaków (C); opisuje sposób rozmnażania się ssaków (B) wymienia trzy gatunki płazów żyjących na innych kontynentach (A); podaje przykłady wymarłych gadów żyjących w różnych środowiskach (A); opisuje, podając przykłady, na czym polega pasożytnictwo lęgowe (B) wyjaśnia, dlaczego niektóre ssaki zaraz po urodzeniu są zdolne do samodzielnego funkcjonowania, a inne wymagają opieki matki (B) Dział 4. Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 3.11; 7.3; 7.7; 13.1; 13.2; 13.3; 13.4 wymienia składniki pogody (A); podpisuje na wyjaśnia pojęcia: pogoda, klimat (B); wymienia określa, jakie czynniki wpływają na opisuje cechy klimatu na podstawie informacji podaje przykłady gatunków endemicznych 11

12 mapie przynajmniej trzy strefy klimatyczne Ziemi (C); wymienia dwie cechy klimatu strefy wilgotnych lasów równikowych (A); rozpoznaje na ilustracjach krajobrazy strefy: wilgotnych lasów równikowych, sawann, pustyń gorących, śródziemnomorskiej, lasów mieszanych, stepów, tajgi, tundry, pustyń lodowych, gór wysokich (B); rozpoznaje na ilustracjach po trzy przykłady roślin i zwierząt występujących w omawianych strefach (C); podpisuje na mapie Saharę (B); wymienia pięć produktów otrzymywanych z roślin uprawianych w strefie śródziemnomorskiej (A) cechy klimatu: morskiego, kontynentalnego, górskiego (A); podpisuje na mapie przynajmniej trzy strefy krajobrazowe świata (C); podpisuje na mapie strefy: wilgotnych lasów równikowych, sawann, pustyń gorących, śródziemnomorskiej, lasów mieszanych, stepów, tajgi, tundry, pustyń lodowych, gór wysokich (C); rozpoznaje wybrane zwierzęta wilgotnych lasów równikowych (C); odczytuje z wykresu klimatycznego informacje dotyczące przebiegu temperatury powietrza i opadów w omawianych strefach (C); opisuje przystosowania wybranych zwierząt do życia w omawianych występowanie danego klimatu (B); wyjaśnia pojęcia: strefy klimatyczne, klimat astrefowy (B); opisuje wpływ działalności człowieka na zmiany krajobrazów Ziemi (B); podaje przykłady działań człowieka w strefie wilgotnych lasów równikowych (B); opisuje roślinność sawanny oraz przystosowania roślinności pustyń i stepów (B); wymienia charakterystyczne elementy krajobrazu pustynnego (A); opisuje cechy klimatu: śródziemnomorskiego, tundry, pustyń lodowych i wysokogórskiego (B); opisuje przystosowania drzew liściastych do zmian zawartych na wykresie klimatycznym (C); opisuje związek między oświetleniem Ziemi a występowaniem stref klimatycznych (B); opisuje strukturę wilgotnego lasu równikowego (B); opisuje zagrożenia wynikające z działalności człowieka w strefie wilgotnych lasów równikowych (B); opisuje przystosowania roślin do życia w strefie sawann (B); opisuje rodzaje pustyń gorących, podając ich przykłady (B); opisuje cechy roślin tworzących makię śródziemnomorską (B); wyjaśnia pojęcie: roślinność twardolistna (B); porównuje strukturę lasu liściastego i wilgotnego lasu równikowego (C); podaje występujących w wybranych strefach krajobrazowych (A); opisuje sposób powstawania deszczy zenitalnych (B); opisuje życie i zajęcia mieszkańców poznanych stref (B); przyporządkowuje podane gatunki roślin i zwierząt do poszczególnych stref krajobrazowych (D) 12

13 strefach (B); rozpoznaje na ilustracjach pięć roślin uprawianych w strefie śródziemnomorskiej (C); wymienia po kolei piętra roślinne w Tatrach (A) temperatury w ciągu roku i drzew iglastych do warunków klimatycznych tajgi (B); wyjaśnia pojęcia: step, pampa, preria (B); opisuje przystosowania ssaków do życia na obszarach polarnych (B); wymienia po kolei piętra roślinne w Alpach (A) przykłady przekształcania stepów przez człowieka (A); porównuje Arktykę i Antarktydę (C); porównuje piętra roślinne Tatr i Alp (C) Dział 5. Poznajemy substancje i ich przemiany Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 6.1; 14.1; 14.2; 14.3; 14.5; 14.6 wymienia przykłady wyjaśnia, podając opisuje cechy mieszaniny wyjaśnia, na czym polega mieszanin (A); wymienia przykłady, pojęcia: (B); do poznanych rozpuszczanie (B); sposoby rozdzielania mieszanina niejednorodna sposobów rozdzielania charakteryzuje powietrze mieszanin dobiera mieszanin i mieszanina jednorodna jako jednorodną przykłady z życia niejednorodnych (A); (B); wymienia czynniki codziennego (C); opisuje mieszaninę gazów (C); podaje przykłady przyspieszające proces składniki roztworu (B); opisuje sposoby wykorzystania różnych sposobów rozdzielania rozpuszczania (A); do podanych mieszanin wyjaśnia, czym są stopy (B); wyjaśnia, na czym rozdzielania podanych mieszanin jednorodnych mieszania w życiu dobiera sposób ich polega przemiana i niejednorodnych (B); codziennym (B); nazywa rozdzielania (C); wyjaśnia odwracalna opisuje spalanie jako i nieodwracalna (B) przemiany stanów różnice między przykład przemiany skupienia substancji (A) rozpuszczaniem a topnieniem (B); podaje nieodwracalnej (B); porównuje procesy wyjaśnia, dlaczego katastrofy tankowców stanowią zagrożenie dla organizmów morskich (B); opisuje sposób rozdzielenia składników naftowej podanej mieszaniny jednorodnej, której składnikami są ciecze (B) 13

14 przykłady przemian nieodwracalnych zachodzących w najbliższym otoczeniu (A) utleniania i spalania (C) Dział 6. Odkrywamy, jak się zmienia Ziemia Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 5.2; 5.3; 5.4; 5.5 wymienia przykłady zasobów przyrody (A); wymienia dwa przykłady globalnych skutków zanieczyszczeń środowiska (B); wymienia nazwy gazów cieplarnianych (A); proponuje dwa sposoby ratowania ginących gatunków roślin i zwierząt (B) wyjaśnia pojęcia: zasoby przyrody, dziura ozonowa (B); podaje po dwa przykłady zasobów odnawialnych i nieodnawialnych (B); wymienia przyczyny zanieczyszczeń środowiska (A); na podstawie schematu opisuje powstawanie efektu cieplarnianego (B); podaje przykłady negatywnego wpływu kwaśnych opadów na stan środowiska (B); podaje przykłady pamiątek z podróży (przedmiotów), charakteryzuje wyczerpywalne i niewyczerpywalne zasoby przyrody (B); wyjaśnia, dlaczego zanieczyszczenia powietrza należą do szczególnie niebezpiecznych (B); wymienia czynniki wpływające na wzrost ilości gazów cieplarnianych w atmosferze (A); podaje przykłady działań na rzecz ochrony przyrody prowadzonych przez organizacje wyjaśnia, podając przykłady, czym są odnawialne i nieodnawialne zasoby przyrody (B); opisuje rolę warstwy ozonowej (B); opisuje skutki wzrostu ilości gazów cieplarnianych dla środowiska przyrodniczego (B); podaje sposoby zapobiegania kwaśnym opadom (B); podaje przykłady zadań z zakresu ochrony przyrody wymagających międzynarodowej podaje przykłady wpływu zanieczyszczeń środowiska na zdrowie i życie ludzi w Polsce i na świecie (A) 14

15 których przywożenie jest zabronione (B) międzynarodowe (A) współpracy (A); podaje przykłady międzynarodowych konwencji na rzecz ochrony przyrody (A) 15