PRZEBUDOWA UL. LOTNICZEJ W CIĄGU DROGI KRAJOWEJ NR 94 WE WROCŁAWIU ETAP II - zakres ul. Lotnicza -

Transkrypt

1 INWESTOR PRZEDSTAWICIEL INWESTORA LIDER KONSORCJUM PARTNER KONSORCJUM NAZWA ZADANIA TEMAT OPRACOWANIA BPK MOSTY Gmina Wrocław Wrocław, pl. Nowy Targ 1/8 tel. (071) Wrocławskie Inwestycje Sp. z o.o. Ofiar Oświęcimskich 36, Wrocław T lub 901 F E biuro@wi.wroc.pl BIIPROGEO PROJJEKT SSpp.. zz oo..oo Wrocław, ul. Bukowskiego 2 tel (071) fax (071) , biprogeo@biprogeo.wroc.pl BIURO PROJEKTOWO KONSULTINGOWE BPK MOSTY S.C. Sławomir Biegański, Jerzy Broś WROCŁAW, al. Wiśniowa 36a tel. (071) , fax (071) bpk@bpkmosty.pl PRZEBUDOWA UL. LOTNICZEJ W CIĄGU DROGI KRAJOWEJ NR 94 WE WROCŁAWIU ETAP II - zakres ul. Lotnicza - SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH (STWiORB) NR CPV BRANśA STADIUM DOKUMENTACJI UMOWA DROGOWA PROJEKT WYKONAWCZY ZP/PN/02050/01/2008 Zespół projektowy Imię i Nazwisko Specjalność Nr uprawnień Zakres Podpis Data Generalny Projektant dr inŝ. Marek Jagiełło Konstrukcyjno InŜynieryjne 165/94/UW Koordynator Projektu mgr inŝ. Mariusz Świtalski Konstrukcyjno Budowlane 89/DOŚ/ Opracował mgr inŝ. Marek Husarz Sprawdził NR EGZEMPLARZA..

2

3 Spis treści CPV Roboty drogowe w zakresie konstruowania, fundamentowania oraz wykonania nawierzchni autostrad, dróg Nr specyfikacji Nazwa specyfikacji Strona DM Wymagania ogólne 3-18 GRUPA Roboty budowlane w zakresie przygotowania trenu pod budowy * ROBOTY PRZYGOTOWAWCZE ********** D Wyznaczenie i odtworzenie trasy drogi i punktów wysokościowych D Rozbiórka elementów dróg i obiektów * ROBOTY ZIEMNE ********** D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp GRUPA Roboty budowlane w zakresie wznoszenia kompletnych obiektów budowlanych lub ich części oraz roboty w zakresie inŝynierii lądowej i wodnej * PODBUDOWY i NAWIERZCHNIE ********** D Warstwa odsączająca, podsypki, zabezpieczenia D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie D Ulepszone podłoŝe z gruntu stabilizowanego cementem lub innym spoiwem hydraulicznym D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) D Nawierzchnia z mieszanki mastyksowo- grysowej (SMA) D Nawierzchnia z kostki kamiennej D Nawierzchnia i ściek z kostki brukowej betonowej, nawierzchnia z płytek betonowych * URZĄDZENIA BEZPIECZEŃSTWA RUCHU *********** D Oznakowanie poziome D Oznakowanie pionowe D Bariery ochronne drogowe * ELEMENTY ULIC *********** D KrawęŜniki i obrzeŝa betonowe, warstwa wyrównująca z betonu * INNE ROBOTY *********** D Ścianka oporowa

4 2

5 D-M Wymagania ogólne. SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D-M Wymagania ogólne 3

6 D-M Wymagania ogólne. 1. WSTĘP. Ilekroć w niniejszym opracowaniu będzie mowa o specyfikacji technicznej (ST) bądź Szczegółowej Specyfikacji Technicznej ( SST) bądź Ogólnej Specyfikacji Technicznej (OST) to naleŝy przez to rozumieć Specyfikację Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych ( STWiORB). Niniejsze opracowanie stanowią wymagania ogólne, które naleŝy mieć na uwadze czytając poszczególne specyfikacje dotyczące przeprowadzenia branŝowych robót budowlanych n/w zadania. Specyfikacja Techniczna Wymagania ogólne moŝe być powoływana w specyfikacjach szczegółowych jako: DM lub D Specyfikacje wykonano w oparciu o opracowania sporządzone w 2002 roku przez BranŜowy Zakład Doświadczalny Budownictwa Drogowego i Mostowego, Sp. zo.o na zlecenie GDDKiA w Warszawie. 1.1 Nazwa nadana zamówieniu przez Zamawiającego: Nazwa zadania Inwestor: Gmina Wrocław Przedmiot i zakres robót budowlanych. Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania techniczne dotyczące wykonania i odbioru robót budowlanych wykonanych w ramach zadania jw Zakres stosowania ST. Specyfikacja Techniczna (ST) jest stosowana jako dokument przetargowy i umowy (ewentualnie kontraktowy) przy zlecaniu i realizacji robót wyszczególnionych w spisie treści. Zamawiający moŝe prowadzić roboty budowlane w oparciu o warunki kontraktowe FIDIC. W takim przypadku zapisy niniejszej ST odbiegające treścią od w/w warunków wymagać mogą korekty w jednym z dokumentów nadrzędnych wymienionych w pkt Zakres robót objętych ST. Ustalenia zawarte w niniejszej ST dotyczą zasad prowadzenia wszelkich robót budowlanych niezbędnych do wykonania w/w budowy. 1.3 Wyszczególnienie i opis prac towarzyszących i robót tymczasowych Roboty tymczasowe to takie roboty, które są projektowane i wykonywane jako potrzebne do wykonania robót podstawowych ale nie są przekazywane Zamawiającemu i są usuwane po wykonaniu robót podstawowych, chyba, Ŝe istnieją uzasadnione podstawy do ich odrębnego rozliczenia. Roboty towarzyszące prace niezbędne do wykonania robót podstawowych ale nie zaliczane do robót tymczasowych Koszty wykonania jak i zakres robót towarzyszących i tymczasowych, poprzedzających prace podstawowe, ujęte są w cenach jednostkowych poszczególnych elementów rozliczeniowych opisanych w punkcie 9 kaŝdej ze specyfikacji technicznej szczegółowej, poniewaŝ w zaleŝności od prowadzonych robót ta sama robota towarzysząca moŝe być rozliczona osobno lub ujęta w kosztach roboty podstawowej: np. prace rozbiórkowe przy branŝy drogowej mogą stanowić odrębne rozliczenie, podczas gdy przy wykonaniu np. kanalizacji, prace rozbiórkowe mogą być ujęte w kosztach wykonania całego rurociągu Określenia podstawowe. Budowla drogowa - obiekt budowlany, nie będący budynkiem, stanowiący całość techniczno-uŝytkową (drogę), albo jego część stanowiącą odrębny element konstrukcyjny lub technologiczny ( obiekt mostowy, korpus ziemny, węzeł itp. ). Chodnik - wyznaczony pas terenu przy jezdni lub od niej odsunięty, przeznaczony do ruchu pieszego i odpowiednio utwardzony. Dokumenty umowy, umowa, kontrakt - zbiór dokumentów określających prawne, techniczne i ekonomiczne warunki realizacji robót lub usług oraz wzajemne prawa i obowiązki Zamawiającego i Wykonawcy zaakceptowane i podpisane przez obie strony. Częścią dokumentu umowy jest dokumentacja techniczna ( wraz z przedmiarami ) i STWiORB. Dokumentacja projektowa - wszelkie obliczenia, opisy i dane techniczne oraz rysunki dostarczane Wykonawcy przez Zamawiającego, jak równieŝ wszelkie obliczenia techniczne, rysunki, próbki, wzory, modele, instrukcje obsługi dostarczone przez Wykonawcę i zatwierdzone przez Zamawiającego. Droga - wydzielony pas terenu, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz ruchu pieszych, wraz z wszelkimi urządzeniami technicznymi związanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu. Droga tymczasowa (montaŝowa) - droga specjalnie przygotowana, przeznaczona do ruchu pojazdów obsługujących zadanie budowlane na czas jego wykonania, przewidziana do usunięcia po jego zakończeniu. Dziennik budowy dziennik wydany zgodnie z obowiązującymi przepisami - stanowi urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w toku wykonywanych robót. InŜynier Budowy osoba działająca z upowaŝnienia Zamawiającego, pełniąca nadzór inwestorski (Inspektor Nadzoru Inwestorskiego) na budowie w zakresie praw i obowiązków wynikających z Prawa Budowlanego ( art. 25 i 26). JeŜeli roboty budowlane będą wykonane w oparciu o kontrakt winno stosować się definicje sprecyzowane w warunkach kontraktu FIDIC. Jezdnia - część korony drogi przeznaczona do ruchu pojazdów. Kierownik budowy - osoba wyznaczona przez Wykonawcę, upowaŝniona do kierowania robotami i do występowania w jego imieniu w sprawach realizacji kontraktu. 4

7 D-M Wymagania ogólne. Korona drogi - jezdnia z poboczami lub chodnikami, zatokami, pasami awaryjnymi i pasami dzielącymi jezdnię. Konstrukcja nawierzchni - układ warstw nawierzchni wraz ze sposobem ich połączenia. Korpus drogowy - nasyp lub ta część wykopu, która ograniczona jest koroną drogi i skarpami rowów. Koryto - element uformowany w korpusie drogowym w celu ułoŝenia w nim konstrukcji nawierzchni. Kosztorys ofertowy - wyceniony, kompletny kosztorys ślepy. Kosztorys ślepy ( przedmiar robót wg definicji rozporządzenia z 2.IX.2004 w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno- uŝytkowego Dz.U. Nr 202,poz.2072) - wykaz robót z podaniem ich ilości, w kolejności technologicznej ich wykonania. W treści ST kosztorys ślepy moŝe występować jako przedmiar ofertowy. Księga obmiarów - zaakceptowany przez InŜyniera zeszyt z ponumerowanymi stronami, słuŝący do wpisywania przez Wykonawcę obmiaru dokonywanych robót w formie wyliczeń, szkiców i ewentualnych dodatkowych załączników ; wpisy w księdze obmiarów podlegają potwierdzeniu przez InŜyniera. Laboratorium - drogowe lub inne laboratorium badawcze, zaakceptowane przez Zamawiającego, niezbędne do przeprowadzenia wszelkich badań i prób związanych z oceną jakości materiałów i robót. a) Laboratorium Drogowe - laboratorium wykonujące badania kontrolne zlecone przez Nadzór (Inspektora Nadzoru) oraz wszystkie badania wymagane do końcowego odbioru robót ( równieŝ zlecone przez Inspektora Nadzoru ). b) Laboratorium Wykonawcy - laboratorium wykonujące badania kontrolne, obejmujące cały proces budowy od okresu przygotowawczego ( np. badań zgromadzonych materiałów ) poprzez etap budowy, aŝ do badań końcowych. c) Laboratorium wskazane przez Wykonawcę - laboratorium zaakceptowane przez Zamawiającego, wykonujące badania zlecone przez Wykonawcę i na jego koszt. d) Laboratorium uzgodnione (niezaleŝne) - laboratorium zaakceptowane przez Zamawiającego w wypadkach spornych lub wątpliwych ( w przypadku stwierdzenia usterek - na koszt Wykonawcy ). Materiały - wszelkie tworzywa niezbędne do wykonania robót, zgodnie z dokumentacją projektową i specyfikacjami, zaakceptowane przez InŜyniera. Nawierzchnia - warstwa lub zespół warstw słuŝących do przejmowania i rozkładania obciąŝeń od ruchu na podłoŝe gruntowe i zapewniających dogodne warunki dla ruchu. a) Warstwa ścieralna - wierzchnia warstwa nawierzchni poddana bezpośrednio oddziaływaniu ruchu i czynników atmosferycznych. b) Warstwa wiąŝąca - warstwa znajdująca się między warstwą ścieralną, a podbudową zapewniająca lepsze rozłoŝenie napręŝeń w nawierzchni i przekazywanie ich na podbudowę. c) Warstwa wyrównawcza -warstwa słuŝąca do wyrównania nierówności podbudowy lub profilu istniejącej nawierzchni. d) Podbudowa - dolna część nawierzchni słuŝąca do przenoszenia obciąŝeń od ruchu na podłoŝe ; podbudowa moŝe się składać z podbudowy zasadniczej i pomocniczej. e) Podbudowa zasadnicza - górna część podbudowy spełniająca funkcje nośne w konstrukcji nawierzchni ; moŝe składać się z jednej lub dwóch warstw. f) Podbudowa pomocnicza - dolna część podbudowy spełniająca obok funkcji nośnych funkcję zabezpieczenia nawierzchni przed działaniem wody, mrozu i przenikaniem cząstek podłoŝa ; moŝe zawierać warstwę mrozoodporna, odsączającą lub odcinającą. g) Warstwa odcinająca -warstwa stosowana w celu uniemoŝliwienia przenikania drobnych cząstek gruntu do warstwy nawierzchni leŝącej powyŝej. h) Warstwa odsączająca - warstwa słuŝąca do odprowadzenia wody przedostającej się do nawierzchni. Niweleta - wysokościowe i geometryczne rozwinięcie na płaszczyźnie pionowego przekroju w osi drogi lub obiektu mostowego. Objazd tymczasowy - droga specjalnie przygotowana i odpowiednio utrzymana, słuŝąca do przeprowadzenia ruchu publicznego w okresie trwania budowy. Operat kolaudacyjny - zbiór wszystkich dokumentów kontraktowych (umowy) z odnotowanymi zmianami zaistniałymi w czasie realizacji robót, wynikami wykonanych badań, pomiarów, przeprowadzonych prób stwierdzających jakość wykonanych robót oraz zestawienie ich ilości i rozliczeń, stanowiący podstawę do oceny i odbioru końcowego. Pas drogowy - wydzielony liniami rozgraniczającymi pas terenu przeznaczony do umieszczania w nim drogi oraz drzew i krzewów ; pas drogowy moŝe równieŝ obejmować teren przewidziany do rozbudowy drogi i budowy urządzeń chroniących ludzi i środowisko przed uciąŝliwościami powodowanymi przez ruch na drodze. PodłoŜe gruntowe - grunt rodzimy lub nasypowy, leŝący pod nawierzchnią do głębokości przemarzania, nie mniej jednak niŝ do głębokości, na której napręŝenia pionowe od największych obciąŝeń uŝytkowych wynoszą 0,02[ MPa ]. PodłoŜe ulepszone - wierzchnia warstwa podłoŝa leŝąca bezpośrednio pod nawierzchnią, ulepszona w celu umoŝliwienia przejęcia ruchu budowlanego i właściwego wykonania nawierzchni, spełniająca wymagania określone dla podłoŝa. 5

8 D-M Wymagania ogólne. Polecenie InŜyniera - wszelkie polecenia przekazane w formie pisemnej Wykonawcy przez InŜyniera, dotyczące sposobu realizacji robót lub innych spraw związanych z prowadzeniem budowy. Projektant - uprawniona osoba prawna lub fizyczna będąca autorem dokumentacji projektowej. Przedsięwzięcie budowlane - kompleksowa realizacja nowego połączenia drogowego lub całkowita modernizacja ( zmiana parametrów geometrycznych trasy w planie i przekroju podłuŝnym ) istniejącego połączenia. Przepisy obowiązujące przepisy aktów prawnych (ustaw, rozporządzeń, obwieszczeń i innych) aktualnych w chwili prowadzenia przedsięwzięcia budowlanego Przetargowa Dokumentacja Projektowa część Dokumentacji Projektowej, która wskazuje lokalizację, charakterystykę i wymiary obiektu będącego przedmiotem Robót. Rekultywacja roboty mające na celu uporządkowanie i przywrócenie pierwotnych funkcji terenom naruszonym w czasie realizacji zadania budowlanego.. Roboty - wszystkie czynności i usługi mające na celu zapewnienie prawidłowego oraz terminowego zakończenia realizacji zadania budowlanego lub ułatwiające tę realizację, w tym równieŝ dostarczania robocizny, materiałów i sprzętu. Roboty tymczasowe i towarzyszące opisano w pkt. 1.3 Specyfikacje techniczne - zbiór wytycznych i wymagań określających warunki i sposoby wykonania, kontroli, obmiaru, odbioru i płatności za roboty. Szerokość uŝytkowa obiektu szerokość jezdni (nawierzchni) przeznaczona dla poszczególnych rodzajów ruchu oraz szerokość chodników mierzona w świetle poręczy mostowych z wyłączeniem konstrukcji przy jezdni dołem oddzielającej ruch kołowy od ruchu pieszego. Teren budowy teren udostępniony przez Zamawiającego dla wykonania na nim robót oraz inne miejsca wymienione w kontrakcie jako tworzące część terenu budowy. Wada - jakakolwiek część robót wykonana niezgodnie z dokumentacją projektową, specyfikacjami technicznymi i innymi dokumentami umowy. Wykonawca - osoba prawna bądź fizyczna, z którą Zamawiający zawarł umowę na warunkach określonych w kontrakcie o wykonanie robót i usług w wyniku wyboru ofert lub jej legalni następcy prawni. Zadanie budowlane - część przedsięwzięcia budowlanego, stanowiąca odrębną całość konstrukcyjna lub technologiczną, zdolna do samodzielnego spełnienia przewidywanych funkcji techniczno - uŝytkowych ; zadanie moŝe polegać na wykonaniu robót związanych z budową, modernizacją, utrzymaniem oraz ochroną budowli drogowej lub jej elementu. Zamawiający - osoba prawna lub fizyczna zlecająca wykonanie robót na warunkach określonych w umowie i występująca jako strona zawartej umowy z Wykonawcą. Zamawiający jest równoznaczny z Inwestorem lub z Inwestorem Zastępczym jeŝeli taki będzie ustanowiony 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót. Przed rozpoczęciem robót Wykonawca powinien przeprowadzić inwentaryzację w terenie i wykonać dokumentację fotograficzną z przeprowadzonej rewizji. Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jakość ich wykonania oraz za ich zgodność z dokumentacją projektową, ST i poleceniami InŜyniera. Jest zobowiązany do wdroŝenia sposobu organizacji ruchu drogowego ( w oparciu o projekt organizacji ruchu na czas robót uzgodniony i zatwierdzony przez zarządzającego ruchem ), oznakowania odcinka robót oraz ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo ruchu na drodze od momentu przekazania placu budowy do odbioru końcowego robót (łącznie z okresem utrzymania robót ) Organizacja robót (przekazanie placu budowy, zaplecze dla potrzeb Wykonawcy). Zamawiający jest zobowiązany do przekazania Wykonawcy w określonym w dokumentach umowy terminie, placu budowy wraz ze wszystkimi wymaganymi uzgodnieniami prawnymi i administracyjnymi, dziennik budowy oraz zatwierdzoną dokumentację projektową wraz z ST ( jeśli dokumentacja znajduje się u Zamawiającego) a takŝe inne dokumenty niezbędne do przystąpienia robót określone w dokumentach umowy lub w aktach prawnych. Zamawiający winien przekazać po dwa egzemplarze: dokumentacji technicznej (projekty, przedmiary, inne) i ST. ZałoŜono, Ŝe Zamawiający nie wskazuje lokalizacji i współrzędnych punktów głównych trasy oraz reperów w terenie.wykonawca na własny koszt wykona tyczenie w/w elementów i wyznaczenia reperów (łącznie z wykonaniem osnowy realizacyjnej sytuacyjnowysokościowej, jeśli zajdzie taka konieczność) i przekaŝe odpowiednie opracowania (uzgodnione z Zamawiającym) z prac geodezyjnych. Zamawiający zastrzega sobie prawo dokonania kontroli pomiarów przy wykorzystaniu swoich słuŝb geodezyjnych. W przypadku występowania róŝnic w pomiarach ( wykonanych przez Zamawiającego i Wykonawcę), Wykonawca wykona ponownie pomiary i przekaŝe odpowiednie dokumenty Zamawiającemu. Koszty ponownych pomiarów ponosi strona, która błędnie wykonała te pomiary, chyba, Ŝe strony zadecydują inaczej. W przypadku gdy Zamawiający wskaŝe lokalizację punktów i reperów w terenie, na Wykonawcy spoczywa odpowiedzialność za ochronę przekazanych mu punktów pomiarowych do chwili odbioru końcowego robót. Uszkodzone lub zniszczone znaki geodezyjne Wykonawca odtworzy i utrwali na własny koszt. Wykonawca na Ŝądanie Zamawiającego wykona opracowanie dotyczące ochrony przed zniszczeniem zastabilizowanych punktów. ZałoŜono, Ŝe przekazanie placu budowy przez Zamawiającego nie oznacza przekazania terenu na zaplecze budowy. Wykonawca zapewni teren na zaplecze we własnym zakresie ( chyba ze Zamawiający zadecyduje inaczej) po uzgodnieniu z właścicielem terenu na którym, Wykonawca będzie chciał zorganizować zaplecze. Teren powinien zostać tak wybrany aby zapewnić bezpieczne składowanie materiałów oraz nie będzie wpływał niekorzystnie na otaczającą zabudowę i osoby trzecie. Wykonawca wykona, jeśli zaŝąda tego na etapie 6

9 D-M Wymagania ogólne. przetargu Zamawiający, projekt zagospodarowania zaplecza budowy wraz z uzyskaniem niezbędnych uzgodnień. Wykonawca jest odpowiedzialny za doprowadzenie, pomiar i koszty zuŝycia mediów na zapleczu i placu budowy: tj. elektryczności, gazu i wody. Wykonawca na zapleczu budowy zapewni indywidualne pomieszczenie, dostosowane do pracy dla InŜyniera Budowy. Zamawiający moŝe określić na etapie przetargu szczegóły dotyczące w/w pomieszczenia Ogrodzenie placu budowy, zabezpieczenie chodników i jezdni. Wykonawca jest zobowiązany do zabezpieczenia placu budowy oraz utrzymania na nim ruchu publicznego ( jeŝeli jest to konieczne ) w okresie trwania realizacji inwestycji, aŝ do zakończenia robót i ich odbioru końcowego. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca zobowiązany jest do wdroŝenia zatwierdzonego projektu organizacji ruchu, zabezpieczenia robót w okresie trwania budowy oraz wybudowania a potem likwidacji tymczasowych objazdów i przejazdów. W zaleŝności od potrzeb i postępu robót projekt organizacji ruchu powinien być na bieŝąco aktualizowany przez Wykonawcę i uzgadniany z Zamawiającym oraz ze stroną zainteresowaną W czasie wykonywania robót Wykonawca zobowiązany jest do dostarczenia, zainstalowania i obsługi tymczasowych urządzeń zabezpieczających takich jak: ogrodzenia, oświetlenie, sygnały i znaki ostrzegawcze, zapory, kładki dla pieszych itp. Wykonawca powinien zatrudnić dozorców i jest zobowiązany do podjęcia wszelkich innych środków niezbędnych dla ochrony robót, bezpieczeństwa pojazdów i pieszych. Wykonawca musi zapewnić w dzień i w nocy stałą i dobrą widoczność tych zapór i znaków, dla których jest to nieodzowne ze względów bezpieczeństwa. Wszystkie znaki, zapory i inne urządzenia zabezpieczające powinny być zaakceptowane przez InŜyniera. Fakt przystąpienia do robót z podaniem terminu rozpoczęcia i zakończenia robót, Wykonawca musi obwieścić publicznie przed ich rozpoczęciem, w sposób uzgodniony z InŜynierem ( radio, telewizja lokalna, prasa) oraz przez umieszczenie tablicy informacyjnej (pomimo, Ŝe jej umieszczanie nie jest obowiązkowe przy robotach liniowych) w miejscach określonych przez InŜyniera. Treść tablicy informacyjnej musi być zatwierdzona przez InŜyniera. Koszt ustawienia i wykonania takiej tablicy ponosi Wykonawca. W przypadku gdy inwestycja byłaby współfinansowana ze środków unijnych - koszt i wykonanie takiej tablicy leŝy równieŝ po stronie Wykonawcy. Tablicę taką naleŝy wykonać według szablonu otrzymanego od Zamawiającego. Na Wykonawcy spoczywa obowiązek utrzymywania tablic informacyjnych w dobrym stanie przez cały okres realizacji robót. Wykonawca jest równieŝ zobowiązany do indywidualnego powiadomienia o rozpoczętych robotach następujące jednostki: StraŜ PoŜarna, Policja, Pogotowie Ratunkowe oraz przewoźników komunikacji publicznej. Wykonawca wykona i uzgodni, jeśli Zamawiający uzna to zastosowane, projekt zagospodarowania placu budowy, utrzymania czystości dróg publicznych i ulic znajdujących się w obrębie placu budowy bądź obsługujących plac budowy. Projekt dotyczy równieŝ wykonania odpowiednich zabezpieczeń chodników i jezdni przyległych do prowadzonej budowy Dokumentacja projektowa powykonawcza, dokumentacja projektowa w trakcie prowadzenia robót, dokumentacja wykonana przed rozpoczęciem robót. Wykonawca we własnym zakresie wykona geodezyjną dokumentację powykonawczą. JeŜeli w trakcie wykonywania robót zajdzie konieczność uzupełnienia lub aktualizacji dokumentacji projektowej przekazanej przez Zamawiającego, Wykonawca uzupełnia lub aktualizuje dokumentację i odpowiednie ST na własny koszt oraz przedłoŝy je InŜynierowi do zatwierdzenia. Wykonawca przed rozpoczęciem robót jest zobowiązany do wykonania następujących opracowań: - projekt zaplecza i placu budowy jeŝeli wymaga tego Zamawiający. - projekt ochrony przekazanych punktów geodezyjnych z załoŝeniem jw. - plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia -program jakości robót - inne wymienione przez Zamawiającego na etapie prowadzenia przetargu na roboty budowlane Zgodność robót z dokumentacją projektową i ST. Dokumentacja projektowa, ST, oraz dodatkowe dokumenty przekazane Wykonawcy przez InŜyniera stanowią część umowy, a wymagania wyszczególnione choćby w jednym z nich są obowiązujące dla Wykonawcy tak, jakby zawarte były w całej dokumentacji. W przypadku rozbieŝności w ustaleniach bądź nieokreślenia w umowie waŝności poszczególnych dokumentów, obowiązuje następująca kolejność ich waŝności : 1) SIWZ na roboty budowlane wraz z umową 2) Specyfikacje Techniczne; 3) Dokumentacja Projektowa. 4) Przedmiar robót (wyceniony i po korekcie arytmetycznej) Wg Warunków Kontraktu na budowę FIDIC kolejność dokumentów tworzących kontrakt jest następująca: 1) Akt umowy 2) List Akceptujący 3) Oferta 4) Warunki Szczegółowe Kotraktu 5) Warunki Ogólne Kontraktu 6) Specyfikacja Techniczna 7) Dokumentacja Techniczna 8) Przedmiar robót (wyceniony i po korekcie arytmetycznej) WaŜność w/w dokumentów kontraktowych moŝe by skorygowana przez Zamawiającego na etapie przetargu. Wykonawca nie moŝe wykorzystywać błędów lub uproszczeń w Dokumentach umowy, a o ich wykryciu powinien natychmiast powiadomić InŜyniera, który dokona odpowiednich zmian i poprawek. Wszystkie wykonane roboty i dostarczone materiały muszą być zgodne z Dokumentacją Projektową i ST. Dane określone w Dokumentacji Projektowej i w ST są uwaŝane za wartości docelowe, od których dopuszczalne są odchylenia w ramach określonego przedziału tolerancji. Cechy materiałów i elementów budowli muszą być jednorodne i wykazywać bliską zgodność z określonymi wymaganiami, a rozrzuty tych cech nie mogą przekraczać dopuszczalnego przedziału tolerancji. JeŜeli została określona wartość minimalna lub maksymalna tolerancji albo obie te wartości, to roboty powinny być prowadzone w taki sposób, aby cechy tych materiałów lub elementów budowli nie znajdowały się w przewaŝającej mierze w pobliŝu wartości granicznych. W przypadku, gdy materiały lub roboty nie będą w pełni zgodne z Dokumentacją Projektową lub ST, ale osiągnięta zostanie moŝliwa do zaakceptowania jakość elementu budowli, to InŜynier Budowy moŝe zaakceptować takie roboty i zgodzić się na ich pozostawienie, jednak stosuje odpowiednie potrącenia od ceny kontraktowej zgodnie z ustaleniami szczegółowymi kontraktu i ST. W 7

10 D-M Wymagania ogólne. przypadku, gdy jakość jest niezadowalająca to takie materiały muszą być zastąpione innymi, a dany element budowli rozebrany i wykonany ponownie na koszt Wykonawcy Ochrona środowiska w czasie wykonywania robót. Wykonawca musi znać przepisy dotyczące ochrony środowiska naturalnego i przestrzegać ich w czasie prowadzenia robót. W okresie trwania realizacji umowy, aŝ do zakończenia i odbioru końcowego robót Wykonawca musi podejmować wszelkie uzasadnione kroki mające na celu stosowanie się do przepisów i norm dotyczących ochrony środowiska na placu budowy i wokół niego w celu uniknięcia wszelkich zagroŝeń i uciąŝliwości wynikających ze skaŝenia, hałasu i innych czynników. Stosując się do tych wymagań Wykonawca musi spełnić następujące warunki : a) miejsca na bazy, magazyny, składowiska i wewnętrzne drogi transportowe muszą być tak wybrane, aby nie powodowały zniszczeń w środowisku naturalnym ; b) plac budowy i wykopy muszą być tak utrzymywane, aby nie gromadziła się woda stojąca, c) istniejący drzewostan w pobliŝu prowadzenia robót musi być zabezpieczony przed uszkodzeniem, d) muszą być podjęte odpowiednie działania zabezpieczające przed : - zanieczyszczeniem zbiorników i cieków wodnych pyłami, paliwami, olejami, materiałami bitumicznymi, chemikaliami, i innymi szkodliwymi substancjami ; - zanieczyszczeniem powietrza pyłami i gazami ; - przekroczeniem dopuszczalnych norm hałasu ; - moŝliwością powstania poŝaru. Kary za zniszczony drzewostan obciąŝają Wykonawcę. Opłaty i kary za przekroczenie w okresie realizacji kontraktu norm określonych w odpowiednich przepisach dotyczących ochrony środowiska obciąŝają Wykonawcę Ochrona przeciwpoŝarowa. Wykonawca musi przestrzegać przepisów ochrony przeciwpoŝarowej, a w związku z tym musi dysponować określonym w odpowiednich przepisach sprawnym sprzętem przeciwpoŝarowym na terenie baz produkcyjnych, w pomieszczeniach biurowych, mieszkalnych,i magazynach oraz w maszynach i pojazdach. Materiały łatwopalne muszą być składowane w sposób zgodny z odpowiednimi przepisami i zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych. Wykonawca odpowiada za wszelkie straty spowodowane przez poŝar będący skutkiem realizacji robót lub wywołany przez personel Wykonawcy Materiały szkodliwe dla otoczenia. Nie dopuszcza się do stosowania materiałów, które w sposób trwały są szkodliwe dla otoczenia, a takŝe materiałów wywołujących szkodliwe promieniowanie o stęŝeniu większym od dopuszczalnego. Wszelkie materiały odpadowe uŝywane do robót powinny mieć aprobaty techniczne lub inne dokumenty wymagane w przepisach odrębnych, wydane przez uprawnioną jednostkę, jednoznacznie stwierdzające brak szkodliwego oddziaływania na środowisko. Materiały które są szkodliwe dla otoczenia tylko w czasie wykonywania robót, a których szkodliwość po zakończeniu robót zanika ( np. materiały pylaste ) mogą być uŝyte pod warunkiem przestrzegania odpowiednich wymagań, jeŝeli wymagają tego odpowiednie przepisy, Zamawiający powinien otrzymać zgodę na uŝycie tych materiałów wydaną przez właściwy organ administracji państwowej. JeŜeli Wykonawca uŝył materiałów szkodliwych dla otoczenia, a spowodowało to jakiekolwiek zagroŝenia dla środowiska, to konsekwencje z tego tytułu ponosi Wykonawca Ochrona własności publicznej i prywatnej. Wykonawca jest zobowiązany do ochrony własności publicznej i prywatnej przed uszkodzeniem lub zniszczeniem. JeŜeli w związku z zaniedbaniem, niewłaściwym prowadzeniem robot lub brakiem koniecznych działań ze strony Wykonawcy nastąpi uszkodzenie lub zniszczenie własności publicznej lub prywatnej, to Wykonawca na swój koszt naprawi lub otworzy uszkodzoną własność. Stan naprawionej własności nie moŝe być gorszy niŝ przed powstaniem uszkodzenia. Wykonawca jest w pełni odpowiedzialny za ochronę urządzeń uzbrojenia terenu takich jak przewody, rurociągi, kable teletechniczne itp. Wykonawca jest zobowiązany do uzyskania od właścicieli tych urządzeń potwierdzeń informacji dostarczonych mu przez Zamawiającego i związanych z dokładnym połoŝeniem tych urządzeń w obrębie placu budowy. O zamiarze przystąpienia do robót w pobliŝu urządzeń obcych Wykonawca powinien powiadomić właścicieli tych urządzeń(zgodnie z właściwymi uzgodnieniami branŝowymi i uzgodnieniem Zespołu Uzgodnienia Dokumentacji Projektowej ) i InŜyniera. W okresie trwania realizacji budowy Wykonawca jest zobowiązany do właściwego oznakowania i zabezpieczenia urządzeń obcych przed zniszczeniem lub uszkodzeniem. Zdemontowane skrzynki ochronne, włazy i inne, które nie będą wykorzystane podczas budowy i po zakończeniu naleŝy zdać protokolarnie właścicielom sieci. O fakcie przypadkowego uszkodzenia instalacji i urządzeń obcych Wykonawca musi bezzwłocznie poinformować InŜyniera i odpowiednie władze oraz współpracować z nimi dostarczając wszelkiej pomocy potrzebnej przy dokonywaniu napraw. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za wszelkie spowodowane przez siebie uszkodzenia urządzeń obcych wskazanych w dokumentach dostarczonych mu przez Zamawiającego. Zamawiający na etapie przetargu moŝe wymagać ubezpieczenia budowy z tytułu szkód losowych i odpowiedzialności cywilnej Ograniczenie obciąŝeń na osi pojazdów. Wykonawca musi stosować się do obowiązujących ograniczeń obciąŝeń osi pojazdów podczas transportu materiałów i sprzętu po drogach publicznych poza granicami placu budowy. Na stosowanie do transportu pojazdów ponadnormatywnych Wykonawca musi uzyskać od odpowiednich władz niezbędne zezwolenia. Wykonawca zobowiązany jest do kaŝdorazowego powiadamiania InŜyniera o fakcie uŝycia pojazdów ponadnormatywnych. Uzyskanie zezwolenia nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialności za uszkodzenia dróg spowodowane ruchem tych pojazdów. Wykonawca nie moŝe uŝywać pojazdów o ponadnormatywnych obciąŝeniach osi na istniejących i wykonywanych warstwach nawierzchni w obrębie placu budowy. 8

11 D-M Wymagania ogólne. Wykonawca jest odpowiedzialny za jakiekolwiek uszkodzenia spowodowane ruchem budowlanym i jest zobowiązany do naprawy uszkodzonych elementów na własny koszt zgodnie z poleceniami InŜyniera Bezpieczeństwo i higiena pracy. Podczas realizacji robót Wykonawca musi przestrzegać przepisów dotyczących BHP. W szczególności Wykonawca ma obowiązek zadbać, aby personel nie wykonywał pracy w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia oraz nie spełniających odpowiednich wymagań sanitarnych. Wykonawca musi zapewnić i utrzymywać w naleŝytym stanie wszelkie urządzenia zabezpieczające, socjalne, sprzęt i odpowiednia odzieŝ słuŝące ochronie Ŝycia i zdrowia oraz zapewniające bezpieczeństwo osób zatrudnionych na budowie. Wszelkie koszty z tym związane nie podlegają odrębnej zapłacie i muszą być uwzględnione w cenie umownej. Wykonawca zgodnie z przepisami ustawy Prawo budowlane sporządzi plan bezpieczeństwa ochrony zdrowia (bioz) Ochrona i utrzymanie budowli drogowej i jej elementów. Wykonawca jest odpowiedzialny za ochronę wykonywanych elementów budowli i wszelkich materiałów i urządzeń uŝywanych do prowadzenia robót od daty rozpoczęcia robót do ich zakończenia i odbioru końcowego. W okresie tym obowiązkiem Wykonawcy jest utrzymywanie budowli drogowej i jej elementów w zadowalającym stanie. JeŜeli Wykonawca w jakimkolwiek czasie zaniedba utrzymanie, to na polecenie InŜyniera powinien rozpocząć roboty utrzymaniowe nie później niŝ 24 godziny po otrzymaniu tego polecenia. W przeciwnym przypadku InŜynier ma prawo wstrzymać roboty Stosowanie się do prawa i innych przepisów. Wykonawca zobowiązany jest znać wszystkie aktualne przepisy (ich zmiany równieŝ) wydane przez władze centralne i miejscowe oraz inne przepisy i wytyczne, które są w jakikolwiek sposób związane z robotami i będzie w pełni odpowiedzialny za przestrzeganie tych praw, przepisów i wytycznych podczas prowadzenia robót. Wykonawca będzie przestrzegać praw patentowych i będzie w pełni odpowiedzialny za wypełnienie wszelkich wymagań prawnych odnośnie wykorzystania opatentowanych urządzeń lub metod i w sposób ciągły będzie informować InŜyniera o swoich działaniach, przedstawiając kopie zezwoleń i inne odnośne dokumenty Stosowanie norm i zbiorów przepisów prawnych a) Normy nie są aktem prawnym. NaleŜy pamiętać, Ŝe powołane normy nie są dokumentem do obligatoryjnego stosowania co oznacza, Ŝe materiały przeznaczone do wbudowania mogą wykazywać zgodność z wymaganiami podstawowymi w oparciu o inne dokumenty wymienione w ustawie o wyrobach budowlanych tj.: normy zharmonizowane, europejskie aprobaty techniczne, krajowe specyfikacje techniczne państwa członkowskiego UE lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, krajowe aprobaty techniczne. b) W poszczególnych specyfikacjach technicznych w pkt 10. Przepisach związane powołano normy w o oparciu które wykonano ST i dokumentacje techniczną oraz zalecane do wykorzystania w trakcie realizacji budowy. Producenci materiałów budowlanych mogą oferować wyroby wykonane zgodnie z innymi niŝ przywołane w specyfikacji technicznej normami, bądź teŝ z dokumentami wymienionymi w ppkt. a) c) Podane w ST normy są normami aktualnymi lub wycofanymi ( m. in. branŝowe). JeŜeli dla wymagań jednego materiału budowlanego aktualne jest kilka norm, zaleca się stosowanie tylko jednej wybranej normy. W przypadku braku pełnych wymagań dla materiałów w normach aktualnych, moŝna po uzgodnieniu z InŜynierem Budowy posłuŝyć się normami wycofanymi ( dotyczącymi np. technologii wykonania robót,określenia częstotliwości itd.), jeŝeli nie są sprzeczne ze sobą co do treści. c) W przypadku gdy powołane normy są normami krajowymi, mogą być równieŝ stosowane inne odpowiednie normy (zgodnie z zapisem ppkt a)) zapewniające równy lub wyŝszy poziom wykonania niŝ powołane normy, pod warunkiem ich sprawdzenia i pisemnego zatwierdzenia przez InŜyniera. RóŜnice pomiędzy powołanymi normami a ich proponowanymi zamiennikami muszą być dokładnie opisane przez Wykonawcę i przedłoŝone InŜynierowi do zatwierdzenia, d) Od rozpoczęcia robót budowlanych aŝ do ich zakończenia, będą obowiązywać postanowienia najnowszego wydania lub poprawionego wydania powołanych norm i przepisów o ile w warunkach umowy (kontraktu) nie postanowiono inaczej e) Wszelkie wątpliwości dotyczące wymagań normowych wyrobów i wykonania robót naleŝy rozwiązać z InŜynierem Budowy Wykopaliska Wszelkie wykopaliska, monety, przedmioty wartościowe, budowle oraz inne pozostałości o znaczeniu geologicznym lub archeologicznym odkryte na terenie budowy naleŝy umieścić pod opieką i w gestii Zamawiającego. Wykonawca zobowiązany jest powiadomić InŜyniera Budowy i postępować zgodnie z jego poleceniami. JeŜeli w wyniku tych poleceń Wykonawca poniesie koszty i/lub wystąpią opóźnienia w robotach, InŜynier Budowy po uzgodnieniu z Zamawiającym i Wykonawcą ustali wydłuŝenie czasu wykonania robót i/lub wysokość kwoty, o którą naleŝy zwiększyć cenę umowną. W przypadku odkrycia przedmiotów co do których istnieje przypuszczenie iŝ są one zabytkiem, Wykonawca jest obowiązany wstrzymać roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot i zabezpieczyć, przy uŝyciu dostępnych środków, przedmiot i miejsce odkrycia przed personelem Wykonawcy i osobami trzecimi. 2. WYMAGANIA DOTYCZĄCE WŁAŚCIWOŚCI WYROBÓW BUDOWLANYCH Przy wykonaniu robót budowlanych naleŝy stosować wyroby budowlane dopuszczone do obrotu powszechnego lub jednostkowego spełniające wymagania ustawy- Prawo budowlane oraz zgodne z ustawą o wyrobach budowlanych (DzU , 16 kwietnia 2004r.) oraz jej aktami wykonawczymi jak i ustawą o systemie oceny zgodności (DZU.nr166.poz 1360) aktualnymi w chwili wykonywania robót budowlanych. InŜynier budowy moŝe dopuścić do uŝycia tylko te materiały, które posiadają: 9

12 D-M Wymagania ogólne. - certyfikat na znak bezpieczeństwa wydanym przed , waŝnym do czasu wygaśnięcia dokumentu (zgodnie z art.40 w/w ustawy)- brak obowiązku wystawienia deklaracji zgodności - deklaracji zgodności wyrobów na podstawie oceny zgodności z Polską Normą (nie mającą statusu normy wycofanej po 11.X.2004) bądź aprobatą techniczną ( na podstawie deklaracji producent oznakował wyrób znakiem budowlanym) - wyrób jest oznakowany znakiem B(oznakowany w oparciu o krajową deklaracje zgodności wyrobu z PN lub AT wydaną przez producenta) lub znakiem CE ( oznakowany w oparciu o deklaracje zgodności wyrobu z PN-hEN lub EAT, wystawioną prze producenta lub jego upowaŝnionego przedstawiciela) zgodnie z przepisami ustawy o wyrobach budowlanych 2.1. Źródła uzyskania materiałów. Źródła uzyskania wszystkich materiałów powinny być wybrane przez Wykonawcę z wyprzedzeniem przed rozpoczęciem robót. Nie później jednak niŝ 3 tygodnie przed zaplanowanym uŝyciem materiałów Wykonawca musi dostarczyć InŜynierowi do zatwierdzenia szczegółowe informacje dotyczące proponowanego źródła wytwarzania lub wydobywania materiałów, wymagane świadectwa badań laboratoryjnych i reprezentatywne próbki materiałów. W przypadku nie zaakceptowania przez InŜyniera materiału ze wskazanego źródła Wykonawca ma obowiązek przedstawiania do akceptacji InŜyniera materiału z innego źródła. Zatwierdzenie przez InŜyniera partii materiałów z danego źródła nie oznacza, Ŝe wszystkie materiały z tego źródła będą przez InŜyniera dopuszczone do wbudowania. Wykonawca zobowiązany jest do prowadzenia na bieŝąco badań w celu udokumentowania, Ŝe materiały uzyskane z dopuszczonego źródła spełniają wymagania ST i innych przepisów odrębnych Pozyskanie materiałów miejscowych. Wykonawca odpowiada za uzyskanie pozwoleń od właścicieli i odnośnych władz na pozyskanie materiałów z jakichkolwiek źródeł miejscowych włączając w to źródła wskazane przez Zamawiającego i jest zobowiązany do dostarczenia InŜynierowi wymaganych dokumentów przed rozpoczęciem eksploatacji źródła. Wykonawca przedstawia InŜynierowi do zatwierdzenia dokumentację zawierającą raporty z badań terenowych i laboratoryjnych oraz proponowaną przez siebie metodę wydobycia i selekcji materiałów. Biorąc pod uwagę fakt, Ŝe na podstawie próbek pobranych ze źródła nie moŝna dokładnie określić granic zalegania materiałów i Ŝe mogą wystąpić normalne wahania ich cech, InŜynier moŝe polecić selekcję materiału z danej części źródła oraz moŝe odrzucić cześć źródła jako nie nadającą się do eksploatacji. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za spełnienie wymagań ilościowych i jakościowych materiałów z jakiegokolwiek źródła oraz ponosi wszelkie koszty związane z pozyskaniem i dostarczeniem materiałów. Wszystkie materiały odpowiadające wymaganiom pozyskane z wykopów na placu lub z innych miejsc wskazanych w dokumentach umowy powinny być wykorzystane do robót lub odwiezione na odkład. JeŜeli dokumenty umowy nie stanowią inaczej, w STWIORB załoŝono wywóz gruntu z odkadu i poniesienie kosztów składowania na składowisku. Wykonawca nie moŝe prowadzić Ŝadnych wykopów w obrębie placu budowy poza wykopami wyszczególnionymi w dokumentach umowy bądź tymi, na które InŜynier wyraził pisemną zgodę. Humus i nadkład czasowo zdjęte z terenu wykopów, ukopów i miejsc pozyskania kruszyw powinny być składowane w hałdach i wykorzystane przy zasypce ( jeŝeli ich przydatność jest zgodna z wymogami normowymi i STWiORB) lub do rekultywacji. Niewykorzystany humus winien być przewieziony na teren wskazany przez InŜyniera Budowy Po zakończeniu eksploatacji źródła materiały odpadowe powinny być z powrotem przemieszczone do wyrobisk. Skarpy powinny być złagodzone w stopniu jak najbardziej zbliŝonym do ukształtowania otaczającego terenu, nadkład równomiernie rozłoŝony i pokryty roślinnością. Eksploatacja źródeł materiałów musi być zgodna ze wszystkimi prawnymi regulacjami obowiązującymi na danym obszarze Inspekcja wytwórni materiałów. Wytwórnie materiałów mogą być okresowo kontrolowane przez InŜyniera w celu sprawdzenia zgodności stosowanych metod produkcyjnych z wymaganiami. InŜynier moŝe pobrać próbki materiałów w celu sprawdzenia ich właściwości, a wynik tych kontroli będzie podstawa akceptacji określonej partii materiałów pod względem jakości. Podczas przeprowadzania inspekcji wytworni InŜynier powinien mieć zapewnioną współpracę i pomoc Wykonawcy i producenta materiałów oraz swobodny dostęp w dowolnym czasie do tych części wytwórni, gdzie odbywa się produkcja materiałów przeznaczonych do realizacji kontraktu. Wytwórnia materiałów podlega przepisom wymienionym w pkt Materiały nie odpowiadające wymaganiom. Materiały nie odpowiadające wymaganiom Wykonawca musi wywieźć z placu budowy na własny koszt bądź złoŝyć w miejscu wskazanym przez InŜyniera. JeŜeli InŜynier zezwoli Wykonawcy na uŝycie tych materiałów do innych robót niŝ te, dla których zostały zakupione to koszt tych materiałów zostanie przewartościowany przez InŜyniera. JeŜeli materiały niezbadane i nie zaakceptowane przez InŜyniera zostaną wbudowane,wykonawca musi liczyć się z nie przyjęciem robót, usunięciem materiału i niezapłaceniem za wykonanie tych robót Przechowywanie i składowanie materiałów. Wykonawca musi zapewnić takie składowanie materiałów, aby były zabezpieczone przed zanieczyszczeniem, zachowały swoją jakość i przydatność do robót oraz zgodność z wymaganiami ST, a takŝe były dostępne do kontroli. Po zakończeniu robót Wykonawca musi doprowadzić miejsca czasowego składowania materiałów do ich pierwotnego stanu w sposób zaakceptowany przez InŜyniera. Miejsca czasowego składowania materiałów będą zlokalizowane w obrębie terenu budowy w miejscach uzgodnionych z InŜynierem budowy lub poza terenem budowy w miejscach zorganizowanych przez Wykonawcę i zaakceptowanych przez InŜyniera Wariantowe stosowanie materiałów. 10

13 D-M Wymagania ogólne. JeŜeli dokumentacja projektowa lub ST przewidują moŝliwość wariantowego zastosowania rodzaju materiału w wykonywanych robotach. Wykonawca musi powiadomić InŜyniera o rodzaju wybranego materiału co najmniej 3 tygodnie przed jego uŝyciem. JeŜeli materiał będzie wymagał przeprowadzenia badań, okres ten musi być odpowiednio przedłuŝony. Wybrany i zaakceptowany rodzaj materiału nie moŝe być zmieniany bez zgody InŜyniera. JeŜeli dokumentacja nie przewiduje wariantowego zastosowania materiałów to o zastosowaniu innych materiałów niŝ podanych w dokumentacji decyduje InŜynier w porozumieniu z Projektantem. Materiały te muszą jednak posiadać parametry równowaŝne w stosunku do materiałów załoŝonych w dokumentacji technicznej i spełniać wymagania ustawy o wyrobach budowlanych. 3. WYMAGANIA DOTYCZĄCE SPRZĘTU I MASZYN NIEZBĘDNYCH LUB ZALECANYCH DO WYKONANIA ROBÓT BUDOWLANYCH ZGODNIE Z ZAŁOśONĄ JAKOŚCIĄ Wykonawca jest zobowiązany do uŝywania jedynie takiego sprzętu, który nie spowoduje niekorzystnego wpływu na jakość wykonywanych robót. Sprzęt uŝywany do robót powinien być zgodny z ofertą Wykonawcy i powinien odpowiadać pod względem rodzaju wskazanych w ST i Programie Zapewnienia Jakości ( PZJ ) uzgodnionym przez InŜyniera. Liczba i wydajność sprzętu musi gwarantować przeprowadzenie robót w terminie przewidzianym umowie i zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST i wskazaniach InŜyniera Sprzęt będący własnością Wykonawcy lub wynajęty do wykonywania robót musi być stale utrzymywany w dobrym stanie technicznym i gotowości do pracy, a takŝe odpowiadać wymaganiom ochrony środowiska i przepisom dotyczącym jego uŝytkowania. JeŜeli wymagają tego przepisy Wykonawca zobowiązany jest do dostarczenia InŜynierowi kopii dokumentów potwierdzających dopuszczenie sprzętu do uŝytkowania. Jakikolwiek sprzęt, maszyny, urządzenia i narzędzia nie gwarantujące zachowania warunków umowy jak i działające ze szkodą na środowisko zostaną przez InŜyniera zdyskwalifikowane i nie będą dopuszczone do robót. 4. WYMAGANIA DOTYCZĄCE ŚRODKÓW TRANSPORT. Wykonawca jest zobowiązany do stosowania jedynie takich środków transportowych, które nie wpłyną niekorzystnie na jakość wykonywanych robót i właściwości przewoŝonych materiałów. Liczba środków transportu musi zapewnić wykonanie robót w terminie przewidzianym w umowie i zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji projektowej, ST i wskazaniach InŜyniera. Przy ruchu po drogach publicznych pojazdy muszą spełniać wymagania dotyczące przepisów ruchu drogowego. Środki transportu nie odpowiadające warunkom umowy będą na polecenie InŜyniera usunięte z placu budowy. Wykonawca na bieŝąco i na własny koszt musi usuwać wszelkie zanieczyszczenia spowodowane jego pojazdami na drogach publicznych i dojazdach do placu budowy. 4.1 Wywóz materiałów z rozbiórki ZałoŜono, Ŝe materiał z rozbiórki (np. gruz, elementy podbudów, elementy studzienek, uszkodzone krawęŝniki, nadmiar materiału po wykonaniu profilowania koryta itd.) który nie nadaje się do ponownego wbudowania staje się własnością Wykonawcy. Natomiast materiały które mogą zostać jeszcze wykorzystane (kostka kamienna, frez itd) oraz majątek Zarządcy Drogi, naleŝy przewieść w miejsce wskazane przez InŜyniera Budowy, chyba Ŝe InŜynier zadecyduje o tym, Ŝe materiał ten jest w ogóle zbędny, nie nadaje się do ponownego wbudowania wtedy staje się on własnością Wykonawcy. Szczegółowiej wywóz w/w materiałów opisano w ST D Rozbiórka elementów dróg Materiał z rozbiórki naleŝy przewieść w miejsce wybrane przez Wykonawcę i zutylizować. Koszty utylizacji bądź składowania na składowisku odpadów pokrywa Wykonawca. 5. WYMAGANIA DOTYCZĄCE WYKONANIA ROBÓT BUDOWLANYCH 5.1. Ogólne zasady wykonywania robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie z umową oraz za jakość zastosowanych materiałów i wykonywanych robót, za ich zgodność z dokumentacją projektową, wymaganiami ST, PZJ, poleceniami InŜyniera. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za dokładne wytyczenie sytuacyjne i wysokościowe wszystkich elementów robót zgodnie z wymiarami i rzędnymi określonymi w dokumentacji projektowej lub przekazanymi przez InŜyniera na piśmie. Po wyznaczeniu lokalizacji punktów głównych i reperów roboczych Wykonawca przekaŝe InŜynierowi plan tyczenia z domiarami punktów głównych. Prace związane z obsługą geodezyjną opisano szczegółowo w pkt. 5.2 oraz pkt Następstwa jakiegokolwiek błędu popełnionego przez Wykonawcę w wytyczeniu i wyznaczeniu robót muszą być, jeŝeli tego będzie wymagać InŜynier, poprawione przez Wykonawcę na własny koszt. Sprawdzenie przez InŜyniera wytyczenia robót lub wyznaczenia ich wysokości nie zwalnia Wykonawcy od odpowiedzialności za ich dokładność. InŜynier w sposób sprawiedliwy i bezstronny podejmuje decyzje we wszystkich sprawach związanych z jakością robót, oceną jakości materiałów i postępem robót, a ponadto we wszystkich sprawach związanych z interpretacją dokumentacji projektowej i ST oraz dotyczących akceptacji wypełniania warunków umowy przez Wykonawcę. Przy zastosowaniu warunków fidicowskich spory będą rozstrzygane na zasadzie rozjemstwa. Decyzje InŜyniera dotyczące akceptacji lub odrzucenia materiałów i elementów robót muszą być oparte na wymaganiach sformułowanych w umowie, dokumentacji projektowej i ST, a takŝe w normach i wytycznych. Przy podejmowaniu decyzji InŜynier uwzględnia wyniki badań materiałów i robót, rozrzuty normalnie występujące podczas produkcji i przy badaniach materiałów, dotychczasowe doświadczenia, wyniki badań naukowych oraz inne czynniki wpływające na rozwaŝaną kwestię. InŜynier jest upowaŝniony do kontroli wszystkich robót, materiałów dostarczonych na budowę, na niej produkowanych lub przygotowywanych. InŜynier powiadamia Wykonawcę o wykrytych wadach i odrzuca wszystkie materiały i roboty, które nie spełniają wymagań jakościowych określonych w dokumentacji projektowej i ST. Z odrzuconymi materiałami naleŝy postępować zgodnie z punktem 2.4. Polecenia InŜyniera powinny być wykonane (pod groźbą wstrzymania robót) w terminie przez niego wyznaczonym. Skutki finansowe z tego tytułu ponosi Wykonawca. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Program zapewnienia jakości ( PZJ ). 11

14 D-M Wymagania ogólne. Do obowiązków Wykonawcy naleŝy opracowanie programu zapewnienia jakości i przedstawienie go do aprobaty. W programie tym naleŝy przedstawić zamierzony sposób wykonania robót, moŝliwości techniczne, kadrowe i organizacyjne gwarantujące wykonanie robót zgodnie z dokumentacją projektową, ST oraz poleceniami i ustaleniami przekazanymi przez InŜyniera. Program zapewnienia jakości powinien zawierać : a) część ogólną opisującą : - organizację wykonania robót, w tym terminy i sposób prowadzenia robót, - organizację ruchu na budowie wraz z oznakowaniem robót ( jeŝeli ciąŝył na Wykonawcy obowiązek wykonania projektu oznakowania robót i organizacji ruchu zastępczego ), - bhp, - wykaz zespołów roboczych, ich kwalifikacje i przygotowanie praktyczne, - wykaz osób odpowiedzialnych za jakość i terminowość wykonania poszczególnych elementów robót, - system ( sposób i procedurę ) proponowanej kontroli i sterowania jakością wykonywanych robót, - wyposaŝenie w sprzęt i urządzenia do pomiarów i kontroli ( opis laboratorium własnego lub laboratorium, któremu Wykonawca zamierza powierzyć prowadzenie badań), - sposób oraz formę gromadzenia wyników badań laboratoryjnych, zapisu pomiarów, nastawienia parametrów sterujących, a takŝe wyciąganych wniosków i zastosowanych korekt w procesie technologicznym, proponowany sposób i formę przekazywania tych informacji InŜynierowi. b) część szczegółową opisującą ( dla kaŝdego asortymentu robót ) : - wykaz maszyn i urządzeń stosowanych na budowie z ich parametrami technicznymi oraz wyposaŝeniem w mechanizmy do sterowania i urządzenia pomiarowo - kontrolne, - rodzaje i ilość środków transportu oraz urządzeń do magazynowania i załadunku materiałów, - sposób zabezpieczenia i ochrony ładunków w czasie transportu, - sposób i procedurę pomiarów i badań (rodzaj i częstotliwość badań, pobieranie próbek, legalizacja i sprawdzanie urządzeń itp.) prowadzonych podczas dostaw materiałów, wytwarzania mieszanek i wykonywania poszczególnych elementów robót, - sposób postępowania z materiałami i robotami nie odpowiadającymi wymaganiom Zasady kontroli jakości robót. Celem kontroli robót powinno być takie sterowanie ich przygotowaniem i wykonaniem, aby osiągnąć załoŝoną jakość robót. Wykonawca jest odpowiedzialny za pełną kontrolę robót i jakości materiałów. Powinien zapewnić odpowiedni system kontroli włączając personel, laboratorium, sprzęt, zaopatrzenie i wszystkie niezbędne urządzenia. Przed zatwierdzeniem systemu kontroli InŜynier moŝe zaŝądać od Wykonawcy przeprowadzenia badań w celu stwierdzenia czy poziom ich wykonania jest zadowalający. Wykonawca musi przeprowadzać pomiary i badania z częstotliwością pozwalającą na stwierdzenie czy roboty wykonano zgodnie z wymaganiami zawartymi w dokumentacji projektowej i ST. Minimalne wymagania co do zakresu badań i ich częstotliwość powinny być określone w ST, normach i wytycznych. W przypadku, gdy nie zostały one tam określone InŜynier ustala zakres kontroli jaki jest konieczny, aby zapewnić wykonanie robót zgodnie z kontraktem. Wykonawca musi dostarczyć InŜynierowi świadectwa stwierdzające, Ŝe wszystkie stosowane urządzenia i sprzęt badawczy posiadają waŝną legalizację, zostały prawidłowo wykalibrowane i odpowiadają wymaganiom norm określających procedury badań. InŜynier musi mieć nieograniczony dostęp do pomieszczeń laboratoryjnych w celu ich inspekcji. InŜynier powiadamia Wykonawcę pisemnie o jakichkolwiek niedociągnięciach dotyczących urządzeń laboratoryjnych, sprzętu, zaopatrzenia laboratorium, pracy sprzętu lub metod badawczych. JeŜeli te są tak powaŝne, Ŝe mogą wpłynąć ujemnie na wyniki badań, InŜynier moŝe wstrzymać natychmiast uŝycie badanych materiałów do robót i dopuścić je do uŝycia dopiero wtedy, gdy niedociągnięcia w pracy laboratorium Wykonawcy zostaną usunięte i stwierdzona zostanie odpowiednia jakość badanych materiałów. Wszystkie koszty związane z organizacją i prowadzeniem niezbędnych badań, pomiarów i kontroli ponosi Wykonawca Pobieranie próbek. Próbki powinny być pobierane losowo. Zaleca się stosowanie statystycznych metod pobierania próbek, opartych na zasadzie, Ŝe wszystkie jednostkowe elementy produkcji mogą być wytypowane do badań z jednakowym prawdopodobieństwem. InŜynier musi mieć zapewnioną moŝliwość udziału w pobieraniu próbek. W przypadkach, gdy jakość stosowanych materiałów budzi wątpliwości InŜyniera, moŝe on zlecić przeprowadzenie dodatkowych badań (o ile Wykonawca z własnej woli nie usunie z budowy kwestionowanych materiałów, bądź ich nie ulepszy). Koszty tych dodatkowych badań Wykonawca pokrywa tylko w przypadku stwierdzenia usterek. W przeciwnym wypadku koszty ponosi Zamawiający. Pojemniki do pobierania próbek musza być dostarczone przez Wykonawcę i zatwierdzone przez InŜyniera. Próbki pobierane i dostarczane do badań muszą być odpowiednio opisane i oznakowane w sposób zaakceptowany przez InŜyniera Badania i pomiary. Wszystkie badania i pomiary muszą być przeprowadzane zgodnie z wymaganiami norm i/lub przepisami obowiązującymi. W przypadku, gdy normy nie obejmują jakiegokolwiek badania wymaganego w ST moŝna stosować wytyczne krajowe lub inne procedury badawcze zaakceptowane przez InŜyniera a zgodne z obowiązującymi przepisami. Przed przystąpieniem do pomiarów lub badań Wykonawca musi powiadomić InŜyniera o ich rodzaju, miejscu, co najmniej 4 dni przed planowanymi badaniami lub pomiarami. Po wykonaniu pomiaru lub badania Wykonawca musi przedstawić InŜynierowi do akceptacji ich wyniki na piśmie Raporty z badań. Wykonawca zobowiązany jest do przekazywania InŜynierowi kopii raportów z wynikami badań jak najszybciej, nie później jednak niŝ w terminie określonym w PZJ lub w dokumencie nadrzędnym w stosunku do ST. Wyniki badań (kopie ) muszą być przekazywane InŜynierowi na formularzach przez niego zaakceptowanych Badania prowadzone przez InŜyniera. 12

15 D-M Wymagania ogólne. W celu kontroli jakości materiałów i zatwierdzenia ich do stosowania InŜynier jest uprawniony do dokonywania kontroli, pobierania próbek i badania materiałów w miejscu ich wydobywania i wytwarzania. InŜynier musi mieć zapewnioną pomoc ze strony Wykonawcy robót i producenta materiałów. Po uprzedniej weryfikacji systemu kontroli robót prowadzonego przez Wykonawcę oraz na podstawie wyników badań dostarczonych przez Wykonawcę InŜynier ocenia zgodność materiałów i robót z wymaganiami ST. InŜynier moŝe pobierać próbki materiałów i prowadzić badania na swój koszt niezaleŝnie od Wykonawcy. JeŜeli wyniki tych badań wykaŝą, Ŝe raporty Wykonawcy są niewiarygodne, InŜynier zleca Wykonawcy lub niezaleŝnemu laboratorium przeprowadzenie powtórnych lub dodatkowych badań albo przy ocenie zgodności materiałów i robót z dokumentacją projektową i ST opiera się wyłącznie na własnych badaniach Atesty jakości materiałów i urządzeń. Przez atest w niniejszej specyfikacji naleŝy rozumieć deklaracje zgodności producenta określoną w ustawie o wyrobach budowlanych oraz ustawie o systemie oceny zgodności. Przed wykonaniem badań jakości materiałów przez Wykonawcę InŜynier moŝe dopuścić do uŝycia materiały posiadające deklaracje producenta (lub inne wymienione w pkt.2) stwierdzający ich pełną zgodność z warunkami podanymi w ST a głównie w przepisach obowiązujących. W przypadku materiałów, dla których atesty są wymagane przez ST, atest powinna posiadać kaŝda dostarczona do robót partia materiałów. Produkty przemysłowe powinny posiadać atesty wydane przez producenta i w razie potrzeby poparte wynikami wykonanych przez niego badań. Kopie wyników tych badań Wykonawca musi dostarczyć InŜynierowi. Urządzenia laboratoryjne i sprzęt kontrolno - pomiarowy zainstalowany w wytwórniach lub maszynach muszą mieć waŝną legalizację wydaną przez upowaŝnione instytucje. Materiały posiadające atesty, a urządzenia - waŝne legalizacje mogą być w kaŝdej chwili skontrolowane i jeŝeli zostanie stwierdzona ich niezgodność z ST, to materiały takie lub urządzenia zostaną odrzucone. Materiały i urządzenia muszą spełniać wymagania przepisów obowiązujących podanych w pkt. 10 niniejszej ST Dokumenty budowy Dziennik budowy. Jest wymaganym dokumentem prawnym obowiązującym Zamawiającego i Wykonawcę w okresie od przekazania Wykonawcy placu budowy do końca okresu gwarancyjnego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami odpowiedzialność za prowadzenie dziennika budowy spoczywa na Wykonawcy personalnie odpowiada za to Kierownik Budowy. Zapisy w dzienniku budowy musza być dokonywane na bieŝąco i dotyczyć przebiegu robót, stanu bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz technicznej i gospodarczej strony budowy. KaŜdy zapis w dzienniku budowy musi być opatrzony datą jego dokonania i podpisem osoby, która go dokonała z podaniem nazwiska oraz stanowiska słuŝbowego. Zapisy muszą być czytelne, dokonane trwałą techniką, w porządku chronologicznym, bezpośrednio jeden po drugim, bez przerw. Załączone do dziennika budowy protokoły i inne dokumenty muszą być oznaczone kolejnym numerem załącznika oraz opatrzone datą i podpisem Kierownika Budowy i InŜyniera. Do dziennika budowy naleŝy wpisywać w szczególności : - datę przekazania Wykonawcy placu budowy, - datę przekazania Wykonawcy przez Zamawiającego dokumentacji projektowej, - uzgodnienie przez InŜyniera programu zapewnienia jakości i harmonogramów robót, - terminy rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych elementów robót, - przebieg robót, trudności i przeszkody w ich prowadzeniu, okresy i przyczyny przerw w robotach, - uwagi i polecenia InŜyniera, - daty zarządzenia wstrzymania robót z podaniem przyczyny, - zgłoszenia i daty odbiorów robót zanikających, ulegających zakryciu oraz odbiorów częściowych i końcowych, - wyjaśnienia, uwagi i propozycje Wykonawcy, - stan pogody i temperaturę powietrza w okresie wykonywania robót podlegających ograniczeniom lub wymaganiom szczególnym w związku z warunkami klimatycznymi, - zgodność rzeczywistych warunków geotechnicznych z ich opisem w dokumentacji projektowej, - dane dotyczące czynności geodezyjnych ( pomiarowych ) dokonywanych przed i w trakcie wykonywania robót, - dane dotyczące sposobu wykonywania zabezpieczenia robót, - dane dotyczące jakości materiałów, pobierania próbek oraz wyniki przeprowadzonych badań z podaniem kto je przeprowadził, - inne istotne informacje o przebiegu robót. Propozycje, uwagi i wyjaśnienia Wykonawcy wpisane do dziennika budowy muszą być przedłoŝone InŜynierowi w celu ustosunkowania się do nich. Decyzje InŜyniera wpisane do dziennika budowy muszą być podpisane przez Wykonawcę z zaznaczeniem ich przyjęcia lub zajęciem stanowiska. Wpis Projektanta do dziennika budowy obliguje InŜyniera do ustosunkowania się. Projektant nie jest jednak stroną umowy i nie ma uprawnień do wydawania poleceń Wykonawcy robót Księga obmiaru. Księga obmiaru stanowi dokument pomocniczy pozwalający na rozliczenie faktycznego postępu kaŝdego z elementów robót. Obmiary wykonywanych robót przeprowadza się w jednostkach przyjętych w kosztorysie ofertowym i wpisuje do księgi obmiaru. W związku z tym Ŝe realizacja budowy odbywa się pod klucz rozliczenie za poszczególne roboty jest ryczałtowe. Obmiar w celach porównawczo-pogladowych będzie prowadzony w jednostkach ustalonych pomiędzy stronami. W celu określenia przerobów Zamawiający moŝe w porozumieniu z Wykonawcą ustalić formę rozliczenia obmiarowego Dokumenty laboratoryjne. Dzienniki laboratoryjne, deklaracje producenta materiałów, orzeczenia o jakości materiałów, recepty robocze i kontrolne wyniki badań Wykonawcy i Zamawiającego powinny być gromadzone w formie uzgodnionej w PZJ. Dokumenty te stanowią załączniki do odbioru robót. Powinny być one udostępnione na kaŝde Ŝyczenie Zamawiającego. 13

16 D-M Wymagania ogólne Pozostałe dokumenty budowy. Oprócz dokumentów wymienionych w p do dokumentów budowy zalicza się równieŝ : - pozwolenie na realizację zadania budowlanego, - protokoły przekazania placu budowy, - umowy cywilno - prawne z osobami trzecimi i inne umowy cywilno - prawne, - protokoły odbioru robót, - protokoły z narad i ustaleń, - korespondencję na budowie. -inne Przechowywanie dokumentów budowy. Dokumenty budowy muszą być przechowywane na placu budowy w miejscu odpowiednio zabezpieczonym. Zaginięcie któregokolwiek z dokumentów budowy pociąga za sobą konieczność natychmiastowego odtworzenia go w formie przewidzianej prawem. Wszelkie dokumenty budowy muszą być zawsze dostępne dla InŜyniera i przedstawiane do wglądu na Ŝyczenie Zamawiającego. 7.PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót. Obmiar robót musi określać faktyczny zakres wykonywanych robót podczas, gdy przedmiar robót wykonywany jest w oparciu o plan sytuacyjny i profile poprzeczne i podłuŝne. Obmiar przeprowadza się w jednostkach przyjętych w kosztorysie ofertowym i ST. Obmiar robót dokonuje Wykonawca po pisemnym powiadomieniu InŜyniera o zakresie i terminie obmiaru. O planowanym obmiarze robót Wykonawca musi powiadomić InŜyniera co najmniej 3 dni przed terminem obmiaru. Wyniki obmiaru muszą być wpisane do księgi obmiaru i zatwierdzone przez InŜyniera. InŜynier winien być obecny przy dokonywaniu obmiaru. JeŜeli InŜynier uzna Ŝe pomiary zostały wykonane niedbale, ilości wydają się znacznie zawyŝone albo Wykonawca nie zgłosi InŜynierowi dokonania obmiaru, moŝe nakazać wykonanie ponownego obmiaru. Wykonawca ma prawo Ŝądać dodatkowego wykonania obmiaru jeśli nie zgadza się z zakwestionowanymi ilościami przez InŜyniera. Jakikolwiek błąd lub przeoczenie (opuszczenie) w ilościach podanych w kosztorysie ślepym lub ST nie zwalnia Wykonawcy od obowiązku ukończenia wszystkich robót. Obmiar gotowych robót musi być przeprowadzany z częstotliwością wynikającą z konieczności miesięcznej płatności na rzecz Wykonawcy lub w innym czasie określonym w umowie ( ewentualnie ustalonym przez Wykonawcę i InŜyniera). PowyŜsza zasada wykonania obmiaru obowiązuje jeśli Zamawiający w dokumentach nadrzędnych do ST nie określi innych zasad 7.2. Zasady określania ilości robót i materiałów. Ilości wszelkich materiałów lub robót naleŝy mierzyć w jednostkach określonych w dokumentacji projektowej i/lub ST. Przedmiarową ilość robót zaokrągla się z dokładności do pełnych jednostek (m2, m3, m, szt., itp.). O ile dla pojedynczych elementów zadania budowlanego nie określono inaczej, wszystkie pomiary długości naleŝy wykonywać w poziomie wzdłuŝ linii osiowej. Wszystkie elementy robót określone w metrach mierzy się równolegle do podstawy. Jeśli ST dla danych robót nie wymagają inaczej, objętości naleŝy obliczać w m 3 jako iloczyn długości i średniej powierzchni przekroju. Nawierzchnie z kostki kamiennej, betonowej, klinkieru drogowego, betonu zwykłego, płyt drogowych betonowych oraz mieszanek mineralno-bitumicznych i asfaltów lanych oblicza się w metrach kwadratowych. Z obliczonych ilości potrąca się powierzchnie ścieków i szyn kolejowych (tramwajowych) mierzone w poziomie szyny wraz ze szczelinami. Nie naleŝy potrącać urządzeń obcych znajdujących się w podbudowie lub nawierzchni, których powierzchnia jest mniejsza od 1 m2. Przedmiaru/obmiaru koryta, warstw odsączających i podbudowy dokonuje się w metrach kwadratowych przyjmując długość odcinka po osi drogi lub chodnika, szerokość po prostej prostopadłej do osi drogi z uwzględnieniem poszerzeń na łukach i na skrzyŝowaniach. W przypadku gdy obmiar gruntu w wykopie, przekopie lub ukopie jest niemoŝliwy do przeprowadzenia, ilość gruntu naleŝy obmierzać w stanie spulchnionym na odkładzie lub na środkach transportowych z uwzględnieniem współczynnika spulchnienia Objętości przekopów drogowych oraz innych przekopów lub wykopów stałych, dla których przewidziano w projekcie umocnienie skarp, naleŝy obliczać według przekrojów poprzecznych przed umocnieniem skarp. Objętość ziemi przeznaczonej na zasypanie wykopów tymczasowych naleŝy obliczać jako róŝnicę między objętością wykonanego wykopu a objętością urządzenia lub obiektów wybudowanych w wykopie do poziomu terenu. Przy wykonywaniu instalacji (np. przewodów rurowych) objętość ziemi do zasypania oblicza się jako róŝnicę objętości wykopu i sumy objętości ułoŝonej rury i objętości podbicia ( np. piasek, Ŝwir, podkład betonowy) i przykrycia (piasek) rury. Objętość wykopów dla zbiorników (obiektów) okrągłych o średnicy większej od 300 cm obmiarowuje się przy załoŝeniu iŝ dno wykopu ma kształt takŝe okrągły, natomiast o śr. mniejszej od 300 cm jako kwadratowy lub prostokątny. Ilości, które mają być obmierzone wagowo powinny być waŝone w megagramach lub kilogramach ( zgodnie z wymaganiami ST ). Pojazdy uŝywane do przewoŝenia materiałów, których obmiar następuje poprzez określenie ich masy na pojeździe powinny być waŝone co najmniej raz dziennie w czasie wskazanym przez InŜyniera. Materiały te powinny być one przewoŝone pojazdami o kształcie skrzyni, której pojemność moŝna łatwo i dokładnie określić. Objętość materiału przewoŝonego jednym pojazdem kaŝdego typu powinna być przed rozpoczęciem robót uzgodniona na piśmie między Wykonawcą, a InŜynierem. Obmiar objętości następuje w punkcie dostawy materiału. KaŜdy pojazd powinien być oznakowany w sposób czytelny, umoŝliwiający identyfikację. 14

17 D-M Wymagania ogólne. InŜynier ma prawo sprawdzać losowo stopień załadowania pojazdów. JeŜeli przy losowej kontroli stwierdzi on, Ŝe objętość lub masa materiału przewoŝonego danym pojazdem jest mniejsza od uzgodnionej, to całość materiałów przewiezionych przez ten pojazd od czasu poprzedniej kontroli zostanie zredukowana w stopniu określonym przez stosunek objętości lub masy obmierzonej do uzgodnionej. Ilość lepiszczy bitumicznych jest określana w megagramach. W przypadku elementów standaryzowanych takich jak profile walcowane, drut, rury, elementy w rolkach lub belach, siatka ogrodzeniowa itp., dla których w deklaracji producenta podano ich wymiary lub masę, dane te mogą stanowić podstawę obmiaru. Wymiary lub masa tych elementów mogą być losowo sprawdzane na budowie, a ich akceptacja następuje wtedy na podstawie tolerancji określonych przez producenta ( o ile takich tolerancji nie określono w ST lub aktualnych normach ) Urządzenia i sprzęt pomiarowy. Wszystkie urządzenia i sprzęt pomiarowy stosowane w czasie obmiaru robót muszą być zaakceptowane przez InŜyniera. Powinny one być dostarczone przez Wykonawcę. JeŜeli wymagają badań atestujących, to Wykonawca powinien posiadać aktualne świadectwa legalizacji. W czasie całego okresu trwania robót muszą być utrzymywane przez Wykonawcę w dobrym stanie technicznym ( właściwe przechowywanie, obsługa, niedostępność dla osób niepowołanych ) Wagi i zasady waŝenia. JeŜeli stosowana metoda obmiaru wymaga waŝenia, Wykonawca powinien zapewnić dostęp do wag odpowiednie ilości i miejscach zaakceptowanych przez InŜyniera. Wagi powinny posiadać waŝne świadectwa legalizacji. Wykonawca moŝe uŝywać publicznych urządzeń wagowych pod warunkiem, Ŝe były one atestowane i posiadają waŝne świadectwa legalizacji. InŜynier moŝe zadecydować o zaniechaniu waŝenia jeśli uzna, Ŝe są to czynności zbędne przy odbudowie drogi Czas przeprowadzenia obmiaru. Obmiary naleŝy przeprowadzać przed częściowym lub końcowym odbiorem robót, a takŝe w przypadku występowania dłuŝszej przerwy w robotach i zmiany Wykonawcy robót. Obmiar robót zanikających przeprowadza się w czasie ich wykonywania. Obmiar robót ulegających zakryciu przeprowadza się przed ich zakryciem. Roboty pomiarowe do obmiaru oraz nieodzowne obliczenia muszą być wykonane w sposób zrozumiały i jednoznaczny. Wymiary skomplikowanych powierzchni lub objętości muszą być uzupełnione odpowiednimi szkicami umieszczonymi na karcie księgi obmiaru. W razie braku miejsca szkice mogą być dołączone do księgi obmiaru w formie oddzielnego załącznika, którego wzór musi być uzgodniony z InŜynierem. 8. Odbiór robót Rodzaje odbiorów robót. W zaleŝności od ustaleń odpowiednich ST roboty podlegają następującym etapom odbioru, dokonywanym przez InŜyniera przy udziale Wykonawcy : - odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu, - odbiór częściowy, - odbiór ostateczny, - odbiór pogwarancyjny Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu. Polega na on finalnej ocenie ilości i jakości wykonywanych robót, które w dalszym procesie realizacji ulegną zakryciu. Odbiór ten musi być dokonany w czasie umoŝliwiającym wykonanie odpowiednich korekt i poprawek bez hamowania ogólnego postępu robót. Odbioru tych robót dokonuje InŜynier. Gotowość danej części robót do odbioru zgłasza Wykonawca wpisem do dziennika budowy i jednoczesnym powiadomieniem InŜyniera. Odbiór powinien by przeprowadzony niezwłocznie, nie później jednak niŝ w ciągu 3 dni od daty zgłoszenia wpisem do dziennika budowy i powiadomienia o tym fakcie InŜyniera. Jakość i ilość robót zanikających i ulegających zakryciu ocenia InŜynier na podstawie dokumentów zawierających komplet wyników badań laboratoryjnych i w oparciu o przeprowadzone pomiary w konfrontacji z dokumentacja projektową, ST i uprzednimi ustaleniami. W przypadku stwierdzenia odchyleń od przyjętych wymagań i innych wcześniejszych ustaleń InŜynier ustala zakres robót poprawkowych lub podejmuje decyzje dotyczące zmian i korekt. W wyjątkowych przypadkach InŜynier podejmuje decyzję o dokonaniu potrąceń. Przy ocenie odchyleń i podejmowaniu decyzji o robotach poprawkowych lub dodatkowych InŜynier uwzględnia tolerancje i zasady odbioru podane w ST dotyczących danej części robót Odbiór częściowy. Polega on na ocenie ilości i jakości wykonanych części robót wraz z ustaleniem naleŝnego wynagrodzenia. Odbioru częściowego robót dokonuje się wg zasad obowiązujących przy dokonywaniu odbioru ostatecznego Odbiór ostateczny. Odbiór ostateczny polega na finalnej ocenie rzeczywistego wykonania robót w odniesieniu do ich ilości, jakości i wartości. Całkowite zakończenie robót oraz gotowość do odbioru ostatecznego powinny być stwierdzone przez Wykonawcę wpisem do dziennika budowy z bezzwłocznym pisemnym powiadomieniem o tym fakcie InŜyniera. Odbiór ostateczny następuje w terminie ustalonym w warunkach kontraktu, licząc od dnia potwierdzenia przez InŜyniera zakończenia robót i kompletności oraz prawidłowości operatu kolaudacyjnego. 15

18 D-M Wymagania ogólne. Odbioru ostatecznego robót dokonuje w obecności InŜyniera i Wykonawcy komisja wyznaczona przez Zamawiającego. Komisja odbierająca roboty dokonuje ich oceny ilościowej i jakościowej na podstawie przedłoŝonych dokumentów, wyników badań i pomiarów, oceny wizualnej oraz zgodności wykonania robót z dokumentacją projektową i ST. W toku odbioru ostatecznego robót komisja zapoznaje się z realizacją ustaleń przyjętych w trakcie odbiorów robót zanikających i ulęgających zakryciu, zwłaszcza w zakresie wykonania robót uzupełniających i poprawkowych. W przypadku niewykonania wyznaczonych robót poprawkowych lub uzupełniających w warstwie ścieralnej lub robotach wykończeniowych komisja przerywa swoje czynności i ustala nowy termin odbioru ostatecznego. W przypadku stwierdzenia przez komisję, Ŝe jakość robót w poszczególnych asortymentach nieznacznie odbiega od tolerancji wymaganej w dokumentacji projektowej i ST, a nie ma to większego wpływu na cechy eksploatacyjne obiektu i bezpieczeństwo ruchu, komisja dokonuje potrąceń i ustala o ile zmniejsza się wartość wykonanych robót w stosunku do wartości przyjętej w dokumentach kontraktowych. Odbiór robót związanych z wyznaczeniem trasy ulic w terenie następuje na podstawie szkiców i dzienników pomiarów geodezyjnych lub protokołu kontroli geodezyjnej, które Wykonawca przedkłada InŜynierowi Dokumenty do odbioru ostatecznego. Do odbioru ostatecznego Wykonawca musi przygotować następujące dokumenty : - dokumentacja projektowa z naniesionymi zmianami, - Specyfikacje Techniczne ( STWiORB) jeŝeli będzie tego wymagał Zamawiający, - uwagi i zalecenia InŜyniera, zwłaszcza dotyczące odbioru robót zanikających i ulegających zakryciu i udokumentowanie wykonania jego zaleceń, - recepty i ustalenia technologiczne, dokumentacja powykonawcza - dzienniki budowy i księgi obmiaru, - wyniki pomiarów kontrolnych oraz badań i oznaczeń laboratoryjnych zgodnie z ST i PZJ, - deklaracje producentów wbudowanych materiałów, - opinia technologiczna sporządzona na podstawie wszystkich wyników badań i pomiarów załączonych do dokumentów odbioru, a wykonywanych zgodnie z ST i PZJ, - sprawozdanie techniczne lub operat kolaudacyjny jeśli jest wymagany, - dokumentacja inwentaryzacyjna ( chyba Ŝe Zamawiający zaŝąda przedłoŝenia przed rozpoczęciem robót ) - inne dokumenty wymagane przez Zamawiającego. Sprawozdanie techniczne powinno zawierać : - zakres i lokalizację wykonanych robót, - wykaz zmian wprowadzonych w stosunku do dokumentacji projektowej przekazanej przez Zamawiającego, - uwagi dotyczące warunków realizacji robót, - datę rozpoczęcia i zakończenia robót. Po zapoznaniu się ze wszystkimi w/w dokumentami przygotowanymi i przedłoŝonymi przez Wykonawcę oraz po dokonaniu oględzin wykonanych robót komisja odbierająca roboty sporządza protokół odbioru ostatecznego robót według wzoru ustalonego przez Zamawiającego. Protokół ten jest podstawowym dokumentem stwierdzającym dokonanie odbioru ostatecznego robót. W przypadku, gdy wg komisji roboty pod względem przygotowania dokumentacyjnego nie są gotowe do odbioru ostatecznego, komisja w porozumieniu z Wykonawcą wyznacza ponowny termin ostatecznego odbioru robót. Wszystkie zarządzone przez komisję roboty poprawkowe lub uzupełniające muszą być zestawione według wzoru ustalonego przez Zamawiającego. Termin wykonania robót poprawkowych i uzupełniających wyznacza komisja Odbiór pogwarancyjny : Odbiór pogwarancyjny polega na ocenie robót, które wykonano w związku z koniecznością usunięcia wad stwierdzonych przy odbiorze ostatecznym oraz wad, które powstały w okresie gwarancyjnym. Odbiór pogwarancyjny dokonywany jest na podstawie oceny wizualnej obiektu z uwzględnieniem zasad odbioru ostatecznego. 8.7 Częstotliwości badań i tolerancje W poszczególnych specyfikacjach szczegółowych podano proponowane częstotliwości badań i pomiarów. InŜynier moŝe zadecydować o przeprowadzeniu większej ilości badań jeśli ma podstawy: Ŝe wbudowywany materiał jest wątpliwej jakości, roboty wykonano niedbale np. podejrzenie ułoŝenia warstw o zaniŝonej grubości nie mieszczącej się w tolerancji błędu. wyniki badań są rozbieŝne InŜynier moŝe zadecydować o zmniejszeniu częstotliwości badań i pomiarów jeśli uzna, Ŝe proponowane w niniejszej ST ilości są nieadekwatne do rzeczywistego zakresu robót. 9. Rozliczenie robót towarzyszących i tymczasowych oraz podstawa płatności. 9.1 Roboty towarzyszące i tymczasowe Definicję robót towarzyszących i tymczasowych podano w pkt. 1.3 Koszty jak i zakres robót towarzyszących i tymczasowych ujęte są w cenach jednostkowych poszczególnych elementów rozliczeniowych opisanych w punkcie 9 kaŝdej ze specyfikacji technicznej 9.2. Ustalenia ogólne. Podstawą płatności jest cena jednostkowa (za jednostkę obmiarową) skalkulowaną przez Wykonawcę dla danej pozycji ślepego kosztorysu (przedmiaru robót scalonych). Cena jednostkowa musi uwzględniać wszystkie czynności i materiały związane z wykonaniem elementu budowli zgodnie z dokumentacją projektową i ST. Cena jednostkowa obejmuje : - robociznę bezpośrednią, 16

19 D-M Wymagania ogólne. - wartość zuŝytych materiałów wraz z kosztami ich zakupu, dostawy, pozyskania - wartość pracy sprzętu ( kaŝdorazowo: dowóz, wywóz, przewóz, wyładunek na terenie budowy i poza nim) wraz z kosztami jednorazowymi ( sprowadzenie sprzętu na plac budowy i z powrotem, montaŝ i demontaŝ na stanowisku pracy ), - koszty pośrednie, w skład których wchodzą: Koszty własne: płace personelu, kierownictwa budowy, pracowników nadzoru; wszelkie ubezpieczenia, koszty za zniszczenia; eksploatacji zaplecza budowy ( w tym doprowadzeniu energii i wody, budowy dróg dojazdowych, itp. ), koszty oznakowania robót, wydatki związane z BHP i PpoŜ., koszt usług obcych na rzecz budowy, opłaty za dzierŝawę zaplecz budowy, placów i bocznic, koszt ekspertyz dotyczących wykonanych robót oraz koszty zarządu przedsiębiorstwa Wykonawcy, amortyzacja, koszty przeglądów sprzętu, napraw i konserwacji i inne Koszty związane z umową - Koszt dostosowania się do wymagań warunków umowy i wymagań ogólnych zawartych w D-M a nie wyszczególnione w kosztorysie ślepym. Koszty związane z robotami, koszty robót przygotowawczych (np. inwentaryzacja, niwelacja, zabezpieczenie drzew), utrzymanie czystości nawierzchni dróg na wyjazdach z placu budowy ), koszty odwodnienia ( pompowanie, drenaŝe tymczasowe itp.), szalunków, koszty składowania na wysypie materiałów z rozbiórki i robót ziemnych, koszty geodezyjne (inne niŝ wytyczenie punktów głównych i reperów oraz wykonania dokumentacji powykonawczej), organizacji ruchu zastępczego: objazdów, przejazdów wymienionych w punkcie 9.2.2, koszty związane z aktualizacją projektu organizacji ruchu, opracowań przedwykonawczych ( np. PZJ, ochrona znaków geodezyjnych) i powykonawczych ( np. dokumentacja powykonawcza), koszty poniesione na pomiary i badania i inne. - zysk kalkulacyjny zawierający ewentualne ryzyko Wykonawcy z tytułu innych wydatków, które mogą być poniesione w czasie realizacji robót i w okresie gwarancyjnym, - podatki obliczone zgodnie z obowiązującymi przepisami. Cena jednostkowa zaproponowana przez Wykonawcę w kosztorysie ofertowym za dany element budowli jest ostateczna i wyklucza moŝliwość Ŝądania dodatkowej zapłaty za wykonanie robót objętych daną pozycją kosztorysową za wyjątkiem przypadków omówionych w warunkach umowy. W przypadku wystąpienia robót dodatkowych, tj. takich których nie moŝna było przewidzieć w trakcie wykonania projektu, specyfikacje techniczne oraz dokumentacja rozliczeniowa winna być wykonana wg odrębnej umowy, chyba, Ŝe umowa kontraktowa przewiduje sposób rozliczenia robót dodatkowych. Dodatkowe specyfikacje techniczne bądź dokumentację projektową winien wykonać Projektant za dodatkową odpłatnością. W/w dokumenty mogą być sporządzone przez Wykonawcę w porozumieniu z InŜynierem Budowy i po uzyskaniu akceptacji rozwiązań przez Projektanta. Koszty wykonania dokumentacji ponosi Zamawiający Organizacja ruchu tymczasowa : objazdy, przejazdy Koszt wybudowania objazdów/przejazdów obejmuje: (a) opracowanie oraz uzgodnienie z InŜynierem i odpowiednimi instytucjami projektu organizacji ruchu na czas trwania budowy, wraz z dostarczeniem kopii projektu InŜynierowi i wprowadzaniem dalszych zmian i uzgodnień wynikających z postępu robót, (b) ustawienie tymczasowego oznakowania i oświetlenia zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa ruchu ( wymagania dla oznakowania pionowego i poziomego dla organizacji ruchu zastępczego oraz sposób rozliczenia opisano w odpowiednich ST (c) konstrukcję tymczasowej nawierzchni, ramp, chodników, krawęŝników, barier, oznakowań i drenaŝu, (d) tymczasową przebudowę urządzeń obcych. Koszt utrzymania objazdów/przejazdów obejmuje: (a) oczyszczanie, przestawienie, przykrycie i usunięcie tymczasowych oznakowań pionowych, poziomych, barier i świateł, (b) utrzymanie płynności ruchu publicznego. Koszt likwidacji objazdów/przejazdów obejmuje: (a) usunięcie wbudowanych materiałów i oznakowania, (b) doprowadzenie terenu do stanu pierwotnego. Koszt organizacji placu budowy obejmuje wszelkie czynności związane z organizacja placu budowy zgodnie z SIWZ i ST ryczałt 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Ustawa z dnia 07 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia r. (Jednolity tekst Dz.U z późn zm). Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie.(dz.u ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie dziennika budowy, montaŝu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia.(dz.u ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.(dz.u ) 17

20 D-M Wymagania ogólne. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych.(dz.u ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym(dz.u ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich jednostek organizacyjnych upowaŝnionych do ich wydawania.(dz.u ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upowaŝnionych do ich wydawania(.dz.u ) Ustawa z dnia r. Prawo geodezyjne i kartograficzne.jednolity tekst: (Dz.U ) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia r. w sprawie określenia rodzajów materiałów stanowiących państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, sposobu i trybu gromadzenia i wyłączania z zasobu oraz udostępniania zasobu- (Dz.U ) Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia r. w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej- (Dz.U ) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.(dział dziesiąty dot. BHP)Jednolity tekst: (Dz.U ) Rozporządzenie Ministra Komunikacji oraz Administracji Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót drogowych i mostowych (Dz.U ) Ustawa z dnia r. o ochronie przeciwpoŝarowej.jednolity tekst (Dz.U ) Ustawa z dnia r. o dozorze technicznym.(dz.u ) Ustawa z dnia r. o drogach publicznych.jednolity tekst (Dz.U ) Ustawa z dnia r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.(dz.u ) Ustawa z dnia r. o systemie oceny zgodności. Jednolity tekst Dz.U Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 (Dz.U. Nr ) Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych ( Dz. U. Nr 19, poz. 177 ) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z póŝn zm. ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 grudnia 2002 r.- w sprawie systemów oceny zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu ich oznaczania znakowaniem CE ( Dz. U. Nr 209, poz ) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy ( Dz.U. Nr 169, poz ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych ( Dz. U. Nr 47, poz. 401 ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz.1126 ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dni 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno uŝytkowego ( Dz. U. Nr 202, poz ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobu deklarowania wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym ( Dz. U. Nr 198, poz ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 sierpnia 2004 r.- zmieniające rozporządzenie w sprawie dziennika budowy, montaŝu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zamawiającego dane dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ( Dz. U. Nr 198, poz ) Uwaga: PowyŜsze akty prawne mogą być nieaktualne. Mając na myśli słowo Ustawy naleŝy je łączyć odpowiednimi aktami wykonawczymi dotyczącymi wykonania i odbioru robót budowlanych 10.2 Normy Normy podano w przepisach związanych w specyfikacjach szczegółowych. 18

21 D Wyznaczenie i odtworzenie trasy drogi i punktów wysokościowych SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Wyznaczenie i odtworzenie trasy drogi i punktów wysokościowych 19

22 D Wyznaczenie i odtworzenie trasy drogi i punktów wysokościowych Ilekroć w niniejszym opracowaniu będzie mowa o specyfikacji technicznej (ST) bądź Szczegółowej Specyfikacji Technicznej ( SST) bądź Ogólnej Specyfikacji Technicznej (OST) to naleŝy przez to rozumieć Specyfikację Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (STWiORB). 1. WSTĘP 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem robót pomiarowych sytuacyjno wysokościowych w ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2. Zakres stosowania ST Specyfikacja techniczna (ST) ma zastosowanie jako część dokumentacji umowy dla realizacji robót na w/w zadanie 1.3. Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wszystkimi czynnościami umoŝliwiającymi i mającymi na celu wyznaczenie i odtworzenie trasy w terenie i punktów wysokościowych W zakres robót pomiarowych wchodzą: a) wyznaczenie sytuacyjne i wysokościowe punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowych ( w tym reperów roboczych) b) sprawdzenie wyznaczenia sytuacyjnego i wysokościowego punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowych, c) uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami, wyznaczenie dodatkowych reperów, d) wyznaczenie i odtworzenie w terenie przebiegu trasy drogowej oraz elementów infrastruktury drogowej jeŝeli takie występują np.:chodniki, wjazdy, zatoki postojowe, autobusowe itp), e) wyznaczenie przebiegu trasy projektowanych urządzeń podziemnych, jeŝeli takie występują (np. kanalizacja, sieci teletechniczne i energetyczne ), f) wyznaczenie przekrojów poprzecznych, z ewentualnym wytyczeniem dodatkowych przekrojów, g) zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem oraz oznakowanie w sposób ułatwiający odszukanie i ewentualne odtworzenie. h) opracowanie dokumentacji przedwykonawczej i powykonawczej związanej z pracami pomiarowymi wykonania dokumentacji powykonawczej min.3 komplety map powykonawczych w wersji papierowej oraz elektronicznej opracowanie dokumentacji zabezpieczenia osnowy geodezyjnej zgodnie z SIWZ Określenia podstawowe Punkty główne trasy - punkty załamania osi trasy, punkty kierunkowe oraz początkowy i końcowy punkt trasy. Dokumentacja geodezyjna i kartograficzna- jest to zbiór dokumentów powstałych w wyniku geodezyjnych prac polowych i kameralnych oraz opracowań kartograficznych. Dziennik prac geodezyjnych - zeszyt z ponumerowanymi stronami, słuŝący do notowania wszelkich uzgodnień dokonywanych pomiędzy Wykonawcą i InŜynierem Budowy. Granica ustalona wg stanu prawnego - jest to granica ustalona w trybie postępowania: rozgraniczeniowego, podziałowego, scalenia lub wymiany gruntów, sądowego lub innego administracyjnego ustalającego lub przenoszącego własność. Kierownik prac geodezyjnych - osoba wyznaczona przez Wykonawcę, posiadająca odpowiednie uprawnienia zawodowe z zakresu geodezji i kartografii, upowaŝniona do kierowania pracami i do występowania w imieniu Wykonawcy w sprawach dotyczących realizacji umowy. Linia rozgraniczająca - jest to linia oddzielająca tereny o róŝnym przeznaczeniu np. ulicę lub drogę od gruntów rolnych lub budowlanych. Mapa zasadnicza - wielkoskalowe opracowanie kartograficzne, zawierające aktualne informacje o przestrzennym rozmieszczeniu obiektów ogólnogeograficznych oraz elementów ewidencji gruntów i budynków, a takŝe sieci uzbrojenia terenu. Ośrodek dokumentacji - właściwy rzeczowo i terenowo wojewódzki ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej lub jego filia. Pozioma osnowa geodezyjna - usystematyzowany zbiór punktów, których wzajemne połoŝenie na powierzchni odniesienia zostało określone przy zastosowaniu techniki geodezyjnej. Rzeźba terenu - ukształtowanie pionowe naturalnych form terenu. Sieć uzbrojenia terenu - wszelkiego rodzaju naziemne, nadziemne i podziemne przewody i urządzenia: wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne, telekomunikacyjne, elektroenergetyczne i inne. 20

23 D Wyznaczenie i odtworzenie trasy drogi i punktów wysokościowych Wysokościowa osnowa geodezyjna - usystematyzowany zbiór punktów, których wysokość w stosunku do przyjętej powierzchni odniesienia została określona przy zastosowaniu techniki geodezyjnej. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1 Wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów podano w ST D Wymagania ogólne pkt 2. Do utrwalenia punktów głównych trasy naleŝy stosować pale drewniane z gwoździem lub prętem stalowym, słupki betonowe albo rury metalowe o długości do 0,50 metra Do stabilizacji pozostałych punktów naleŝy stosować paliki drewniane średnicy od 0,05 do 0,08 m i długości około 0,30 m, a dla punktów utrwalanych w istniejącej nawierzchni bolce stalowe średnicy 5 mm i długości od 0,04 do 0,05 m. W miejscach gdzie nie ma moŝliwości stosowania palików (np. na nawierzchni) moŝliwe jest oznaczenie sprayem. Świadki powinny mieć długość około 0,50 m i przekrój prostokątny. W trakcie prowadzenia robót drogowych do wyznaczania rzędnych krawęŝników i innych elementów liniowych naleŝy stosować szpilki stalowe (odległość rozstawu nie większa niŝ 10 m) Do wykonania robót w zakresie wykonania pomiarów powykonawczych zrealizowanych obiektów budowlanych materiały powinny spełniać wymagania PN i instrukcji technicznych, a ewentualne odstępstwa naleŝy bezwzględnie uzgodnić z InŜynierem Budowy Materiały uŝywane do prac polowych naleŝy dostosować do terenu na którym odbywają się roboty i do zakresu prac. I tak: jako znaki naziemne - słupki betonowe, jako znaki podziemne - płytki betonowe z krzyŝem, rurki drenarskie, butelki, jako znaki wysokościowe - repery metalowe. Dla ustalenia rodzaju znaków : osnów poziomych i wysokościowych oraz punktów granicznych, naleŝy korzystać z wytycznych technicznych G- 1.9 Katalog znaków geodezyjnych oraz zasady stabilizacji punktów. Dopuszcza się do stosowania znaki ściennej osnowy odtwarzalnej. Pale drewniane oraz rurki i bolce metalowe, uŝywane jako materiały pomocnicze powinny posiadać rozmiary dostosowane do potrzeb. Materiały uŝywane do prac obliczeniowych i kartograficznych: papier kreślarski, kalki, folie, itp. Materiały te powinny posiadać wysokie parametry uŝytkowe dotyczące trwałości, odporności na warunki zewnętrzne oraz powinny się charakteryzować niewielkimi deformacjami (skurczem). Dyskietki i inne komputerowe nośniki informacji powinny odpowiadać standardom informatycznym. 3. SPRZĘT 3.1. Wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne pkt 3. Do odtworzenia i wyznaczenia trasy i punktów wysokościowych oraz wykonania dokumentacji powykonawczej zrealizowanych obiektów naleŝy stosować następujący sprzęt: instrumenty typu Total Station o dokładności pomiaru kątów 20 cc oraz odległości 10 mm + 10 mm / km, teodolity o dokładności pomiaru kątów 20 cc, lub tachimetry, niwelatory o dokładności pomiaru 5 mm / km, dalmierze o dokładności pomiaru odległości 10 mm + 10 mm / km, tyczki, łaty, taśmy stalowe, szpilki. do prac obliczeniowo-kameralnych naleŝy stosować sprzęt komputerowy. Ogólnie sprzęt stosowany do odtworzenia trasy drogowej i jej punktów wysokościowych powinien gwarantować uzyskanie wymaganej dokładności pomiaru. Wszelkie urządzenia pomiarowe powinny posiadać atesty i aktualne świadectwa legalizacyjne wymagane przepisami i instrukcjami technicznymi z zakresu geodezji i kartografii. 4. TRANSPORT 4.1. Wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 4. Sprzęt i materiały do odtworzenia i wyznaczenia trasy oraz inwentaryzacji moŝna przewozić dowolnymi środkami transportu odpowiednio zabezpieczone przed uszkodzeniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Zasady wykonania prac pomiarowych Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 5. 21

24 D Wyznaczenie i odtworzenie trasy drogi i punktów wysokościowych Wyznaczenie/ odtworzenie głównych punktów trasy Wyznaczenie głównych punktów trasy naleŝy wykonać w oparciu o Dokumentację Projektową przy wykorzystaniu sieci poligonizacji państwowej i innej osnowy geodezyjnej określonej w Dokumentacji Projektowej oraz w oparciu o informacje przekazane przez Zamawiającego. Wyznaczone punkty budowli nie powinny być przesunięte więcej niŝ 1 cm w stosunku do projektowanych, a rzędne punktów naleŝy wyznaczyć z dokładnością 1,0 cm w stosunku do danych określonych w Dokumentacji Projektowej. W przypadku braku osnowy niezbędnej do wyznaczenia powyŝszych punktów. Wykonawca wykona załoŝenie osnowy na własny koszt. Wyznaczenie/odtworzenie reperów Wyznaczenie roboczych punktów wysokościowych. Punkty wysokościowe (repery) naleŝy wyznaczać nie dalej niŝ 150 m, a takŝe obok kaŝdego projektowanego obiektu. Punkty wysokościowe naleŝy umieszczać poza granicami projektowanej budowli, a rzędne ich określić z dokładności do 0,5 cm. Zasady wykonywania prac pomiarowych przy odtworzeniu wyznaczeniu osi trasy i punktów wysokościowych. Prace pomiarowe powinny być wykonane zgodnie z obowiązującymi Instrukcjami GUGiK oraz innymi przepisami obowiązującymi. Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wyznaczyć lokalizację i współrzędne punktów głównych trasy oraz reperów. Prace pomiarowe powinny być wykonane przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Wykonawca powinien sprawdzić czy rzędne terenu określone w dokumentacji projektowej są zgodne z rzeczywistymi rzędnymi terenu. JeŜeli Wykonawca stwierdzi, Ŝe rzeczywiste rzędne terenu istotnie róŝnią się od rzędnych określonych w dokumentacji projektowej, to powinien powiadomić o tym InŜyniera. Ukształtowanie terenu w takim rejonie nie powinno być zmieniane przed podjęciem odpowiedniej decyzji przez InŜyniera. Wszystkie roboty dodatkowe, wynikające z róŝnic rzędnych terenu podanych w dokumentacji projektowej i rzędnych rzeczywistych, (po uzyskaniu opinii Projektanta) akceptowane przez InŜyniera, zostaną wykonane na koszt Zamawiającego. Zaniechanie powiadomienia InŜyniera o róŝnicach oznacza, Ŝe roboty dodatkowe w takim przypadku obciąŝą Wykonawcę. Wszystkie roboty, które bazują na pomiarach Wykonawcy, nie mogą być rozpoczęte przed zaakceptowaniem wyników pomiarów przez InŜyniera. Punkty wierzchołkowe, punkty główne trasy i punkty pośrednie osi trasy muszą być odpowiednio zastabilizowane, zaopatrzone w oznaczenia określające w sposób wyraźny i jednoznaczny charakterystykę i połoŝenie tych punktów. Forma i wzór tych oznaczeń powinny być zaakceptowane przez InŜyniera. Wykonawca jest odpowiedzialny za ochronę wszystkich punktów pomiarowych i ich oznaczeń w czasie trwania robót. JeŜeli znaki pomiarowe zostaną zniszczone przez Wykonawcę świadomie lub wskutek zaniedbania, a ich odtworzenie jest konieczne do dalszego prowadzenia robót, to zostaną one odtworzone przez Wykonawcę. Wszystkie pozostałe prace pomiarowe konieczne dla prawidłowej realizacji robót naleŝą do obowiązków Wykonawcy. Zasady wykonania prac geodezyjnych związanych z pomiarem powykonawczym Wykonawca odpowiedzialny jest za prowadzenie i wykonanie prac zgodnie z warunkami umowy oraz przepisami prawnymi i technicznymi obowiązującymi w geodezji i kartografii. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za następstwa wynikające z nieprawidłowego wykonania prac. Wykonawca zobowiązany jest zapoznać się z zakresem prac opracowania i przeprowadzić z Zamawiającym bądź z InŜynierem budowy uzgodnienia dotyczące ewentualnych etapów wykonywania pomiarów powykonawczych. Ponadto winien zgłosić prace, przed ich rozpoczęciem, do właściwego terenowo ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Pomiary powykonawcze zrealizowanych inwestycji powinny być poprzedzone uzyskaniem z ośrodka dokumentacji informacji o rodzaju, połoŝeniu i stanie punktów osnowy geodezyjnej (poziomej i wysokościowej) oraz o mapie zasadniczej i ewidencji gruntów. Wykonawca jest odpowiedzialny za wykonanie bieŝącej inwentaryzacji sieci uzbrojenia podczas realizacji zadania. Przy analizie zebranych materiałów szczególną uwagę naleŝy zwrócić na: ustalenie klasy i dokładności osnów geodezyjnych, układów współrzędnych i poziomów odniesienia oraz moŝliwości wykorzystania w/w osnów do pomiarów powykonawczych, ustalenie, które dokumenty bazowe w ośrodku dokumentacji, w jakim zakresie i w jaki sposób, muszą być zaktualizowane pomiarami powykonawczymi. Pomiary powykonawcze w ich pierwszej fazie powinny być poprzedzone wywiadem terenowym, mającym na celu: ogólne rozeznanie w terenie, odnalezienie punktów istniejącej osnowy: poziomej, wysokościowej i realizacyjnej oraz ustalenie stanu technicznego tych punktów, a takŝe aktualizację opisów topograficznych, jeśli będzie taka potrzeba, zaprojektowanie (uzupełnienie) osnowy poziomej III klasy oraz osnowy pomiarowej. W pierwszej kolejności naleŝy pomierzyć wznowioną lub załoŝoną osnowę. Następnie naleŝy wykonać pomiary inwentaryzacyjne, zgodnie z instrukcją G - 4 Pomiary sytuacyjne i wysokościowe, mierząc wszystkie elementy treści mapy zasadniczej oraz treść dodatkową dotyczącą np.: granic ustalonych według stanu prawnego, kilometraŝa dróg, znaków drogowe, wszystkie drzewa w pasie drogowym, zabytków i pomników przyrody, wszystkie ogrodzenia (furtki, bramy), z podziałem na trwałe i nietrwałe, studnie (średnice), przekroje poprzeczne co m, inne elementy wg wymagań Zamawiającego. W zasadzie przy wyŝej wymienionych pomiarach stosuje się technologie klasyczne (pomiary bezpośrednie). Przy większych obiektach mogą być stosowane takŝe metody mieszane tzn. fotogrametryczne dla treści ogólnogeograficznej, a klasyczne dla pomiaru uzbrojenia terenu, linii rozgraniczających, granic ustalonych wg stanu prawnego lub innych elementów. Prace obliczeniowe i naleŝy wykonać przy pomocy sprzętu komputerowego. Wniesienie pomierzonej treści na mapę zasadniczą oraz mapę ewidencji gruntów prowadzonych technikami tradycyjnymi naleŝy wykonać metodą klasyczną (kartowanie i kreślenie ręczne) lub przy pomocy urzadzeń kreślących (ploterów). 22

25 D Wyznaczenie i odtworzenie trasy drogi i punktów wysokościowych NiezaleŜnie od wyŝej wymienionych prac, wtórnik mapy zasadniczej dla Zamawiającego naleŝy uzupełnić o elementy drogi w przekroju poprzecznym. Jeśli mapa dla Zamawiającego została wykonana w technice numerycznej lub analogowej, aktualizację naleŝy wykonać tą samą techniką, chyba Ŝe Zamawiający zadecyduje inaczej. Dokumentację powykonawczą naleŝy skompletować zgodnie z przepisami instrukcji O - 3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej Po zakończeniu prac Wykonawca przekazuje do ośrodka dokumentację przeznaczoną dla ośrodka i dla organu prowadzącego ewidencję gruntów oraz tę część dokumentacji przeznaczonej dla Zamawiającego, która powinna być opatrzona klauzulą o przyjęciu do zasobu Dokumentacja techniczna przeznaczona dla Zamawiającego powinna być skompletowana, zbroszurowana bądź oprawiona w odpowiednich teczkach, segregatorach i tubach z opisem kart tytułowych, spisem zawartości oraz numeracją stron. Dla Zamawiającego naleŝy skompletować następujące materiały: a) powykonawcze : wtórnik mapy zasadniczej, uzupełniony dodatkową treścią,- min. 3 komplety. zaktualizowana mapa ewidencyjna kopie wykazów współrzędnych i wysokości punktów osnowy poziomej, wysokościowej oraz wykazy współrzędnych punktów granicznych, kopie protokółów przekazania znaków geodezyjnych pod ochronę, kopie opisów topograficznych, kopie szkiców polowych, mapą numeryczną na nośniku elektronicznym o rozszerzeniu ustalonym z Zamawiającym, inne wg wymagań Zamawiającego. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST Wymagania ogólne pkt 6. Kontrolę jakości prac pomiarowych związanych z odtworzeniem trasy i punktów wysokościowych naleŝy prowadzić według ogólnych zasad określonych w instrukcjach i wytycznych GUGiK (1-7: przepisy związane ). 7. PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 7.1. Zasady przedmiaru i obmiaru robót Ogólne zasady przedmiaru obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 7. Jednostka przedmiarową i obmiarową jest: - kilometr (km) wyznaczonej (odtworzonej ) trasy 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sposób odbioru robót Odbiór robót związanych z odtworzeniem trasy w terenie następuje na podstawie szkiców i dzienników pomiarów geodezyjnych lub protokółu z kontroli geodezyjnej, które Wykonawca przedkłada InŜynierowi. 9. ROZLICZENIE ROBÓT TOWARZYSZĄCYCH I TYMCZASOWYCH ORAZ PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności i rozliczenia robót Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności i rozliczenia w/w robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Cena jednostkowa Cena wyznaczenia (odtworzenia) trasy obejmuje: wyznaczenie punktów głównych osi trasy i punktów wysokościowych (reperów) uzupełnienie osi trasy dodatkowymi punktami, wyznaczenie dodatkowych punktów wysokościowych, wyznaczenie przekrojów poprzecznych z ewentualnym wytyczeniem dodatkowych przekrojów, wyznaczenie urządzeń infrastruktury drogowej i urządzeń podziemnych jeśli takie występują wykonanie pomiarów bieŝących. w miarę postępu robot, zgodnie z Dokumentacją Projektową. zastabilizowanie punktów w sposób trwały, ochrona ich przed zniszczeniem i oznakowanie ułatwiające odszukanie i ewentualne odtworzenie wykonanie dokumentacji przed i powykonawczych zgodnie ze specyfikacją 10. PRZEPISY ZWIĄZANE 23

26 D Wyznaczenie i odtworzenie trasy drogi i punktów wysokościowych Ustawa z dnia r. Prawo geodezyjne i kartograficzne.jednolity tekst: (Dz.U ) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia r. w sprawie określenia rodzajów materiałów stanowiących państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, sposobu i trybu gromadzenia i wyłączania z zasobu oraz udostępniania zasobu- (Dz.U ) Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia r. w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej- (Dz.U ) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.(dział dziesiąty dot. BHP)Jednolity tekst: (Dz.U ) Uwaga: PowyŜsze akty prawne mogą być nieaktualne. Mając na myśli słowo Ustawy naleŝy je łączyć odpowiednimi aktami wykonawczymi dotyczącymi wykonania i odbioru robót budowlanych Instrukcje i akty związane z obsługą geodezyjną 1. Instrukcja techniczna 0-1. Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych. 2. Instrukcja techniczna G-3. Geodezyjna obsługa inwestycji, GUGiK Instrukcja techniczna G-l. Geodezyjna osnowa pozioma, GUGiK Instrukcja techniczna G-2. Wysokościowa osnowa geodezyjna, GUGiK Instrukcja techniczna G-4. Pomiary sytuacyjne i wysokościowe, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.2. Pomiary realizacyjne, GUGiK Wytyczne techniczne G-3.1. Osnowy realizacyjne, GUGiK-1 24

27 D Rozbiórka elementów dróg i obiektów SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Rozbiórka elementów dróg i obiektów. 25

28 D Rozbiórka elementów dróg i obiektów 1. WSTĘP Ilekroć w tekście będzie mowa o specyfikacji technicznej (ST) bądź o szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) bądź o ogólnej specyfikacji technicznej (OST) naleŝy przez to rozumieć Specyfikacje Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych 1.1 Przedmiot ST. Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z rozbiórką elementów dróg i ulic w ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2 Zakres stosowania ST. Specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument kontraktowy i przetargowy przy realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST. Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z rozbiórką elementów dróg i ulic oraz obiektów : Teren KOBIGI rozbiórką nawierzchni betonowej i bitumicznej wraz z podbudową z kruszywa, rozbiórka krawęŝników betonowych i wraz z ławą betonową, rozbiórką nawierzchni z płyt betonowych, jw. lecz ogrodzenia cokołem z płyty betonowej jw. lecz pomostu przy stawie jw. lecz posadzki i stopy fundamentowej nr 2 jw. lecz wlotów przepustów jw. lecz schodów murków oporowych jw. lecz stróŝówki wykonanie otworów w płycie dennej stawu rozbiórka przepustów w obrębie stawu, likwidacja stawów Istniejąca ul. Lotnicza rozbiórka krawęŝników betonowych i wraz z ławą betonową, rozbiórka ogrodzenia wzdłuŝ chodnika istniejącego jw. lecz barier ochronnych jw. lecz konstrukcji jezdni ul. Lotniczej wykonanej w ETAPIE 1 ( w-wa bitumiczna, z kruszywa i stabilizacja) jw. lecz konstrukcji jezdni istniejącej ul Lotniczej ( w-wa bitumiczna, podbudowa z betonu i w-wa pospółki ) jw. lecz chodników (w-wa bitumiczna i w-wa kruszywa) jw. lecz nawierzchni z kostki betonowej (załoŝono: odzysk 80 %) jw. lecz ścieków skarpowych wraz z wpustami cokołów betonowych frezowanie na połączeniu z istniejącej nawierzchni z nowo budowaną. demontaŝ oznakowania 2. MATERIAŁY Materiał do zasypania ew. rowów i dołów po rozbiórkach (grunt niewysadzinowy wg wymagań specyfikacji dotyczącej wykonania robót ziemnych ). Materiał w zaleŝności od rodzaju winien spełniać wymagania PN-EN 13242:2004, PN-88/B-04481, PN-S-02205:1998 lub innych wynikających z tych norm. 3.SPRZĘT. 3.1 Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do rozbiórki Do wykonania robót związanych z rozbiórką elementów dróg moŝe być wykorzystany sprzęt podany poniŝej, lub inny zaakceptowany przez InŜyniera: spycharki, jeŝeli ich wykorzystanie umoŝliwiają warunki terenowe ładowarki, samochody cięŝarowe, zrywarki, młoty pneumatyczne, piły mechaniczne, koparki. łopaty, taczki grabie, szpadle zawiesia, widły do przewoŝenia palet, łomy inny jeśli wykonawca uzna, Ŝe jest niezbędny 3.3. Sprzęt do frezowania NaleŜy stosować frezarki drogowe umoŝliwiające frezowanie nawierzchni asfaltowej na zimno na określoną głębokość. Frezarka powinna być sterowana elektronicznie i zapewniać zachowanie wymaganej równości oraz pochyleń poprzecznych i podłuŝnych powierzchni po frezowaniu. Do małych robót (naprawy części jezdni) InŜynier moŝe dopuścić frezarki sterowane mechanicznie. Przebudowa. ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 26

29 D Rozbiórka elementów dróg i obiektów Szerokość bębna frezującego powinna być dobrana zaleŝnie od zakresu robót. Przy lokalnych naprawach szerokość bębna moŝe być dostosowana do szerokości skrawanych elementów nawierzchni. Przy frezowaniu całej jezdni szerokość bębna skrawającego powinna być co najmniej równa 500 mm Przy duŝych robotach frezarki muszą być wyposaŝone w przenośnik sfrezowanego materiału, podający go z jezdni na środki transportu. Przy frezowaniu warstw asfaltowych na głębokość ponad 50 mm, z przeznaczeniem odzyskanego materiału do recyklingu na gorąco w otaczarce, zaleca się frezowanie współbieŝne, tzn. takie, w którym kierunek obrotów bębna skrawającego jest zgodny z kierunkiem ruchu frezarki. Za zgodą InŜyniera moŝe być dopuszczone frezowanie przeciwbieŝne, tzn. takie, w którym kierunek obrotów bębna skrawającego jest przeciwny do kierunku ruchu frezarki. Przy pracach prowadzonych w terenie zabudowanym frezarki muszą, a poza nimi powinny, być zaopatrzone w systemy odpylania. Za zgodą InŜyniera moŝna dopuścić frezarki bez tego systemu: a) na drogach zamiejskich w obszarach niezabudowanych, b) na drogach miejskich, przy małym zakresie robót. Wykonawca moŝe uŝywać tylko frezarki zaakceptowane przez InŜyniera. Wykonawca powinien przedstawić dane techniczne frezarek. 4.TRANSPORT. 4.1 Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów i gruzu z rozbiórki Materiał i gruz z rozbiórki moŝna przewozić dowolnym środkiem transportu. NaleŜy zabezpieczyć przewoŝone materiały przed wysypywaniem z samochodu i pyleniem (dotyczy materiału sypkiego). Materiały z rozbiórki naleŝy wywieźć z odkładu poza teren budowy w miejsce wybrane przez Wykonawcę (składowiska, wysypy itp) na odległość do 30 km. Koszt składowania takich materiałów lub/i koszt ich utylizacji stanowi składnik robót rozbiórkowych, chyba Ŝe Zamawiający zadecyduje inaczej. Materiał przeznaczony do ponownego wbudowania ( np. kostka betonowa odzysk 80%)naleŜy przewieźć na zaplecze budowy lub ułoŝyć w obrębie rozbiórki w miejscu nie kolidującym z prowadzonymi robotami. ZałoŜono, Ŝe materiał z rozbiórki (np. nieczystości, gruz betonowy, materiał z podbudów, frez oraz nadmiar robót ziemnych, obrzeŝa, krawęŝniki, przepusty, cokoły itd.) nie nadające się do ponownego wykorzystania- stają się własnością Wykonawcy i takie materiały naleŝy wywieźć i zeskładować lub/i zutylizować w miejscu określonym prze Wykonawcę. Zdemontowane znaki, bariery, ew. urządzenia małej architektury ( kosze na śmieci, elementy ogrodzeń), elementy stalowe (słupy, kratki wpustowe, elementy ogrodzeń, bariery, włazy itp), płyty betonowe itp. są własnością Zamawiającego (bądź właściciela terenu) i naleŝy przewieść je w miejsce po uzgodnieniu z InŜynierem Budowy, chyba Ŝe Zamawiający (lub właściciel terenu) zrezygnuje z własności na rzecz Wykonawcy. ZałoŜono Ŝe materiał wbudowany będzie materiałem nowo zakupionym. W przypadku gdy InŜynier Budowy stwierdzi, Ŝe niektóre materiały po przesortowaniu (np kostka betonowa, krawęŝniki, gruz betonowy przeznaczony do przekruszenia, frez itp) mogą zostać ponownie uŝyte np. przy innych inwestycjach Zamawiającego, Wykonawca zobowiązany jest przewieść je na miejsce wskazane przez InŜyniera lecz nie dalej niŝ 30km, w przeciwnym razie na wysypisko odpadów wybrane przez Wykonawcę, W zaleŝności od technologii prowadzonych robót i organizacji pracy na budowie materiały rozbiórkowe mogą być najpierw składowane na odkładzie ( na terenie budowy lub poza nim) a potem wywoŝone na składowiska (lub inne miejsce wskazane przez InŜyniera) bądź bezpośrednio mogą być wywoŝone na składowiska. Na czas trwania budowy naleŝy zdemontować skrzynki zaworów sieci, przewieźć je na teren zaplecza budowy oraz odpowiednio zabezpieczyć zawory przed uszkodzeniem podczas wykonywania robót. JeŜeli nie przewiduje się ponownego wbudowania skrzynek, zdemontowane materiały naleŝy zdać właścicielom mediów w porozumieniu z InŜynierem Budowy. 5. WYKONANIE ROBÓT. 5.1 Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Wykonanie robót rozbiórkowych Roboty rozbiórkowe elementów dróg obejmują usunięcie z terenu budowy wszystkich elementów wymienionych w pkt 1.3, zgodnie z dokumentacją projektową, ST lub wskazanych przez InŜyniera. Jeśli dokumentacja projektowa nie zawiera dokumentacji rozbiórkowej, InŜynier moŝe polecić Wykonawcy sporządzenie takiej dokumentacji, w której zostanie określony przewidziany odzysk materiałów. Roboty rozbiórkowe moŝna wykonywać mechanicznie lub ręcznie w sposób określony w ST lub przez InŜyniera. Doły (wykopy) powstałe po rozbiórce elementów dróg i obiektów znajdujące się w miejscach, gdzie zgodnie z dokumentacją projektową będą wykonane wykopy drogowe, powinny być tymczasowo zabezpieczone. W szczególności naleŝy zapobiec gromadzeniu się w nich wody opadowej. W razie potrzeby naleŝy wodę odpompowywać ew. załoŝyć tymczasowe odwodnienie uzgodnione z InŜynierem Budowy. Doły w miejscach, gdzie nie przewiduje się wykonania wykopów drogowych naleŝy wypełnić, warstwami, odpowiednim gruntem do poziomu otaczającego terenu i zagęścić zgodnie z wymaganiami określonymi w ST dotyczącej robót ziemnych Wykonanie frezowania Wymagania ogólne Nawierzchnia powinna być frezowana do głębokości, szerokości i pochyleń zgodnych z dokumentacją projektową. JeŜeli frezowana nawierzchnia ma być oddana do ruchu bez ułoŝenia nowej warstwy ścieralnej, to jej tekstura powinna być jednorodna, złoŝona z nieciągłych prąŝków podłuŝnych lub innych form geometrycznych, gwarantujących równość, szorstkość i estetyczny wygląd. JeŜeli ruch drogowy ma być dopuszczony po sfrezowanej części jezdni, to wówczas, ze względów bezpieczeństwa naleŝy spełnić następujące warunki: a) naleŝy usunąć ścięty materiał i oczyścić nawierzchnię, b) przy frezowaniu poszczególnych pasów ruchu, wysokość podłuŝnych pionowych krawędzi nie moŝe przekraczać 40 mm, c) przy lokalnych naprawach polegających na sfrezowaniu nawierzchni przy linii krawęŝnika (ścieku) dopuszcza się większy uskok niŝ określono w pkt b), ale przy głębokości większej od 75 mm wymaga on specjalnego oznakowania, d) krawędzie poprzeczne na zakończenie dnia roboczego powinny być klinowo zakończone. 27

30 D Rozbiórka elementów dróg i obiektów Frezowanie warstwy ścieralnej przed ułoŝeniem nowej warstwy lub warstw asfaltowych Do frezowania naleŝy uŝyć frezarek sterowanych elektronicznie, względem ustalonego poziomu odniesienia, zachowując spadki poprzeczne i niweletę drogi. Nawierzchnia powinna być sfrezowana na głębokość projektowaną z dokładnością ± 5 mm Frezowanie przy kapitalnych naprawach nawierzchni Przy kapitalnych naprawach nawierzchni frezowanie obejmuje kilka lub wszystkie warstwy nawierzchni na głębokość określoną w dokumentacji projektowej. 5.4 Rozbiórka obiektów kubaturowych Rozbiórkę ewentualnych obiektów kubaturowych naleŝy wykonać zgodnie z dokumentacją rozbiórek takich obiektów. Wykonanie dokumentacji naleŝy do obowiązków Zamawiającego i powinny być one udostępnione Wykonawcy. JeŜeli Zamawiający nie posiada dokumentacji rozbiórek, moŝe zlecić jego wykonanie Wykonawcy przed przystąpieniem do robót, za dodatkową odpłatnością. Rozbiórki powinny być wykonane przez uprawnioną firmę budowlaną. W zaleŝności od rodzaju i konstrukcji obiektu roboty będą wykonywane ręcznie lub/i mechanicznie. W zaleŝności od konstrukcji lub zagospodarowania obiektu wyburzanie naleŝy rozpocząć od unieczynnienia i odłączenia wszelkich sieci, oraz demontaŝu armatury, drzwi okien, itp. Następnie naleŝy rozebrać dach, ściany, posadzkę i podmurówkę ( jeśli obiekt jest murowany) lub fundament (ew. płyty betonowe) na której obiekt jest posadowiony. JeŜeli obiekt jest wolnostojący (np. budka wartownicza, stróŝówka itd.) naleŝy go usunąć ( zdemontować, bądź wywieźć )w porozumieniu z właścicielem obiektu a jeŝeli jest to niemoŝliwe to w porozumieniu z Zamawiającym. Gruz porozbiórkowy winien być sukcesywnie wywoŝony poza teren rozbiórki na odkład a potem wysypisko gruzu lub bezpośrednio na wysypisko. Wszelkie materiały pochodzące z rozbiórki naleŝy w miarę moŝliwości posegregować, przygotować do transportu poprzez skruszenia duŝych fragmentów murów na wymiary umoŝliwiające transport na uprawnione i uzgodnione przez wykonawcę robót składowisko. Wykopy po fundamentach zasypać gruntem niewysadzinowym do poziomu otaczającego terenu i zagęścić do parametrów zgodnych z dokumentacją projektową. Ewentualne zdemontowane urządzenia lub elementy, które posiadają wartość uŝytkową naleŝy przewieźć na miejsce wskazane przez właściciela/ zarządzającego obiektem nie dalej niŝ 30 km od miejsca rozbiórki. W przypadku braku takiej osoby, decyzję o wywozie w/w elementów decyduje Zamawiający w uzgodnieniu z InŜynierem Budowy.. Przy prowadzeniu robót rozbiórkowych naleŝy: - przestrzegać przepisów BHP, przeszkolić brygadę na kaŝdym stanowisku pracy, - Nie rzucać z góry Ŝadnych materiałów czy elementów. - Teren po rozbiórce uporządkować Wygrodzenie i zabezpieczenie terenu rozbiórki. Zgodnie z ogólnymi przepisami BHP teren prowadzonych prac budowlanych winien być wygrodzony. Wymaga to zastosowania na ten czas (po przerwaniu robót) ustawienia przestawnego ogrodzenia stalowego o wysokości 2,00m i zabezpieczającego teren bezpośredniego prowadzenia prac oraz miejsc postoju cięŝkiego sprzętu budowlanego przed wchodzeniem osób postronnych. W trakcie dnia, gdy prowadzone będą prace rozbiórkowe, wystarczające będzie wygrodzenie terenu rozbiórki wraz ze strefami niebezpiecznymi, placami załadunkowymi i manewrowego oraz tymczasowymi drogami dojazdowymi, za pomocą taśmy ostrzegawczej w kolorze biało-czerwonym, mocowanej na palikach, na wysokości ok. 1,00m. Inne formy zabezpieczenia mogą być wprowadzone na Ŝądanie InŜyniera Budowy Uwagi ogólne. Roboty naleŝy prowadzić pod kierownictwem i nadzorem osób posiadających odpowiednie kwalifikacje zawodowe w dziedzinie budownictwa oraz doświadczenie przy tego rodzaju robotach. Do ewentualnych robót rozbiórkowych obiektów moŝna przystąpić po uzyskaniu i uprawomocnieniu się decyzji pozwolenia na rozbiórkę (chyba Ŝe na rozbiórkę przyzwolono w pozwoleniu na budowę) oraz zgłoszeniu w ustawowym terminie daty rozpoczęcia prac, wraz z deklaracjami Wykonawcy i InŜyniera Budowy Wykonawca jest zobowiązany przed przystąpieniem do robót budowlanych powiadomić właściwych zarządców sieci o odłączeniu złączy kablowych, sieci wodociągowych i sanitarnych. Fakt odłączenia winien być potwierdzony stosownym pisemnym oświadczeniem właściciela oraz wpisem kierownika budowy do dziennika budowy (dziennika rozbiórki jeśli będzie wymagany). 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT. 6.1 Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Kontrola jakości robót rozbiórkowych Kontrola jakości robót polega na wizualnej ocenie kompletności wykonanych robót rozbiórkowych oraz sprawdzeniu stopnia uszkodzenia elementów przewidzianych do powtórnego wykorzystania. Zagęszczenie gruntu wypełniającego ewentualne doły po usuniętych elementach nawierzchni, zasypania rowu powinno spełniać odpowiednie wymagania określone w specyfikacjach dotyczącej robót ziemnych Kontrola wykonania robót związanych z frezowaniem Minimalna częstotliwość pomiarów i tolerancja Częstotliwość oraz zakres pomiarów dla nawierzchni frezowanej na zimno podano w tablicy niŝej. InŜynier moŝe zadecydować o zwiększeniu lub zmniejszeniu częstotliwości pomiaru jeśli uzna to za konieczne lub wystarczające. Lp. Właściwość nawierzchni Minimalna częstotliwość pomiarów Tolerancja 1 Równość podłuŝna łatą 4-metrową co 20 metrów mniej niŝ 10 mm 2 Równość poprzeczna łatą 4-metrową co 20 metrów jw Przebudowa. ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 28

31 D Rozbiórka elementów dróg i obiektów 3 Spadki poprzeczne co 50 m ± 0,5%. w stosunku do dokumentacji projektowej 4 Szerokość frezowania co 50 m ± 5 cm. w stosunku do dokumentacji projektowej 5 Głębokość frezowania na bieŝąco, jw. Uwaga. PowyŜsze ustalenia dotyczące dokładności frezowania nie dotyczą wyburzenia kilku lub wszystkich warstw nawierzchni przy naprawach kapitalnych. 7. PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 7.1 Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 7. Jednostką przedmiarową i obmiarową robót związanych z rozbiórką elementów dróg i obiektów jest: dla nawierzchni betonowej i bitumicznej wraz z podbudową z kruszywa dla kaŝdej z warstw m2 dla krawęŝników betonowych wraz z ławą betonową - m dla nawierzchni z płyt betonowych- szt dla ogrodzenia cokołem z płyty betonowej- m dla pomostu przy stawie- szt dla posadzki i stopy fundamentowej nr 2 m3 dla wlotów przepustów m3 dla schodów i murków oporowych m3 dla stróŝówki -szt dla wykonania otworów w płycie dennej stawu - szt dla rozbiórka przepustów w obrębie stawu,- m3 dla likwidacja stawów- szt Istniejąca ul. Lotnicza dla krawęŝników betonowych i obrzeŝy wraz z ławą betonową -m dla ogrodzenia wzdłuŝ chodnika istniejącego - m dla barier ochronnych- m dla konstrukcji jezdni ul. Lotniczej wykonanej w ETAPIE 1 ( w-wa bitumiczna, z kruszywa i stabilizacja) m2 dla konstrukcji jezdni istniejącej ul Lotniczej ( w-wa bitumiczna, podbudowa z betonu i w-wa pospółki ) poszczególne w-wy: m2 dla chodników (w-wa bitumiczna i w-wa kruszywa):poszczególne w-wy:m2 dla nawierzchni z kostki betonowej (załoŝono: odzysk 80 %)- m2 dla ścieków skarpowych (m) wraz z wpustami (szt)- dla cokołów betonowych m3 dla frezowania na połączeniu z istniejącej nawierzchni z nowo budowaną m2. dla demontaŝu oznakowania -szt 9. ROZLICZENIE ROBÓT TOWARZYSZĄCYCH I TYMCZASOWYCH ORAZ PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1 Ogólne ustalenia dotyczące w/w punktu Ogólne ustalenia dotyczące punktu jw. podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 9. PoniŜej podano zakres prac przypadający na jednostkę przedmiarową (obmiarową) podaną w pkt 7.1. W zakresie poszczególnych rozbiórek naleŝy uwzględnić wszelkie roboty przygotowawcze, pomiarowo -kontrolne, oraz inne wymienione w D-M a takŝe te które nie zostały wymienione w ST a są konieczne do wykonania robót realizacyjnych drogi ( w tym roboty porządkowe). 9.2 Zakres prac a) Zakres prac rozbiórki nawierzchni: betonowej, z kostki betonowej, bitumicznej ( zrywanej i frezowanej) obejmuje: wyznaczenie powierzchni przeznaczonej do rozbiórki, cięcie nawierzchni stosowanie do rodzaju nawierzchni rozbiórka nawierzchni załadunek i wywiezienie materiałów z rozbiórki zgodnie z załoŝeniami pkt 4.2 po uprzednim przesortowaniu wyrównanie podłoŝa, zagęszczenie i uporządkowanie terenu rozbiórki; oznakowanie i zabezpieczenie robót badania i kontrola wynikające z ST b) Zakres prac rozbiórki podbudowy z kruszywa, stabilizacji, obejmuje: usuniecie podbudowy załadunek i wywiezienie materiałów z rozbiórki zgodnie z załoŝeniami pkt 4.2 wyrównanie podłoŝa, zagęszczenie i uporządkowanie terenu rozbiórki ew. przygotowanie do następnego etapu prac.; oznakowanie i zabezpieczenie robót badania i kontrola wynikające z ST c) Zakres prac rozbiórki krawęŝników betonowych/ obrzeŝy/ścieków skarpowych obejmuje: odkopanie krawęŝników, obrzeŝy, ścieków wraz z wyjęciem i oczyszczeniem,. 29

32 D Rozbiórka elementów dróg i obiektów zerwanie ewentualnej podsypki cementowo-piaskowej, usunięcie ław, załadunek i wywiezienie materiału z rozbiórki - zgodnie z punktem 4.2 niniejszej ST po ew. przesortowaniu ew. zasypanie i zagęszczenie, wyrównanie podłoŝa i uporządkowanie terenu rozbiórki; oznakowanie zabezpieczenie robót badania i kontrola wynikające z ST d) Zakres prac związany z rozbiórką barier/ ogrodzenia obejmuje wszelkie czynności rozbiórkowe w tym: wywóz zgodnie z pkt 4.2. Przy rozbiórce ogrodzenia naleŝy uwzględnić demontaŝ przęseł i płyt betonowych. e) Zakres prac związany z likwidacją stawu obejmuje wszelkie czynności rozbiórkowe w tym: dowóz materiału do zasypania, wypompowanie wody do rzeki przy pomocy pomp, usuniecie nieczystości z dna stawu (postępowanie z wywozem nieczystości wg 4.2) f) Zakres prac związany z rozbiórką pomostu przy stawie obejmuje wszelkie czynności niezbędne do wykonania demontaŝu konstrukcji stalowej i nawierzchni z desek, z uwzględnieniem wywozu wg pkt 4.2 g) Zakres prac związany z rozbiórką posadzek i fundamentów/wlotów przepustów/schodków i murków/ przepustów/ płyt betonowych (szt) w obrębie stawu obejmuje wszelkie czynności niezbędne do wykonania danej rozbiórki, z uwzględnieniem wywozu wg pkt 4.2 oraz zalaniem rur betonowych betonem C12/15 dotyczy wlotów przepustu h) Zakres prac związany z rozbiórką obejmuje wszelkie czynności niezbędne do wykonania demontaŝu stróŝówki, z uwzględnieniem wywozu wg pkt 4.2 oraz demontaŝu i rozliczenia ewentualnej sieci, armatury, urządzeń i elementów zamontowanych w stróŝówce i w jej obrębie itd. i) Zakres prac związany z wykonaniem otworów drenaŝowych w płycie dennej obejmuje wszelkie czynności związane z nawierceniem otworów j) Zakres prac związany z demontaŝem znaków drogowych/ kratek wpustowych obejmuje roboty związane z demontaŝem tychlementów z uwzględnieniem postepowania z materiałem rozbiórkowym wg pkt PRZEPISY ZWIĄZANE Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy ( Dz.U. Nr 169, poz ) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych ( Dz. U. Nr 47, poz. 401 ) Rozporządzenie Ministra Komunikacji oraz Administracji Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót drogowych i mostowych (Dz.U ) Przebudowa. ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 30

33 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Roboty ziemne wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp 31

34 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp 1. WSTĘP Ilekroć w tekście będzie mowa o specyfikacji technicznej (ST) naleŝy przez to rozumieć Specyfikacje Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (STWiORB) 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem robót ziemnych, zdjęciem humusu i humusowaniem i innych robót wymienionych poniŝej w ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2. Zakres stosowania ST Szczegółowa specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument umowy przy realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej ST dotyczą zasad prowadzenia robót ziemnych w czasie budowy i obejmują: zdjęcie humusu wykonanie wykopów w tym dla potrzeb wykonania wzmocnienia nasypów i dla potrzeb wykonania pełnej konstrukcji wykonanie stopni w skarpach w celu powiązania nasypu istniejącego z nowo wykonywanym wykonanie nasypów zasypywanie stawów (opis ujęto w ST dotyczącym rozbiórek) wykonanie materacy wzmacniających podłoŝe z kruszywa 31,5/ 63 (o kruszywie opisano w ST dot. podbudów z kruszyw) i geosiatki zdjęcie humusu roboty związane z zabezpieczeniem skarp o raz wykonaniem terenów zieleni :humusowanie, wzmacnianie przez ułoŝenie greokraty, i geosiatki, wykonanie trawników ręcznie i hydroobsiewem profilowanie i zagęszczenie podłoŝa pod konstrukcję jezdni, chodników, nasypów itd. ewentualna wymiana gruntów 1.4. Określenia podstawowe Budowla ziemna - budowla wykonana w gruncie lub z gruntu naturalnego lub z gruntu antropogenicznego spełniająca warunki stateczności i odwodnienia. Wysokość nasypu lub głębokość wykopu - róŝnica rzędnej terenu i rzędnej robót ziemnych, wyznaczonych w osi nasypu lub wykopu. Dokop - miejsce pozyskania gruntu do wykonania nasypów, połoŝone poza pasem robót drogowych. Nasyp niski - nasyp, którego wysokość jest mniejsza niŝ 1 m. Nasyp średni - nasyp, którego wysokość jest zawarta w granicach 1-3 m. Wykop płytki - wykop, którego głębokość jest mniejsza niŝ 1 m. Wykop średni - wykop, którego głębokość jest zawarta w granicach 1-3 m. Grunt nieskalisty - kaŝdy grunt rodzimy, nie określony w punkcie jako grunt skalisty Odkład - miejsce wbudowania lub składowania (odwiezienia) gruntów pozyskanych w czasie wykonywania wykopów, a nie wykorzystanych do budowy nasypów oraz innych prac związanych z trasą drogową. Wskaźnik zagęszczenia gruntu - wielkość charakteryzująca stan zagęszczenia gruntu, określona wg wzoru: ρd I s = ρds gdzie: ρ d - gęstość objętościowa szkieletu zagęszczonego gruntu, zgodnie z BN-77/ , (Mg/m 3 ), ρ ds - maksymalna gęstość objętościowa szkieletu gruntowego przy wilgotności optymalnej, zgodnie z PN-B-04481:1988, słuŝąca do oceny zagęszczenia gruntu w robotach ziemnych, (Mg/m 3 ). Wskaźnik róŝnoziarnistości - wielkość charakteryzująca zagęszczalność gruntów niespoistych, określona wg wzoru: d U = d gdzie: d 60 - średnica oczek sita, przez które przechodzi 60% gruntu, (mm), d 10 - średnica oczek sita, przez które przechodzi 10% gruntu, (mm). Wskaźnik odkształcenia gruntu - wielkość charakteryzująca stan zagęszczenia gruntu, określona wg wzoru: E I 0 = E

35 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp gdzie: E 1 - moduł odkształcenia gruntu oznaczony w pierwszym obciąŝeniu badanej warstwy zgodnie z PN-S-02205:1998, E 2 - moduł odkształcenia gruntu oznaczony w powtórnym obciąŝeniu badanej warstwy zgodnie z PN-S-02205:1998 Geosyntetyk - materiał stosowany w budownictwie drogowym, wytwarzany z wysoko polimeryzowanych włókien syntetycznych, w tym tworzyw termoplastycznych polietylenowych, polipropylenowych i poliestrowych, charakteryzujący się między innymi duŝą wytrzymałością oraz wodoprzepuszczalnością, zgodny z PN-ISO10319:1998 z późn. zmianami. Geosyntetyki obejmują: geotkaniny, geowłókniny, geodzianiny, georuszty, geosiatki, geokompozyty, geomembrany. Mata przeciwerozyjna geostynetyk zwany teŝ geomatą, przeznaczony do ochrony skarp drogowych przed erozją powierzchniową do czasu ukorzenienia się traw, mający na celu wzmocnienie systemu korzeniowego traw i poprawienie naturalnej odporności na erozję powierzchni trawiastej. Najczęściej jako matę przeciwerozyjną stosuje się tzw. geokratę lub geosiatkę komórkową. Hydrosiew - proces obejmujący nanoszenie hydromechaniczne mieszanek siewnych, środków uŝyźniających i przeciwerozyjnych w celu umocnienia biologicznego powierzchni gruntu. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne. 2. MATERIAŁY (GRUNTY) 2.1 Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D pkt 2 oraz w niniejszej ST 2.2. Podział gruntów Podział gruntów pod względem wysadzinowości wg PN-S-02205:1998 Lp. Wyszczególnienie właściwości Jednostki 1 Rodzaj gruntu rumosz niegliniasty Ŝwir pospółka piasek gruby piasek średni piasek drobny ŜuŜel nierozpadowy 2 Zawartość cząstek 0,075 mm 0,02 mm % Grupy gruntów niewysadzinowe wątpliwe wysadzinowe < 15 < 3 piasek pylasty zwietrzelina gliniasta rumosz gliniasty Ŝwir gliniasty pospółka gliniasta od 15 do 30 od 3 do 10 mało wysadzinowe glina piaszczysta zwięzła, glina zwięzła, glina pylasta zwięzła ił, ił piaszczysty, ił pylasty bardzo wysadzinowe piasek gliniasty pył, pyłpiaszczysty glina piaszczysta, glina, glina pylasta ił warwowy > 30 > 10 3 Kapilarność bierna H kb m < 1,0 1,0 > 1,0 4 Wskaźnik piaskowy WP > 35 od 25 do 35 < Grunty i materiały do nasypów Grunty i materiały dopuszczone do budowy nasypów (powinny spełniać wymagania określone w PN-S :1998 podano niŝej: Przeznaczenie Przydatne Przydatne z zastrzeŝeniami Treść zastrzeŝenia Na dolne warstwy nasypów poniŝej strefy przemarzania 1. Rozdrobnione grunty skaliste twarde oraz grunty kamieniste, zwietrzelinowe, rumosze i otoczaki 2. świry i pospółki, równieŝ gliniaste 3. Piaski grubo, średnio i drobnoziarniste, naturalne i łamane 4. Piaski gliniaste z domieszką frakcji Ŝwirowokamienistej (morenowe) o 1. Rozdrobnione grunty skaliste miękkie 2. Zwietrzeliny i rumosze gliniaste 3. Piaski pylaste, piaski gliniaste, pyły piaszczyste i pyły gdy pory w gruncie skalistym będą wypełnione gruntem lub materiałem drobnoziarnistym gdy będą wbudowane w miejsca suche lub zabezpieczone od wód gruntowych i powierzchniowych 33

36 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp wskaźniku róŝnoziarnistości U śuŝle wielkopiecowe i inne metalurgiczne ze starych zwałów (powyŝej 5 lat) 4. Piaski próchniczne, z wyjątkiem pylastych piasków próchnicznych do nasypów nie wyŝszych niŝ 3 m, zabezpieczonych przed zawilgoceniem 6. Łupki przywęgłowe przepalone 7. Wysiewki kamienne o zawartości frakcji iłowej poniŝej 2% 5. Gliny piaszczyste, gliny i gliny pylaste oraz inne o w L < 35% 6. Gliny piaszczyste zwięzłe, gliny zwięzłe i gliny pylaste zwięzłe oraz inne grunty o granicy płynności w L od 35 do 60% w miejscach suchych lub przejściowo zawilgoconych do nasypów nie wyŝszych niŝ 3 m: zabezpieczonych przed zawilgoceniem lub po ulepszeniu spoiwami 7. Wysiewki kamienne gliniaste o zawartości frakcji iłowej ponad 2% gdy zwierciadło wody gruntowej znajduje się na głębokości większej od kapilarności biernej gruntu podłoŝa 8. śuŝle wielkopiecowe i inne metalurgiczne z nowego studzenia (do 5 lat) o ograniczonej podatności na rozpad - łączne straty masy do 5% 9. Iłołupki przywęglowe nieprzepalone gdy wolne przestrzenie zostaną wypełnione materiałem drobnoziarnistym 10. Popioły lotne i mieszaniny popiołowo-ŝuŝlowe gdy zalegają w miejscach suchych lub są izolowane od wody Na górne warstwy nasypów w strefie przemarzania 1. świry i pospółki 2. Piaski grubo i średnioziarniste 3. Iłołupki przywęglowe przepalone zawierające mniej niŝ 15% ziarn mniejszych od 0,075 mm 4. Wysiewki kamienne o uziarnieniu odpowiadającym pospółkom lub Ŝwirom 1. świry i pospółki gliniaste 2. Piaski pylaste i gliniaste 3. Pyły piaszczyste i pyły 4. Gliny o granicy płynności mniejszej niŝ 35% 5. Mieszaniny popiołowo- ŜuŜlowe z węgla kamiennego 6. Wysiewki kamienne gliniaste o zawartości frakcji iłowej >2% 7. śuŝle wielkopiecowe i inne metalurgiczne pod warunkiem ulepszenia tych gruntów spoiwami, takimi jak: cement, wapno, aktywne popioły itp. drobnoziarniste i nierozpadowe: straty masy do 1% W wykopach i miejscach zerowych do głębokości przemarzania Grunty niewysadzinowe 8. Piaski drobnoziarniste Grunty wątpliwe i wysadzinowe o wskaźniku nośności w noś 10 gdy są ulepszane spoiwami (cementem, wapnem, aktywnymi popiołami itp.) Górna warstwę nasypu naleŝy wykonać z gruntów niespoistych i niewysadzinowych o wskaźniku róŝnorodności co najmniej 5 i współczynniku filtracji k 10 6x10-5 m/s Dokop ZałoŜono, Ŝe grunt spełniający wymagania ST i norm przeznaczony do budowy nasypów będzie dowieziony na teren budowy z kopalni. W przypadku pozyskania gruntów do budowy nasypów z dokopu, miejsce dokopu wskazuje Wykonawca w uzgodnieniu z InŜynierem Budowy. Pozyskiwanie gruntu z dokopu moŝe rozpocząć się dopiero po pobraniu próbek i zbadaniu przydatności zalegającego gruntu do budowy nasypów oraz po wydaniu zgody na piśmie przez InŜyniera. Głębokość na jaką naleŝy ocenić przydatność gruntu powinna być dostosowana do zakresu prac. Grunty nieprzydatne do budowy nasypów nie powinny być odspajane, chyba Ŝe wymaga tego dostęp do gruntu przeznaczonego do przewiezienia z dokopu w nasyp. Odspojone przez Wykonawcę grunty nieprzydatne powinny być wbudowane z powrotem w miejscu ich pozyskania, zgodnie ze wskazaniami InŜyniera. Roboty te będą włączone do obmiaru robót i opłacone przez Zamawiającego tylko wówczas, gdy odspojenie gruntów nieprzydatnych było konieczne i zostało potwierdzone przez InŜyniera. 34

37 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp Dno dokopu naleŝy wykonać ze spadkiem od 2 do 3% w kierunku moŝliwego spływu wody. O ile to konieczne, dokop naleŝy odwodnić przez wykonanie rowu odpływowego lub zastosować inne odwodnienie. JeŜeli dokop jest zlokalizowany na zboczu, nie moŝe on naruszać stateczności zbocza. Dno i skarpy dokopu po zakończeniu jego eksploatacji powinny być tak ukształtowane, aby harmonizowały z otaczającym terenem. Na dnie i skarpach dokopu naleŝy przeprowadzić rekultywację. W przypadku moŝliwości pozyskania gruntu w pasie robót ziemnych, zasady wykonania ukopu nie mogą odbiegać od wyŝej wymienionych, chyba Ŝe InŜynier Budowy zadecyduje inaczej Zastosowanie geosytnetyku. Geosyntetyk powinien być materiałem odpornym na działanie wilgoci, środowiska agresywnego chemicznie i biologicznie oraz temperatury. Powinien być to materiał bez rozdarć, dziur i przerw ciągłości z dobrą przyczepnością do gruntu. Właściwości stosowanych geosyntetyków powinny być zgodne właściwymi normami i dokumentacją projektową. Geosyntetyk powinien posiadać aprobatę techniczna wydaną przez uprawnioną jednostkę. W przypadku prowadzonych robót ziemnych naleŝy zastosować następujące geosyntetyki: geosiatka o wytrzymałości 80 kn/ mb w obu kierunkach ( parametry podano w dokumentacji projektowej)- otulina materaca z kruszywa 31/63 geowłóknina o parametrach zgodnych z dokumentacją projektową otulina materaca ułozona nad geokratą Na ochronę skarp naleŝy zastosować geosynetyki zgodnie z dokumentacja projektową dobór w zaleŝności od wysokości nasypu Zasady wykorzystania gruntów z wykopów Grunty uzyskane przy wykonywaniu wykopów będą przez Wykonawcę wykorzystane w maksymalnym stopniu do budowy nasypów, jeśli spełniają wymagania ST, dokumentacji i norm. Grunty i materiały nieprzydatne do budowy nasypów, powinny być wywiezione przez Wykonawcę na odkład a następnie na właściwe składowisko odpadów ( takie rozwiązanie załoŝono w ST )lub bezpośrednio na składowisko. Koszty z tytułu składowania lub/i utylizacji ponosi Wykonawca. Zapewnienie terenów na odkład i składowisko naleŝy do obowiązków Wykonawcy, o ile nie określono tego inaczej w nadrzędnych do ST dokumentach umowy Zdjęcie warstwy humusu i humusowanie Warstwa humusu powinna być zdjęta z przeznaczeniem do późniejszego uŝycia przy umacnianiu skarp, zakładaniu trawników, sadzeniu drzew i krzewów oraz do innych czynności określonych w dokumentacji projektowej. Humus naleŝy zdejmować mechanicznie z zastosowaniem równiarek, spycharek (w obu przypadkach gdy jest taka moŝliwość) lub innego sprzętu mechanicznego. W wyjątkowych sytuacjach, gdy zastosowanie maszyn nie jest wystarczające dla prawidłowego wykonania robót, względnie moŝe stanowić zagroŝenie dla bezpieczeństwa robót (zmienna grubość warstwy humusu, sąsiedztwo budowli), naleŝy dodatkowo stosować ręczne wykonanie robót, jako uzupełnienie prac wykonywanych mechanicznie. Warstwę humusu naleŝy zdjąć z powierzchni całego pasa robót ziemnych oraz w innych miejscach określonych w dokumentacji projektowej lub wskazanych przez InŜyniera. Grubość zdejmowanej warstwy humusu (zaleŝna od głębokości jego zalegania, wysokości nasypu, potrzeb jego wykorzystania na budowie itp.) powinna być zgodna z ustaleniami dokumentacji projektowej, ST lub wskazana przez InŜyniera, według faktycznego stanu występowania. Zdjęty humus naleŝy składować w pryzmach. Miejsca składowania humusu powinny być przez Wykonawcę tak dobrane, aby humus był zabezpieczony przed zanieczyszczeniem, a takŝe najeŝdŝaniem przez pojazdy. Nie naleŝy zdejmować humusu w czasie intensywnych opadów i bezpośrednio po nich, aby uniknąć zanieczyszczenia gliną lub innym gruntem nieorganicznym. W przypadku, gdy cały humus nie będzie wykorzystany przy inwestycji, to nadmiar stanowi własność Wykonawcy (naleŝy przewidzieć wywóz), chyba Ŝe Zamawiający ustalił inaczej w dokumentach umowy. W dokumentacji przyjęto wykonanie obsiewu ręcznego i hydroobsiewu. Nie przewiduje się zdjęcia darniny Hydroobsiew Mieszanina do hydrosiewu Ramowy skład gotowej do uŝycia mieszaniny hydrosiewu powinien być następujący: mieszanki nasion traw lub roślin motylkowatych od 0,018 do 0,03 kg/m 2, ( kg/ha) włókna celulozowe od 0,09 do 0,15 kg/m 2, ( kg/ha) nawozy mineralne (NPK) od 0,02 do 0,05 kg/m 2, ( kg/ha) woda od 2,5 do 4 l/m 2, (25-40 m 3 /ha) oraz dodatkowe komponenty wspomagające ( np. naturalne barwniki, kleje zawiązujące, hydroŝele) Skład mieszanek traw, uzaleŝniony od rodzaju gruntu, moŝe być przyjmowany według PN-B-12074:1998 Nasiona roślin powinny spełniać wymagania PN-R-65023:1999. Grubość warstwy mieszanki znajdującej się na podłoŝu po wykonaniu zabiegu powinna wynosić 3-10 mm w zaleŝności od: warunków glebowych, pory roku, warunków klimatycznych. Ze względu na brak oczekiwanych efektów, ochronę środowiska, bezpieczeństwo okolicznej ludności oraz nieprzyjemny zapach podczas 35

38 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp prac agrotechnicznych, nie naleŝy wykonywać hydrosiewu na bazie osadów ściekowych. Nasiona traw Wybór gatunków traw naleŝy dostosować do lokalnych warunków klimatycznych, rodzaju gleby, stopnia jej zawilgocenia i ekspozycji słonecznej. Zdolność kiełkowania nasion powinna wynosić minimum 60%. Nawozy Nawozy mineralne powinny być przechowywane w szczelnym opakowaniu do momentu ich wykorzystania. Opakowanie powinno zabezpieczać materiał przed zawilgoceniem i zbryleniem w czasie przechowywania i transportu, a takŝe zawierać opis nawozu i dokładny skład chemiczny makro i mikroelementów Kruszywo U podnóŝa skarp istniejącego nasypu naleŝy wykonać materac z kruszywa 31/63, otulony geosiatką i geowłókniną, który będzie stanowił podstawy nowo budowanego nasypu. Wymagania dla kruszyw podano w ST dotyczącej wykonania podbudowy z kruszyw łamanych. W przypadku braku pełnych wymagań kruszywa powinny spełniać wymagania normy PN-EN : SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do robót ziemnych i prac związanych z ułoŝeniem humusu i wykonaniem hydroobsiewu. a) Wykonawca przystępujący do wykonania robót ziemnych powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu do: odspajania i wydobywania gruntów (narzędzia mechaniczne, młoty pneumatyczne, zrywarki, koparki, ładowarki, wiertarki mechaniczne itp.), jednoczesnego wydobywania i przemieszczania gruntów (spycharki, zgarniarki, równiarki, urządzenia do hydromechanizacji itp.), transportu mas ziemnych (samochody wywrotki, samochody skrzyniowe, taśmociągi itp.), sprzętu zagęszczającego (walce, ubijaki, płyty wibracyjne itp.). pompy do odwodnienia terenu b) Do wykonania robót związanych ze zdjęciem warstwy humusu moŝna stosować: równiarki, spycharki, koparki z szeroką łyŝką łopaty, szpadle i inny sprzęt do ręcznego wykonywania robót ziemnych - w miejscach, gdzie prawidłowe wykonanie robót sprzętem zmechanizowanym nie jest moŝliwe, koparki i samochody samowyładowcze - w przypadku transportu na odległość wymagającą zastosowania takiego sprzętu. c) Do robót związanych z rozłoŝeniem humusu i zakładaniem trawnika narzędzia i sprzęt ogrodniczy, ładowarki, równiarki, koparki d) Do robót związanych z hydroobsiewem: hydroobsiewniki 3.3. Dobór sprzętu zagęszczającego W tablicy poniŝej podano, dla róŝnych rodzajów gruntów, orientacyjne dane przy doborze sprzętu zagęszczającego. Sprzęt do zagęszczania powinien być zatwierdzony przez InŜyniera. Rodzaje urządzeń zagęszczających niespoiste: piaski, Ŝwiry, pospółki grubość liczba przejść warstwy n *** [ m ] Rodzaje gruntu spoiste: pyły gliny, iły grubość warstwy [ m ] liczba przejść n *** 36 gruboziarniste i kamieniste grubość warstwy [ m ] liczba przejść n *** Uwagi o przydatności maszyn Walce statyczne gładkie * 0,1 do 0,2 4 do 8 0,1 do 0,2 4 do 8 0,2 do 0,3 4 do 8 1) Walce statyczne okołkowane * - - 0,2 do 0,3 8 do 12 0,2 do 0,3 8 do 12 2) Walce statyczne ogumione * 0,2 do 0,5 6 do 8 0,2 do 0,4 6 do ) Walce wibracyjne gładkie ** 0,4 do 0,7 4 do 8 0,2 do 0,4 3 do 4 0,3 do 0,6 3 do 5 4) Walce wibracyjne okołkowane ** 0,3 do 0,6 3 do 6 0,2 do 0,4 6 do 10 0,2 do 0,4 6 do 10 5) Zagęszczarki wibracyjne ** 0,3 do 0,5 4 do ,2 do 0,5 4 do 8 6) Ubijaki szybkouderzające 0,2 do 0,4 2 do4 0,1 do 0,3 3 do 5 0,2 do 0,4 3 do 4 6) Ubijaki o masie od 1 4 do 10 do 10 Mg zrzucane z 3 do 6 uderzeń 3 do 6 uderzeń 2,0 do 8,0 uderzeń w 1,0 do 4,0 1,0 do 5,0 wysokości od 5 do 10 w punkt w punkt punkt m *) Walce statyczne są mało przydatne w gruntach kamienistych.

39 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp **) Wibracyjnie naleŝy zagęszczać warstwy grubości 15 cm, cieńsze warstwy naleŝy zagęszczać statycznie. ***) Wartości orientacyjne, właściwe naleŝy ustalić na odcinku doświadczalnym. Uwagi: 1) Do zagęszczania górnych warstw podłoŝa. Zalecane do codziennego wygładzania (przywałowania) gruntów spoistych w miejscu pobrania i w nasypie. 2) Nie nadają się do gruntów nawodnionych. 3) Mało przydatne w gruntach spoistych. 4) Do gruntów spoistych przydatne są walce średnie i cięŝkie, do gruntów kamienistych - walce bardzo cięŝkie. 5) Zalecane do piasków pylastych i gliniastych, pospółek gliniastych i glin piaszczystych. 6) Zalecane do zasypek wąskich przekopów 4. TRANSPORT Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D "Wymagania ogólne" pkt 4. Wykonawca ma obowiązek zorganizowania transportu z uwzględnieniem wymogów bezpieczeństwa, zarówno w obrębie pasa robót drogowych, jak i poza nimi Transport gruntów Wybór środków transportowych oraz metod transportu powinien być dostosowany do rodzaju gruntu (materiału), jego objętości, sposobu odspajania i załadunku oraz do odległości transportu. Wydajność środków transportowych powinna być ponadto dostosowana do wydajności sprzętu stosowanego do urabiania i wbudowania gruntu (materiału) Transport humusu Humus naleŝy przemieszczać z zastosowaniem równiarek,spycharek, koparek, ładowarek albo przewozić transportem samochodowym. Wybór środka transportu zaleŝy od odległości, warunków lokalnych i przeznaczenia humusu. 4.3 Transport kruszywa Opisano w ST dot. podbudowy z kruszyw 4.4 Transport związany z zakładaniem trawnika hydroobsiewem i ręcznie Mieszanki do hydrosiewu moŝna transportować do miejsca obsiewu: w hydrosiewnikach, komunalnymi wozami asenizacyjnymi, o pojemności do 15,0 m 3, rolniczymi wozami asenizacyjnymi, wyposaŝonymi w pompy próŝniowe, w cysternach, w specjalnych zbiornikach. Nasiona traw moŝna przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zawilgoceniem. Nawozy moŝna przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zawilgoceniem i zbryleniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót ziemnych podano równieŝ w ST D-M Wymagania ogólne pkt Wykonanie wykopów, profilowanie Sposób wykonania skarp wykopu powinien gwarantować ich stateczność w całym okresie prowadzenia robót, a naprawa uszkodzeń, wynikających z nieprawidłowego ukształtowania skarp wykopu, ich podcięcia lub innych odstępstw od dokumentacji projektowej obciąŝa Wykonawcę. ZałoŜono, Ŝe grunt z wykopu ( nasyp niekontrolowany) nie stanowi wartości uŝytkowej do budowy nasypu stąd powinien zostać przewieziony na odkład a potem na wysypisko lub bezpośrednio na wysypisko Zagęszczenie gruntu w wykopach i miejscach zerowych robót ziemnych powinno spełniać wymagania normowe, przy czym wartości wskaźnika zagęszczenia (I s) powinna być nie mniejszej niŝ 1,0. JeŜeli grunty rodzime w wykopach i miejscach zerowych nie spełniają wymaganego wskaźnika zagęszczenia, to przed ułoŝeniem konstrukcji nawierzchni naleŝy je dogęścić do wartości I s, podanej wyŝej JeŜeli wartości wskaźnika zagęszczenia nie moŝe być osiągnięty przez bezpośrednie zagęszczanie gruntów rodzimych, to naleŝy podjąć środki w celu ulepszenia gruntu podłoŝa, umoŝliwiającego uzyskanie wymaganych wartości wskaźnika zagęszczenia np. wymiana gruntu lub dodatkowe wzmocnienie stabilizacją na bazie cementu lub popiołów ŜuŜlowych, ewentualnie ułoŝenie geowłókniny itp.. MoŜliwe do zastosowania środki, o ile nie są określone w ST, proponuje Wykonawca i przedstawia do akceptacji InŜynierowi. Dodatkowo moŝna sprawdzić nośność warstwy gruntu na powierzchni robót ziemnych na podstawie pomiaru wtórnego modułu odkształcenia E 2 zgodnie z PN-02205:1998. Wartość wtórnego modułu odkształcenia na podłoŝu winna wynosić minimum 40 MPa. Na tak przygotowanym podłoŝu naleŝy ułoŝyć warstwę gruntu niewysadzinowego do wys. 25 cm od spodu konstrukcji z zachowaniem następujących parametrów:is 1,0 i E 2 60 MPa. W przypadku konieczności wymiany występujących w podłoŝu warstw gruntów słabych, w sytuacji gdy wymiana gruntu obejmie całą warstwę gruntu spoistego naleŝy spodziewać się, Ŝe w wykopie pojawi się woda gruntowa, a na dnie wykopu będą występować niespoiste utwory rzeczne. W takiej sytuacji wymiana gruntów powinna być realizowana w dwóch fazach. W fazie pierwszej materiał wypełniający wykop jest zrzucany od czoła bez zagęszczania aŝ osiągnie wysokość powyŝej poziomu wody. UŜyty materiał powinien charakteryzować się dobrym uziarnieniem i odpowiednim cięŝarem umoŝliwiającym uzyskanie efektu samozagęszczenia. W fazie drugiej moŝna uŝyć materiału o drobniejszym uziarnieniu umoŝliwiającym wykonanie zagęszczenia mechanicznego 37

40 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp kolejnych warstw aŝ do poziomu ustalonej wymiany. Po zakończeniu wymiany naleŝy przeprowadzić badania parametrów zagęszczenia i nośności uformowanego podłoŝa a w razie konieczności ułoŝyć geowłókninę separacyjną. Koncepcję sposobu i zakres wykonania pełnej wymiany w-wy słabej naleŝy omówić z InŜynierem Budowy Nie naleŝy dopuszczać ruchu budowlanego po dnie wykopu o ile grubość warstwy gruntu (nadkładu) powyŝej rzędnych robót ziemnych jest mniejsza niŝ 0,3 m. Z chwilą przystąpienia do ostatecznego profilowania dna wykopu dopuszcza się po nim jedynie ruch maszyn wykonujących tę czynność budowlaną. MoŜe odbywać się jedynie sporadyczny ruch pojazdów, które nie spowodują uszkodzeń powierzchni korpusu. Naprawa uszkodzeń powierzchni robót ziemnych, wynikających z niedotrzymania podanych powyŝej warunków obciąŝa Wykonawcę robót ziemnych Wykonanie nasypów a) Przygotowanie podłoŝa w obrębie podstawy nasypu Przygotowanie podłoŝa obejmuje wykonanie następujących prac: wytyczenie trasy, usunięcie ziemi urodzajnej, usunięcie części nasypu niekontrolowanego, wykonanie wcięcia schodkowego w celu powiązania nasypu istniejącego i nowo budowanego zagęszczenie podłoŝa zgodnie z pkt po sprawdzeniu zagęszczenia i nośności podłoŝa- po uzyskaniu niezadowalających wyników naleŝy rozwaŝyć ułoŝenie geowłókniny separacyjnej rozścieloną na całej szerokości dolnej warstwy nasypu i przytwierdzić metalowymi szpilkami do podłoŝa. (Sposób rozłoŝenia i mocowania brytów naleŝy przyjąć zgodnie z zaleceniami producenta.) lub podjąć inne działania zmierzające do uzyskania właściwego zagęszczenia i nośności. ułoŝenie materaca z kruszywa w otulinie z geosiatki i geowłokniny zgodnie projektem budowa nasypu: w zaleŝności od wysokości nasypu, pochylenia skarp, i warunków gruntowo-wodnych, nasypy naleŝy wykonać zgodnie z rysunkami zawartymi w projekcie W przypadku konieczności ułoŝenia geowłókniny oraz braku wytycznych producenta ogólne zasady układania geowłókniny opisano poniŝej: Geowłókniny naleŝy układać na podstawie planu, określającego wymiary pasm, kierunek postępu robót, kolejność układania pasm, szerokość zakładów, sposób łączenia, mocowania tymczasowego itp. Wskazany jest kierunek układania pod górę. Geowłókniny naleŝy tak układać, by pasma leŝały poprzecznie do kierunku zasypywania. Zakłady sąsiednich pasm powinny wynosić cm, na podłoŝu bardzo słabym (CBR 2%) i nierównym lub w bieŝącej wodzie - nawet 100 cm. JeŜeli pokrywana powierzchnia jest węŝsza niŝ dwie szerokości pasma, to moŝna je układać wzdłuŝ osi. NaleŜy wówczas szczególnie przestrzegać zachowania zakładu pasm. Aby zapobiec przemieszczaniu np. przez wiatr, pasma naleŝy przymocować (np. wbitymi w grunt prętami w kształcie U) lub chwilowo obciąŝyć (np. pryzmami gruntu, workami z gruntem itp.). W uzasadnionych przypadkach wymagane jest łączenie pasm, najczęściej na budowie za pomocą zszycia, połączeń specjalnych itp. Wskazane jest stosowanie pasm jak najszerszych (3-5 m), gdyŝ mniej jest zakładów i połączeń. JeŜeli szerokość wyrobu nie jest dostosowana do wymiarów konstrukcji, to rolki materiału moŝna ciąć na potrzebny wymiar za pomocą odpowiednich urządzeń. Nie naleŝy przy tym dopuszczać do miejscowego topienia materiału, aby nie spowodować sklejania warstw rolki. Zasypywanie powinno następować od czoła pasma na ułoŝony materiał, po czym zasypka jest rozkładana na całej powierzchni odpowiednim urządzeniem, najczęściej spycharką, a tylko wyjątkowo ręcznie. DuŜe kamienie nie powinny być zrzucane z większej wysokości, by nie niszczyć geosyntetyków. W takim przypadku celowe jest układanie najpierw bezpośrednio na materiale warstwy bez kamieni. Pasma naleŝy układać dachówkowo, aby przesuwanie zasypki nie powodowało podrywania materiału. Niedopuszczalny jest ruch pojazdów gąsienicowych, walców okołkowanych i innych cięŝkich maszyn bezpośrednio po ułoŝonym materiale geotekstylnym. Wymagana jest warstwa zasypki co najmniej cm. Za zgodą InŜyniera moŝna dopuścić ruch cięŝkich pojazdów kołowych po materiale, jeśli powstanie kolein powoduje wybranie luzów i napięcie materiału, dzięki czemu lepiej przeciwdziała on odkształceniom gruntu. Koleiny następnie wypełnia się zasypką. Po rozłoŝeniu geowłókniny naleŝy niezwłocznie pokryć ją warstwą gruntu przeznaczonego do budowy pierwszej warstwy korpusu nasypu. NaleŜy dobierać taka długość odcinka przygotowania podłoŝa, aby wszystkie prace mogły być zakończone w czasie jednej zmiany roboczej. PodłoŜe na którym będzie układana pierwsza warstwa nasypu powinno być zagęszczone i wyprofilowane do wymaganych w projekcie spadków podłuŝnych i poprzecznych. Zagęszczanie podłoŝa powinno spełniać wymagania podane w normie PN-S :1998 dla drogi o ruchu lekkiego i średniego tj. wskaźnik zagęszczenia Is 0,92; wtórny moduł odkształcenia E 2 30 MPa (grunty niespoiste) E 2 20 MPa (grunty spoiste) a wskaźnik odkształcenia Io 3. b) Wykonanie nasypu Grunt rozłoŝony równomiernie powinien posiadać wilgotność w n zbliŝoną do wilgotności optymalnej, lecz nie mniejszą niŝ w n w opt przy czym górna granica wilgotności zaleŝy od rodzaju maszyn zagęszczających. W przypadku braku miarodajnych danych dotyczących sposobu zagęszczania powinno być przeprowadzone zagęszczanie próbne maszynami przewidzianymi do zastosowania na budowie. Szczególną uwagę naleŝy zwrócić na zagęszczenie nasypu w sąsiedztwie budowli betonowych. NaleŜy tam wykonać zagęszczanie gruntu równieŝ za pomocą lekkich maszyn zwiększając o 50% liczbę przejazdów po jednym śladzie lub zmniejszając o połowę grubość warstwy zagęszczającej. Zagęszczenie kaŝdej z formowanych warstw z gruntów niespoistych powinno spełniać wymagania podane w PN-S 02205:1998 (rysunek wg normy 3 i 4 -poniŝej). 38

41 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp Ogólne warunki i wymagania dla wykonania nasypów a) Uwagi do wykonania nasypów Nasypy powinny być wznoszone przy zachowaniu przekroju poprzecznego i profilu podłuŝnego, które określono w dokumentacji projektowej, z uwzględnieniem ewentualnych zmian wprowadzonych wcześniej przez InŜyniera. Grubość warstwy w stanie luźnym powinna być odpowiednio dobrana w zaleŝności od rodzaju gruntu i sprzętu uŝywanego do zagęszczania. W przypadku problemu z zagęszczeniem, za zgodą InŜyniera dopuszcza się dogęszczenie w-wy poprzez warstwę dociąŝającą i sprawdzenie jej parametrów nośności i zagęszczenia po usunięciu fragmentu naziomu lub doziarnienie innym materiałem zatwierdzonym przez InŜyniera Budowy. JeŜeli badania wykaŝą, Ŝe zagęszczenie w-wy nie jest wystarczające, Wykonawca powinien usunąć w-wę i wbudować nowy materiał lub doziarnić innym materiałem zatwierdzonym przez InŜyniera Budowy, ewentualnie podjąć inne działania ( w porozumieniu z InŜynierem Budowy)zmierzające do uzyskania wymaganych parametrów zagęszczenia. Grunty o róŝnych właściwościach naleŝy wbudowywać w oddzielnych warstwach, o jednakowej grubości na całej szerokości nasypu. Grunty spoiste naleŝy wbudowywać w dolne, a grunty niespoiste w górne warstwy nasypu. Warstwy gruntu przepuszczalnego naleŝy wbudowywać poziomo, a warstwy gruntu mało przepuszczalnego (o współczynniku K m/s) ze spadkiem górnej powierzchni około 4% ± 1%. Kiedy nasyp jest budowany w terenie płaskim spadek powinien być obustronny, gdy nasyp jest budowany na zboczu spadek powinien być jednostronny, zgodny z jego pochyleniem. Ukształtowanie powierzchni warstwy powinno uniemoŝliwiać lokalne gromadzenie się wody. JeŜeli w okresie zimowym następuje przerwa w wykonywaniu nasypu, a górna powierzchnia jest wykonana z gruntu spoistego, to jej 39

42 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp spadki porzeczne powinny być ukształtowane ku osi nasypu, a woda odprowadzona poza nasyp z zastosowaniem ścieku. Takie ukształtowanie górnej powierzchni gruntu spoistego zapobiega powstaniu potencjalnych powierzchni poślizgu w gruncie tworzącym nasyp. Górną warstwę nasypu, o grubości co najmniej 0,5 m naleŝy wykonać z gruntów niewysadzinowych, o wskaźniku wodoprzepuszczalności K m/s i wskaźniku róŝnoziarnistości U 5. JeŜeli Wykonawca nie dysponuje gruntem o takich właściwościach, InŜynier moŝe wyrazić zgodę na ulepszenie górnej warstwy nasypu poprzez stabilizację cementem, wapnem lub popiołami lotnymi lub odziarnienie innym materiałem zatwierdzonym przez InŜyniera przy zastosowaniu sprzętu rolniczego. W takim przypadku jest konieczne sprawdzenie warunku nośności i mrozoodporności konstrukcji nawierzchni i wprowadzenie korekty, polegającej na rozbudowaniu podbudowy pomocniczej. Na terenach o wysokim stanie wód gruntowych oraz na terenach zalewowych dolne warstwy nasypu, o grubości co najmniej 0,5 m powyŝej najwyŝszego poziomu wody, naleŝy wykonać z gruntu przepuszczalnego. Przy wykonywaniu nasypów z popiołów lotnych, warstwę pod popiołami, grubości 0,3 do 0,5 m, naleŝy wykonać z gruntu lub materiałów o duŝej przepuszczalności. Górnej powierzchni warstwy popiołu naleŝy nadać spadki poprzeczne 4% ±1% według poz. d). Grunt przewieziony w miejsce wbudowania powinien być bezzwłocznie wbudowany w nasyp. InŜynier moŝe dopuścić czasowe składowanie gruntu, pod warunkiem jego zabezpieczenia przed nadmiernym zawilgoceniem. b) Wykonywanie nasypów z gruntów kamienistych lub gruboziarnistych odpadów przemysłowych Wykonywanie nasypów z gruntów kamienistych lub gruboziarnistych odpadów przemysłowych powinno odbywać się według jednej z niŝej podanych metod, jeśli nie zostało określone inaczej w dokumentacji projektowej, ST lub przez InŜyniera: Wykonywanie nasypów z gruntów kamienistych lub gruboziarnistych odpadów przemysłowych z wypełnieniem wolnych przestrzeni. KaŜdą rozłoŝoną warstwę materiałów gruboziarnistych o grubości nie większej niŝ 0,3 m, naleŝy przykryć warstwą Ŝwiru, pospółki, piasku lub gruntu (materiału) drobnoziarnistego. Materiałem tym wskutek zagęszczania (najlepiej sprzętem wibracyjnym), wypełnia się wolne przestrzenie między grubymi ziarnami. Przy tym sposobie budowania nasypów moŝna stosować skały oraz odpady przemysłowe, które są miękkie. Wykonywanie nasypów z gruntów kamienistych lub gruboziarnistych odpadów przemysłowych bez wypełnienia wolnych przestrzeni. Warstwy nasypu wykonane według tej metody powinny być zbudowane z materiałów mrozoodpornych. Warstwy te naleŝy oddzielić od podłoŝa gruntowego pod nasypem oraz od górnej strefy nasypu około 10-centymetrową warstwą Ŝwiru, pospółki lub nieodsianego kruszywa łamanego, zawierającego od 25 do 50% ziarn mniejszych od 2 mm i spełniających warunek: gdzie: d 85 i d 15 D 15 4 d 85 D 15 4 d 15 - średnica oczek sita, przez które przechodzi 85% i 15% gruntu podłoŝa lub gruntu górnej warstwy nasypu (mm), - średnica oczek sita, przez które przechodzi 15% materiału gruboziarnistego (mm). Rolę warstw oddzielających mogą równieŝ pełnić warstwy geotekstyliów. W szczególności wymagana jest odpowiednia wytrzymałość mechaniczna geotekstyliów, uniemoŝliwiająca ich przebicie przez ziarna materiału gruboziarnistego oraz odpowiednie właściwości filtracyjne, dostosowane do uziarniania przyległych warstw. c) Wykonywanie nasypów w okresie deszczów Wykonywanie nasypów naleŝy przerwać, jeŝeli wilgotność gruntu przekracza wartość dopuszczalną, to znaczy jest większa od wilgotności optymalnej o więcej niŝ 10% jej wartości. Na warstwie gruntu nadmiernie zawilgoconego nie wolno układać następnej warstwy gruntu. Osuszenie moŝna przeprowadzić w sposób mechaniczny lub chemiczny, poprzez wymieszanie z wapnem palonym albo hydratyzowanym. W celu zabezpieczenia nasypu przed nadmiernym zawilgoceniem, poszczególne jego warstwy oraz korona nasypu po zakończeniu robót ziemnych powinny być równe i mieć spadki potrzebne do prawidłowego odwodnienia,. W okresie deszczowym nie naleŝy pozostawiać nie zagęszczonej warstwy do dnia następnego. JeŜeli warstwa gruntu niezagęszczonego uległa przewilgoceniu, a Wykonawca nie jest w stanie osuszyć jej i zagęścić w czasie zaakceptowanym przez InŜyniera, to moŝe on nakazać Wykonawcy usunięcie wadliwej warstwy. d) Wykonywanie nasypów w okresie mrozów Niedopuszczalne jest wykonywanie nasypów w temperaturze przy której nie jest moŝliwe osiągnięcie w nasypie wymaganego wskaźnika zagęszczenia gruntów. Nie dopuszcza się wbudowania w nasyp gruntów zamarzniętych lub gruntów przemieszanych ze śniegiem lub lodem. W czasie duŝych opadów śniegu wykonywanie nasypów powinno być przerwane. Przed wznowieniem prac naleŝy usunąć śnieg z powierzchni wznoszonego nasypu. JeŜeli warstwa niezagęszczonego gruntu zamarzła, to nie naleŝy jej przed rozmarznięciem zagęszczać ani układać na niej następnych warstw. e) Wilgotność gruntu Wilgotność gruntu w czasie zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej, z tolerancją: - w gruntach niespoistych ±2 % - w gruntach mało i średnio spoistych +0 %, 2 % - w mieszaninach popiołowo-ŝuŝlowych +2 %, 4 % Sprawdzenie wilgotności gruntu naleŝy przeprowadzać laboratoryjnie. f) Wymagania dotyczące grubości w-wy i zagęszczania Grubość warstwy zagęszczonego gruntu oraz liczbę przejść maszyny zagęszczającej zaleca się określić doświadczalnie dla kaŝdego rodzaju gruntu i typu maszyny. KaŜda warstwa gruntu jak najszybciej po jej rozłoŝeniu, powinna być zagęszczona z zastosowaniem sprzętu odpowiedniego dla danego rodzaju gruntu oraz występujących warunków. 40

43 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp RozłoŜone warstwy gruntu naleŝy zagęszczać od krawędzi nasypu w kierunku jego osi. W zaleŝności od uziarnienia stosowanych materiałów, zagęszczenie warstwy naleŝy określać za pomocą oznaczenia wskaźnika zagęszczenia lub porównania pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia. NaleŜy uzyskać nastepujące parametry zagęszczenia: Zagęszczenie podłoŝa I s 0,95 oraz E2 40 MPa przy I o = 2,5 PoniŜej 1,2 m konstrukcji jezdni - I s 1.0 oraz E2 60 MPa Górna w-wa nasypu- I s 1.0 oraz E2 120MPa Jako zastępcze kryterium oceny wymaganego zagęszczenia gruntów dla których trudne jest pomierzenie wskaźnika zagęszczenia, przyjmuje się wartość wskaźnika odkształcenia I 0 określonego zgodnie z normą PN-S-02205:1998 Wskaźnik odkształcenia nie powinien być większy niŝ: a) dla Ŝwirów, pospółek i piasków b) 2,2 przy wymaganej wartości I s 1,0, c) 2,5 przy wymaganej wartości I s <1,0, d) dla gruntów drobnoziarnistych o równomiernym uziarnieniu (pyłów, glin pylastych, glin zwięzłych, iłów 2,0, e) dla gruntów róŝnoziarnistych (Ŝwirów gliniastych, pospółek gliniastych, pyłów piaszczystych, piasków gliniastych, glin piaszczystych, glin piaszczystych zwięzłych) 3,0, f) dla narzutów kamiennych, rumoszy 4, g) dla gruntów antropogenicznych na podstawie badań poligonowych. JeŜeli badania kontrolne wykaŝą, Ŝe zagęszczenie warstwy nie jest wystarczające, to Wykonawca moŝe zastosować za zgodą InŜyniera zagęszczenie poprzez warstwę dociąŝającą. JeŜeli powtórne zagęszczenie nie spowoduje uzyskania wymaganego wskaźnika zagęszczenia, Wykonawca powinien usunąć warstwę i wbudować nowy materiał (o ile InŜynier nie zezwoli na ponowienie próby prawidłowego zagęszczenia warstwy) lub podjąć inne działania mające na celu poprawę zagęszczenia. g) Próbne zagęszczenie O konieczności wykonania próbnego zagęszczenia decyduje InŜynier budowy. Odcinek doświadczalny dla próbnego zagęszczenia gruntu o minimalnej powierzchni 300 m 2, powinien być wykonane na terenie oczyszczonym z gleby, na którym układa się grunt czterema pasmami o szerokości od 3,5 do 4,5 m kaŝde. Poszczególne warstwy układanego gruntu powinny mieć w kaŝdym pasie inną grubość z tym, Ŝe wszystkie muszą mieścić się w granicach właściwych dla danego sprzętu zagęszczającego. Wilgotność gruntu powinna być równa optymalnej.grunt ułoŝony na poletku według podanej wyŝej zasady powinien być następnie zagęszczony, a po kaŝdej serii przejść maszyny naleŝy określić wskaźniki zagęszczenia, dopuszczając stosowanie innych, szybkich metod pomiaru (sonda izotopowa, ugięciomierz udarowy po ich skalibrowaniu w warunkach terenowych). Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia naleŝy wykonać co najmniej w 4 punktach, z których co najmniej 2 powinny umoŝliwić ustalenie wskaźnika zagęszczenia w dolnej części warstwy. Na podstawie porównania uzyskanych wyników zagęszczenia dokonuje się wyboru sprzętu i ustala się potrzebną liczbę przejść oraz grubość warstwy rozkładanego gruntu Dokładność wykonania wykopów i nasypów Odchylenie osi korpusu ziemnego, w wykopie, od osi projektowanej nie powinny być większe niŝ ± 10 cm. RóŜnica w stosunku do projektowanych rzędnych robót ziemnych nie moŝe przekraczać + 1 cm i -3 cm. Szerokość korpusu nie moŝe róŝnić się od szerokości projektowanej o więcej niŝ ± 10 cm, a krawędzie korony drogi nie powinny mieć wyraźnych załamań w planie. Pochylenie skarp nie powinno róŝnić się od projektowanego o więcej niŝ 10% jego wartości wyraŝonej tangensem kąta. Maksymalna głębokość nierówności na powierzchni skarp nie powinna przekraczać 10 cm przy pomiarze łatą 3-metrową, albo powinny być spełnione inne wymagania dotyczące równości, wynikające ze sposobu umocnienia powierzchni skarpy Odwodnienia pasa robót ziemnych i wykopów NiezaleŜnie od budowy urządzeń, stanowiących elementy systemów odwadniających, ujętych w dokumentacji projektowej, Wykonawca powinien, o ile wymagają tego warunki terenowe, wykonać urządzenia, które zapewnią odprowadzenie wód gruntowych i opadowych poza obszar robót ziemnych tak, aby zabezpieczyć grunty przed przewilgoceniem i nawodnieniem. Wykonawca ma obowiązek takiego wykonywania wykopów, aby powierzchniom gruntu nadawać w całym okresie trwania robót spadki, zapewniające prawidłowe odwodnienie. JeŜeli, wskutek zaniedbania Wykonawcy, grunty ulegną nawodnieniu, które spowoduje ich długotrwałą nieprzydatność, Wykonawca ma obowiązek usunięcia tych gruntów i zastąpienia ich gruntami przydatnymi lub osuszyć grunt środkami chemicznymi na własny koszt bez jakichkolwiek dodatkowych opłat ze strony Zamawiającego za te czynności, jak równieŝ za dowieziony grunt. Odprowadzenie wód do istniejących zbiorników naturalnych i urządzeń odwadniających musi być poprzedzone uzgodnieniem z odpowiednimi instytucjami. Technologia wykonania wykopu musi umoŝliwiać jego prawidłowe odwodnienie w całym okresie trwania robót ziemnych. Wykonanie wykopów powinno postępować w kierunku podnoszenia się niwelety. W czasie robót ziemnych naleŝy zachować odpowiedni spadek podłuŝny i nadać przekrojom poprzecznym spadki, umoŝliwiające szybki odpływ wód z wykopu. O ile w dokumentacji projektowej nie zawarto innego wymagania, spadek poprzeczny nie powinien być mniejszy niŝ 4% w przypadku gruntów spoistych i nie mniejszy niŝ 2% w przypadku gruntów niespoistych. NaleŜy uwzględnić ewentualny wpływ kolejności i sposobu odspajania gruntów oraz terminów wykonywania innych robót na spełnienie wymagań dotyczących prawidłowego odwodnienia wykopu w czasie postępu robót ziemnych. Źródła wody, odsłonięte przy wykonywaniu wykopów, naleŝy ująć w rowy i /lub dreny. Wody opadowe i gruntowe naleŝy odprowadzić poza teren pasa robót ziemnych. W przypadku napływu wód lub zastoju wód Wykonawca zapewni pompowanie wody, ewentualnie wykona system drenaŝu na czas trwania robót w uzgodnieniu z InŜynierem Budowy Zasady wykonania i lokalizacja odkładów Grunty lub inne materiały powinny być przewiezione na odkład, jeŝeli: a) stanowią nadmiar objętości w stosunku do objętości gruntów przewidzianych do wbudowania, b) są nieprzydatne do budowy nasypów oraz wykorzystania w innych pracach, związanych z budową trasy drogowej, 41

44 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp c) ze względu na harmonogram robót nie jest ekonomicznie uzasadnione oczekiwanie na wbudowanie materiałów pozyskiwanych z wykopu. Konsekwencje finansowe i prawne, wynikające z ewentualnych uszkodzeń środowiska naturalnego wskutek składowania urobku w nie uzgodnionym do tego miejscu, obciąŝają Wykonawcę. Przed przewiezieniem gruntu na odkład Wykonawca powinien upewnić się, Ŝe spełnione są warunki określone w ST Humusowanie i zakładanie trawników a) Humusowanie naleŝy wykonać zgodnie z dokumentacją projektową. ZałoŜono wykorzystanie wcześniej zdjętego humusu na miejscu pod warunkiem, Ŝe będzie on posiadał odpowiednie właściwości wegetacyjne. W przypadku niedoboru humusu lub gdy humus nie spełnia odpowiednich wymagań Wykonawca winien zakupić i dostarczyć humus. b) Nasiona traw najczęściej występują w postaci gotowych mieszanek z nasion róŝnych gatunków. Gotowa mieszanka traw powinna mieć oznaczony procentowy skład gatunkowy, klasę, numer normy wg której została wyprodukowana, zdolność kiełkowania. Wymagania dotyczące wykonania robót związanych z trawnikami są następujące: teren pod trawniki musi być oczyszczony z gruzu i zanieczyszczeń, przy wymianie gruntu rodzimego na ziemię urodzajną teren powinien być obniŝony w stosunku do krawęŝników o ok.20 cm - jest to miejsce na ziemię urodzajną i kompost przy zakładaniu trawników na gruncie rodzimym krawęŝnik powinien znajdować się 2 do 3 cm nad terenem, teren powinien być wyrównany i splantowany, ziemia urodzajna powinna być rozścielona równą warstwą i wymieszana z kompostem, nawozami mineralnymi oraz starannie wyrównana, przed siewem nasion trawy ziemię naleŝy wałować wałem gładkim, a potem wałem - kolczatką lub zagrabić, siew powinien być dokonany w dni bezwietrzne, okres siania - najlepszy okres wiosenny, najpóźniej do połowy września przykrycie nasion - przez przemieszanie z ziemią grabiami lub wałem kolczatką, po wysiewie nasion ziemia powinna być wałowana lekkim wałem w celu ostatecznego wyrównania i stworzenia dobrych warunków dla podsiąkania wody. JeŜeli przykrycie nasion nastąpiło przez wałowanie kolczatką, moŝna juŝ nie stosować wału gładkiego, mieszanka nasion trawnikowych moŝe być gotowa lub wykonana wg składu podanego w projekcie zieleni. NajwaŜniejszym zabiegiem w pielęgnacji trawników jest koszenie: pierwsze koszenie powinno być przeprowadzone, gdy trawa osiągnie wysokość około 10 cm, następne koszenia powinny się odbywać w takich odstępach czasu, aby wysokość trawy przed kolejnym koszeniem nie przekraczała wysokości 10 do 12 cm, ostatnie, przedzimowe koszenie trawników powinno być wykonane z 1-miesięcznym wyprzedzeniem spodziewanego nastania mrozów (dla warunków klimatycznych Polski moŝna przyjąć pierwszą połowę października), koszenia trawników w całym okresie pielęgnacji powinny się odbywać często i w regularnych odstępach czasu, przy czym częstość koszenia i wysokość cięcia, naleŝy uzaleŝniać od gatunku wysianej trawy, chwasty trwałe w pierwszym okresie naleŝy usuwać ręcznie; środki chwastobójcze o selektywnym działaniu naleŝy stosować z duŝą ostroŝnością i dopiero po okresie 6 miesięcy od załoŝenia trawnika. Trawniki wymagają nawoŝenia mineralnego.mieszanki nawozów naleŝy przygotowywać tak, aby trawom zapewnić składniki wymagane w poszczególnych porach roku: wiosną, trawnik wymaga mieszanki z przewagą azotu, od połowy lata naleŝy ograniczyć azot, zwiększając dawki potasu i fosforu, ostatnie nawoŝenie nie powinno zawierać azotu, lecz tylko fosfor i potas. c) Teren, na którym będzie wykonywany hydrosiew, powinien być oczyszczony z gałęzi, kamieni, śmieci oraz dokładnie odchwaszczony. Zleceniodawca zapewni Wykonawcy swobodny i prawnie legalny dostęp do źródła wody (hydrant, rzeka, sadzawka itp.). Hydrosiew moŝe być wykonywany przez cały rok w okresie panującej temperatury powyŝej 0 o C, moŝliwie w najkrótszym czasie po zakończeniu robót ziemnych,. Podczas hydrosiewu, ze względu na istniejącą moŝliwość osunięcia się warstwy humusu z nachylonych powierzchni (np. na skarpach 1:1), wcześniejsze uŝyźnianie skarp urodzajną ziemią nie jest wymagane. Tradycyjne humusowanie moŝemy wówczas zastąpić hydrohumusowaniem (humusowaniem na mokro). Teren po wykonaniu hydrosiewu, wymaga stałego zraszania, które przyśpiesza i ułatwia kiełkowanie nasion w okresie ich początkowego rozwoju. Okres kiełkowania w zaleŝności od uŝytych gatunków nasion to ok. 4-6 tygodni. Zraszanie jest szczególnie niezbędne podczas słoneczych dni, długotrwałych suszy oraz ewentualnie, gdy wymagany jest szybki efekt porostu traw. Do zabiegów pielęgnacyjnych (pratotechnicznych) naleŝy: podlewanie, koszenie (po 20 cm wschodach), uŝyźnianie (np. nawozami azotowymi do 100 kg/ha) oraz ścinanie nierówności, kęp oraz kretowisk oraz nawadnianie w okresach suszy. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1 Ogólne zasady dotyczące kontroli Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 6. Wykonanie robót wymienionych w pkt 1.2 i 1.3 musi być zgodne dokumentacją projektową. Podane w ST częstotliwości badań są zalecane. Badania naleŝy wykonać z częstotliwością adekwatną do rzeczywistej ilości robót. 42

45 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp 6.2. Badania i pomiary przed i w czasie wykonywania robót ziemnych Sprawdzenie odwodnienia Sprawdzenie odwodnienia korpusu ziemnego polega na kontroli zgodności z wymaganiami specyfikacji oraz z dokumentacją projektową. Szczególną uwagę naleŝy zwrócić na: - właściwe ujęcie i odprowadzenie wód opadowych, - właściwe ujęcie i odprowadzenie wysięków wodnych Badania materiału gruntowego w złoŝach Celem badań jest: kontrola zgodności wydobywanego gruntu ze złoŝa z dokumentacją złoŝową, kontrola zgodności rodzaju gruntu, jego cech parametrów geotechnicznych z załoŝeniami projektowymi, Zakres badań drobnoziarnistego materiału gruntowego w złoŝu lub dostarczonego na budowę i zgromadzonego na odkład obejmuje oznaczenie: uziarnienia, wilgotności naturalnej, zawartości części organicznych (w miarę potrzeby), parametrów zagęszczalności w aparacie Proctora (metodą normalną) tzn. wilgotności optymalnej i maksymalnej gęstości objętościowej szkieletu gruntowego ( Is) Wymagana ilość prób minimum 1 próbka na kaŝde 5000 m 3 objętości materiału w złoŝu oraz dodatkowo próbka przy widocznej zmianie właściwości gruntu. W przypadku gruntów kamienistych np. niesorty stosowane do wymiany warstw słabonośnych wystarczająca jest ocena uziarnienie i jakościowy opis skały Badania gruntu wbudowanego w nasyp i przy ewentualnej wymianie gruntu BieŜąca kontrola jakości wbudowanego w nasyp gruntu ma na celu ocenę: zgodności rodzaju wbudowanego gruntu, jego cech fizyko-mechanicznych z załoŝeniami dokumentacji projektowej i ST (skład granulometryczny, zawartość części organicznych, wilgotność naturalną, wilgotność optymalną i maksymalną gęstość objętościową szkieletu gruntowego, wskaźnik piaskowy) jakości zagęszczenia Badania kontrolne prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypu i warstw podłoŝa Badania kontrolne prawidłowości wykonania poszczególnych warstw nasypu polegają na sprawdzeniu: a) prawidłowości rozmieszczenia gruntów o róŝnych właściwościach w nasypie, b) odwodnienia kaŝdej warstwy, c) grubości kaŝdej warstwy i jej wilgotności przy zagęszczaniu; badania naleŝy przeprowadzić nie rzadziej niŝ jeden raz na 2000 m 2 warstwy, d) nadania spadków warstwom z gruntów spoistych jeśli takie będą wykorzystane e) przestrzegania ograniczeń dotyczących wbudowania gruntów w okresie deszczów i mrozów Sprawdzenie zagęszczenia nasypu oraz podłoŝa nasypu) Sprawdzenie zagęszczenia nasypu oraz podłoŝa nasypu polega na skontrolowaniu zgodności wartości wskaźnika zagęszczenia I s lub stosunku modułów odkształcenia z wartościami określonymi ST. Do bieŝącej kontroli zagęszczenia dopuszcza się aparaty izotopowe. Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia I s i oznaczenie modułów odkształcenia Io powinno byś odznaczone wg według normy PN-S-02205:1998 i norm z niej wynikających. Zagęszczenie kaŝdej warstwy naleŝy kontrolować nie rzadziej niŝ: jeden raz w trzech punktach na 2000 m 2 warstwy, w przypadku określenia wartości I s, jeden raz w trzech punktach na 2000 m 2 warstwy w przypadku określenia pierwotnego i wtórnego modułu odkształcenia Io Wyniki kontroli zagęszczenia robót Wykonawca powinien wpisywać do dokumentów laboratoryjnych Pomiary kształtu nasypu Pomiary kształtu nasypu obejmują kontrolę: prawidłowości wykonania skarp, szerokości korony korpusu. Sprawdzenie prawidłowości wykonania skarp polega na skontrolowaniu zgodności z wymaganiami dotyczącymi pochyleń i dokładności wykonania skarp, określonymi w dokumentacji projektowej, ST. Sprawdzenie szerokości korony korpusu polega na porównaniu szerokości korony korpusu na poziomie wykonywanej warstwy nasypu z szerokością wynikającą z wymiarów geometrycznych korpusu, określonych w dokumentacji projektowej. 6.3 Badania do odbioru korpusu ziemnego Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów do odbioru korpusu ziemnego podaje tablica niŝej: 43

46 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp Lp. Badana cecha Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 1 Pomiar szerokości korpusu ziemnego 2 Pomiar szerokości dna rowów 3 Pomiar rzędnych powierzchni korpusu ziemnego 4 Pomiar pochylenia skarp 5 Pomiar równości powierzchni korpusu 6 Pomiar równości skarp 7 Pomiar spadku podłuŝnego powierzchni korpusu lub dna rowu Pomiar taśmą, szablonem, łatą o długości 3 m i poziomicą lub niwelatorem, w odstępach co 200 m na prostych, w punktach głównych łuku, co 100 m na łukach o R 100 m co 50 m na łukach o R < 100 m oraz w miejscach, które budzą wątpliwości Pomiar niwelatorem rzędnych w odstępach co 200 m oraz w punktach wątpliwych 8 Badanie zagęszczenia gruntu Wskaźnik zagęszczenia określać dla kaŝdej ułoŝonej warstwy lecz nie rzadziej niŝ raz na kaŝde 1000 m 3 nasypu Szerokość korpusu ziemnego Szerokość korpusu ziemnego nie moŝe róŝnić się od szerokości projektowanej o więcej niŝ ± 10 cm Rzędne korony korpusu ziemnego Rzędne korony korpusu ziemnego nie mogą róŝnić się od rzędnych projektowanych o więcej niŝ -3 cm lub +1 cm Pochylenie skarp Pochylenie skarp nie moŝe róŝnić się od pochylenia projektowanego o więcej niŝ 10% wartości pochylenia wyraŝonego tangensem kąta Równość korony korpusu Nierówności powierzchni korpusu ziemnego mierzone łatą 3-metrową, nie mogą przekraczać 3 cm Równość skarp Nierówności skarp, mierzone łatą 3-metrową, nie mogą przekraczać ± 10 cm Spadek podłuŝny korony korpusu lub dna rowu Spadek podłuŝny powierzchni korpusu ziemnego lub dna rowu, sprawdzony przez pomiar niwelatorem rzędnych wysokościowych, nie moŝe dawać róŝnic, w stosunku do rzędnych projektowanych, większych niŝ -3 cm lub +1 cm Zagęszczenie gruntu Wskaźnik zagęszczenia gruntu powinien być zgodny z załoŝonym dla odpowiedniej kategorii ruchu wg normy i podanej w dokumentacji projektowej oraz ST. 6.4 Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi robotami Wszystkie materiały nie spełniające wymagań podanych w odpowiednich punktach specyfikacji, zostaną odrzucone. Jeśli materiały nie spełniające wymagań zostaną wbudowane lub zastosowane, to na polecenie InŜyniera Wykonawca wymieni je na właściwe, na własny koszt. Wszystkie roboty, które wykazują większe odchylenia cech od określonych w punktach powyŝej powinny być ponownie wykonane przez Wykonawcę na jego koszt. 6.5 Ogólne zasady sprawdzenia wykonanych dokopów, odkładów, wykopów Sprawdzenie wykonania dokopów ( ew. ukopów) Sprawdzenie wykonania dokopu ( ew. ukopu) polega na kontrolowaniu zgodności z wymaganiami określonymi w specyfikacji oraz w dokumentacji projektowej Sprawdzenie jakości wykonania odkładu Sprawdzenie wykonania odkładu polega na sprawdzeniu zgodności z wymaganiami określonymi niniejszej specyfikacji, w dokumentacji projektowej i ST Sprawdzenie jakości wykonania wykopów Kontrola wykonania wykopów polega na sprawdzeniu zgodności z wymaganiami określonymi w dokumentacji projektowej i ST Kontrola usunięcia humusu oraz wykonania humusowania i trawników Sprawdzenie jakości robót polega na wizualnej ocenie kompletności usunięcia humusu oraz wykonania zahumusowania. Przy wykonaniu trawników ocenie podlega prawidłowa gęstość trawy (trawniki bez tzw. łysin ), obecnośći gatunków niewysiewanych oraz chwastów. Kontrola hydrosiewu polega na wizualnej ocenie jakości wykonanych robót oraz na sprawdzeniu daty waŝności świadectwa wartości siewnej nasion. Ocenę efektywności zasiewu naleŝy przeprowadzić, gdy trawy są w fazie co najmniej trzech lub czterech listków. Wówczas 44

47 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp zasiana roślinność powinna być rozmieszczona równomiernie na powierzchni gruntu, pokrywając go nie mniej niŝ 60% na skarpach o pochyleniu 1:2 oraz 80% na skarpach o pochyleniu 1:1,5 i bardziej stromych. W przypadku trudności z określeniem gęstości porostu przez oględziny, naleŝy przeprowadzać badania z zastosowaniem ramki Webera w dziesięciu losowo wybranych miejscach. Na zazielenionej powierzchni nie mogą występować wyŝłobienia erozyjne i lokalne zsuwy. 7. PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 7.1 Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 7. Jednostką przedmiarowa i obmiarową dla poszczególnych robót jest zdjęcie humusu m3 wykonanie wykopów w tym dla potrzeb wykonania wzmocnienia nasypów i dla potrzeb wykonania pełnej konstrukcji m3 wykonanie stopni w skarpach w celu powiązania nasypu istniejącego z nowo wykonywanym m2 wykonanie nasypów, w tym nasypów ze wzmocnieniem skarp z kruszyw otulonych w geowłókninie ( o kruszywie opisano w ST dot. podbudów z kruszyw m3 zasypywanie stawów (opis ujęto w ST dotyczącym rozbiórek)-m3 wykonanie materacy wzmacniających podłoŝe z kruszywa 31,5/ 63 (o kruszywie opisano w ST dot. podbudów z kruszyw) i geosiatki m2 roboty związane z zabezpieczeniem skarp o raz wykonaniem terenów zieleni :humusowanie (m3), wzmacnianie przez ułoŝenie greokraty, i geosiatki (m2), wykonanie trawników ręcznie i hydroobsiewem (m2)- profilowanie i zagęszczenie podłoŝa pod konstrukcję jezdni, chodników, nasypów itd. m2 ewentualna wymiana gruntów m3 lub m2 (do przyjęcia przez Wykonawce ) 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D "Wymagania ogólne" pkt ROZLICZENIE ROBÓT TOWARZYSZĄCYCH I TYMCZASOWYCH ORAZ PODSTAWA PŁATNOŚCI Ogólne ustalenia dotyczące punku 9 podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 9. Cena obejmuje wykonanie wszelkich prac związanych w wykonaniem zadania określonego w przedmiotowej specyfikacji w tym czynności ujęte w ST, Dokumentacji Projektowej oraz określonych wymogach formalno-prawnych. PoniŜej podano zakres prac przypadający na cenę jednostkową danej roboty określonej w jednostce obmiarowej w pkt 7.1 Wykonanie wykopów obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, wykonanie wykopu z transportem urobku na nasyp lub odkład, obejmujące: odspojenie, przemieszczenie, załadunek, przewiezienie i wyładunek, a potem na składowisko + koszty utylizacji odwodnienie wykopu na czas jego wykonywania (budowa tymczasowych odwodnień, pompowanie, inne rozwiązania) profilowanie dna wykopu, rowów, skarp, zagęszczenie powierzchni wykopu, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, rekultywację terenu. Wykonanie nasypów /obejmuje: prace pomiarowe, transport materiału na miejsce wbudowania, wbudowanie dostarczonego gruntu w nasyp w warstwach umoŝliwającymi zazbrojenie ( dotyczy nasypów zbrojonych) zagęszczenie gruntu poszczególnych warstw profilowanie powierzchni nasypu, rowów i skarp, wyprofilowanie skarp ew. ukopu i dokopu, rekultywację dokopu i terenu przyległego do drogi, odwodnienie terenu robót, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. Wykonanie materacy/w-wy wzmacniającej skarpy z kruszyw obejmuje ( stosownie do rodzaju robót): prace pomiarowe, zabezpieczenie skarp przed zsuwaniem, zagęszczenie podłoŝa, transport materiału na miejsce wbudowania, wbudowanie dostarczonego kruszywa w nasyp w otulinie z geosiatki i geowłókniny zagęszczenie kruszywa poszczególnych warstw 45

48 D Roboty ziemne: wykopy, nasypy, profilowanie podłoŝa, odhumusowanie, humusowanie, trawniki, zabezpieczenie skarp profilowanie powierzchni nasypu i skarp, odwodnienie terenu robót, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej stosownie do zakresu robót w uzgodnieniu z InŜynierem budowy. Profilowanie obejmuje: prace pomiarowe, dowóz materiału do profilowania lub wywóz nadmiaru gruntu z profilowania profilowanie i zagęszczenie podłoŝa i skarp odwodnienie terenu robót, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. Zdjęcie humusu obejmuje: - roboty przygotowawcze - zdjęcie humusu wraz z hałdowaniem w pryzmy wzdłuŝ drogi lub odwiezieniem na odkład - wywóz nadmiaru humusu z odkładu Humusowanie obejmuje: - roboty przygotowawcze przed humusowaniem i po - dostarczenie humusu z odkładu l - ułoŝenie humusu z wałowaniem ZałoŜenie trawnika obejmuje wszelkie prace związane z siewem (hydrosiewem) i pielęgnacją trawników UłoŜenie geosiatek/ geokratek niezbędnych do wykonania trawnika obejmuje wszelkie czynności, materiały i badania niezbędne do wykoania przedmiotowej roboty 10. PRZEPISY ZWIĄZANE PN-B Grunty budowlane. Określenia. Symbole. Podział i opis gruntów BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika piaskowego BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoŝa przez obciąŝenie płytą BN-77/ Oznaczenie wskaźnika zagęszczenia gruntu PN-B-04481:1988 PN-B-04493:1960 PN-S-02205:1998 PN-ISO10318:2006 (U) PN-ISO 10319:1996/Ap1:1998 Grunty budowlane. Badania próbek gruntów Grunty budowlane. Oznaczanie kapilarności biernej Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania Geotekstylia Terminologia Geotekstylia -- Badanie wytrzymałości na rozciąganie metodą szerokich próbek BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczenie wskaźnika piaskowego PN-EN13249:2002/ A1:2006 Geotekstylia i wyroby pokrewne -- Właściwości wymagane w odniesieniu do wyrobów stosowanych do budowy dróg i innych powierzchni obciąŝonych ruchem (z wyłączeniem dróg kolejowych i nawierzchni asfaltowych) PN-EN 13251:2002/A1:2006 Geotekstylia i wyroby pokrewne -- Właściwości wymagane w odniesieniu do wyrobów stosowanych w robotach ziemnych, fundamentowaniu i konstrukcjach oporowych Materiał siewny. Nasiona roślin rolniczych. PN-R-65023:99 Uwaga. W ST D podano warunki zastosowania norm. 46

49 D Warstwa odsączająca, podsypki, zabezpieczenia SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Warstwa odsączająca, podsypki, zabezpieczenia 47

50 D Warstwa odsączająca, podsypki, zabezpieczenia 1. WSTĘP Ilekroć w tekście będzie mowa o specyfikacji technicznej ( ST) naleŝy przez to rozumieć Specyfikacje Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ST są wymagania szczegółowe dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem warstwy odsączającej z kruszywa i robót wymienionych niŝej, dla potrzeb przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2. Zakres stosowania ST Zakres stosowania ST jest zgodny z ustaleniami punktu 1.2. ST D Wymagania ogólne Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem warstwy odsączającej z piasku podsypek piaskowych i piaskowo-cementowych obsypek i podsypek dla potrzeb ułoŝenia przepustów kanalizacji dla sygnalizacji świetlnej innych, które wynikną w trakcie wykonywania robót 1.4. Określenia podstawowe Określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi dokumentami i definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne pkt 1.4.oraz D Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Rodzaj materiału na warstwę odsączającą i wymagania Materiałem zalecanym do stosowania w/w warstwy jest piasek spełniający wymagania PN-EN 13242:2004 Kruszywa do wykonania podsypek, osypek powinny spełniać następujące warunki: a) szczelności, określony zaleŝnością: 85 gdzie: D 15 - wymiar sita, przez które przechodzi 15% ziarn warstwy odsączającej d 85 - wymiar sita, przez które przechodzi 85% ziarn gruntu podłoŝa. b) zagęszczalności, określony zaleŝnością: D d 15 5 d 60 U = 5 d 10 gdzie: U - wskaźnik róŝnoziarnistości, d 60 - wymiar sita, przez które przechodzi 60% kruszywa tworzącego warstwę odsączającą, d 10 - wymiar sita, przez które przechodzi 10% kruszywa tworzącego warstwę odsączającą. Warstwa odsączająca winna spełniać następujące wymagania: CBR >15%, k 8 m/dobę, WP>35, k b<1 m Zawartość ziaren <0,075 mniej niŝ 5% Zawartość ziaren >2 nie mniej niŝ 80% Zawartość ziaren 0,075-2 mniej niŝ 25% Podstawowe wymagania uziarnienia dla kruszyw drobnych przedstawia tabela: wymiar mm Przesiew % KATEGORIA G 2D 1,4 D D d d/2 D G F85 Kategoria tolerancji dla typowego uziarnienia dla kruszywa drobnego deklarowane przez producenta: Graniczne odchylenia Kategoria G TC procent przechodzącej masy sito D mm sito D/2 mm sito 0,063 mm +/- 5 +/- 10 +/- 3 G TC10 jw +/- 20 +/- 3 G TC 20 Brak wymagań Brak wymagań Brak wymagań G TC NR Uwagi do powyŝszych tabel i pozostałe wymagania podane są w PN-EN 13242:

51 D Warstwa odsączająca, podsypki, zabezpieczenia 2.2. Składowanie kruszywa JeŜeli kruszywo przeznaczone do wykonania warstwy odsączajacej nie jest wbudowane bezpośrednio po dostarczeniu na budowę i zachodzi potrzeba jego okresowego składowania, to Wykonawca robót powinien zabezpieczyć kruszywo przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi materiałami kamiennymi. PodłoŜe w miejscu składowania powinno być równe, utwardzone i dobrze odwodnione. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania robót Wykonawca przystępujący do wykonania profilowania podłoŝa powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu: ładowarek i koparek z czerpakami profilowymi równiarek, spycharek- jeŝeli jest moŝliwe ich zastosowanie walców statycznych, wibracyjnych lub płyt wibracyjnych. samochody samowyładowcze łopaty, kilofy, taczki, sprzęt brukarski inny jeśli Wykonawca uzna, Ŝe będzie niezbędny Stosowany sprzęt nie moŝe spowodować niekorzystnego wpływu na właściwości gruntu podłoŝa. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Wymagania dotyczące transportu materiałów podano w poszczególnych specyfikacjach łącznie z ogólną w pkt 4. W przypadku nadmiaru materiału pozostałego po wyprofilowaniu lub niedoboru materiału niezbędnego do profilowania naleŝy postępować zgodnie z pkt. 4.1 ST D Transport kruszywa Kruszywa moŝna przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami, nadmiernym wysuszeniem i zawilgoceniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Wbudowanie i zagęszczanie kruszywa Kruszywo powinno być rozkładane w warstwie o jednakowej grubości, przy uŝyciu równiarki, z zachowaniem wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. Grubość rozłoŝonej warstwy luźnego kruszywa powinna być taka, aby po jej zagęszczeniu osiągnięto grubość projektowaną. W miejscach, w których widoczna jest segregacja kruszywa naleŝy przed zagęszczeniem wymienić kruszywo na materiał o odpowiednich właściwościach. Natychmiast po końcowym wyprofilowaniu warstwy odsączającej naleŝy przystąpić do jej zagęszczania. Zagęszczanie warstw o przekroju daszkowym naleŝy rozpoczynać od krawędzi i stopniowo przesuwać pasami podłuŝnymi częściowo nakładającymi się, w kierunku jej osi. Zagęszczanie nawierzchni o jednostronnym spadku naleŝy rozpoczynać od dolnej krawędzi i przesuwać pasami podłuŝnymi częściowo nakładającymi się, w kierunku jej górnej krawędzi. Nierówności lub zagłębienia powstałe w czasie zagęszczania powinny być wyrównywane na bieŝąco przez spulchnienie warstwy kruszywa i dodanie lub usunięcie materiału, aŝ do otrzymania równej powierzchni. W miejscach niedostępnych dla walców warstwa odsączająca powinna być zagęszczana płytami wibracyjnymi lub ubijakami mechanicznymi. Zagęszczanie naleŝy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia nie mniejszego od 1,0 według normalnej próby Proctora, przeprowadzonej według PN-B (lub obciąŝeń płytowych wg PN-S-02205:1998- jeśli zadecyduje o tym InŜynier Budowy - naleŝy wtedy określić pierwotny i wtórny moduł odkształcenia warstwy. Stosunek wtórnego i pierwotnego modułu odkształcenia nie powinien przekraczać 2,2 przy czym E 2. powinno być nie mniejsze niŝ 120 MPa dla dróg i 80 MPa dla ścieŝki i chodnika)) Wilgotność kruszywa podczas zagęszczania powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do +10% jej wartości. W przypadku, gdy wilgotność kruszywa jest wyŝsza od wilgotności optymalnej, kruszywo naleŝy osuszyć przez mieszanie i napowietrzanie. W przypadku, gdy wilgotność kruszywa jest niŝsza od wilgotności optymalnej, kruszywo naleŝy zwilŝyć określoną ilością wody i równomiernie wymieszać Odcinek próbny Nie przewiduje się wykonania odcinka próbnego, chyba Ŝe Wykonawca będzie chciał wykonać odcinek próbny w celu: stwierdzenia, czy sprzęt budowlany do rozkładania i zagęszczania jest właściwy, określenia grubości warstwy materiału w stanie luźnym koniecznej do uzyskania wymaganej grubości po zagęszczeniu, 49

52 D Warstwa odsączająca, podsypki, zabezpieczenia ustalenia liczby przejść sprzętu zagęszczającego, potrzebnej do uzyskania wymaganego wskaźnika zagęszczenia. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien uŝyć takich materiałów oraz sprzętu, jakie będą stosowane do wykonywania warstwy odsączającej i odsączającej na budowie Utrzymanie warstwy odsączającej Warstwa odsączająca po wykonaniu, a przed ułoŝeniem następnej warstwy powinny być utrzymywane w stanie suchym. Nie dopuszcza się ruchu budowlanego po wykonanej warstwie odsączającej. W przypadku warstwy z kruszywa dopuszcza się ruch pojazdów koniecznych dla wykonania wyŝej leŝącej warstwy konstrukcyjnej. Koszt napraw wynikłych z niewłaściwego utrzymania warstwy obciąŝa Wykonawcę robót Wykonanie drenaŝu Rowy drenaŝowe naleŝy wykonać zgodnie z załoŝeniami ST dotyczącymi robót ziemnych DrenaŜ naleŝy wykonać w rurach drenaŝowych fi 80 w otulinie z geowłókniny na podsypce piaskowej. DrenaŜ naleŝy zasypać i zagęścić warstwą piasku 30 cm nad rurą (chyba Ŝe w dokumentacji przyjęto inaczej). Rury naleŝy wpiąć do wpustów kanalizacji deszczowej zgodnie dokumentacją projektową. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 6. Miejsce i ilość badań oraz pomiarów będzie wskazane przez InŜyniera. Liczba pomiarów powinna być dostosowana ( interpolowana) do ilości wykonanych robót dla poszczególnych zadań Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien dostarczyć deklarację zgodności producenta piasku spełniającego wymagania PN-EN 13242: Badania w czasie robót wykonanie w-wy odsączającej Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów warstwy odsączającej: Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów 1 Szerokość warstwy 10 razy na 1 km Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 2 Równość podłuŝna co 50 m na kaŝdym pasie ruchu 3 Równość poprzeczna 10 razy na 1 km 4 Spadki poprzeczne *) 10 razy na 1 km 5 Rzędne wysokościowe co 50 m w osi jezdni i na jej krawędziach dla autostrad i dróg ekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg 6 Ukształtowanie osi w planie *) co 50 m w osi jezdni i na jej krawędziach dla autostrad i dróg ekspresowych, co 100 m dla pozostałych dróg 7 Grubość warstwy w 3 punktach, lecz nie rzadziej niŝ raz na 2000 m 2 8 Zagęszczenie, wilgotność kruszywa w 2 punktach na dziennej działce roboczej, lecz nie rzadziej niŝ raz na1200 m 2 *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie naleŝy wykonać w punktach głównych łuków poziomych Szerokość warstwy Szerokość warstwy nie moŝe się róŝnić od szerokości projektowanej o więcej niŝ +10 cm, -5 cm Równość warstwy Nierówności podłuŝne i poprzeczne warstwy odsączającej naleŝy mierzyć 4 metrową łatą Nierówności nie mogą przekraczać 20 mm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne warstwy odsączającej na prostych i łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5% Rzędne wysokościowe RóŜnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi warstwy i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm i -2 cm Ukształtowanie osi w planie Oś w planie nie moŝe być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niŝ ± 3 cm dla autostrad i dróg ekspresowych lub o więcej niŝ ± 5 cm dla pozostałych dróg Grubość warstwy 50

53 D Warstwa odsączająca, podsypki, zabezpieczenia Grubość warstwy powinna być zgodna z określoną w dokumentacji projektowej z tolerancją +1 cm, -2 cm. JeŜeli warstwa, ze względów technologicznych, została wykonana w dwóch warstwach, naleŝy mierzyć łączną grubość tych warstw. Na wszystkich powierzchniach wadliwych pod względem grubości Wykonawca wykona naprawę warstwy przez spulchnienie warstwy na głębokość co najmniej 10 cm, uzupełnienie nowym materiałem o odpowiednich właściwościach, wyrównanie i ponowne zagęszczenie. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastąpi ponowny pomiar i ocena grubości warstwy, według wyŝej podanych zasad na koszt Wykonawcy Zagęszczenie warstwy Wskaźnik zagęszczenia warstwy odsączającej nie powinien być mniejszy od 1. JeŜeli jako kryterium dobrego zagęszczenia warstwy stosuje się porównanie wartości modułów odkształcenia, to wartość stosunku wtórnego do pierwotnego modułu odkształcenia, nie powinna być większa od 2,2. Wilgotność kruszywa powinna być równa wilgotności optymalnej z tolerancją od -20% do +10% Zasady postępowania z odcinkami wadliwie wykonanymi Wszystkie powierzchnie, które wykazują większe odchylenia cech geometrycznych od określonych w p. 6.3, powinny być naprawione przez spulchnienie do głębokości co najmniej 10 cm, wyrównane i powtórnie zagęszczone. Dodanie nowego materiału bez spulchnienia wykonanej warstwy jest niedopuszczalne. 7. PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 7. Jednostki obmiarowe m2 ułoŝonie w-wy odsączającej 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacja projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg punktu 6 dały wyniki pozytywne. 9. PŁATNOŚĆ I ROZLICZENIE ROBÓT TOWARZYSZĄCYCH I TYMCZASOWYCH 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności i robót Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności i robót jw. podano w ST D Wymagania ogólne pkt 9 Cena obejmuje wykonanie wszelkich prac związanych z wykonaniem zdania określonego w przedmiotowej specyfikacji w tym czynności ujęte w ST, dokumentacji projektowej oraz określonych wymogach formalno prawnych Zakres prac: Wykonanie 1m2 warstwy odsączającej/ podsypki z kruszywa/ obsypek itd obejmuje: prace pomiarowe i przygotowawcze dostarczenie i rozłoŝenie na uprzednio przygotowanym podłoŝu warstwy materiału o grubości i jakości określonej w dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznej, wyrównanie ułoŝonej warstwy do wymaganego profilu, zagęszczenie wyprofilowanej warstwy, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej, utrzymanie warstwy. Zabezpieczenie kanalizacji sygnalizacji rurami ochronnymi (1m)/ ułoŝenie dodatkowej kanalizacji (1m) obejmuje: roboty ziemne związane z odkryciem sieci, załoŝenie ochrony ( ułoŝeniem nowych kanałów przygotowanie podłoŝa wraz zagęszczeniem,podsypek oznaczenie,, roboty pomiarowe) ) zasypanie piaskiem, zagęszczenie, przeprowadzenie kontroli zagęszczenia i poprawności wykonania zageszczenia 10. PRZEPISY ZWIĄZANE PN-88/B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu PN-EN13043:2004 Kruszywo do mieszanek bitumicznych powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu PN-EN 13242:2004 Kruszywa do niezwiązanych i związanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym PN-S-02205:1998 Drogi Samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoŝa przez obciąŝenie płytą BN-70/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika nośności gruntu jako podłoŝa nawierzchni podatnych Wszelkie wątpliwości dotyczące zastosowania odpowiednich wymagań normowych naleŝy omówić z InŜynierem Budowy. 51

54 D Warstwa odsączająca, podsypki, zabezpieczenia 52

55 D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych. 53

56 D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych 1. WSTĘP Ilekroć w niniejszym opracowaniu będzie mowa o specyfikacji technicznej (ST) to naleŝy przez to rozumieć Specyfikację Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych ( STWiORB) 1.1 Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem: oczyszczenia i skropienia warstwa konstrukcyjnych, w ramach ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2 Zakres stosowania ST Szczegółowa specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument umowy przy realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem konstrukcji nawierzchni: oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych bitumicznych i niebitumicznych ( podbudowa z kruszywa łamanego ) 1.4 Określenia podstawowe Emulsja asfaltowa kationowa - asfalt drogowy w postaci zawiesiny rozproszonego asfaltu w wodzie. PodłoŜe pod warstwę asfaltową - powierzchnia przygotowana do ułoŝenia warstwy z mieszanki mineralno-asfaltowej. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne punkt 1.4. oraz w ST dotyczącej podbudowy z kruszyw łamanych i nawierzchni bitumicznych 1.5 Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST-D Wymagania ogólne punkt Emulsja asfaltowa kationowa Do połączeń między warstwowych naleŝy stosować drogową emulsję asfaltową spełniającą wymagania określone w WT EmA SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST-D Wymagania ogólne punkt Sprzęt do wykonania warstwy nawierzchni z mieszanki SMA Wykonawca przystępujący do robót powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu: szczotek mechanicznych, zaleca się uŝycie urządzeń dwuszczotkowych. Pierwsza ze szczotek powinna być wykonana z twardych elementów czyszczących i słuŝyć do zdrapywania oraz usuwania zanieczyszczeń przylegających do czyszczonej warstwy. Druga szczotka powinna posiadać miękkie elementy czyszczące i słuŝyć do zamiatania. Zaleca się uŝywanie szczotek wyposaŝonych w urządzenia odpylające, spręŝarek, zbiorników z wodą, szczotek ręcznych. Do skrapiania warstw nawierzchni naleŝy uŝywać skrapiarkę lepiszcza. Skrapiarka powinna być wyposaŝona w urządzenia pomiarowokontrolne pozwalające na sprawdzanie i regulowanie następujących parametrów: temperatury rozkładanego lepiszcza, ciśnienia lepiszcza w kolektorze, obrotów pompy dozującej lepiszcze, prędkości poruszania się skrapiarki, wysokości i długości kolektora do rozkładania lepiszcza, dozatora lepiszcza. Wykonawca powinien posiadać aktualne świadectwo cechowania skrapiarki. Skrapiarka powinna zapewnić rozkładanie lepiszcza z tolerancją +/- 10% od ilości załoŝonej. Skrapiarka winna być typu ciśnieniowego z termicznie izolowanymi zbiornikami. UŜycie skrapiarki o grawitacyjnym podawaniu lepiszcza jest zabronione. Skrapiarka winna zapewnić jednolitość spryskiwania na całej szerokości warstwy przy wydajności od 0,4 do 2,0 kg/m 2 pod ciśnieniem od 4,5 do 13,4 kg/ m 2. Skrapiarka winna być wyposaŝona w system grzewczy, mierniki temperatury, oraz skalibrowane układy pozwalające na prawidłowe dozowanie lepiszcza. 4. TRANSPORT Przebudowa. ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 54

57 D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST-D Wymagania ogólne punkt Transport lepiszcza Emulsja moŝe być transportowana w cysternach, autocysternach, skrapiarkach, beczkach i innych opakowaniach pod warunkiem, Ŝe nie będą korodowały pod wpływem emulsji i nie będą powodowały jej rozpadu. Cysterny przeznaczone do przewozu emulsji powinny być przedzielone przegrodami, dzielącymi je na komory o pojemności nie większej niŝ 1 m 3, a kaŝda przegroda powinna mieć wykroje w dnie umoŝliwiające przepływ emulsji. Cysterny, pojemniki i zbiorniki przeznaczone do transportu lub składowania emulsji powinny być czyste i nie powinny zawierać resztek innych lepiszczy. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt Przygotowanie podłoŝa oczyszczenie PodłoŜe powinno mieć odpowiedni profil, powierzchnia powinna być sucha i dokładnie oczyszczona z wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń (kurzu, błota, piasku, rozlanego paliwa itp.), zwłaszcza gdy w-wa wiąŝaca oddana jest wcześniej do ruchu. Resztki wody naleŝy usunąć spręŝonym powietrzem. W przypadku powstania plam olejowych naleŝy spróbować zebrać część oleju przez posypanie b. drobnym piaskiem tak aby olej został wchłonięty. W przypadku penetracji oleju w głąb w-wy bitumicznej naleŝy usunąć uszkodzony fragment i uzupełnić nową mieszanką. Stare łaty z asfaltu lanego naleŝy usunąć i wypełnić nową mieszanką. Nierówności podłoŝa w zaleŝności od klasy drogi powinny wynosić : Lp Drogi i place Maksymalne dopuszczalne nierówności ( mm) w. ścieralna w. wiąŝąca podbudowa asfaltowa 1 Droga kl. A, S, GP Doga kl. G, Z Droga kl. L,D, parking, place Skropienie podłoŝa Przed rozłoŝeniem mieszanki, podłoŝe naleŝy skropić kationową emulsją asfaltową lub asfaltem upłynnionym ( jeŝeli wyrazi zgodę InŜynier Budowy) w ilości ustalonej poniŝej Lp. Ilość asfaltu po odparowaniu wody z PodłoŜe do wykonania warstwy emulsji lub upłynniacza z asfaltu z mieszanki betonu asfaltowego upłynnionego, kg/m 2 PodłoŜe pod warstwę asfaltową 2 Podbudowa z kruszywa stabilizowanego mechanicznie od 0,5 do 0,7 3 Podbudowa z chudego betonu lub gruntu stabilizowanego cementem od 0,3 do 0,5 4 Nawierzchnia asfaltowa o chropowatej powierzchni od 0,2 do 0,5 Połączenie nowych warstw 5 Podbudowa asfaltowa 6 od 0,3 do 0,5 7 Asfaltowa warstwa wiąŝąca od 0,1 do 0,3 JeŜeli przy przygotowaniu i czyszczeniu podłoŝa uŝyto wody, to skropienie moŝna wykonać dopiero po wyschnięciu powierzchni podlegającej kropieniu Skrapianie lepiszczem naleŝy wykonać przy uŝyciu skrapiarek, a w miejscach trudnodostępnych ręcznie (za pomocą węŝa z dyszą rozpryskową ). Skropienie powinno być równomierne, a ilość lepiszcza zgodna z załoŝoną tolerancją (+- 10 % ). W miejscach przebitumowanych nadmiar lepiszcza naleŝy usunąć przez posypanie ich gorącym piaskiem i zeszczotkowanie. Skropieniu podlega podbudowa z kruszywa, podbudowa asfaltowa i w-wa wiąŝąca. Przed ułoŝeniem warstwy bitumicznej Wykonawca powinien zabezpieczyć skropioną warstwę konstrukcyjną przed uszkodzeniem dopuszczając na niej tylko niezbędny ruch budowlany. W razie stwierdzenia uszkodzeń powierzchni Wykonawca zobowiązany jest je naprawić Skropienie powinno być wykonane z wyprzedzeniem w czasie przewidzianym na odparowanie wody lub ulotnienie upłynniacza; orientacyjny czas wyprzedzenia wynosi co najmniej: 8 h przy ilości powyŝej 1,0 kg/m 2 emulsji lub asfaltu upłynnionego, 2 h przy ilości od 0,5 do 1,0 kg/m 2 emulsji lub asfaltu upłynnionego, 0,5 h przy ilości od 0,2 do 0,5 kg/m 2 emulsji lub asfaltu upłynnionego. Wymaganie nie dotyczy powierzchni skrapianej układarką wyposaŝoną w rampę skrapiającą. Powierzchnie czołowe krawęŝników, włazów, wpustów itp. urządzeń powinny być pokryte asfaltem lub materiałem uszczelniającym zaakceptowanym przez InŜyniera. Materiałami stosowanymi przy skropieniu warstw konstrukcyjnych nawierzchni są: a) do skropienia podbudowy z kruszywa łamanego:. 55

58 D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych kationowe emulsje wolnorozpadowe K3,lub nadstabilne K4; o lepkości 2-6 E ( ciekłe) o zawartości asfaltu % (m/m) najczęściej rozcieńczane z wodą 1:1; upłynnione asfalty średnioodparowalne ( ma lepsze zdolności przenikania w podbudowę niŝ emulsja) b) do skropienia podbudów asfaltowych i warstwy wiąŝącej asfaltowej kationowe emulsje szybkorozpadowe np. K1-50,K1-60 o lepkości 2-6 E ( ciekłe) o zawartości asfaltu % (m/m) upłynnione asfalty szybkoodparowywalne asfalty drogowe 160/220 lub 250/330 wg PN-EN 12591, tylko za zgodą InŜyniera. c) do skropienia starej w-wy ścieralnej niefrezowanej i warstw frezowanych ( w przypadku nakładki nowej w-wy) kationowe emulsje szybkorozpadowe np. K1-50,K1-60 o lepkości 2-6 E ( ciekłe) o zawartości asfaltu % (m/m) lub szybkorozpadowe modyfikowane polimerami o zawartości 60-65% (m/m). Te ostatnie mają zastosowanie gdy zachodzi obawa, Ŝe połączenia międzywarstwowe zwykłym lepiszczem będą za słabe Uwaga. WaŜne jest oczyszczenie kaŝdej z w-w bitumicznych z pyłu gdyŝ emulsje szybko i średnio rozpadowe na pyłach tworzą tzw. koŝuch, który powoduje nieskuteczne łączenie międzywarstwowe Emulsje powinny posiadać aprobaty techniczne wydane w oparciu o EmA-99 Warunki Techniczne. Drogowe Kationowe Emulsje Asfaltowe, wyd.ibdim, Warszawa 1999 r. Warunki przechowywania emulsji nie mogą powodować utraty cech lepiszcza i obniŝenia jego wartości. NaleŜy je przechowywać w zbiornikach stalowych wyposaŝonych w urządzenia grzewcze i zabezpieczonych przed dostępem wody i zanieczyszczeniem. Lepiszcze stosowane do emulsji powinno spełniać wymagania PN-EN 12591:2004. Ponadto, w przypadku stosowania emulsji do złączania warstw asfaltowych wykonywanych z asfaltu 35/50, zaleca się wykonywać je z asfaltu 50/70 lub z asfaltu 35/50. Wystarczająco duŝa lepkość emulsji (dostosowana do odpowiedniej temperatury) powoduje, Ŝe podczas skrapiania emulsja nie spływa z nawierzchni. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przeprowadzić próbne skropienie warstwy w celu określenia optymalnych parametrów pracy skrapiarki i określenia wymaganej ilości lepiszcza w zaleŝności od rodzaju i stanu warstwy przewidzianej do skropienia Badania w czasie robót Badania lepiszczy do skropienia w-w konstrukcyjnych Ocena lepiszczy powinna być oparta na aprobacie technicznej producenta z tym, Ŝe Wykonawca powinien kontrolować dla kaŝdej dostawy właściwości lepiszczy lepkość. 7. PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 7. Jednostki obmiarowe-m2 skropionej i oczyszczonej warstwy. 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 8. Roboty uznaje się za zgodne z dokumentacją projektową i ST, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg punktu 6 i PN-S-96025:2000 ( lub innych dokumentów normowych ) dały wyniki pozytywne. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1 Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 9. Cena obejmuje wykonanie wszelkich prac związanych z wykonaniem zdania określonego w przedmiotowej specyfikacji w tym czynności ujęte w ST, dokumentacji projektowej oraz określonych wymogach formalno - prawnych 9.2 Zakres prac Oczyszczenie i skropienie 1m2 warstwy obejmuje: mechaniczne oczyszczenie kaŝdej niŝej połoŝonej warstwy konstrukcyjnej nawierzchni z ewentualnym polewaniem wodą ręczne odspojenie stwardniałych zanieczyszczeń. dostarczenie lepiszcza i napełnienie nim skrapiarek, podgrzanie lepiszcza do wymaganej temperatury, skropienie powierzchni warstwy lepiszczem, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej Normy 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Przebudowa. ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 56

59 D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych. PN-C-04024:1991 Ropa naftowa i przetwory naftowe. Pakowanie, znakowanie i transport. PN-EN 12591:2002. PN-S-04001:1967 Przetwory naftowe. Asfalty drogowe Drogi samochodowe. Metody badań mas mineralno-bitumicznych i nawierzchni bitumicznych. PN-S-96025:2000 Drogi samochodowe i lotniskowe. Nawierzchnie asfaltowe. Wymagania. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą PN-EN 13043:2004 Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu PN-EN 536:2002 Maszyny Drogowe. wytwórnie mieszanek mineralno- asfaltowych. Wymagania bezpieczenstwa Uwaga Wszelkie wątpliwości dotyczące zastosowania właściwych wymagań normowych naleŝy omówić z InŜynierem Budowy Inne dokumenty Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99. Informacje, instrukcje - zeszyt 60, IBDiM, Warszawa, 1999 Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43 z 1999 r., poz. 430). K. BłaŜejowski, S.Styk. Technologia warstw asfaltowych wyd.2004 WKŁ Warszawa.. 57

60 D Oczyszczenie i skropienie warstw konstrukcyjnych. 58

61 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowana mechanicznie, SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie 59

62 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowana mechanicznie, 1. WSTĘP Ilekroć w tekście będzie mowa o specyfikacji technicznej ( ST) naleŝy przez to rozumieć Specyfikacje Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem podbudowy z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie w ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2 Zakres stosowania ST Zakres stosowania ST jest zgodny z ustaleniami punktu 1.2. ST D Wymagania ogólne Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem: podbudowy pomocniczej z kruszywa stabilizowanego mechanicznie 0/31,5 i 0/63 o grubościach podanych w dokumentacji projektowej wg PN-S-06102:1997 i /lub PN-EN 13242:2004 podbudowy zasadniczej z kruszywa stabilizowanego mechanicznie 0/63 i 0/31,5 materac wzmacniający podłoŝe nasypu z kruszywa 31,5/63 w otulinie z geosiatki i geowłókniny wykonanie materaca wg dokumentacji projektowej natomiast rozliczenie w ST dot. robót ziemnych budowa nasypu wzmocnienie skarp wg dokumentacji projektowej natomiast rozliczenie i opis w ST dot. robót ziemnych Uwaga. Producenci mogą stosować róŝne dokumenty w oparciu o które wyrób budowlany nadaje do stosowania, zgodnie z ustawą o wyrobach budowlanych, co oznacza Ŝe w/w normy nie są dokumentem do obowiązkowego stosowania. W związku z brakiem krajowego dokumentu aplikacyjnego w praktyce producent moŝe stosować normy PN-S-06102:1997, PN-EN 13242:2004 (przy załoŝeniu, Ŝe będzie je stosował) razem lub jedną z nich, co oznacza Ŝe producent moŝe deklarować właściwości swoich wyrobów wg w/w norm. W niniejszej specyfikacji przyjęto, Ŝe kruszywa do wykonania podbudowy jako materiał powinny spełniać wymagania normy PN EN 13242:2004 (ew. w uzupełnieniu niektórych brakujących właściwości wymagania wg PN-S-06102:1997), natomiast ułoŝenie na budowie podbudowy z kruszywa, przeprowadzenie badań i prób dotyczących analizy sitowej, zagęszczenia, cech geometrycznych ( spadki, rzędne, grubość w-wy itd.) - wykonanych przez laboratorium Wykonawcy wg PN-S-06102: Określenia podstawowe Wpisz tutaj swoje pytanie, a potem kliknij przycisk wyszukaj Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie - jedna lub więcej warstw zagęszczonej mieszanki, która stanowi warstwę nośną nawierzchni drogowej lub chodnikowej Stabilizacja mechaniczna - proces technologiczny, polegający na odpowiednim zagęszczeniu w optymalnej wilgotności kruszywa o właściwie dobranym uziarnieniu Kruszywo drobne oznaczenie kruszywa o wymiarach ziarn d = 0 oraz D 6,3mm Kruszywo grube - oznaczenie kruszywa o wymiarach ziarn d 1mm oraz D >2mm Kruszywo o ciągłym uziarnieniu kruszywo stanowiące mieszankę kruszyw drobnych i grubych w której D>6,3mm i d= Wymiar kruszywa oznaczenie kruszywa poprzez określenie dolnego(d) i górnego (D) wymiaru sita jako d/d (nie mniejszy niŝ 1,4) Oznaczenie dopuszcza obecność pewnej ilości ziarn które pozostają na górnym sicie (nadziarno- kruszywo pozostaje na większym z granicznych sit) i pewnej ilości ziarn które mogą przejść przez dolne sito (podziarno -kruszywo przechodzi przez mniejsze z granicznych sit). Wymiar dolnego sita d moŝe wynosić Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami oraz z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne 2. MATERIAŁY Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wykonawca powinien zapewnić miejsce składowania kruszywa w uzgodnieniu z InŜynierem Budowy Rodzaje materiałów Materiałem do wykonania podbudowy z kruszyw łamanych stabilizowanych mechanicznie powinno być kruszywo łamane, uzyskane w wyniku przekruszenia skał magmowych i osadowych W celu podwyŝszenia stabilności podbudowy moŝna zastosować mieszanki kruszyw naturalnych z ŜuŜlem lub z kruszywem łamanym (skalnym) lub z przekruszonym nadziarnem kruszywa naturalnego. Kruszywo powinno być jednorodne bez zanieczyszczeń obcych i bez domieszek gliny. Do skropienia podbudowy z kruszywa będącej częścią nawierzchni bitumicznej naleŝy zastosować kationową emulsję asfaltową. Zakres prac i opis zastosowanych materiałów ujęto w specyfikacji dotyczącej oczyszczenia i skropienia warstw konstrukcyjnych 2.3 Wymagania dla kruszywa Uziarnienie kruszywa 60

63 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowana mechanicznie, Krzywa uziarnienia kruszywa, określona według PN-B powinna leŝeć między krzywymi granicznymi pól dobrego uziarnienia podanymi na rysunku 1 lub spełniać wymagania norm podanych w pkt kruszywo na podbudowę ( pomocniczą i zasadniczą) Krzywa uziarnienia kruszywa powinna być ciągła i nie moŝe przebiegać od dolnej krzywej granicznej uziarnienia do górnej krzywej granicznej uziarnienia na sąsiednich sitach. Wymiar największego ziarna kruszywa nie moŝe przekraczać 2/3 grubości warstwy układanej jednorazowo. Podstawowe wymagania dotyczące uziarnienia dla kruszyw o ciągłym uziarnieniu wg PN-EN 13242:2004 przedstawiono poniŝej: wymiar mm Procent przechodzącej masy KATEGORIA G 2D 1,4 D D d d/2 d= Ga85 oraz D>6, Ga Ga75 Kategoria tolerancji dla typowego uziarnienia dla kruszywa o ciągłym uziarnieniu deklarowane przez producenta: Graniczne odchylenia Kategoria GTa procent przechodzącej masy sito D mm sito D/2 mm sito 0,063 mm +/- 5 +/- 10 +/- 3 GTa10 jw +/- 20 +/- 4 GTa20 +/-7 +/- 25 +/-5 GTa25 Uwagi do powyŝszych tabel oraz wymagania dla kruszyw grubych i drobnych podane są w PN-EN 13242:2004. Do budowy materacu 31, 5/63 zaleca się zastosowanie kruszywa o parametrach równowaŝnych dla kruszyw grubych stosowanych do podbudów z betonu asfaltowego dla KR 5 ( chyba Ŝe InŜynier zadecyduje inaczej): Właściwości kruszywa Uziarnienie wg PN-EN 933-1; Kategoria co najmniej Tolerancja uziarnienia; odchylenie nie większe niŝ Zawartość pyłów wg PN-EN 933-1; Kategoria nie wyŝsza niŝ Kształt kruszywa wg PN-EN lub PN-EN 933-4; kategoria nie wyŝsza niŝ Procentowa zawartość ziaren o powierzchni przekruszonej i łamanej w kr. grubym wg. PN-EN 933-5; kategoria nie niŝsza niŝ Odporność kruszywa na rozdrabnianie Wg. PN-EN rozd.5; kategoria co najmniej Gęstość ziaren wg PN-EN Rozd.7,8lub 9 Wymagania wobec kruszyw grubych ( >2mm) w zaleŝności od kategorii ruchu KR5-6 G c90/20 G 20/15 f 2 SI 30(FI 30) C 90/1 LA 40 Deklarowana przez producenta 61

64 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowana mechanicznie, Gęstość nasypowa wg PN-EN Nasiąkliwość wg PN-EN załb; Kategoria nie wyŝsza niŝ Mrozoodporność wg PN-EN ; ; Kategoria nie wyŝsza niŝ Zgorzel słoneczna bazaltu Skład chemiczny uproszczony opis Petrograficzny wg PN-EN 932-3; Grube zanieczyszczenia lekkie wg PN-EN pkt1.4.2; kategoria nie wyŝsza niŝ Rozpad krzemianowy ŜuŜla wielkopiecowego chłodzonego powietrzem wg PN-EN pkt Rozpad Ŝelazowy ŜuŜla wielkopiecowego chłodzonego powietrzem wg PN-EN pkt Stałość objętości kruszywa z ŜuŜla stalowniczego PN-EN pkt ; kat. nie wyŝsza niŝ Deklarowana przez producenta W cm0,5 a F 4l SB LA Deklarowany przez producenta m LPC0,1 Wymagana odporność Wymagana odporność V 6, Właściwości kruszywa Kruszywa w zaleŝności od stosowanej normy powinny spełniać wymagania określone w tablicy poniŝej 62

65 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowana mechanicznie, Lp Wyszczególnienie właściwości Wymagania wg PN-S-06102:1997 Wymagania wg PN-EN 13242:2004 Podbudowa Podbudowa Badania Podbudowa Podbudowa zasadnicza pomocnicza kruszywa zasadnicza pomocnicza Badania kruszywa 1 Zawartość ziarn mniejszych niŝ 0,075 mm, % (m/m) od 2 do 10 od 2 do 12 PN-B f 12 f 12 PN-EN 933-1: Zawartość nadziarna, % PN-B Jw. (m/m), nie więcej niŝ 5 10 GA 75- GA 85 GA 75- GA 85 3 Zawartość ziarn PN-B nieforemnych %(m/m), nie więcej niŝ SI 40 SI 40 PN-EN 933-4: Zawartość zanieczyszczeń organicznych, %(m/m), nie więcej niŝ 5 Wskaźnik piaskowy po pięciokrotnym zagęszczeniu metodą I lub II wg PN-B , % 6 Ścieralność w bębnie Los Angeles a) ścieralność całkowita po pełnej liczbie obrotów, nie więcej niŝ b) ścieralność częściowa po 1/5 pełnej liczby obrotów, nie więcej niŝ 7 Nasiąkliwość, %(m/m), nie więcej niŝ 8 Mrozoodporność, ubytek masy po n cyklach zamraŝania, %(m/m), nie więcej niŝ 9 Rozpad krzemianowy i Ŝelazawy łącznie, % (m/m), nie więcej niŝ 10 Zawartość związków siarki w przeliczeniu na SO 3, %(m/m), nie więcej niŝ 11 Wskaźnik nośności w noś mieszanki kruszywa, %, nie mniejszy niŝ: a) przy zagęszczeniu I S 1,00 b) przy zagęszczeniu I S 1,03 *- wartość interpolowana **- wartości dla kruszyw o ciągłym uziarnieniu 1 1 PN-B od 30 do 70 od 30 do 70 BN-64/ po 25 cyklach 10 po 25 cyklach PN-B LA 35 PN-B WA242 PN-B F 2* PN-B PN-B PN-B PN-S zał. A po 10 cyklach LA 50 - WA242 F 4* po 10 cyklach PN-EN :2000 PN-EN :2000 PN-EN : A S deklarowana A S deklarowana PN-EN 17441:

66 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowana mechanicznie, W normie PN-EN 13242:2004 określono równieŝ następujące wymagania: kształt kruszywa grubego wskaźnik płaskości ( określenie w PN-EN 933-3:1999)- kategoria FI ziarna przekruszone lub łamane oraz ziarna całkowicie zaokrąglonych w kruszywach grubych (PN-EN 933-5:2000) kategoria C odporność na ścieranie kruszywa grubego (PN EN :2000)- kategoria MDE odporność na uderzenia (PN :2000)- kategoria gęstość ziarn zaleznie od wymiarów ziarn (PN :2000) zawartośc siarki całkowitej (PN-EN :2000)- kategoria S zgorzel słoneczna bazaltu (PN-EN :2002)- kategoria SB Woda NaleŜy stosować wodę wg PN-EN 1008:2004 lub pitną z sieci wodociągowej. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania robót Wykonawca przystępujący do wykonania podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu: a) walców ogumionych i stalowych, kombinowanych wibracyjnych lub statycznych do zagęszczania. W miejscach trudno dostępnych powinny być stosowane zagęszczarki płytowe, ubijaki mechaniczne lub małe walce wibracyjne. b) Beczkowozy i węŝe - w celu zapewnienia optymalnej wilgotności podbudowy Wykonawca powinien zapewnić dostęp do wody ( np. z hydrantu miejskiego) po uzgodnieniu z właścicielem sieci wodociągowej co do warunków korzystania z urządzeń wodociągowych. c) sprzęt brukarski, łopaty d) równiarka, spychacz jeŝeli pozwalają na wykorzystanie takiego sprzętu warunki terenowe ew. ładowarki i koparki z szeroką łyŝką e) innego typu sprzęt, który wykonawca uzna za właściwy 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Kruszywa moŝna przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem, zmieszaniem z innymi materiałami, nadmiernym wysuszeniem, zawilgoceniem oraz pyleniem podczas przewozu 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podłoŝa pod podbudowę PodłoŜe pod podbudowę powinno spełniać wymagania określone w ST dotyczące ułoŝenia stabilizacji technologicznej oraz wykonania koryta wraz z profilowaniem i zagęszczeniem podłoŝa Paliki lub szpilki do prawidłowego ukształtowania podbudowy powinny być wcześniej przygotowane. Paliki lub szpilki powinny być ustawione i w rzędach równoległych do osi drogi, lub w inny sposób zaakceptowany przez InŜyniera. Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umoŝliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót w odstępach nie większych niŝ co 10 m Wytwarzanie mieszanki kruszywa ZałoŜono zakup i dostawę mieszanki kruszywa z kopalni. Mieszanka po wyprodukowaniu powinna być od razu transportowana na miejsce wbudowania w taki sposób, aby nie uległa rozsegregowaniu i wysychaniu. Pomimo, Ŝe zaleca się wbudowanie mieszanki od razu po dostarczeniu w praktyce, materiał najczęściej gromadzony jest w hałdzie na odkładzie w miejscu budowy Wbudowywanie i zagęszczanie mieszanki Mieszanka kruszywa powinna być rozkładana w warstwie o jednakowej grubości, takiej, aby jej ostateczna grubość po zagęszczeniu była równa grubości projektowanej. Grubość pojedynczo układanej warstwy nie moŝe przekraczać 20 cm po zagęszczeniu. Warstwa podbudowy powinna być rozłoŝona w sposób zapewniający osiągnięcie wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. JeŜeli podbudowa składa się z więcej niŝ jednej warstwy kruszywa, to kaŝda warstwa powinna być wyprofilowana i zagęszczona z zachowaniem wymaganych spadków i rzędnych wysokościowych. W przypadku gdy ułoŝona i zagęszczona podbudowa miejscami jest niezamknięta naleŝy zastosować doziarnienie kruszywem o mniejszym ziarnie w celu zaklinowania. 62

67 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowana mechanicznie, Wilgotność mieszanki kruszywa podczas zagęszczania powinna odpowiadać wilgotności optymalnej, określonej według próby Proctora, zgodnie z PN-B (metoda II). Materiał nadmiernie nawilgocony, powinien zostać osuszony przez mieszanie i napowietrzanie. JeŜeli wilgotność mieszanki kruszywa jest niŝsza od optymalnej o 20% jej wartości, mieszanka powinna być zwilŝona określoną ilością wody. W przypadku, gdy wilgotność mieszanki kruszywa jest wyŝsza od optymalnej o 10% jej wartości, mieszankę naleŝy osuszyć. Wskaźnik zagęszczenia podbudowy oraz minimalne moduły odkształcenia podano w normie PN-S i w pkt Po ułoŝeniu podbudowy warstwę kruszywa naleŝy skropić emulsją zgodnie z ST dotyczącym skropienia warstw w-w konstrukcyjnych Utrzymanie podbudowy Podbudowa po wykonaniu, powinna być utrzymywana w dobrym stanie. JeŜeli Wykonawca będzie wykorzystywał, za zgodą InŜyniera, gotową podbudowę do ruchu budowlanego, to jest obowiązany naprawić wszelkie uszkodzenia podbudowy, spowodowane przez ten ruch. Koszt napraw wynikłych z niewłaściwego utrzymania podbudowy obciąŝa Wykonawcę robót. 5.6 Odcinek próbny UłoŜenie i zagęszczenie mieszanki na odcinku próbnym naleŝy ustalić z InŜynierem Budowy. Zaleca się ułoŝenie mieszanki na odcinku nie mniejszym niŝ 200m2 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 6. Podane niŝej tolerancje i częstotliwość badań są wynikiem interpolacji wymagań normowych Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wskazać źródło dostarczanego kruszywa oraz przedłoŝyć InŜynierowi dokumenty wymienione w ustawie o wyrobach budowlanych Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań podano w tablicy poniŝej Lp. Wyszczególnienie badań Częstotliwość badań Maksymalna powierzchnia podbudowy przypadająca na jedno badanie (m 2 ) 1 Uziarnienie mieszanki wg norm 2 Wilgotność mieszanki jw. 3 Zagęszczenie warstwy W 2 przekrojach na kaŝde 1000 mb pomiar płytą i met. Proctora 4 Badanie właściwości kruszywa analiza sitowa ( wskaźnik róŝnoziarnistości U, wodoprzepuszczalność k) raz na m2 i przy kaŝdej zmianie kruszywa Uziarnienie mieszanki Uziarnienie mieszanki powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w pkt 2.3. Próbki naleŝy pobierać w sposób losowy, z rozłoŝonej warstwy, przed jej zagęszczeniem. Wyniki badań powinny być na bieŝąco przekazywane InŜynierowi Wilgotność mieszanki Wilgotność mieszanki powinna odpowiadać wilgotności optymalnej, określonej według próby Proctora, zgodnie z PN-B (metoda II), z tolerancją +10% -20% Zagęszczenie podbudowy Zagęszczenie kaŝdej warstwy powinno odbywać się aŝ do osiągnięcia wymaganego wskaźnika zagęszczenia. Zagęszczenie podbudowy naleŝy sprawdzać według BN-77/ oraz PN-S-06102: kontrolę zagęszczenia naleŝy oprzeć na metodzie obciąŝeń płytowych. Dopuszcza się do stosowania płyty dynamicznej zgodnie z instrukcją obsługi urządzenia lekkiego obciąŝnika opadowego ZFG02 wg technicznych przepisów kontroli dotyczących gruntu i skał w budowie dróg TB BF-St B część 8.3. Zagęszczenie podbudowy stabilizowanej mechanicznie naleŝy uznać za prawidłowe, gdy stosunek wtórnego modułu E 2 do pierwotnego modułu odkształcenia E 1 jest nie większy od 2,2 dla kaŝdej warstwy konstrukcyjnej podbudowy E E 2 1 2,2 63

68 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowana mechanicznie, JEZDNIA- podbudowa zasadnicza: Podbudowa z kruszywa o wskaźniku w noś nie mniejszym Wskaźnik zagęszczenia I S nie mniejszy niŝ Wymagane cechy podbudowy Maksymalne ugięcie spręŝyste pod kołem, mm niŝ, % 40 kn 50 kn od pierwszego obciąŝenia E ,0 1,0 1,03 1,40 1,25 1,10 1,60 1,40 1,20 Minimalny moduł odkształcenia mierzony płytą o średnicy 30 cm, MPa od drugiego obciąŝenia E CHODNIK, ŚCIEśKA ROWEROWA- podbudowa pomocnicza: E2=60 MPa, E2/E1 < 2, Właściwości kruszywa Badania kruszywa powinny obejmować ocenę wszystkich właściwości określonych w pkt 2. Próbki do badań pełnych powinny być pobierane przez Wykonawcę w sposób losowy w obecności InŜyniera Wymagania dotyczące cech geometrycznych podbudowy Częstotliwość oraz zakres pomiarów Tablica 3. Częstotliwość oraz zakres pomiarów wykonanej podbudowy z kruszywa stabilizowanego mechanicznie Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów Minimalna częstotliwość pomiarów Pomiar i Odchyłki 1 Szerokość podbudowy co 100 m w stos. do szerokości projektowej nie moŝe się róŝnić o więcej niŝ ± 5 cm szersza podbudowa od w-wy leŝącej na niej w przypadku braku obramowania krawęŝnikiem- 25 cm pomiar taśmą mierniczą 2 Równość podłuŝna jw nierówności nie mogą przekraczać- 20 mm dla podbudowy zasadniczej i pomocniczej pomiar łatą 3 metrową 3 Równość poprzeczna jw jw 4 Spadki poprzeczne* ) jw na prostych i łukach powinny być zgodne z dokumentacją projektową, z tolerancją ± 0,5 %. pomiar łatą z poziomicą elektroniczną lub niwelatorem 5 Rzędne wysokościowe na wszystkich hektometrach i na łukach pionowych pomiar niwelatorem RóŜnice pomiędzy rzędnymi wysokościowymi rzeczywistymi podbudowy i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać od + 2 cm do -2 cm co 100m Oś podbudowy w planie nie moŝe być 6 Ukształtowanie osi w planie* ) przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niŝ ± 5 cm. 7 Grubość podbudowy co 100m 8 Nośność podbudowy: względem projektowej odchyłka nie powinna przekraczać ± 2 cm pomiar niwelatorem lub miarką - moduł odkształcenia co najmniej w 2 przekrojach na kaŝde1000 m Pomiar płytą dynamiczną i statyczną 64

69 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowana mechanicznie, *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie naleŝy wykonać w punktach głównych łuków poziomych Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami podbudowy Niewłaściwe cechy geometryczne podbudowy z kruszywa Wszystkie powierzchnie podbudowy, które wykazują większe odchylenia od określonych w punkcie 6.4 powinny być naprawione przez spulchnienie lub zerwanie do głębokości co najmniej 10 cm, wyrównane i powtórnie zagęszczone. Dodanie nowego materiału bez spulchnienia wykonanej warstwy jest niedopuszczalne. JeŜeli szerokość podbudowy jest mniejsza od szerokości projektowanej o więcej niŝ 5 cm i nie zapewnia podparcia warstwom wyŝej leŝącym, to Wykonawca powinien na własny koszt poszerzyć podbudowę przez spulchnienie warstwy na pełną grubość do połowy szerokości pasa ruchu, dołoŝenie materiału i powtórne zagęszczenie Niewłaściwa grubość podbudowy Na wszystkich powierzchniach wadliwych pod względem grubości, Wykonawca wykona naprawę podbudowy. Powierzchnie powinny być naprawione przez spulchnienie lub wybranie warstwy na odpowiednią głębokość, zgodnie z decyzją InŜyniera, uzupełnione nowym materiałem o odpowiednich właściwościach, wyrównane i ponownie zagęszczone. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastąpi ponowny pomiar i ocena grubości warstwy, według wyŝej podanych zasad, na koszt Wykonawcy Niewłaściwa nośność podbudowy JeŜeli nośność podbudowy będzie mniejsza od wymaganej, to Wykonawca wykona wszelkie roboty niezbędne do zapewnienia wymaganej nośności, zalecone przez InŜyniera. Koszty tych dodatkowych robót poniesie Wykonawca podbudowy tylko wtedy, gdy zaniŝenie nośności podbudowy wynikło z niewłaściwego wykonania robót przez Wykonawcę podbudowy. 7. PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 7. Jednostka obmiarowa i przedmiarowa m2 wykonanej podbudowy 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za zgodne z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne 9. PŁATNOŚĆ I ROZLICZENIE ROBÓT TOWARZYSZĄCYCH I TYMCZASOWYCH 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności i rozliczenia robót Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności rozliczenia w/w robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 9. Cena obejmuje wykonanie wszelkich prac związanych w wykonaniem zadania określonego w przedmiotowej specyfikacji w tym czynności ujęte w ST, Dokumentacji Projektowej oraz określonych wymogach formalno-prawnych Zakres prac UłoŜenie podbudowy kruszywa łamanego mechanicznie obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, przygotowanie i zakup mieszanki z kruszywa,( zgodnie z receptą) w kopalni, dostarczenie mieszanki na miejsce wbudowania, lub pośrednio na odkład a potem na miejsce wbudowania. rozłoŝenie mieszanki, zagęszczenie rozłoŝonej mieszanki, uzupełnienie kruszywem podbudowy w miejscach, gdzie niema zamkniętej struktury przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych określonych w specyfikacji technicznej, utrzymanie podbudowy w czasie robót. Skropienia podbudowy emulsją asfaltową ujęto w odrębnej ST. Rozliczenie robót związanych z wykonaniem nasypu i materaca z kruszyw opisano w ST dot. Robót Ziemnych 65

70 D Podbudowa z kruszywa łamanego stabilizowana mechanicznie, 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy lp Nr normy Tytuł Norma zastępująca 1. PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu aktualna 2. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości Norma wycofana bez zastąpienia zanieczyszczeń obcych 3. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie składu ziarnowego 66 PN-EN 933-1:2000 Badania geometrycznych właściwości kruszyw -- Oznaczanie składu ziarnowego -- Metoda przesiewania 4. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie kształtu ziarn PN-EN 933-4:2001 Badania geometrycznych właściwości kruszyw -- Oznaczanie kształtu ziarn Wskaźnik kształtu 5. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie wilgotności PN-EN :2001 Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw -- Część 5: Oznaczanie zawartości wody przez suszenie w suszarce z wentylacją 6. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie nasiąkliwości PN-EN :2002 Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw -- Część 6 Oznaczanie zawartości wody przez suszenie w suszarce z wentylacją 7. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie mrozoodporności metodą bezpośrednią 8. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń organicznych 9. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości siarki metodą bromową 10. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu krzemianowego 11. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie rozpadu Ŝelazawego 12. PN-B Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie ścieralności w bębnie Los Angeles 13. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa łamane do nawierzchni drogowych 14. PN-B Kruszywa mineralne. Kruszywa naturalne do nawierzchni drogowych. Piasek 15. PN-B Materiały budowlane. Woda do betonu i zapraw PN-EN :2001 Badania właściwości cieplnych i odporności kruszyw na działanie czynników atmosferycznych -- Część 1: Oznaczanie mrozoodporności PN-EN :2000 Badania chemicznych właściwości kruszyw -- Analiza chemiczna jw. aktualna PN-EN :2000 Badania chemicznych właściwości kruszyw -- Analiza chemiczna PN-EN :2000 Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw -- Metody oznaczania odporności na rozdrabianie PN-EN 13242:2004 Kruszywa do niezwiązanych i związanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym jw PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu -- Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu aktualna 16. PN-S Drogi samochodowe. Podbudowy z kruszyw stabilizowanych mechanicznie 17. PN-S Konstrukcje drogowe. Podbudowa i nawierzchnia z tłucznia aktualna kamiennego 18. BN-84/ Kruszywo mineralne. Kruszywo kamienne łamane do wycofana nawierzchni drogowych 19. BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika piaskowego jw 20 BN-64/ Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia jw nawierzchni podatnych i podłoŝa przez obciąŝenie płytą 21. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni jw planografem i łatą 22 BN-70/ Drogi samochodowe. Pomiar ugięć podatnych jw ugięciomierzem belkowym 23. BN-77/ Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu jw Uwaga Wszelkie wątpliwości dotyczące zastosowania właściwych wymagań normowych naleŝy omówić z InŜynierem Budowy.

71 D Ulepszone podłoŝe z gruntu stabilizowanego cementem lub innym spoiwem hydraulicznym. SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Ulepszone podłoŝe z gruntu stabilizowanego cementem lub innym spoiwem hydraulicznym.. 67

72 D Ulepszone podłoŝe z gruntu stabilizowanego cementem lub innym spoiwem hydraulicznym. 1. WSTĘP Ilekroć w tekście będzie mowa o specyfikacji technicznej (ST) bądź o szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) bądź o ogólnej specyfikacji technicznej (OST) naleŝy przez to rozumieć Specyfikacje Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej D są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem ulepszenia podłoŝa gruntem stabilizowanym cementem lub innym spoiwem hydraulicznym w ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2. Zakres stosowania ST Szczegółowa specyfikacja techniczna stanowi część dokumentacji projektowej robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem warstwy z gruntu stabilizowanego cementem lub innym spoiwem hydraulicznym (zwanego dalej stabilizacją ) o: wytrzymałości Rm=2,5 MPa ( grubości stabilizacji podano w dokumentacji projektowej) ZałoŜenia ST Niniejsza specyfikacja dotyczy równieŝ ulepszenia podłoŝa kruszywem stabilizowanym cementem bądź spoiwem hydraulicznym stąd gdziekolwiek pojawi się słowo grunt naleŝy mieć na uwadze równieŝ stabilizację kruszynowo spoiwową. W specyfikacji załoŝono wykonanie stabilizacji w wytwórni, jednakŝe dopuszcza się równieŝ mieszanie na miejscu z gruntu przywiezionego na teren budowy (załoŝenie: grunt nasypowy nie spełnia odpowiednich wymagań), jeŝeli Wykonawca dysponuje odpowiednim sprzętem. Stabilizacja i badanie materiałów powinno spełniać wymagania normy PN-S-96012:1997 i/lub aprobaty technicznej. Dopuszcza się stosowanie innych mieszanek stabilizujących spełniających wymagania norm PN-EN x Określenia podstawowe Grunt stabilizowany cementem lub hydraulicznym spoiwem drogowym - mieszanka gruntu naturalnego, cementu (lub innego spoiwa: wapno, popioły, hydrauliczne spoiwa drogowe) i wody, a w razie potrzeby dodatków ulepszających, np. popiołów lotnych lub chlorku wapniowego, dobranych w optymalnych ilościach, zagęszczona i stwardniała w wyniku ukończenia procesu wiązania cementu. Pozostałe określenia są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D Wymagania ogólne pkt Cement i drogowe spoiwo hydrauliczne typu Solitex NaleŜy stosować cement powszechnego uŝytku klasy 32,5 lub 32,5 R Wymagania dla cementu zestawiono w tablicy 1. Tablica 1. Właściwości mechaniczne i fizyczne cementu wg normy Lp. 1 Właściwości Wytrzymałość na ściskanie (MPa), po 7 dniach, nie mniej niŝ: - cement portlandzki bez dodatków - cement hutniczy - cement portlandzki z dodatkami Klasa cementu 32,5/32R Wytrzymałość na ściskanie (MPa), po 28 dniach, nie mniej niŝ: 32,5 3 Czas wiązania: - początek wiązania, najwcześniej po upływie, min. - koniec wiązania, najpóźniej po upływie, h 4 Stałość objętości, mm, nie więcej niŝ Badania cementu naleŝy wykonać zgodnie z normami przywołanymi w normie PN-EN W przypadku, gdy czas przechowywania cementu będzie dłuŝszy od trzech miesięcy, moŝna go stosować za zgodą InŜyniera tylko wtedy, gdy badania laboratoryjne wykaŝą jego przydatność do robót. Hydrauliczne spoiwa drogowe powinny spełniać wymagania aprobaty technicznej... 68

73 D Ulepszone podłoŝe z gruntu stabilizowanego cementem lub innym spoiwem hydraulicznym. 2.3 Grunt Przydatność gruntów przeznaczonych do stabilizacji cementem naleŝy ocenić na podstawie wyników badań laboratoryjnych, wykonanych według metod podanych w PN-S Do wykonania ulepszonego podłoŝa z gruntów stabilizowanych naleŝy stosować grunty spełniające wymagania podane w tablicy poniŝej. Tablica 2. Zalecane wymagania dla gruntów przeznaczonych do stabilizacji cementem wg PN-S Lp. Właściwości Wymagania Badania według 1 Uziarnienie ziarn przechodzących przez sito # 50 mm, % (m/m), nie mniej niŝ: ziarn przechodzących przez sito # 25 mm, % (m/m), powyŝej ziarn przechodzących przez sito # 4 mm, % (m/m), powyŝej cząstek mniejszych od 0,002 mm, % (m/m), poniŝej PN-EN (lub PN-B-04481) 2 Granica płynności, % (m/m), nie więcej niŝ: 40 PN-B Wskaźnik plastyczności, % (m/m), nie więcej niŝ: 15 PN-B Odczyn ph od 5 do 8 PN-B Zawartość części organicznych, % (m/m), nie więcej niŝ: 2 PN-EN (lub PN- B-04481) 6 Zawartość siarczanów, w przeliczeniu na SO 3, % (m/m), nie więcej niŝ: 1 PN-EN (lub PN- B ) Grunty nie spełniające wymagań określonych w tablicy 2, mogą być poddane stabilizacji po uprzednim ulepszeniu chlorkiem wapniowym, wapnem, popiołami lotnymi. Dodatkowym kryterium oceny przydatności gruntów do stabilizacji cementem jest wskaźnik piaskowy. Najlepsze wyniki uzyskuje się przy gruntach o wskaźniku piaskowym 20 WP 50 oraz zawartości frakcji <0,075 mm do 15 5 a takŝe zawartości ziarn >2mmco najmniej 30%. Decydującym sprawdzianem przydatności gruntu do stabilizacji cementem i spoiwem drogowym są wyniki wytrzymałości na ściskanie próbek gruntu stabilizowanego. W zaleŝności od rodzaju warstwy w konstrukcji nawierzchni drogowej, wytrzymałość gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem wg PN-S-96012, powinna spełniać wymagania określone w tablicy poniŝej. Tablica 3 Wymagania dla gruntów lub kruszyw stabilizowanych cementem dla poszczególnych warstw podbudowy i ulepszonego podłoŝa Lp. Rodzaj warstwy w konstrukcji nawierzchni drogowej 1 Podbudowa zasadnicza dla KR1 lub podbudowa pomocnicza dla KR2 do KR6 Wytrzymałość na ściskanie próbek nasyconych wodą (MPa) Wskaźnik mrozood- po 7 dniach po 28 dniach porności* od 1,6 do 2,2 od 2,5 do 5,0 0,7 2 Górna część warstwy ulepszonego podłoŝa gruntowego o grubości co najmniej 10 cm dla KR5 i KR6 lub górna część warstwy ulepszenia słabego podłoŝa z gruntów wątpliwych oraz wysadzinowych od 1,0 do 1,6 od 1,5 do 2,5 0,6 3 Dolna część warstwy ulepszonego podłoŝa gruntowego w przypadku posadowienia konstrukcji nawierzchni na podłoŝu z gruntów wątpliwych i wysadzinowych - od 0,5 do 1,5 0,6 *Oznaczenie mrozoodporności próbek obowiązuje w przypadku stabilizacji cementem gruntów średnio- i bardzo spoistych oraz gruntów z zawartością części organicznych powyŝej 2%, albo gruntów kwaśnych o ph 5 lub przy dodaniu popiołów lotnych w ilości większej niŝ cementu Woda Woda stosowana do stabilizacji gruntu cementem i ewentualnie do pielęgnacji wykonanej warstwy powinna odpowiadać wymaganiom PN-EN 1008:2004 Bez badań laboratoryjnych moŝna stosować wodociągową wodę pitną. Gdy woda pochodzi z wątpliwych źródeł nie moŝe być uŝyta do momentu jej przebadania, zgodnie z wyŝej podaną normą lub do momentu porównania wyników wytrzymałości na ściskanie próbek gruntowo-cementowych wykonanych z wodą wątpliwą i z wodą wodociągową. Brak róŝnic potwierdza przydatność wody do stabilizacji... 69

74 D Ulepszone podłoŝe z gruntu stabilizowanego cementem lub innym spoiwem hydraulicznym Dodatki ulepszające Przy stabilizacji gruntów cementem, w przypadkach uzasadnionych, stosuje się następujące dodatki ulepszające: wapno wg PN-EN 459-1:2003 popioły lotne wg PN-S-96035, chlorek wapniowy wg PN-C Za zgodą InŜyniera mogą być stosowane inne dodatki o sprawdzonym działaniu, posiadające aprobatę techniczną wydaną przez uprawnioną jednostkę. 2.6 Materiały do pielęgnacji stabilizacji Preparaty powłokowe, folie z tworzyw sztucznych, ew. geowłóknina, piasek, woda. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania robót Wykonawca przystępujący do wykonania stabilizacji powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu: a) w przypadku wytwarzania mieszanek kruszywowo-spoiwowych w mieszarkach: mieszarek stacjonarnych, układarek lub równiarek do rozkładania mieszanki, walców ogumionych i stalowych wibracyjnych lub statycznych do zagęszczania, zagęszczarek płytowych, ubijaków mechanicznych lub małych walców wibracyjnych do zagęszczania w miejscach trudnodostępnych, przewoźne zbiorniki na wodę z wyposaŝeniem b) w przypadku wytwarzania mieszanek gruntowo-spoiwowych na miejscu: mieszarek jedno lub wielowirnikowych do wymieszania gruntu ze spoiwami, spycharek, równiarek lub sprzętu rolniczego (pługi, brony, kultywatory) do spulchniania gruntu, rozsypywarek do rozsypywania spoiw, przewoźnych zbiorników na wodę, walców ogumionych i stalowych wibracyjnych lub statycznych do zagęszczania, zagęszczarek płytowych, ubijaków mechanicznych lub małych walców wibracyjnych do zagęszczania w miejscach trudnodostępnych. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Mieszankę gruntwo-spoiwową, kruszynowo-spoiwową moŝna przewozić dowolnymi środkami transportu, w sposób zabezpieczony przed zanieczyszczeniem, rozsegregowaniem i wysuszeniem lub nadmiernym zawilgoceniem. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wyk. robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Warunki przystąpienia do robót Warstwa z gruntu stabilizowanego cementem nie moŝe być wykonywana wtedy, gdy podłoŝe jest zamarznięte i podczas obfitych opadów deszczu. Nie naleŝy rozpoczynać stabilizacji gruntu cementem, jeŝeli prognozy meteorologiczne wskazują na moŝliwy spadek temperatury poniŝej 5 o C w czasie najbliŝszych 7 dni Przygotowanie podłoŝa PodłoŜe gruntowe powinno być przygotowane zgodnie z wymaganiami określonymi w ST dotyczącym wykonania koryta wraz z profilowaniem i zagęszczeniem podłoŝa. Paliki lub szpilki do prawidłowego ukształtowania w-wy stabilizacji powinny być wcześniej przygotowane. Paliki lub szpilki powinny być ustawione w osi drogi i w rzędach równoległych do osi drogi. Rozmieszczenie palików lub szpilek powinno umoŝliwiać naciągnięcie sznurków lub linek do wytyczenia robót (zaleca się co 10 m). JeŜeli warstwa mieszanki gruntu ze spoiwami hydraulicznymi ma być układana w prowadnicach, to po wytyczeniu w-wy naleŝy ustawić na podłoŝu prowadnice w taki sposób, aby wyznaczały one ściśle linie krawędzi układanej warstwy według dokumentacji projektowej. Wysokość prowadnic powinna odpowiadać grubości warstwy gruntu ze spoiwami hydraulicznymi, w stanie niezagęszczonym. Prowadnice powinny być ustawione stabilnie, w sposób wykluczający ich przesuwanie się pod wpływem oddziaływania maszyn uŝytych do wykonania warstwy Skład mieszanki cementowo-gruntwej Zawartość cementu w mieszance nie moŝe przekraczać wartości 10% dla KR1-KR2 i 8% dla KR3-KR 6, w stosunku do masy suchego gruntu. Zaleca się taki dobór mieszanki, aby spełnić wymagania wytrzymałościowe określone w ST przy jak najmniejszej zawartości cementu Stabilizacja metodą mieszania na miejscu.. 70

75 D Ulepszone podłoŝe z gruntu stabilizowanego cementem lub innym spoiwem hydraulicznym. Do stabilizacji gruntu metodą mieszania na miejscu moŝna uŝyć specjalistycznych mieszarek wieloprzejściowych lub jednoprzejściowych albo maszyn rolniczych. NaleŜy sprawdzić wilgotność gruntu i w razie potrzeby ją zwiększyć w celu ułatwienia rozdrobnienia. Woda powinna być dozowana przy uŝyciu beczkowozów zapewniających równomierne i kontrolowane dozowanie. Wraz z wodą moŝna dodawać do gruntu dodatki ulepszające rozpuszczalne w wodzie, np. chlorek wapniowy. Do gruntu naleŝy dodać i przemieszać z gruntem dodatki ulepszające, np. wapno lub popioły lotne, w ilości określonej w recepcie laboratoryjnej, o ile ich uŝycie jest przewidziane w tejŝe recepcie. Cement naleŝy dodawać do ( ewentualnie ulepszonego)gruntu w ilości ustalonej w recepcie laboratoryjnej. Cement i dodatki ulepszające powinny być dodawane przy uŝyciu rozsypywarek cementu lub w inny sposób zaakceptowany przez InŜyniera. Grunt powinien być wymieszany z cementem w sposób zapewniający jednorodność na określoną głębokość, gwarantującą uzyskanie projektowanej grubości warstwy po zagęszczeniu. W przypadku wykonywania stabilizacji w prowadnicach, szczególną uwagę naleŝy zwrócić na jednorodność wymieszania gruntu w obrębie skrajnych pasów o szerokości od 30 do 40 cm, przyległych do prowadnic. Po wymieszaniu gruntu z cementem naleŝy sprawdzić wilgotność mieszanki. JeŜeli jej wilgotność jest mniejsza od optymalnej o więcej niŝ 20%, naleŝy dodać odpowiednią ilość wody i mieszankę ponownie dokładnie wymieszać. Wilgotność mieszanki przed zagęszczeniem nie moŝe róŝnić się od wilgotności optymalnej o więcej niŝ +10%, -20% jej wartości. Po zakończeniu mieszania naleŝy powierzchnię warstwy wyrównać i wyprofilować do wymaganych w dokumentacji projektowej rzędnych oraz spadków poprzecznych i podłuŝnych Stabilizacja metodą mieszania w mieszarkach stacjonarnych Składniki mieszanki i w razie potrzeby dodatki ulepszające, powinny być dozowane w ilości określonej w recepcie laboratoryjnej. Mieszarka stacjonarna powinna być wyposaŝona w urządzenia do wagowego dozowania kruszywa lub gruntu i cementu oraz objętościowego dozowania wody. Czas mieszania w mieszarkach cyklicznych nie powinien być krótszy od 1 minuty, o ile krótszy czas mieszania nie zostanie dozwolony przez InŜyniera po wstępnych próbach. W mieszarkach typu ciągłego prędkość podawania materiałów powinna być ustalona i na bieŝąco kontrolowana w taki sposób, aby zapewnić jednorodność mieszanki. Wilgotność mieszanki powinna odpowiadać wilgotności optymalnej z tolerancją +10% i -20% jej wartości. Przed ułoŝeniem mieszanki naleŝy ustawić prowadnice i podłoŝe zwilŝyć wodą. Mieszanka dowieziona z wytwórni powinna być układana przy pomocy układarek lub równiarek. Grubość układania mieszanki powinna być taka, aby zapewnić uzyskanie wymaganej grubości warstwy po zagęszczeniu. Przed zagęszczeniem warstwa powinna być wyprofilowana do wymaganych rzędnych, spadków podłuŝnych i poprzecznych. Przy uŝyciu równiarek do rozkładania mieszanki naleŝy wykorzystać prowadnice, w celu uzyskania odpowiedniej równości profilu warstwy Zagęszczanie Zagęszczanie warstwy gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem naleŝy prowadzić przy uŝyciu walców statycznych. Zagęszczenie warstwy o jednostronnym spadku poprzecznym powinno rozpocząć się od niŝej połoŝonej krawędzi i przesuwać pasami podłuŝnymi, częściowo nakładającymi się, w stronę wyŝej połoŝonej krawędzi. Pojawiające się w czasie zagęszczania zaniŝenia, ubytki, rozwarstwienia i podobne wady, muszą być natychmiast naprawiane przez wymianę mieszanki na pełną głębokość, wyrównanie i ponowne zagęszczenie. Powierzchnia zagęszczonej warstwy powinna mieć prawidłowy przekrój poprzeczny i jednolity wygląd. W przypadku technologii mieszania w mieszarkach stacjonarnych operacje zagęszczania i obróbki powierzchniowej muszą być zakończone przed upływem dwóch godzin od chwili dodania wody do mieszanki. W przypadku technologii mieszania na miejscu, operacje zagęszczania i obróbki powierzchniowej muszą być zakończone nie później niŝ w ciągu 5 godzin, licząc od momentu rozpoczęcia mieszania gruntu z cementem lub spoiwem. Zagęszczanie naleŝy kontynuować do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia mieszanki nie mniejszego od 1,0 oznaczonego zgodnie z PN- EN :2007 a wtórny moduł odkształcenia na warstwie ulepszonej nie powinien być mniejszy niŝ 120 MPa. Specjalną uwagę naleŝy poświęcić zagęszczeniu mieszanki w sąsiedztwie spoin roboczych podłuŝnych i poprzecznych oraz wszelkich urządzeń obcych. Wszelkie miejsca luźne, rozsegregowane, spękane podczas zagęszczania lub w inny sposób wadliwe, muszą być naprawione przez zerwanie warstwy na pełną grubość, wbudowanie nowej mieszanki o odpowiednim składzie i ponowne zagęszczenie. Roboty te są wykonywane na koszt Wykonawcy Spoiny robocze W miarę moŝliwości naleŝy unikać podłuŝnych spoin roboczych, poprzez wykonanie warstwy na całej szerokości. Jeśli jest to niemoŝliwe, przy warstwie wykonywanej w prowadnicach, przed wykonaniem kolejnego pasa naleŝy pionową krawędź wykonanego pasa zwilŝyć wodą. Przy warstwie wykonanej bez prowadnic w ułoŝonej i zagęszczonej mieszance, naleŝy niezwłocznie obciąć pionową krawędź. Po zwilŝeniu jej wodą naleŝy wbudować kolejny pas. W podobny sposób naleŝy wykonać poprzeczną spoinę roboczą na połączeniu działek roboczych. Od obcięcia pionowej krawędzi w wykonanej mieszance moŝna odstąpić wtedy, gdy czas pomiędzy zakończeniem zagęszczania jednego pasa, a rozpoczęciem wbudowania sąsiedniego pasa, nie przekracza 60 minut. JeŜeli w niŝej połoŝonej warstwie występują spoiny robocze, to spoiny w warstwie leŝącej wyŝej powinny być względem nich przesunięte o co najmniej 30 cm dla spoiny podłuŝnej i 1 m dla spoiny poprzecznej Pielęgnacja warstwy gruntu/ kruszywa stabilizowanego cementem Pielęgnacja powinna być przeprowadzona według jednego z następujących sposobów : a) skropienie warstwy emulsją asfaltową ( asfaltem jeśli InŜynier zezwoli) w ilości od 0,5 do 1,0 kg/m 2, b) skropienie specjalnymi preparatami powłokotwórczymi posiadającymi aprobatę techniczną wydaną przez uprawnioną jednostkę, po uprzednim zaakceptowaniu ich uŝycia przez InŜyniera, c) utrzymanie w stanie wilgotnym poprzez kilkakrotne skrapianie wodą w ciągu dnia, w czasie co najmniej 7 dni, d) przykrycie na okres 7 dni nieprzepuszczalną folią z tworzywa sztucznego, ułoŝoną na zakład o szerokości co najmniej 30 cm i zabezpieczoną przed zerwaniem z powierzchni warstwy przez wiatr, e) przykrycie warstwą piasku lub grubej włókniny technicznej i utrzymywanie jej w stanie wilgotnym w czasie co najmniej 7 dni (zalecane do 10 dni) Inne sposoby pielęgnacji, zaproponowane przez Wykonawcę i inne materiały przeznaczone do pielęgnacji mogą być zastosowane po uzyskaniu akceptacji InŜyniera. Nie naleŝy dopuszczać cięŝkiego ruchu pojazdów i maszyn po stabilizacji w okresie 7 dni po wykonaniu Odcinek próbny.. 71

76 D Ulepszone podłoŝe z gruntu stabilizowanego cementem lub innym spoiwem hydraulicznym. JeŜeli przewidziano konieczność wykonania odcinka próbnego, to co najmniej na 3 dni przed rozpoczęciem robót, Wykonawca powinien wykonać odcinek próbny w celu: stwierdzenia czy sprzęt budowlany do spulchnienia, mieszania, rozkładania i zagęszczania jest właściwy, określenia grubości warstwy materiału w stanie luźnym, koniecznej do uzyskania wymaganej grubości warstwy po zagęszczeniu, określenia potrzebnej liczby przejść walców do uzyskania wymaganego wskaźnika zagęszczenia warstwy. Na odcinku próbnym Wykonawca powinien uŝyć materiałów oraz sprzętu takich, jakie będą stosowane do wykonywania stabilizacji Powierzchnię odcinka próbnego i jego lokalizację naleŝy ustalić z InŜynierem ( odcinek powinien być nie mniejszy niŝ 400m2) Wykonawca moŝe przystąpić do wykonywania stabilizacji po zaakceptowaniu odcinka próbnego przez InŜyniera Utrzymanie wykonanej w-wy Wzmocnienie po wykonaniu, a przed ułoŝeniem następnej warstwy, powinna być utrzymywana w dobrym stanie. JeŜeli Wykonawca będzie wykorzystywał, za zgodą InŜyniera, gotową w-wę do ruchu budowlanego, to jest obowiązany naprawić wszelkie uszkodzenia, spowodowane przez ten ruch. Koszt napraw wynikłych z niewłaściwego utrzymania stabilizacji obciąŝa Wykonawcę robót. Wykonawca jest zobowiązany do przeprowadzenia bieŝących napraw w-wy uszkodzonej wskutek oddziaływania czynników atmosferycznych, takich jak opady deszczu i śniegu oraz mróz. Wykonawca jest zobowiązany wstrzymać ruch budowlany po okresie intensywnych opadów deszczu, jeŝeli wystąpi moŝliwość uszkodzenia stabilizacji. Warstwa stabilizowana spoiwami hydraulicznymi powinna być przykryta przed zimą warstwą nawierzchni lub zabezpieczona przed niszczącym działaniem czynników atmosferycznych w inny sposób zaakceptowany przez InŜyniera. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien wykonać badania spoiw, gruntów przeznaczonych do wykonania robót i przedstawić wyniki tych badań InŜynierowi w celu akceptacji Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie wykonywania stabilizacji podano w tablicy poniŝej: PoniŜsze częstotliwości badań są badaniami normowymi stąd naleŝy je zinterpolować stosownie do rzeczywistej ilości robót. Lp. Wyszczególnienie badań 1 Uziarnienie gruntu przeznaczonego do stabilizacji 2 Wilgotność mieszanki gruntu ze spoiwem 3 Zagęszczenie warstwy Częstotliwość badań Minimalna liczba badań na działce roboczej Maksymalna powierzchnia stabilizacji przypadająca na jedno badanie m 2 4 Grubość stabilizacji 2 jw 5 Wytrzymałość na ściskanie 7 i 28-dniowa przy stabilizacji cementem i wapnem 14 i 42-dniowa przy stabilizacji popiołami lotnymi łącznie 6próbek łącznie 6 próbek 1próbka na 1000m Uziarnienie gruntu Próbki do badań naleŝy pobierać z mieszarek lub po ułoŝeniu mieszanki. Uziarnienie gruntu powinno być zgodne z wymaganiami podanymi w ST Wilgotność mieszanki gruntu ze spoiwami Wilgotność mieszanki powinna być równa wilgotności optymalnej, określonej w projekcie składu tej mieszanki, z tolerancją +10% -20% jej wartości Zagęszczenie warstwy Mieszanka powinna być zagęszczana do osiągnięcia wskaźnika zagęszczenia nie mniejszego od 1,00 oznaczonego zgodnie z PN-EN :2007 lub PN-S-02250: Grubość stabilizacji Grubość warstwy naleŝy mierzyć bezpośrednio po jej zagęszczeniu w odległości co najmniej 0,5 m od krawędzi. Grubość warstwy nie moŝe róŝnić się od projektowanej o +10 % i -15% Wytrzymałość na ściskanie Wytrzymałość na ściskanie określa się na próbkach walcowych o średnicy i wysokości 8 cm. Próbki do badań naleŝy pobierać z miejsc wybranych losowo, w warstwie rozłoŝonej przed jej zagęszczeniem. Próbki w ilości 6 sztuk naleŝy formować i przechowywać zgodnie z normami dotyczącymi poszczególnych rodzajów stabilizacji spoiwami. Trzy próbki naleŝy badać po 7 oraz po 28 dniach przechowywania, a.. 72

77 D Ulepszone podłoŝe z gruntu stabilizowanego cementem lub innym spoiwem hydraulicznym. w przypadku stabilizacji ŜuŜlem granulowanym po 90 dniach przechowywania. Wyniki wytrzymałości na ściskanie powinny być zgodne z wymaganiami podanymi w ST Wymagania dotyczące cech geometrycznych stabilizacji Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów PoniŜsze częstotliwości badań są badaniami normowymi stąd naleŝy je zinterpolować stosownie do rzeczywistej ilości robót. PoniŜej podano proponowane ilości badań dla zadania jw. O zmniejszeniu lub zwiększeniu ilości badań normowych lub proponowanych decyduje InŜynier. Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów Minimalna częstotliwość badań i pomiarów Zalecana ilość 1 Szerokość 10razy 1km 1raz na 100 m 2 Równość podłuŝna co 20m łatą co 20 m 3 Równość poprzeczna 10razy 1km 1 raz na 100 m 4 Spadki poprzeczne* ) 10razy 1km jw 5 Rzędne wysokościowe 6 Ukształtowanie osi w planie* ) co 100m co 50 m 7 Grubość stabilizacji w 3 punktach, lecz nie rzadziej niŝ raz na 2000 m 2 Raz na 500m2 *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie naleŝy wykonać w punktach głównych łuków poziomych Szerokość stabilizacji Szerokość nie moŝe róŝnić się od szerokości projektowanej o więcej niŝ +10 cm, -5 cm. Na jezdniach bez krawęŝników szerokość stabilizacji powinna być większym od szerokości w-wy lezącej wyŝej Równość stabilizacji Nierówności podłuŝne i poprzeczne stabilizacji naleŝy mierzyć 4-metrową łatą. Nierówności nie powinny przekraczać:- 15 mm dla podbudowy pomocniczej i ulepszonego podłoŝa Spadki poprzeczne stabilizacji Spadki poprzeczne powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5 % Rzędne wysokościowe stabilizacji RóŜnice pomiędzy rzędnymi wykonanej stabilizacji a rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać + 1 cm, -2 cm Ukształtowanie osi stabilizacji Oś w planie nie moŝe być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niŝ ± 5 cm Zasady postępowania z wadliwie wykonanymi odcinkami stabilizacji Niewłaściwe cechy geometryczne stabilizacji JeŜeli po wykonaniu badań na stwardniałej stabilizacji stwierdzi się, Ŝe odchylenia cech geometrycznych przekraczają wielkości określone w p. 6.4, to warstwa zostanie zerwana na całą grubość i ponownie wykonana na koszt Wykonawcy. Dopuszcza się inny rodzaj naprawy wykonany na koszt Wykonawcy, o ile zostanie on zaakceptowany przez InŜyniera. JeŜeli szerokość w-wy jest mniejsza od szerokości projektowanej o więcej niŝ 5 cm i nie zapewnia podparcia warstwom wyŝej leŝącym, to Wykonawca powinien poszerzyć podbudowę przez zerwanie warstwy na pełną grubość do połowy szerokości pasa ruchu i wbudowanie nowej mieszanki. Nie dopuszcza się mieszania składników mieszanki na miejscu. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt Niewłaściwa grubość stabilizacji Na wszystkich powierzchniach wadliwych pod względem grubości Wykonawca wykona naprawę w-wy przez zerwanie wykonanej warstwy, usunięcie zerwanego materiału i ponowne wykonanie warstwy o odpowiednich właściwościach i o wymaganej grubości. Roboty te Wykonawca wykona na własny koszt. Po wykonaniu tych robót nastąpi ponowny pomiar i ocena grubości warstwy, na koszt Wykonawcy Niewłaściwa wytrzymałość stabilizacji JeŜeli wytrzymałość średnia próbek będzie mniejsza od dolnej granicy określonej w ST dla poszczególnych rodzajów podbudów, to warstwa wadliwie wykonana zostanie zerwana i wymieniona na nową o odpowiednich właściwościach na koszt Wykonawcy. 7. PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt

78 D Ulepszone podłoŝe z gruntu stabilizowanego cementem lub innym spoiwem hydraulicznym. Jednostka przedmiarowa i obmairową jest 1m2 wykonanej stabilizacji 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za zgodne z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9.ROZLICZENIE ROBÓT TOWARZYSZĄCYCH I TYMCZASOWYCH ORAZ PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności i rozliczenie robót Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności i rozliczenia robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 9. Cena obejmuje wykonanie wszelkich prac związanych z wykonaniem zdania określonego w przedmiotowej specyfikacji w tym czynności ujęte w ST, dokumentacji projektowej oraz określonych wymogach formalno - prawnych Zakres prac związany z wykonaniem 1m2 ulepszonego podłoŝa z gruntów lub kruszyw stabilizowanych cementem(spoiwem)obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, zakup i transport mieszanki z wytwórni na miejsce wbudowania, ew. transport materiałów i wykonanie na miejscu dostarczenie, ustawienie, rozebranie i odwiezienie prowadnic oraz innych materiałów i urządzeń pomocniczych, rozłoŝenie i zagęszczenie mieszanki, pielęgnacja wykonanej warstwy przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy PN-B Grunty budowlane. Badania próbek gruntu PN-S Drogi samochodowe. Podbudowa i ulepszone podłoŝe z gruntu PN-C Chlorek wapniowy techniczny PN-EN 459-1:2003 PN-EN 1008:2004 PN-EN13043:2004 PN-EN 13242:2004 PN-EN :2001 PN-EN PN-EN 14227:x PN-EN :2007 PN-EN :2000 Wapno budowlane - Część 1: Definicje, wymagania i kryteria zgodnośc Woda zarobowa do betonu. Specyfikacja pobierania próbek, badania i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu Kruszywa do mieszanek bitumicznych powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu Kruszywa do niezwiązanych i związanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 5: Oznaczanie zawartości wody przez suszenie w suszarce z wentylacją. Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw. Badanie wskaźnika piaskowego. Mieszanki związane spoiwem hydraulicznym Wymagania 1- Mieszanki związane cementem 2- Mieszanki Ŝuzlowe 3- Mieszanki związane popiołami lotnymi 5- Mieszanki związane spoiwem drogowym Mieszanki niezwiązane i związane spoiwem hydraulicznym Część 2: Metody określania gęstości i zawartości wody -zagęszczanie metodą Proctora. Badania chemicznych właściwości kruszyw. Analiza chemiczna. PN-EN BN-88/ BN-68/ BN-64/ płytą BN-70/ BN-77/ Uwaga O stosowaniu norm napisano w ST D Cement. Część1 Skład, wymagania i ocena zgodności dotyczące cementów powszechnego uŝytku Cement. Transport i przechowywanie Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą. Drogi samochodowe. Oznaczanie modułu odkształcenia nawierzchni podatnych i podłoŝa przez obciąŝenie Drogi samochodowe. Oznaczanie wskaźnika nośności gruntu jako podłoŝa nawierzchni podatnych Oznaczanie wskaźnika zagęszczenia gruntu.. 74

79 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D ; Podbudowa z betonu asfaltowego (AC) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) 75

80 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) 1. WSTĘP Ilekroć w niniejszym opracowaniu będzie mowa o specyfikacji technicznej (ST) to naleŝy przez to rozumieć Specyfikację Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych ( STWiORB) 1.1 Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem: podbudowy, w-wy wiąŝącej i ścieralnej z betonu asfaltowego, w ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2 Zakres stosowania ST Niniejsza specyfikacja techniczna jest częścią dokumentacji technicznej wykonanej dla zadania wymienionego wyŝej. 1.3 Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem konstrukcji nawierzchni bitumicznych o grubościach podanych w dokumentacji projektowej: 1.Jezdnia główna (KR4 i 5) podbudowy zasadniczej z betonu asfaltowego AC 22 P warstwy wiąŝącej z betonu asfaltowego AC 16 W 3.ŚcieŜka rowerowa w-wa ścieralna z betonu asfaltowego (przyjęto KR1) - AC 5S 1.4 Określenia podstawowe Mieszanka mineralna (MM) - mieszanka kruszywa i wypełniacza mineralnego o określonym składzie i uziarnieniu. Mieszanka mineralno-asfaltowa (MMA) - mieszanka mineralna z odpowiednią ilością asfaltu lub polimeroasfaltu, wytworzona na gorąco, w określony sposób, spełniająca określone wymagania. Środek adhezyjny - substancja powierzchniowo czynna, która poprawia adhezję asfaltu do materiałów mineralnych oraz zwiększa odporność błonki asfaltu na powierzchni kruszywa na odmywanie wodą; moŝe być dodawany do asfaltu lub do kruszywa. PodłoŜe pod warstwę asfaltową - powierzchnia przygotowana do ułoŝenia warstwy z mieszanki mineralno-asfaltowej. Emulsja asfaltowa kationowa - asfalt drogowy w postaci zawiesiny rozproszonego asfaltu w wodzie. Próba technologiczna wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej w celu sprawdzenia, czy jej właściwości są zgodne z receptą laboratoryjną. Odcinek próbny odcinek warstwy nawierzchni (o długości co najmniej 50m) wykonany w warunkach zbliŝonych do warunków budowy, w celu sprawdzenia pracy sprzętu i uzyskiwanych parametrów technicznych robót. Beton asfaltowy (AC) - mieszanka mineralno-asfaltowa w której mieszanka kruszywa o uziarnieniu ciągłym lub nieciągłym tworzy wzajemnie klinującą się strukturę. PodłoŜe pod warstwę asfaltową - powierzchnia przygotowana do ułoŝenia warstwy z mieszanki mineralno-asfaltowej. Kategoria ruchu (KR) obciąŝenie drogi ruchem samochodowym, wyraŝone w osiach obliczeniowych (100 kn) na obliczeniowy pas ruchu na dobę. Warstwa technologiczna konstrukcyjny element nawierzchni układany w pojedynczej operacji Podbudowa górny element konstrukcyjny nawierzchni. MoŜe być ułoŝona w jednej warstwie lub w kilku warstwach określanych jako górna lub dolna Warstwa wyrównawcza w-wa o zmiennej grubości układana na istniejącej warstwie w celu uzyskania odpowiedniego profilu do układania pozostałych warstw Warstwa ścieralna górna warstwa nawierzchni będąca w bezpośrednim kontakcie z ruchem Warstwa wiąŝąca w-wa nawierzchni pomiędzy warstwą ścieralną a podbudową. Wejściowy skład mieszanki- przedstawienie składu mieszanki pod względem materiałów składowych, krzywej uziarnienia i procentowej zawartości lepiszcza w stosunku do mieszanki mineralno- asfaltowej zazwyczaj jest to projekt laboratoryjny mieszanki Wyjściowy skład mieszanki - przedstawienie składu mieszanki pod względem materiałów składowych, uśrednionych wyników uziarnienia i zawartości lepiszcza rozpuszczalnego oznaczonego laboratoryjnie zazwyczaj dotyczy mieszanki wyprodukowanej. Dodatek- materiał, który moŝe być dodany do mieszanki w małych ilościach : tj włókna, polimery dodane w celu poprawy cech mechanicznych mieszanki, jej urabialności lub koloru. Granulat asfaltowy określona ilość materiału do uŝycia jako materiał składowy w produkcji mieszanki w technologii na gorąco. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne punkt 1.4. oraz w pozostałych specyfikacjach technicznych. 1.5 Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt

81 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST-D Wymagania ogólne punkt Asfalt Na podbudowę z betonu asfaltowego (KR4 i 5 ) naleŝy zastosować asfalt 35/50 Na w-w wiąŝącą KR4 i 5 50/70 Na w-wę scieralną ścieŝki rowerowej- 50/70 Parametry podano poniŝej w tabeli.: Tabela - Podział rodzajowy i wymagane właściwości asfaltów drogowych o penetracji od 20 0,1 mm do 330 0,1 mm wg PN-EN 12591:2004 z dostosowaniem do warunków polskich. Właściwości Metoda Rodzaj asfaltu badania 20/30 35/50 50/70 70/ /15 0 WŁAŚCIWOŚCI OBLIGATORYJNE 1 Penetracja w 25 o C Temperatura 2 mięknienia Temperatura 3 zapłonu, nie mniej niŝ Zawartość 4 składników rozpuszczalnych, nie mniej niŝ Zmiana masy po 5 starzeniu (ubytek lub przyrost) nie więcej niŝ Pozostała 6 penetracja po starzeniu, nie mniej niŝ Temperatura 7 mięknienia po starzeniu, nie mniej niŝ Zawartość parafiny, nie więcej niŝ Wzrost temp. mięknienia po starzeniu, nie więcej niŝ Temperatura łamliwości, nie więcej niŝ 0,1mm o C o C % m/m PN-EN / / PN-EN PN-EN PN-EN % m/m PN-EN % PN-EN 1426 o C PN-EN ,5 0,5 0,5 0,8 0,8 1,0 1, WŁAŚCIWOŚCI SPECJALNE KRAJOWE % PN-EN o C o C PN-EN 1427 PN-EN ,2 2,2 2,2 2,2 2,2 2,2 2, Nie określa się Zawartość lepiszcza w mieszance powinna wynosić co najmniej 3,0% Wypełniacz Do mieszanki mineralno-asfaltowej na warstwę podbudowy naleŝy stosować wypełniacz spełniający wymagania zawarte w normie PN-EN 13043:2004 lub/i wypełniacz podstawowy wg normy PN-61/S Dopuszcza się stosowanie dodatku pyłów pochodzących z układu odpylania kruszywa w otaczarce lecz nie więcej niŝ 50% całkowitej ilości wypełniacza w MMA. Wymagania dla wypełniacza podano w tablicy poniŝej: Wymagania dla Lp. Właściwości wypełniacza podstawowego 1. Zawartość ziarn mniejszych od : - 0,3 mm, % (m/m), nie mniej niŝ - 0,075 mm, % (m/m) nie mniej niŝ pyłów z odpylania Badania wg PN-EN 933-1

82 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) 2. Wilgotność, % (m/m), nie więcej niŝ 1,0 1,0 PN-S Kruszywo Rodzaj kruszyw stosowanych do warstw bitumicznych podano w normie PN-S-96025:2000 wraz z wymaganiami dla nich, w zaleŝności od kategorii ruchu( KR1-KR2 oraz KR3-KR6), zastosowanego materiału (np. z betonu asfaltowego, SMA) Przywołane normy dla wymagań kruszyw: PN-B-11112:1996, PN-B-11111:1996, PN-B-11113:1996, PN-S-96504:1961 zostały wycofane i zastąpione normą PN-EN 13043:2004 (norma kwalifikacyjna) dla określenia właściwości kruszywa do mieszanki mineralnej naleŝy zastosować normy podane w PN- EN 13043:2004i PN-EN :2008 Na warstwe podbudowy (AC): - dla KR 4 i KR1, moŝna zastosować kruszywa zwykłe i granulowane z surowca skalnego oraz sztucznego, grysy i Ŝwiry kruszone z surowca naturalnie rozdrobnionego, piasek. Składowanie kruszywa powinno odbywać się w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami Emulsja asfaltowa kationowa Do połączeń między warstwowych naleŝy stosować drogową emulsję asfaltową spełniającą wymagania określone w WT EmA Środek adhezyjny NaleŜy stosować środek adhezyjny spełniający wymagania aprobaty technicznej. JeŜeli w mieszance jest więcej niŝ 20% (m/m) grysów o charakterze kwaśnym ( skały granitowe) rodzaj i ilość środka adhezyjnego naleŝy ustalić indywidualnie w zaleŝności od zastosowanego asfaltu i grysów 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST-D Wymagania ogólne punkt Sprzęt do wykonania warstwy nawierzchni z mieszanki Wykonawca przystępujący do wykonania warstwy nawierzchni z mieszanki powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu: wytwórni (otaczarki) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych z automatycznym podawaniem składników mieszanki układarek do rozkładania mieszanek mineralno-asfaltowych typu zagęszczanego, skraplarek walców stalowych gładkich ( trójkołowe, tandemowe ), ogumionych, Ze względu na masę :średnich, cięŝkich lub bardzo cięŝkich. Walce mogą być wyposaŝone w wibrację ( choć nie zawsze będzie wykorzystywana) samochodów samowyładowczych z przykryciem lub termosów, szczotek mechanicznych i /lub innych urządzeń czyszczących. inny jeśli Wykonawca uzna, ze jest niezbędny Ogólne uwagi do sprzętu Układarki winny być mechaniczne i samojezdne wyposaŝone w elektronicznie kontrolowany stół zdolny do ułoŝenia mieszanki zgodnie z projektowaną osią, niweletą i spadkami poprzecznymi. Zdolność układania mieszanki winna być skorelowana z wydajnością otaczarki i wymaganiami technologicznymi. Układarka winna mieć co najmniej następujące wyposaŝenie: - elementy wibrujące (nóŝ i płyta) do wstępnego zagęszczania wraz ze sprawną regulacją częstotliwości i amplitudy drgań, - układy do podgrzewania elementów roboczych układarki. Wybór rodzaju zestawu walców pozostawia się Wykonawcy pod warunkiem osiągnięcia wymaganego wskaźnika zagęszczenia dla danej warstwy bitumicznej o określonej grubości i szerokości. Efekty osiągane proponowanym zestawem walców muszą być dokładnie sprawdzone na odcinku próbnym. Plan pracy walców dla kaŝdej warstwy winien być przygotowany przez Wykonawcę i przedstawiony InŜynierowi do akceptacji. Mieszankę betonu asfaltowego naleŝy przewozić pojazdami samowyładowczymi wyposaŝonymi w pokrowce brezentowe o ładowności nie mniejszej niŝ 10 ton. Skrzynie wywrotek winny być dostosowane do współpracy z układarką w czasie rozładunku, kiedy to układarka pcha przed sobą wywrotkę na podjeździe i na zjeździe. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 4. 78

83 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) 4.2. Transport materiałów ZałoŜono zakup i dostawę na budowę gotowej mieszanki mineralno -asfaltowej Mieszanki naleŝy przewozić samochodami samowyładowczymi z przykryciem w czasie transportu i podczas oczekiwania na rozładunek. Czas transportu od załadunku do rozładunku nie powinien przekraczać 2 godzin z jednoczesnym spełnieniem warunku zachowania temperatury wbudowania. Zaleca się stosowanie samochodów termosów z podwójnymi ścianami skrzyni wyposaŝonej w system ogrzewczy. Po załadowaniu mieszanki naleŝy dokonać kontroli temperatury i wizualnej oceny mieszanki. NaleŜy zwrócić uwagę na: niebieski dym - mieszanka przepalona, przegrzana w temp. > 200stopni naleŝy traktować jako odpad ( skutek wykruszanie z nawierzchni) rozpływanie mieszanki w skrzyni przyczyny: przeasfaltowanie, brak frakcji z któreś z komór otaczarki, nadmiar środka adhezyjnego lub innego dodatku uformowanie w ostry stoŝek zamiast kopuły zbyt niska temperatura brak urabialności niedostateczne otoczone kruszywo- przyczyna: mało asfaltu, zbyt chłonne kruszywo pęcherze asfaltu ma kruszywie tzw. kipienie asfaltu przyczyna: mokre kruszywo ( po opadach lub kruszywo o duŝej nasiąkliwości skutek: obmywanie lepiszcza z kruszywa) mieszanka o kolorze bez połysku, matowa- przyczyna: mało asfaltu, niska temp mieszanki lub skład recepturowy zanieczyszczenia mieszanki przyczyna: zanieczyszczenie silosa po starej mieszance lub skrzyni samochodu 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 5. Mieszanka przeznaczona do ułoŝenia w-wy z betonu asfaltowego powinna spełniać wymagania normy PN-EN :2008 i opracowania: Wymagania Techniczne : Nawierzchnie Asfaltowe na drogach publicznych :2009. W normie przedstawiono dwojaki sposób projektowania składu mieszanki: empiryczny i funkcjonalny, przy czym w obu przypadkach naleŝy zachować normowe wymagania ogólne. W niniejszej specyfikacji przedstawiono tylko wymagania dla betonu projektowanego w sposób empiryczny. Producent mieszanek moŝe wytwarzać mieszanki wg norm podanych w oryginale lub ich dokumentów aplikacyjnych pod warunkiem Ŝe spełniają wymogi ustawy o wyrobach budowlanych Projektowanie mieszanek Przed przystąpieniem do robót, w terminie uzgodnionym z InŜynierem, Wykonawca dostarczy InŜynierowi do akceptacji projekt składu mieszanek. Projektowanie mieszanek polega na: doborze składników mieszanki mineralnej, doborze optymalnej ilości asfaltu. określeniu jej właściwości i porównaniu wyników z załoŝeniami projektowymi. Do analizy sitowej naleŝy zastosować zestaw sit podstawowych plus zestaw 1. W tablicach poniŝej podano ogólne graniczne wartości uziarnienia betonu asfaltowego co oznacza Ŝe procentowy udział kruszywa przechodzącego przez sita D, 2 i 0,063 mm nie powinien przekraczać wartości podanych w tabeli: D 4 5(5.6) 8. 11(11.2) 16 22(22.4) 32(31.5) Sito w Przechodzi przez sito %masy mm 1,4D * D ** 10-50** 10-50** *- jeŝeli wymiar sita 1,4 D nie jest dokładną liczbą z serii ISO 565/R20 to naleŝy wybrać najbliŝsze sito z zestawu **-dla mieszanek przezn. Do nawierzchni lotniskowych maks. przesiew przez sito 2 mm moŝna zwiększyć do 60 procent BETON ASFALTOWY DO PODBUDOWY a) Materiały Do betonu asfaltowego do w-wy podbudowy nawierzchni drogowej naleŝy stosować kruszywa i lepiszcza podane w tabeli: Materiał Kategoria Ruchu KR1-2 KR3-4 KR5-6 Wymiar górnego sita mieszanki mineralnej D 1, mm Maksymalna wielkość granulatu U,mm Lepiszcze asfaltowe 2 50/70 35/50, 50/70, PMB 25/55-60, PMB 25/55-65, Kruszywa mineralne PN-EN 13043:2004 i PN-EN : dot. równieŝ maksymalnego wymiaru górnego sita mieszanki w granulacie asfaltowym 2 prócz wymienionych moŝna stosować inne lepiszcza nienormowe wg aprobat technicznych W wypadku granulatu asfaltowego ( w ilości większej niŝ 20% w stosunku do masy mieszanki) i mieszanki wykonanej na bazie asfaltu drogowego wymaga się stosowanie zapisu w p normy PN-EN dotyczącego temperatury mięknienia i penetracji. W wypadku granulatu asfaltowego i mieszanki wykonanej na bazie asfaltu modyfikowanego ( lub dodatków modyfikujących ), ilość granulatu nie moŝe być większa niŝ 20% w stosunku do masy mieszanki mineralno-asfaltowej 79

84 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) b)uziarnienie mieszanki i zawartość lepiszcza do podbudowy ( projektowanie empiryczne) Beton asfaltowy do w-w podbudowy powinien mieć uziarnienie mieszanki mineralnej mieszczące się w podanych granicach i minimalna zawartość lepiszcza: Właściwość AC 16 P KR1-KR2 AC 22 P KR1-KR2 AC 16 P KR3-KR6 AC 22 P KR3-KR6 Przesiew % m/m Od Do Od Do Od Do Od Do Wymiar sita #, mm: 31, , , , , Minimalna zawartosć lepiszcza B min4,2 B min3,8 B min4,0 B min3,8 c) Wymagane właściwości mieszanki mineralno- asfaltowej do w-w podbudowy Kategoria ruchu KR1-2 KR3-4 KR5-6 Właściwości Wymiar mieszanki Zagęszczenie wg PN-EN i metoda badań Wymiar mieszanki Zagęszczenie wg PN-EN i metoda badań Wymiar mieszanki Zagęszczenie wg PN-EN i metoda badań ************ AC16P AC22 P Minimalna i V min4,0 V min4,0 maksymalna V max10 V max10 wartość wolnych przestrzeni Minimalna i maksymalna wartość wolnych przestrzeni wypełnionych lepiszczem Minimalna zawartość wolnych przestrzeni w mieszance Odporność na działanie wody Odporność na deformacje trwałe: Maksymalny przyrost koleiny Maksymalna głębokość koleiny VFB min50 VFB max7 5 VMA min16 VFB min50 VFB max75 VMA min1 C.1.2.ubijanie: 2x50 ud. Badanie wg PN-EN p.4 C.1.2.ubijanie: 2x50 ud. Badanie wg PN-EN p.5 C.1.2.ubijanie: 5 2x50 ud. Badanie wg PN-EN p.5 ITSR 70 ITSR 70 C.1.1.ubijanie: 2x25 ud Badanie wg PN-EN kondycjonowa nie w 40ºC z jednym cyklem zamraŝaniabadanie w 15 ºC Nie dotyczy AC16 P V min4,0 V max8 AC22 P V min4,0 V max8 Nie dotyczy Nie dotyczy C.1.3.ubijanie: 2x75 ud. Badanie wg PN-EN p.4 ITSR 70 ITSR 70 C.1.1.ubijanie: 2x25 ud Badanie wg PN-EN kondycjonowa nie w 40ºC z jednym cyklem zamraŝaniabadanie w 15 ºC WTS AI WTS AI C.1.20, R1,00 R1,00 wałowanie P 98- PRD AI R9,00 PRD AI R9,00 P 100 Badanie wg PN-EN metoda B,PN- EN13108:20 D.1.6, 60 ºC, cykli AC16 P V min4,0 V max10 AC22 P V min4,0 V max10 Nie dotyczy Nie dotyczy C.1.3.ubijanie: 2x75 ud. Badanie wg PN-EN p.4 ITSR 70 ITSR 70 C.1.1.ubijanie: 2x25 ud Badanie wg PN-EN kondycjonowa nie w 40ºC z jednym cyklem zamraŝaniabadanie w 15 ºC WTS AI WTS AI C.1.20, R0,80 R0,80 wałowanie P 98- P 100 PRD AI PRD AI Badanie wg R7,00 R7,00 PN-EN metoda B,PN- EN13108:20 D.1.6, 60 ºC, cykli BETON ASFALTOWY DO WARSTWY WIĄśĄCEJ a) Materiały 80

85 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) Do betonu asfaltowego do w-wy wiąŝącej nawierzchni drogowej naleŝy stosować kruszywa i lepiszcza podane w tabeli: Materiał Kategoria Ruchu KR1-2 KR3-4 KR5-6 Wymiar górnego sita mieszanki mineralnej D 1, mm Maksymalna wielkość granulatu U,mm Lepiszcze asfaltowe 2 50/70 35/50, 50/70, PMB 25/55-60, PMB 25/55-65, Kruszywa mineralne PN-EN 13043:2004 i PN-EN : dot. równieŝ maksymalnego wymiaru górnego sita mieszanki w granulacie asfaltowym 2 prócz wymienionych moŝna stosować inne lepiszcza nienormowe wg aprobat technicznych 3 dopuszcza się AC11 do warstwy wyrównawczej do kategorii KR3-6 W przypadku zastosowania granulatu asfaltowego uwaga jak w pkt. dotyczącym betonu przeznaczonego do warstwy podbudowy. b) Uziarnienie mieszanki i zawartość lepiszcza do wiąŝacej ( projektowanie empiryczne) Beton asfaltowy do w-w wiąŝących powinien mieć uziarnienie mieszanki mineralnej mieszczące się w podanych granicach i minimalną zawartość lepiszcza: Właściwość AC 11 W KR1-KR2 AC 16 W KR1-KR2 AC 16 W KR3-KR6 AC 22 W KR3-KR6 Przesiew % m/m Od Do Od Do Od Do Od Do Wymiar sita #, mm: 31, , , , , Minimalna zawartosć B min4,6 B min4,4 B min4,4 B min4,2 lepiszcza c) Wymagane właściwości mieszanki mineralno- asfaltowej do w-w wiąŝącej Kategoria ruchu KR1-2 KR3-4 KR5-6 Właściwości Wymiar mieszanki Zagęszczenie wg PN-EN i metoda badań Wymiar mieszanki Zagęszczenie wg PN-EN i metoda badań Wymiar mieszanki Zagęszczenie wg PN-EN i metoda badań ************ AC11W AC16 W Minimalna i V min3,0 V min3,0 maksymalna V max6,0 V max6,0 wartość wolnych przestrzeni Minimalna i maksymalna wartość wolnych przestrzeni wypełnionych lepiszczem Minimalna zawartość wolnych przestrzeni w mieszance Odporność na działanie wody VFB min65 VFB max8 0 VMA min16 VFB min60 VFB max80 VMA min1 C.1.2.ubijanie: 2x50 ud. Badanie wg PN-EN p.4 C.1.2.ubijanie: 2x50 ud. Badanie wg PN-EN p.5 C.1.2.ubijanie: 6 2x50 ud. Badanie wg PN-EN p.5 ITSR 80 ITSR 80 C.1.1.ubijanie: 2x25 ud Badanie wg PN-EN kondycjonowa nie w 40ºC z jednym AC16 W V min4,0 V max7 AC22 W V min4,0 V max7 Nie dotyczy Nie dotyczy C.1.3.ubijanie: 2x75 ud. Badanie wg PN-EN p.4 ITSR 80 ITSR 80 C.1.1.ubijanie: 2x25 ud Badanie wg PN-EN kondycjonowa nie w 40ºC z jednym AC16 W V min4,0 V max7 AC22 W V min4,0 V max7 Nie dotyczy Nie dotyczy C.1.3.ubijanie: 2x75 ud. Badanie wg PN-EN p.4 ITSR 80 ITSR 80 C.1.1.ubijanie: 2x25 ud Badanie wg PN-EN kondycjonowa nie w 40ºC z jednym 81

86 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) cyklem zamraŝaniabadanie w 15 ºC cyklem zamraŝaniabadanie w 15 ºC cyklem zamraŝaniabadanie w 15 ºC Odporność na deformacje trwałe: Maksymalny przyrost koleiny Maksymalna głębokość koleiny Nie dotyczy WTS AI R0,30 PRD AI R5,00 WTS AI R0,30 PRD AI R5,00 C.1.20, wałowanie P 98- P 100 Badanie wg PN-EN metoda B,PN- EN13108:20 D.1.6, 60 ºC, cykli WTS AI R0,10 PRD AI R3,00 WTS AI R0,10 PRD AI R3,00 C.1.20, wałowanie P 98- P 100 Badanie wg PN-EN metoda B,PN- EN13108:20 D.1.6, 60 ºC, cykli BETON ASFALTOWY DO WARSTWY ŚCIERALNEJ a) Materiały Do betonu asfaltowego do w-wy ścieralnej nawierzchni drogowej naleŝy stosować kruszywa i lepiszcza podane w tabeli: Materiał Kategoria Ruchu KR1-2 Wymiar górnego sita mieszanki mineralnej D 1, mm KR3-4 Maksymalna wielkość granulatu U,mm 40 Lepiszcze asfaltowe 2 50/70 3, 70/100, PMB 45/80-55,PMB45/80-60 Kruszywa mineralne PN-EN 13043:2004 i PN-EN : dot. równieŝ maksymalnego wymiaru górnego sita mieszanki w granulacie asfaltowym 2 prócz wymienionych moŝna stosować inne lepiszcza nienormowe wg aprobat technicznych 3 nie zaleca się stosowania w regionach gdzie spodziewana temp nawierzchni wynosi poniŝej 34ºc. 50/70 3, PMB 45/80-55,PMB45/80-60 W wypadku granulatu asfaltowego ( w ilości większej niŝ 10% w stosunku do masy mieszanki) i mieszanki wykonanej na bazie asfaltu drogowego wymaga się stosowanie zapisu w p normy PN-EN dotyczącego temperatury mięknienia i penetracji. W wypadku granulatu asfaltowego i mieszanki wykonanej na bazie asfaltu modyfikowanego ( lub dodatków modyfikujących ), ilość granulatu nie moŝe być większa niŝ 10% w stosunku do masy mieszanki mineralno-asfaltowej. b) Uziarnienie mieszanki i zawartość lepiszcza do w-wy ścieralnej ( projektowanie empiryczne) Beton asfaltowy do w-w ścieralnych powinien mieć uziarnienie mieszanki mineralnej mieszczące się w podanych granicach i minimalną zawartość lepiszcza: Właściwość AC 5 S KR1-KR2 AC 8 S KR1-KR2 AC 11S KR1-KR2 AC 8 S KR3-KR4 AC11 S KR3-KR4 Przesiew % m/m Od Do Od Do Od Do Od Do Od Do Wymiar sita #, mm: , , , , Minimalna zawartosć B min7,0 B min6,6 B min6,4 B min6,4 B min6,2 lepiszcza c) Wymagane właściwości mieszanki mineralno- asfaltowej do w-w ścieralnej Kategoria ruchu KR1-2 KR3-4 82

87 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) Właściwości Wymiar mieszanki Zagęszczenie wg PN-EN i metoda badań Wymiar mieszanki Zagęszczenie wg PN-EN i metoda badań ************ AC 5 S/ AC8 S Minimalna i maksymalna wartość wolnych przestrzeni Minimalna i maksymalna wartość wolnych przestrzeni wypełnionych lepiszczem Minimalna zawartość wolnych przestrzeni w mieszance Odporność na działanie wody Odporność na deformacje trwałe: Maksymalny przyrost koleiny Maksymalna głębokość koleiny VFB min80 VFB max9 0 VMA min17 V min1,0 V max3,0 AC11 S VFB min75 VFB max90 VMA min1 C.1.2.ubijanie: 2x50 ud. Badanie wg PN-EN p.4 C.1.2.ubijanie: 2x50 ud. Badanie wg PN-EN p.5 C.1.2.ubijanie: 6 2x50 ud. Badanie wg PN-EN p.5 ITSR 90 ITSR 90 C.1.1.ubijanie: 2x25 ud Badanie wg PN-EN kondycjonowa nie w 40ºC z jednym cyklem zamraŝaniabadanie w 15 ºC Nie dotyczy AC18 S V min2,0 V max 4 AC11 S Nie dotyczy Nie dotyczy C.1.3.ubijanie: 2x75 ud. Badanie wg PN-EN p.4 ITSR 90 ITSR 90 C.1.1.ubijanie: 2x25 ud Badanie wg PN-EN kondycjonowa nie w 40ºC z jednym cyklem zamraŝaniabadanie w 15 ºC WTS AI WTS AI C.1.20, R0,30 R0,30 wałowanie P 98- PRD AI R5,00 PRD AI R5,00 P 100 Badanie wg PN-EN metoda B,PN- EN13108:20 D.1.6, 60 ºC, cykli ************************************************************************************************* 5.3. Wytwarzanie mieszanki MMA i jej transport Mieszanki mineralno- asfaltowe naleŝy produkować na gorąco w wytwórni, w otaczarce, zgodnie z receptą roboczą. Dozowanie składników powinno być zautomatyzowane. Dodatki modyfikujące lub stabilizacyjne naleŝy podawać w postaci stałej lub ciekłej Lepiszcze przechowywane w zbiorniku powinno być ogrzewane w sposób pośredni, z układem termostatowania, zapewniającym utrzymanie stałej temperatury z tolerancją ± 5 C. Temperatura lepiszcza w zbiorniku nie powinna przekraczać: Lepiszcze Rodzaj NajwyŜsza temperatura zbiorniku w Cº Asfalt drogowy 20/30, /50, /70, /100, / Polimeroasfalt drogowy PMB 10/40-65 PMB 10/40-75 PMB 25/55-60 PMB 25/55-65 PMB 45/80-55 PMB 45/80-60 PMB 65/ PMB 65/ w Kruszywo o róŝnym wymiarze naleŝy podawać pojedynczo, odmierzone jako udziały masowe lub objętościowe Kruszywo powinno być wysuszone i tak podgrzane, aby mieszanka mineralna po dodaniu lepiszcza uzyskała właściwą temperaturę. 83

88 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) Temperatura mieszanki nie powinna być wyŝsza o więcej niŝ 30 0 C od maksymalnej temperatury mieszanki podanej w tabeli niŝej: Lepiszcze asfaltowe 20/30 35/50 50/70 70/100 PMB 10/40-65 PMB 10/40-75 PMB 25/55-60 PMB 25/55-65 PMB 45/80-55 PMB 45/80-60 PMB 65/ PMB 65/ Beton asfaltowy AC - od 155 do 195 od 140 do 180 Jw. Jw. od 150 do 190 od 140 do 180 Jw. od 130 do 180 Jw. Jw. Jw. Wytwórnia masy ( sterowana automatycznie wydajność min. 100Mg/h) powinna być zlokalizowana w odległości umoŝliwiającej zachowanie odpowiedniej temperatury ( w przedziale podanym wyzej)przed wbudowaniem. ZałoŜono dostawę mieszanki z jednej wytwórni. Mieszanki powinny być dowoŝone na budowę odpowiednio zabezpieczone przed stygnięciem i dopływem powietrza, w samochodach samowyładowczych Przygotowanie podłoŝa oczyszczenie, wyrównanie i skropienie podłoŝa Oczyszczenie, wyrównanie i skropienie podłoŝa pod ułoŝenie warstw bitumicznych opisano w odrębnej specyfikacji. Z podłoŝa naleŝy zapewnić odpływ wody Warunki przystąpienia do robót i rozkładanie mieszanki Warstwa nawierzchni z betonu asfaltowego moŝe być układana, gdy temperatura otoczenia jest nie niŝsza od: Rodaj robót Minimalna temperatura otoczenia, ºC Przed przystapieniem do W trakcie robót robót W-wa ścieralna o gr. 3 cm 0 +5 W-wa ścieralna o gr.<3 cm W-wa wiąŝąca -2 0 Podbudowa -5-3 Nie dopuszcza się układania mieszanki mineralno-asfaltowej na mokrym podłoŝu, podczas opadów atmosferycznych oraz silnego wiatru (V > 16 m/s 58 km/h). Przed przystąpieniem do robót naleŝy ocenić stan sprzętu (głównie stan deski wibracyjnej: ogrzewanie, wibracja, czystość, sprawność elektroniki sterującej pochyleniem deski wibracyjnej) Przed rozłoŝeniem mieszanki naleŝy zaplanować grubość rozkładanych w-w : a) w celu uzyskania dobrego zagęszczenia mieszanki naleŝy wykonać w-wę w więcej niŝ jednym przebiegu rozkładarki ( zaleŝy to od rodzaju walców, uziarnienia mieszanki i docelowej grubości w-wy) b) grubość w-wy nie powinna być mniejsza niŝ 2,5 krotność maks. ziarna w mieszance ( nie dotyczy cienkich w-w o nieciągłym uziarnieniu). Zwykle przyjmuje się, Ŝe mieszankę daje się zwałować o ok. 20% jej grubości przed zagęszczeniem. ( nie dotyczy SMA) c) w trudnych warunkach atmosferycznych lepiej nie układać kilku cienkich w-w ze względu na szybkie ochładzanie i trudność w zagęszczeniu ) d) zbyt mała gr. w-wy powoduje powstanie spękań podczas zagęszczenia e) naleŝy dąŝyć do uzyskania monolitycznej konstrukcji- układanie całą szerokością jezdni ( jeśli nie ma takiej moŝliwości naleŝy zastosować kilka rozkładarek obok siebie z odpowiednim przesunięciem), optymalnie grubymi w-wami. f) przed rozłoŝeniem mieszanki naleŝy ustalić kolejność ułoŝenia pasów roboczych w poszczególnych w-wach tak aby spoiny się nie pokrywały ( przesunięcie w-w względem siebie 15 cm w kierunku poprzecznym do osi jezdni złącza podłuŝne; 2m w kierunku podłuŝnym do osi jezdni- złącza poprzeczne) g) unikać częstej zmiany szerokości roboczej rozkładarki h) przy układaniu mieszanki ręcznie w miejscach trudno dostępnych, dosypywanie kolejnych w-w naleŝy wykonać przez spulchnienie grabiami powierzchni, tak aby nastąpiło dobre związanie mieszanki wcześniej ułoŝonej z nowo ułoŝoną i) istniejące urządzenia infrastruktury technicznej naleŝy zabezpieczyć np. przez przykrycie płytami stalowymi. j) w przypadku przesuwania mieszanki podczas wałowania ( po dolnej w-wie) naleŝy odczekać do obniŝenia temp. mieszanki Próba technologiczna i odcinek próbny Ustalony skład wejściowy mieszanki powinien być przed ostatecznym zastosowaniem sprawdzony w warunkach budowy poprzez wykonanie próby technologicznej ( min. 3 dni przed właściwym ułoŝeniem) w celu sprawdzenia pracy sprzętu i uzyskanych parametrów technicznych betonu ( grubość i zagęszczenie). Do takiej próby Wykonawca uŝyje takich materiałów oraz sprzętu, jakie będą stosowane do wykonania warstwy nawierzchni. Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez InŜynier i mieć długość min. 50m i szerokość 5,50 m. Wykonanie odcinka próbnego powinno zostać potwierdzone przez InŜyniera. Zagęszczenie powinno odbywać się zgodnie z zaplanowanym schematem 84

89 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) przejść walców, uwzględniającym szerokość pasa roboczego i zgodnie z ustalonymi parametrami zagęszczania: częstotliwość, siły wymuszającej, liczby przejść, prędkości pojazdu. Kontrola laboratoryjna w trakcie wykonywania odcinka próbnego W czasie kontroli naleŝy: - wykonać ekstrakcję przynajmniej trzech próbek o wadze co najmniej 1 kg kaŝda, - na bazie pobranej mieszanki przygotować dwie serie po trzy próbki (w pewnym odstępie czasu) dla określenia średniej gęstości strukturalnej oraz badania stabilności i odkształcenia metodą Marshalla, - kontrolować temperaturę mieszanki w czasie rozkładania i zagęszczania, - kontrolować prawidłowość i ilość przywołań, - jeśli w dyspozycji laboratorium jest izotopowy miernik gęstości, naleŝy na bieŝąco śledzić zmiany gęstości warstwy i na bazie tych wyników, potwierdzić lub skorygować ilość przywołań poszczególnych walców, - na bieŝąco kontrolować grubość zagęszczanej warstwy, - na bieŝąco oceniać uzyskiwaną makrostrukturę warstwy, - po całkowitym wystygnięciu warstwy wyciąć min. 6 próbek w celu określenia wskaźnika jej zagęszczenia poprzez porównanie gęstości strukturalnej tych próbek z gęstością strukturalną wzorcowych próbek Marshalla, przy czym wszystkie badane próbki muszą osiągnąć wymagane zagęszczenie, - określić nasiąkliwość, - skontrolować grubość na wyciętych próbkach, W przypadku nie osiągnięcia wymaganych parametrów, odcinek próbny naleŝy powtórzyć, dokonując korekty w załoŝeniach. InŜynier wyznaczy laboratorium sprawujące nadzór nad odcinkiem próbnym, chyba Ŝe w dokumentach umowy ujęto inaczej 5.7.Wykonanie warstw z BA Mieszanka powinna być wbudowywana układarką wyposaŝoną w układ z automatycznym sterowaniem grubości warstwy i utrzymywania niwelety zgodnie z dokumentacją projektową. Elementy układarki rozkładające i dogęszczające powinny być podgrzane przed rozpoczęciem robót. Temperatura mieszanki wbudowywanej nie powinna być niŝsza od minimalnej temperatury mieszanki podanej w punkcie 5.3. Zagęszczanie mieszanki powinno odbywać się bezzwłocznie, zgodnie ze schematem przejść walca ustalonym na odcinku próbnym. Złącza ( tzw. styki)w nawierzchni powinny być wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi Złącza powinny być całkowicie związane, a przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie. Złącze robocze powinno być równo obcięte i powierzchnia obciętej krawędzi powinna być posmarowana lepiszczem, spryskanie emulsją kationową lub oklejona samoprzylepną taśmą asfaltowo-kauczukową ( zalecany ten ostatni sposób). Sposób wykonywania złącz roboczych powinien być zaakceptowany przez InŜyniera. Na połączeniu w-w bitumicznych np. ze ściekiem, wpustami, włazami krawęŝnikiem naleŝy ułoŝyć topliwą taśmę bitumiczną. Na połączeniu warstw nawierzchni istniejącej i projektowanej na warstwie wiąŝącej naleŝy ułoŝy pas geokompozytowy o szer. 2,0 m o parametrach jn: - wytrzymałość na rozciąganie 50/50 kn/m - wydłuŝenie przy zerwaniu 3% - temperatura topnienia 165stopni Celsjusza - masa powierzchniowa 300 g/m2 Za zgodą InŜyniera, nawierzchnię moŝna oddać do ruchu zaraz po jej wykonaniu Ogólne warunki zagęszczania mieszanek bitumicznych Ustawienie walców tyłem do kierunku układania nawierzchni tj. za rozkładarką jako pierwsze są koła napędowe ( odwrotne ustawienie spowoduje wybrzuszenie w-wy) Wyjątek : zagęszczanie na wzniesieniu. Początek zagęszczenia działki roboczej : w pierwszej kolejności zagęszczenie 10 cm pasa w-wy gorącej na styku z w-wą zimną ( starą, frezowaną itd.) prostopadle do kierunku układania mieszanki. Zagęszczenie naleŝy rozpocząć od krawędzi nawierzchni ku środkowi (na najwolniejszym biegu walca, przejścia bardzo płynne). W przypadku układania mieszanki na połowie jezdni naleŝy wykonać zagęszczenie wzdłuŝ łączenia działek roboczych a potem przejazdy kontynuować od krawędzi jezdni. Przy dwóch rozkładarkach poruszających się jednocześnie z przesunięciem zwałowanie zaczyna się od krawędzi zewnętrznych ku środkowi Przemieszczanie walca na poszczególne pasy powinno odbywać się jak najdalej od rozkładarki czyli w strefie najbardziej zagęszczonej i zimnej Zagęszczenie na zakrętach naleŝy rozpoczynać od najniŝej połoŝonej, wewnętrznej krawędzi drogi ( łuk wewnętrzny) Wałowanie walcem ogumionym rozpoczynać przy niskim ciśnieniu w oponach, podwyŝszając je w miarę wałowania a następnie gładkim. Mieszanki z elastomeroasfaltem naleŝy zagęszczać walcami statycznymi stalowymi W warstwach o gr< 2,5 cm naleŝy unikać stosowania wibracji, a przy gr. 2,5-4 cm wibracje stosować ostroŝnie (zagroŝenie: miaŝdŝenie ziaren, odspojenie w-w od siebie) Pierwsze wałowanie naleŝy przeprowadzić bez wibracji. Wibracje naleŝy włączać podczas jazdy do przodu, przy powrocie naleŝy wyłączać. Walce wibracyjne powinny posiadać zakres częstotliwości drgań w przedziale od 33 do 50 Hz. Do zagęszczania SMA nie uŝywać walców ogumionych ( efekt przyklejania mastyksu i ziaren) Nie stosować wałowania SMA przy uŝyciu wibracji do w-w cienkich, na sztywnym podłoŝu, na obiektach mostowych. Przy większych grubości w-wy (pow. 3 cm) walce z kierunkową wibracją moŝna stosować ostroŝnie mając na uwadze temp. mieszanki za rozkładarką ( minimalna temperatura: powyŝej 100 stopni dla asfaltu zwykłego, 130 dla polimeroasfaltu). Prędkość przejazdu walca powinna być jednostajna w granicach 2 od 4 km/h na początku i w granicach od 4 do 6 km/h w dalszej fazie wałowania, Zabrania się uŝywania walców ogumionych z zuŝytymi lub bieŝnikowanymi oponami i nie posiadających moŝliwości zmiany ciśnienia, Zabrania się zostawiania walca w spoczynku lub na wibracji na gorącej lub świeŝo wykonanej w-wie Po zakończonej pracy walec naleŝy ustawić prostopadle do kierunku zagęszczania ZwilŜanie wodą walca naleŝy prowadzić w miarę oszczędnie 85

90 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) NaleŜy stosować sposób zagęszczania opracowany i sprawdzony na odcinku próbnym w dostosowaniu do konkretnego zestawu sprzętu. Minimalna wartość wskaźnika zagęszczenia wykonanej warstwy nie mniej niŝ 97-98% (uzyskany w czasie nie dłuŝszym niŝ 15 minut) Brzegi nawierzchni asfaltowych stanowią obszar nie dogęszczony stąd naleŝy zadbać o właściwe wykonanie boczny krawędzi poprzez: a) ukształtować skośnie krawędzi ( pochylenie 1:2) w-wy poprzez osprzęt profilujący załoŝony na rozkładarce lub dociskający na walcu b) uszczelnienie powierzchni brzegu nawierzchni gorącym lepiszczem ( 4kg/m2 powierzchni bocznej) c) dobre połączenia między w-wami konstrukcyjnymi w strefie przykrawędziowej Spoiny i szczeliny Podczas układania nowej części w-wy przy w-wie przylegającej wykonanej wcześniej naleŝy : - nową w-wę układać z nakładką 2-3 cm - przed pierwszym przejazdem walca przesunąć ręcznie mieszankę poza krawędź szczeliny ( w kierunku rozkładanej mieszanki) - pierwsze przejście walca powinno zachodzić cm na gorącej warstwie przy czym walec porusza się po wykonanej wcześniej w-wie ( chyba Ŝe obok odbywa się ruch samochodowy to zawałowanie odbywa się tuŝ przy styku w-w a potem na styku) Przy połączeniu w-w bitumicznych z róŝnych mieszanek oraz przy połączeniach z innymi materiałami i urządzeniami naleŝy stosować taśmy topliwe lub elastyczną zalewę bitumiczną. Przy łączeniu w-w ścieralnych naleŝy zastosować taśmę bitumiczną. Po zakończeniu układania w-w naleŝy połączenie z wystającą taśmą posypać drobnym grysem (2/5) i zawałować. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 6. Badania mieszanek bitumicznych naleŝy przeprowadzić w ilości adekwatnej do rzeczywistych ilości robót wykonywanych na budowie. Ilość badań naleŝy uzgodnić z InŜynierem Budowy przed rozpoczęciem robót związanych z układaniem nawierzchni. W tabelach poniŝej podano proponowane ilości badań w oparciu o WT-2 Nawierzchnie Asfaltowe. W przypadku rozbieŝności ewentualnie braku danych dotyczących częstotliwości i rodzaju badań naleŝy skorzystać z w/w opracowania. Wykonawca zapewni dostarczenie mieszanki z wytwórni. W celu wykazania, Ŝe mieszanka MMA o danym składzie spełnia wszelkie wymagania normowe i WT, producent dla kaŝdego składu mieszanki przeprowadzi Badanie Typu (czytaj WT Nawierzchnie Asfaltowe Drogowe pkt 1.10) wg PN-EN Rodzaj i zakres badań kontrolnych : Do kaŝdej warstwy i na kaŝde rozpoczęte 6000m2 nawierzchni jedna próbka W razie potrzeby specjalne kruszywa i dodatki Tylko gęstość na próbce sześciennej 6.2. Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów podczas wykonywania nawierzchni z mieszanki AC Lp. Wyszczególnienie badań 1 Skład i uziarnienie mieszanki mineralnoasfaltowej pobranej w wytwórni Częstotliwość badań Minimalna liczba badań na dziennej działce roboczej 1 próbka (przy produkcji do 1000 Mg 2 próbki przy produkcji ponad 1000Mg 2 Właściwości lepiszcza dla kaŝdej dostawy (cysterny) 3 Właściwości wypełniacza 1 na1000 Mg 86

91 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) 4 Właściwości kruszywa przy kaŝdej zmianie 5 Temperatura składników mieszanki mineralnoasfaltowej dozór ciągły 6 Temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej kaŝdy pojazd przy załadunku i w czasie wbudowywania 7 Wygląd mieszanki mineralno-asfaltowej jw. 8 Właściwości próbek mieszanki mineralnoasfaltowej pobranej w wytwórni lp.1 i lp.8 badania mogą być wykonywane zamiennie Skład i uziarnienie mieszanek jeden raz dziennie Uziarnienie próbki pobranej z luźnej mieszanki nie moŝe odbiegać od wartości projektowanej z uwzględnieniem dopuszczalnych odchyleń w zaleŝności od średniej arytmetycznej z danego odcinka. Odchylenia wyprodukowanej mieszanki mineralno asfaltowej w stosunku do projektu podano w tabeli poniŝej. JeŜeli w uziarnieniu są podane zawartości kruszyw o wymiarze < 0,063mm; < 0,125mm; 0,063-2mm ; >2 mm ; >5,6mm oraz zawartośc kruszywa grubego to próbka nie moŝe wykazać uziarnienia o więcej niŝ wartość podanych w tabelach umieszczonych w pkt 10 ST. Skład mieszanki ocenia się na podstawie badań z ekstrakcji z 1/3 próbki. W wypadku wątpliwym dokonuje się badania z dwóch pozostałych części próbki. Dopuszczalne odchyłki podaje tabela: Oceniany parametr Granice dopuszczalnych odchyłek, % bezwzględne dla mieszanek MMA wałowanych A, S GP, G Z Zawartość lepiszcza 0,6-1,0 0,6-1,0 0,6-1,4 Zawartość ziaren 2,1-3,0 2,1-4,0 3,1-5,0 <0,063 mm Zawartość ziaren >2 7,0-10,0 7,0-14,0 5,0-12,0 mm Badanie właściwości asfaltu, Dla kaŝdej cysterny naleŝy określić penetrację i temperaturę mięknienia asfaltu Zawartość lepiszcza w kaŝdej próbce nie moŝe odbiegać od wartości Ŝądanej o więcej niŝ: Liczba >20 wyników badań AC S ±0,6 ±0,55 ±0,50 ±0,40 ±0,35 ±0,30 AC W, AC P ±0,50 ±0,45 ±0,40 ±0,35 ±0,30 ±0, Pomiar temperatury mieszanki Pomiar temperatury mieszanek powinien być dokonany przy załadunku i w czasie wbudowywania w nawierzchnię. Pomiar naleŝy wykonać przy uŝyciu termometru z dokładnością ± 2 o C, a temperatura powinna być zgodna z wymaganą w recepcie Sprawdzenie wyglądu mieszanki Sprawdzenie wyglądu mieszanki polega na ocenie wizualnej jej wyglądu w czasie produkcji, załadunku, rozładunku i wbudowywania Właściwości mieszanki 87

92 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) NaleŜy określać wolną przestrzeń na próbkach zagęszczonych metodą Marshalla. Wyniki powinny być zgodne z receptą laboratoryjną 6.3. Badania dotyczące cech geometrycznych i właściwości nawierzchni z mieszanki Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów mieszanki AC Lp. Wyszczególnienie badań Minimalna częstotliwość badań i pomiarów Tolerancja 1 Szerokość warstwy 2 razy na odcinku drogi o długości 1 km Zgodność z dokumentacją projektową, z tolerancją + 5 cm. 2 Równość podłuŝna warstwy kaŝdy pas ruchu 4m łatą i klinem co 25m Graniczne wartości podano w tabelach niŝej 3 Równość poprzeczna warstwy 10 razy na odcinku drogi o długości 1 km jw 4 Spadki poprzeczne warstwy *) 10 razy na odcinku drogi o długości 1 km zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5% pod warunkiem zachowania spadku podłuŝnego 5 Rzędne wysokościowe warstwy 6 Ukształtowanie osi w planie *) oraz usytuowania osi według dokumentacji budowy Pomiar rzędnych niwelacji podłuŝnej i poprzecznej zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 1 cm. zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 5 cm. nie moŝe być 7 Grubość warstwy 2 próbki z kaŝdego pasa o powierzchni do 3000 m 2 mniejsza od projektowanej o więcej niŝ 10% 8 Złącza podłuŝne i poprzeczne cała długość złącza 9 Krawędź, obramowanie warstwy cała długość 10 Wygląd warstwy ocena ciągła 11 Zagęszczenie warstwy Jedna próbka do kaŝdej warstwy i na kaŝde rozpoczęte 6000m2 *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie naleŝy wykonać w punktach głównych łuków poziomych. InŜynier moŝe zawęzić bądź rozszerzyć częstotliwość w/w badań i pomiarów jeśli uzna to za konieczne (np. uzasadnione wątpliwości co do wykonania robót) Równość warstwy Nierówności podłuŝne i poprzeczne warstwy nie powinny być większe niŝ podane w tablicy Maksymalne nierówności podłoŝa pod warstwy asfaltowe podano niŝej: Równość podłuŝna : Klasa drogi Maks. nierówności podłoŝa pod w-wę,mm wiąŝącą podbudowy A, S, GP, 6 9 G 8 10 Z,L,D 9 12 Równość poprzeczna : Klasa drogi Maks. nierówności podłoŝa pod w-wę,mm wiąŝącą podbudowy ścieralna A, S, GP, G Z,L,D Złącza podłuŝne i poprzeczne Sprawdzenie prawidłowości wykonania złącza podłuŝnego i poprzecznego polega na oględzinach. Złącza powinny być równe i związane. Złącza w konstrukcjach wielowarstwowych powinny być przesunięte względem siebie o 15 cm Krawędź, obramowanie warstwy 88

93 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) Warstwa ścieralna przy ściekach drogowych, opornikach i urządzeniach w jezdni powinna wystawać od 5mm do 10 mm ponad ich powierzchnię. Warstwa nieobramowana powinna być wyprofilowana a w miejscach gdzie zaszła konieczność obcięcia, pokryta asfaltem Wygląd warstwy Wygląd warstwy powinien mieć jednolitą teksturę, bez miejsc przeasfaltowanych, porowatych, łuszczących się i spękań. Ewentualne l luźne grysy zastosowane do uszorstnienia warstwy powinny być usunięte Zagęszczenie warstwy i wolna przestrzeń w warstwie Zagęszczenie i wolna przestrzeń w warstwie powinny być zgodne z poniŝszą tabela Warstwa Typ i wymiar mieszanki Grubość zagęszczonej warstwy technologicznej cm Podbudowa AC 16P 5-14 AC 22P 8-14 WiąŜąca AC 11W 4-10 AC 16W 6-10 AC 22W 7-10 Ścieralna Wskaźnik zagęszczenia % Zawartość wolnych przestrzeni w zagęszczonej warstwie % v/v AC 5S AC8S AC 11S Zawartość wolnych przestrzeni w próbce Marshalla z próbki pobranej z mieszanki lub pobranej z nawierzchni nie moŝe wykroczyć poza graniczne wartości o 2,0% v/v dla AC P i AC W oraz 1,5 % dla AC S Przy odbiorze nawierzchni naleŝy ocenić właściwości przeciwpoślizgowe. Dla drogi G miarodajny współczynnik tarcia przy prędkości zablokowanej opony względem nawierzchni 60 km/h wynosi 0, PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 7.3. Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt Jednostka przedmiarowa i obmiarowa Jednostki obmiarowi: m2 dla wykonanej podbudowy/ w-wy wiąŝącej/ ścieralnej 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 8. Roboty uznaje się za zgodne z dokumentacją projektową i ST, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg punktu 6 i WT-2 Nawierzchnie Asfaltowe ( lub dokumentów normowych ) dały wyniki pozytywne. 9. ROZLICZENIE ROBÓT TOWARZYSZĄCYCH I TYMCZASOWYCH ORAZ PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.3. Ogólne ustalenia dotyczące rozliczenia w/w robót i podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące w/w zagadnień podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 9. Zakres prac związany z ułoŝeniem 1m2 warstwy bitumicznej ( podbudowy, w-wy wiąŝącej, w-wy ścieralnej) prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, zgodnie z zatwierdzonym projektem organizacji ruchu, zakup mieszanki mineralno-asfaltowej i jej transport na miejsce wbudowania, posmarowanie lepiszczem krawędzi urządzeń obcych i krawęŝników, uszczelnienie bitumiczną taśmą styku ze ściekiem ułoŝenie taśmy bitumicznej na styku w-w ścieralnych, posypanie grysem i zawałowanie ułoŝenie geokompozytu na w-wie wiąŝącej na styku nawierzchni : nowa - stara rozłoŝenie i zagęszczenie mieszanki mineralno-asfaltowej, obcięcie krawędzi i posmarowanie asfaltem, ew. ułoŝenie geosiatki na styku dwóch nawierzchni przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, uprzątnięcie terenu robót. Skropienie i oczyszczenie ujęto w odrębnej ST. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy. PN-C-04024:1991 Ropa naftowa i przetwory naftowe. Pakowanie, znakowanie i transport. PN-EN 12591:2002. PN-S-04001:1967 Przetwory naftowe. Asfalty drogowe Drogi samochodowe. Metody badań mas mineralno-bitumicznych i nawierzchni bitumicznych. PN-S-96025:2000 Drogi samochodowe i lotniskowe. Nawierzchnie asfaltowe. Wymagania. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą 89

94 D Podbudowa z betonu asfaltowego(ac) Warstwa wiąŝąca i ścieralna z betonu asfaltowego (AC) PN-EN 13043:2004 Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu PN-EN 536:2002 Maszyny Drogowe. wytwórnie mieszanek mineralno- asfaltowych. Wymagania bezpieczenstwa Pakiet norm PN-EN Mieszanki mineralno-asfaltowe x Uwaga Wszelkie wątpliwości dotyczące zastosowania właściwych wymagań normowych naleŝy omówić z InŜynierem Budowy Inne dokumenty Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99. Informacje, instrukcje - zeszyt 60, IBDiM, Warszawa, 1999 Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM, Warszawa, 1997 Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43 z 1999 r., poz. 430). K.BłaŜejowski SMA. Teoria i Praktyka wyd Warszawa K. BłaŜejowski, S.Styk. Technologia warstw asfaltowych wyd.2004 WKŁ Warszawa Wymagania techniczne. Nawierzchnie asfaltowe na drogach publicznych (WT-2) wyd

95 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa(sma) 91

96 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) 1. WSTĘP Ilekroć w niniejszym opracowaniu będzie mowa o specyfikacji technicznej (ST) to naleŝy przez to rozumieć Specyfikację Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych ( STWiORB) 1.1 Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem: warstwy ścieralnej z SMA, w ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2 Zakres stosowania ST Niniejsza specyfikacja techniczna jest częścią dokumentacji technicznej wykonanej dla zadania wymienionego wyŝej. 1.3 Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem warstwy ścieralnej z mieszanki mastyksowo-grysowej SMA 11 PMB 45/80-55 jezdnia KR4-5 o grubości podanych w dokumentacji technicznej 1.4 Określenia podstawowe Mieszanka mastyksowo-grysowa (SMA)- mieszanka mineralno- asfaltowa o nieciągłym uziarnieniu, składająca się z grubego łamanego szkieletu kruszynowego związanego zaprawą mastyksową. Mieszanka mineralna (MM) - mieszanka kruszywa i wypełniacza mineralnego o określonym składzie i uziarnieniu. Stabilizator mastyksu dodatek do mieszanki SMA (np. polimer, włókno celulozowe, mineralne), zapobiegający jej rozsegregowaniu. Środek adhezyjny - substancja powierzchniowo czynna, która poprawia adhezję asfaltu do materiałów mineralnych oraz zwiększa odporność błonki asfaltu na powierzchni kruszywa na odmywanie wodą; moŝe być dodawany do asfaltu lub do kruszywa. PodłoŜe pod warstwę asfaltową - powierzchnia przygotowana do ułoŝenia warstwy z mieszanki mineralno-asfaltowej. Emulsja asfaltowa kationowa - asfalt drogowy w postaci zawiesiny rozproszonego asfaltu w wodzie. Próba technologiczna wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej w celu sprawdzenia, czy jej właściwości są zgodne z receptą laboratoryjną. Odcinek próbny odcinek warstwy nawierzchni (o długości co najmniej 50m) wykonany w warunkach zbliŝonych do warunków budowy, w celu sprawdzenia pracy sprzętu i uzyskiwanych parametrów technicznych robót. PodłoŜe pod warstwę asfaltową - powierzchnia przygotowana do ułoŝenia warstwy z SMA Kategoria ruchu (KR) obciąŝenie drogi ruchem samochodowym, wyraŝone w osiach obliczeniowych (100 kn) na obliczeniowy pas ruchu na dobę. Warstwa technologiczna konstrukcyjny element nawierzchni układany w pojedynczej operacji Podbudowa górny element konstrukcyjny nawierzchni. MoŜe być ułoŝona w jednej warstwie lub w kilku warstwach określanych jako górna lub dolna Warstwa wyrównawcza w-wa o zmiennej grubości układana na istniejącej warstwie w celu uzyskania odpowiedniego profilu do układania pozostałych warstw Warstwa ścieralna górna warstwa nawierzchni będąca w bezpośrednim kontakcie z ruchem Warstwa wiąŝąca w-wa nawierzchni pomiędzy warstwą ścieralną a podbudową. Wejściowy skład mieszanki- przedstawienie składu mieszanki pod względem materiałów składowych, krzywej uziarnienia i procentowej zawartości lepiszcza w stosunku do mieszanki mineralno- asfaltowej zazwyczaj jest to projekt laboratoryjny mieszanki Wyjściowy skład mieszanki - przedstawienie składu mieszanki pod względem materiałów składowych, uśrednionych wyników uziarnienia i zawartości lepiszcza rozpuszczalnego oznaczonego laboratoryjnie zazwyczaj dotyczy mieszanki wyprodukowanej. Dodatek- materiał, który moŝe być dodany do mieszanki w małych ilościach : tj włókna, polimery dodane w celu poprawy cech mechanicznych mieszanki, jej urabialności lub koloru. Granulat asfaltowy określona ilość materiału do uŝycia jako materiał składowy w produkcji mieszanki w technologii na gorąco. Mastyks -drugi po kruszywie grubym składnik mieszanki SMA składający się z drobnego ziarna, wypełniacza, stabilizatora, lepiszcza asfaltowego. Stabilizator mastyksu dodatek do mieszanki stosowany w celu przeciwdziałania spływaniu lepiszcza lub mastyksu z mieszanki SMA. Mogą to być włókna, polimery. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne punkt 1.4. oraz w pozostałych specyfikacjach technicznych. 1.5 Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt

97 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST-D Wymagania ogólne punkt Polimeroasfalt SMA będzie wykonana na bazie polimetoasfaltu PMB 45/80-60 Zawartość lepiszcza w mieszance powinna wynosić co najmniej 3,0%. W chwili obecnej norma PN-EN14023 dotycząca asfaltów modyfikowanych jest norma uznaniową., załącznik krajowy przedłoŝono poniŝej Wypełniacz Do mieszanki mineralno-asfaltowej na warstwę ścieralną naleŝy stosować wypełniacz ( np. mączke wapienną)spełniający wymagania zawarte w normie PN-EN 13043: Wymagania dla wypełniacza podano w tablicy poniŝej wg dokumentu aplikacyjnego do normy PN-EN 13043:2004. Punkt normy PN-EN 13043:2004 i WT Kruszywa MMA PU Właściwości wypełniacza Wymagania wobec wypełniacza w zaleŝności od kategorii KR1-2 KR3-4 KR Uziarnienie wg PN-EN Zgodnie z tab Jakość pyłów wg PN-EN MB F10 kategoria nie wyŝsza niŝ Zawartość wody wg PN-EN % m/m nie wyŝsza od Gęstość ziaren wg EN Deklarowana przez producenta Wolne przestrzenie w suchym zagęszczonym wypełniaczu PN- EN , wymagana kategoria V 28/ Przyrost temp mieknienia wg PN-EN wymagana kategoria Rozpuszczalność w wodzie PN- EN , wymagana kategoria nie wyŝsza niŝ Zawartość CaCO 3 w wypełniaczu wapiennym wg PN- EN wymagana kategoria co najmniej Zawartośc wodorotlenku wapnia w wypełniaczu, kategoria R&B8/25 93 WS 10 CC 70 K a20, K a10, K adeklarowane

98 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) Liczba asfaltowa wg EN BN Deklarowane 2.4. Kruszywo Rodzaj kruszyw stosowanych do warstw bitumicznych podano w normie PN-S-96025:2000 wraz z wymaganiami dla nich, w zaleŝności od kategorii ruchu( KR1-KR2 oraz KR3-KR6), zastosowanego materiału (np. z betonu asfaltowego, SMA) Przywołane normy dla wymagań kruszyw: PN-B-11112:1996, PN-B-11111:1996, PN-B-11113:1996, PN-S-96504:1961 zostały wycofane i zastąpione normą PN-EN 13043:2004 (norma kwalifikacyjna) dla określenia właściwości kruszywa do mieszanki mineralnej naleŝy zastosować normy podane w PN- EN 13043:2004 i PN-EN :2008 bądź opracowaniem WT2Kruszywa do mieszanek mineralno-asfaltowych i powierzchniowych utrwaleń na drogach publicznych. Na warstwe ścieralną:: - dla KR 4,, moŝna zastosować kruszywa zwykłe i granulowane z surowca skalnego oraz sztucznego, grysy i Ŝwiry kruszone z surowca naturalnie rozdrobnionego, piasek. Składowanie kruszywa powinno odbywać się w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami. Wymagania wobec kruszyw na podstawie dokumentu aplikacyjnego do PN-EN 13043:2004 : Wymagania wobec kruszyw grubych ( >2mm) Właściwości kruszywa w zaleŝności od kategorii ruchu KR 1-2 KR 3-4 KR5-6 Uziarnienie wg PN-EN 933-1; G c85/20 G c90/15 G c90/15 Kategoria co najmniej Tolerancja uziarnienia; odchylenie G 20/15 G 25/15 G 25/15 nie większe niŝ Zawartość pyłów wg PN-EN 933-1; f 2 Kategoria nie wyŝsza niŝ Kształt kruszywa wg PN-EN SI 25 (FI 25) SI 20(FI 20) SI 20(FI 20) lub PN-EN 933-4; kategoria nie wyŝsza niŝ Procentowa zawartość ziaren o C deklarowana C 100/0 C 100/0 powierzchni przekruszonej i łamanej w kr. grubym wg. PN-EN 933-5; kategoria nie niŝsza niŝ Odporność kruszywa na rozdrabnianie LA 30 LA 25 LA 20 Wg. PN-EN rozd.5; kategoria co najmniej Odporność na polerowanie kruszywa Wg. PN-EN ; kategoria nie niŝsza niŝ PSV deklarowana PSV 50 PSV 50 Gęstość ziaren wg PN-EN Deklarowana przez producenta Rozd.7,8lub 9 Gęstość nasypowa wg PN-EN Deklarowana przez producenta Nasiąkliwość wg PN-EN załb; Kategoria nie wyŝsza niŝ Mrozoodporność wg PN-EN ; Zał. B w 1% NaCl; Kategoria nie wyŝsza niŝ Zgorzel słoneczna bazaltu Skład chemiczny uproszczony opis Petrograficzny wg PN-EN 932-3; Grube zanieczyszczenia lekkie wg PN-EN pkt1.4.2; kategoria nie wyŝsza niŝ Rozpad krzemianowy ŜuŜla wielkopiecowego chłodzonego powietrzem wg PN-EN pkt Rozpad Ŝelazowy ŜuŜla wielkopiecowego chłodzonego powietrzem wg PN-EN pkt Stałość objętości kruszywa z ŜuŜla stalowniczego PN-EN pkt ; kat. nie wyŝsza niŝ W cm0,5 a F NaCl7 SB LA Deklarowany przez producenta m LPC0,1 Wymagana odporność Wymagana odporność V 3,5 Właściwości kruszywa Wymagania wobec kruszyw drobnych w zaleŝności od kategorii ruchu KR 1-2 KR 3-4 KR5-6 94

99 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) Uziarnienie wg PN-EN 933-1; Kategoria co najmniej Tolerancja uziarnienia; odchylenie nie większe niŝ Zawartość pyłów wg PN-EN 933-1; Kategoria nie wyŝsza niŝ Kanciastość kruszywa drobnego rozd. 8 ;Kat. nie niŝsza niŝ Gęstość ziaren wg PN-EN Rozd.7,8lub 9 Grube zanieczyszczenia lekkie wg PN-EN pkt1.4.2; kategoria nie wyŝsza niŝ Jakość pyłów pyłów wg PN-EN 933-9; Kategoria nie wyŝsza niŝ G F85 G TCNR G TC20 G TC20 f 16 E CSdeklarowana E CS30 E CS30 Deklarowana przez producenta m LPC0,1 MB F10 Właściwości kruszywa Uziarnienie wg PN-EN ; Wymagania wobec wypełniacza w zaleŝności od kategorii ruchu KR 1-2 KR 3-4 KR5-6 Zgodnie z tabl. 24 normy Wolne przestrzenie w suchym zagęszcz Wypełniaczu wg PN-EN ; Wymagana kategoria Zawartość wody wg PN-EN %m/m; Nie wyŝsza niŝ Przyrost temperatury mięknienia wg PN-EN ; wymagana kat. Gęstość ziaren wg EN Rozpuszczalność w wodzie wg PN-EN ; kategoria nie wyŝsza niŝ Jakość pyłów pyłów wg PN-EN 933-9; Kategoria nie wyŝsza niŝ Zawartość CaCO 3 w wypełniaczu wapiennym wg PN-EN ; kategoria co najmniej Zawartość NaOH w wypełniaczu mieszanym; kategoria Liczba asfaltowa wgen V 28 1 R&B 8/25 Deklarowana przez producenta WS 10 MB F10 CC 70 K a20, K a10, K adeklarowana BN Deklarowana Uwagi Wartość deklarowana - oznacza obowiązek podania wyniku badania bez określenia progu wymagań Kategoria nie wyŝsza/ niŝsza dotyczą bezwzględnej wartości liczbowej danej kategorii np. kategoria nie wyŝsza niŝ MB F10 oznacza Ŝe nie moŝe to być MB F Kruszywo do uszorstnienia Na warstwie ścieralnej z SMA wymagane jest uszorstnienie kruszywem. Kruszywo to powinno spełniać wymagania podane w tabeli niŝej.. SMA wymaga stosowania posypki frakcji ¼ w ilości od 0,5 1,0 kg/m2. Kruszywo naleŝy rozsypać na w-wę na gorąco i przywałować. Właściwości kruszywa uszorstniającego Uziarnienie Uziarnienie wg PN-EN 933-1; Kategoria co najmniej Zawartość pyłów, kategoria nie wyŝsza niŝ Kształt kruszywa kategoria nie wyŝsza niŝ Procentowa zawartość ziaren o powierzchni przekruszonej i łamanej w kruszywie grubym, kategoria nie niŝsza niŝ Odporność na rozdrabnianie, kategoria nie niŝsza niŝ Odporność na polerowanie, kruszywa kategoria nie niŝsza niŝ Gęstość ziaren SMA KR3-6 G C90/10 f 0,5 SI 20(FI 20) C 100/0 LA 20 PSV 56 deklarowana 95

100 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) Gęstość nasypowa Nasiąkliwość, kategoria nie wyŝsza niŝ Mrozoodporność, kategoria nie wyŝsza niŝ Zgorzel słoneczna Skład chemiczny Grube zanieczyszczenia lekkie, kategoria nie wyŝsza niŝ Rozpad Ŝelazowy i krzemianowy Ŝuzla wielkopiecowego Stałość objętości kruszywa z ŜuŜla, kategoria nie wyŝsza niŝ jw W cm0,5 a F NaCl7 SB LA deklarowany m LPC0,1 Wymagana odporność w obu Ŝuzlach V 3, Emulsja asfaltowa kationowa Do połączeń między warstwowych naleŝy stosować drogową emulsję asfaltową spełniającą wymagania określone w WT EmA Środek adhezyjny NaleŜy stosować środek adhezyjny spełniający wymagania aprobaty technicznej. JeŜeli w mieszance jest więcej niŝ 20% (m/m) grysów o charakterze kwaśnym ( skały granitowe) rodzaj i ilość środka adhezyjnego naleŝy ustalić indywidualnie w zaleŝności od zastosowanego asfaltu i grysów 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST-D Wymagania ogólne punkt Sprzęt do wykonania warstwy nawierzchni z mieszanki Wykonawca przystępujący do wykonania warstwy nawierzchni z mieszanki powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu: wytwórni (otaczarki) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych z automatycznym podawaniem składników mieszanki układarek do rozkładania mieszanek mineralno-asfaltowych typu zagęszczanego np. typu MTV lub Shutle Buggy., skraplarek walców stalowych gładkich ( trójkołowe, tandemowe ), Ze względu na masę :średnich, cięŝkich lub bardzo cięŝkich. Walce mogą być wyposaŝone w wibrację ( choć nie zawsze będzie wykorzystywana nie zaleca się przy SMA ) samochodów samowyładowczych z przykryciem lub termosów, szczotek mechanicznych i /lub innych urządzeń czyszczących. inny jeśli Wykonawca uzna, ze jest niezbędny Ogólne uwagi do sprzętu Układarki winny być mechaniczne i samojezdne wyposaŝone w elektronicznie kontrolowany stół zdolny do ułoŝenia mieszanki zgodnie z projektowaną osią, niweletą i spadkami poprzecznymi. Zdolność układania mieszanki winna być skorelowana z wydajnością otaczarki i wymaganiami technologicznymi. Układarka winna mieć co najmniej następujące wyposaŝenie: - elementy wibrujące (nóŝ i płyta) do wstępnego zagęszczania wraz ze sprawną regulacją częstotliwości i amplitudy drgań, - układy do podgrzewania elementów roboczych układarki. Wybór rodzaju zestawu walców pozostawia się Wykonawcy pod warunkiem osiągnięcia wymaganego wskaźnika zagęszczenia dla danej warstwy bitumicznej o określonej grubości i szerokości. Efekty osiągane proponowanym zestawem walców muszą być dokładnie sprawdzone na odcinku próbnym. Plan pracy walców dla kaŝdej warstwy winien być przygotowany przez Wykonawcę i przedstawiony InŜynierowi do akceptacji. Mieszankę SMA naleŝy przewozić pojazdami samowyładowczymi wyposaŝonymi w pokrowce brezentowe o ładowności nie mniejszej niŝ 10 ton. Skrzynie wywrotek winny być dostosowane do współpracy z układarką w czasie rozładunku, kiedy to układarka pcha przed sobą wywrotkę na podjeździe i na zjeździe. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 4. 96

101 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) 4.2. Transport materiałów ZałoŜono zakup i dostawę na budowę gotowej mieszanki mineralno -asfaltowej Mieszanki naleŝy przewozić samochodami samowyładowczymi z przykryciem w czasie transportu i podczas oczekiwania na rozładunek. Czas transportu od załadunku do rozładunku nie powinien przekraczać 2 godzin z jednoczesnym spełnieniem warunku zachowania temperatury wbudowania. Zaleca się stosowanie samochodów termosów z podwójnymi ścianami skrzyni wyposaŝonej w system ogrzewczy. Po załadowaniu mieszanki naleŝy dokonać kontroli temperatury i wizualnej oceny mieszanki. NaleŜy zwrócić uwagę na: niebieski dym - mieszanka przepalona, przegrzana w temp. > 200stopni naleŝy traktować jako odpad ( skutek wykruszanie z nawierzchni) rozpływanie mieszanki w skrzyni przyczyny: przeasfaltowanie, brak frakcji z któreś z komór otaczarki, nadmiar środka adhezyjnego lub innego dodatku uformowanie w ostry stoŝek zamiast kopuły zbyt niska temperatura brak urabialności niedostateczne otoczone kruszywo- przyczyna: mało asfaltu, zbyt chłonne kruszywo pęcherze asfaltu ma kruszywie tzw. kipienie asfaltu przyczyna: mokre kruszywo ( po opadach lub kruszywo o duŝej nasiąkliwości skutek: obmywanie lepiszcza z kruszywa) mieszanka o kolorze bez połysku, matowa- przyczyna: mało asfaltu, niska temp mieszanki lub skład recepturowy zanieczyszczenia mieszanki przyczyna: zanieczyszczenie silosa po starej mieszance lub skrzyni samochodu 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 5. Mieszanka przeznaczona do ułoŝenia w-wy z SMA powinna spełniać wymagania normy PN-EN :2008 i opracowania: Wymagania Techniczne : Nawierzchnie Asfaltowe na drogach publicznych :2009. Producent mieszanek moŝe wytwarzać mieszanki wg norm podanych w oryginale lub ich dokumentów aplikacyjnych pod warunkiem Ŝe spełniają wymogi ustawy o wyrobach budowlanych Projektowanie mieszanek Przed przystąpieniem do robót, w terminie uzgodnionym z InŜynierem, Wykonawca dostarczy InŜynierowi do akceptacji projekt składu mieszanek. Projektowanie mieszanek polega na: doborze składników mieszanki mineralnej, doborze optymalnej ilości asfaltu. określeniu jej właściwości i porównaniu wyników z załoŝeniami projektowymi. Do analizy sitowej naleŝy zastosować zestaw sit podstawowych plus zestaw 1. W tablicach poniŝej podano ogólne graniczne wartości uziarnienia SMA co oznacza Ŝe procentowy udział kruszywa przechodzącego przez sita D, 2 i 0,063 mm nie powinien przekraczać wartości podanych w tabeli: D 4 5(5.6) 8. 11(11.2) 16 22(22.4) Sito w Przechodzi przez sito %masy mm 1,4D * D *- jeŝeli wymiar sita 1,4 D nie jest dokładną liczbą z serii ISO 565/R20 to naleŝy wybrać najbliŝsze sito z zestawu a) Materiał Do SMA do w-wy ścieralnej nawierzchni drogowej naleŝy stosować kruszywa i lepiszcza podane w tabeli: Materiał Kategoria Ruchu KR1-2 KR3-4 KR5-6 Wymiar górnego sita mieszanki mineralnej D 1, mm Lepiszcze asfaltowe 2 50/ /100 PMB 45/80-55 PMB 45/80-60 PMB 65/ PMB 65/ /70 2 PMB 45/80-55 PMB 45/80-60 PMB 65/ PMB 65/ PMB 45/80-55 PMB 45/80-60 PMB 65/ PMB 65/ Kruszywa mineralne PN-EN 13043:2004 i PN-EN : do cienkich warstw na gorąco z SMA o gr. nie większej niŝ 3,5 cm 2 nie zaleca się stos. w regionach gdzie moŝe wystapić temp. nawierzchni -34 ºC 1 zalecane, jeśli wymaga się zmnieszenie hałasu ruchu samochodowego. b)uziarnienie mieszanki i zawartość lepiszcza do w-wy ścieralnej SMA powinno mieć uziarnienie mieszanki mineralnej mieszczące się w podanych granicach i minimalna zawartość lepiszcza: Właściwość SMA 5 KR1-KR4 SMA8 KR1-KR6 SMA 11 KR3-KR6 Przesiew % m/m Od Do Od Do Od Do 97

102 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) Wymiar sita #, mm: , , , ,0 12 Orientacyjna zawartość środka stabilizującego% m/m 0,3 1,5 0,3 1,5 0,3 1,5 Minimalna zawartosć lepiszcza B min7,4 B min7,2 B min6,6 c) Wymagane właściwości mieszanki mineralno- asfaltowej do w-wy ścieralnej Kategoria ruchu KR1-2 KR3-4 KR5-6 Właściwości Wymiar mieszanki Zagęszczenie wg PN-EN i metoda badań Wymiar mieszanki Zagęszczenie wg PN-EN i metoda badań Wymiar mieszanki Zagęszczenie wg PN-EN i metoda badań ************ SMA 5 SMA 8 *************** SMA 5 i SMA 8 Minimalna i maksymalna wartość wolnych przestrzeni V min2,0 V max4 C.1.2.ubijanie: 2x50 ud. Badanie wg PN-EN p.4 V min2,0 V max4 SMA 11 V min3 V ma4 *************** SMA 8 SMA 11 C.1.2.ubijanie: 2x50 ud. Badanie wg PN-EN p.4 V min4,0 V max10 V min4,0 V max10 *************** C.1.3.ubijanie: 2x75 ud. Badanie wg PN-EN p.4 Maksymalna spływnosć lepiszcza D 0,3 Badanie wg PN-EN p.5 D 0,3 Badanie wg PN- EN p.5 D 0,3 Badanie wg PN- EN p.5 Odporność na działanie wody Odporność na deformacje trwałe: Maksymalny przyrost koleiny Maksymalna głębokość koleiny ITSR 90 Nie dotyczy C.1.1.ubijanie: 2x25 ud Badanie wg PN-EN kondycjonowa nie w 40ºC z jednym cyklem zamraŝaniabadanie w 15 ºC ITSR 90 WTS AIR0,70 PRD AIR7,00 C.1.1.ubijanie: 2x25 ud Badanie wg PN-EN kondycjonowa nie w 40ºC z jednym cyklem zamraŝaniabadanie w 15 ºC C.1.20, wałowanie P 98- P 100 Badanie wg PN-EN metoda B,PN- EN13108:20 D.1.6, 60 ºC, cykli ITSR 90 WTS AIR0,30 PRD AIR5,0 C.1.1.ubijanie: 2x25 ud Badanie wg PN-EN kondycjonowa nie w 40ºC z jednym cyklem zamraŝaniabadanie w 15 ºC C.1.20, wałowanie P 98- P 100 Badanie wg PN-EN metoda B,PN- EN13108:20 D.1.6, 60 ºC, cykli ************************************************************************************************* 5.3. Wytwarzanie mieszanki MMA i jej transport Mieszanki mineralno- asfaltowe naleŝy produkować na gorąco w wytwórni, w otaczarce, zgodnie z receptą roboczą. Dozowanie składników powinno być zautomatyzowane. Dodatki modyfikujące lub stabilizacyjne naleŝy podawać w postaci stałej lub ciekłej Lepiszcze przechowywane w zbiorniku powinno być ogrzewane w sposób pośredni, z układem termostatowania, zapewniającym utrzymanie stałej temperatury z tolerancją ± 5 C. Temperatura lepiszcza w zbiorniku nie powinna przekraczać: 98

103 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) Lepiszcze Rodzaj NajwyŜsza temperatura zbiorniku w Cº Asfalt drogowy 20/30, /50, /70, /100, / Polimeroasfalt drogowy PMB 10/40-65 PMB 10/40-75 PMB 25/55-60 PMB 25/55-65 PMB 45/80-55 PMB 45/80-60 PMB 65/ PMB 65/ w Kruszywo o róŝnym wymiarze naleŝy podawać pojedynczo, odmierzone jako udziały masowe lub objętościowe Kruszywo powinno być wysuszone i tak podgrzane, aby mieszanka mineralna po dodaniu lepiszcza uzyskała właściwą temperaturę. Temperatura mieszanki nie powinna być wyŝsza o więcej niŝ 30 0 C od maksymalnej temperatury mieszanki podanej w tabeli niŝej: Lepiszcze asfaltowe 20/30 35/50 50/70 70/100 PMB 10/40-65 PMB 10/40-75 PMB 25/55-60 PMB 25/55-65 PMB 45/80-55 PMB 45/80-60 PMB 65/ PMB 65/ SMA - od 155 do 195 od 140 do 180 Jw. Jw. od 150 do 190 od 140 do 180 Jw. od 130 do 180 Jw. Jw. Jw. Wytwórnia masy ( sterowana automatycznie wydajność min. 100Mg/h) powinna być zlokalizowana w odległości umoŝliwiającej zachowanie odpowiedniej temperatury ( w przedziale podanym wyzej)przed wbudowaniem. ZałoŜono dostawę mieszanki z jednej wytwórni. Mieszanki powinny być dowoŝone na budowę odpowiednio zabezpieczone przed stygnięciem i dopływem powietrza, w samochodach samowyładowczych Przygotowanie podłoŝa oczyszczenie, wyrównanie i skropienie podłoŝa Oczyszczenie, wyrównanie i skropienie podłoŝa pod ułoŝenie warstw bitumicznych opisano w odrębnej specyfikacji. Zalecana ilość lepiszcza do skropienia w- wy wiąŝącej ) 0,1-0,3 kg /m2, przy czym zaleca się zastosowanie emulsji modyfikowanej polimerem. Skropienie naleŝy wykonać na min. 0,5 h przed układaniem SMA. Z podłoŝa naleŝy zapewnić odpływ wody Warunki przystąpienia do robót i rozkładanie mieszanki Warstwa ścieralna moŝe być układana, gdy temperatura otoczenia jest nie niŝsza od: Rodaj robót Minimalna temperatura otoczenia, ºC Przed przystapieniem do W trakcie robót robót W-wa ścieralna o gr. 3 cm 0 +5 W-wa ścieralna o gr.<3 cm W-wa wiąŝąca -2 0 Podbudowa -5-3 Nie dopuszcza się układania mieszanki mineralno-asfaltowej na mokrym podłoŝu, podczas opadów atmosferycznych oraz silnego wiatru (V > 16 m/s 58 km/h). Przed przystąpieniem do robót naleŝy ocenić stan sprzętu (głównie stan deski wibracyjnej: ogrzewanie, wibracja, czystość, sprawność elektroniki sterującej pochyleniem deski wibracyjnej) Przed rozłoŝeniem mieszanki naleŝy zaplanować grubość rozkładanych w-w : a) w celu uzyskania dobrego zagęszczenia mieszanki naleŝy wykonać w-wę w więcej niŝ jednym przebiegu rozkładarki ( zaleŝy to od rodzaju walców, uziarnienia mieszanki i docelowej grubości w-wy) b) grubość w-wy nie powinna być mniejsza niŝ 2,5 krotność maks. ziarna w mieszance ( nie dotyczy cienkich w-w o nieciągłym uziarnieniu). c) w trudnych warunkach atmosferycznych lepiej nie układać kilku cienkich w-w ze względu na szybkie ochładzanie i trudność w zagęszczeniu ) d) zbyt mała gr. w-wy powoduje powstanie spękań podczas zagęszczenia 99

104 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) e) naleŝy dąŝyć do uzyskania monolitycznej konstrukcji- układanie całą szerokością jezdni ( jeśli nie ma takiej moŝliwości naleŝy zastosować kilka rozkładarek obok siebie z odpowiednim przesunięciem), optymalnie grubymi w-wami. f) przed rozłoŝeniem mieszanki naleŝy ustalić kolejność ułoŝenia pasów roboczych w poszczególnych w-wach tak aby spoiny się nie pokrywały ( przesunięcie w-w względem siebie 15 cm w kierunku poprzecznym do osi jezdni złącza podłuŝne; 2m w kierunku podłuŝnym do osi jezdni- złącza poprzeczne) g) unikać częstej zmiany szerokości roboczej rozkładarki h) przy układaniu mieszanki ręcznie w miejscach trudno dostępnych, dosypywanie kolejnych w-w naleŝy wykonać przez spulchnienie grabiami powierzchni, tak aby nastąpiło dobre związanie mieszanki wcześniej ułoŝonej z nowo ułoŝoną i) istniejące urządzenia infrastruktury technicznej naleŝy zabezpieczyć np. przez przykrycie płytami stalowymi. j) w przypadku przesuwania mieszanki podczas wałowania ( po dolnej w-wie) naleŝy odczekać do obniŝenia temp. mieszanki Próba technologiczna i odcinek próbny Ustalony skład wejściowy mieszanki powinien być przed ostatecznym zastosowaniem sprawdzony w warunkach budowy poprzez wykonanie próby technologicznej ( min. 3 dni przed właściwym ułoŝeniem) w celu sprawdzenia pracy sprzętu i uzyskanych parametrów technicznych SMA ( grubość i zagęszczenie). Do takiej próby Wykonawca uŝyje takich materiałów oraz sprzętu, jakie będą stosowane do wykonania warstwy nawierzchni. Odcinek próbny powinien być zlokalizowany w miejscu wskazanym przez InŜynier i mieć długość min. 50m i szerokość 5,50 m. Wykonanie odcinka próbnego powinno zostać potwierdzone przez InŜyniera. Zagęszczenie powinno odbywać się zgodnie z zaplanowanym schematem przejść walców, uwzględniającym szerokość pasa roboczego i zgodnie z ustalonymi parametrami zagęszczania: częstotliwość, siły wymuszającej, liczby przejść, prędkości pojazdu. Kontrola laboratoryjna w trakcie wykonywania odcinka próbnego W czasie kontroli naleŝy: - wykonać ekstrakcję przynajmniej trzech próbek o wadze co najmniej 1 kg kaŝda, - na bazie pobranej mieszanki przygotować dwie serie po trzy próbki (w pewnym odstępie czasu) dla określenia średniej gęstości strukturalnej oraz badania stabilności i odkształcenia metodą Marshalla, - kontrolować temperaturę mieszanki w czasie rozkładania i zagęszczania, - kontrolować prawidłowość i ilość przywołań, - jeśli w dyspozycji laboratorium jest izotopowy miernik gęstości, naleŝy na bieŝąco śledzić zmiany gęstości warstwy i na bazie tych wyników, potwierdzić lub skorygować ilość przywołań poszczególnych walców, - na bieŝąco kontrolować grubość zagęszczanej warstwy, - na bieŝąco oceniać uzyskiwaną makrostrukturę warstwy, - po całkowitym wystygnięciu warstwy wyciąć min. 6 próbek w celu określenia wskaźnika jej zagęszczenia poprzez porównanie gęstości strukturalnej tych próbek z gęstością strukturalną wzorcowych próbek Marshalla, przy czym wszystkie badane próbki muszą osiągnąć wymagane zagęszczenie, - określić nasiąkliwość, - skontrolować grubość na wyciętych próbkach, W przypadku nie osiągnięcia wymaganych parametrów, odcinek próbny naleŝy powtórzyć, dokonując korekty w załoŝeniach. InŜynier wyznaczy laboratorium sprawujące nadzór nad odcinkiem próbnym, chyba Ŝe w dokumentach umowy ujęto inaczej 5.7.Wykonanie warstw z SMA Mieszanka powinna być wbudowywana układarką wyposaŝoną w układ z automatycznym sterowaniem grubości warstwy i utrzymywania niwelety zgodnie z dokumentacją projektową. Elementy układarki rozkładające i dogęszczające powinny być podgrzane przed rozpoczęciem robót. Temperatura mieszanki wbudowywanej nie powinna być niŝsza od minimalnej temperatury mieszanki podanej w punkcie 5.3. Zagęszczanie mieszanki powinno odbywać się bezzwłocznie, zgodnie ze schematem przejść walca ustalonym na odcinku próbnym. Złącza ( tzw. styki)w nawierzchni powinny być wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi Złącza powinny być całkowicie związane, a przylegające warstwy powinny być w jednym poziomie. Złącze robocze powinno być równo obcięte i powierzchnia obciętej krawędzi powinna być posmarowana lepiszczem, spryskanie emulsją kationową lub oklejona samoprzylepną taśmą asfaltowo-kauczukową ( zalecany ten ostatni sposób). Sposób wykonywania złącz roboczych powinien być zaakceptowany przez InŜyniera. Na połączeniach istniejącej i nowej nawierzchni na w-wie ścieralnej naleŝy ułoŝyć geokopozyt. Parametry podano w dokumentacji technicznej. Na połączeniu w-w bitumicznych np. ze ściekiem, wpustami, włazami krawęŝnikiem naleŝy ułoŝyć topliwą taśmę bitumiczną. Za zgodą InŜyniera, nawierzchnię moŝna oddać do ruchu zaraz po jej wykonaniu Ogólne warunki zagęszczania mieszanek bitumicznych Ustawienie walców tyłem do kierunku układania nawierzchni tj. za rozkładarką jako pierwsze są koła napędowe ( odwrotne ustawienie spowoduje wybrzuszenie w-wy) Wyjątek : zagęszczanie na wzniesieniu. Początek zagęszczenia działki roboczej : w pierwszej kolejności zagęszczenie 10 cm pasa w-wy gorącej na styku z w-wą zimną ( starą, frezowaną itd.) prostopadle do kierunku układania mieszanki. Zagęszczenie naleŝy rozpocząć od krawędzi nawierzchni ku środkowi (na najwolniejszym biegu walca, przejścia bardzo płynne). W przypadku układania mieszanki na połowie jezdni naleŝy wykonać zagęszczenie wzdłuŝ łączenia działek roboczych a potem przejazdy kontynuować od krawędzi jezdni. Przy dwóch rozkładarkach poruszających się jednocześnie z przesunięciem zwałowanie zaczyna się od krawędzi zewnętrznych ku środkowi Przemieszczanie walca na poszczególne pasy powinno odbywać się jak najdalej od rozkładarki czyli w strefie najbardziej zagęszczonej i zimnej Zagęszczenie na zakrętach naleŝy rozpoczynać od najniŝej połoŝonej, wewnętrznej krawędzi drogi ( łuk wewnętrzny) Wałowanie walcem ogumionym rozpoczynać przy niskim ciśnieniu w oponach, podwyŝszając je w miarę wałowania a następnie gładkim. Mieszanki z elastomeroasfaltem naleŝy zagęszczać walcami statycznymi stalowymi W warstwach o gr< 2,5 cm naleŝy unikać stosowania wibracji, a przy gr. 2,5-4 cm wibracje stosować ostroŝnie (zagroŝenie: miaŝdŝenie ziaren, odspojenie w-w od siebie) 100

105 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) Pierwsze wałowanie naleŝy przeprowadzić bez wibracji. Wibracje naleŝy włączać podczas jazdy do przodu, przy powrocie naleŝy wyłączać. Walce wibracyjne powinny posiadać zakres częstotliwości drgań w przedziale od 33 do 50 Hz. Do zagęszczania SMA nie uŝywać walców ogumionych ( efekt przyklejania mastyksu i ziaren) Nie stosować wałowania SMA przy uŝyciu wibracji do w-w cienkich, na sztywnym podłoŝu, na obiektach mostowych. Przy większych grubości w-wy (pow. 3 cm) walce z kierunkową wibracją moŝna stosować ostroŝnie mając na uwadze temp. mieszanki za rozkładarką ( minimalna temperatura: powyŝej 100 stopni dla asfaltu zwykłego, 130 dla polimeroasfaltu). Prędkość przejazdu walca powinna być jednostajna w granicach 2 od 4 km/h na początku i w granicach od 4 do 6 km/h w dalszej fazie wałowania, Zabrania się uŝywania walców ogumionych z zuŝytymi lub bieŝnikowanymi oponami i nie posiadających moŝliwości zmiany ciśnienia, Zabrania się zostawiania walca w spoczynku lub na wibracji na gorącej lub świeŝo wykonanej w-wie Po zakończonej pracy walec naleŝy ustawić prostopadle do kierunku zagęszczania ZwilŜanie wodą walca naleŝy prowadzić w miarę oszczędnie NaleŜy stosować sposób zagęszczania opracowany i sprawdzony na odcinku próbnym w dostosowaniu do konkretnego zestawu sprzętu. Minimalna wartość wskaźnika zagęszczenia wykonanej warstwy nie mniej niŝ 97-98% (uzyskany w czasie nie dłuŝszym niŝ 15 minut) Brzegi nawierzchni asfaltowych stanowią obszar nie dogęszczony stąd naleŝy zadbać o właściwe wykonanie boczny krawędzi poprzez: a) ukształtować skośnie krawędzi ( pochylenie 1:2) w-wy poprzez osprzęt profilujący załoŝony na rozkładarce lub dociskający na walcu b) uszczelnienie powierzchni brzegu nawierzchni gorącym lepiszczem ( 4kg/m2 powierzchni bocznej) c) dobre połączenia między w-wami konstrukcyjnymi w strefie przykrawędziowej Spoiny i szczeliny Podczas układania nowej części w-wy przy w-wie przylegającej wykonanej wcześniej naleŝy : - nową w-wę układać z nakładką 2-3 cm - przed pierwszym przejazdem walca przesunąć ręcznie mieszankę poza krawędź szczeliny ( w kierunku rozkładanej mieszanki) - pierwsze przejście walca powinno zachodzić cm na gorącej warstwie przy czym walec porusza się po wykonanej wcześniej w-wie ( chyba Ŝe obok odbywa się ruch samochodowy to zawałowanie odbywa się tuŝ przy styku w-w a potem na styku) Przy połączeniu w-w bitumicznych z róŝnych mieszanek oraz przy połączeniach z innymi materiałami i urządzeniami naleŝy stosować taśmy topliwe lub elastyczną zalewę bitumiczną. Przy łączeniu w-w ścieralnych naleŝy zastosować taśmę bitumiczną. Po zakończeniu układania w-w naleŝy połączenie z wystającą taśmą posypać drobnym grysem (2/5) i zawałować. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 6. Badania mieszanek bitumicznych naleŝy przeprowadzić w ilości adekwatnej do rzeczywistych ilości robót wykonywanych na budowie. Ilość badań naleŝy uzgodnić z InŜynierem Budowy przed rozpoczęciem robót związanych z układaniem nawierzchni. W tabelach poniŝej podano proponowane ilości badań w oparciu o WT Nawierzchnie Asfaltowe W przypadku rozbieŝności ewentualnie braku danych dotyczących częstotliwości i rodzaju badań naleŝy skorzystać z w/w opracowania. Wykonawca zapewni dostarczenie mieszanki z wytwórni. W celu wykazania, Ŝe mieszanka MMA o danym składzie spełnia wszelkie wymagania normowe i WT, producent dla kaŝdego składu mieszanki przeprowadzi Badanie Typu (czytaj WT Nawierzchnie Asfaltowe pkt 1.10) wg PN-EN Rodzaj i zakres badań kontrolnych : Do kaŝdej warstwy i na kaŝde rozpoczęte 6000m2 nawierzchni jedna próbka W razie potrzeby specjalne kruszywa i dodatki Tylko gęstość na próbce sześciennej 101

106 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) 6.2. Badania w czasie robót Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów podczas wykonywania nawierzchni z mieszanki AC Lp. Wyszczególnienie badań 1 Skład i uziarnienie mieszanki mineralnoasfaltowej pobranej w wytwórni Częstotliwość badań Minimalna liczba badań na dziennej działce roboczej 1 próbka (przy produkcji do 1000 Mg 2 próbki przy produkcji ponad 1000Mg 2 Właściwości lepiszcza dla kaŝdej dostawy (cysterny) 3 Właściwości wypełniacza 1 na1000 Mg 4 Właściwości kruszywa przy kaŝdej zmianie 5 Temperatura składników mieszanki mineralnoasfaltowej dozór ciągły 6 Temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej kaŝdy pojazd przy załadunku i w czasie wbudowywania 7 Wygląd mieszanki mineralno-asfaltowej jw. 8 Właściwości próbek mieszanki mineralnoasfaltowej pobranej w wytwórni lp.1 i lp.8 badania mogą być wykonywane zamiennie Skład i uziarnienie mieszanek jeden raz dziennie Uziarnienie próbki pobranej z luźnej mieszanki nie moŝe odbiegać od wartości projektowanej z uwzględnieniem dopuszczalnych odchyleń w zaleŝności od średniej arytmetycznej z danego odcinka. Odchylenia wyprodukowanej mieszanki mineralno asfaltowej w stosunku do projektu podano w tabeli poniŝej. Skład mieszanki ocenia się na podstawie badań z ekstrakcji z 1/3 próbki. W wypadku wątpliwym dokonuje się badania z dwóch pozostałych części próbki. Dopuszczalne odchyłki podaje tabela: Oceniany parametr Granice dopuszczalnych odchyłek, % bezwzględne dla mieszanek MMA wałowanych A, S GP, G Z Zawartość lepiszcza 0,6-1,0 0,6-1,0 0,6-1,4 Zawartość ziaren 2,1-3,0 2,1-4,0 3,1-5,0 <0,063 mm Zawartość ziaren >2 7,0-10,0 7,0-14,0 5,0-12,0 mm Badanie właściwości asfaltu, Dla kaŝdej cysterny naleŝy określić penetrację i temperaturę mięknienia asfaltu Zawartość lepiszcza w kaŝdej próbce nie moŝe odbiegać od wartości Ŝądanej o więcej niŝ: Liczba >20 wyników badań SMA ±0,50 ±0,45 ±0,40 ±0,35 ±0,30 ±0, Pomiar temperatury mieszanki 102

107 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) Pomiar temperatury mieszanek powinien być dokonany przy załadunku i w czasie wbudowywania w nawierzchnię. Pomiar naleŝy wykonać przy uŝyciu termometru z dokładnością ± 2 o C, a temperatura powinna być zgodna z wymaganą w recepcie Sprawdzenie wyglądu mieszanki Sprawdzenie wyglądu mieszanki polega na ocenie wizualnej jej wyglądu w czasie produkcji, załadunku, rozładunku i wbudowywania Właściwości mieszanki NaleŜy określać wolną przestrzeń na próbkach zagęszczonych metodą Marshalla. Wyniki powinny być zgodne z receptą laboratoryjną 6.3. Badania dotyczące cech geometrycznych i właściwości nawierzchni z mieszanki Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów mieszanki AC Lp. Wyszczególnienie badań Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 1 Szerokość warstwy 2 razy na odcinku drogi o długości 1 km Zgodność z dokumentacją projektową, z tolerancją + 5 cm. 2 Równość podłuŝna warstwy kaŝdy pas ruchu 4m łatą i klinem co 25m Graniczne wartości podano w tabelach niŝej 3 Równość poprzeczna warstwy 10 razy na odcinku drogi o długości 1 km jw 4 Spadki poprzeczne warstwy *) 10 razy na odcinku drogi o długości 1 km zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 0,5% pod warunkiem zachowania spadku podłuŝnego 5 Rzędne wysokościowe warstwy 6 Ukształtowanie osi w planie *) oraz usytuowania osi według dokumentacji budowy Pomiar rzędnych niwelacji podłuŝnej i poprzecznej zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 1 cm. zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją ± 5 cm. nie moŝe być 7 Grubość warstwy 2 próbki z kaŝdego pasa o powierzchni do 3000 m 2 mniejsza od projektowanej o więcej niŝ 10% 8 Złącza podłuŝne i poprzeczne cała długość złącza 9 Krawędź, obramowanie warstwy cała długość 10 Wygląd warstwy ocena ciągła 11 Zagęszczenie warstwy Jedna próbka do kaŝdej warstwy i na kaŝde rozpoczęte 6000m2 *) Dodatkowe pomiary spadków poprzecznych i ukształtowania osi w planie naleŝy wykonać w punktach głównych łuków poziomych. InŜynier moŝe zawęzić bądź rozszerzyć częstotliwość w/w badań i pomiarów jeśli uzna to za konieczne (np. uzasadnione wątpliwości co do wykonania robót) Równość warstwy Nierówności podłuŝne i poprzeczne warstwy nie powinny być większe niŝ podane w tablicy Maksymalne nierówności podłoŝa pod warstwy asfaltowe podano niŝej: Równość podłuŝna : Klasa drogi Maks. nierówności podłoŝa pod w-wę,mm wiąŝącą podbudowy A, S, GP, 6 9 G 8 10 Z,L,D 9 12 Równość poprzeczna : Klasa drogi Maks. nierówności podłoŝa pod w-wę,mm wiąŝącą podbudowy ścieralna A, S, GP, G Z,L,D

108 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) Złącza podłuŝne i poprzeczne Sprawdzenie prawidłowości wykonania złącza podłuŝnego i poprzecznego polega na oględzinach. Złącza powinny być równe i związane. Złącza w konstrukcjach wielowarstwowych powinny być przesunięte względem siebie o 15 cm Krawędź, obramowanie warstwy Warstwa ścieralna przy ściekach drogowych, opornikach i urządzeniach w jezdni powinna wystawać od 5mm do 10 mm ponad ich powierzchnię. Warstwa nieobramowana powinna być wyprofilowana a w miejscach gdzie zaszła konieczność obcięcia, pokryta asfaltem Wygląd warstwy Wygląd warstwy powinien mieć jednolitą teksturę, bez miejsc przeasfaltowanych, porowatych, łuszczących się i spękań. Ewentualne l luźne grysy zastosowane do uszorstnienia warstwy powinny być usunięte Zagęszczenie warstwy i wolna przestrzeń w warstwie Zagęszczenie i wolna przestrzeń w warstwie powinny być zgodne z poniŝszą tabela Warstwa Typ i wymiar mieszanki Grubość zagęszczonej warstwy technologicznej cm Ścieralna SMA SMA 8 2,5-5 SMA 11 3,0-5,0 Wskaźnik zagęszczenia % Zawartość wolnych przestrzeni w zagęszczonej warstwie % v/v Przy odbiorze nawierzchni naleŝy ocenić właściwości przeciwpoślizgowe. Dla drogi G miarodajny współczynnik tarcia przy prędkości zablokowanej opony względem nawierzchni 60 km/h wynosi 0, PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 7. Jednostka obmiarowa- m2 wykonanej w-wy z SMA 8. ODBIÓR ROBÓT Ogólne zasady odbioru robót podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 8. Roboty uznaje się za zgodne z dokumentacją projektową i ST, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg punktu 6 i WT 2 Nawierzchnie Asfaltowe ( lub dokumentów normowych ) dały wyniki pozytywne. 9. ROZLICZENIE ROBÓT TOWARZYSZĄCYCH I TYMCZASOWYCH ORAZ PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące rozliczenia w/w robót i podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące w/w zagadnień podano w ST-D Wymagania ogólne punkt 9. Zakres prac obejmujący wykonanie 1m2 warstwy ścieralnej z SMA prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, zgodnie z zatwierdzonym projektem organizacji ruchu, zakup (ew. wyprodukowanie) mieszanki mineralno-asfaltowej i jej transport na miejsce wbudowania, posmarowanie lepiszczem krawędzi urządzeń obcych i krawęŝników, uszczelnienie bitumiczną taśmą styku ze ściekiem ułoŝenie taśmy bitumicznej na styku w-w ścieralnych, posypanie grysem i zawałowanie ew. rozłoŝenie w-wy profilującej rozłoŝenie i zagęszczenie mieszanki mineralno-asfaltowej, rozsypanie kruszywa w celu uszorstnienia obcięcie krawędzi i posmarowanie asfaltem, ew. ułoŝenie geosiatki na styku dwóch nawierzchni przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej, uprzątnięcie terenu robót. z pozostałości po kruszywie uszorstniającym Skropienie i oczyszczenie ujęto w odrębnej ST. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy. PN-C-04024:1991 Ropa naftowa i przetwory naftowe. Pakowanie, znakowanie i transport. PN-EN 12591:2002. PN-S-04001:1967 Przetwory naftowe. Asfalty drogowe Drogi samochodowe. Metody badań mas mineralno-bitumicznych i nawierzchni bitumicznych. PN-S-96025:2000 Drogi samochodowe i lotniskowe. Nawierzchnie asfaltowe. Wymagania. BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą PN-EN 13043:2004 Kruszywa do mieszanek bitumicznych i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu PN-EN :2008 Mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania część 5: Mieszanka SMA PN-EN 536:2002 Maszyny Drogowe. wytwórnie mieszanek mineralno- asfaltowych. Wymagania bezpieczenstwa 104

109 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) Pakiet norm PN-EN x Mieszanki mineralno-asfaltowe Uwaga Wszelkie wątpliwości dotyczące zastosowania właściwych wymagań normowych naleŝy omówić z InŜynierem Budowy Inne dokumenty Warunki techniczne. Drogowe kationowe emulsje asfaltowe EmA-99. Informacje, instrukcje - zeszyt 60, IBDiM, Warszawa, 1999 Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i półsztywnych, IBDiM, Warszawa, 1997 Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43 z 1999 r., poz. 430). K.BłaŜejowski SMA. Teoria i Praktyka wyd Warszawa K. BłaŜejowski, S.Styk. Technologia warstw asfaltowych wyd.2004 WKŁ Warszawa Wymagania Techniczne Nawierzchnie Asfaltowe na drogach publicznych wyd Wymagania Techniczne Kruszywa do mieszanek mineralno-asfaltowych i powierzchniowych utrwaleń na drogach publicznych 105

110 D Nawierzchnia mastyksowo-grysowa (SMA) 106

111 D Nawierzchnia z kostki kamiennej SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Nawierzchnia z kostki kamiennej

112 D Nawierzchnia z kostki kamiennej 1. Wstęp 1.1 Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem nawierzchni z kostki kamiennej w ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2 Zakres stosowania ST Niniejsza pecyfikacja techniczna jest częścią dokumentów umowy wykorzystywana przy realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem nawierzchni kostkowych kamiennych. 1.4 Określenia podstawowe Nawierzchnia kostkowa nawierzchnia, której warstwa ścieralna jest wykonana z kostek kamiennych. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Materiały 2.1.Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dot. materiałów podano w ST D Kamienna kostka drogowa Kostka kamienna nieregularna i rzędowa, stosowana do wykonania nawierzchni oraz ścieków powinna odpowiadać wymaganiom normy PN-EN 1342:2003. Kształt, wymiary kostek podano w dokumentacji projektowej. Wymagane dla kostki kamiennej są następujące: odchyłki od nominalnych wymiarów powierzchni: między dwiema powierzchniami ciosanymi +/- 15mm; między jedną powierzchnią obrabianą i powierzchnią ciosaną +/- 10mm; między dwiema powierzchniami obrabianymi +/- 5mm, odchyłki od nominalnej grubości klasa T2, odchyłki od nierówności powierzchni: obciosana 5mm, obrabiana 3mm; odporność na zamraŝanie/rozmraŝanie klasa 1; wytrzymałość na ściskanie powyŝej 120 MPa; odporność na poślizg >45; nasiąkliwość < 1,5%; wytrzymałość na ściskanie po badaniu na zamraŝanie/rozmraŝanie powyŝej 100 MPa. Kostkę nieregularną moŝna składować w pryzmach. Kostkę rzędową naleŝy ustawiać w stosach. Wysokość stosu lub pryzm nie powinna przekraczać 1 m. 2.3 Materiały na podsypkę cementowo-piaskową oraz do wypełnienia szczelin (spoin) pomiędzy nimi. kruszywo drobne (piasek) spełniający wymagania PN-EN oraz PN-EN (do zaprawy), Kruszywo na podsypkę i do wypełniania spoin powinno odpowiadać wymaganiom normy PN-EN oraz PN-EN (do zaprawy). Najczęściej na podsypkę stosuje się mieszankę kruszywa naturalnego o frakcji od 0 do 8 mm, a do zaprawy cementowo-piaskowej o frakcji od 0 do 4 mm. Zawartość pyłów w kruszywie na podsypkę cementowo-ŝwirową i do zaprawy cementowo-piaskowej nie moŝe przekraczać 3%, a na podsypkę Ŝwirową - 8%. Kruszywo naleŝy przechowywać w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem oraz zmieszaniem z innymi kruszywami. cement na podsypkę i do zaprawy klasy 32,5 spełniający wymagania normy PN-EN woda powinna odpowiadać wymaganiom normy PN-EN 1008:2004 lub woda pitna z wodociągu, zaprawa M12 wg PN-90/B Sprzęt 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania nawierzchni z kostki kamiennej Wykonawca przystępujący do wykonania nawierzchni z kostek kamiennych powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu: betoniarek do przygotowania zapraw oraz podsypki cementowo-piaskowej (lub z wytwórni betonów), wibratorów płytowych, ubijaków ręcznych lub mechanicznych sprzet do przewozu materiałów: np ładowarki z widłami, ewentualnie wózki widłowe, koparki, łopaty, taczki, pasy, kleszcze, zawiesia, łomy, sprzęt brukarski inny jeśli wykonawca uzna za niezbędny 108..

113 D Nawierzchnia z kostki kamiennej ubijaków ręcznych i mechanicznych, do ubijania kostki, wibratorów płytowych i lekkich walców wibracyjnych, do ubijania kostki po pierwszym ubiciu ręcznym. 4. Transport 4.1 Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Transport kostek kamiennych Kostki kamienne przewozi się dowolnymi środkami transportowymi. Kostkę regularną i rzędową naleŝy układać na podłodze obok siebie tak, aby wypełniła całą powierzchnię środka transportowego. Na tak ułoŝonej warstwie naleŝy bezpośrednio układać następne warstwy. Kostkę nieregularną przewozi się luźno usypaną. Ładowanie ręczne kostek regularnych i rzędowych powinno być wykonywane bez rzucania. Przy uŝyciu przenośników taśmowych, kostki regularne i rzędowe powinny być podawane i odbierane ręcznie. Kostkę regularną i rzędową naleŝy ustawiać w stosy. Kostkę nieregularną moŝna składować w pryzmach. Wysokość stosu lub pryzm nie powinna przekraczać 1 m Transport kruszywa Kruszywo moŝna przewozić dowolnymi środkami transportowymi w warunkach zabezpieczających je przed rozsypywaniem i zanieczyszczeniem. 5. Wykonanie robót 5.1 Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podbudowy JeŜeli w dokumentacji projektowej lub ST przewidziano wykonanie nawierzchni z kostki kamiennej na podbudowie zagęszczonej do wskaźnika Is >1,00 - warunki wykonania podbudowy powinny odpowiadać wymaganiom zawartym w odpowiednich ST: 5.3 Podsypka Do wykonania nawierzchni z kostki kamiennej naleŝy zastosować cementowo-piaskową 1:3, Grubość podsypki powinna być zgodna z dokumentacją projektową. 5.4 Układanie nawierzchni z kostki kamiennej Układanie kostki Zgodnie z dokumentacją projektową Warunki przystąpienia do robót Kostkę na zaprawie cementowo-piaskowej i cementowo-ŝwirowej moŝna układać bez środków ochronnych przed mrozem, jeŝeli temperatura otoczenia jest +5 o C lub wyŝsza. Nie naleŝy układać kostki w temperaturze 0 o C lub niŝszej. JeŜeli w ciągu dnia temperatura utrzymuje się w granicach od 0 do +5 o C, a w nocy spodziewane są przymrozki, kostkę naleŝy zabezpieczyć przez nakrycie materiałem ochronnym (np. maty słomiane). ŚwieŜo wykonaną nawierzchnię na podsypce cementowo-ŝwirowej naleŝy chronić w sposób podany w PN-B [6] Ubijanie kostki i wypełnianie spoin Sposób ubijania kostki powinien być dostosowany do rodzaju podsypki oraz materiału do wypełnienia spoin. Kostkę na podsypce piaskowo-cementowej przy wypełnianiu spoin zaprawą cementowo-piaskową, naleŝy ubijać dwukrotnie. Pierwsze mocne ubicie powinno nastąpić przed zalaniem spoin i spowodować obniŝenie kostek do wymaganej niwelety. Drugie - lekkie ubicie, ma na celu doprowadzenie ubijanej powierzchni kostek do wymaganego przekroju poprzecznego jezdni. Drugi ubicie następuje bezpośrednio po wypełnieniu spoin. Zamiast drugiego ubijania moŝna stosować wibratory płytowe lub lekkie walce wibracyjne. Spoiny moŝna wypełnić piaskiem z cementem ( polanie wodą ), zaprawą cementowo piaskową, miałem Pielęgnacja nawierzchni Sposób pielęgnacji nawierzchni zaleŝy od rodzaju wypełnienia spoin i od rodzaju podsypki. Pielęgnacja nawierzchni kostkowej, której spoiny są wypełnione zaprawą cementowo-piaskową polega na polaniu nawierzchni wodą w kilka godzin po zalaniu spoin i utrzymaniu jej w stałej wilgotności przez okres jednej doby. Następnie nawierzchnię naleŝy przykryć piaskiem i utrzymywać w stałej wilgotności przez okres 7 dni. Po upływie od 2 do 3 tygodni - w zaleŝności od warunków atmosferycznych, nawierzchnię naleŝy oczyścić dokładnie z piasku i moŝna oddać do ruchu. Nawierzchnia kostkowa, której spoiny zostały wypełnione piaskiem i pokryte warstwą piasku, moŝna oddać natychmiast do ruchu. Piasek podczas ruchu wypełnia spoiny i po kilku dniach pielęgnację nawierzchni moŝna uznać za ukończoną. 6. Kontrola jakości robót 6.1 Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Rodzaj i zakres badań dla kostek kamiennych powinien być zgodny z wymaganiami wg PN-EN 1342 Badanie zwykłe obejmuje sprawdzenie cech zewnętrznych i dopuszczalnych odchyłek, podanych w niniejszej ST. Badanie pełne obejmuje zakres badania zwykłego oraz sprawdzenie cech fizycznych i wytrzymałościowych podanych w punkcie 2.2. W skład partii przeznaczonej do badań powinny wchodzić kostki jednakowego typu, rodzaju klasy i wielkości. Wielkość partii nie powinna przekraczać 500 ton kostki. Z partii przeznaczonej do badań naleŝy pobrać w sposób losowy próbkę składającą się z kostek drogowych w liczbie przewidzianej normą przedmiotową

114 D Nawierzchnia z kostki kamiennej Badania zwykłe naleŝy przeprowadzać przy kaŝdym sprawdzaniu zgodności partii z wymaganiami normy, badanie pełne przeprowadza się na Ŝądanie odbiorcy. W badaniu pełnym, partię kostki poddaną sprawdzeniu cech naleŝy uznać za zgodną z wymaganiami normy, jeŝeli wszystkie sprawdzenia dadzą wynik pozytywny. JeŜeli chociaŝ jedno ze sprawdzeń da wynik ujemny, całą partię naleŝy uznać za niezgodną z wymaganiami. Badania pozostałych materiałów stosowanych do wykonania nawierzchni z kostek kamiennych, powinny obejmować wszystkie właściwości, które zostały określone w normach podanych dla odpowiednich materiałów. 6.3 Badania w czasie robót Badanie prawidłowości układania kostki Badanie prawidłowości układania kostki polega na: zmierzeniu szerokości spoin oraz powiązania spoin i sprawdzeniu zgodności z p zbadaniu uŝytej kostki, zgodnie z wymogami ST, Sprawdzenie wiązania kostki wykonuje się wyrywkowo w kilku miejscach przez oględziny nawierzchni i określenie czy wiązanie odpowiada wymaganiom zawartym w ST. Ubicie kostki sprawdza się przez swobodne jednokrotne opuszczenie z wysokości 15 cm ubijaka o masie 25 kg na poszczególne kostki. Pod wpływem takiego uderzenia osiadanie kostek nie powinno być dostrzegane Sprawdzenie wypełnienia spoin Badanie prawidłowości wypełnienia spoin polega na sprawdzeniu zgodności z wymaganiami zawartymi w ST. Sprawdzenie wypełnienia spoin wykonuje się co najmniej w pięciu dowolnie obranych miejscach na kaŝdym kilometrze przez wykruszenie zaprawy na długości około 10 cm i zmierzenie głębokości wypełnienia spoiny zaprawą, a przy zaprawie cementowo-piaskowej i masie zalewowej - równieŝ przez sprawdzenie przyczepności zaprawy lub masy zalewowej do kostki. 6.4 Sprawdzenie cech geometrycznych nawierzchni Równość Nierówności podłuŝne nawierzchni naleŝy mierzyć 4-metrową łatą lub planografem Nierówności podłuŝne nawierzchni nie powinny przekraczać 1,0 cm Spadki poprzeczne Spadki poprzeczne nawierzchni powinny być zgodne z dokumentacją projektową z tolerancją 0,5% Rzędne wysokościowe RóŜnice pomiędzy rzędnymi wykonanej nawierzchni i rzędnymi projektowanymi nie powinny przekraczać +1 cm i -2 cm Ukształtowanie osi Oś nawierzchni w planie nie moŝe być przesunięta w stosunku do osi projektowanej o więcej niŝ +/- 5 cm Szerokość nawierzchni Szerokość nawierzchni nie moŝe róŝnić się od szerokości projektowanej o więcej niŝ +/- 5 cm Grubość podsypki Dopuszczalne odchyłki od projektowanej grubości podsypki nie powinny przekraczać +/- 1,0 cm Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów wykonanej nawierzchni z kostek kamiennych przedstawiono w tablicy 5. Tablica 5. Częstotliwość i zakres badań cech geometrycznych nawierzchni Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów 1 Spadki poprzeczne Minimalna częstotliwość badań i pomiarów 10 razy na 1 km i w charakterystycznych punktach niwelety 2 Rzędne wysokościowe 3 Ukształtowanie osi w planie 4 Szerokość nawierzchni 10 razy na 1 km 5 Grubość podsypki jw 7. Obmiar robót 7.1 Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 7. Jednostką przedmiarowa i obmiarowi jest m2 8. Odbiór robót 8.1 Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt

115 D Nawierzchnia z kostki kamiennej Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pkt 6 dały wyniki pozytywne. 8.2 Odbiór robót zanikających i ulegających zakryciu Roboty związane z wykonaniem podsypki naleŝą do robót ulegających zakryciu. Zasady ich odbioru są określone w ST D-M Wymagania ogólne pkt OPIS ROZLICZENIA ROBÓT TYMCZASOWYCH I TOWARZYSZĄCYCH ORAZ USTALENIE PODSTAWY PŁATNOŚCI 9.1 Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 9. Wykonanie 1m2 nawierzchni z kostki kamiennej obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, dostarczenie materiałów, wykonanie i zagęszczenie podsypki, ułoŝenie i ubicie kostki, wypełnienie spoin, pielęgnację nawierzchni, przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. Przepisy związane 10.1 Normy 1 PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania. 2 PN-EN 206-1:2003 Beton. Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność. 3 PN-EN 13043:2004 Kruszywa do mieszanek bitumicznych, powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu. 4 PN-EN 13242:2004 Kruszywa do niezwiązanych i związanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym. 5 PN-EN 12620:2004 Kruszywa do betonu. 6 PN-EN 1339:2005 Betonowe płyty brukowe. Wymagania i metody badań. 7 PN-80/B-10021:1980 Prefabrykaty budowlane z betonu. Metody pomiaru cech geometrycznych. 8 PN-EN 1008:2004 Woda zarobowa do betonu Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu. 9 PN-EN 197-1:2002 Cement. Część 1: Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego uŝytku. 10 BN-88/ Cement. Transport i przechowywane. 11 PN-EN 13139:2003 Kruszywo do zapraw. 12 PN-90/B Zaprawy budowlane zwykłe. 13 BN-64/ KrawęŜniki uliczne. Warunki techniczne ustawiania i odbioru. 14 PN-B-06050:1999 Geotechnika Roboty ziemne Wymagania ogólne. 15 PN-EN 14157:2005 Kamień naturalny Oznaczanie odporności na ścieranie. 16 PN-EN 933-1:2000 Badania geometrycznych właściwości kruszyw Oznaczanie składu ziarnowego Metoda przesiewania 17 PN-B-04481:1988 Grunty budowlane Badania próbek gruntu. 18 PN-B-06714/12 Kruszywa mineralne. Badania. Oznaczanie zawartości zanieczyszczeń obcych. 19 PN-EN :2000 Badania chemicznych właściwości kruszyw Analiza chemiczna. 20 PN-N-03010:1983 Statystyczna kontrola jakości. Losowy wybór jednostek produktu do próbki. Uwaga: W przypadku braku pełnych wymagań dla materiałów w normach aktualnie obowiązujących, moŝna posłuŝyć się normami wycofanymi i odwrotnie (jeŝeli nie są ze sobą sprzeczne), bo jeŝeli są to normy aktualnie obowiązujące naleŝy traktować nadrzędnie. Wszelkie wątpliwości dotyczące wymagań normowych naleŝy omówić z InŜynierem Budowy

116 D Nawierzchnia z kostki kamiennej 112..

117 D Nawierzchnia i ściek z kostki brukowej betonowej, nawierzchnia z płytek betonowych SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Nawierzchnia i ściek z kostki brukowej betonowej, nawierzchnia z płytek betonowych. 113

118 D Nawierzchnia i ściek z kostki brukowej betonowej, nawierzchnia z płytek betonowych 1. WSTĘP Ilekroć w tekście będzie mowa o specyfikacji technicznej ( ST) naleŝy przez to rozumieć Specyfikacje Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonywaniem nawierzchni i ścieku z kostki betonowej i nawierzchni z płytek betonowych w ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2. Zakres stosowania ST Zakres stosowania ST jest zgodny z ustaleniami punktu 1.2. ST D Wymagania ogólne Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem: Nawierzchni z kostki betonowej gr. 8 cm na podsypce z miału 0-5 mm gr 3 cm Ściek i rolka z kostki 16x16x14. na ławie betonowej C12/15 gr. określonej w dokumentacji technicznej Nawierzchni z płytek betonowych 35x35x5 oraz z płytki STOP Wg dokumentacji na styku ścieku z nawierzchnią asfaltową naleŝy zastosować taśmę bitumiczną Określenia podstawowe Nawierzchnia kostkowa - nawierzchnia, której warstwa ścieralna jest wykonana z kostek betonowych Ściek przykrawęŝnikowy - element konstrukcji jezdni słuŝący do odprowadzenia wód opadowych z nawierzchni jezdni i chodników do projektowanych odbiorników (np. kanalizacji deszczowej) Ściek międzyjezdniowy - element konstrukcji jezdni słuŝący do odprowadzenia wód opadowych z nawierzchni, na których zastosowano przeciwne spadki poprzeczne, np. w rejonie zatok, placów itp Ściek terenowy - element zlokalizowany poza jezdnią lub chodnikiem słuŝący do odprowadzenia wód opadowych z nawierzchni jezdni, chodników oraz przyległego terenu do odbiorników sztucznych lub naturalnych Betonowa kostka brukowa- prefabrykat betonowy, stosowany jako materiał nawierzchni, który spełnia następujące warunki: w odl. 50mm od kaŝdej krawędzi, Ŝaden przekrój poprzeczny nie powinien wykazać wymiaru poziomego mniejszego niŝ 50mm; całkowita grubość kostki podzielona przez jej grubość powinna być mniejsza lub równa 4. Wymagań nie stosuje się do elementów uzupełniających Betonowa płyta brukowa- prefabrykat betonowy, stosowany jako materiał nawierzchni, który spełnia następujące warunki:dł. całkowita nie przekracza 1m oraz dł. całkowita płyty podzielona przez jej grubość powinna być wieksza niŝ cztery. Wymagań nie stosuje się do elementów uzupełniających Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY Uwaga. MoŜe się zdarzyć Ŝe materiały będą posiadały zadeklarowane róŝne klasy niŝ podane poniŝej w takim przypadku naleŝy ustalić z InŜynierem Budowy dobór materiałów w zaleŝności od cechy fizykomechanicznej jaką chciałoby się maksymalnie uzyskać. 2.1 Kostki betonowe Jeśli dokumentacja techniczna nie precyzuje wzoru bądź kształtu wbudowywanej w nawierzchnię kostki, parametry te naleŝy ustalić z InŜynierem Budowy. Kostki powinny spełniać wymagania normy PN-EN 1338:2003 Kostki brukowe mogą być produkowane z jednego rodzaju betonu lub z w-wy ścieralnej i konstrukcyjnej wykonanych z róŝnych betonów, przy czym w-wa ścieralna winna mieć gr. min. 4mm (mierzenie zgodnie z załącznikiem C w/w normy) Aspekty wizualne kostek naleŝy ocenić na podstawie załącznika J normy. Struktura wyrobu powinna być zwarta, bez rys, pęknięć, plam i ubytków. Kostki wykonane z dwóch warstw nie mogą się rozwarstwiać Powierzchnia górna kostek powinna być równa i szorstka, a krawędzie kostek równe i proste. Krawędzie powierzchni prostopadłych mogą być skośne lub zaokrąglone a ich wymiary poziome i pionowe nie mogą być większe niŝ 2mm ( większe fazy muszą być deklarowane przez producenta a wyrób określony jako fazowany ) Wklęśnięcia i wypukłości nie powinny przekraczać w zaleŝności od wymiaru kostki: dla dł. 30cm ( max wypukłość 1,5mm; max. wklęsłości 1,0mm), dla dł. 40cm (odpowiednio 2,0 mm i 1,5mm) Tolerancje wymiarów nominalnych kostek wynoszą: na długości ± 3 mm, dla h 10cm ± 2mm, dla h 10cm na szerokości ± 3 mm, dla h 10cm ± 2mm, dla h 10cm na grubości ± 4 mm. dla h 10cm ± 3mm, dla h 10cm 114

119 D Nawierzchnia i ściek z kostki brukowej betonowej, nawierzchnia z płytek betonowych W przypadku kostek o kształcie nie prostokątnym, odchyłki stosowane dla innych wymiarów winien podać producent.. Maksymalne dopuszczalne róŝnice pomiędzy pomiarami dwóch przekątnych prostokątnej kostki, której dł. przekracza 30cm wahają się w granicy 3-5 mm w zaleŝności od klasy kostki. NaleŜy przyjąć klasę 2 (K) Kostki nie mogą zawierać azbestu Cechy fizykomechaniczne kostek winny być określone zgodnie z poszczególnymi załącznikami normy PN-EN 1338:2003. NaleŜy określić: 1.odporność na warunki atmosferyczne (nasiąkliwość klasa2, odporność na zamraŝanie i rozmraŝanie klasa 3) 2. wytrzymałość na rozciąganie przy rozłupywaniu (T nie powinna być mniejsza niŝ 3,6 MPa) 3. odporność na ścieranie wg załącznika G lub H, - klasa 3 4. odporność na poślizg (załącznik I) zadawalająca (>45) 5. właściwości ogniowe-klasa A Materiały na podsypkę i do zapraw Piasek na podsypkę piaskowo- cementową i zaprawę cementową (jeśli będzie wykonana na miejscu) powinien odpowiadać wymaganiom normy PN-EN13139:2003.Zaprawa gotowa winna odpowiadać normie PN-90/B Miał kamienny powinien spełniać wymagania PN-EN 13242:2004 Cement na podsypkę i do zaprawy cementowo-piaskowej powinien być cementem portlandzkim klasy nie mniejszej niŝ CEM I 32,5 R ( moŝe być równieŝ CEM II 32,5 R), odpowiadający wymaganiom PN-EN-197-1:2002 Woda powinna odpowiadać wymaganiom PN-EN 1008: Materiały na ławy, Do wykonania ław pod ścieki stosować beton klasy C 12/15 i klasy ekspozycji X0, wg PN-EN ZałoŜono zakup i dowóz betonu z betoniarni wskazanej przez Wykonawcę. Woda- PN-EN 1008: Płytki betonowe Płytki powinny spełniać wymagania normy PN-EN 1339:2005 W projekcie zaproponowano płyty typu A o wymiarach 35x35x5 ( o teksturze dla osób niedowidzących i zwykłe) dwuwarstwowe. W zaleŝności od wymiarów i kształtu, rozróŝnia się następujące rodzaje płyt chodnikowych betonowych:a - płyta normalna kwadratowa,; B - płyta połówkowa, ;C - płyta infuła D - płyta naroŝnikowa ścięta, E - płyta naroŝnikowa kwadratowa. W zaleŝności od technologii produkcji płyty rozróŝnia się odmiany: płyta jednowarstwowa i płyta dwuwarstwowa ( w-wa ścieralna o gr. 4mm mierzona zgodnie z załącznikiem C) Co najmniej co 50-ta płyta na stronie nie naraŝonej na ścieranie powinna mieć podany w sposób trwały: znak wytwórni, symbole elementu, datę produkcji i znak kontroli odbiorczej. Krawędzie powierzchni prostopadłych mogą być ścięte skośnie lub zaokrąglone, przy czym wymiary zaokrąglenia w pionie i poziomie nie mogą być większe niŝ 2mm. Przy skosach większych producent winien opisać je jako fazowane. Kształt płyt chodnikowych betonowych podano na rys.poniŝej. 115

120 D Nawierzchnia i ściek z kostki brukowej betonowej, nawierzchnia z płytek betonowych Dopuszczalne odchyłki wymiarów płyt chodnikowych betonowych dla płyt o wymiarach nominalnych mniejszych od 60cm wg Tablicy 1 normy PN-EN 1339:2005 wynoszą: dla długości i szerokości : - ± 2 mm; dla grubości :- ± 3 mm Maksymalne róŝnice między przekątnymi płyty o długości mniejszej niŝ 850 mm winny się wahać 2-5 mm. Przyjąć klasę 3 (L)- max róŝnica 2 mm Maksymalna wypukłość dla płyty o dł. 35 0mm -2mm natomiast maksymalna wklęsłość- 1,5 mm Aspekty wizualne naleŝy ocenić zgodnie z załącznikiem J Cechy fizykomechaniczne płytek powinny być określone zgodnie z poszczególnymi załącznikami normy PN-EN 1339:2005. NaleŜy określić: 1. odporność na warunki atmosferyczne (nasiąkliwość klasa 2 (B), odporność na zamraŝanie i rozmraŝanie z udziałem soli odladzających-klasa 3 (D) 2. wytrzymałość na zginanie ( min. wytrzymałość na zginanie 4 MPa dla klasy 3 ) 3. odporność na ścieranie, (klasa 3 ) 4. odporność na poślizg, - zadawalajaca 5. właściwości ogniowe klasa A1 6. obciąŝenia niszczące 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania nawierzchni i ścieku z kostki betonowej oraz nawierzchni z płytek betonowych Wykonawca przystępujący do wykonania nawierzchni i ścieku z kostek oraz nawierzchni z płytek powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu: - koparek, ładowarek : do przewozu materiału wewnątrz placu budowy - ubijaków ręcznych i mechanicznych, do ubijania kostki, - wibratorów płytowych z osłoną i lekkich walców wibracyjnych, do ubijania kostki po pierwszym ubiciu ręcznym kostki nawierzchni - sprzęt brukarski - układarek kostek wykorzystanie przy duŝych powierzchniach i jednolitym kształcie kostek - innego jeśli Wykonawca uzna Ŝe jest niezbędny 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów Transport kruszywa Kruszywo moŝna przewozić dowolnymi środkami transportowymi w warunkach zabezpieczających je przed rozsypywaniem i zanieczyszczeniem Transport betonu Beton naleŝy przewozić samochodami samowyładowczymi odpowiednio zabezpieczone przed wysypywaniem i zaleŝnie od warunków atmosferycznych np. pod przykryciem Transport kostek betonowych Kostki betonowe naleŝy przewozić na paletach odpowiednio zabezpieczone folią i taśmami stalowymi ( lub innymi zabezpieczeniami stosowanymi przez producenta. Palety naleŝy przewozić samochodem wyposaŝonym w urządzenia rozładunkowe (HDS) lub wózkami widłowymi ( bądź osprzętem ładowarek widły ) Transport płyt chodnikowych Płyty chodnikowe betonowe mogą być przewoŝone dowolnymi środkami transportu, w przypadku płyt betonowych po osiągnięciu przez beton wytrzymałości minimum 0,7 wytrzymałości projektowanej. Płyty powinny być zabezpieczone przed przemieszczeniem się i uszkodzeniami w czasie transportu, a górna ich warstwa nie powinna wystawać poza ściany środka transportu więcej niŝ 1/3 wysokości tej płyty. 116

121 D Nawierzchnia i ściek z kostki brukowej betonowej, nawierzchnia z płytek betonowych 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Przygotowanie podłoŝa i podbudowy Warunki przygotowania podłoŝa i podbudowy powinny odpowiadać wymaganiom zawartym w odpowiednich ST. Warunki wykonania ławy betonowej pod ściek i rolkę powinny odpowiadać wymaganiom specyfikacji dot. krawęŝników. 1.3 Układanie nawierzchni i ścieku z kostki betonowej Nawierzchnia kostkowa będzie wykonana wg odrębnej dokumentacji technicznej. JeŜeli w dokumentacji nie ujęto wymagań co do wykonania robót, naleŝy przyjąć poniŝsze wymagania. Kostkę naleŝy układać w taki sposób aby szczeliny między kostkami wynosiły od 2 do 3 mm. Kostkę naleŝy układać ok. 1,5 cm wyŝej od projektowanej niwelety nawierzchni, gdyŝ w czasie wibrowania (ubijania) podsypka ulega zagęszczeniu. Po ułoŝeniu kostki, szczeliny naleŝy wypełnić piaskiem, a następnie zamieść powierzchnię ułoŝonych kostek przy uŝyciu szczotek ręcznych lub mechanicznych i przystąpić do ubijania nawierzchni. Do ubijania ułoŝonej nawierzchni z kostek brukowych stosuje się wibratory płytowe z osłoną z tworzywa sztucznego dla ochrony kostek przed uszkodzeniem i zabrudzeniem. Wibrowanie naleŝy prowadzić od krawędzi powierzchni ubijanej w kierunku środka i jednocześnie w kierunku poprzecznym kształtek. Po ubiciu nawierzchni naleŝy uzupełnić szczeliny piaskiem i zamieść nawierzchnię. Nawierzchnia z wypełnieniem spoin piaskiem nie wymaga pielęgnacji - moŝe być zaraz oddana do ruchu. W przypadku gdy konstrukcja nowej nawierzchni łączy się z istniejącą naleŝy dokonać przebruku na długości pozwalającej zachować łagodne przejście. Długość przebruku naleŝy ustalić z InŜynierem. W przypadku układania ścieku z kostek 16x16x14 przed zalaniem zaczynem naleŝy pamiętać o uszczelnieniu boku ścieku ( od strony nawierzchni) zaprawą aby zaczyn nie wylewał się na zewnątrz. Szczeliny w ścieku naleŝy wykonać do szer. 0,7mm. Po stęŝeniu zaczynu naleŝy oczyścić kostkę. W zaleŝności od pory roku w jakiej prowadzone są prace naleŝy odpowiednio zabezpieczyć ścieki przed nadmiernym wysychaniem (np. polewanie wodą, piaskowanie), bądź przymrozkami(otulenie folią lub geowłókniną). W przypadku konieczności przejeŝdŝania w czasie trwania budowy przez ściek (nie przy krawęŝniku) po w-wie wiąŝącej, naleŝy wykonać tymczasowe zabezpieczenia najazdowe z obu stron ścieku 5.4 Układanie chodnika z płyt chodnikowych betonowych Płyty przy krawęŝnikach naleŝy układać w taki sposób, aby ich górna krawędź znajdowała się powyŝej górnej krawędzi krawęŝnika na wysokość 0,5 1 cm. Przy urządzeniach naziemnych uzbrojenia podziemnego płyty odpowiednio docięte naleŝy układać w jednym poziomie, regulując wysokość urządzeń naziemnych do poziomu chodnika. Przestrzenie między płytami a urządzeniami naleŝy zalać zaprawą cementowopiaskową. Płyty naleŝy układać zgodnie ze wzorem wskazanym w dokumentacji projektowej. Płyty na łukach o promieniu ponad 30 m naleŝy tak układać, aby spoiny rozszerzały się wachlarzowo. Płyty mogą być przycinane. Płyty na łukach o promieniu do 30 m powinny być układane w odcinkach prostych, łączących się przy uŝyciu trójkątów lub trapezów wykonanych z płyt odpowiednio docinanych. Wielkość trójkątów dostosować naleŝy do szerokości chodnika i promienia łuku. Płytek nie naleŝy zagęszczać płytami dobijanie wykonać młotkiem brukarskim. Zaleca się układanie płytek ze spoiną szer. do 8 mm a na łukach w najszerszym miejscu wachlarza -do 3 cm. Po ułoŝeniu płytek, spoiny wypełnić drobnym piaskiem, zaprawą piaskowo-cementową na sucho lub miałem. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1 Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Badania przed przystąpieniem do robót Rodzaj i zakres badań dla kostek betonowych powinien być zgodny z wymaganiami wg PN-EN1338:2005. Rodzaj i zakres badań dla płytek betonowych powinien być zgodny z wymaganiami wg PN-EN1339:2005 Badania w czasie robót Tablica 2. Częstotliwość oraz zakres badań i pomiarów w czasie robót Lp. Wyszczególnienie badań i pomiarów 1 Sprawdzenie podłoŝa i koryta 2 Sprawdzenie podsypki (przymiarem liniowym, łatą lub metodą niwelacji) A) Nawierzchnia z kostki betonowej i płytek betonowych STOP głębokość koryta ± 2,0 cm na 100 mb odchyłki od projektowanej grubości ±1 cm -na kaŝdej działce roboczej min 1 raz na 100 m2 Częstotliwość badań i wartości dopuszczalne B) Ściek z kostki betonowej Jak obok w A) Jak obok w B) C) Nawierzchnia z płytek -opaska Nie dotyczy odchyłki od projektowanej grubości ±1 cm co mb 117

122 D Nawierzchnia i ściek z kostki brukowej betonowej, nawierzchnia z płytek betonowych 3 Badania wykonywania nawierzchni /ścieku 4 a) zgodność z dokumentacją projektową 5 b) połoŝenie osi w planie (sprawdzone geodezyjnie) 6 c) rzędne wysokościowe (pomierzone instrumentem pomiarowym) Sukcesywnie na kaŝdej działce roboczej Co 100 m i we wszystkich punktach charakteryst. Przesunięcie od osi projektowa-nej do 2 cm Co 25 m w osi i przy krawędziach oraz we wszystkich punktach charakterystycznych Odchylenia:+1 cm; -2 cm Jak obok w A) Jak obok w A) zgodnie z połoŝeniem obrzeŝy i krawęŝników±1 cm na 100 mb zgodnie z połoŝeniem obrzeŝy i krawęŝników : ±1 cm ±2 cm na 100mb Jak obok w A) co 25 m na obrzeŝu i odjęcie światła opaska z płytek Odchylenia:+1 cm; -2 cm 7 d) równość w profilu podłuŝnym mieszona łatą czterometrową 8 e) równość w przekroju poprzecznym (sprawdzona łatą profilową z po-ziomnicą i pomiarze prześwitu klinem cechowanym oraz przymiarem liniowym względnie metodą niwelacji) 9 f) spadki poprzeczne (sprawdzone metodą niwelacji lub poziomnicą z odczytem elektronicznym) 10 g) spadki podłuŝne (sprawdzone metodą niwelacji) 11 h) szerokość nawierzchni (sprawdzona przymiarem liniowym) 12 i) szerokość i głębokość wypełnienia spoin i szczelin 13 j) sprawdzenie koloru kostek i desenia ich ułoŝenia 14 k) sprawdzenie równoległości spoin ( zachowanie wzoru) częstotliwość Jw. Nierówności do 8 mm częstotliwość Jw. Prześwity między łatą a powierzchnią do 8 mm częstotliwość Jw. Odchyłki od dokumentacji projektowej do 0,5% częstotliwość jw. odchyłka od niwelety ±1cm częstotliwość Jw. Odchyłki od dokumentacji projektowej do ±5 cm W 10 punktach charakterystycznych dziennej działki roboczej oględziny i pomiar przymiarem liniowym po wykrusze-niu dług. 10 cm) Kontrola bieŝąca Wg dokumenta-cji projektowej lub decyzji InŜyniera Wizualne -ewentualnie przy pomocy sznurków i przymiaru milimetrowego 15 l) Sprawdzenie ubicia Wizualne oraz po przeprowadzeniu badań nierówności i spadków jw. 2 miejsca na 100 mb prześwit między łatą a ściekiem do 2 cm 1 raz na m2 nie rzadziej niŝ co 50 mb + miejsca wątpliwe Nierówności do ±1 cm nie dotyczy nie dotyczy sprawdzenie poziomicą pochylenia porzecznego zgonie z pochyleniem jezdni 2 razy na 100m zgodne z ustawieniem obrzeŝy i krawęŝników miejsca charakterystyczne i nie rzadziej niŝ 1 raz na 100mb Odchyłka od niwelety ±2 cm Nie dotyczy częstotliwość jw Odchyłki od dokumentacji projektowej do 0,5% - opaska zgodne z ustawieniem obrzeŝy i krawęŝników miejsca charakterystyczne i nie rzadziej niŝ 1 raz na 100mb Odchyłka od niwelety ±1 cm ±2 cm Nie dotyczy co 25 mb ścieku usunięcie szczelin dł. 10 cm w 3 miejscach / 100 mb Nie dotyczy Nie dotyczy Wizualne oraz po przeprowadzeniu badań nierówności i spadków jw. Sprawdzenie zagęszczenia ławy betonowej Nie dotyczy Nie dotyczy Wizualne oraz po przeprowadzeniu badań nierówności i spadków jw. 7. PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót Ogólne zasady wykonania przedmiaru i obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt

123 D Nawierzchnia i ściek z kostki brukowej betonowej, nawierzchnia z płytek betonowych 7.2. Jednostka przedmiarowa i obmiarowa Jednostka przedmiarowa i obmiarowa: nawierzchni z kostki i z płytek m2, ścieku i rolki - m 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji według pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. PŁATNOŚĆ I ROZLICZENIE ROBÓT TOWARZYSZĄCYCH I TYMCZASOWYCH 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności i zakresu robót Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności i zakresu robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Zakres robót UłoŜenie 1m2 nawierzchni z kostki betonowej, płytek betonowych obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, zakup i dostarczenie materiałów ułoŝenie i zagęszczenie podsypki ułoŝenie i ubicie kostki/płytek wypełnienie spoin, oczyszczenie ew. przebruk nawierzchni istniejącej na łączeniu z nowo- wykonaną pielęgnację nawierzchni, przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej UłoŜenie 1m ścieku lub rolki z kostki betonowej obejmuje: prace pomiarowe i przygotowawcze, dostarczenie materiałów, wykonanie wykopu pod ławę w miejscu gdzie jest to konieczne, wywóz materiału z wykopu na składowisko + koszty składowania zgodnie z załoŝeniami D , wykonanie szalunku na ławę, wykonanie ławy wraz z dylatacją, pielęgnację betonu i ew. rozbiórkę szalunku, ułoŝenie ścieku z kostki betonowej, z wypełnieniem spoin oczyszczenie i pielęgnacją ścieku, przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej, uporządkowanie miejsca prowadzonych robót. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy Warunki stosowania norm podano w ST D Oznaczenie Tytuł BN-68/ Drogi samochodowe. Pomiar równości nawierzchni planografem i łatą. PN-S-02205:1998 Drogi Samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania PN-EN206-1:2003 Beton. Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność PN-EN13043:2004 Kruszywo do mieszanek bitumicznych powierzchniowych utrwaleń stosowanych na drogach, lotniskach i innych powierzchniach przeznaczonych do ruchu PN-EN 13242:2004 Kruszywa do niezwiązanych i związanych hydraulicznie materiałów stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym PN-EN12620:2004 Kruszywa do betonu PN-80/B Prefabrykaty budowlane z betonu. Metody pomiaru cech geometrycznych PN-EN 13139:2003 Kruszywo do zapraw PN-90/B PN-EN 1008:2004 PN-EN-197-1:2002 BN-88/ BN-80/ /01 PN-EN 1338:2003 Zaprawy budowlane zwykłe Woda zarobowa do betonu -- Specyfikacja pobierania próbek, badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonu, w tym wody odzyskanej z procesów produkcji betonu Cement. Część 1: Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące cementów powszechnego uŝytku Cement. Transport i przechowywanie Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni dróg, ulic, parkingów i torowisk tramwajowych. Wspólne wymagania i badania Betonowe Kostki brukowe. Wymagania i metody badań. 119

124 D Nawierzchnia i ściek z kostki brukowej betonowej, nawierzchnia z płytek betonowych 120

125 D Oznakowanie poziome SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Oznakowanie poziome 121

126 D Oznakowanie poziome 1. WSTĘP Ilekroć w tekście będzie mowa o specyfikacji technicznej (ST) bądź o szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) bądź o ogólnej specyfikacji technicznej (OST) naleŝy przez to rozumieć Specyfikacje Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ST są wymagania szczegółowe dotyczące wykonania i odbioru oznakowania poziomego w ramach budowy ulicy Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2. Zakres stosowania ST Zakres stosowania ST jest zgodny z ustaleniami punktu 1.2. ST D Wymagania ogólne Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem i odbiorem oznakowania poziomego cienkowarstwowego jak i grubowarstwowego: wykonanie linii na skrzyŝowaniach i przejściach dla pieszych 1.4. Określenia podstawowe Oznakowanie poziome - znaki drogowe poziome, umieszczone na nawierzchni w postaci linii ciągłych lub przerywanych, pojedynczych lub podwójnych, strzałek, napisów, symboli oraz innych linii związanych z oznaczeniem określonych miejsc na tej nawierzchni Znaki podłuŝne - linie równoległe do osi jezdni lub odchylone od niej pod niewielkim kątem, występujące jako linie segregacyjne lub krawędziowe, przerywane lub ciągłe Materiały do poziomego znakowania dróg - materiały zawierające rozpuszczalniki, wolne od rozpuszczalników lub punktowe elementy odblaskowe, które mogą zostać naniesione albo wbudowane przez malowanie, natryskiwanie, odlewanie, wytłaczanie, rolowanie, klejenie itp. na nawierzchnie drogowe, stosowane w temperaturze otoczenia lub w temperaturze podwyŝszonej. Materiały te powinny być retrorefleksyjne Materiały do znakowania: - grubowarstwowego - materiały nakładane warstwą grubości min. Są to masy dwuskładnikowe utwardzane chemicznie na zimno, lub masy termoplastyczne nakładane na gorąco. - cienkowarstwowego - farby nakładane warstwą grubości od 0,3 mm do 0,8 mm Trwałe znakowanie dróg - oznakowanie, którego czas uŝytkowania, wynosi co najmniej 12 miesięcy Kulki szklane - materiał do posypywania lub narzucania pod ciśnieniem na oznakowanie wykonane materiałami w stanie ciekłym, w celu uzyskania widzialności oznakowania w nocy Pozostałe określenia są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D Wymagania ogólne pkt 2. Materiałami do znakowania cienkowarstwowego powinny być farby nakładane warstwą grubości od 0,3 mm do 0,8 mm (na mokro). Powinny być nimi ciekłe produkty zawierające ciała stałe rozproszone w organicznym rozpuszczalniku lub wodzie, które mogą występować w układach jedno- lub wieloskładnikowych. Podczas nakładania farb, do znakowania cienkowarstwowego, na nawierzchnię pędzlem, wałkiem lub przez natrysk, powinny one tworzyć warstwę kohezyjną w procesie odparowania i/lub w procesie chemicznym. Materiałami stosowanymi przy wykonywaniu oznakowania poziomego grubowarstwowego są: Masa plastyczna - biała, dwuskładnikowa, utwardzana chemicznie, stosowana na zimno. Masa termoplastyczna biała składająca się pigmentów, wypełniaczy, granulek Ŝywicy, środków pomocniczych oraz mikrokulek szklanych. Materiał odblaskowy - odblask masy uzyskuje się przez zawarte w niej mikrogranulki szklane lub (i) posypanie jej powierzchni bezpośrednio po naniesieniu, mikrokulkami szklanymi. Mikrokulki szklane powinny charakteryzować się odpowiednim uziarnieniem: mikrometrów lub mikrometrów. Mikrokulki powinny być powierzchniowo ulepszone oraz muszą charakteryzować się następującymi cechami: - współczynnikiem załamania światła - ponad 1.50, - odpornością na wodę i chlorek sodowy, - zawartością mikrokulek z defektami - nie więcej niŝ 25%. Materiały do poziomego znakowania dróg naleŝy przechowywać w magazynach odpowiadających zaleceniom producenta, zwłaszcza zabezpieczających je od napromieniowania słonecznego, opadów i w temperaturze. 122

127 D Oznakowanie poziome 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania oznakowania poziomego Wykonawca przystępujący do wykonania oznakowania poziomego, w zaleŝności od zakresu robót, powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu, zaakceptowanego przez InŜyniera: - szczotek mechanicznych (zaleca się stosowanie szczotek wyposaŝonych w urządzenia odpylające) oraz szczotek ręcznych, frezarek, - spręŝarek, - malowarek, Wszystkie elementy oznakowania poziomego grubowarstwowego muszą być wykonywane za pomocą specjalnych urządzeń do nakładania mas - plastomarkerów lub przy uŝyciu szablonów o grubości 2-3 mm.. Sprzęt musi być zintegrowany z systemem zmechanizowanego posypywania mikrokulkami szklanymi. Zestaw sprzętu winien posiadać moŝliwość regulacji wydajności nanoszonych materiałów oraz gwarantować równomierność ich podawania. Zastosowany sprzęt mechaniczny musi być sprawny technicznie oraz musi uzyskać akceptację InŜyniera. W przypadku wykonywania oznakowania masami termoplastycznymi rozkładanie oznakowania za pomocą mas termoplastycznych naleŝy wykonywać: ręcznie przy zastosowaniu stopki ciągnionej lub mechanicznie przy uŝyciu maszyny samobieŝnej techniką wtłaczania, wylewania natrysku. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D Wymagania ogólne pkt Przewóz materiałów do poziomego znakowania dróg Materiały do poziomego znakowania dróg naleŝy przewozić w pojemnikach zapewniających szczelność, bezpieczny transport i zachowanie wymaganych właściwości materiałów. Pojemniki powinny być odpowiednio oznakowane. Materiały do znakowania poziomego naleŝy przewozić krytymi środkami transportowymi, chroniąc opakowania przed uszkodzeniem mechanicznym, oraz zgodnie z prawem przewozowym. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne warunki wykonania robót Ogólne warunki wykonania robót podano w ST D-M "Wymagania ogólne" Zakres wykonywanych robót Wytrasowanie geometrii znakowania poziomego trasy Dokładne połoŝenie przyszłych znakowań naleŝy zaznaczyć na nawierzchni w oparciu o projekt oznakowania. Aby trasowanie było jednoznacznie czytelnie, naleŝy nanieść w odpowiednich odstępach punkty lub wąskie linie, farbą o niskiej Ŝywotności, zgodnie z przebiegiem zaplanowanego znakowania. Początek i koniec róŝnego rodzaju linii, naleŝy nanieść za pomocą małych poprzecznych kresek Wykonanie oznakowania poziomego na nawierzchni Znakowanie naleŝy wykonać według wymiarów geometrycznych przewidzianych projekcie oznakowania. Masa powinna być nanoszona zgodnie z zaleceniami producenta, tak by zostały spełnione niŝej opisane wymagania dla oznakowania poziomego. Przed rozpoczęciem prac Wykonawca jest zobowiązany do uzyskania dla partii masy, skróconego świadectwa badania jakości oraz sprawdzenia czy powierzchnia znakowania nadaje się do wykonania robót, a więc czy jest wystarczająco czysta, sucha i czy zgodnie z instrukcją producenta względna wilgotność powietrza nie jest zbyt wysoka oraz temperatura jezdni i powietrza nie jest zbyt niska. Uwagi do wykonania oznakowanie cienkowarstwowego: Wykonanie znakowania powinno być zgodne z zaleceniami producenta materiałów, a w przypadku ich braku lub niepełnych danych - zgodne z poniŝszymi wskazaniami. Farbę do znakowania cienkowarstwowego po otwarciu opakowania naleŝy wymieszać w czasie od 2 do 4 min do uzyskania pełnej jednorodności. Przed lub w czasie napełniania zbiornika malowarki zaleca się przecedzić farbę przez sito 0,6 mm. Nie wolno stosować do malowania mechanicznego farby, w której osad na dnie opakowania nie daje się całkowicie wymieszać lub na jej powierzchni znajduje się koŝuch. Farbę naleŝy nakładać równomierną warstwą o grubości ustalonej w SST, zachowując wymiary i ostrość krawędzi. Grubość nanoszonej warstwy zaleca się kontrolować przy pomocy grzebienia pomiarowego na płytce szklanej lub metalowej podkładanej na drodze malowarki. Ilość farby zuŝyta w czasie prac, określona przez średnie zuŝycie na metr kwadratowy nie moŝe się róŝnić od ilości ustalonej, więcej niŝ o 20%. Wszystkie większe prace powinny być wykonane przy uŝyciu samojezdnych malowarek z automatycznym podziałem linii i posypywaniem kulkami szklanymi z ew. materiałem uszorstniającym. W przypadku mniejszych prac, wielkość, wydajność i jakość sprzętu naleŝy dostosować do zakresu i rozmiaru prac. Decyzję dotyczącą rodzaju sprzętu i sposobu wykonania znakowania podejmuje InŜynier na wniosek Wykonawcy. Uwagi do wykonania oznakowanie za pomocą mas termoplastycznych: Uzgodnione materiały do znakowania winny być dostarczone w typowych, zapewniających szczelność opakowaniach handlowych i magazynowane do czasu wbudowania w miejscach zacienionych, suchych i temperaturze od C lub zaleceń producenta. Przed 123

128 D Oznakowanie poziome nałoŝeniem mas, wyrób jest stopiony w kotle z mieszalnikiem w temp C ( lub zgodnie z zaleceniami producenta). Nie naleŝy przegrzać materiału, materiał nie moŝe być nakładany przy osiągniętej temp. powyŝej 210 C. Masy termoplastyczne nakładane jako strukturalne naleŝy wykonać zgodnie z zaleceniami producenta. Uwagi do wykonania oznakowanie za pomocą mas chemoutwardzalnych: Uzgodnione materiały do znakowania winny być dostarczone w typowych, zapewniających szczelność opakowaniach handlowych i magazynowane do czasu wbudowania w miejscach zacienionych, suchych i temperaturze od C lub zaleceń producenta. Bezpośrednio przed naniesieniem masa powinna być połączona z utwardzaczem i bardzo dobrze rozmieszana. NaleŜy szczególnie zwrócić uwagę na dotrzymanie warunków ustalonych przez producenta odnośnie dodania utwardzacza przy nanoszeniu farby w niŝszych temperaturach. Przy nakładaniu masy musi być zagwarantowane równomierne rozłoŝenie materiału znakującego, utrzymanie grubości warstwy, ilości mikrokulek szklanych jak i geometria oraz równe krawędzie znakowania. Plastomarkery muszą być dopasowane swoją wielkością, wyposaŝeniem i wydajnością do przeznaczenia, zakresu robót i lokalnych warunków. Odblaskowość oznakowania naleŝy osiągnąć poprzez mechaniczne posypanie mikrokulkami szklanymi o odpowiednim uziarnieniu w ilości od 250 do 350 g/m Dokładność nanoszenia Po przedstawieniu InŜynierowi przez Wykonawcę, do akceptacji materiałów do oznakowania podjęte zostaną następujące ustalenia technologiczne: - ilość nanoszonej masy plastycznej nie niŝsza niŝ 10% od ustalonej grubości, - ilość rozsypanych mikrokulek (nie moŝe być niŝsza ani teŝ wyŝsza od ustalonej o 20%. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 6.1. Ogólne zasady kontroli jakości robót Ogólne zasady kontroli jakości robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Kontrola jakości farby Przed przystąpieniem do znakowania Wykonawca przedstawi Zamawiającemu do akceptacji rodzaj masy plastycznej wraz z cetyfikatem zgodności.inŝynier w razie wątpliwości co do wymagań technicznych dla masy moŝe zlecić wykonanie badania. Badania te zostaną przeprowadzone na koszt wykonawcy przez laboratorium wskazane przez Zamawiającego w zakresie: - badania mikroskopowe, - lepkość, - czas schnięcia, Kontrola jakości mikrokulek szklanych Przed rozpoczęciem malowania, Wykonawca przedstawi Zamawiającemu do akceptacji rodzaj mikrokulek wraz z deklaracją producenta i ewentualnie posiadanymi homologacjami zagranicznymi lub świadectwami (certyfikatami) badań. Jednorazowo podstawowe cechy materiału, mogą zostać sprawdzone na koszt Wykonawcy przez laboratorium Zamawiającego Wymogi jakościowe dla znakowania poziomego Widoczność w dzień Widoczność oznakowania Współczynnik luminacji (stopień jasności), winien wykazywać następujące wartości minimalne: - w świeŝym znakowaniu w uŝywanym znakowaniu Widzialność w nocy W celu zapewnienia wystarczającej widzialności w nocy współczynnik luminacji odbitej powinien dla masy plastycznej białej trwałego znakowania: - świeŝe znakowanie: min 200 mcd/m2 lx - uŝywane znakowanie: min 100 mcd/m2 lx Odblaskowość musi być równomierna na całej powierzchni nałoŝonej farby Szorstkość Wskaźnik szorstkości winien wynosić: - na świeŝym znakowaniu nie mniej niŝ 50 jedn. SRT, - na uŝywanym znakowaniu nie mniej niŝ 45 jedn. SRT Trwałość Trwałość oceniana jest jako stopień zuŝycia w 10 stopniowej skali na zasadzie porównania z wzorcami fotograficznymi. Dla oznakowania cienkowarstwowego min. 5 Dla oznakowania z innych materiałów min Czas schnięcia Czas schnięcia w Ŝadnym przypadku nie moŝe przekraczać 2 godzin Grubość znakowania 124

129 D Oznakowanie poziome Bez uwzględnienia materiałów odblaskowych lub uszorstniających, nie powinna przekraczać 2.5 mm dla mas chemoutwardzalnych oraz 3 mm w przypadku mas termoplastycznych. -grubość oznakowania cienkowarstwowego max. 800 µm 6.3. Kontrola i badania w trakcie wykonywania robót Kontrola i badania w pierwszym dniu znakowania Badania w pierwszym dniu znakowania mają na celu potwierdzenie przyjętych załoŝeń i ewentualną modyfikację technologii. Badania obejmują: - badanie grubości nakładanej powłoki (ilości nanoszonej masy), - badanie ilości rozsypanych mikrokulek, - badanie współczynnika luminacji oraz współrzędnych chroinatycznych, - badanie odblaskowości oznakowania (współczynnika luminacji wstecznej). Badania przeprowadzone są na koszt Wykonawcy Kontrola i badania w trakcie znakowania Badania będą prowadzone w terminach ustalonych z InŜynierem Budowy. Badania będą miały zakres jak w punkcie Ma one na celu potwierdzenie dochowania technologicznych i uzyskanie właściwych parametrów uŝytkowych znakowania. Badania są przeprowadzone na koszt Zamawiającego. Wykazanie przez badania zaniŝonych parametrów: ilość nanoszonej masy i ilość rozsypywanych kulek poniŝej granic tolerancji ustalonych w niniejszej ST spowoduje konieczność ponownego wykonania oznakowania na odcinku określonym przez słuŝby laboratoryjne, jednak nie mniejszym niŝ wykonanym, poprzedniego dnia roboczego oraz w dniu kontroli. Ocenę prawidłowości geometrii znakowania przeprowadza InŜynier. W przypadku stwierdzenia odchyleń do wymagań projektu oznakowania lub w zagadnieniach ogólnych od "Szczegółowe warunki techniczne dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach" - załącznik nr 1-4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r. Wykonawca jest zobowiązany je bezzwłocznie usunąć. Usuwanie poprzez zamalowanie czarną farbą jest zabronione. 7. PRZEDMIAR i OBMIAR ROBÓT 7.1 Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Jednostka przedmiarowa i obmiarowa Jednostką obmiarową oznakowania poziomego jest m 2 (metr kwadratowy) powierzchni naniesionych znaków Jednostka przedmiarowa jest zgodna z w/w jednostką obmiarową.. Ilości i rodzaj oznakowania poziomego podano w przedmiarze robót. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt Badania odbiorcze Wykonawca jest zobowiązany zgłosić wykonany kilkudniowy odcinek znakowania do badań odbiorczych, najpóźniej w ciągu 5 dni od wykonania. Laboratorium jest zobowiązane do wykonania badań w ciągu 15 dni od daty wykonania znakowania. Jeśli badania odbiorcze zostaną wykonane po upływie 15 dni od daty wykonania znakowania, to zostaną zastosowane kryteria jak dla znakowania uŝywanego. Przewiduje się następujące badania odbiorcze: - badanie odblaskowości (pomiar współczynnika luminacji wstecznej). Wybiera się do badań losowo jeden przekrój w kilometrze. Badanie obejmuje linie krawędziowe, linię segregacyjną i inne elementy znakowania. W przypadku linii przerywanej dokonuje się 5 pomiarów na jednym segmencie linii, a w przypadku linii ciągłej 5 pomiarów na odcinku 4 m. Rozstrzyga wynik średni z 5 pomiarów. InŜynier lub ekipa pomiarowa działająca w jego imieniu moŝe wskazać dodatkowe przekroje drogi w celu dokonania pomiarów. Przekroje dodatkowe są wytypowane wzrokowo na podstawie efektu odblasku lub ilości rozsypanych mikrokulek, - badanie luminacji i współrzędnych chromatycznych. Badanie przeprowadza się w co 5 przekrój oznaczenia odblasku. Jako rozstrzygający wynik bierze się średnią z 3 odczytów współczynnika luminacji i współrzędnych x i y. Badania odbiorcze przeprowadzone są na koszt Zamawiającego Zasady odbioru końcowego robót Po zakończeniu robót uzyskaniu pozytywnych wyników badań i pomiarów oraz skompletowaniu całej przewidzianej w Umowie dokumentacji, Wykonawca zawiadamia o tym pisemnie InŜyniera. Po sprawdzeniu i stwierdzeniu gotowości robót do odbioru Zamawiający w ciągu 30 dni od otrzymania zawiadomienia zwoła spotkanie w celu odbioru robót. W czasie spotkania po przejrzeniu dokumentacji i oględzinach wizualnych, zostanie sporządzony i podpisany protokół odbioru robót. W protokóle zostanie potwierdzone prawidłowe i terminowe wykonanie robót w całości lub w ich części. Pozostałe roboty w których stwierdzono usterki i niedociągnięcia będą oddzielnie. W stosunku do tych robót w protokole ustali się: - sposób i termin usunięcia usterek na koszt Wykonawcy. 125

130 D Oznakowanie poziome 9. Płatność i rozliczenie robót towarzyszących i Tymczasowych 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D Wymagania ogólne pkt 9. Koszty robót towarzyszących i tymczasowych ujęto w n/w cenach jednostkowych poszczególnych elementów rozliczeniowych Cena jednostki obmiarowej Cena wykonani 1 m 2 oznakowania poziomego obejmuje: prace pomiarowe, roboty przygotowawcze i oznakowanie robót, przygotowanie i dostarczenie materiałów ( zakup i transport masy plastycznej z utwardzaczem), oczyszczenie podłoŝa (nawierzchni), przedznakowanie (znaczenie linii i kształtów oznakowania), przygotowanie masy, naniesienie powłoki znaków na nawierzchnię drogi o kształtach i wymiarach zgodnych z dokumentacją przenoszenie zapór i oznakowania w miarę postępu robót, ochrona znaków przed zniszczeniem przez pojazdy w czasie prowadzenia robót, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach PN-EN 1424:2002- Materiały do poziomego oznakowania dróg - kulki szklane do mieszania PN-EN 1436:2001 Materiały do poziomego oznakowania dróg-wymagania dotyczące poziomych oznakowań dróg 126

131 D Oznakowanie pionowe SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Oznakowanie pionowe 127

132 D Oznakowanie pionowe 1. WSTĘP Ilekroć w tekście będzie mowa o specyfikacji technicznej (ST) bądź o szczegółowej specyfikacji technicznej (SST) bądź o ogólnej specyfikacji technicznej (OST) naleŝy przez to rozumieć Specyfikacje Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej ST są wymagania szczegółowe dotyczące wykonania i odbioru oznakowania pionowego ramach projektu budowy ulicy Lotniczej.. w 1.2. Zakres stosowania ST Zakres stosowania ST jest zgodny z ustaleniami punktu 1.2. ST D Wymagania ogólne Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonywaniem i odbiorem oznakowania pionowego stosowanego na drogach w postaci znaków drogowych, bramek na oznakowanie Określenia podstawowe Znak pionowy - znak wykonany w postaci tarczy lub tablicy z napisami albo symbolami, zwykle umieszczony na konstrukcji wsporczej Tarcza znaku - element konstrukcyjny, na powierzchni, którego umieszczana jest treść znaku. Tarcza moŝe być wykonana z róŝnych materiałów (stal, aluminium, tworzywa syntetyczne itp.) - jako jednolita lub składana Lico znaku - przednia część znaku, słuŝąca do podania treści znaku. Lico znaku moŝe być wykonane jako malowane lub oklejane (folią odblaskową lub nieodblaskową) Znak drogowy odblaskowy - znak, którego lico wykazuje właściwości odblaskowe (wykonane jest z materiału o odbiciu powrotnym - współdroŝnym) Konstrukcja wsporcza znaku - słup (słupy), wysięgnik, wspornik itp., na którym zamocowana jest tarcza znaku, wraz z elementami słuŝącymi do przymocowania tarczy (śruby, zaciski itp.) Znak nowy - znak uŝytkowany (ustawiony na drodze) lub magazynowany w okresie do 3 miesięcy od daty produkcji Znak uŝytkowany - znak ustawiony na drodze lub magazynowany przez okres dłuŝszy niŝ 3 miesiące od daty produkcji Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Aprobata techniczna dla materiałów KaŜdy materiał do wykonania pionowego znaku drogowego, na który nie ma normy, musi posiadać aprobatę techniczną wydaną przez uprawnioną jednostkę. Znaki drogowe powinny mieć certyfikat bezpieczeństwa (znak B ) nadany przez uprawnioną jednostkę Materiały stosowane do fundamentów znaków Fundamenty dla zamocowania konstrukcji wsporczych znaków mogą być wykonywane jako: z betonu wykonywanego na mokro, Klasa betonu C12/15 (B15) Cement Cement stosowany do betonu powinien być cementem portlandzkim ŜuŜlowy lub popiołowy klasy 32,5, odpowiadający wymaganiom aktualnej normy, lub (z uwagi na dostępność materiałów na rynku) innej klasy, dopuszczony do stosowania przez inŝyniera Kruszywo Kruszywo stosowane do betonu powinno odpowiadać wymaganiom aktualnej normy. Jako materiału na zapory moŝna uŝyć dowolnego rodzaju piasku zaakceptowanego przez InŜyniera Woda Woda do betonu powinna być odmiany 1, zgodnie z wymaganiami aktualnej normy 2.4 Znaki drogowe Lica znaków wykonane z folii odblaskowej II generacji.symbole znaków typowych nanoszone techniką sitodruku. PowyŜsze znaki muszą posiadać deklaracje zgodności producenta Wykonawca zakupi elementy oznakowania pionowego zgodnie z ustaleniami punktu 2 niniejszej ST. Wymiary znaków drogowych - grupa wielkości znaków - według "Szczegółowe warunki techniczne dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach" - załącznik nr 1-4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r. Tarcze znaków powinny być wykonane na podkładzie aluminiowym o gr. 2 mm i zagiętym na całym obwodzie. Zmiana materiałów na wykonanie znaków (folia oraz tarcza i słupki) moŝe nastąpić jedynie za zgodą Zamawiającego. 2.5 Rury stalowe, konstrukcje wsporcze Rury stalowe (St 3 SX) do wykonania konstrukcji wsporczych dla znaków i tablic drogowych (konstrukcje wsporcze rurowe), wymagania według PN-80/H

133 D Oznakowanie pionowe Do mocowania znaków naleŝy stosować rury o średnicy zgodnie z dokumentacją projektową, lub wynoszącą nie mniej niŝ 70 mm. Słupki do znaków powinny być ocynkowane oraz zabezpieczone od góry korkiem z tworzywa sztucznego. Dla zamocowywanie znaków wielkoformatowych naleŝy stosować konstrukcje wsporcze z rur stalowych o średnicach 60 mm w wersji ocynkowanej. Jako konstrukcji moŝna wykorzystać elementy w postaci podpór składających się z montaŝowego słupka i ukośnego odciągu połączonego za pomocą specjalnego uchwytu. Bądź drugim z moŝliwego bezpiecznego zamocowania oznakowania są konstrukcji wsporcze kratownicowe. Konstrukcję i jej rodzaj naleŝy uzgodnić przed wykonaniem z InŜynierem. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania oznakowania pionowego Roboty związanie z wykonaniem i ustawieniem oznakowania pionowego mogą być wykonane ręcznie lub przy uŝyciu dowolnego sprzętu mechanicznego, zaakceptowanego przez InŜyniera. Przy łączeniu stalowych elementów konstrukcji wsporczych tablic drogowych, Wykonawca powinien dysponować spawarką elektryczną. Roboty ziemne związane z ustawieniem oznakowania pionowego moŝna wykonać ręcznie lub przy uŝyciu dowolnego sprzętu mechanicznego, zaakceptowanego przez InŜyniera. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Transport materiałów do pionowego oznakowania dróg Transport materiałów powinien się odbywać środkami transportowymi w sposób uniemoŝliwiający ich przesuwanie się w czasie transportu i uszkadzanie. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonywania robót Ogólne zasady wykonywania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 5. Przed przystąpieniem do robót naleŝy wyznaczyć: lokalizację znaku, tj. jego pikietaŝ oraz odległość od krawędzi jezdni. Punkty stabilizujące miejsca ustawienia znaków naleŝy zabezpieczyć w taki sposób, aby w czasie trwania i odbioru robót istniała moŝliwość sprawdzenia lokalizacji znaków. Znaki i konstrukcje wsporcze naleŝy zabezpieczyć antykorozyjne. Podsypka z piasku pod fundamenty konstrukcji wsporczych powinna być o grubości 30 cm. Fundament konstrukcji wsporczych znaków i tablic drogowych z betonu klas C12/15 -wymiary fundamentu wg KPED - karty i Zwrócić uwagę na odpowiednie zagęszczenie betonu w fundamencie. Połączenie konstrukcji wsporczej z tablicą informacyjną i znakiem drogowym wykonać przy pomocy uniwersalnych uchwytów, do znaków i tablic drogowych. Podczas zasypywania otworów na fundamenty konstrukcji wsporczych znaków i tablic drogowych - grunt wokół fundamentów zagęszczać warstwami grubości 20 cm. Dopuszczalne tolerancje ustawienia znaku: odchyłka od pionu, nie więcej niŝ ± 1 %, odchyłka w wysokości umieszczenia znaku, nie więcej niŝ ± 2 cm, odchyłka w odległości ustawienia znaku od krawędzi jezdni utwardzonego pobocza lub pasa awaryjnego postoju, nie więcej niŝ ± 5 cm, przy zachowaniu minimalnej odległości umieszczenia znaku Tarcza znaku musi być zamocowana do konstrukcji wsporczej w sposób uniemoŝliwiający jej przesunięcie lub obrót. Materiał i sposób wykonania połączenia tarczy znaku z konstrukcją wsporczą musi umoŝliwiać, przy uŝyciu odpowiednich narzędzi, odłączenie tarczy znaku od tej konstrukcji przez cały okres uŝytkowania znaku. Na drogach i obszarach, na których występują częste przypadki dewastacji znaków, zaleca się stosowanie elementów złącznych o konstrukcji uniemoŝliwiającej lub znacznie utrudniającej ich rozłączenie przez osoby niepowołane. Tarcza znaku składanego musi wykazywać pełną integralność podczas najechania przez pojazd w kaŝdych warunkach kolizji. W szczególności - Ŝaden z segmentów lub elementów tarczy nie moŝe się od niej odłączać w sposób powodujący naraŝenie kogokolwiek na niebezpieczeństwo lub szkodę. Nie dopuszcza się zamocowania znaku do konstrukcji wsporczej w sposób wymagający bezpośredniego przeprowadzenia śrub mocujących przez lico znaku. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Kontrola jakości robót obejmuje: badania jakości materiałów pod względem zgodności z ST, prawidłowość wykonania znaków i tablic drogowych - zgodność z "Szczegółowe warunki techniczne dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach" - załącznik nr 1-4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r. pod względem kształtu, wymiarów, rysunku, kolorystyki i liternictwa, prawidłowość wykonania i zabezpieczenia antykorozyjnego elementów konstrukcji wsporczych (uŝyte materiały, połączenia elementów, zabezpieczenia antykorozyjne prawidłowość wykonania wykopów pod fundamenty konstrukcji wsporczych znaków i tablic drogowych (lokalizacja i wymiary), prawidłowość wykonania podsypki i fundamentów (klasa uŝytego betonu, zagęszczenie), wykonanie zasypki wokół fundamentów (KPED), prawidłowość połączenia konstrukcji wsporczej z fundamentem (KPED - karta 03.69). 7. PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 129

134 D Oznakowanie pionowe 7.1. Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 7. Jednostką obmiarową i przedmiarowa jest sztuka (szt) wykonanego słupka do oznakowania lub powieszenie tarczy oznakowania. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w OST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6, dały wyniki pozytywne. Odbiór robót oznakowania pionowego dokonywany jest na zasadzie odbioru ostatecznego. 9. PŁATNOŚĆ I ROZLICZENIE ROBÓT TOWARZYSZĄCYCH I TYMCZASOWYCH 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności W cenę ustawienia 1 szt słupka dla znaku drogowego wchodzą następujące prace: - roboty przygotowawcze, - wykopanie wykopu,wykonanie fundamentu, zagęszczenie betonu po wstawieniu słupka - dostarczenie i ustawienie słupków znaków, - zasypanie i zagęszczenie ( ew. naprawa nawierzchni w której umieszczony będzie znak jeśli montaŝ odbywa się po zakończonych robotach budowlanych) - uporządkowanie terenu z wywozem nadmiaru gruntu - przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej. W cenę zamocowania 1 szt oznakowania wchodzą następujące prace: - zakup i montaŝ tarczy znaku na słupku - uporządkowanie terenu - przeprowadzenie pomiarów i badań wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Katalog Powtarzalnych Elementów Drogowych. Centralne Biuro Projektowo Badawcze Dróg i Mostów. "Szczegółowe warunki techniczne dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunki ich umieszczania na drogach" - załącznik nr 1-4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r. PN-EN Pionowe znaki drogowe. Cz.1:Znaki stałe. CUAPITC 2002 Odblaskowe materiały na lica znaków. PN-EN 206-1:2003 Beton Część 1: Wmagania,właściwości, produkcja i zgodność. PN-80/H Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego zastosowania. PN-84/H Stal walcowana. Kątowniki równoramienne. 130

135 D Bariery ochronne drogowe SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D Bariery ochronne drogowe 131

136 D Bariery ochronne drogowe 1. WSTĘP Ilekroć w tekście będzie mowa o specyfikacji technicznej ( ST) naleŝy przez to rozumieć Specyfikacje Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z montaŝem barier ochronnych w ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2. Zakres stosowania ST Szczegółowa specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument umowy przy realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z montaŝem barier ochronnych SP Określenia podstawowe Bariera ochronna - urządzenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, stosowane w celu fizycznego zapobieŝenia zjechaniu pojazdu z drogi w miejscach, gdzie to jest niebezpieczne, wyjechaniu pojazdu poza koronę drogi, przejechaniu pojazdu na jezdnię przeznaczoną dla przeciwnego kierunku ruchu lub niedopuszczenia do powstania kolizji pojazdu z obiektami lub przeszkodami stałymi znajdującymi się w pobliŝu jezdni Bariera ochronna stalowa - bariera ochronna, której podstawowym elementem jest prowadnica wykonana z profilowanej taśmy stalowej Bariera skrajna - bariera ochronna umieszczona przy krawędzi jezdni lub korony drogi, przeciwdziałająca niebezpiecznym następstwom zjechania z drogi lub je ograniczająca Bariera bezprzekładkowa - bariera, w której prowadnica zamocowana jest bezpośrednio do słupków Prowadnica bariery - podstawowy element bariery wykonany z profilowanej taśmy stalowej, mający za zadanie umoŝliwienie płynnego wzdłuŝnego przemieszczenia pojazdu w czasie kolizji, w czasie którego prowadnica powinna odkształcać się stopniowo i w sposób plastyczny. OdróŜnia się dwa typy profilowanej taśmy stalowej: typ A i typ B, róŝniące się kształtem przetłoczeń Przekładka - element bariery, wykonany zwykle z rury (okrągłej, prostokątnej) lub kształtownika stalowego (np. z ceownika, dwuteownika) o szerokości od 100 do 140 mm, umieszczony pomiędzy prowadnicą a słupkiem, którego zadaniem jest nadanie barierze korzystniejszych właściwości kolizyjnych (niŝ w barierze bezprzekładkowej), powodujących, Ŝe prowadnica bariery w pierwszej fazie odkształcania lub przemieszczania słupków nie jest odginana do dołu, lecz unoszona ku górze Wysięgnik - element bariery, wykonany zwykle z odpowiednio wygiętej blachy stalowej lub z kształtownika stalowego, umieszczony pomiędzy prowadnicą a słupkiem, którego zadaniem jest utrzymanie prowadnicy w określonej odległości od słupka, zwykle około 0,3 do 0,4 m, co zapewnia duŝą podatność prowadnicy bariery w pierwszej fazie kolizji oraz dość łagodnie obciąŝa słupki siłami od nadjeŝdŝającego pojazdu Typy barier zaleŝne od poprzecznego odkształcenia bariery w czasie kolizji: typ I : bariera podatna, z odkształceniem dochodzącym od 1,8 do 2,0 m, typ II : bariera o ograniczonej podatności (wzmocniona), z odkształceniem do 0,85 m, typ III : bariera niepodatna (sztywna), z odkształceniem równym lub bliskim zeru Bariera ochronna betonowa pełna - bariera ochronna wykonana z betonu jako konstrukcja pełna (ciągła), o określonym kształcie, ustawiana z elementów prefabrykowanych na stałe względnie czasowo (w postaci barier przestawnych) Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D- M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Materiały do wykonania barier ochronnych stalowych Dopuszcza się do stosowania tylko takie konstrukcje drogowych barier ochronnych, na które wydano aprobatę techniczną. Typ Oznaczenie bariery z prowadnicą Odległość Rodzaj bariery Zalecane A B słupków zastosowanie 132

137 D Bariery ochronne drogowe BARIERY SKRAJNE SP-16 SP-06 4,0 m 2,0 m 1,33 m 1,0 m przekładkowa na drogach krajowych i wojewódzkich gdy zachodzi konieczność wzmocnienia bariery BARIERY SKRAJNE SP-15 SP-05 4,0 m 2,0 m 1,33 m 1,0 m przekładkowa na drogach krajowych i wojewódzkich gdy zachodzi konieczność wzmocnienia bariery BARIERY SKRAJNE SP-19 SP-09 4,0 m 2,0 m 1,33 m 1,0 m przekładkowa na drogach krajowych i wojewódzkich gdy zachodzi konieczność wzmocnienia bariery BARIERY DZIELĄCE SP-20 SP-10 2,0 m 1,33 m 1,0 m przekładkowa dwustronna na drogach krajowych i wojewódzkich innych niŝ autostrady Elementy do wykonania barier ochronnych stalowych określone są poprzez typ bariery podany w dokumentacji projektowej, nawiązujący do ustaleń producenta barier. Do elementów tych naleŝą ( zgodnie z rys. poniŝej): BARIERKA SP05 1. PROWADNICA 2. SŁUPEK 133

138 D Bariery ochronne drogowe 3. PAS PROFILOWY 4. WSPORNIK TYP B 5. PRZEKŁADKA DO DWUTEOWNIKA IPE PRZEKŁADKA DO DWUTEOWNIKA IPE NAKŁADKA STYKOWA M16 8. NAKŁADKA STYKOWA M10 DO DWUTEOWNIKA IPE ŚRUBA Z ŁBEM KULISTYM M16x40 Z PODKŁADKĄ I NAKRĘTKĄ 10. ŚRUBA Z ŁBEM SZEŚCIOKĄTNYM M10x45 Z PODKŁADKĄ I NAKRĘTKĄ 11. ŚRUBA Z ŁBEM SZEŚCIOKĄTNYM M16x35 Z PODKŁADKĄ I NAKRĘTKĄ 12. ŚRUBA Z ŁBEM SZEŚCIOKĄTNYM M10x25 Z PODKŁADKĄ I NAKRĘTKĄ Do łączenia pasów profilowych stosować śruby z łbem kulistym M16x40-2 szt. na kpl. Do łączenia prowadnic stosować śruby z łbem kulistym M16x25-6 szt. na kpl Elementy do wykonania barier ochronnych stalowych Prowadnica Bariery SP- 05, posiadają prowadnice typu B, które powinny odpowiadać PN-H Wymiary oraz odchyłki od wymiarów prowadnicy podano poniŝej. Otwory w prowadnicy i zakończenia odcinków montaŝowych prowadnicy powinny być zgodne z ofertą producenta. Powierzchnia prowadnicy powinna być gładka i wolna od widocznych wad, bez ubytków powłoki antykorozyjnej. Prowadnice mogą być dostarczane luzem lub w wiązkach. Dla prowadnic o profilu B jest konieczne odpowiednie ukształtowanie jednego z końców taśmy, tak aby końce odcinków taśmy przylegały płasko do siebie. Przetłoczenia takie nie są konieczne w profilu A, który wykazuje większą spręŝystość w przekroju poprzecznym. Masa prowadnic przy grubości taśmy 3,0 mm wynosi dla profilu B około 11 kg/m. Przy profilu B potrzebna jest mniejsza liczba śrub łączących odcinki taśmy niŝ przy profilu A Słupki Słupki bariery powinny być zgodne z ustaleniami dokumentacji projektowej. Słupki wykonuje się zwykle z kształtowników stalowych o przekroju poprzecznym: dwuteowym, ceowym, zetowym lub sigma. Wysokość środnika kształtownika wynosi zwykle od 100 do 140 mm. Wymiary najczęściej stosowanych słupków stalowych przedstawiono poniŝej. Lp. Przekrój Wymiary przekroju poprzecznego, Dopuszczalna poprzeczny mm Przekrój odchyłka, mm wg normy wysokość szerokość grubość cm 2 wys. szer. grub. 1 Dwuteowy PN-H ,5 5,1 5,7 10,6 14,2 18,3 134 ± 2 ± 2 ± 2 ± 1,5 ± 1,5 ± 1,5 ± 0,5 ± 0,5 ± 0,5 2 Dwuteowy, ,1 10,3 ± 2 ± 2 ± 0,5

139 D Bariery ochronne drogowe równoległościenny, IPE PN-H Ceowy (walcowany) PN-H Ceowy (gięty na zimno) PN-H Ceownik półzamknięty prostokątny PN-H Zetownik PN-H [17] 7 Sigma(brak normy) , 60 50,60,80 50,60,80 4,4 4,7 6,0 7,0 7,0 od 4 do 6 od 4 do 6 od 4 do 6 13,2 16,4 13,5 17,0 20,4 od7,33 do 11,67 od8,13 do 15,27 od9,73 do 16,47 ± 2 +3,-2 ± 2 ± 2 ± 2 ± 2 ± 2 ± 2 ± 2 +3,-2 ± 2 ± 2 ± 2 ± 2,5 ± 2,5 ± 2,5 ± 0,5 ±0, ,0 6,33 ± 1,5 ± , 80 60, 80 od 4 do 6 od 4 do 6 od8,13 do 14,07 od8,93 do 15,27 ± 2,5 ± 2,5 ± 3 ± 3 +0,4-1,0 jw. jw ,0 9,0 +2, -1 +2, -1 ± 0, Kształtowniki powinny odpowiadać wymaganiom PN-H Powierzchnia kształtownika walcowanego powinna być charakterystyczna dla procesu walcowania i wolna od wad, jak widoczne łuski, pęknięcia, zawalcowania i naderwania. Dopuszczalne są usunięte wady przez szlifowanie lub dłutowanie z tym, Ŝe obrobiona powierzchnia powinna mieć łagodne wycięcia i zaokrąglone brzegi, a grubość kształtownika nie moŝe zmniejszyć się poza dopuszczalną dolną odchyłkę wymiarową dla kształtownika. Kształtowniki powinny być obcięte prostopadle do osi wzdłuŝnej kształtownika. Powierzchnia końców kształtownika nie powinna wykazywać rzadzizn, rozwarstwień, pęknięć i śladów jamy skurczowej widocznych nie uzbrojonym okiem. Kształtowniki powinny być ze stali St3W lub St4W oraz mieć własności mechaniczne według PN-H tablica 1 lub innej uzgodnionej stali i normy. Tablica 1. Podstawowe własności kształtowników, według PN-H Stal St3W St4W Granica plastyczności, minimum dla słupków, MPa Wytrzymałość na rozciąganie dla słupków, MPa od 340 do 490 od 400 do 550 Kształtowniki mogą być dostarczone luzem lub w wiązkach Inne elementy bariery. Jeśli dokumentacja projektowa przewiduje stosowanie pasa profilowego, to powinien on odpowiadać PN-H w zakresie wymiarów, masy, wielkości statycznych i odchyłek wymiarów przekroju poprzecznego. Inne elementy bariery, jak wysięgniki, łączniki ukośne, obejmy słupka, wsporniki, podkładki, przekładki śruby, światła odblaskowe itp. powinny odpowiadać wymaganiom dokumentacji projektowej i być zgodne z ofertą producenta barier w zakresie wymiarów, odchyłek wymiarów, rozmieszczenia otworów, rodzaju materiału, ew. zabezpieczenia antykorozyjnego itp. Wszystkie ocynkowane elementy i łączniki przewidziane do mocowania między sobą elementów bariery powinny być czyste, gładkie, bez pęknięć, naderwań, rozwarstwień i wypukłych karbów. Dostawa większych wymiarowo elementów bariery moŝe być dokonana luzem lub w wiązkach. Śruby, podkładki i drobniejsze elementy łącznikowe mogą być dostarczone w pudełkach tekturowych, pojemnikach blaszanych lub paletach, w zaleŝności od wielkości i masy wyrobów. Elementy bariery powinny być przechowywane w pomieszczeniach suchych, z dala od materiałów działających korodująco i w warunkach zabezpieczających przed uszkodzeniem. Najczęściej stosowane przekładki w barierach ochronnych stalowych (wg katalogów producentów barier): Przekrój poprzeczny Wysokość, mm Szerokość (stopki), mm Norma Ceownik Ceownik Dwuteownik Prostokątny PN-H PN-H PN-H BN-73/ Zabezpieczenie metalowych elementów bariery przed korozją 135

140 D Bariery ochronne drogowe Sposób zabezpieczenia antykorozyjnego elementów bariery ustala producent w taki sposób, aby zapewnić trwałość powłoki antykorozyjnej przez okres 5 do 10 lat w warunkach normalnych, do co najmniej 3 do 5 lat w środowisku o zwiększonej korozyjności. W przypadku braku wystarczających danych minimalna grubość powłoki cynkowej powinna wynosić 60 µm MontaŜ barier W dokumentacji projektowej załoŝono, Ŝe słupki barier będą wbijane w grunt Składowanie materiałów Elementy dłuŝsze barier mogą być składowane pod zadaszeniem lub na otwartej przestrzeni, na podłoŝu wyrównanym i odwodnionym, przy czym elementy poszczególnych typów naleŝy układać oddzielnie z ewentualnym zastosowaniem podkładek. Elementy montaŝowe i połączeniowe moŝna składować w pojemnikach handlowych producenta. Inne materiały naleŝy przechowywać w sposób zgodny z zaleceniami producenta Materiały dla bariery z elementów prefabrykowanych Kształt i wymiary przekroju poprzecznego betonowych elementów prefabrykowanych bariery ochronnej powinny być zgodne z dokumentacją projektową. Dostarczone elementy muszą posiadać dokument dopuszczający do ich stosowania. Odchyłki wymiarów prefabrykatów powinny być określone w dokumencie dopuszczającym do ich stosowania, instrukcji producenta lub odpowiadać wartościom tolerancji dla klasy dokładności 5 wg PN-B Powierzchnie elementów powinny być bez rys, pęknięć i ubytków betonu. Krawędzie elementów powinny być równe i proste. Dostarczane prefabrykaty powinny obejmować zestaw niezbędny do zmontowania kompletnej bariery, zawierający elementy środkowe oraz elementy skrajne zgodnie z ustaleniami dokumentacji projektowej lub SST. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Sprzęt do wykonania barier Wykonawca przystępujący do wykonania barier ochronnych stalowych powinien wykazać się moŝliwością korzystania z następującego sprzętu: zestawu sprzętu specjalistycznego do montaŝu barier, Ŝurawi samochodowych o udźwigu do 4 t, koparek kołowych, urządzeń wbijających lub wibromłotów do pogrąŝania słupków w grunt, wibratorów do betonu ( do ew. fundamentowania), przewoźnego zbiornika na wodę ( jw.) ładowarki, itp. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Transport elementów barier stalowych Transport elementów barier moŝe odbywać się dowolnym środkiem transportu. Elementy konstrukcyjne barier nie powinny wystawać poza gabaryt środka transportu. Elementy dłuŝsze (np. profilowaną taśmę stalową, pasy profilowe) naleŝy przewozić w opakowaniach producenta. Elementy montaŝowe i połączeniowe zaleca się przewozić w pojemnikach handlowych producenta. Załadunek i wyładunek elementów konstrukcji barier moŝna dokonywać za pomocą Ŝurawi lub ręcznie. Przy załadunku i wyładunku, naleŝy zabezpieczyć elementy konstrukcji przed pomieszaniem. Elementy barier naleŝy przewozić w warunkach zabezpieczających wyroby przed korozją i uszkodzeniami mechanicznymi. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Roboty przygotowawcze Przed wykonaniem właściwych robót naleŝy, na podstawie dokumentacji projektowej, SST lub wskazań InŜyniera: wytyczyć trasę bariery, ustalić lokalizację słupków określić wysokość prowadnicy bariery określić miejsca odcinków początkowych i końcowych bariery, ustalić ew. miejsca przerw, przejść i przejazdów w barierze, itp Osadzenie słupków Słupki wbijane lub wwibrowywane bezpośrednio w grunt 136

141 D Bariery ochronne drogowe W dokumentacji projektowej załoŝono bezpośrednie wbijanie lub wwibrowywanie słupków w grunt. W tym celu Wykonawca przedstawi do akceptacji InŜyniera: sposób wykonania, zapewniający zachowanie osi słupka w pionie i nie powodujący odkształceń lub uszkodzeń słupka, rodzaj sprzętu, wraz z jego charakterystyką techniczną, dotyczący urządzeń wbijających (np. młotów, bab, kafarów) ręcznych lub mechanicznych względnie wibromłotów pogrąŝających słupki w gruncie poprzez wibrację i działanie udarowe Tolerancje osadzenia słupków Dopuszczalna technologicznie odchyłka odległości między słupkami, wynikająca z wymiarów wydłuŝonych otworów w prowadnicy, słuŝących do zamocowania słupków, wynosi ± 11 mm. Dopuszczalna róŝnica wysokości słupków, decydująca czy prowadnica będzie zamocowana równolegle do nawierzchni jezdni, jest wyznaczona kształtem i wymiarami otworów w słupkach do mocowania wysięgników lub przekładek i wynosi ± 6 mm MontaŜ bariery Sposób montaŝu bariery zaproponuje Wykonawca i przedstawi do akceptacji InŜyniera. Bariera powinna być montowana zgodnie z instrukcją montaŝową lub zgodnie z zasadami konstrukcyjnymi ustalonymi przez producenta bariery. MontaŜ bariery, w ramach dopuszczalnych odchyłek umoŝliwionych wielkością otworów w elementach bariery, powinien doprowadzić do zapewnienia równej i płynnej linii prowadnic bariery w planie i profilu. Przy montaŝu bariery niedopuszczalne jest wykonywanie jakichkolwiek otworów lub cięć, naruszających powłokę cynkową poszczególnych elementów bariery. Przy montaŝu prowadnicy typu B naleŝy łączyć sąsiednie odcinki taśmy profilowej, nakładając następny odcinek na wytłoczenie odcinka poprzedniego, zgodnie z kierunkiem ruchu pojazdów, tak aby końce odcinków taśmy przylegały płasko do siebie i pojazd przesuwający się po barierze, nie zaczepiał o krawędzie złączy. Sąsiednie odcinki taśmy są łączone ze sobą zwykle przy uŝyciu śrub noskowych specjalnych, zwykle po sześć na kaŝde połączenie. MontaŜ wysięgników i przekładek ze słupkami i prowadnicą powinien być wykonany ściśle według zaleceń producenta bariery z zastosowaniem przewidzianych do tego celu elementów (obejm, wsporników itp.) oraz właściwych śrub i podkładek. Przy montaŝu barier naleŝy zwracać uwagę na poprawne wykonanie, zgodne z dokumentacją projektową i wytycznymi producenta barier: odcinków początkowych i końcowych bariery, o właściwej długości odcinka (np. 4 m, 8 m, 12 m, 16 m), z zastosowaniem łączników ukośnych w miejscach niezbędnych przy połączeniu poziomego odcinka prowadnicy z odcinkiem nachylonym, z odchyleniem odcinka w planie w miejscach przewidzianych dla barier skrajnych, z ewentualną kotwą betonową w przypadkach przewidzianych w dokumentacji projektowej, odcinków barier osłonowych o właściwej długości odcinka bariery: a) przyległego do obiektu lub przeszkody, b) przed i za obiektem, c) ukośnego początkowego, d) ukośnego końcowego, e) wzmocnionego, odcinków przejściowych pomiędzy róŝnymi typami i odmianami barier, w tym m.in. na dojazdach do mostu z zastosowaniem właściwej długości odcinka ukośnego w planie, jak równieŝ połączenia z barierami betonowymi pełnymi i ew. poręczami betonowymi, przerw, przejść i przejazdów w barierze w celu np. dojścia do kolumn alarmowych lub innych urządzeń, przejścia pieszych z pobocza drogi za barierę w tym na chodnik mostu, na skrzyŝowaniu z drogami, przejścia przez pas dzielący, przejazdu poprzecznego przez pas dzielący, dodatkowych urządzeń, jak np. dodatkowej prowadnicy bariery, osłony słupków bariery, itp. Na barierze powinny być umieszczone w odpowiedniej od siebie odległości elementy odblaskowe: a) czerwone - po prawej stronie jezdni, b) białe- po lewej stronie jezdni. Elementy odblaskowe naleŝy umocować do bariery w sposób trwały, zgodny z wytycznymi producenta barier. Rodzaj elementów odblaskowych, ich ilość naleŝy ustalić z Zamawiającym. NaleŜy stosować profilowaną taśmę stalową o czynnej długości 4,0 m (długości przed montaŝem 4,3 m). Odcinki taśmy o czynnej długości 2,0 m, 1,33 m i 1,0 m naleŝy stosować tylko wyjątkowo, np. gdy całkowita długość odcinka bariery nie jest podzielona przez 4 m. Analogiczne długości naleŝy przyjmować dla pasa profilowego MontaŜ bariery z elementów prefabrykowanych Barierę z elementów prefabrykowanych naleŝy ustawiać na przygotowanym podłoŝu w miejscu określonym przez dokumentację projektową lub SST. MontaŜ bariery powinien być wykonany przez przeszkolony personel Wykonawcy. MontaŜ bariery musi przebiegać według instrukcji montaŝu producenta barier, ze szczególnym zwróceniem uwagi na: stosowanie właściwego typu prefabrykatów przy montaŝu (dot. wysokości gotowego elementu względnie rodzaju bariery: stałej lub przestawnej), połączenie sąsiednich elementów w sposób trwały przewidziany dla dostarczonych odcinków barier (np. systemem pióro-wpust, jarzmem w koronie bariery, pętlami stalowymi z prętami, itp.), przy czym boczna powierzchnia bariery w miejscu złączenia nie moŝe wykazywać większych nierówności, uwzględnienie ukośnych odcinków początkowych i końcowych bariery z doborem długości tych elementów, zgodnie z wymaganiami dokumentacji projektowej lub SST, zachowanie, ustalonej w dokumentacji projektowej, wysokości korony bariery nad sąsiadującą powierzchnią (warstwą ścieralną nawierzchni, powierzchnią pasa dzielącego), ew. uwzględnienie segmentów bariery o nietypowej długości, ew. ustawienie w określonych miejscach nietypowych segmentów bariery, np. z otworami na umieszczenie słupków znaków drogowych, latarni itp. 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Przed przystąpieniem do robót Wykonawca powinien przedstawić InŜynierowi: - deklarację zgodności producenta na konstrukcję drogowej bariery ochronnej akceptowany przez zarządzającego drogą, według wymagania punktu 2.2, - deklaracje zgodności producenta na zastosowane materiały,np. kształtowniki stalowe. 137

142 D Bariery ochronne drogowe 6.3. Badania w czasie wykonywania robót Badania materiałów w czasie wykonywania robót Wszystkie materiały dostarczone na budowę z deklaracją zgodności producenta powinny być sprawdzone w zakresie powierzchni wyrobu i jego wymiarów. Częstotliwość badań i ocena ich wyników powinna być zgodna z zaleceniami tablicy niŝej. W przypadkach budzących wątpliwości moŝna zlecić uprawnionej jednostce zbadanie właściwości dostarczonych wyrobów i materiałów w zakresie wymagań podanych w punkcie 2. Rodzaj badania Lp. 1 Sprawdzenie powierzchni 2 Sprawdzenie wymiarów Liczba badań 5 do 10 badań z wybranych losowo elementów w kaŝ- dej dostarczanej partii wyrobów liczącej do 1000 elementów Opis badań Powierzchnię zbadać nie uzbrojonym okiem. Do ew. sprawdzenia głębokości wad uŝyć dostępnych narzędzi (np. liniałów z czujnikiem, suwmiarek, mikrometrów itp.) Przeprowadzić uniwersalnymi przyrządami pomiarowymi lub sprawdzianami Ocena wyników badań Wyniki powinny być zgodne z wymaganiami punktu 2 i katalogiem (informacją) producenta barier Kontrola w czasie wykonywania robót W czasie wykonywania robót naleŝy zbadać: a) zgodność wykonania bariery ochronnej z dokumentacją projektową (lokalizacja, wymiary, wysokość prowadnicy nad terenem), b) zachowanie dopuszczalnych odchyłek wymiarów, zgodnie z punktem 2 i katalogiem (informacją) producenta barier, c) poprawność ustawienia słupków, zgodnie z punktem 5, d) prawidłowość montaŝu bariery ochronnej stalowej, zgodnie z punktem 5, e) poprawność umieszczenia elementów odblaskowych, zgodnie z punktem 5 7. PRZEDMIAR I OBMIAR ROBÓT 7.1. Ogólne zasady przedmiaru i obmiaru robót Ogólne zasady obmiaru robót podano w ST D Wymagania ogólne pkt 7. Jednostka obmiarowa 1mb zamontowanej bariery 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Ogólne zasady odbioru robót Ogólne zasady odbioru robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt 8. Roboty uznaje się za wykonane zgodnie z dokumentacją projektową, ST i wymaganiami InŜyniera, jeŝeli wszystkie pomiary i badania z zachowaniem tolerancji wg pkt 6 dały wyniki pozytywne. 9. ROZLICZENIE ROBÓT TOWARZYSZĄCYCH I TYMCZASOWYCH 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w ST D Wymagania ogólne pkt 9. Zakres wykonania robót MontaŜ 1 m bariery ochronnej stalowej obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze, oznakowanie robót, dostarczenie materiałów, osadzenie słupków bariery przez bezpośrednie wbicie wzgl. wwibrowanie w grunt), montaŝ bariery (prowadnicy, wysięgników, przekładek, obejm, wsporników itp. z pomocą właściwych śrub i podkładek) z wykonaniem niezbędnych odcinków początkowych i końcowych, ew. barier osłonowych, odcinków przejściowych pomiędzy róŝnymi typami barier, przerw, przejść i przejazdów w barierze, umocowaniem elementów odblaskowych itp., przeprowadzenie badań i pomiarów wymaganych w specyfikacji technicznej, uporządkowanie terenu. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Normy Norma zastepująca PN-H Stal niestopowa konstrukcyjna ogólnego przeznaczenia. PN-EN 10025:2002(U) Gatunki PN-H Stal. Kształtowniki walcowane na gorąco PN-H Stal. Ceowniki walcowane. Wymiary PN-EN 10279:2002(U) PN-H Stal. Dwuteowniki walcowane na gorąco PN-H Stal. Dwuteowniki równoległościenne IPE walcowane na gorąco 138

143 D Bariery ochronne drogowe PN-H Kształtowniki stalowe gięte na zimno otwarte. Ceowniki równoramienne ze stali węglowej zwykłej jakości o R m do 490 MPa PN-H Kształtowniki stalowe gięte na zimno otwarte. Zetowniki ze stali węglowej zwykłej jakości o R m do 490 MPa PN-H Kształtowniki stalowe gięte na zimno otwarte, określonego przeznaczenia. Kształtownik na poręcz drogową, typ B PN-H Kształtowniki stalowe gięte na zimno otwarte, określonego przeznaczenia. Ceowniki półzamknięte prostokątne PN-H Kształtowniki stalowe gięte na zimno otwarte, określonego przeznaczenia. Pas profilowy na drogowe bariery ochronne Uwaga! PN-EN 10162: 2005 Kształtowniki stalowe wykonane na zimno -- Warunki techniczne dostawy -- Tolerancje wymiarów i przekroju poprzecznego jw PowyŜej podano zalecane normy aktualne oraz normy wycofane. NaleŜy pamiętać, Ŝe w/w normy nie są aktem prawnym jak i dokumentem obligatoryjnym do stosowania. Wykonawca, po uzgodnieniu z InŜynierem Budowy, moŝe stosować materiały spełniające wymogi innych dokumentów wymienionych w ustawie o wyrobach budowlanych. W przypadku braku pełnych wymagań dla materiałów w normach aktualnych, moŝna posłuŝyć się normami wycofanymi (zastąpionymi), jeŝeli nie są sprzeczne ze sobą. Wszelkie wątpliwości dotyczące zastosowania odpowiednich wymagań normowych naleŝy omówić z InŜynierem Budowy. jw jw jw 139

144 D Bariery ochronne drogowe 140

145 D KrawęŜniki i obrzeŝa betonowe, warstwa wyrównująca z betonu SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D KrawęŜniki i obrzeŝa betonowe; warstwa wyrównująca betonu 141

146 D KrawęŜniki i obrzeŝa betonowe, warstwa wyrównująca z betonu 1. WSTĘP Ilekroć w tekście będzie mowa o specyfikacji technicznej ( ST) naleŝy przez to rozumieć Specyfikacje Techniczną Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych 1.1.Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych ułoŝeniem krawęŝnika i obrzeŝa betonowego oraz w-wy wyrównującej w ramach przebudowy ul. Lotniczej w ciągu drogi krajowej nr 94 we Wrocławiu - ETAP II 1.2. Zakres stosowania ST Niniejsza specyfikacja techniczna jest stosowana jako dokument umowy przy realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z ustawieniem: krawęŝników betonowych 20/30 na ławie betonowej z oporem C12/15(B15), obrzeŝy betonowych 8x30 na ławie betonowej jw. w-wa wyrównawcza pod w/w elementami z betonu C8/10 o gr. zgodnej z dokumentacją projektową W/w materiały budowlane powinny spełniać wymagania wg normy PN-EN 1340 : Określenia podstawowe KrawęŜniki betonowe - prefabrykowane belki betonowe ograniczające chodniki dla pieszych, pasy dzielące, wyspy kierujące oraz nawierzchnie drogowe. ObrzeŜa betonowe prefabrykowane belki betonowe rozgraniczające jednostronnie lub dwustronnie ciągi komunikacyjne od terenów nie przeznaczonych do komunikacji Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z obowiązującymi, odpowiednimi polskimi normami i z definicjami podanymi w ST D-M Wymagania ogólne pkt Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D-M Wymagania ogólne pkt Stosowane materiały Materiałami stosowanymi są: krawęŝniki betonowe i obrzeŝa betonowe wibroprasowane wg PN-EN 1340:2004 piasek do zapraw ( jeśli zaprawa będzie wykonana na miejscu) cement do zapraw (uwaga jw.), ew. zaprawa cementowa gotowa (była marka M12) PN-85/B woda, beton C12/15 do wykonania ławy pod krawęŝniki i obrzeŝa i C8/10 wg PN-EN 206-1:2003 styropian gr. do 1cm (dylatacja ławy pod krawęŝniki) ew. masa bitumiczna zalewowa lub papa asfaltowa 2.3 ObrzeŜa betonowe Kształt i wymiary ObrzeŜa betonowe do zewnętrznych nawierzchni drogowych wg PN-EN 1340:2004: dopuszczalne odchyłki płaskości i prostoliniowości wg tablicy 1 PN-EN 1340:2004 odporność na ścieranie klasa 4 odporność na zamraŝanie/rozmraŝanie D klasa 3 142