Klaryski (OSCl) REGUŁA ŚW. KLAR Y

Transkrypt

1 182 REGUŁA ŚW. KLAR Y Zakon Świętej Klary, którego siostry najczęściej nazywane są klaryskami, ubogimi paniami lub rzadziej damianitkami (od kościoła św. Damiana), powstał na początku XIII w. Klaryski (OSCl) Kalendarium 1211 r. ucieczka św. Klary z domu rodzinnego i zamieszkanie przy kościele św. Damiana 1212 r. utworzenie przez Klarę i jej towarzyszki pierwszej wspólnoty klarysek 1253 r. zatwierdzenie Reguły św. Klary przez papieża Innocentego IV bullą Solet annuere 1255 r. kanonizacja św. Klary 1263 r. modyfikacja reguły przez papieża Urbana IV bullą Beata Clara (tzw. Reguła papieża Urbana); wprowadzenie nazwy Zakon św. Klary XVI w. kasaty klasztorów na terenie Niemiec i Anglii spowodowane reformacją; odrodzenie klarysek na terenach państw popierających postanowienia Soboru Trydenckiego 2. połowa XIX w. wyjazdy klarysek na misje do Ameryki, Azji i Afryki Św. Klara Favarone d Offreduccio (1193/ ) jest jedną z najpopularniejszych świętych. Od jej imienia pochodzi zarówno oficjalna, jak i popularna nazwa wspólnoty, która powstała w 1212 r. w Asyżu. Święta była pierwszą przełożoną zgromadzenia i autorką jego reguły. Wielki wpływ na postawę św. Klary i jej towarzyszek miał św. Franciszek z Asyżu ( ). Należy wspomnieć, że ich dobrowolna rezygnacja z bogactwa i przyjęcie stylu życia najbiedniejszych, aby upodobnić się do Chrystusa, były rewolucyjne w średniowiecznym Kościele. W 1215 r. pierwsze klaryski otrzymały od papieża Innocentego III tzw. przywilej ubóstwa mogły żyć w dobrowolnym ubóstwie i utrzymywać się z jałmużny, bez Okres baroku obfitował w przedstawienia alegoryczne, symboliczne i emblematyczne. Malarstwo symboliczne było swoistym programem edukacyjnym zarówno dla ludzi pozbawionych możliwości korzystania z książek, jak i dla osób wykształconych. W ten nurt wpisują się ryciny oraz dzieła malarskie noszące wspólny tytuł doskonały zakonnik lub doskonała zakonnica. Na zdjęciu obraz z klasztoru Klarysek w Krakowie.

2 Klaryski (OSCl) 183 stałych dochodów. Życie sióstr było podporządkowane nakazom Ewangelii oraz reguły, której tekst zatwierdził papież Innocenty IV dwa dni przed śmiercią Klary w 1253 r. 10 lat później papież Urban IV opublikował regułę (o zmodyfikowanej treści) dla wszystkich klasztorów II Zakonu św. Franciszka. Uformowały się wtedy dwie grupy sióstr: żyjące według wskazań Reguły św. Klary innocentki, bądź też według reguły ogłoszonej przez Urbana urbanistki. Inne grupy reformacyjne w zakonie z czasem zanikły. W wiekach późniejszych sylwetka i duchowość św. Klary przyczyniły się do powstania m.in. kapucynek, eremitek alkantarystek, klarysek od wieczystej adoracji oraz wielu innych zgromadzeń zakonnych. Zadaniem sióstr żyjących w klauzurze jest nieustanne wielbienie Boga przez regularną modlitwę chórową w dzień i w nocy oraz prace podejmowane w intencjach Kościoła. Na wzór swej założycielki klaryski podtrzymują kult Męki Pańskiej i Eucharystii. W chwilach wolnych od modlitwy oddają się pracy ręcznej lub intelektualnej. W XVIII i XIX w. siostry poświęcały się działalności dydaktycznej, prowadząc szkoły dla dziewcząt. Na ziemie polskie, do Zawichostu, klaryski przybyły około 1245 r. Klasztor ufundował im książę Bolesław Wstydliwy, a ksienią została jego siostra Salomea, późniejsza błogosławiona. W 2002 r. zakon liczył 560 klasztorów i około 8500 sióstr. W Polsce w pięciu klasztorach żyło w tym czasie 100 klarysek. Ponadto kilkanaście sióstr przebywało w klasztorach w Ghanie i Niemczech. Każdy klasztor jest samodziel- Św. Kinga urodziła się w 1234 r. w Ostrzyhomiu jako córka króla węgierskiego Beli IV i Marii, siostra św. Małgorzaty Węgierskiej i bł. Jolanty. Była żoną księcia Bolesława Wstydliwego, z którym żyła w dziewiczym małżeństwie. Po śmierci męża wstąpiła do klasztoru w Starym Sączu, który wcześniej ufundowała. Zmarła w 1292 r. Najczęściej przedstawiana jest z makietą klasztoru sądeckiego lub z pierścieniem i bryłką soli. Ten drugi atrybut wiąże się z podaniem o odkryciu przez świętą pokładów soli w Bochni i znalezieniu tam swojego pierścienia. W WĘGRZECH OJCA SWEGO KRÓLA BELLĘ NAWIEDZAJĄC, UPROSIŁA U NIEGO GÓRĘ JEDNĘ SOLI, I TAM W NIĘ PIERŚCIEŃ SWÓJ WRZUCIŁA. A POTEM GDY SIĘ W BOCHNI W ZIEMI KRAKOWSKIEJ ŻUPY OTWORZYŁY, W PIERWSZYM BAŁWANIE, KTÓRY WYKOPANO, PIERŚCIEŃ SIĘ ON JEJ ZNALAZŁ; KTÓRY UJRZAWSZY KUNEGUNDA I POZNAWSZY, DZIĘKOWAŁA P. BOGU, CZYNIĄCEMU CUDA TYM, KTÓRZY GO MIŁUJĄ. (P. SKARGA, ŻYWOTY ŚWIĘTYCH STAREGO I NOWEGO ZAKONU, T. 2, PETERSBURG 1862, S. 451) Karta antyfonarza datowanego na XIII w., pochodząca z czasów św. Kingi. Klasztor Klarysek w Starym Sączu był w tym okresie wiodącym ośrodkiem sztuki religijnej południowej Polski.

3 184 REGUŁA ŚW. KLAR Y W klasztorze Klarysek krakowskich przechowywane są jedne z najstarszych w Polsce figurek jasełkowych. Figurki św. Józefa i Maryi Panny datowane są na lata Według zakonnej tradycji ufundowała je królowa Elżbieta Łokietkówna. Klasztor Klarysek w Krakowie W 1316 r. przy romańskim kościele św. Andrzeja osiadły klaryski, które przeniosły się tu z pobliskiej Skały. Klasztor wybudowany za czasów Władysława Łokietka spłonął w XV w. Odbudowano go staraniem Jana Długosza i Jana Gosławskiego. W XVII w. zarówno klasztor, jak i wnętrze kościoła uległy barokizacji (wystrój autorstwa m.in. Baltazara Fontany i Karola Dankwarta); wyposażenie to przetrwało do czasów współczesnych. Wtedy też opieka nad klasztorem, dotychczas sprawowana przez franciszkanów, przekazana została biskupowi krakowskiemu. Klasztor otrzymał nowe księgi liturgiczne zalecane przez Sobór Trydencki, złagodzono też posty. W czasie rozbiorów klasztor został pozbawiony posiadłości ziemskich. Rząd austriacki chciał, by siostry podjęły się działalności społecznie użytecznej lub opuściły klasztor. W 1802 r. klaryski otworzyły więc szkołę dla dziewcząt, choć kłóciło się to z ich duchowością i charyzmatem. W czasie II wojny światowej klaryski dały schronienie wysiedlonym siostrom dominikankom, józefitkom obrządku greckokatolickiego i szarytkom, a także kilku rodzinom. podpis

4 Klaryski (OSC) 185 Obłóczyny w klasztorze Klarysek w Krakowie. Kandydatka podchodzi do ołtarza w białej sukni ślubnej, by tam zamienić ją na habit zakonny. POTEM, PO OBCIĘCIU WŁOSÓW I ZDJĘCIU UBRANIA ŚWIECKIEGO, OPATKA DA JEJ TRZY TUNIKI I PŁASZCZ. OD TEJ PORY NIE WOLNO JEJ WYCHODZIĆ Z KLASZTORU BEZ POŻYTECZNEGO, ROZUMNEGO, WYRAŹNEGO I WIARYGODNEGO POWODU. (REGUŁA ŚW. KLARY, ROZDZIAŁ 2) Klasztor Klarysek w Krakowie, ikona w typie przedstawień świętej relikwii chusty Maryi (zwanej po grecku Hagiosoritissa). Ikona mozaikowa, datowana na przełom XII i XIII w., pochodzi prawdopodobnie z Bizancjum. Według klasztornej tradycji była ona własnością bł. Salomei. Obraz ten przynoszono do adoracji każdej umierającej siostrze w nadziei, że Maryja wyjedna jej nie tylko spokojną śmierć, ale i życie wieczne. [s. 184] Klasztor Klarysek w Krakowie wzniesiony został około 1325 r., przy niemal 250 lat starszym kościele św. Andrzeja. Jest to czteroskrzydłowy gmach z wirydarzem pośrodku.

5 186 REGUŁA ŚW. KLAR Y Ołtarze z czarnego marmuru oraz stiuku wykonał w 1699 r. Baltazar Fontana. Obraz w ołtarzu głównym przedstawia Trójcę Świętą adorowaną przez św. Franciszka, św. Piotra, św. Jana Chrzciciela, św. Pawła oraz św. Kingę. Ołtarze boczne poświęcono Matce Bożej Pocieszycielce Strapionych oraz św. Kindze. Kościół Klarysek w Starym Sączu Klasztor został ufundowany przez św. Kingę w 1280 r. Od fundatorki otrzymał jako uposażenie ziemię sądecką wraz z miastem. W XIV w. pierwotny drewniany kościół został przebudowany w stylu gotyckim. Pożary i zniszczenia przyczyniły się do wielu kolejnych przebudów i remontów. Bryła kościoła zachowała charakter świątyni gotyckiej, zyskała jednak barokowy wystrój wnętrza. W kościele zobaczyć można unikatową barokową ambonę z 1671 r. na rzucie gwiaździstym, z przedstawieniem drzewa genealogicznego Chrystusa (Drzewo Jessego). Naprzeciw wejścia, oddzielona ozdobną kratą, znajduje się kaplica z relikwiami świętej fundatorki, jest to także oratorium sióstr. Św. Kinga została kanonizowana w 1999 r. przez Jana Pawła II. Jedną z wielu pamiątek tych uroczystości jest stojący opodal klasztoru papieski ołtarz. Za klauzurą znajduje się wiele cennych dzieł sztuki i archiwaliów. W klasztornych murach zmarła w 1340 r. klaryska królowa Jadwiga, żona Władysława Łokietka i matka Kazimierza Wielkiego. W grudniu 1683 r. Marysieńka Sobieska spotkała się tu z mężem, zwycięsko wracającym z Wiednia. Jan III Sobieski podarował wówczas klaryskom zdobyty w walce turecki sztandar.

6 Klaryski (OSCl) 187 Pamiątki po św. Kindze: medalion, łyżeczka, uchwyt do noża, pierścieni, trzon pieczęci wykonany z kryształu górskiego, zawierający relikwie. Kościół i klasztor Klarysek ufundowane zostały przez św. Kingę w 1280 r. Pierwszy kościół św. Klary, zapewne drewniany, przebudowano w 1332 r. w stylu gotyckim i poświęcono Trójcy Świętej.