Islandzkie kino w Polsce? Seriously! / Íslenskar kvikmyndir í Póllandi? Seriously! / Icelandic cinema in Poland. Seriously!

Transkrypt

1 Islandzkie kino w Polsce? Seriously! / Íslenskar kvikmyndir í Póllandi? Seriously! / Icelandic cinema in Poland. Seriously!

2 Prof. Tadeusz Kowalski Dyrektor Filmoteki Narodowej Co wiemy o Islandii? Wyspę kojarzymy z wulkanami, gejzerami, zorzą polarną, zapierającą dech w piersiach przyrodą, może nawet z elfami czy wikingowską tradycją Hmmm zdaje się, że to jednak niezbyt wiele A co Islandczycy wiedzą o Polsce? Nie licząc uwielbienia dla polskich wafelków Prince Polo oraz obcowania z największą na wyspie mniejszością narodową, jaką stanowią właśnie Polacy, zdaje się, że równie niewiele. Tylko tyle i aż tyle chciałoby się powiedzieć. Projekt Ultima Thule na krańcu świata to szansa na pozytywną zmianę stanu wiedzy na temat obu kultur oraz próba stworzenia możliwości wzajemnego zrozumienia. Kluczem są emocje. Co nas śmieszy? A co smuci? Czego się obawiamy? Odpowiedzi poszukamy w kinematografii obu krajów. Filmy polskie w Islandii i islandzkie w Polsce to doskonała okazja do wymiany doświadczeń i obserwacji międzykulturowych. Pokazy filmowe wsparte innymi działaniami artystycznymi tworzą całość, z którą nie wątpię warto się zapoznać. W końcu kraniec świata zależy od punktu widzenia. Zawsze może też być początkiem poznania 2 3

3 Prof. Tadeusz Kowalski Director of The National Film Archive What do we know about Iceland? We associate it with volcanos, geysers, aurora borealis, breathtaking nature, perhaps even with elves or the Viking tradition... Hmm, it seems not so much... And what do the Icelanders know about Poland? Apart from loving of Polish Prince Polo wafers and being in touch with the largest national minority on the island, as the Poles are, it seems not much more. So little and so much at the same time, one would say. The Ultima Thule at the end of the world project is the opportunity to learn more about both cultures and an attempt to better understand each other. The key are... emotions. What amuses us? What saddens? What are we afraid of? We will look for answers in the cinematographies of both countries. Polish films in Iceland and Icelandic ones in Poland are a perfect opportunity to the exchange of experience and to intercultural observations. Film screenings accompanied by other artistic events constitute the whole which, I believe, is worth to know. Actually, the end of the world is relative it depends on the point of view. It may always become the beginning of understanding... Prófessor Tadeusz Kowalski Framkvæmdastjóri Filmoteka Narodowa Hvað vitum við um Ísland? Við tengjum eyjuna við eldfjöll, goshveri, norðurljós, stórbrotna náttúru, kannski jafnvel álfa eða menningu víkinga? Hmmm greinilega ekki margt sem kemur upp í hugann En hvað vita Íslendingar um Pólland? Fyrir utan að dýrka pólska súkkulaðið Prince Polo og umgangast stærsta minnihlutahópinn í landinu, sem eru einmitt Pólverjar, er það heldur ekki margt. Hvorki meira né minna gæti maður sagt. Verkefnið Ultima Thule á hjara veraldar er tækifæri til að auka vitneskju um báðar menningarnar og tilraun til að skapa grundvöll fyrir gagnkvæman skilning. Lykillinn eru tilfinningar. Hvað fær okkur til að hlæja? En hvað gerir okkur leið? Við hvað erum við hrædd? Við ætlum að leita svara í kvikmyndasögu beggja þjóðanna. Pólskar kvikmyndir á Íslandi og íslenskar í Póllandi eru frábær grundvöllur til að miðla reynslu og athugunum milli mismunandi menningarheima. Kvikmyndasýningar ásamt öðrum listrænum viðburðum mynda heild sem er án efa þess virði að kynna sér. Þegar á heildina er litið fer hjari veraldar eftir því hvar við erum stödd. Hann getur líka alltaf verið byrjun á nýjum kynnum... 4

4 Steven Mayers Akademia Filmowa w Reykjavíku Po raz pierwszy zetknąłem się z polskim kinem kiedy, jako młody chłopak mieszkałem w Nowym Jorku. Byłem wtedy prawdziwym kinomanem. Uwielbiałem polskie filmy za ich świetne rzemiosło, wspaniałe zdjęcia oraz bogaty, wyrafinowany, liryczny i zarazem elegancki język obrazu. Nazwiska Wajdy, Zanussiego, Polańskiego, Holland czy Kieślowskiego były dla mnie czymś niezwykłym, dowodem na istnienie długiej i bogatej filmowej tradycji. Program tego przeglądu ma na celu sięgnięcie naprawdę głęboko do tej tradycji, odkopanie prawdziwych skarbów polskiego dziedzictwa filmowego i zwrócenia na nie Państwa uwagi. Cieszymy się też, że na początku przyszłego roku będziemy mieli okazję przedstawić polskiej publiczności zestaw islandzkich arcydzieł filmowych. Steven Mayers Reykjavík Film Academy I was first introduced to Polish cinema when I was a young cinephile living in New York. Polish films represented to me exquisite craftsmanship, gorgeous cinematography and a rich visual language that was refined and elegant and lyrical. Names like Wajda, Zanussi, Polanski, Holland and Kieslowski held a certain wonder for me, evidence of a long and storied tradition. This program was conceived to dig deeply into that tradition, to unearth some of the more hidden gems of the Polish film heritage and bring them to your attention. We are also pleased to be able to return the favor, to bring a collection of Icelandic cinematic treasures to Polish audiences early next year. 6 7

5 Steven Mayers Reykjavík Film Academy Ég kynntist pólskri kvikmyndagerð þegar ég var ungur kvikmyndaáhugamaður í New York. Fyrir mér snerust pólskar kvikmyndir um einstakt handbragð, fallega kvikmyndatöku og auðugt myndmál sem í senn er einkar stílhreint, fágað og ljóðrænt. Nöfn eins og Wajda, Zanussi, Polanski, Holland og Kieslowski áttu sérstakan sess hjá mér, og voru dæmi um leikstjóra sem héldu uppi merkjum þessarar miklu merkilegu hefðar. Dagskránni er ætlað að sýna dæmi um þessa merku hefð, þar sem hulunni er svipt af ýmsum perlum í pólskri kvikmyndasögu til að færa þær loksins fyrir sjónir almennings. Við erum líka mjög ánægð með það að geta endurgoldið greiðann, og fært pólskum áhorfendum úrval gersema íslenskrar kvikmyndasögu snemma á næsta ári. Og það er sérstakur heiður að bjóða hina goðsagnakenndu íslensku hljómsveit, Orgelkvartettinn Apparat, velkomna á sviðið, til að hefja dagskrána í Reykjavík með lifandi flutningi á frumsaminni kvikmyndatónlist við þöglu kvikmyndina Strong Man. Ultima Thule na krańcu świata. O projekcie / Ultima thule at the end of the world. About the project

6 Synergia Synergy Ultima Thule na krańcu świata to polsko-islandzki artystyczny projekt Filmoteki Narodowej realizowany z partnerami w Islandii kinem Paradís w Reykjavíku i w Polsce KinoPORTem w CSW Łaźnia 2 w Gdańsku i Nowym Kinem Pałacowym w Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu oraz we współpracy z islandzką szkołą filmową Reykjavík Film Academy i tamtejszym archiwum filmowym (odpowiednikiem Filmoteki Narodowej) Kvikmyndasafn Íslands. Wydarzenia kulturalne z pogranicza wizualno-audialnego, odbywać się będą w Reykjavíku, Gdańsku, Poznaniu oraz Warszawie (kino Iluzjon) do kwietnia 2016 roku. Ultima Thule at the end of the world is a Polish- Icelandic artistic project of The National Film Archive in Warsaw carried out in cooperation with Icelandic partners in Iceland Paradís cinema in Reykjavík and in Poland KinoPORT in The Centre of the Contemporary Art (CSW Łaźnia 2) in Gdańsk and with Nowe Kino Pałacowe in The ZAMEK Cultural Centre in Poznań. The other partners are the Reykjavík Film Academy and the Icelandic film archive Kvikmyndasafn Íslands (equvalent of The National Film Archive in Warsaw). Cultural audiovisual events will be organized in Reykjavík, Gdańsk, Poznań and in Warsaw (Iluzjon cinema) up to April

7 Spektrum Angle Specyfika wyspiarskiej Islandii, położonej na krańcu świata (Ultima Thule) maleńkiej krainy o zjawiskowej przyrodzie (różnorodnej w swej surowości, monochromatycznych barwach, powściągliwej i chłodnej ) wpisuje się w skandynawski minimalizm formy i treści; przywodzi na myśl naturalność, niewinność, prostoduszność i szczerość. Polska znacznie większa, europejska i środkowo-wschodnia zarazem, nosi znamiona różnorodności: środowiska naturalnego, krajobrazu, pochodzenia mieszkańców, kultury, sztuki itp. Ultima Thule na krańcu świata ma na celu poszukiwanie kulturalnej różnorodności nordyckiej Islandii, położonej pomiędzy Ameryką Północną a Europą i usytuowanej w środkowo-wschodniej części Starego Kontynentu słowiańskiej Polski. Wszystkie działania kulturotwórcze i animatorskie bezpłatne przeglądy filmowe, warsztaty, spotkania z twórcami, wystawy, akcje fotograficzne i dźwiękowe (field recording) opierają się na wymianie artystycznej pomiędzy tymi dwoma krajami. The islandish character of Iceland, located at the end of the world (Ultima Thule), gifted with amazing nature (diversified in its harshness and monochromy, severe and cold ) coresponds with the Scandinavian minimalism of form and content. It evokes naturalness, innocence, simplicity and sincerity. Poland, much larger than Iceland, European and Mid-Central at the same time, is full of diversity of natural environment, landscape, origin of its inhabitants, culture, arts, and so on Ultima Thule at the end of the world aims at the search of the cultural diversity of Nordic Iceland, situated between America and Europe and Slavic Poland, located in the Mid-Central Europe. All cultural and animating activities free-of-charge film reviews, workshops, meetings with authors, exhibitions, photographic and audio events (field recording) are based on the artistic exchange between these two countries. 12

8 Synonimia Synonimity Czy odnajdziemy równoważniki tych dwóch heterogenicznych światów? Pod jakim względem są podobne, jak bardzo odmienne? Może mimo oczywistych różnic coś jednak je łączy? Czy polskie wyobrażenia o tajemniczej, zagadkowej, zjawiskowej, bliżej nieznanej wyspie znajdą swoje odzwierciedlenia w jej wulkanicznej rzeczywistości? Czy Islandczyków, potomków średniowiecznych Wikingów, ciekawią echa naszych słowiańskich praźródeł? Czy można skonfrontować polskie mniemanie o życiu na wyspie z islandzkimi wyobrażeniami o funkcjonowaniu w Europie Środkowo-Wschodniej? Czy księżycowy krajobraz Islandii jest równie osobliwy, jak wycinek kakofonicznej, postsocjalistycznej scenerii Polski? Punktem wyjścia mogą być klisze i domysły, a nawet uprzedzenia, które w trakcie realizowania projektu poukładają się (lub nie) we właściwych szufladkach. Is it possibile to find equivalents in this two heterogenic worlds? In what way are they similar or how much do they differ? Perhaps, apart from obvious differencies, something unites them? Will Polish images of Iceland as a mysterious, vague, amazing and scarcely known country find confirmation in its volcanic reality? Are Icelanders, descendants of medieval Vikings, interested in the echoes of our Slavic roots? Is it possibile to confront Polish suppositions of the Icelandic life with the Icelandic ideas of life in the Mid-Central Europe? Is the moon-like landscape of the island as unique as the fragment of chaotic post-socialist scenery of Poland? The starting point might be cliches and guesses, or even prejudices, which, while carrying out the project, will (or will not?) get neetly arranged in the proper slots. 14

9 Seriously? Seriously? Odbiorcom i uczestnikom projektu z obu krajów stawiamy mniej lub bardziej wprost pytania o emocje: co nas śmieszy? czego się boimy? za czym tęsknimy? itp. Odpowiedzi poszukamy poprzez filmy, by podjąć próbę stworzenia wzajemnego obrazu Polaków i Islandczyków. Towarzyszy nam też zdziwienie (jako emocja o zabarwieniu pozytywnym) w odwołaniu do nośników wspomnianych emocji powodów rozśmieszenia / przerażenia / tęsknoty / oburzenia. Optymistycznego zaskoczenia oczekujemy też w efektach warsztatów z field recordingu (nagrania odgłosów otaczającego świata) nagranych w Reykjavíku i Warszawie oraz obserwacjach niedostrzegalnego, czyli fotografiach wykonanych metodą solarigrafii techniki negatywowej z użyciem aparatów otworkowych, której rezultatem są zdjęcia, na których można zaobserwować pozorny ruch Słońca po nieboskłonie. The participants and the viewers of the project will be asked, more or less directly, about emotions: what makes us laugh?, what are we afraid of?, what do we miss?, and the like. We will look for answers in films, to try and create mutual portraits of Poles an Icelanders. We are accompanied by surprise (in the positive meaning) with the reference to the carriers of these emotions reasons for laugh/fear/longtitude/anger. We also expect optimistic surprise in the results of field recording workshops (records of the sounds of the surrounding) in Reykjavík and Warsaw and in observations of the unperceivable, i.e. in photographs made in solarigraphic technique, which is a negative method using the hole cameras. The result of it will be pictures presenting the false movement of the Sun across the sky. 16

10 Między kinowym mitem a ponowoczesnym stereotypem. Filmowe obrazy Islandii / Between cinematic myth and postmodern stereotype. Film portraits of Iceland.

11 W ramach największego w Polsce przeglądu kinematografii islandzkiej postanowiliśmy zaprezentować Państwu obrazy tworzące subiektywną panoramę emocji związanych z odbiorem twórczości z dalekiej Północy. Ideą, która przyświecała nam przy doborze tytułów była chęć porównania filmowych obrazów dwóch, tak bardzo oddalonych od siebie społeczeństw polskiego i islandzkiego. Dlatego też pokazywana w Gdańsku, Poznaniu i Warszawie sekcja nordycka projektu zawiera produkcje w różny sposób mówiące o ludzkich pragnieniach i tęsknotach, specyficznym poczuciu humoru różniącym (a może właśnie łączącym?) nasze nacje, a także o bardziej uniwersalnych uczuciach smutkach i wzruszeniach oraz lękach i oburzeniu. Z podobnej perspektywy chcielibyśmy również przedstawić zarys historii islandzkiego kina, którego przekrój będą mieli Państwo przyjemność obejrzeć w czasie przeglądu pod hasłem Ultima Thule na krańcu świata. In the framework of the most comprehending review of the Icelandic cinematography in Poland, we would like to present you with films creating a subjective panorama of emotions associated with the reception of the artistic works from far North. The idea we had while selecting the titles was to compare the cinematic works of so distant countries as Poland and Iceland. That is why the Nordic section of the project consists of films dealing in different ways with human longings and yearnings, with specific sense of humor differentiating (or to the contrary uniting?) our nations, and of more universal reactions sorrow and emotion, fear and outrage. From the similar perspective we would like to outline the history of the Icelandic cinema, the representation of which you will have pleasure to watch thanks to the Ultima Thule at the end of the world project

12 Czego pragniemy? Marzenia o własnej kinematografii Początki kinematograficznej przygody w Islandii symbolicznie datuje się na początek XX wieku. W tym czasie wyspę odwiedzili goście z Norwegii i Danii, pragnący utrwalić na taśmie filmowej nietypowe ukształtowanie geograficzne północnego lądu oraz przedstawić Europejczykom mieszkających tam ludzi. Jednak marzenia o własnej kinematografii w czasie pierwszego półwiecza obecności kina w kraju sag udało się ziścić tylko nielicznym rodzimym artystom. Jednym z pierwszych autochtonów, który podjął się dzieła długoletniego dokumentowania życia na wyspie był fotograf Loftur Guðmundsson. Autor zmontowanego w 1925 dzieła Islandia w ruchomych obrazach ( Ísland í lifandi myndum ) w swoim filmie z dumą ukazywał rozwijającą się stolicę, pełną idyllicznego piękna wieś, trudne warunki pracy dzielnych rybaków oraz cuda ascetycznej natury. Pionierski film Guðmundssona, który zamknie polską retrospektywę islandzkiego kina, okazał się wielkim hitem, pod względem liczby sprzedanych biletów konkurującym z nakręconą cztery lata wcześniej przez pochodzącego z Danii Gunnara Sommerfeldta adaptacją islandzkiej książki Ludzie z Borg Gunnara Gunnarssona. Niestety, nienajlepsza kondycja finansowa państwa związana z kryzysem z lat 30. XX wieku nie sprzyjała powstawaniu następnych pełnometrażowych produkcji, przez co kolejne dwadzieścia lat historii islandzkiego kina nie obfitowało w premiery obrazów realizowanych na wyspie przez jej mieszkańców. Sytuacja nieco polepszyła się pod koniec kolejnej dekady, kiedy to w 1944 roku kraj zdobył w końcu pełną niepodległość. W roku 1950 Óskar Gíslason nakręci historię dla dzieci, wykorzystującą wątki z nordyckich podań i mitów pt. Ostatnia farma w dolinie ( Síðasti bærinn í dalnum ). Obraz ten został wybrany do sekcji dziecięcej naszej retrospektywy, jako jeden z najbardziej lubianych przez Islandczyków filmów. Okres powojenny to także czas stworzenia pierwszej państwowej instytucji produkcyjnej. Powołana do życia już w 1949 roku Edda (instytucja o wdzięcznej nazwie, zapożyczonej od najważniejszego islandzkiego tekstu kultury, będąca odpowiednikiem naszego PISF-u) miała wspierać realizację marzeń o własnej kinematografii poprzez nadzór i finansowanie filmów kręconych na wyspie przez Islandczyków i dla Islandczyków. Ostatecznie realia jej działalności okazały się nieco inne. Oparta na fabule książki islandzkiego noblisty Halldóra Laxnessa Salka Valka (1954) została nakręcona w języku szwedzkim przez Szweda Arne Mattsona. Również druga adaptacja popularnej na wyspie powieści Dziewczyna Gogo ( 79 af stöðinni ) była dziełem twórcy spoza wyspy. Stworzył ją duński reżyser Erik Balling. Tym razem jednak w filmie wystąpili lokalni aktorzy, a w dialogach użyto islandzkiego języka. Oba dzieła spotkały się zresztą ze świetnym przyjęciem. Nie do końca zatem wiadomo, dlaczego kolejne dwadzieścia lat w historii islandzkiego kina pozostało niezapisaną białą kartą. Badacze tamtejszej kultury wskazują niekiedy na wzrastającą rolę nowopowstałej telewizji, dla której łatwiej i taniej można było produkować filmy

13 What do we long for? Dreams about an own cinematography The origin of the cinematographic adventure of Iceland is symbolically dated to the beginning of the XX century. It was then when guests from Norway and Denmark arrived at the island, wishing to preserve on the film print the unusual lay of the northern land and to present to the Europeans the people living there. However, during the first fifty years of the XX century, only few Icelandic artists fulfilled their dreams of creating their own cinema. One of the first natives to undertake the task of documenting the life on Iceland for years was the photographer Loftur Guðmundsson. Author of Ísland í lifandi myndum (1925) proudly presented the development of the capital Reykjavik, the idyllically beautiful countryside, harsh conditions of work of bravehearted fishermen and ascetic wonders of nature. This pioneering film, that will close our retrospective, turned out to be a blockbuster, and, as for the number of tickets sold, it could be compared to the filmed adaptation of the Icelandic book Af Borgslaegtens historie by Gunnar Gunnarsson, shot four years earlier by a Dane Gunnar Sommerfeldt. Unfortunately, the run of the mill financial condition of the state, connected with the crisis of the 30-ties, did not favor the creation of next feature length productions. For the following twenty years scarcely a few films made by Icelanders appeared. The situation improved a bit towards the end of the next decade, when, in 1944, the country gained independence. In 1950 Óskar Gíslason, shot a story for children, full of myths and sagas, titled Síðasti bærinn í dalnum. We show the film in the kids section of our retrospective, as it belongs to the most favorite films of the Icelanders, the adult ones including. The postwar period is also a time when the first state film institution was created in Iceland. It was Edda (the equivalent of the Polish Film Insitute), launched in 1949, named after the most important literary text of Iceland. Edda s mission was to support the fulfillment of dreams about the Icelandic cinematography via supervision and financing of films made in Iceland and for the Icelanders. However, the reality turned out to be different. Based on the book by the Icelandic Nobel prizewinner Halldór Laxness Salka Valka (1954), the adaptation was shot in Swedish by a Swede Arne Mattson. Another adaptation of a popular novel 79 af stöðinni was made by a non- Icelander a Dane Erik Balling. However, in this film local actors were engaged and the language of the film was Icelandic. Both movies were very welcome by the public. Thus it is quite ambiguous why the next twenty years of the Icelandic cinematography are actually empty pages. Experts point to the fact that it is due to the growing role of the newly created television that enabled filmmakers to produce films cheaper and easier

14 Za czym tęsknimy? Nostalgiczne próby przywoływania przeszłości Kolejne obrazy kinowe zaczęto realizować w Islandii dopiero w latach osiemdziesiątych XX w, głównie dzięki powołanemu do życia w 1978 roku Krajowemu Funduszowi Filmowemu. Wskrzeszona kinematografia znów miała służyć idei wzmacniania tożsamości narodowej. W tym celu postanowiono zaprezentować na ekranach kin wielkie tematy literackie. Jednym z nich było przeciwstawianie sielskich obrazów wsi wizjom miejskiego zepsucia. Różne interpretacje tej antynomii odnajdziemy już w filmach z 1980 roku, stworzonych przez Ágústa Guðmundssona i Hrafna Gunnlaugssona. Oparty na powieści Indriðiego G. Þorsteinssona obraz Ziemia i synowie ( Land og synir ) to produkcja, której akcja została osadzona w latach 30. XX wieku. Fabuła dzieła Guðmundssona podkreśla uroki życia zgodnego z naturą. Jednak sugestywnie ukazany na ekranie kryzys finansowy stawia rolników w trudnej sytuacji. Główny bohater filmu ostatecznie sprzeciwia się woli zmarłego ojca i opuszcza farmę, aby szukać szczęścia w Reykjavíku. Z kolei Ojcowizna ( Óðal feðranna ) Hrafna Gunnlaugssona zawiera silne podteksty lewicowe i konserwatywne. Ukochana przez Islandczyków ziemia przodków jest tutaj wyprzedawana bogaczom z Niemiec, a farmerzy nie są w stanie utrzymać się z pracy własnych rąk. Obie produkcje okazały się wielkimi sukcesami komercyjnymi. Charakterystyczny dla kinematografii lat 80. XX wieku motyw ziemi ojców oraz popularny w islandzkiej kulturze wątek konfliktu pokoleń w różny sposób reinterpretują także obrazy pokazywane w ramach projektu. Nominowane do Oscara Dzieci natury ( Börn náttúrunnar, 1991) są wzruszającą refleksją nad ponowoczesnymi procesami zapominania o tradycji. Główni bohaterowie filmu Friðrika Þóra Friðrikssona nie potrafią odnaleźć się w konsumpcyjnym społeczeństwie końca XX wieku. Opuszczają więc niegościnny Reykjavik, wyruszając w podróż, która zaprowadzi ich w nieznane. Z kolei ponury bohater nakręconego dwadzieścia lat później, nagrodzonego na wielu festiwalach Wulkanu ( Eldfjall, 2011) Rúnara Rúnarssona, choć światopoglądowo bliski percepcji współczesności z Dzieci natury, będzie musiał zmierzyć się z problemami, które mają niewiele wspólnego z perspektywą postrzegania Islandii jako magicznej krainy sag i elfów. Film Rúnarssona porusza bowiem nie tylko wątek kryzysu autorytetu osoby ojca, lecz również zabiera głos we wzbudzającej wielkie emocje kwestii legalizacji eutanazji

15 What do we miss? Nostalgic attempts to evoke the past Subsequent films began to appear in Iceland only in the 80-ties of XX century, mainly thanks to the launch of The National Film Fund, created in Revived cinematography was again to serve the idea of strengthening the national identity of Icelanders. Therefore big literary themes were chosen as the basis for cinema. One of them was opposing pastoral countryside scenes with the visions of urban corruption. Various representations of this antonymy may be found in the film from the 80-ties, shot by Ágúst Guðmundsson and Hrafn Gunnlaugsson. The action, based on the novel by Indriði G. Þorsteinsson Land og synir (Land and Sons), takes place in the 30- ties of XX century. The plot underlines the pleasures of living in the country, in harmony with nature. Still, a suggestively shown financial crisis makes the farmers face tough situation. The main hero opposes his dead father s will and leaves the country for Reykjavík, to try to find happiness there. Another film, Father s Estate (Óðal feðranna) by Hrafn Gunnlaugsson, contains substantial leftist and conservative elements. The father s land, a notion beloved by the Icelanders, is sold out to rich Germans, and the farmers are unable to earn their lives even working hard. Both films were commercial successes. The motive of the father s land, characteristic for the Icelandic cinema of the 80-ties, and the generation gap problem are also represented in the film we have in our review. Oscar nominated Children of Nature (1991) are a touching reflection on the postmodern phenomenon of forgetting the tradition. Main heros of Friðrik Þór Friðriksson s film can not adapt to the consumerist society of the end of the XX century. So they leave inhospitable Reykjavik and set off a journey to the unknown. Then, the gloomy protagonist of Volcano ( Eldfjall, 2011), a film shot twenty years later and awarded at numerous festivals, though close to Children of Nature in his oulook on life, has to face problems that have nothing in common with presenting Iceland as the magic land of elves and sagas. As Rúnarsson s film deals not only with the crisis of the father figure but also touches the controversial question of euthanasia

16 Co nas śmieszy? Różne oblicza wyspiarskiego humoru Lata osiemdziesiąte to także czas królowania na islandzkich ekranach komedii. Do dzieł z tego okresu należy między innymi obraz Na topie ( Með allt á hreinu, 1982) Ágústa Guðmundssona. Ta do dziś popularna na wyspie komedia muzyczna opowiada o współzawodnictwie dwóch grup pop-rockowych, które wyruszają na tournée po prowincji. Wystąpiły w nim między innymi członkinie popularnego na początku lat osiemdziesiątych dziewczęcego zespołu Grýlurnar. Obraz Guðmundssona okazał się jednym z największych sukcesów komercyjnych w Islandii i doczekał się także nakręconej prawie dwadzieścia lat później kontynuacji. Natomiast bardziej zrozumiałe dla polskich odbiorców poczucie humoru odnajdziemy w drugim kultowym obrazie, który wybraliśmy do naszego przeglądu. Jest nim nakręcony w 1992 roku Pilot (znany w ojczyźnie pod bardziej wymownym tytułem Sódóma Reykjavík ) Óskara Jónassona. To kolejne dzieło ukazujące w krzywym zwierciadle islandzką scenę muzyczną oraz z przymrużeniem oka prezentujące wyspiarskie fascynacje amerykańską popkulturą. Zabawnie ukazani w nim przedstawiciele subkultury punkowej muszą stawić czoła lokalnemu podziemiu przestępczemu, którego członkowie marzą o statusie gangsterskich gwiazd z Hollywood. W tym miejscu warto także wspomnieć, że wykorzystany w Na topie motyw podróżowania po Islandii zostanie jeszcze kilkukrotnie przedstawiony w komediach z elementami kina drogi. Do najciekawszych obrazów w tej kategorii należą m.in. filmy: Poza rozkładem ( Stuttur Fraki, 1993) Gísli Snæra Erlingssona oraz Zimny dreszcz ( Á köldum klaka, 1995) Friðrika Þóra Friðrikssona, a także prezentowany w ramach projektu obraz Zaraz wracam ( Skrapp út, 2008) Sólveig Anspach. W każdym z nich spotykamy obcokrajowców, którzy mają okazję podziwiać liczne atrakcje turystyczne wyspy. W pierwszej dekadzie XXI wieku bardzo popularną koncepcją fabularną stanie się także wyśmiewanie prowincjonalnych cech charakteru Islandczyków oraz humorystyczne piętnowanie niedojrzałości tamtejszych mężczyzn. Tego typu wątki pojawiają się w wielu czarnych komediach. Odnajdziemy je między innymi w pokazywanych w naszej retrospektywie obrazach Islandzkie marzenie ( Íslenski draumurinn, 2000) i Ktoś taki jak ja ( Maður eins og ég, 2002) Róberta I. Douglasa, a także w nowszej, świetnie przyjętej kinowej kontynuacji trzech popularnych seriali telewizyjnych pt. Pan Bjarnfreðarson ( Bjarnfreðarson, 2009) Ragnara Bragasona. Bragason to zaś autor, z którego filmowego dossier wybraliśmy aż cztery obrazy tragikomiczne filmy Fiasko ( Fíaskó, 2000) i Metalówa ( Málmhaus, 2013) oraz dramaty ze znakomitej dylogii Dzieci (Börn, 2006), Rodzice (Foreldrar, 2008)

17 What amuses us? Different faces of the Icelandic humor The 80-ties of the XX century are also the times of comedy in the Icelandic cinema. The example here is On Top (Með allt á hreinu, 1982) by Ágúst Guðmundsson. This popular even today music comedy tells the story of the competition of two pop-rock bands, which set off the tour around the countryside. A popular in the 80-ties Grýlurnar girls band played in the film, which turned out one of the greatest commercial hits in Iceland ever. To such extent that a sequel was shot almost twenty years later. The sense of humor which is more familiar to us, may be found in another cult movie from 1992, that we have in our review. It is Remote Control (a more meaningful Icelandic title is Sódóma Reykjavík ) by Óskar Jónasson. This is another movie that shows the Icelandic music scene in a distorted mirror and tells about the Icelanders fascination with American popular culture with tongue in cheek. Punk culture representatives, shown in an amusing way, have to face the local underworld, the members of which dream of becoming gang stars in Hollywood. It is worth to mention that the motive of traveling along Iceland, used in On Top, is reinterpreted in a few more comedies with elements of road movie. Two of the most interesting titles here are films like: Stuttur Fraki (1993) by Gísla Snær Erlingsson, Cold Fever ( Á köldum klaka, 1995) by Friðrik Þór Friðriksson, and Back soon ( Skrapp út, 2008) by Sólveig Anspach, presented in our review. In each of the films we meet foreigners who are impressed by numerous tourist attractions of the island. In the first decade of the XXI it became frequent to ridicule parochial traits of the Icelanders character and to humorously revile the immaturity of the island s men. Such elements appear in black comedies, for example in The Icelandic Dream (Íslenski draumurinn, 2000) included in our programme, in A Man like Me (2002) by Róbert I. Douglas, and in more recent, very warmly welcome continuation of popular television series Mr. Bjarnfreðarson ( Bjarnfreðarson, 2009) by Ragnar Bragason. We selected four films of Bragason a comedy/drama Fiasko (2000) and Metalhead (Málmhaus, 2013), and the drama dilogy Children (Börn, 2006) and Parents (Foreldrar, 2008)

18 Czego się boimy? Mroczny panteizm, fatum i milczący Bóg Kolejnym ważnym tematem w kinie islandzkim, który nie mógł zostać pominięty w programie Ultima Thule, jest specyficzny stosunek wyspiarzy do otaczającej ich przyrody. Połączenia lęku i wiary w cudowną, ale i przerażającą potęgę natury zdominowały wiele tamtejszych tekstów kultury. W kinematografii Północy szczególną rolę wyznaczono postaciom rybaków i marynarzy, których zmagania z dzikim żywiołem odnajdziemy już w nakręconym w 1949 dokumencie Wielka akcja ratunkowa w Látrabjargu ( Björgunarafrekið við Látrabjarg ) Óskara Gíslasona, który dzięki przeglądowi będzie można zobaczyć w Polsce. Również kino współczesne powróci do eksploracji tego ważnego motywu. Okrutne fatum prześladuje m.in. bohaterów filmu Białe wieloryby ( Skytturnar, 1987) Friðrika Þóra Friðrikssona oraz bohaterkę obecnego w ramówce Ultima Thule obrazu pt. Ingaló (1992) Ásdís Thoroddsena. Z kolei tragiczna wymowa wybranego także dla polskiej widowni Wiru ( Brim, 2010) Árniego Ásgeirssona służy nie tylko dekonstrukcji heroizowanych postaci wilków morskich, lecz również zawiera odnośniki do najnowszej historii kraju. Fatalne skutki wypłynięcia filmowego okrętu na niegościnne wody można bowiem także odczytać jako metaforę finansowego kryzysu, którego doświadczyli wyspiarze w 2008 roku. Lęk przed okrutną matką naturą odnajdziemy też w obrazach niezwiązanych z morską tematyką. Noi Albinoi ( Nói albinói, 2003), głośny pełnometrażowy debiut Dagura Káriego, w swojej fabule wykorzystuje motyw katastrofy, która rzeczywiście dotknęła malutkie miasteczko położone w rejonie północno-zachodnich fiordów. Marzący o ucieczce na tropikalną wyspę nastolatek w kilku scenach zdaje się wręcz podświadomie wyczuwać grożące mieszkańcom osady niebezpieczeństwo. Do podobnie tragicznego wydarzenia powraca również powstałe rok później, pokazywane w kategorii czego się boimy?, Zimne światło ( Kaldaljós ) Hilmara Oddssona. Ten obraz o wiele wyraźniej jednak eksponuje wątki nadnaturalne dodatkowo łącząc je z panteistycznym postrzeganiem natury. To także wzruszająca opowieść o niedopasowaniu społecznym, poszukiwaniu miłości i pokonywaniu traum z przeszłości

19 What are we afraid of? Dark pantheism, fate and the silent God Another important topic, that couldn t be omitted in the Ultima Thule programme, is the specific attitude of the islanders to nature around them. Combination of fear and belief in wonderful, but also terrifying power of nature are dominant in many literary texts. Very special for the Icelandic cinema are the figures of fishermen and sailors, whose struggling against wide element may be found already in a documentary from 1949 Björgunarafrekið við Látrabjarg by Óskar Gíslason. The film is also included in our review. Contemporary cinema has also come back to the exploration of this important motive. Heros of Skytturnar (1987) by Friðrik Þór Friðriksson, and the heroin of Ingaló (1992) by Ásdís Thoroddsen are haunted by the cruel fate. The tragic message of Brim (2010) by Árnie Ásgeirsson serves not only to deconstruct the hero-like figures of sea dogs but also refers to the most recent history of Iceland. The disastrous effects of sailing of the ship to the inhospitable waters may be interpreted as the metaphor of the financial crisis from The fear of the cruel mother nature is also found in the films that do not touch the sea topics. Noi Albinoi ( Nói albinói, 2003), a famous feature length debut of Dagur Kári, tells about the disaster, which really happened in a smal town in the north-western fiords. A teenager dreaming of the escape to a tropical island in some scenes seems to subconsciously sense the danger that the villagers are about to face. A similarly tragic event is depicted in Cold Light ( Kaldaljós ) by Hilmar Oddsson, a film from 2004, presented in our review, too. However, this movie puts more attention to supernatural elements, that testify to the pantheistic view of nature. It is also a moving story of the social mismatch, about the search for love and the overcoming traumas from the past

20 Co nas oburza? Islandzki kryminał i bolączki ponowoczesności Kolejnymi gatunkami intrygująco powiązanymi z krytyką społeczną są filmowe kryminały oraz dramaty. Już pionierska, niedawno odrestaurowana i otwierająca retrospektywę islandzkiego kina, Mordsaga ( Morðsaga, 1979) Reynira Oddssona odważnie piętnuje przemoc w rodzinie. Niestety, kolejne islandzkie obrazy z końca lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych starały się, z różnym skutkiem, naśladować poetykę filmów z USA i Wielkiej Brytanii. O wiele ciekawsze kinowe opowieści kryminalne powstaną dopiero w pierwszej dekadzie XX wieku. Wśród nich warto wymienić obraz Bagno (2006), który jest adaptacją znakomitej powieści Arnaldura Indriðasona nakręconą przez Baltasara Kormákura. Scenariusz tego filmu znów piętnuje bolączki społeczne, takie jak przemoc wobec kobiet, rozpad więzi rodzinnych, przestępstwa na tle seksualnym, a także atakuje oznaki ksenofobii. Z najnowszych produkcji kryminalnych warto zaś polecić obrazy wchodzące w skład obecnej w naszym przeglądzie policyjnej dylogii Państwo w państwie (2011, 2014) Olafa Johannessona. Jej fabuła bezpardonowo uderza w nieefektywność i skorumpowanie islandzkiej policji, znów przywołując lęk przed imigrantami. Osobną kategorią, sugestywnie wyrażającą oburzenie palącymi problemami społecznymi, są kinowe produkcje zawierające refleksje na temat różnych form przemocy wobec kobiet. Bohaterki wybranych przez nas filmów: Śmiech mewy ( Mávahlátur, 2001) Ágústa Guðmundssona i Veðramót (2007) Guðný Halldórsdóttir z ofiar męskiej żądzy potrafią przekształcić się w skuteczne mścicielki. W pierwszym przypadku taka postawa zostaje ukazana w ironicznej optyce zabawy konwencją neo-noir, w drugim filmie mamy zaś do czynienia z przedstawieniem tragedii, której nikt nie jest w stanie powstrzymać

21 What makes us outraged? Icelandic criminals and sufferings of postmodernity Zakończenie: Wszystko na sprzedaż? Film criminals and dramas are the genres interestingly connected with social criticism. Already the pioneer, recently remastered Mordsaga ( Morðsaga, 1979) by Reynir Oddsson, opening our review, bravely condemns the family violence. Unfortunately, the following Icelandic movies from the 80-ties and the 90-ties of the XX century, were trying, with different results, to imitate the poetics of American and British films of the time. More interesting criminal stories were created as late as in the first decade of the XXI century. One of them is The Marsh (Myrin, 2006), an adaptation of the novel by Arnaldur Indriðason made by Baltasar Kormákur. The screenplay of the movie condemns such social problems as family violence, sexual offences, crisis in family relations and xenophobic aversion towards the others. As for the most recent criminal stories included in our review I woud recommend a dylogy City State (2011, 2014) by Olaf Johannesson. The screenplay fiercely criticizes the impotence and corruption of the police, again, referring to the fear of immigrants. A special category of films are those, which explicitly tell about the outrageous social problems, dealing with various forms of violence against women. Heroins of the films we ve selected: Seagull s Laughter ( Mávahlátur, 2001) by Ágúst Guðmundsson and Quiet Storm ( Veðramót, 2007) by Guðný Halldórsdóttir can transform from victims of the male lust to successful avengers. In the first case the heroin is portrayed in the ironical optics of idling with the neo-noir convention, and in the second film we deal with tragedy, that is inevitable. Przytoczone powyżej przykłady wybranych nurtów tematycznych i najciekawszych naszym zdaniem gatunków islandzkiej kinematografii oczywiście nie wyczerpują jej bogactwa. Od kilku lat tamtejszy przemysł filmowy wykorzystuje także inne sposoby promowania własnej kultury i dziedzictwa za pomocą ruchomych obrazów. Podwyższone kwoty zwrotu podatku dla inwestorów z zagranicy skutecznie kuszą amerykańskich producentów i twórców do wykorzystywania specyfiki islandzkich plenerów w kinie i telewizji. Rozpoznawalne wyspiarskie pejzaże odnajdziemy między innymi w takich obrazach jak: Prometeusz ( Prometheus, 2012) Ridleya Scotta, Noe: Wybrany przez Boga ( Noah, 2014) Darrena Aronofskiego, Interstellar (2014) Christophera Nolana, a także w popularnym również w Polsce serialu HBO pt. Gra o tron. Fakt ten nie oznacza jednak, że islandzcy twórcy porzucili ambitne plany podboju zagranicznych ekranów. Pokazywany na wielu międzynarodowych festiwalach obraz Życie na kredycie ( Vonarstræti, 2014) Baldvina Zophoníassona (który można obejrzeć w sekcji naszego przeglądu Co nas smuci? ), nagrodzony w Cannes film Islandzka opowieść ( Hrútar 2015) Grímura Hákonarsona, czy wreszcie udany powrót do lokalnej tematyki Dagura Káriego w filmie Fúsi (2015), to przykłady produkcji dających nadzieję na coraz efektywniejsze pokonywanie skutków niedawnego kryzysu i dalszą popularyzację tej mało znanej kinematografii. Sebastian Jakub Konefał 40 41

22 The ending: Everything for sale? Filmy / Movies Obviously, the above mentioned examples of the selected thematic trends and, in our opinion, the most interesting genres of the Icelandic cinema are just a part of the whole entity. For several years the Icelandic film industry has made use of other ways of promoting its own culture and heritage by means of the moving images. Raised quotas of the tax return for foreign investors are really tempting for American authors and producers to make use of the Icelandic landscapes in cinema and television. Characteristic Icelandic views may be found in such movies as Prometheus (2012) by Ridley Scott, Noah (2014) by Darren Aronofski, Interstellar (2014) by Christopher Nolan, and in, popular also in Poland, an HBO Game of Thrones series. up ambitious plans of conquering foreign screens. Life in a fishbowl (Vonarstræti, 2014) by Baldvin Zophoníasson, presented at many foreign festivals (and included in our review in the What saddens us? section), awarded in Cannes Hrútar (2015) by Grímur Hákonarson, or Virgin Mountain (Fusi, 2015) - a succesful comeback to local themes by Dagur Kári, are examples of the productions that leave hope for gradually more effective fight with the results of the recent crisis and to further intense popularization of this scarcely known cinema of Iceland. Sebastian Jakub Konefał However, this doesn t mean that Icelandic artists gave 42

23 Dla dzieci / For kids Brak zasięgu No Network (Duggholufólkið) 83 min., Islandia / Iceland 2007 reż. i scen.: Ari Kristinsson; zdj.: Kjell Vassdal; wyk.: Margrét Ákadóttir, Þórdís Hulda Árnadóttir, Árni Beinteinn Árnason, Erlendur Eiríksson, Brynhildur Guðjónsdóttir dir. and screenplay: Ari Kristinsson; camera: Kjell Vassdal; cast: Margrét Ákadóttir, Þórdís Hulda Árnadóttir, Árni Beinteinn Árnason, Erlendur Eiríksson, Brynhildur Guðjónsdóttir Kalli, chłopiec mieszkający z matką na przedmieściach Reykjavíku, żyje w świecie nierzeczywistych postaci, bohaterów z telewizji, kina i gier komputerowych. Spędzając święta z ojcem i jego nową rodziną na farmie położonej na dalekiej północy, zostaje nagle wyrwany ze świata, w którym dotychczas żył i zmuszony do podjęcia wyzwań realnego życia. Wkrótce chłopiec ma dość wiejskich realiów i mimo surowej zimy postanawia uciec. Walczy z zamiecią, błąka się, bez zasięgu w komórce... Kalli, a young boy who is brought up by a single mother in the suburbs of Reykjavík, thrives in the world of imaginary characters, in a world where he gets most of his life experiences through screens: movies, television shows and computers. When he is sent to spend Christmas with his father and his fathers new family, far up north at a remote and isolated farm, the story takes him out of that world and puts him in one where he has to fight real life challenges. He soon gets enough of the countrysides reality and decides to run a way in the middle of the winter, only to be hit harder by reality. He finds him self lost in a blizzard with no connection on his mobile phone

24 Za czym tęsknimy? / What do we miss? Duszpasterstwo pod lodowcem Under The Glacier (Kristnihald undir Jökli) 91 min., Islandia / Iceland 1989 reż.: Guðný Halldórsdóttir; scen.: Gerald Wilson; zdj.: W.P. Hassenstein; wyk.: Sigurður Sigurjónsson, Baldvin Halldórsson, Margrét Helga Jóhannsdóttir, Kristbjörg Kjeld, Helgi Skúlason Film odtwarza przebieg tajnej misji emisariusza Narodowego Kościoła Islandii, który przybywa do probostwa położonego u podnóża lodowca Snæfellsjökull, aby sporządzić raport na temat odbywających się tam niepokojących praktyk religijnych. Obraz Guðný Halldórsdóttir jest adaptacją satyrycznej książki napisanej przez jej ojca Halldóra Kiljana Laxnessa. Islandzki noblista w swojej powieści ośmiesza m.in. lokalne wierzenia w elfy, fascynacje nowymi ruchami religijnymi, wyspiarski nacjonalizm oraz iberoamerykańską poetykę realizmu magicznego. Wszystko to ukazano zaś w oparach absurdalnego żartu, który pomimo upływu lat wdzięcznie ukazuje specyfikę islandzkiego poczucia humoru. dir.: Guðný Halldórsdóttir; screenplay: Gerald Wilson; camera: W.P. Hassenstein; cast: Sigurður Sigurjónsson, Baldvin Halldórsson, Margrét Helga Jóhannsdóttir, Kristbjörg Kjeld, Helgi Skúlason The film depicts the secret mission of the emissary of The National Church of Iceland, who arrives at the parish at the foot of the Snæfellsjökull glacier, to write down a report on some alarming religious observances taking place there. Guðný Halldórsdóttir s movie is an adaptation of a satirical book written by her father Halldór Kiljan Laxness, a Nobel prizewinner. In his novel the author ridicules the local elves s cult, fascination with new religious trends from abroad, Icelandic nationalism and the Ibero-American poetics of the magical realism. All that is flavored by absurd jokes, which, regardless of the flow of time, gracefully show the peculiarity of the Icelandic sense of humor

25 Co nas smuci? / What makes us sad? Dzieci Children (Börn) 93 min., Islandia / Iceland 2006 reż.: Ragnar Bragason; scen.: R. Bragason, Nína Dögg Filippusdóttir, Gísli Örn Garðarsson, Ólafur Darri Ólafsson; zdj.: Bergsteinn Björgúlfsson; wyk.: Gísli Örn Garðarsson, Nína Dögg Filippusdóttir, Ólafur Darri Ólafsson, Andri Snær Magnason, Hanna María Karlsdóttir dir.: Ragnar Bragason; screenplay: R. Bragason, Nína Dögg Filippusdóttir, Gísli Örn Garðarsson, Ólafur Darri Ólafsson; camera: Bergsteinn Björgúlfsson; cast: Gísli Örn Garðarsson, Nína Dögg Filippusdóttir, Ólafur Darri Ólafsson, Andri Snær Magnason, Hanna María Karlsdóttir Fabuła filmu skupia się na historiach trzech osób: chorego psychicznie Marino, pozostającego w konflikcie z prawem Garðara oraz jego byłej żony, która samotnie wychowuje ich syna, Gudmunda. Podobnie jak w debiutanckim filmie Fíaskó, losy bohaterów Bragasona łączą się ze sobą. I choć fabuła w tym przypadku nie posiada tak wyraźnie zarysowanego zamknięcia, to proces niełatwego konstruowania jej misternie splątanych wątków znów utwierdzi widzów w przekonaniu, że życiem głównych bohaterów rządzą tajemnicze siły. The film is a story of three: mentally ill Marino, Garðar, who has fallen foul of the law and his ex-wife, who takes care of their son Gudmund. Similarly as in Bragason s debut Fíaskó, lives of the characters intertwine. Even though the plot doesn t have as defined closure as in Fiasko, the fates of the characters, intricately interwoven, testify to the fact that their lives are influenced by supernatural forces

26 Co nas wzrusza? / What moves us? Dzieci natury Children of Nature (Börn náttúrunnar) 85 min., Islandia / Iceland 1991 reż.: Friðrik Þór Friðriksson; scen.: F. Þór Friðriksson, Einar Guðmundsson; zdj.: Ari Kristinsson; wyk.: Bruno Ganz, Egill Ólafsson, Sigríður Hagalín, Tinna Gunnlaugsdóttir, Rúrik Haraldsson dir.: Friðrik Þór Friðriksson; screenplay: F. Þór Friðriksson, Einar Guðmundsson; camera: Ari Kristinsson; cast: Bruno Ganz, Egill Ólafsson, Sigríður Hagalín, Tinna Gunnlaugsdóttir, Rúrik Haraldsson W swoim drugim pełnometrażowym filmie fabularnym Friðriksson porusza do dziś niezbyt popularny w kinematografii temat, jakim jest miejsce, rola oraz status społeczny starszych ludzi w społeczeństwie konsumpcyjnym. Þorgeir (Gísli Halldórsson) i Stella (Sigríður Hagalín) uciekają z domu opieki, aby po raz ostatni w życiu poczuć wolność. Marzeniem kobiety jest pochówek w dzikiej ziemi. Fabuła filmu kilkukrotnie ociera się o sferę sacrum, nawiązując między innymi do dawnych islandzkich wierzeń oraz symboliki chrześcijańskiej. In his second feature length film Friðriksson touches a theme that is not very popular in today s cinema, that is the place, social status and role of old people in the consumerist society. Þorgeir (Gísli Halldórsson) and Stella (Sigríður Hagalín) escape from the home for the elderly to get the feeling of freedom for the last time. Stella s dream is to be buried in the wild land. Several times the film touches the sacrum, corresponding with old Icelandic beliefs and Christian symbols

27 Czego pragniemy? / What do we long for? Fiasko Fiasco (Fíaskó) 92 min., Islandia / Niemcy/ Dania Iceland / Germany / Denmark 2000 reż. i scen.: Ragnar Bragason; zdj.: August Jakobsson; wyk.: Margrét Ákadóttir, Silja Hauksdóttir, Ólafur Darri Ólafsson, Eggert Þorleifsson, Róbert Arnfinnsson dir. and screenplay: Ragnar Bragason; camera: August Jakobsson; cast: Margrét Ákadóttir, Silja Hauksdóttir, Ólafur Darri Ólafsson, Eggert Þorleifsson, Róbert Arnfinnsson W obrazie użyto formuły wielowątkowej opowieści. Jednym z bohaterów filmu jest dwulicowy pastor, z zapałem wydający pieniądze swoich parafian na seksualne igraszki z prostytutkami. Niesfornego duszpasterza będzie próbowała wyciągnąć z poważnych kłopotów jego rezolutna gosposia, której losy są tematem drugiego wątku filmu. Kolejnymi intrygującymi postaciami są tutaj: samotny emeryt, marzący o romansie z chorującą na chorobę Alzheimera podstarzałą gwiazdą kina oraz jego uwikłana w miłosny trójkąt wnuczka. Bragason w mistrzowski sposób splata ze sobą historie ludzi, bawiąc się ich przeznaczeniem. The story of the film has several plots. One of the heros is a two-faced pastor, willingly spending the money of his parishioners on having fun with prostitutes. The unruly pastor will get in serious trouble and his housekeeper will try to save him. And it is her who is the main character of the second plot. Next intriguing figures are: a lonely pensioner dreaming of a romance with a middleaged film star suffering from Alzheimer disease and Bragason his grand daughter, entangled in a love triangle. The film brilliantly intertwines human lots-playthings of the destiny

28 Co nas bawi? / What amuses us? Gnarr (Gnarr) 93 min., Islandia / Iceland 2010 reż.: Gaukur Úlfarsson; zdj.; Bjorn Ofeigsson; wyk.: Jón Gnarr dir.: Gaukur Úlfarsson; camera; Bjorn Ofeigsson; cast: Jón Gnarr Obraz Úlfarssona śledzi poczynania kontrowersyjnego aktora komediowego i performera Jóna Gnarra. Prześmiewcza kampania powołanej przez niego do życia Najlepszej Partii (Besti flokkurinn) zaczęła się od organizowanych przez bohatera filmu happeningów, kąśliwie kpiących z polityków. Kamera towarzyszy Gnarrowi i jego najbliższym współpracownikom w czasie pracy nad prowokacyjną akcją wyborczą, demaskując manipulacyjne techniki, które towarzyszą tego typu działaniom. Z czasem akcje ugrupowania dowcipnisiów zaczynają nabierać coraz poważniejszego charakteru. Wkrótce tytułowy bohater będzie musiał dokonać poważnego wyboru. Úlfarsson s film is a portrait of a controversial comic actor and performer Jón Gnarr. A mocking campaign of The Best Party (Besti flokkurinn) founded by him was started with happenings ridiculing politicians. The camera follows Gnarr and his mates while working on the provocative election event, aimed at unmasking manipulative techniques used by the politicians. With time the originally funny actions of the jokers team gradually become more serious. Soon the main hero will have to make an important choice