KRAJ KRALOWEHRADECKI KARKONOSZE. Karkonosze i Śnieżka

Transkrypt

1 PL KRAJ KRALOWEHRADECKI KARKONOSZE Karkonosze i Śnieżka

2 Jakub jaros, CC BY-SA 3.0 1

3 Karkonosze to góry, które w Czechach charakteryzuje słowo NAJ. Są one najwyższym, najchętniej odwiedzanym pasmem kraju, jedynymi górami o charakterze alpejskim, szczycącym się ogromną rozmaitością przyrody. Znajdziemy tu strome kary kotły lodowcowe, rozłożyste górskie łąki, skalne turnie i malownicze doliny usiane drewnianymi domkami. Możemy wsłuchać się w huk wodospadów i tajemniczą ciszę bagnisk i torfowiskowych oczek wodnych. Górom tym oczywiście króluje majestatyczna Śnieżka, wyniośle doglądająca swych włości. Karkonosze są najwyższym pasmem górskim w Czechach. Ich nieposkromione piękno i zróżnicowane krajobrazy wprawiają w zachwyt każdego gościa. Atrakcyjność Karkonoszy zapewnia nie tylko niecodzienna przyroda. Ich malowniczość uzupełnia oryginalne budownictwo ludowe, którego liczne przykłady zdobią wioski podgórza i rozsiane wysokogórskie przysiółki. 1 Wodospad Panczawy najwyższy wodospad w Republice Czeskiej (148 m). Malá Úpa dominantą górskiej wioski jest kościół św. Piotra i Pawła, który został zbudowany dzięki cesarzowi Józefowi II (w 1791 r. był najwyżej położonym kościołem w Czechach). 2 1

4 3 4 2 Wieża widokowa Žalý znajduje się na wzniesieniu Přední Žalý 1019 m n. p. m. Z tarasu widokowego przy dobrej pogodzie widać okoliczne Karkonosze, a także szczyty: Ještěd, Bezděz, Ralsko, Trosky, Kozákov czy Zvičina Jilemnice Ciekawska uliczka (Zvědavá ulička) Wyjątkowy zbiór architektury ludowej z 1788 r. Warto zauważyć, że każdy kolejny budynek jest przesunięty o jedną oś okienną, dzięki czemu każdy z okna swojego domu dokładnie widział, co dzieje się na rynku.

5 Karkonosze stanowią najpopularniejszy cel wypraw na ferie zimowe w całych Czechach. Na amatorów zimowych szaleństw czeka tu szeroki wachlarz stoków zjazdowych wszystkich stopni trudności, góry są poprzecinane gęstą siecią narciarskich tras biegowych, w ośrodkach górskich niedawna powstały także parki zabaw zimowych. Karkonosze można również określić jako raj wodospadów. Znajduje się tu na jednym obszarze największa liczba wodospadów w całych Czechach, wiele z nich fascynuje swą wysokością i potęgą masy wodnej. Oprócz najwyższych wodospadów w Czechach znajdziemy tu także uważany za najpiękniejszy Pančavský vodopád (Wodospad Panczawy). NAJpiękniejszy widok panoramiczny w Karkonoszach rozpościera się z wieży widokowej Přední Žalý. Jest to jedyna kamienna wieża widokowa w Karkonoszach. NAJbardziej wyjątkowy przykład karkonoskiej drewnianej zabudowy przedmiejskiej znajdziemy przy ulicy Ciekawskiej (Zvědava ulička) w mieście Jilemnice. Nazwa ulicy pochodzi od niepowtarzalnego układu poszczególnych domów, które są wysunięte o szerokość jednego okna w kierunku ulicy, w taki sposób, że z każdego domu widać było główny rynek. Dawniej nazywała się Śnieżna, czyli pokryta śniegiem, obecnie Śnieżka jest NAJwyższym szczytem Republiki Czeskiej a NAJbardziej popularnym celem wypraw we wschodniej części Karkonoszy. Jest to miejsce wspaniałych widoków. KARKONOSZ, często mylony z Liczyrzepą, pod wpływem dialektów sudeckich nazywanym w Czechach Rýbrcoul (od niem. Rübezahl). Są to jednak dwie różne postacie. Karkonosz to sympatyczny władca gór, chroniący przyrodę i zwierzęta, ale również karzący za krzywdy. Liczyrzepa najbardziej przypomina jelenia z głową orła podpierającego się laską. Stanowi postać pogańską (być może bóstwo) owianą bogatą symboliką. 3

6 4 5 Wodospad Mumlawy rzeka Mumlawa spada z granitowych bloków tworzących malownicze, 10-metrowe stopnie wodospadu. W zimie zamarza, tworząc lodospad. NAJwiększe karkonoskie torfowisko to torfowisko Upy (Úpské rašeliniště). Urokliwy rezerwat przyrody usytuowany w w płytkim zagłębieniu górskim, pomiędzy Granicznym Grzbietem, Śnieżką a Studzienną Górą (Studniční horou). Jest to jednocześnie źródło rzek Úpy i Białej Łaby. Twierdza Stachelberg stanowi NAJwiększy obiekt zespołu czechosłowackich umocnień granicznych z lat 30-tych XX w. Współcześnie znajduje się tu muzeum historii wojskowej. NAJpotężniejszy wodospad, przemieniający się w zależności od pory roku to Wodospad Mumlawy (cz. Mumlavský vodopád). Wprost pod wodospadem, lecz także w innych miejscach w korycie rzecznym, można znaleźć tzw. czarcie oka, czyli zagłębienia wydrążone przez masy wody i kamieni. NAJcenniejszymi pod względem przyrodniczym miejscami Parku Narodowego KRNAP poprowadzi nas szlak przez czernohorskie torfowiska (stezka Černohorského rašeliniště). Najlepszy okres

7 na odwiedziny tego torfowiska leśnego to czerwiec, czas kwitnienia wielu gatunków roślin. Jedną z NAJładniejszych atrakcji przyrodniczych są Śnieżne Kotły (Sněžné jámy, Schneegruben), czyli dwa polodowcowe kotły. Śnieg utrzymuje się tu aż do maja. Schronisku u podnóża Śnieżnych Kotłów nadano nazwę krakowskiego zamku Wawel. Kozie Grzbiety (Kozí hřbety) wznoszą się nad Szpindlerowym Młynem (czes. Špindlerův Mlýn), tworząc NAJbardziej stromą karkonoską grań. Jest ona dostępna jedynie na jej wschodnim obrzeżu. Z partii szczytowych rozpościerają się zapierające dech w piersiach widoki okolicznych pasm górskich. Śnieżka królowa gór najwyższy szczyt Republiki Czeskiej i Karkonoszy, według ostatnich pomiarów ma wys m n.p.m. Ukształtowały ją czwartorzędowe zlodowacenie, erozja rzeczna i lodowa, które spowodowały powstanie charakterystycznego stożkowatego kształtu. Szczyt znajduje się w paśmie wysokogórskim alpejskim, gdzie jedyną Kar, kocioł lodowcowy czy cyrk lodowcowy to miejsce gdzie lodowiec powstaje. Swoją niszczycielską mocą modeluje i zmienia podłoże. Po ustąpieniu lodowiec pozostawia często górskie jeziora polodowcowe. Szlak prowadzący przez torfowisko Černohorské rašeliniště to najstarsza ścieżka dydaktyczna w czeskim Karkonoskim Parku Narodowym KRNAP. Dzięki drewnianej platformie widokowej można to wyjątkowe torfowisko podziwiać z góry. 6 Petr Vilgus, CC BY-SA 3.0 5

8 6 7 Szczyt Śnieżki. 8 Źródło Łaby to turystyczny punkt orientacyjny, gdzie przed dalszą wędrówką można odpocząć i obejrzeć herby wszystkich miast leżących nad Łabą. roślinność stanowią drobne krzewinki, trawy, mchy i porosty. Przeciętna temperatura roczna wynosi tu +0,2 C. Szczyt Śnieżki jest całkiem rozległy, przechodzi tędy granica państwowa pomiędzy Polską a Czechami. Najstarszym budynkiem jest stojąca na stronie polskiej kaplica św. Wawrzyńca z XVII wieku, o wys. 14 metrów, w której dawniej nabożeństwa odbywały się pięć razy w roku. Kaplica została jednak zamknięta pod koniec XVIII wieku. Następnie przez okres czterdziestu lat służyła jako gospoda i schronisko. Później została ponownie wyświęcona i była kilkakrotnie remontowana. W XIX wieku zbudowano Polską (dawniej Śląską) budę, z której pod koniec XX wieku powstał hotel. Współcześnie jest tu polska stacja meteorologiczna oferująca możliwość zakwaterowania. Czeski punkt pocztowy miał siedzibę na Śnieżce od końca XIX wieku. Po 100 latach został rozebrany i zastąpiony nową pocztą, która stoi w miejscu wcześniejszego schroniska Czeska buda z połowy XIX wieku.

9 Na Śnieżkę nową kolejką linową Na Śnieżkę nie trzeba wchodzić o własnych siłach. Nowa kabinowa kolejka linowa zastąpiła dawny wyciąg dwu-krzesełkowy Von Roll, który działał tu od 63 lat. Kolejka linowa z czteroosobowymi kabinkami może przewieźć 250 osób na godzinę. Na jej trasie są ogółem trzy stacje Pec pod Sněžkou, Růžová hora i szczyt Śnieżki. Wygodny wjazd na najwyższy szczyt Czech oferuje także wszelki komfort usługi gastronomiczne, toalety oraz zaplecze dla obsługi. Wjazd na Śnieżkę trwa niecałe 15 minut. Realizacja budowy przebiegała w objętej ścisłą ochroną strefie Karkonoskiego Parku Narodowego KRNAP, po czym kolejka linowa uzyskała wyróżnienie Budowla roku Źródło Łaby Łaba zaczyna swój bieg o długości km na na południe od Łabskiego Szczytu w miejscu zwanym Labska louka, na terenie katastralnym miasta Špindlerův Mlýn. Symboliczne źródło obudowane w celach turystycznych kamienną cembrowiną znajduje się na wysokości m n.p.m. Odpływ wody i okolica zostały wybrukowane i wyposażone w ławeczki. W 1968 roku przybył mur, na którym widnieją kolorowe herby 26 znaczących miast, przez które Łaba przepływa podążając ku Morzu Północnemu. W 1984 roku źródło zostało poświęcone. Rzeczywiste źródło Łaby znajduje się jednak 300 m na zachód 8 7

10 8 Jamy śnieżne są typowym elementem krajobrazu alpejskiego, w którym nie brakuje również przedstawicieli rzadkich gatunków roślin (np. skalnica śnieżna czy naprzeciwlistna). Kocioł Olbrzyma (Obří důl) rozległa dolina górska między podnóżem Śnieżki a miejscowością Pec pod Śnieżką, utworzona przez lodowiec. Na tym terenie wydobywano także rudy metali kolorowych. 9 od tego miejsca na Łabskiej polanie, a z powodu ochrony przyrody jest niedostępne dla turystów. Źródło Łaby to popularny cel turystów wszystkich narodowości. Można się tu dostać kilkoma trasami, na przykład ze wzgórza Zlaté návrší, wokół Wodospadu Panczawy i schroniska Labská bouda. Propozycje wycieczek Kocioł Olbrzyma (Obří důl) szlakiem wokół zabytku techniki ujęcia wody i wodociągu Trkač, który w chwili powstania w 1912 roku miał największą wysokość słupa wody w Europie, a mianowicie 392 metrów. Wybierz się po szlaku przyjaźni polsko-czeskiej od zachodu na wschód, by móc podziwiać wspaniałe widoki w dal i do dolin. Twoimi cichymi towarzyszami wycieczki będą formacje skalne Czeskie Kamienie, Śląskie Kamienie i Słonecznik (Mužské, Dívčí, Polední kameny), leżące po polskiej stronie Karkonoszy.

11 Wyksztalcioch, CC BY-SA KARKONOSZE I ŚNIEŻKA 1. Wydanie, 2015 W przygotowaniu artykułów udział wzięli: Krkonoše Svazek měst a obcí / a Krajský úřad Královéhradeckého kraje Fotografie: Jaroslav Kocourek, Ctibor Košťál, Wikimedia Commons Mapy, przygotowanie graficzne, przygotowanie do druku: freytag & berndt Praha Druk: HART PRESS, spol. s r.o. Královéhradecký kraj, 2015 freytag & berndt Praha Wydano w ramach projektu: Wspieranie rozwoju ruchu turystycznego w Regionie Hradec Králové

12 This publication was created within the framework of the project Support for tourism development in Hradec Králové region, co-financed by the European Union from the European Fund for Regional Development KARKONOSZE I ŚNIEŻKA