Zrozumieć i polubić chemię.

Transkrypt

1 Zrozumieć i polubić chemię. Program własny nauczania chemii w latach 2013/2016 w klasie B Gimnazjum im. Ignacego Jana Paderewskiego w Skórzewie Lidia Zarańska Nauczyciel chemii

2 SPIS TREŚCI Informacja o autorce.3 Podstawa prawna i charakterystyka programu 4-5 Przedmiotowe cele edukacje.6 Wyposażenie pracowni chemicznej im. I.J. Paderewskiego w Skórzewie 7-8 Podstawa kształcenia ogólnego z chemii na III etapie edukacji 9-13 Zakładane osiągnięcia uczniów Ocenianie uczniów. Wymagania na poszczególne oceny Strona 2

3 Lidia Zarańska Nauczyciel dyplomowany, staż 17 lat Zajmowane funkcje i stanowiska w okresie zawodowym: nauczyciel konsultant Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu doradca metodyczny dla nauczycieli chemii szkół gimnazjalnych Miasta Poznania przewodnicząca Rejonowego Wojewódzkiego Konkursu Chemiczny członek Komisji Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego egzaminator Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej z zakresu nauk przyrodniczych w gimnazjum oraz z zakresu egzaminu maturalnego z chemii opiekun praktyk studenckich; współpraca UAM im. Adama Mickiewicza Wydziałem Dydaktyki Chemii PUBLIKACJE: "Ocenianie pozytywną motywacją uczniów do nauki chemii" pozycja 147 w "CHEMIA BLIŻEJ ŻYCIA. DYDAKTYKA CHEMII W DOBIE REFORMY EDUKACJI.", Poznań 2012 Praca zbiorowa Materiały pokursowe z chemii w ramach projektu Zajęcia pozalekcyjne - kluczem do sukcesu wielkopolskiego gimnazjalisty, Piła 2011 Jak uczyć się szybko i zapomnieć o zapominaniu?" publikacja na portalu Wydawnictwa Nowa Era 2011 "Warto się starać" w UCZYĆ LEPIEJ nr 3/ , ODN, Poznań "Cywilizacyjne wyzwania w edukacji projekt edukacyjny pozycja 195 w CHEMIA JAKO ELEMENT KSZTAŁCENIA PRZYRODNICZEGO, Poznań 2008 Konsultacja merytoryczna Chemia w zadaniach i przykładach zbiór zadań z repetytorium dla gimnazjum. Nowa Era 2013 Projekt edukacyjny w gimnazjum materiały szkoleniowe Wskaźnik edukacyjnej wartości dodanej miarą efektywności pracy szkoły materiały szkoleniowe Strona 3

4 PODSTAWA PRAWNA I CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17) Celem współczesnego nauczania chemii jest przede wszystkim rozwój intelektualny ucznia. Aby ten niełatwy cel osiągnąć należy możliwie jak najbardziej jest to możliwe upodobnić proces nauczania do badania naukowego. Uczeń powinien sam odkrywać nowe dla siebie fakty, zjawiska, prawa, a nauczyciel stojąc obok, cały proces tylko nadzorować, pomagając uzyskać odpowiedź na powstałe przy okazji badań pytania. Zadaniem nauczyciela jest akceptować w pełni badawczą postawę uczniów jako podstawowy element procesu nauczania tak, aby zaplanowane w programie nauczania treści poznawane były przez uczniów w bezpośrednim działaniu. Oczywiście nie wszystkie treści zapisane w Podstawie programowej z chemii III etapu edukacji uczeń może poznać w bezpośrednim działaniu, ale to największe wyzwanie dla nauczyciela, aby było ich na lekcjach jak najwięcej. W prezentowanym programie Zrozumieć i polubić chemię zasadniczego znaczenia nabiera działalność laboratoryjno-doświadczalna nauczyciela i uczniów. W tak zaplanowanym procesie nauczania, poprzez metodę badania otaczającego nas świata substancji i zjawisk, uczeń musi ostatecznie posiadać szeroki zakres umiejętności laboratoryjno-doświadczalnych, aby w ostateczności umieć samodzielnie zaplanować i zaprojektować doświadczenie. W początkowej fazie procesu nauczania efektywne tworzenie i kształtowanie umiejętności laboratoryjno-doświadczalnych odbywać się może tylko dzięki dobrze przygotowanym instrukcjom. Zaplanowane i świadome manipulowanie tekstami takich właśnie instrukcji może rozwijać wśród uczniów umiejętności samodzielnego projektowania kolejnych doświadczeń. Planowane doświadczenia wykonywane przez uczniów w parach lub 4-5 osobowych grupach wykonywane będą zgodnie z zasadami techniki Małej Skali. Główne cele stosowania techniki Małej Skali: wzbudzenie zainteresowania uczniów chemią ułatwienie wykonywania doświadczeń w laboratorium chemicznym zastąpienie typowego sprzętu laboratoryjnego innymi, tanimi, łatwo dostępnymi substytutami zastąpienie typowych i klasycznych odczynników substancjami domowej chemii Technika Małej Skali zakłada podczas doświadczeń: stosowanie niewielkiej ilości substancji zwiększenie bezpieczeństwa eksperymentu zmniejszenie czasu przeprowadzania doświadczenia dokładniejsze obserwacje przebiegu doświadczenia z bliska Strona 4

5 Podczas zajęć laboratoryjno-ćwiczeniowych uczeń będzie miał obowiązek uzupełnić opis karty wykonywanego doświadczenia składający się z następujących części: temat zajęć cel doświadczenia hipoteza/problem badawczy przeznaczony do rozwiązania sprzęt i substancje wykorzystane w doświadczeniu założenia teoretyczne eksperymentu wyniki i obserwacje z przebiegu eksperymentu weryfikacja hipotezy początkowej (ewentualnie dyskusja dotycząca wyników) wnioski bibliografia, z której korzystał podczas przeprowadzania eksperymentów (jeżeli taka została użyta) W procesie nauczania chemii w szkole gimnazjalnej muszą zostać uwzględnione treści często trudne do zrozumienia i zapamiętania przez ucznia. Liczne symbole substancji, wzory związków chemicznych, zapis równań reakcji chemicznych można poprawnie się nauczyć stosując system właściwych powtórek. W tym celu dodatkowym elementem wspierającym proces nauczania oprócz doświadczeń chemicznych ma być wykorzystanie technologii informacyjnej poprzez włączenie e-learningu z wykorzystaniem platformy edukacyjnej wsip.net.(klasa 1,2,3), platformy supermemo.net (klasa 2) oraz platformy Moodle (klasa 3). Dzisiejsza szkoła, a w niej nauczyciel, staje coraz częściej przed dylematem: jak sprawić, by młody człowiek zainteresował się poruszanymi na lekcjach zagadnieniami. Niestety, musimy mieś pełną świadomość, że w dobie natychmiastowych informacji internetowych, bogactwa wirtualnych światów tradycyjna lekcja ma coraz mniej do zaoferowania. Nauczyciel nie odkrywa przed uczniem nowego świata, a tylko mały atrakcyjny zestaw wiedzy do opanowania. Naprzeciw tym dylematom wychodzi właśnie e-learning, który pozwala na wprowadzenie technik komputerowych do tradycyjnego nauczania. Młodzi ludzie sporo czasu spędzają w sieci. Internet dla współczesnego ucznia to najprostszy sposób wyszukiwania informacji, kontaktu pozaszkolnego nie tylko ze znajomymi, ale również z nauczycielem. Dlatego wprowadzenie e-learningu jako wsparcia dla tradycyjnego nauczania wydaje się być nie tylko naturalne, ale wręcz konieczne. Strona 5

6 PRZEDMIOTOWE CELE EDUKACJE Cele kształcenia - rozwijanie wiedzy oraz nabywanie umiejętności chemicznych u uczniów poprzez: zapoznanie się ze sprzętem i szkłem laboratoryjnym, podstawowymi odczynnikami chemicznymi projektowanie i bezpieczne wykonywanie prostych doświadczeń chemicznych na podstawie których uczeń podaje właściwe obserwacje i formułuje poprawne wnioski wzbudzanie zainteresowania chemią jako nauką przyrodniczą zrozumienie podstawowych pojęć i praw chemicznych rozwijanie umiejętności stosowania symboli pierwiastków chemicznych, zapisywania związków chemicznych za pomocą wzorów sumarycznych i strukturalnych (związków w których występują wiązania kowalencyjne) rozwijanie umiejętności stosowania nomenklatury chemicznej podczas nazewnictwa prostych związków chemicznych kształtowanie umiejętności w pisaniu równań reakcji chemicznych zapoznanie uczniów z budową, właściwościami i zastosowaniem związków nieorganicznych (tlenków, wodorotlenków, kwasów, soli) oraz związków organicznych (węglowodorów i ich pochodnych oraz substancji chemicznych o znaczeniu biologicznym) doskonalenie umiejętności wyszukiwania potrzebnych informacji z układu okresowego pierwiastków, tablic chemicznych, wykresów, schematów, zasobów Internetu pogłębianie wiedzy ekologicznej Cele wychowawcze kształtowanie łatwości wypowiedzi prezentowania efektów własnej pracy i omawianie efektów pracy zespołowej kształtowanie umiejętności współpracy w grupie zachęcanie do zajmowania stanowiska w dyskusji przedstawiania na forum własnych poglądów organizowanie pracy własnej i innych Strona 6

7 WYPOSAŻENIE PRACOWNI CHEMICZNEJ GIMNAZJUM IM. I.J. PADEREWSKIEGO W SKÓRZEWIE. Pracownia Chemiczna Gimnazjum im. I.J. Paderewskiego w Skórzewie wyposażona jest w niezbędny do podstawowych zajęć laboratoryjnych sprzęt i odczynniki chemiczne. Liczba sprzętu pozwala na przeprowadzenie doświadczeń zarówno w formie pokazowej na głównym stole laboratoryjnym, ale również do prowadzenia zajęć w małych 4-5 osobowych grupach czy nawet w parach. Szkolne laboratorium chemiczne jest wyposażone w dwa palniki gazowe, dwa krany z bieżącą wodą podłączone do indywidualnego zbiornika ścieków chemicznych. Do wyposażenia zabezpieczającego bezpieczeństwo osobom w nim pracującym należą: dobrze działający wyciąg, okulary, rękawice i fartuchy ochronne dla każdego ucznia, gaśnica, koc gaśniczy, apteczka pierwszej pomocy. Podstawowy sprzęt laboratoryjny znajdujący się w zapalaczu pracowni chemicznej to: cylindry drewniane łapy do probówek elektroniczne wagi laboratoryjne krystalizatory kolby stożkowe kolby miarowe łyżki do spalań metalowe statywy laboratoryjne i metalowe łapy palniki turystyczne Campgaz parownice pipety Pastera podstawki oraz podkładki do doświadczeń probówki rozdzielacze statywy do probówek szalki Petriego tryskawki zestawy do badania przewodnictwa elektrycznego zlewki Odczynniki chemiczne dostępne w pracowni zapewniają przeprowadzenie wszystkich zalecanych w Podstawie programowej eksperymentów i doświadczeń chemicznych. Pracownia Chemiczna wyposażona jest również w sprzęt multimedialny. Do dyspozycji prowadzącego zajęcia jest komputer, rzutnik, wizualizer. Strona 7

8 Strona 8

9 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO Z CHEMII NA III ETAPIE EDUKACJI CHEMIA III etap edukacyjny Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17) Więcej: Cele kształcenia wymagania ogólne I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg prostych procesów chemicznych; zna związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływ na środowisko naturalne; wykonuje proste obliczenia dotyczące praw chemicznych. III. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń bezpiecznie posługuje się prostym sprzętem laboratoryjnym i podstawowymi odczynnikami chemicznymi; projektuje i przeprowadza proste doświadczenia chemiczne. Treści nauczania wymagania szczegółowe 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 1) opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza; wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji; 2) przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość; 3) obserwuje mieszanie się substancji; opisuje ziarnistą budowę materii; tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia; planuje doświadczenia potwierdzające ziarnistość materii; 4) wyjaśnia różnice pomiędzy pierwiastkiem a związkiem chemicznym; 5) klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale; odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości; 6) posługuje się symbolami (zna i stosuje do zapisywania wzorów) pierwiastków: H, O, N, Cl, S, C,P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg; 7) opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych; 8) opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie; sporządza mieszaniny i rozdziela je na składniki (np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody i atramentu). Strona 9

10 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 1) odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka metal lub niemetal); 2) opisuje i charakteryzuje skład atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony); definiuje elektrony walencyjne; 3) ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka, gdy dana jest liczba atomowa i masowa; 4) wyjaśnia związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów i liczbą elektronów walencyjnych; 5) definiuje pojęcie izotopu, wymienia dziedziny życia, w których izotopy znalazły zastosowanie; wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru; 6) definiuje pojęcie masy atomowej (średnia mas atomów danego pierwiastka, z uwzględnieniem jego składu izotopowego); 7) opisuje, czym różni się atom od cząsteczki; interpretuje zapisy H2, 2H, 2H2 itp.; 8) opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów; 9) na przykładzie cząsteczek H2, Cl2, N2, CO2, H2O, HCl, NH3 opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych); zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek; 10) definiuje pojęcie jonów i opisuje, jak powstają; zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów, na przykładzie Na, Mg, Al, Cl, S; opisuje powstawanie wiązania jonowego; 11) porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatury topnienia i wrzenia); 12) definiuje pojęcie wartościowości jako liczby wiązań, które tworzy atom, łącząc się z atomami innych pierwiastków; odczytuje z układu okresowego wartościowość maksymalną dla pierwiastków grup: 1., 2., 13., 14., 15., 16. i 17. (względem tlenu i wodoru); 13) rysuje wzór strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego (o wiązaniach kowalencyjnych) o znanych wartościowościach pierwiastków; 14) ustala dla prostych związków dwupierwiastkowych, na przykładzie tlenków: nazwę na podstawie wzoru sumarycznego; wzór sumaryczny na podstawie nazwy; wzór sumaryczny na podstawie wartościowości. 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 1) opisuje różnice w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej; podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka; planuje i wykonuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną; 2) opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany; podaje przykłady różnych typów reakcji i zapisuje odpowiednie równania; wskazuje substraty i produkty; dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych; obserwuje doświadczenia ilustrujące typy reakcji i formułuje wnioski; 3) definiuje pojęcia: reakcje egzoenergetyczne (jako reakcje, którym towarzyszy wydzielanie się energii do otoczenia, np. procesy spalania) i reakcje endoenergetyczne (do przebiegu których energia musi być dostarczona, np. procesy rozkładu pieczenie ciasta); 4) oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych; dokonuje prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa stałości składu i prawa zachowania masy. Strona 10

11 4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 1) wykonuje lub obserwuje doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną; opisuje skład i właściwości powietrza; 2) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru, tlenku węgla(iv); odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o azocie, tlenie i wodorze; planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości wymienionych gazów; 3) wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie; wymienia ich zastosowania; 4) pisze równania reakcji otrzymywania: tlenu, wodoru i tlenku węgla(iv) (np. rozkład wody pod wpływem prądu elektrycznego, spalanie węgla); 5) opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej; proponuje sposoby zapobiegania jej powiększaniu; 6) opisuje obieg tlenu w przyrodzie; 7) opisuje rdzewienie żelaza i proponuje sposoby zabezpieczania produktów zawierających w swoim składzie żelazo przed rdzewieniem; 8) wymienia zastosowania tlenków wapnia, żelaza, glinu; 9) planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające wykryć CO2 w powietrzu wydychanym z płuc; 10) wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza; planuje sposób postępowania pozwalający chronić powietrze przed zanieczyszczeniami. 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 1) bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie; 2) opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny; 3) planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie; 4) opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym; 5) odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze; 6) prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu, gęstość; oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności); 7) proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą. 6. Kwasy i zasady. Uczeń: 1) definiuje pojęcia: wodorotlenku, kwasu; rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada; zapisuje wzory sumaryczne najprostszych wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Al(OH)3 i kwasów: HCl, H2SO4, H2SO3, HNO3, H2CO3, H3PO4, H2S; 2) opisuje budowę wodorotlenków i kwasów; 3) planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodorotlenek, kwas beztlenowy i tlenowy (np. NaOH, Ca(OH)2, Al(OH)3, HCl, H2SO3); zapisuje odpowiednie równania reakcji; Strona 11

12 4) opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych wodorotlenków i kwasów; 5) wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna zasad i kwasów; zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej zasad i kwasów; definiuje kwasy i zasady (zgodnie z teorią Arrheniusa); 6) wskazuje na zastosowania wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego); rozróżnia doświadczalnie kwasy i zasady za pomocą wskaźników; 7) wymienia rodzaje odczynu roztworu i przyczyny odczynu kwasowego, zasadowego i obojętnego; 8) interpretuje wartość ph w ujęciu jakościowym (odczyn kwasowy, zasadowy, obojętny); wykonuje doświadczenie, które pozwoli zbadać ph produktów występujących w życiu codziennym człowieka (żywność, środki czystości itp.); 9) analizuje proces powstawania kwaśnych opadów i skutki ich działania; proponuje sposoby ograniczające ich powstawanie. 7. Sole. Uczeń: 1) wykonuje doświadczenie i wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania (np. HCl + NaOH); 2) pisze wzory sumaryczne soli: chlorków, siarczanów(vi), azotanów(v), węglanów, fosforanów(v), siarczków; tworzy nazwy soli na podstawie wzorów i odwrotnie; 3) pisze równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej wybranych soli; 4) pisze równania reakcji otrzymywania soli (reakcje: kwas + wodorotlenek metalu, kwas + tlenek metalu, kwas + metal, wodorotlenek metalu + tlenek niemetalu); 5) wyjaśnia pojęcie reakcji strąceniowej; projektuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymywać sole w reakcjach strąceniowych, pisze odpowiednie równania reakcji w sposób cząsteczkowy i jonowy; na podstawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków wnioskuje o wyniku reakcji strąceniowej; 6) wymienia zastosowania najważniejszych soli: węglanów, azotanów(v), siarczanów(vi), fosforanów(v) i chlorków. 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 1) wymienia naturalne źródła węglowodorów; 2) definiuje pojęcia: węglowodory nasycone i nienasycone; 3) tworzy wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów (na podstawie wzorów trzech kolejnych alkanów) i układa wzór sumaryczny alkanu o podanej liczbie atomów węgla; rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne alkanów; 4) obserwuje i opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (reakcje spalania) alkanów na przykładzie metanu i etanu; 5) wyjaśnia zależność pomiędzy długością łańcucha węglowego a stanem skupienia alkanu; 6) podaje wzory ogólne szeregów homologicznych alkenów i alkinów; podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów w oparciu o nazwy alkanów; 7) opisuje właściwości (spalanie, przyłączanie bromu i wodoru) oraz zastosowania etenu i etynu; 8) projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych; 9) zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu; opisuje właściwości i zastosowania polietylenu. Strona 12

13 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 1) tworzy nazwy prostych alkoholi i pisze ich wzory sumaryczne i strukturalne; 2) bada właściwości etanolu; opisuje właściwości i zastosowania metanolu i etanolu; zapisuje równania reakcji spalania metanolu i etanolu; opisuje negatywne skutki działania alkoholu etylowego na organizm ludzki; 3) zapisuje wzór sumaryczny i strukturalny glicerolu; bada i opisuje właściwości glicerolu; wymienia jego zastosowania; 4) podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie i wymienia ich zastosowania; pisze wzory prostych kwasów karboksylowych i podaje ich nazwy zwyczajowe i systematyczne; 5) bada i opisuje właściwości kwasu octowego (reakcja dysocjacji elektrolitycznej, reakcja z zasadami, metalami i tlenkami metali); 6) wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji; zapisuje równania reakcji pomiędzy prostymi kwasami karboksylowymi i alkoholami jednowodorotlenowymi; tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi; planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie; 7) opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań; 8) podaje nazwy wyższych kwasów karboksylowych nasyconych (palmitynowy, stearynowy) i nienasyconych (oleinowy) i zapisuje ich wzory; 9) opisuje właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych; projektuje doświadczenie, które pozwoli odróżnić kwas oleinowy od palmitynowego lub stearynowego; 10) klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego; opisuje właściwości fizyczne tłuszczów; projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego; 11) opisuje budowę i właściwości fizyczne i chemiczne pochodnych węglowodorów zawierających azot na przykładzie amin (metyloaminy) i aminokwasów (glicyny); 12) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek białek; definiuje białka jako związki powstające z aminokwasów; 13) bada zachowanie się białka pod wpływem ogrzewania, stężonego etanolu, kwasów i zasad, soli metali ciężkich (np. CuSO4) i soli kuchennej; opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek; wylicza czynniki, które wywołują te procesy; wykrywa obecność białka w różnych produktach spożywczych; 14) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek cukrów; dokonuje podziału cukrów na proste i złożone; 15) podaje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy; bada i opisuje właściwości fizyczne glukozy; wskazuje na jej zastosowania; 16) podaje wzór sumaryczny sacharozy; bada i opisuje właściwości fizyczne sacharozy; wskazuje na jej zastosowania; zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą (za pomocą wzorów sumarycznych); 17) opisuje występowanie skrobi i celulozy w przyrodzie; podaje wzory sumaryczne tych związków; wymienia różnice w ich właściwościach; opisuje znaczenie i zastosowania tych cukrów; wykrywa obecność skrobi w różnych produktach spożywczych. Strona 13

14 ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW - KLASA 1 L.p. Temat lekcji Po omówieniu treści nauczania i wymagań uczeń: Metody i formy pracy Podstawa 1. Organizacja pracy na lekcji chemii w klasie 1. Dział 1. Substancje i ich właściwości. 2. Czy chemia jest przydatna w życiu codziennym? 3. Zasady bezpiecznej pracy w szkolnej pracowni chemicznej. 4. Nazewnictwo podstawowego sprzętu laboratoryjnego używanego w szkolnej pracowni chemicznej. zapoznaje się z zespołem klasowym rozumie i akceptuje wymagania przedmiotowego systemu oceniania rozumie i akceptuje zasady korzystania z platformy edukacyjnej wsip.net podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wykorzystywania substancji chemicznych w życiu człowieka podaje przykłady wykonywanych zawodów, w których niezbędna jest znajomość zagadnień chemicznych wymienia nazwiska i osiągnięcia znanych chemików polskiego pochodzenia poznaje wyposażenie szkolnej pracowni chemicznej poznaje nazwy podstawowego sprzętu laboratoryjnego rozumie i akceptuje zasady regulaminu obowiązującego w pracowni chemicznej praktycznie zapoznaje się ze sprzętem i zasadami bezpiecznej pracy laboratoryjnej w szkolnej pracowni chemicznej Strona 14 Wykład nauczyciela. Prezentacja narzędzi dostępnych na platformie edukacyjnej wsip.net Praca indywidualna oraz grupach. Prezentacja i omówienie prezentacji multimedialnych na temat Czym się zajmuje chemia? Analiza ilustracji, zdjęć, grafów z podręcznika, przegląd zasobów Internetu pod hasłem Chemia. Prezentacja filmów dydaktycznychwychowawczych związanych z bezpieczeństwem pracy podczas zajęć laboratoryjnych z chemii. Ogrzewanie wody w probówce, odważenie 0,5g; 2g; 5g; siarczanu(vi) miedzi(ii) na wadze laboratoryjnej. Cele kształcenia wymagania ogólne. III. Opanowanie czynności praktycznych. Cele kształcenia wymagania ogólne. III. Opanowanie

15 Wypełnianie kolby miarowej roztworem chlorku sodu. Miareczkowanie rozcieńczonego roztworu wodorotlenku sodu kwasem octowym. Sączenie mieszaniny maki z wodą. czynności praktycznych. 5. Właściwości substancji prostych i złożonych. opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów np. soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji potrafi dokonać podziału substancji na stałe, ciekłe i gazowe, podaje przykłady substancji występujących w tych stanach skupienia potrafi badać właściwości substancji soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza umie podzielić właściwości substancji na fizyczne i chemiczne przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość potrafi doświadczalnie wyznaczyć gęstości substancji o regularnym i nieregularnym kształcie oraz identyfikuje substancje na podstawie wykonanego badania odczytuje właściwości substancji z tablic chemicznofizycznych Badanie właściwości substancji soli kamiennej, cukru, mąki, wody, miedzi, żelaza. Wyznaczanie gęstości ciała o nieregularnym kształcie Strona 15

16 6. Podział pierwiastków na metale i niemetale Jak odróżnić metale od niemetali na podstawie ich właściwości. klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości potrafi doświadczalnie badać właściwości wybranych metali potrafi doświadczalnie badać przewodzenia ciepła i prądu elektrycznego przez metale potrafi doświadczalnie porównać właściwości stopu (mieszaniny metali) z właściwościami jego składników opisuje rdzewienie żelaza i proponuje sposoby zabezpieczania produktów zawierających w swoim składzie żelazo przed rdzewieniem odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości, potrafi rozpoznać wybranych przedstawicieli niemetali i metali na podstawie wyglądu lub opisu substancji wyjaśnia pojęcia: sublimacja i resublimacja na przykładzie jodu Badanie właściwości miedzi, żelaza, glinu, cynku, srebra oraz stopów metali mosiądzu i brązu. Badanie właściwości jodu, tlenu, wodoru, węgla Metody rozdziału mieszanin na substancje proste. cz.1 9. Metody rozdziału mieszanin na substancje proste. cz.2 opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych umie zanalizować graf przedstawiający podział substancji umie sporządzić przykładowe mieszaniny opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które Otrzymywanie i rozdzielanie mieszanin jednorodnych i niejednorodnych np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody Strona 16

17 umożliwiają ich rozdzielenie i atramentu. umie doświadczalnie rozdzielić przykładowe mieszaniny jednorodne i niejednorodne np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody i atramentu umie nazywać poszczególne elementy zestawu do destylacji, sączenia, krystalizacji 10. Czym różni się 1.4 pierwiastek od związku 1.6 chemicznego? cz Czym różni się pierwiastek od związku chemicznego? cz Lekcja do dyspozycji nauczyciela. 13. Lekcja do dyspozycji nauczyciela. 14. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Substancje i ich właściwości. wyjaśnia różnice pomiędzy pierwiastkiem a związkiem chemicznym potrafi podać obserwacje i wnioski na podstawie przeprowadzonej reakcji żelaza z siarką potrafi zidentyfikować produkty termicznego rozkładu cukru potrafi odróżnić przemiany chemiczne od zjawisk fizycznych na podstawie przykładów z życia codziennego posługuje się symbolami (zna i stosuje do zapisywania wzorów) pierwiastków: H, O, N, Cl, S, C,P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg. zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Substancje i ich właściwości Badanie właściwości żelaza, siarki i siarczku żelaza. Badanie właściwości produktów termicznego rozkładu cukru. Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Substancje i ich właściwości na platformie wsip.net oraz zeszytu ćwiczeń (bez 1.3) oraz 4.7 Strona 17

18 15. Praca klasowa z działu Substancje i ich właściwości. potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Substancje i ich właściwości Pisemna praca klasowa z działu Substancje i ich właściwości (bez 1.3) oraz Poprawa pracy klasowej z działu Substancje i ich właściwości. potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Substancje i ich właściwości 2. Wewnętrzna budowa materii. 2.1 Budowa atomu a położenie w Układzie Okresowym Pierwiastków. 17. Zasady tworzenia międzynarodowych symboli chemicznych pierwiastków. 18. Z czego zbudowane są pierwiastki i związki chemiczne? 19. Jak zbudowany jest atom? cz Jak zbudowany jest atom? cz Jak zbudowany jest atom? cz.3 wyjaśnia pojęcie pierwiastek chemiczny wyjaśnia zasady tworzenia symboli pierwiastków chemicznych odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka metal lub niemetal) opisuje ziarnistą budowę materii tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia potrafi doświadczalne przedstawić dowody na ziarnistość materii zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia wyjaśnia pojęcie atom opisuje i charakteryzuje skład atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony); definiuje elektrony walencyjne wyjaśnia pojęcie: proton, neutron, elektron, elektron walencyjny, konfiguracja elektronowa ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka, gdy dana jest liczba atomowa i masowa wyjaśnia zasady obliczania liczby protonów, elektronów i neutronów znajdujących się w atomach danego pierwiastka chemicznego, korzystając z liczby Strona 18 Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Substancje i ich właściwości. Ćwiczenia w rozpoznawaniu symboli wybranych pierwiastków chemicznych, odczytywaniu podstawowych informacji o pierwiastkach z Układu okresowego. Obserwacja zjawiska dyfuzji, rozpuszczania i mieszania się substancji stałej i ciekłej, zmiany stanu skupienia. Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami na modelach atomów (bez 1.3) oraz

19 atomowej i masowej wyjaśnia zasady rozmieszczania elektronów w poszczególnych powłokach elektronowych i wskazuje elektrony walencyjne potrafi zaprezentować i omówić przykłady modeli atomów wybranych pierwiastków chemicznych wyjaśnia przyczyny wprowadzenia jednostki masy atomowej (u) określa położenie pierwiastka w układzie okresowym pierwiastków chemicznych na podstawie budowy jego atomu 22. Zasady porządkowania pierwiastków w układzie okresowym. 23. Dlaczego masa atomowa pierwiastka nie jest liczbą naturalną tylko ma wartość ułamkową? 24. Jakie są wady i zalety promieniotwórczości? wyjaśnia związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów i liczbą elektronów walencyjnych zna zasady odczytania z układu okresowego pierwiastków chemicznych symboli pierwiastków i ich charakteru chemicznego wyjaśnia prawa okresowości zna zasady tworzenia nazwy grup zna zasady zmiany aktywność metali i niemetali w grupach i okresach wyjaśnia pojęcie izotopy wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru wyjaśnia dlaczego masa atomowa pierwiastka chemicznego ma wartość ułamkową zna zasady obliczania liczby neutronów w podanych izotopach pierwiastków chemicznych zna zasady graficznego przedstawiania modeli jąder atomowych wybranych izotopów wymienia dziedziny życia, w których izotopy znalazły zastosowanie potrafi zaprezentować zagrożenia wynikających ze stosowania izotopów promieniotwórczych Strona 19 Ćwiczenia pozwalające na poznawanie i swobodne korzystanie z informacji zapisanych w Układzie okresowym pierwiastków chemicznych. Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami na modelach atomów. Wykład nauczyciela połączony z debatą z uczniami

20 w życiu codziennym potrafi wypowiedzieć się na temat wad i zalet energetyki jądrowej 25. Lekcja do dyspozycji nauczyciela. 26. Lekcja do dyspozycji nauczyciela. 27. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Wewnętrzna budowa materii. Budowa atomu a położenie w Układzie okresowym pierwiastków. 28. Praca klasowa z działu Wewnętrzna budowa materii. Budowa atomu a położenie w Układzie okresowym pierwiastków. 29. Poprawa pracy klasowej z działu Wewnętrzna budowa materii. Budowa atomu a położenie w Układzie okresowym pierwiastków. zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Wewnętrzna budowa materii. Budowa atomu a położenie w Układzie okresowym pierwiastków. potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Wewnętrzna budowa materii. Budowa atomu a położenie w Układzie okresowym pierwiastków. potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Wewnętrzna budowa materii. Budowa atomu a położenie w Układzie okresowym pierwiastków. Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Wewnętrzna budowa materii. Budowa atomu a położenie w Układzie okresowym pierwiastków na platformie wsip.net Pisemna praca klasowa z działu Wewnętrzna budowa materii. Budowa atomu a położenie w Układzie okresowym pierwiastków. Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Wewnętrzna budowa materii. Budowa atomu a położenie w Układzie okresowym pierwiastków oraz oraz oraz 1.3 Strona 20

21 2. Wewnętrzna budowa materii. 2.2 Łączenie się atomów. 2.3 Reakcje chemiczne 30. W jaki sposób mogą łączyć się atomy metali z niemetalami? Wiązanie jonowe. cz W jaki sposób mogą łączyć się atomy metali z niemetalami? Wiązanie jonowe. cz W jaki sposób mogą łączyć się atomy niemetali? Wiązanie atomowe(kowalencyjne). cz W jaki sposób mogą łączyć się atomy niemetali? Wiązanie atomowe(kowalencyjne). cz.2 wyjaśnia od czego zależy trwałość konfiguracji elektronowej wyjaśnia rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów definiuje pojęcie jonów i opisuje, jak powstają tłumaczy mechanizm tworzenia jonów i wiązania jonowego zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów, na przykładzie Na, Mg, Al, Cl, S umie napisać w sposób symboliczny aniony i kationy opisuje powstawanie wiązania jonowego umie narysować modele wiązania jonowego na prostych przykładach wyjaśnia mechanizm tworzenia się wiązania atomowego na przykładzie cząsteczek H 2, Cl 2, N 2, CO 2, H 2 O, HCl, NH 3 opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych) oraz zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek wyjaśnia rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów potrafi rozróżniać typy wiązań przedstawionych w sposób modelowy na rysunkach umie narysować modele wiązania atomowego na prostych przykładach porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatury topnienia i wrzenia) Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami na modelach atomów. Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami na modelach atomów Strona 21

22 34. Zasady zapisu chemicznego atomów i cząsteczek różnych substancji. potrafi opisać czym różni się atom od cząsteczki interpretuje zapisy H 2, 2H, 2H 2 itp Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami podczas rozwiązywania których uczeń potrafi wykorzystać informacje odczytane z Układu Zasady pisania wzorów sumarycznych i ustalenia nazw dla prostych związków dwupierwiastkowych. 36. Zasady pisania wzorów strukturalnych cząsteczek o wiązaniach kowalencyjnych. 37. Jak obliczyć masę cząsteczki? W jakich jednostkach możemy wyrazić masę atomową i cząsteczkową? wyjaśnia pojęcie wartościowości jako liczby wiązań, które tworzy atom, łącząc się z atomami innych pierwiastków odczytuje z układu okresowego wartościowość maksymalną dla pierwiastków grup: 1., 2., 13., 14., 15., 16. i 17. (względem tlenu i wodoru) potrafi narysować wzór strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego (o wiązaniach kowalencyjnych) o znanych wartościowościach pierwiastków potrafi ustalić dla prostych związków dwupierwiastkowych, na przykładzie tlenków: nazwę na podstawie wzoru sumarycznego; wzór sumaryczny na podstawie nazwy; wzór sumaryczny na podstawie wartościowości wyjaśnia sens stosowania jednostki masy atomowej umie odczytać masę atomową pierwiastków z układu okresowego pierwiastków chemicznych oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych umie rozwiązać zadań z wykorzystaniem znajomości masy cząsteczkowej okresowego pierwiastków. Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami podczas rozwiązywania których uczeń potrafi wykorzystać informacje odczytane z Układu okresowego pierwiastków. Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami podczas rozwiązywania których uczeń potrafi wykorzystać informacje odczytane z Układu okresowego pierwiastków Strona 22

23 38. Zasady pisania równań reakcji chemicznych. cz Zasady pisania równań reakcji chemicznych. cz Zasady pisania równań reakcji chemicznych. cz.3 umie opisać różnice w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej; podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany umie zaplanować i wykonać doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną; umie opisać na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany podaje przykłady różnych typów reakcji i zapisać odpowiednie równania; wskazuje substraty i produkty; dobierać współczynniki w równaniach reakcji chemicznych umie podać obserwować z doświadczenia ilustrującego typy reakcji i formułować wnioski wyjaśnia pojęcia: reakcje egzoenergetyczne (jako reakcje, którym towarzyszy wydzielanie się energii do otoczenia, np. procesy spalania) i reakcje endoenergetyczne (do przebiegu których energia musi być dostarczona, np. procesy rozkładu pieczenie ciasta) 41. Prawo zachowania masy. umie rozwiązywać przykładowe zadania stechiometryczne z wykorzystaniem prawa zachowania mas 42. Prawo stałości składu. umie rozwiązywać przykładowe zadania stechiometryczne z wykorzystaniem prawa stałości składu Strona 23 Wykład nauczyciela połączony z ćwiczeniami zapisu równań reakcji za pomocą modeli oraz symboli i wzorów chemicznych. Elektroliza wody. Spalanie magnezu. Reakcja chlorku potasu z jodkiem ołowiu (II). Reakcja magnezu z kwasem octowym. Reakcja sody z kwasem octowym. Wykład nauczyciela połączony z rozwiązywaniem przykładowych zadań stechiometrycznych. Wykład nauczyciela połączony z rozwiązywaniem przykładowych zadań stechiometrycznych

24 43. Lekcja do dyspozycji nauczyciela. 44. Lekcja do dyspozycji nauczyciela. 45. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się atomów. Reakcje chemiczne. 46. Praca klasowa z działu Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się atomów. Reakcje chemiczne. 47. Poprawa pracy klasowej z działu Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się atomów. Reakcje chemiczne. 3. Powietrze i inne gazy. 48. Powietrze substancja czy mieszanina? 49. Właściwości i zastosowanie tlenu. cz.1 zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się atomów. Reakcje chemiczne. potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się atomów. Reakcje chemiczne. potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się atomów. Reakcje chemiczne. wykonuje lub obserwuje doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną opisuje skład i właściwości powietrza na podstawie obserwowanych doświadczeń podczas których otrzymuje się tlen, opisuje właściwości fizyczne i chemiczne tlenu Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się atomów. Reakcje chemiczne. na platformie wsip. Pisemna praca klasowa z działu Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się atomów. Reakcje chemiczne. Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Wewnętrzna budowa materii. Łączenie się atomów. Reakcje chemiczne. Badanie właściwości składu powietrza. Otrzymywanie tlenu podczas oraz oraz oraz Strona 24

25 50. Właściwości odczytuje z układu okresowego pierwiastków rozkładu termicznego KMnO i zastosowanie tlenu. i innych źródeł wiedzy informacje o tlenie cz.2 planuje i wykonuje proste doświadczenia dotyczące otrzymywania, identyfikacji i badania właściwości tlenu opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej; proponuje sposoby zapobiegania jej powiększaniu opisuje obieg tlenu w przyrodzie pisze równania reakcji otrzymywania tlenu np. rozkład wody pod wpływem prądu elektrycznego wymienia zastosowania tlenków wapnia, żelaza, 51. Azot i gazy szlachetne - pozostałe składniki powietrza. 52. Właściwości i zastosowanie dwutlenku węgla. cz Właściwości i zastosowanie dwutlenku węgla. cz.2 glinu potrafi podać właściwości fizyczne i chemiczne azotu, odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o azocie potrafi planować doświadczenia dotyczące badania właściwości azotu wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie; wymienia ich zastosowania na podstawie obserwowanych doświadczeń podczas których otrzymuje się tlenek węgla(iv), opisuje właściwości fizyczne i chemiczne tlenku węgla(iv) odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o tlenku węgla(iv) planuje i wykonuje proste doświadczenia Strona 25 Wykład nauczyciela połączony z prezentacją filmu edukacyjnego. Reakcja sody z octem. Rozkład termiczny CaCO 3 Wykrywanie obecności CO 2 w powietrzu wydychanym z naszych płuc

26 dotyczące otrzymywania, identyfikacji i badania właściwości tlenek węgla(iv) pisze równania reakcji otrzymywania tlenku węgla(iv) np. spalania węgla 54. Który gaz ma najmniejszą gęstość? 55. Czy zawsze oddychamy czystym powietrzem? cz Czy zawsze oddychamy czystym powietrzem? cz Lekcja do dyspozycji nauczyciela. 58. Lekcja do dyspozycji nauczyciela. 59. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Powietrze i inne gazy. 60. Praca klasowa z działu Powietrze i inne gazy. potrafi podać właściwości fizyczne i chemiczne wodoru odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o wodorze potrafi planować doświadczenia dotyczące badania właściwości wodoru pisze równania reakcji otrzymywania wodoru np. rozkład wody pod wpływem prądu elektrycznego wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza zna sposoby postępowania pozwalający chronić powietrze przed zanieczyszczeniami zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Powietrze i inne gazy potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Powietrze i inne gazy Strona 26 Reakcja magnezu z kwasem solnym. Wykład nauczyciela połączony z debatą z uczniami. Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Powietrze i inne gazy na platformie wsip.net Pisemna praca klasowa z działu Powietrze i inne gazy (bez 4.7) (bez 4.7)

27 61. Poprawa pracy klasowej z działu Powietrze i inne gazy. potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Powietrze i inne gazy Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Powietrze i inne gazy (bez 4.7) 62. Podsumowanie pracy rocznej na lekcjach chemii w klasie pierwszej. ZAKŁADANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW - KLASA 2 potrafi dokonać analizy i samooceny pracy własnej na lekcjach chemii Strona 27 rozmowa, ankieta L.p. Temat lekcji Po omówieniu treści nauczania i wymagań uczeń: Metody i formy pracy Podstawa 1. Organizacja pracy na lekcji chemii w klasie Woda i roztwory wodne. 2. Co powinniśmy wiedzieć o wodzie? rozumie i akceptuje wymagania przedmiotowego systemu oceniania zna podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy rozumie i akceptuje zasady korzystania z platformy edukacyjnej wsip.net oraz supermemo.net bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się Wykład nauczyciela. Prezentacja narzędzi dostępnych na platformie edukacyjnej supermemo.net Badanie zdolności do rozpuszczania się w wodzie cukru, soli kuchennej, oleju jadalnego, benzyny. Odwadnianie i uwadnianie siarczanu(vi) miedzi(ii). Badanie wpływu różnych czynników

28 w wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny na szybkość rozpuszczania się ciał wyjaśnia, co to jest emulsja stałych w wodzie (temperatura otrzymuje emulsję i podaje przykłady emulsji rozpuszczalnika, mieszanie roztworu, stopień rozdrobnienia spotykanych w życiu codziennym substancji). planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie 3. Co to jest rozpuszczalność? 4. Co to jest stężenie procentowe roztworu? opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu, gęstość; oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności) Analiza wykresu rozpuszczalności substancji. Obliczanie masy/ objętości rozpuszczalnika potrzebnego do przygotowania roztworu określonym stężeniu procentowym. Przyrządzanie roztworów o określonym stężeniu Czy woda jest zawsze czysta? proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą potrafi wymienić przyczyny zanieczyszczeń wód analizuje skutki zanieczyszczeń wód zna etapy pracy w oczyszczalni ścieków i stacji uzdatniania wody pitnej Dyskusja, wycieczka edukacyjna do Aquanetu oczyszczalni ścieków i stacji uzdatniania wody pitnej 5.7 Strona 28

29 6. Lekcja do dyspozycji nauczyciela. 7. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Woda i roztwory wodne. 8. Praca klasowa z działu Woda i roztwory wodne. 9. Poprawa pracy klasowej z działu Woda i roztwory wodne. 5. Zasady. 10. Czy wszystkie tlenki metali reagują z wodą? 11. Czy wszystkie metale reagują z wodą? 12. Jakie właściwości i zastosowanie mają wodorotlenki? 13. Co to jest dysocjacja jonowa? zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Woda i roztwory wodne. potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Woda i roztwory wodne. potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Woda i roztwory wodne. definiuje pojęcie wodorotlenek zapisuje wzory sumaryczne najprostszych wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH) 2, Al(OH) 3 opisuje budowę wodorotlenków planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodorotlenek, zapisuje odpowiednie równania reakcji opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych wodorotlenków zna zasady bezpiecznego obchodzenia się ze stężonymi zasadami (ługami) wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna zasad zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej zasad definiuje zasady (zgodnie z teorią Arrheniusa) Strona 29 Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Woda i roztwory wodne na platformie wsip.net oraz supermemo.net Pisemna praca klasowa z działu Woda i roztwory wodne. Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Woda i roztwory wodne. Doświadczalne sprawdzenie działania wody na metale i tlenki metali. Badanie właściwości wybranych wodorotlenków. Badanie przewodnictwa prądu przez zasady i wodorotlenki

30 wymienia rodzaje odczynu roztworu i przyczyny odczynu zasadowego rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada 14. Dlaczego zasady powodują zmianę barwy wskaźników? 15. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu Zasady. wskazuje na zastosowania wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego) rozróżnia doświadczalnie zasady za pomocą wskaźników zna i rozumie wszystkie zagadnienia i pojęcia poznane w dziale Zasady. Identyfikacja wodorotlenków z wykorzystaniem wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego, oranż, papierek wskaźnikowy, wskaźnik uniwersalny, lakmus). Rozwiązywanie zadań powtórkowych z działu Zasady na platformie wsip.net oraz supermemo.net Praca klasowa z działu Zasady. 17. Poprawa pracy klasowej z działu Zasady. 6. Kwasy. 18. Czy woda reaguje z tlenkami niemetali? potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Zasady. potrafi rozwiązać zadania sprawdzające wiedzę z działu Zasady. definiuje pojęcie kwas planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać kwas tlenowy, zapisuje odpowiednie równania reakcji wskazuje na zastosowania wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego), rozróżnia doświadczalnie kwasy za pomocą wskaźników Strona 30 Pisemna praca klasowa z działu Zasady Pisemna praca lub ustna odpowiedź ucznia z działu Zasady. Reakcja tlenku siarki (IV) z wodą