RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA

Transkrypt

1 Załącznik do uchwały Rady Powiatu Kłodzkiego Nr III/54/2010 z dn. 30 grudnia 2010 r. Zarząd Powiatu Kłodzkiego Kłodzko, ul. Okrzei 1 RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa Kłodzko, grudzień 2010

2 2 z 100 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 I WSTĘP... 4 II CELE I ZADANIA PLANOWANE DO ROKU WPROWADZENIE SYSTEM TRANSPORTOWY Wykaz zadań inwestycyjnych do realizacji przez Starostwo Powiatowe (Zarząd Dróg Powiatowych) oraz przedsięwzięć przewidzianych do realizacji przez jednostki administracji państwowej wyższego szczebla: Wykaz potrzeb inwestycyjnych w gminach: PRZEMYSŁ I AWARIE PRZEMYSŁOWE Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku: Zakłady przemysłowe stanowiące największe zagrożenia dla środowiska: Awarie przemysłowe Kierunki działań (według hierarchii ważności): ROLNICTWO Główne zagrożenia środowiska: Kierunki działań minimalizujących zagrożenia (według hierarchii ważności): Cele średniookresowe (według hierarchii ważności): Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji przez Starostwo Powiatowe: Zadania do realizacji przez gminy GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA Ochrona wód podziemnych Zapewnienie dostawy i dostępu do wody pitnej o wysokiej jakości dla wszystkich mieszkańców powiatu, w ilościach zabezpieczających bieżące potrzeby oraz rozwój jednostek osadniczych Poprawa jakości wód powierzchniowych poprzez porządkowanie gospodarki ściekowej: OCHRONA PRZED POWODZIĄ Cel średnioterminowy i kierunki działań do 2015 roku: Główne zagrożenia: Kierunki działań: EDUKACJA EKOLOGICZNA Cele średniookresowe i kierunki działań: Program Informacyjno-Edukacyjny Współpraca z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi (POE) OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Kryteria oceny stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego Warunki klimatyczne i jakość powietrza Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku TURYSTYKA I REKREACJA Powiat kłodzki jako subregion wypoczynkowy, turystyczny i uzdrowiskowy o wysokim standardzie usług Turystyka i wypoczynek jako podstawowy dział gospodarki powiatu Poprawa wizerunku powiatu w kraju i za granicą Rozwój współpracy z regionami przygranicznymi III SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI ZADAŃ GOSPODARKA ZASOBAMI NATURALNYMI Surowce skalne Wody lecznicze Zasoby wód powierzchniowych Energia odnawialna małe elektrownie wodne Gospodarka zasobami naturalnymi w gminach powiatu kłodzkiego ROZBUDOWA SYSTEMU TRANSPORTOWEGO Realizacja zadań przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu w 2008 r.: Realizacja zadań przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu w 2009 r.: Inwestycje i roboty utrzymaniowe zrealizowane w latach na Drogach Krajowych na terenie powiatu kłodzkiego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad

3 3 z Inwestycje i roboty utrzymaniowe zrealizowane w latach na drogach powiatowych na terenie powiatu kłodzkiego przez Zarząd Dróg Powiatowych w Kłodzku Droga Śródsudecka Transport kolejowy Inwestycje drogowe zrealizowane przez gminy powiatu kłodzkiego PRZEMYSŁ I AWARIE PRZEMYSŁOWE Pozwolenia zintegrowane Awarie przemysłowe Aktualizacja tras przewozu substancji niebezpiecznych ROZWÓJ ROLNICTWA Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych Realizacja zadań z Terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych w 2008 r Realizacja zadań z Terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych w 2009 r Przedsięwzięcia zrealizowane przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku w ramach dofinansowania działań z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Szkolenie rolników w zakresie stosowania kodeksu dobrych praktyk rolniczych oraz rolnictwa ekologicznego i agroturystyki Przedsięwzięcia zrealizowane przez Gminy dotyczące odbudowy i budowy dróg transportu rolnego oraz szlaków turystycznych i rowerowych oraz powołanie użytków ekologicznych GOSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA Ochrona jakości wód podziemnych zaopatrzenie w wodę Przedsięwzięcia zrealizowane przez Starostwo Powiatowe w zakresie ochrony wód powierzchniowych odprowadzanie ścieków Przedsięwzięcia zrealizowane w latach przez poszczególne gminy powiatu kłodzkiego w dziedzinie gospodarki wodnej: OCHRONA PRZED POWODZIĄ OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU Natura Stan inwentaryzacji zasobów i walorów przyrodniczych w gminie oraz gminny rejestr obiektów i obszarów cennych przyrodniczo Popularyzacja wiedzy krajoznawczej i przyrodniczej przez gminy Stan inwentaryzacji zasobów i walorów przyrodniczych w gminie Ochrona lasów Zadania realizowane przez Wydział Ochrony Środowiska w zakresie gospodarki leśnej Sporządzanie przez Nadleśnictwa planów zalesiania gruntów rolnych realizacja ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej Wykonana przez nadleśnictwa przebudowa lasów w kierunku zgodnym z siedliskiem Nadleśnictwo Bardo Umacnianie prze Nadleśnictwa ochronnych funkcji lasów OCHRONA GLEB I POWIERZCHNI ZIEMI Likwidacja mogilników na terenie powiatu kłodzkiego Likwidacja azbestu OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Charakterystyka ogólna Przebieg zmian zanieczyszczenia powietrza Wyniki badań jakości powietrza Wykorzystanie energii odnawialnej Likwidacja niskiej emisji poprzez modernizacje kotłowni lokalnych EDUKACJA EKOLOGICZNA Powiatowe Konkursy Ekologiczne Konkursy ekologiczne innych jednostek: Akcja Sprzątanie świata Dofinansowanie zakupów materiałów i pomocy naukowych dla szkół i pracowni związanych z ochroną środowiska: Druk i kolportaż materiałów reklamowych związanych z propagowaniem wśród społeczeństwa właściwej postawy ekologicznej TURYSTYKA I REKREACJA... 99

4 4 z 100 I Wstęp Przedmiotem opracowania jest Raport z realizacji Programu ochrony środowiska dla powiatu kłodzkiego za lata Niniejszy dokument opracowany został przez Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa Starostwa Powiatowego w Kłodzku. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U ), w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, nakłada na samorządy obowiązek opracowania programów ochrony środowiska (Plany gospodarki odpadami stanowią osobny dokument). Zgodnie z wymaganiami Program określa cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Program obejmuje zadania w cyklu 4-letnim, z tym że w perspektywie obejmują one kolejne 4 lata. Z wykonania programu organ wykonawczy powiatu sporządza co dwa lata raporty, które przedkłada do zaopiniowania radzie powiatu. Punktem odniesienia był stan środowiska przedstawiony w Aktualizacji Programu ochrony środowiska dla powiatu kłodzkiego na lata , przyjętym Uchwałą nr XXVI/362/2008 Rady Powiatu Kłodzkiego z dnia 27 listopada 2008 roku. Za cel strategiczny programu przyjęto Wzrost standardów życia mieszkańców powiatu z poszanowaniem wielokulturowego dziedzictwa, środowiska naturalnego i wykorzystaniem walorów turystycznych i uzdrowiskowych. W charakterystyce poszczególnych komponentów środowiska zrezygnowano ze szczegółowego opisu obecnego stanu środowiska, koncentrując się na przedstawieniu danych statystycznych i liczbowych, omówieniu działań i czynników, mających wpływ na środowisko w okresie sprawozdawczym oraz przedstawieniu trendów zmian i oceny aktualnego stanu środowiska. W niniejszym opracowaniu nie ujęto gospodarki odpadami, ponieważ będzie to tematem oddzielnego sprawozdania. Ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz.U ) stawia przed Powiatem wymóg opracowania Planu gospodarki odpadami PGO, który jest opracowywany zgodnie z ustawą o odpadach (Dz.U ). Zgodnie z tą ustawą Zarząd Powiatu składa co 2 lata Radzie Powiatu sprawozdanie z realizacji PGO (art ), które ocenia i podsumowuje krótkoterminowy (2-letni) plan działania z oceną stopnia wykonania szczegółowych zadań. Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U ), sprawozdania z realizacji PGO obejmują okres dwóch lat kalendarzowych według stanu na dzień 31 grudnia roku kończącego ten okres, zwany dalej okresem sprawozdawczym (art b). Sprawozdanie opracowane w roku 2009 obejmowało lata i zostało zatwierdzone uchwałą Rady Powiatu nr XLI/542/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. Sprawozdanie obejmujące okres od roku 2009 do 2010 zostanie opracowane w roku Odniesie się ono między innymi do następujących zagadnień: aktualnie czynne składowiska odpadów, działania realizowane na zamkniętych składowiskach, realizacja Zakładu Zagospodarowania Odpadów (ZZO) w Ścinawce Dolnej, budowa stacji przeładunkowych odpadów.

5 5 z 100 II CELE I ZADANIA PLANOWANE DO ROKU Wprowadzenie Jak określono w poprzedniej Aktualizacji programu ochrony środowiska dla powiatu kłodzkiego najważniejszym czynnikiem wpływającym na stan środowiska naturalnego Ziemi Kłodzkiej jest rozwój społeczny i gospodarczy. Przedstawiając ten proces perspektywicznie, w relacji do środowiska, wzięto pod uwagę następujące dziedziny rozwoju: Gospodarka zasobami naturalnymi. Rozbudowa systemu transportowego. Przemysł i awarie przemysłowe. Rozwój rolnictwa. Gospodarka wodno-ściekowa. Zagrożenie powodziowe. Ochrona przyrody i krajobrazu, lasy. Ochrona gleb i powierzchni ziemi. Ochrona powietrza atmosferycznego. Edukacja ekologiczna i inne działania edukacyjne. Kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju przedstawiono średnioterminowe cele zintegrowane z ochroną środowiska. Opracowując poniższy rozdział wykorzystano propozycje zawarte w Strategii rozwoju powiatu kłodzkiego na lata , powiatowym WPI i innych dokumentach planistycznych województwa, powiatu i poszczególnych gmin, uzupełnione przez zespół autorski.

6 6 z System transportowy 2.1. Wykaz zadań inwestycyjnych do realizacji przez Starostwo Powiatowe (Zarząd Dróg Powiatowych) oraz przedsięwzięć przewidzianych do realizacji przez jednostki administracji państwowej wyższego szczebla: Przebudowa drogi powiatowej nr 3242D ul. Wolności w Szczytnej Przebudowa drogi powiatowej nr 3276D Poręba Poniatów Droga Środsudecka Przebudowa drogi powiatowej nr 3243D Słoszów Kulin Gołaczów - Dańczów Droga Śródsudecka Przebudowa drogi powiatowej nr 3299D Jeleniów Jerzykowice Droga Śródsudecka Modernizacja drogi powiatowej nr 3335D Radków Tłumaczów Droga Śródsudecka Modernizacja drogi powiatowej nr 3356D Nowa Ruda Jugów Sokolec Droga Śródsudecka Budowa ścieżki rowerowej na trasie Kłodzko Wielisław Polanica Zdrój Przebudowa mostu w ciągu drogi powiatowej nr 3235D w Długopolu Zdroju (km 6+569) Przebudowa dróg powiatowych 3255D Bolesławów Kamienica, 3230D Bolesławów Stronie Śląskie dojazd do drogi Śródsudeckiej. Modernizacja drogi powiatowej nr 3296D Kocioł Taszów Przebudowa dróg powiatowych w ciągu drogi Śródsudeckiej - II Etap, odcinek wschodni Remont drogi powiatowej nr 3281D Gorzanów Topolice. Droga Śródsudecka - transgraniczne powiązania na pograniczu kłodzko - orlickim. Budowa transgranicznej ścieżki rowerowej na pograniczu kłodzko - orlickim. Projekt European Development Corridor III "Via Regia". Budowa obwodnicy Nowej Rudy w ciągu drogi wojewódzkiej nr 381- etap II. Budowa obwodnicy Nowej Rudy w ciągu drogi wojewódzkiej nr 381- etap III. Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 388 Wambierzyce Polanica Zdrój. Przebudowa obiektów mostowych w ciągu drogi wojewódzkiej nr 389 w km , , na odcinku Zieleniec Mostowice. Przebudowa mostu w ciagu drogi wojewódzkiej nr 392 km w m. Stronie Śląskie Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 387 Kudowa Zdrój Karłów. 2.2 Wykaz potrzeb inwestycyjnych w gminach: BYSTRZYCA KŁODZKA: Odbudowa drogi ; Stary Waliszów; Odbudowa drogi; Stara Bystrzyca; Budowa obwodnicy między drogą krajową nr 33 ul. Unii Lubelskiej; Remont ul. Słonecznej; Długopole Zdrój; Remont drogi nr 598, 601, 582/2, 556; Pławnica; Remont drogi nr 116; Długopole Dolne;

7 7 z 100 Odbudowa drogi lokalnej; Mielnik; Przebudowa drogi łącznika pomiędzy ul. Świerczewskiego i ul. Strażacką; Przebudowa ul. Sadowej; Długopole Zdrój; Odbudowa drogi ul. Nadrzeczna; Gorzanów; Odbudowa drogi nr D do Kolonii Szychów; Stara Łomnica; Odbudowa drogi; Szczawina; Budowa dworca autobusowego i parkingów; Bystrzyca Kłodzka; Odbudowa kładki ul. Floriańska; Bystrzyca Kłodzka; Budowa drogi II etap; Spalona; Budowa drogi; Szklarka. DUSZNIKI ZDROJ: Budowa dróg na Miejskiej Górce: Modernizacja ul. Zdrojowej: Zagospodarowanie Placu Warszawy. KŁODZKO GMINA MIEJSKA: Budowa infrastruktury technicznej ulic Bukowej i Wierzbowej w Kłodzku: Przygotowanie niezbędnej dokumentacji technicznej oraz wykonanie niezbędnych prac przygotowawczych dla przedsięwzięcia Kłodzka Kolej Gondolowa : Przebudowa ulicy Zajęczej: Wykonanie chodnika ul. Kromera: Poprawa dostępności do centrów aktywności gospodarczej Kłodzka budowa parkingów, modernizacja mostu, budowa drogi dojazdowej i skrzyżowania o ruchu okrężnym. KUDOWA ZDRÓJ: Remont drogi Polna Główna: Polsko-czeskie połączenia drogowe dla ruchu pieszego, rowerowego oraz samochodowego na Pograniczu Kłodzkim. LĄDEK ZDRÓJ: Przebudowa ul. Kopernika; Budowa drogi okrężnej ul. Niezapominajek; Parking pl. Curie Skłodowskiej; Droga D Aleja Marzeń Zamkowa; Trzebieszowice droga od drogi powiatowej nr 3258 do drogi wojewódzkiej 392. Radochów droga na kolonie; Konradów droga dz. 433, 453, 457, 474 (do zabudowań p.lesickiego); Radochów droga dz. 455, 458 (do zabudowy p.stocha, jaskini); Skrzynka droga dz. 253 (do zabudowań p.jastrzębskiego);

8 8 z 100 Skrzynka droga (do zabudowań p.szczepańskiego); Budowa parkingu ul. Śnieżna/Ogrodowa; Budowa zatok parkingowych przy ulicy Ogrodowej. LEWIN KŁODZKI Rozbudowa mostu na rzece Klikawa w Jeleniowie. MIĘDZYLESIE: Odbudowa drogi cz.dz.182 w Pisarach; Odbudowa drogi nr 283, cz.281 w Kamieńczyku; Odbudowa drogi nr cz.137 w Różance; Dokumentacja kosztorysowa na odbudowę drog transportu rolnego; Dokumentacja na remont drogi dz. Nr 197 dr Długopole Górne do Domaszkowa dz. Nr 884 dr (od p.cymborskich do Lipy) 600 m; Dokumentacja na remont drogi Goworów - dz. Nr 192 dr. 223 dr. Szklarnia dz. Nr 37; Dokumentacja projektowo-kosztorysowa dróg miejskich; Dokumentacja drogi osiedlowej nr 863 w Domaszkowie; Odbudowa drogowego obiektu mostowego zniszczonego przez powódź w ciągu drogi gminnej na działce nr 85 w Goworowie potok Goworówka; Odbudowa drogowego obiektu mostowego zniszczonego przez powódź w ciągu drogi gminnej na działce nr 76 w Goworowie potok Goworówka. NOWA RUDA GMINA MIEJSKA Przebudowa ul. Ogrodowej oraz Demokratów. POLANICA ZDRÓJ Obwodnica wschodnia miasta Polanicy-Zdroju; Przebudowa i modernizacja ul. Parkowej- etap II; Przebudowa i modernizacja ul. Bystrzyckiej, Rybnej i Spacerowej; Budowa drogi w ul. Wybickiego; Przebudowa ulicy Marii Dąbrowskiej w Polanicy Zdroju; Budowa drogi w ul. Sportowej/Okrzei. RADKÓW Ulepszanie infrastruktury komunikacyjnej Bożanov Radków; Remont i modernizacja drogi ul. Wiejska w Wambierzycach; Remont mostu w ciągu ulicy Leśnej w Radkowie. STRONIE ŚLĄSKIE Modernizacja drogi gminnej we wsi Stronie;

9 9 z 100 Modernizacja mostów w Nowej Morawie. SZCZYTNA Budowa drogi gminnej łączącej ulicę Wolności (droga powiatowa) z ulicą Borowina (droga krajowa nr 8) w Szczytnej.

10 10 z Przemysł i awarie przemysłowe 3.1. Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku: Wspieranie powstawania małych i średnich podmiotów gospodarczych nieuciążliwych dla środowiska Kontrola zakładów przemysłowych, których działalność ujemnie wpływa na środowisko zlokalizowanych, w pobliżu jednostek osadniczych Eliminowanie i zmniejszanie skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awarii przemysłowych Zakłady przemysłowe stanowiące największe zagrożenia dla środowiska: Kopalnia Surowców Skalnych Świerki Sp. z o.o. z siedzibą w Świerkach Kopalnia Gabra Słupiec w Nowej Rudzie Słupcu Fabryka Armatury Przemysłowej ZETKAMA S.A. w Ścinawce Średniej Huta Szkła SUDETY w Szczytnej obecny właściciel MINEX CEI S.A Awarie przemysłowe Generalnie obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głownie na prowadzącym zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej Straży Pożarnej, a także wojewodzie. Szczegółowy opis obowiązków podaje ustawa Prawo ochrony środowiska (art ). Awarie techniczne i chemiczne zwłaszcza w czasie transportu występując na dużą skalę mogą być przyczyną wprowadzenia stanu klęski żywiołowej Kierunki działań (według hierarchii ważności): Większa aktywność zakładów na rzecz ochrony środowiska Sporządzenie planów operacyjno-ratowniczych dla terenów otaczających niektóre zakłady Rozwój przemysłu przyjaznego środowisku Restrukturyzacja przemysłu Właściwe gospodarowanie terenami przemysłowymi Aktualizacja tras przewozu substancji niebezpiecznych Uświadomienie społeczeństwa jak należy zachować się w sytuacji wystąpienia awarii przemysłowej lub zagrożenia w wyniku transportu materiałów niebezpiecznych.

11 11 z Rolnictwo 4.1. Główne zagrożenia środowiska: Nie zadawalający stan gleb i użytków zielonych Niewłaściwe użytkowanie gruntów podatnych na erozję wodną i wietrzną Chemizacja i intensyfikacja rolnictwa Zły stan techniczny oraz brak systemu melioracji pól Zanieczyszczenia obszarowe Kierunki działań minimalizujących zagrożenia (według hierarchii ważności): Wykorzystanie pomocy Unii Europejskiej, np. w ramach Obszarów o Niekorzystnych Warunkach Gospodarowania Poprawa struktury jakościowej, wartości przyrodniczej i gospodarczej użytków rolnych, Rozwój infrastruktury technicznej Rozwój rolnictwa ekologicznego Modernizacja i budowa systemów melioracyjnych pól Edukacji rolników, w tym wdrażanie Kodeksu dobrych praktyk rolniczych (działanie połączone z zagadnieniem Ochrona gleb ) Selektywne powiększanie gospodarstw i koncentracja ziemi Umiarkowana intensyfikacja produkcji Zrównoważone nawożenie Zrównoważony pobór wody do celów nawadniania i produkcji rolnej Cele średniookresowe (według hierarchii ważności): Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w oparciu o istniejące zasoby ludzkie, społeczne, przyrodnicze, historyczne, kulturowe, infrastrukturalne i wiedzę Racjonalne kształtowanie przestrzeni rolniczej z uwzględnieniem uwarunkowań środowiska Rozwój rolnictwa ekologicznego poprawa konkurencyjności gospodarki rolno żywnościowej Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji przez Starostwo Powiatowe: W myśl Strategii rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa w powiecie kłodzkim na lata , planowane są następujące priorytetowe działania: W ramach wspierania zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich: Różnicowanie działalności w celu zapewnienia alternatywnych źródeł dochodów. Zachowanie walorów przyrodniczo krajobrazowych obszarów wiejskich. Poprawa infrastruktury społecznej.

12 12 z 100 Rozbudowa infrastruktury technicznej. Rozwój zasobów ludzkich poprzez realizację programów Odnowa wsi i zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz Leader W ramach poprawy konkurencyjności rolnictwa: Poprawa efektywności i dochodowości gospodarstw rolnych poprzez ich modernizację i zmianę struktur rolnych. Wzmocnienie rozwoju instytucjonalnego. Wzmocnienie znaczenia i udziału rolników na rynku produktów rolnych. Wspieranie wyrobu produktów tradycyjnych i regionalnych Zadania do realizacji przez gminy. Szczegółowego wykazu zadań gmin nie przytacza się, ponieważ większość gmin nie określiła konkretnych zadań inwestycyjnych z zakresu rolnictwa w dostępnych dokumentach planistycznych.

13 13 z Gospodarka wodno-ściekowa Cel średniookresowy i kierunki działań do 2015 roku w gospodarce wodno-ściekowej (według hierarchii ważności): 5.1. Ochrona wód podziemnych Rozbudowa i modernizacja systemów dystrybucji wody (sukcesywna wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci wodociągowej; wymiana istniejącej sieci wodociągowej zbudowanej z rur azbestowo-cementowych na rury PCV). Modernizacja i rozbudowa stacji uzdatniania wody w celu dostosowania jakości wody do picia do standardów UE. Połączenie (tzw. spięcie) istniejących gminnych (rejonowych) ujęć wody w celu wykorzystania dyspozycyjnych rezerw zasobów wody i poprawy jakości i równomierności dostaw wody. Ustalenie normatywnych wskaźników zużycia wody w gospodarce komunalnej stymulujących jej oszczędzanie. Wspieranie działań podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą, w tym eliminowanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych do celów przemysłowych. Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodociągowej Zapewnienie dostawy i dostępu do wody pitnej o wysokiej jakości dla wszystkich mieszkańców powiatu, w ilościach zabezpieczających bieżące potrzeby oraz rozwój jednostek osadniczych. Wprowadzenie zintegrowanego systemu zarządzania zasobami wodnymi na obszarze powiatu. Zintensyfikowanie kontroli stanu technicznego ujęć wodnych. Inwentaryzacja i kontrola stanu formalno prawnego ujęć. Wprowadzanie odpowiednich zapisów do planów zagospodarowania przestrzennego chroniących obszary szczególnie wrażliwe przed zainwestowaniem. Monitoring studni gospodarskich (wykorzystywanych często po wybudowaniu sieci wodociągowej jako szamba) i ich prawidłowa likwidacja. Wprowadzenie zintegrowanego systemu zarządzania zasobami wodnymi na obszarze powiatu Poprawa jakości wód powierzchniowych poprzez porządkowanie gospodarki ściekowej: Budowa systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków (oczyszczalni lokalnych i sieci kanalizacyjnej). Optymalizacja wykorzystania istniejących oczyszczalni. Promowanie pro środowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji. Zintensyfikowanie kontroli miejsc nielegalnych odprowadzeń ścieków do wód powierzchniowych (w tym kontrola stanu technicznego szamb). Usprawnienie systemów asenizacji indywidualnej w miejscach nie objętych zasięgiem sieci kanalizacyjnej - budowa oczyszczalni przyzagrodowych w tych miejscach. Budowa sieci kanalizacji deszczowej w miejscowościach, w których jej brak. Racjonalne dawkowanie i przestrzeganie agrometeorologicznych terminów stosowania nawozów sztucznych i środków ochrony roślin.

14 14 z Ochrona przed powodzią Cel średnioterminowy i kierunki działań do 2015 roku: Zmniejszenie zagrożenia powodziowego na obszarze powiatu, Racjonalne wykorzystanie i zwiększenie zasobów wodnych w zlewniach, Odbudowa zdewastowanych obiektów małej retencji, Kontrola stanu wałów i urządzeń wodnych wraz z wytypowaniem odcinków do rekonstrukcji i modernizacji, Analiza przebiegu powodzi historycznych, jak również powodzi z lat jednoznacznie udowadniają, że obszar ziemi kłodzkiej narażony jest na gwałtowne, katastrofalne w skutkach wezbrania potoków i rzek Główne zagrożenia: Lekceważenie małej retencji. Wycinka lasów. Szybki odpływ wód opadowych z terenów zurbanizowanych. Opóźnienia w realizacji Programu dla Odry Brak funduszy na bieżące utrzymanie cieków wodnych Kierunki działań: zbudowania systemu biernego i czynnego zabezpieczenia przeciwpowodziowego, prewencyjne zagospodarowania przestrzenne oraz renaturyzacja ekosystemów współpraca z instytucjami szczebla wojewódzkiego w zakresie stworzenia systemu informacji o gospodarce wodnej województwa dolnośląskiego ocena stanu urządzeń melioracyjnych opracowanie programu naprawy i monitoringu wałów bieżąca konserwacja cieków powierzchniowych, wałów i urządzeń hydrotechnicznych ochrony przeciwpowodziowej kontrolowanie i regulowanie liczebności zwierząt przyczyniających się do niszczenia wałów przeciwpowodziowych ujecie w planach zagospodarowania przestrzennego terenów zalewowych odtworzenie melioracji terenów rolnych zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni poprzez mała retencje zbiornikowa, zalesienia, właściwe zabiegi agrotechniczne i melioracyjne minimalizacja wykorzystania wód podziemnych z ujęć własnych i wody wodociągowej do celów przemysłowych.

15 15 z Edukacja ekologiczna 7.1. Cele średniookresowe i kierunki działań: Zapewnienie maksymalnej ochrony środowiska, oszczędnego gospodarowania i korzystania z jego zasobów poprzez wykształcenie u mieszkańców postawy przyjaznej środowisku. Aby w sposób właściwy realizować politykę ochrony środowiska konieczne jest włączenie się do tego zadania społeczności lokalnych. Związane to będzie ze zmianą podejścia do spraw rozwoju gospodarczego, przewartościowaniem hierarchii potrzeb i zrozumienia czym jest dla człowieka przyroda i środowisko, w którym przebywa. Dlatego już wśród dzieci i młodzieży koniecznym staje się wprowadzanie edukacji ekologicznej. Edukacja ekologiczna realizowana na terenie powiatu powinna obejmować również osoby dorosłe. Działalność edukacyjna powinna objąć następujące formy działania: teoretyczno praktyczne: szkolna edukacja ekologiczna, poznawcze: czynny udział w kształtowaniu środowiska, wycieczki krajoznawcze, popularyzacyjne: imprezy, festyny, konkursy Program Informacyjno-Edukacyjny Założenia Programu Informacyjno-Edukacyjnego określają potrzeby oraz formy i sposoby działań edukacyjnych dostosowane do potrzeb informacyjnych powiatu i całej społeczności oraz harmonogram działań współgrających z harmonogramem Programu Ochrony Środowiska. Wyznaczone cele edukacyjne powinny się koncentrować na następujących zagadnieniach: W gospodarce wodno ściekowej: zwiększenie liczby mieszkańców obejmowanych systemem kanalizacyjnym oraz budową przydomowych oczyszczalni ścieków; użytkowanie szamb zgodnie z wymogami ochrony środowiska; stosowanie dobrych praktyk rolniczych na terenie gospodarstw rolnych i użytkach rolnych; zwiększenie udziału ludności w podnoszeniu jakości urządzeń melioracyjnych, małej retencji, stosowaniu właściwych zabiegów agrotechnicznych i zalesień W ochronie powietrza i ochronie przed hałasem: zwiększaniu liczby mieszkańców wprowadzających termomodernizację oraz wykorzystanie w budynkach jednorodzinnych gazu i oleju jako źródeł energii cieplnej, stosowanie przez mieszkańców racjonalnego zużycia energii w gospodarstwach domowych, zwiększeniu zastosowania energii ze źródeł odnawialnych, zmniejszanie emisji spalin przez użytkowników pojazdów indywidualnych, promowanie transportu rowerowego wśród mieszkańców i turystów, zwiększenie udziału mieszkańców w zakresie wprowadzenia pasów zieleni, izolacyjnej i ekranów akustycznych.

16 16 z W ochronie zasobów przyrody i zasobów leśnych wzrost wiedzy mieszkańców o zasobach przyrodniczych powiatu, akceptacja mieszkańców dla istniejących i wprowadzanych form ochrony przyrody, eliminowanie takich sposobów użytkowania zasobów przyrodniczych, które powodują ich degradację i zanik, promocja właściwego użytkowania zasobów leśnych wśród właścicieli prywatnych W ochronie gleb i kopalin: zwiększenie udziału gospodarstw rolnych stosujących Dobrą Praktykę Rolniczą, ochrona biologicznego potencjału gleb poprzez stosowanie działań rolno-środowiskowych i rolnictwa ekologicznego, zapobieganie dzikiej eksploatacji kopalin przez mieszkańców na obszarach nieudokumentowanych Współpraca z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi (POE) Organizacje pozarządowe coraz częściej biorą udział w pracach nad programami ochrony środowiska, a przede wszystkim w działaniach związanych z edukacją i informacją ekologiczną. Oczekuje się, że organizacje ekologiczne, w oparciu o własne siły, wykażą inicjatywę ukierunkowaną na mieszkańców i placówki edukacyjne, takie jak szkoły podstawowe, gimnazjalne ponadgimnazjalne, aby rozszerzyć edukację ekologiczną nastawioną na podniesienie świadomości ekologicznej oraz wdrożyć projekty pilotażowe i specjalne programy realizowane w ścisłej współpracy z samorządem wojewódzkim, powiatowym i samorządami gminnymi.

17 17 z Ochrona powietrza atmosferycznego Zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej oraz przepisami Prawa ochrony środowiska, głównym celem działań w zakresie ochrony powietrza jest utrzymanie jakości powietrza w rejonach, gdzie jest ona dobra i jej poprawa w pozostałych rejonach. Wymaga to prowadzenia stałej oceny jakości powietrza na całym terytorium kraju w sposób ujednolicony, porównywalny do metod stosowanych w krajach członkowskich UE Kryteria oceny stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi, ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Podstawę oceny jakości powietrza stanowią określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska (Dz.U ) poziomy substancji w powietrzu: dopuszczalne, docelowe, celów długoterminowych i alarmowe. W niektórych przypadkach w w/w rozporządzeniu określono dozwoloną liczbę przekroczeń określonego poziomu, a także terminy, w których określony poziom powinien zostać osiągnięty. Wartości poszczególnych poziomów substancji w powietrzu zostały zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ochronę roślin. Poziom zanieczyszczenia powietrza na terenach pozamiejskich uzależniony jest w dużym stopniu od napływu zanieczyszczeń z dużych zakładów energetycznych i przemysłowych zlokalizowanych zarówno na terenie kraju, jak i poza jego granicami. Zanieczyszczenia emitowane z wysokich kominów, są przenoszone z masami powietrza na duże odległości i rozpraszane na znacznym obszarze, przyczyniając się do wzrostu zanieczyszczeń w rejonach oddalonych od źródeł emisji. Stacje pomiarowe, spełniające wymagania lokalizacji w odniesieniu do ochrony ekosystemów, są to tzw. stacje tła, kontrolujące poziom zanieczyszczenia powietrza poza bezpośrednim oddziaływaniem lokalnych źródeł emisji. Podstawowym zadaniem stacji ekosystemowych jest określenie stopnia narażenia roślin na zanieczyszczenia powietrza oraz dostarczanie informacji o ich transgranicznym przepływie. Tabela 1. Poziomy dopuszczalne do oceny jakości powietrza dla terenu kraju. Substancja Dopuszczalny Dopuszczalna Margines Poziom poziom częstość Termin osiągnięcia Okres uśredniania tolerancji dopuszczalny substancji przekraczania poziomu poziomów wyników pomiarów w 2009 r. + margines tolerancji w powietrzu dopuszczalnego dopuszczalnych [μg/m [μg/m 3 ] w roku kalendarzowym ] [µg/m 3 ] Benzen rok kalendarzowy 5 /a r. Dwutlenek jedna godzina 200 /a 18 razy r. azotu rok kalendarzowy 40 /a r. Tlenki azotu /d rok kalendarzowy 30 /b r. Dwutlenek jedna godzina 350 /a 24 razy r. siarki 24 godziny 125 /a 3 razy r.

18 18 z 100 Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy i pora zimowa (okres od 1 X do 31 III) Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym Margines tolerancji w 2009 r. [μg/m 3 ] Poziom dopuszczalny + margines tolerancji [µg/m 3 ] Termin osiągnięcia poziomów dopuszczalnych 20 /b r. Ołów rok kalendarzowy 0,5 /a 0 0, r. 24 godziny 50 /a 35 razy r. Pył zaw. PM10 rok kalendarzowy 40 /a r. Tlenek węgla 8 godzin /c /a /c r. a/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi b/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin c/ maksymalna średnia 8-godzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich 1-godzinnych w ciągu doby d/ suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu Tabela 2. Poziomy dopuszczalne do oceny jakości powietrza na obszarach ochrony uzdrowiskowej. Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym Benzen rok kalendarzowy 4 Dwutlenek azotu jedna godzina 200 rok kalendarzowy 35 Dwutlenek siarki jedna godzina godziny 125 Ołów rok kalendarzowy 0,5 Pył zaw. PM10 24 godziny rok kalendarzowy 40 Tlenek węgla 8 godzin 5000 Tabela 3. Poziomy docelowe. Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Poziom docelowy substancji w powietrzu Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym Termin osiągnięcia docelowego poziomu substancji w powietrzu Arsen rok kalendarzowy 6 /a ng/m r. Benzo(a)piren rok kalendarzowy 1 /a ng/m r. Kadm rok kalendarzowy 5 /a ng/m r. Nikiel rok kalendarzowy 20 /a ng/m r. Ozon 8 godzin 120 /a µg/m 3 25 dni /c 2010 r. okres wegetacyjny (1 V 31 VII) /b /d μg/m 3 h 2010 r. a/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi b/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin c/ liczba dni z przekroczeniami poziomu docelowego w roku kalendarzowym, uśredniona w ciągu ostatnich 3 lat. W przypadku braku danych pomiarowych z 3 lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej jednego roku d/ wyrażony jako współczynnik AOT 40 wartość uśredniona dla pięciu kolejnych lat (w przypadku braku danych pomiarowych z 5 lat dotrzymanie poziomu docelowego sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej 3 lat) Warunki klimatyczne i jakość powietrza Klimat na terenie powiatu kształtują masy powietrza, które napływają znad Atlantyku. Obszar gminy należy do regionu klimatycznego, zwanego regionem kłodzkim sudeckiej dzielnicy klimatycznej. Najniższe temperatury notuje się w Górach Bystrzyckich (roczna 4,9 o C), najwyższe na przedpolu Gór Opawskich (powyżej 8 o C). Wiosna (średnia temperatura dobowa powyżej 5 o C), lato (okres średnich temperatur powyżej 15 o C). Pierwsze opady śniegu są notowane w masywie Śnieżnika najczęściej około 1 października. Opady roczne, w zależności od miejsca wahają się od ok. 600 mm w Kotlinie do powyżej 900 mm w górach. Na ogół panuje tu ciepła i słoneczna pogoda, a liczba dni pogodnych sięga 50. Jest to spowodowane otoczeniem Kotliny górami o wysokościach m.

19 19 z Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku Cele średniookresowe (według hierarchii ważności): Spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza na terenie całego powiatu, Opracowanie programu ochrony powietrza ze względu na ochronę zdrowia oraz ochronę roślin, celem poprawy klasy wynikowej jakości powietrza w strefie kłodzkiej. W krajach Unii Europejskiej kompleksową regulację w tej dziedzinie stanowi tzw. dyrektywa ramowa w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza w otoczeniu - 96/62/EC. Określa ona podstawowe ramy prawne, w tym ujednolicone metody i kryteria oceny jakości powietrza i jest uzupełniana licznymi pochodnymi aktami prawnymi. Z kolei utrzymanie obecnej jakości powietrza jest zgodne z celem zdefiniowanym w dokumencie Polityka ekologiczna państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata (poprawa stanu zanieczyszczenia powietrza oraz uzyskanie norm emisyjnych, wymaganych przez przepisy Unii Europejskiej) Emisja niska Na terenach wiejskich, gdzie względy ekonomiczne ograniczają rozwój gazyfikacji i sieci ciepłowniczej, w znaczącym stopniu wykorzystywane powinny być lokalne zasoby energii odnawialnej (energia z biomasy) i wprowadzane takie źródła energii jak gaz i olej. Poza emisją zanieczyszczeń typowych przy spalaniu tradycyjnych paliw, duży problem stanowi spalanie w paleniskach domowych i lokalnych kotłowniach materiałów takich jak opakowania z powłoką aluminiową, butelki PET, powodujących emisję substancji specyficznych do powietrza. Docelowo system zaopatrzenia ludności gmin powiatu w ciepło ma być oparty o centralizację systemu ciepłowniczego, wykorzystanie lokalnych źródeł i zasobów paliw (w tym biopaliw) oraz podłączenie jak największej liczby mieszkańców do sieci ciepłowniczej W ramach systemu ciepłowniczego w szczególności należy: podejmować działania modernizacyjne związane ze zmniejszeniem strat ciepła na przesyle (wymiana rurociągów); popierać działania modernizacyjne w zakresie instalacji oczyszczania spalin; rozszerzyć rynki zbytu ciepła poprzez pozyskanie nowych odbiorców; kontynuować termomodernizację budynków (docieplenia ścian, wymiana okien); promować i popierać działania związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii Kierunki działań (według hierarchii ważności): Poprawa dotychczasowej jakości powietrza; Wprowadzanie w budynkach jednorodzinnych gazu i oleju jako źródeł energii cieplnej, Edukacja społeczeństwa między innymi w zakresie zagrożeń wynikających ze spalania odpadów, racjonalnego wykorzystania energii; Dalsza modernizacja i budowa lokalnych systemów cieplnych celem przyłączenia do sieci c.o. nowych odbiorców;

20 20 z 100 Propagowanie wykorzystania w energetyce lokalnej paliw ekologicznych (odnawialnych źródeł energii) np. biomasy, Termomodernizacja budynków i wprowadzanie ekonomicznych regulacji zużycia energii cieplnej; Docelowa gazyfikacja poszczególnych miejscowości Emisja komunikacyjna Emisja ze źródeł komunikacyjnych stanowi rosnące zagrożenie zwłaszcza w rejonach gdzie drogi wojewódzkie (lub krajowe) przebiegają przez centra miejscowości. Zmniejszenie emisji komunikacyjnej będzie następować poprzez wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszarów miast, zmniejszenie ruchu samochodowego lokalnego i działania dotyczące zmniejszenia emisji zanieczyszczeń wraz ze spalinami. Kierunki działań (według hierarchii ważności): ograniczenie ruchu docelowego na terenie największych miejscowości oraz na obszarach najcenniejszych przyrodniczo (również ochrona korytarzy ekologicznych), egzekwowanie reżimów emisji spalin przez użytkowników pojazdów edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze środków transportu Emisja przemysłowa Zasady dążenia do zapobiegania i zmniejszania zanieczyszczenia powietrza spowodowanego emisją z zakładów przemysłowych zostały określone w dyrektywie Rady 84/360/EWG. Dyrektywa ta realizuje zasadę prewencji i regułę ostrożności, uzupełniając ją koncepcją BATNEEC (najlepsza dająca się zastosować technologia nie wymagającą nadmiernych kosztów). Najnowszy sposób rozumienia tej koncepcji jest zawarty w dyrektywie Rady nr 96/61/EWG z dnia 24 września 1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń (IPPC). W prawie wspólnotowym wymagania dotyczące jakości urządzeń ochronnych powiązane są ściśle z problematyką dopuszczalnej emisji emisja jest dopuszczalna, gdy nie można jej zlikwidować lub ograniczyć mimo zastosowania najlepszej dostępnej techniki (BAT / Best Available Techniques.) Kierunki działań (według hierarchii ważności): instalowanie urządzeń do redukcji zanieczyszczeń powstałych w procesach technologicznych oraz poprawa sprawności obecnie funkcjonujących urządzeń; ograniczenie wpływu emisji odorów; wypełnianie przez podmioty obowiązków wynikających w przepisów prawnych; wprowadzanie i wdrożenie zintegrowanych pozwoleń w zakładach znajdujących się na liście instalacji IPPC; wdrażanie nowoczesnych technologii, przyjaznych środowisku (BAT), modernizacja procesów technologicznych (hermetyzacja i automatyzacja); wprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem (ISO 14000),

21 21 z 100 podejmowanie dobrowolnych działań na rzecz czystszej i bardziej przyjaznej środowisku produkcji Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji W poszczególnych gminach przewiduje się realizację następujących przedsięwzięć (zadanie; lata realizacji; koszt całkowity): BYSTRZYCA KŁODZKA (lata ): sieć gazowa ul. Ludowa; Bystrzyca Kłodzka; LEWIN KŁODZKI: modernizacja i termomodernizacja obiektu Zespołu Szkolno Przedszkolnego i Gimnazjum w Lewinie Kłodzkim: ; MIĘDZYLESIE zakup i montaż pieca c.o. w budynku Straży Pożarnej w Międzylesiu: 2008; remont instalacji c.o. - Biblioteka w Międzylesiu: 2008; NOWA RUDA GMINA MIEJSKA gazyfikacja miasta Nowa Ruda - etap II: ; termomodernizacja obiektów edukacyjnych: ; POLANICA ZDRÓJ modernizacja i termomodernizacja obiektów oświaty: ; RADKOW: budowa kanalizacji sanitarnej w Karłowie: ; budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami dla miasta Radkowa. Etap, VI, VII, VIII: 2011; budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami dla miasta Radkowa. Etap, IX, X.: Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji przez Starostwo Powiatowe: zakup wyposażenia dla Specjalistycznego Ośrodka Szkolno Wychowawczego w Długopolu Zdroju, z zakresu wykorzystania źródeł energii odnawialnej, dotacja na monitoring imisji zanieczyszczeń powietrza dla powiatu kłodzkiego dla WIOŚ, dotacja na program Odnawialne źródła energii, dotacja na program Usuwanie azbestu, montaż i zakup kotła c.o. gaz. dla DPS w Nowej Rudzie, modernizacja kotłowni ZSP w Nowej Rudzie.

22 22 z Turystyka i rekreacja Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku: 9.1. Powiat kłodzki jako subregion wypoczynkowy, turystyczny i uzdrowiskowy o wysokim standardzie usług Turystyka i wypoczynek jako podstawowy dział gospodarki powiatu Poprawa wizerunku powiatu w kraju i za granicą Rozwój współpracy z regionami przygranicznymi.

23 23 z 100 III Sprawozdanie z realizacji zadań W niniejszej części przedstawiono realizację zadań związanych z ochroną środowiska jakie wykonano na terenie powiatu kłodzkiego w latach W sprawozdaniu opierano się na harmonogramie określonym w Aktualizacji Programu ochrony środowiska dla powiatu kłodzkiego na lata opracowanym w sierpniu 2008 r. Zrezygnowano jednak ze szczegółowego odnoszenia się do konkretnych zadań wpisanych w harmonogramie lecz wyszczególniono jakie przedsięwzięcia zostały zrealizowane w poszczególnych kategoriach tematycznych. Zadania stricte ekologiczne, wykonane przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku, były najczęściej finansowane z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Inne zadania (gmin) finansowano z budżetów gmin i innych środków pozyskanych z zewnątrz. Strukturę wydatków PFOŚiGW za lata przedstawiono w tabeli i na wykresach. Wydatki PFOŚiGW w latach : Poz. Dział Wydatki w zł. Struktura wydatków Edukacja ekologiczna ,59 zł 9,1% 2 Ochrona zasobów przyrody ,01 zł 13,0% 3 Gospodarka odpadami ,00 zł 10,1% 4 Ochrona powietrza atmosferycznego ,27 zł 55,2% 5 Gospodarka ściekowa ,00 zł 10,6% 6 Ochrona wód ,00 zł 2,0% Razem ,87 zł Edukacja ekologiczna ,65 zł 9,7% 2 Ochrona zasobów przyrody ,08 zł 3,4% 3 Gospodarka odpadami ,20 zł 13,0% 4 Ochrona powietrza atmosferycznego ,35 zł 70,8% 5 Gospodarka ściekowa ,22 zł 3,0% Razem ,50 zł Ogółem: ,37 zł

24 24 z 100 Struktura wydatków PFOŚiGW w latach 2008 i 2009: Gospodarka ściekowa; 10,6% Ochrona wód; 2,0% Edukacja ekologiczna; 9,1% Ochrona zasobów przyrody; 13,0% Gospodarka odpadami; 10,1% Ochrona powietrza atmosferycznego; 55,2% Struktura wydatków PFOŚiGW w roku 2008 Gospodarka ściekowa; 3,0% Edukacja ekologiczna; 9,7% Ochrona zasobów przyrody; 3,4% Gospodarka odpadami; 13,0% Ochrona powietrza atmosferycznego ; 70,8% Struktura wydatków PFOŚiGW w roku 2009

25 25 z Gospodarka zasobami naturalnymi Zestawienia tabelaryczne poniżej obrazują gospodarkę zasobami naturalnymi w Powiecie Kłodzkim w okresie sprawozdawczym Surowce skalne Surowce dla budownictwa, drogownictwa i kolejnictwa Zestawienie bilansu zasobów bazalt surowiec Bazalt nazwa złoża Lutynia Lutynia II Lądek Orłowice RAZEM gmina gmina Lądek-Zdrój gmina Lądek-Zdrój gmina Lądek-Zdrój Zasoby [tys. Mg.] Wydobycie [tys. Mg] dochód gmin [zł] Zasoby [tys. Mg.] Wydobycie [tys. Mg] dochód gmin [zł] Zestawienie bilansu zasobów gabro Surowiec Gabro nazwa złoża Dębówka Słupiec Dębówka Ścinawka Dolna RAZEM miasto Nowa gmina Nowa Gmina gmina Nowa Ruda miasto Nowa Ruda gmina Kłodzko Ruda Ruda zasoby [tys. Mg.] wydobycie [tys. Mg] , dochód gmin [zł] zasoby [tys. Mg.] wydobycie [tys. Mg] , dochód gmin [zł] Zestawienie bilansu zasobów melafir Tłumaczów Tłumaczów Tłumaczów Włodzicka nazwa złoża Świerki Tłumaczów Południe Wschód Gardzień Góra gmina Nowa gmina gmina gmina gmina Nowa gmina gmina Radków Ruda Radków Radków Radków Ruda RAZEM zasoby [tys. Mg.] wydobycie [tys. Mg] dochód gmin [zł] zasoby [tys. Mg.] wydobycie [tys. Mg] dochód gmin [zł] Zestawienie bilansu zasobów granity i granodioryty Surowiec Granit granodioryt nazwa złoża Kudowa Chologierki RAZEM Rogówka Zamczysko RAZEM Gmina gmina Kudowa-Zdrój gmina Kłodzko gmina Kłodzko zasoby [tys. Mg.] wydobycie [tys. Mg] dochód gmin [zł] zasoby [tys. Mg.] wydobycie [tys. Mg] dochód gmin [zł] Zestawienie bilansu zasobów amfibolity Surowiec Amfibolit nazwa złoża Gniewoszów Kłodzko Zagórze RAZEM Gmina gmina Międzylesie gmina Kłodzko zasoby [tys. Mg.] wydobycie [tys. Mg] dochód gmin [zł] zasoby [tys. Mg.]

26 26 z 100 Surowiec Amfibolit nazwa złoża Gniewoszów Kłodzko Zagórze RAZEM Gmina gmina Międzylesie gmina Kłodzko wydobycie [tys. Mg] dochód gmin [zł] Zestawienie bilansu zasobów gnejsy Surowiec Gnejs nazwa złoża Goworów Nowa Wieś RAZEM Gmina gmina Międzylesie gmina Międzylesie Zasoby [tys. Mg.] wydobycie [tys. Mg] ,29 10 dochód gmin [zł] Zasoby [tys. Mg.] wydobycie [tys. Mg] ,44 8 dochód gmin [zł] surowiec nazwa złoża gmina Kletno IV gmina Stronie Śląskie Zestawienie bilansu zasobów marmury Łysak Mielnik Rogóżka gmina Kłodzko gmina Kłodzko gmina Stronie Śląskie Marmur Romanowo Górne gmina Bystrzyca Kł. Romanowo Waliszów gmina Bystrzyca Kł. Romanowo Waliszów Płd gmina Bystrzyca Kł. Różanka gmina Międzylesie Stronie Śląskie Wieś gmina Stronie Śląskie RAZEM zasoby [tys. Mg.] wydobycie [tys. Mg] , dochód gmin [zł] zasoby [tys. Mg.] wydobycie [tys. Mg] , dochód gmin [zł] nazwa złoża Biała i Zielona Marianna gmina Stronie Śląskie Zestawienie bilansu zasobów marmury dolomityczne Nowy Waliszów Nowy Waliszów soczewka C Nowy Waliszów soczewka D Ołdrzychowice Romanowo Podgórze Słupiec Wapniarka Żelazno I RAZEM gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina Kłodzko Duszniki- Bystrzyca Kł. Bystrzyca Kł. Bystrzyca Kł. Kłodzko Kłodzko Kłodzko Zdrój zasoby [tys.mg.] wydobycie [tys.mg] 1, , , dochód gmin [zł] zasoby [tys.mg.] wydobycie [tys.mg] , dochód gmin [zł] Zestawienie bilansu zasobów łupki łyszczykowe i szarogłazy Surowiec łupek łyszczykowy Szarogłaz nazwa złoża Jawornica RAZEM Młynów RAZEM Gmina gmina Lewin gmina Kłodzko Zasoby [tys. Mg.] Wydobycie [tys. Mg] 4, ,00 19 dochód gmin [zł] Zasoby [tys. Mg.] Wydobycie [tys. Mg] 1, ,00 44 dochód gmin [zł] Zestawienie bilansu zasobów piaskowce surowiec Piaskowiec Słupiec I Słupiec I Słupiec Słupiec Szczytna Szczytna nazwa złoża Bieganów Bobrowniki Długopole Radków Radków II Wolany Złotno Kościelec Kościelec Śląska Zamek pole A pole B RAZEM gmina gmina miasto miasto gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina Nowa Nowa Nowa Szczytna Międzylesie Radków Radków Szczytna Szczytna Szczytna Szczytna Ruda Ruda Ruda zasoby [tys.mg.] wydobycie [tys.mg] 0, ,32 10, dochód gmin [zł] zasoby [tys.mg.] wydobycie [tys.mg] 0, ,02 10, [zł] dochód gmin