1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA

Transkrypt

1 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 1/7 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA Nazwa produktu: Wzór chemiczny: Producent: Dystrybutor: Bromowodór HBr 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Substancja stwarzająca zagroŝenie: Symbol Zwroty zagroŝenia % wag. Nr CAS Nr WE Nazwa chemiczna ostrzegawczy (R)* bromowodór C Objaśnienie: T + = bardzo toksyczny, T= toksyczny, C= Ŝrący, Xn= szkodliwy, Xi= draŝniący, E= wybuchowy, O= utleniający, F + = skrajnie łatwo palny, F= wysoce łatwo palny, N= niebezpieczny dla środowiska *Pełne znaczenie zwrotów zagroŝenia R z punktu 2 ujęto w punkcie IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. C ZagroŜenie poŝarowe: Substancja ciekła, niepalna. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy, pary i dymy. ZagroŜenie Powoduje powaŝne oparzenia. toksykologiczne: Działa draŝniąco na drogi oddechowe. Bromowodór jest gazem silnie draŝniącym. W kontakcie z wodą, jako kwas bromowodorowy, działa Ŝrąco na błony śluzowe dróg oddechowych, spojówki i skórę. W duŝych stęŝeniach wywołuje zmiany zapalne i martwicze ZagroŜenie ekotoksykologiczne: 4. PIERWSZA POMOC dróg oddechowych, kończące się obrzękiem płuc i zgonem. Bromowodór działa silnie szkodliwie na organizmy wodne i glebowe. Uwaga: W pierwszej kolejności naleŝy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skaŝonego bromowodorem środowiska. UłoŜyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem. Ratujący muszą zadbać równieŝ o własne bezpieczeństwo. Następstwa wdychania: 1. Wyprowadzić poszkodowaną osobę na świeŝe powietrze. 2. Przy zatruciach wziewnych utrzymać droŝność dróg oddechowych (głowę leŝącego nieco skręcić w lewo, groźba obrzęku krtani i płuc), a potem wygarnąć śluz z jamy ustnej lub gardła. Okryć kocem. Zapewnić spokój i ciepło. Zapewnić pomoc lekarską. Następstwa połknięcia: gaz w warunkach normalnych. Kontakt z oczami: 1. Oczy, nos i usta przemywać roztworem sody. PodraŜnione spojówki przemywać bieŝącą wodą przez minut. ZałoŜyć jałowy opatrunek. 2. W razie potrzeby zapewnić pomoc okulisty. Kontakt ze skórą: 1. Zdjąć skaŝone ubranie. Oczyścić mechanicznie skaŝoną skórę, przemyć duŝą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. 2. W przypadku gdy podraŝnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

2 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 2/7 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU ZagroŜenia poŝarowe: Bromowodór jest substancją niepalną. Reagując z metalami, wydziela wodór tworzący w szerokim zakresie stęŝeń mieszaniny wybuchowe z powietrzem. W przypadku poŝaru W przypadku poŝaru w obecności opakowań lub instalacji z bromowodorem sąsiednich obiektów: naleŝy unikać gaszenia wodą, aby nie doszło do kontaktu z powstającym kwasem bromowodorowym. Stosować inne środki gaśnicze niezawierające wody. Zalecenia szczegółowe: Uwaga: W ogniu wydzielają się z bromowodoru toksyczne gazy, pary i dymy. Sprzęt ochronny Aparaty izolujące drogi oddechowe. NiezaleŜne aparaty oddechowe. straŝaków: Uwaga dodatkowa: Zamknięte pojemniki z bromowodorem, naraŝone na działanie wysokiej temperatury, naleŝy schłodzić wodą i jak najszybciej, jeśli to moŝliwe, usunąć z obszaru zagroŝenia. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Zalecenia ogólne: Środki ochrony osobistej: W przypadku wydostania się bromowodoru w pomieszczeniu zamkniętym, do likwidowania skaŝenia mogą przystąpić wyłącznie przeszkolone w ratownictwie chemicznym osoby, zabezpieczone stosownymi ochronami osobistymi, a w szczególności aparatami oddechowymi i kombinezonami gazoszczelnymi. Osoby dokonujące jakichkolwiek czynności związanych z akcją ratowniczą, w skaŝonej bromowodorem atmosferze, powinny być ubezpieczane jeszcze przez dodatkowe dwie osoby. Jedna osoba asystuje wewnątrz skaŝonego pomieszczenia (obiektu, którym mogą być równieŝ zbiorniki, kanały, studzienki kanalizacyjne, studnie, zagłębienia terenowe i inne), zaś druga, która znajduje się na zewnątrz tego pomieszczenia (obiektu), w kaŝdej chwili musi być gotowa do udzielenia lub sprowadzenia pomocy. SkaŜone pomieszczenia (obiekty) muszą być intensywnie wentylowane świeŝym powietrzem. Unikać kontaktu z uwolnionym bromowodorem. Stosować ubrania ochronne z tkanin odpornych na działanie czynników Ŝrących, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed parami bromowodoru. NaleŜy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów gazowych i cząsteczkowych. Zalecenia szczegółowe: Starać się odciąć źródło skaŝenia środowiska (uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), odciąć dopływ z instalacji. Stosować środki mechaniczne, szczelne pojemniki, sorbenty pochodzenia organicznego i nieorganicznego. Zabezpieczenie środowiska: Metody utylizacji: Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skaŝenia wód powiadomić odpowiednie władze. SkaŜony grunt podlega wymianie. Unieszkodliwianie na drodze chemicznej lub termicznej zgodnie z wymogami prawa krajowego. 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE Zapobieganie zatruciom: Zapobieganie Podczas stosowania bromowodoru nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z substancją, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŝ i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Substancja niepalna. Nie wymaga szczególnego trybu postępowania w tym

3 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 3/7 poŝarom/wybuchom: Magazynowanie: Metody postępowania z odpadami: zakresie. Bromowodór przechowywany jest w cysternach i butlach stalowych. Butle z bromowodorem przechowuje się zazwyczaj w pomieszczeniach zamkniętych, przeznaczonych do magazynowania w nich gazów technicznych w butlach. Szyby w oknach malowane są na kolor niebieski lub pomarańczowy w celu ochrony pomieszczeń przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Butle ustawiane są pionowo, zabezpieczone przed przewróceniem się, z dala od grzejników. Temperatura wewnątrz pomieszczeń nie powinna przekraczać 35 C. Podłogi powinny być równe, o nieśliskiej powierzchni. W pomieszczeniu moŝe być centralne ogrzewanie wodne lub parowe. OpróŜnione butle po bromowodorze przechowywane są w stosach niezaleŝnie od tego, czy są, czy teŝ nie są wyposaŝone w podstawki. Ciśnienie w opróŝnionych butlach, przekazanych do ponownego napełnienia, powinno wynosić co najmniej 0,5 atm. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spoŝywania posiłków, uŝywania otwartego ognia. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C Za odpad moŝna uznać bromowodór, który w Ŝadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy bromowodór odstawiany jest do wskazanego przez słuŝbę ochrony środowiska miejsca, celem utylizacji. 8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Rozwiązania techniczne: Stosowanie się do rygorów bezpiecznej pracy (ochrony osobiste, wentylacja wyciągowa, brak moŝliwości skaŝenia kanalizacji i otaczającego środowiska). Wszelkie manipulacje wykonywać pod czynnym dygestorium. Odpadki umieszczać w oddzielnym, oznakowanym, szczelnym pojemniku. Osobiste wyposaŝenie ochronne: Drogi oddechowe: Ręce: Oczy: Skóra i ciało: Ogólne środki ochrony: Higiena pracy: Maski ochronne z filtrami par i cząsteczkowymi. Rękawice ochronne z tworzywa odpornego na działanie czynników Ŝrących. Okulary ochronne w szczelnej obudowie odpornej na działanie czynników Ŝrących. Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne. Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z bromowodorem. Nie wdychać par i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać wszelkie rozlewy. Przed ich zebraniem przysypywać materiałem chłonnym. Obowiązujące w Polsce najwyŝsze dopuszczalne stęŝenie (mg/m 3 ) w środowisku pracy: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 212 poz.1769) Składnik NDS (mg/m 3 ) NDSCh (mg/m 3 ) bromowodór WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Masa cząsteczkowa: 80,91 g/mol

4 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 4/7 Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych bromowodór jest bezbarwnym, dymiącym na powietrzu gazem, o ostrym, duszącym zapachu. Temperatura topnienia: -86 o C Temperatura wrzenia: -66 o C o C Gęstość: 3,50 g/dm 3 (20 o C) Gęstość par względem powietrza: 2,92 PręŜność par: 20,9 bara w 20 o C Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Bromowodór doskonale rozpuszcza się w wodzie (2210 g/l w 20 o C, z wydzieleniem duŝych ilości ciepła. Roztwory wodne bromowodoru noszą nazwę kwasu bromowodorowego. Są to azeotropy. Bromowodór rozpuszcza się w alkoholach, estrach i eterach. Stopień zagroŝenia wód: Skrajny Inne: Bromowodór otrzymywany jest w bezpośredniej syntezie pierwiastków wodoru i bromu, przez działanie bromem na związki zawierając wodór (np. siarkowodór, fosforowodór), przez działanie kwasu siarkowego na bromki, a takŝe przez hydrolizę bromku fosforu. Bromowodór stosowany jest przede wszystkim do otrzymywania organicznych i nieorganicznych związków bromu. Znacznie szersze zastosowanie mają sole bromowodoru bromki. W handlu znajduje się kwas bromowodorowy, czyli roztwór gazowego bromowodoru w wodzie, o stęŝeniu 40 lub 48% bromowodoru. Ten drugi jest mieszaniną azeotropową. Kwas bromowodorowy jest kwasem silnym. Reaguje gwałtownie z zasadami. Działa Ŝrąco na liczne metale, z wydzieleniem niebezpiecznego gazu wodoru. Termiczny rozkład bromowodoru na pierwiastki rozpoczyna się w temperaturze 530 o. 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Stabilność i reaktywność: Właściwości korozyjne: Bromowodór na zimno jest substancją chemicznie mało reaktywną. Gwałtownie reaguje z fluorem, amoniakiem, ozonem. Silne 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Drogi naraŝenia człowieka: Wdychanie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami. Bromowodór jest gazem Ŝrącym. W kontakcie z wodą, jako kwas bromowodorowy, działa Ŝrąco na błony śluzowe dróg oddechowych, spojówki i skórę. W duŝych stęŝeniach wywołuje zmiany zapalne i martwicze dróg oddechowych, kończące się obrzękiem płuc i zgonem. Mniejsze stęŝenia bromowodoru w czasie długotrwałego naraŝenia powodują przewlekły nieŝyt dróg oddechowych, owrzodzenie błony śluzowej nosa, nawet z perforacją przegrody nosowej. Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe): Wdychanie par i aerozoli: Najczęściej wchłania się bromowodór przez wdychanie par, co prowadzi w efekcie do podraŝnienia górnych dróg oddechowych. Objawami są: chrypka, uczucie duszności, katar, kaszel, kłucie w klatce piersiowej, krztuszenie, bóle i zawroty głowy. W duŝych stęŝeniach wywołuje zmiany zapalne i martwicze dróg oddechowych, kończące się obrzękiem płuc i zgonem. Mniejsze stęŝenia bromowodoru w czasie długotrwałego naraŝenia powodują przewlekły nieŝyt dróg oddechowych, owrzodzenie błony śluzowej nosa, nawet z perforacją przegrody nosowej. Kontakt ze skórą: Występuje ostre zaczerwienienie i podraŝnienie. MoŜe rozwinąć się rumień skóry z małymi septycznymi pęcherzami i wrzodami. MoŜe powstać chemiczne poparzenie. Oblanie kwasem powierzchni skóry wywołuje silny ból oraz oparzenie penetrujące skórę o ostro organicznych brzegach; rany goją się trudno z wytworzeniem blizny o brązowym zabarwieniu. Kontakt z oczami: Wystąpi ostre zaczerwienienie, podraŝnienie i łzawienie. MoŜe powstać chemiczne poparzenie.

5 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 5/7 Połknięcie: SpoŜycie kwasu bromowodorowego (roztworu bromowodoru) wywołuje ostry, piekący ból w jamie ustnej, gardle, wymioty i krwawe biegunki oraz gwałtowny spadek ciśnienia krwi. Wystąpią nudności, wymioty, ból głowy i ból nadbrzusza. W wymiocinach moŝe pojawić się krew. W cięŝkich przypadkach zapaść i krwotoczne zapalenie nerek (ze skąpomoczem lub bezmoczem). 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Stopień zagroŝenia wód: skrajny. 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Metody unieszkodliwiania: Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206) Zawartość opakowania wg: rodzaju inne, nie wymienione odpady. Opakowania wg: rodzaju opakowania z tworzyw sztucznych rodzaju opakowania z metalu rodzaju opakowania ze szkła Sposób likwidacji (D10) - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie. ZuŜyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw. Opakowania opróŝnić całkowicie. 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE Numer UN (ONZ): 1048 Klasa RID/ADR/IMO: 2 Kod klasyfikacyjny: 2TC Ilości ograniczone: LQ0 Grupa pakowania: n.d. Numer rozpoznawczy zagroŝenia: 268 Nalepki ostrzegawcze wg ADR/RID Nr : 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. Na etykietach naleŝy umieścić następujące informacje: Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych C Napis ostrzegawczy na opakowaniach Produkt Ŝrący. jednostkowych Zwroty wskazujące rodzaj zagroŝenia R 35 Powoduje powaŝne oparzenia. R 37 Działa draŝniąco na drogi oddechowe.

6 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 6/7 S 1/2 S 7/9 S 26 S 45 Kartę wykonano zgodnie z: Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi. Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty w miejscu dobrze wentylowanym. Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast duŝą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza. W przypadku awarii lub jeŝeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza jeŝeli to moŝliwe, pokaŝ etykietę. Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia r. (Dz.U.11 poz.84; z późniejszymi zmianami) Rozporządzeniem w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 140, poz. 1171) ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 2 z 2005r. poz.2) Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U.201 poz.1674), (29ATP). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia r. (Dz.U. 212 poz.1769) Ustawą z dnia r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206). Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U nr 63 poz. 638). Klasyfikacją towarów niebezpiecznych zgodnie z Umową Europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Ustawą z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U nr 199 poz. 1671) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych. (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych. (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej. (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). 16. INNE INFORMACJE Chemiczne określenie produktu: C R 35 R 37 Normy na sprzęt ochronny: PN-EN 141:2002 Bromowodór Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych Produkt Ŝrący. Powoduje powaŝne oparzenia. Działa draŝniąco na drogi oddechowe. Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze, wymagania, badanie, znakowanie.

7 Data wydania: Data aktualizacji: Strona/stron 7/7 PN-EN 344:1996 PN-EN 166:2002 (U) PN-EN 374-3:2004 (U) PN-EN 466:1998 Powietrze na stanowiskach pracy PN-EN 1540:2004 PN-EN 689:2002 Wymagania i metody badania obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego do uŝytku w pracy. Zmiana A1. Ochrona indywidualna oczu. Wymagania. Rękawice chroniące przed chemikaliami i mikroorganizmami. Wyznaczanie odporności na przenikanie chemikaliów. OdzieŜ ochronna. Ochrona przed ciekłymi chemikaliami. Wymagania dotyczące odzieŝy chroniącej przed chemikaliami z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy (typ 3). Powietrze na stanowiskach pracy. Terminologia Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny naraŝenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa. Uwaga: UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyŝszej karcie stanowi opis wymogów bezpieczeństwa uŝytkowania preparatu. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŝytkownika. Karta charakterystyki nie moŝe być traktowana jako gwarancja właściwości preparatu. Produkt nie moŝe być uŝywany bez pisemnej zgody w Ŝadnym innym celu aniŝeli podanym w p.1 kartycharakterystyki. Karta charakterystyki jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi produktu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych. Kartę wykonano w Przedsiębiorstwie EKOS S.C Gdańsk, al. Grunwaldzka 209, tel/fax: (0-58) , ekos@ekos.gda.pl na podstawie informacji i konsultacji uzyskanych od Zamawiającego oraz materiałów z własnej bazy danych. Informacje zawarte w niniejszej karcie-charakterystyce są zgodne z aktualnym stanem naszej wiedzy i spełniają warunki prawa krajowego oraz Unii Europejskiej. Informacje zawarte w niniejszej karcie-charakterystyce nie są gwarancją parametrów technicznych czy przydatności do określonych zastosowań. * * * * *