Głos Starokatolicki Nr.2

Transkrypt

1 Narodowy Kościół Katolicki Nr. 2(2)/2018 GŁOS STAROKATOLICKI 1

2 SŁOWO REDAKTORA Drodzy Czytelnicy! Oddajemy w Wasze ręce kolejny, już drugi numer naszego kwartalnika Głos Starokatolicki. Pismo to jest kierowane nie tylko do wiernych naszego Kościoła, ale do wszystkich ludzi bez względu na przynależność konfesyjną czy też wyznawaną religię. W naszym czasopiśmie chcemy przedstawiać tematy związane z szeroko rozumianym pojęciem religii. Będziemy publikować artykuły nie tylko odnoszące się do starokatolicyzmu, ale do całego chrześcijańskiego świata, innych religii czy także różnych aspektów życia społecznego. Oczywiście w centrum naszego zainteresowania znajdzie się starokatolicyzm. Drugi nasz numer ukazuje się w czasie Adwentu czyli radosnego oczekiwanie na przyjście Pana w tajemnicy świąt Bożego Narodzenia. Niech podczas tego kolejnego adwentu w Waszym życiu i tych kolejnych świętach związanych z tajemnicami Misterium Pana niech sam Chrystus Pan narodzi się w waszych sercach. Z pasterskim błogosławieństwem Bp Grzegorz

3 Starokatoliccy biskupi z życzeniami z okazji Świąt Bożego Narodzenia i Nowego 2019 Roku Bóg się rodzi, moc truchleje, Pan niebiosów obnażony; Ogień krzepnie, blask ciemnieje, Ma granice nieskończony. Wzgardzony okryty chwałą, Śmiertelny Król nad wiekami; A Słowo Ciałem się stało i mieszkało między nami Umiłowani w Chrystusie Panu! Wypełnił się czas adwentowego oczekiwania. W tych szczególnych dniach, kiedy dzielimy się opłatkiem, kiedy dar Bożej Miłości, narodził się w ludzkim ciele, składamy życzenia, by Bóg mógł rodzić się nieustannie w każdym z nas, w naszych sercach, poprzez miłość, w tajemnicy pojednania i Eucharystii. Niech radosne, rodzinne Święta Bożego Narodzenia napełnią nas wdzięcznością za dar Tajemnicy Betlejemskiej Nocy, pogłębią naszą miłość i zaufanie, niech umocnią wiarę, wzbudzą nadzieję, przywrócą pokój i jedność. Niech w nadchodzącym Roku Pańskim 2019, Boża Dziecina napełni Was obfitością wszelkich darów, aby przez miłość i dobroć Bóg rzeczywiście się narodził pośród nas. Życzymy osobistego spotkania z nowo narodzonym Panem i niech to spotkanie nas wewnętrznie przemieni i wzmacnia naszą wiarę, nadzieję i miłość. Z darem modlitwy i pasterskim błogosławieństwem. Robert Matysiak Grzegorz Wyszyński Biskup Biskup Hannover / Toruń Boże Narodzenie 2018

4 List Pasterski na Adwent AD 2018 Czuwajcie, bo nie wiecie, kiedy czas ten nadejdzie (Mk 13, 33) Umiłowani w Chrystusie Bracia i Siostry Narodowego Kościoła Katolickiego, Kiedy wraz z dzisiejszą niedzielą zaczynamy kolejny w naszym życiu Adwent, aż trzykrotnie słyszymy w tym samym, dość krótkim fragmencie Ewangelii Świętego Marka jedno i to samo słowo Chrystusa: Czuwajcie!. Konieczność postawy czuwania wiąże się zazwyczaj z wyczekiwaniem czegoś lub kogoś, lub z jakimś stanem lub sytuacją zagrożenia. Niekiedy obydwie rzeczywistości wyczekiwanie i zagrożenie występują razem. Czuwanie, albo oczekiwanie, o którym mówi Pan Jezus w Ewangelii św. Marka jest jednak nawiązaniem do starotestamentalnego wyrażenia: Dzień Pański, na nadejście Dnia Pana. Na co czekamy my? Na pewno w tym świętym czasie adwentowym czekamy na przyjście Pana w tajemnicy Świąt Bożego Narodzenia. Jak mamy czekać, czyli jak ma wyglądać nasza postawa czuwania, wyjaśnia nam prorok Izajasz w słowie skierowanym do Boga: Wychodzisz naprzeciw tych, co radośnie pełnią sprawiedliwość i pamiętają o Twych drogach (Iz 64, 4). Trzeba nam zatem pełnić sprawiedliwość i pamiętać o drogach Pańskich, aby mieć pewność, że Pan wyjdzie nam naprzeciw i że Go spotkamy. Jako wspólnota Kościoła oczekujemy prawnej rejestracji naszego Kościoła w Polsce. Ten nadchodzący rok będzie nas przybliżał do tego procesu. Poprzez swoją posługę duszpasterską chcemy nieść Chrystusa każdemu człowiekowi, który tylko będzie chciał otworzyć swoje serce. Wierzymy, że ten nadchodzący rok będzie rokiem naszego wzrostu. Poprzez podejmowane przez nas działania i inicjatywy chcemy nie tylko biernie czekać, ale też działać aby być gotowym na przyjście Pana!

5 Drodzy Siostry i Bracia! U progu Adwentu przypominamy sobie te prawdy, które za kilka tygodni będziemy radośnie obchodzić podczas Świąt Bożego Narodzenia. Wykorzystajmy czas Adwentu na to, aby wznieść nasze serca ku Jezusowi, tak by noc Jego narodzenia mogła przemienić nas i naszych najbliższych. Święty Paweł wzywa: Odrzućmy uczynki ciemności. Żyjmy przyzwoicie: nie w hulankach i pijatykach, nie w rozpuście i wyuzdaniu, nie w kłótni i zazdrości. Te stanowcze słowa Apostoła Narodów, wzywające do odrzucenia zła, są zaledwie programem minimum, a trzeba programu maksimum, który zawarty jest w kolejnym zdaniu: Przyobleczcie się w Pana Jezusa Chrystusa i nie troszczcie się zbytnio o ciało, dogadzając żądzom. Trzeba podjąć trud upodobnienia się do Chrystusa! Niech ten czas nie wyczerpuje się wyłącznie w zewnętrznych przygotowaniach i w szale zakupów! Przecież w minioną niedzielę wybraliśmy Jezusa Chrystusa na swego Króla i Pana, więc naszą powinnością jest budowanie przestrzeni Jego królestwa: królestwa prawdy i życia, królestwa świętości i łaski, królestwa sprawiedliwości, miłości i pokoju. Budujmy więc taką właśnie przestrzeń, świadomi, że zbliża się dzień Syna Człowieczego, który będzie dniem naszego sądu. Jezus wzywa każdą i każdego z nas: Czuwajcie więc, bo nie wiecie, w którym dniu Pan wasz przyjdzie (Mt 24,42). Jak mamy się przygotować na to powtórne przyjście Pana? Jakiej czujności i gotowości potrzebujemy w okresie Adwentu? Chodzi o to, by każdego dnia żyć dla Boga! Modląc się, rozważając Pismo Święte i przyjmując łaskę miłosierdzia w sakramencie pokuty, możemy codziennie chodzić Jego ścieżkami i otwierać się coraz bardziej na Boga, który jest i który przychodzi! W Adwencie nie przygotowujemy się jedynie do obchodów wydarzenia, które miało miejsce w przeszłości przyjścia Jezusa na świat ponad dwa tysiące lat temu. Pragniemy, by przyszedł On do naszych serc już dzisiaj. Dlatego w adwentowe dni wołamy: Marana tha Przyjdź, Panie Jezu (Ap 22,20). Niech to wołanie rozbrzmiewa w naszych sercach. Wszystkim Wam wraz z Pierwszym Biskupem Narodowego Kościoła Katolickiego Jego Ekscelencją Biskupem Robertem Matysiakiem na ten święty adwentowy czas czuwania z serca błogosławimy: W Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen. Pierwszy Biskup Narodowego Kościoła Katolickiego Bp Robert Matysiak Ordynariusz Diecezji Polskiej Narodowego Kościoła Katolickiego Bp Grzegorz Wyszyński

6 Kącik kleryka Drogi czytelniku! Ogarnia mnie ogromna radość z możliwości podzielenia się z Wami w kilku zdaniach co ciekawego słychać w naszym Seminarium Duchownym Narodowego Kościoła Katolickiego :) Nasza drużyna powiększa się o nowych kleryków z czego bardzo się cieszymy i dziękujemy Panu Bogu za powołania. Każdego dnia modlimy się o wytrwanie by wiernie służyć Bogu i Ludziom. Prosimy również Was o modlitwę za nas i obiecujemy odwzajemnienie. Kochani w naszej wspólnocie w piątek w Poznaniu gdzie mieści się nasza Kaplica Klerycy Mariusz i Daniel złożyli ślubowanie kleryckie. Kolejnego dnia tj w Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny odbyły się nasze obłóczyny. Obłóczyny? Już wyjaśniam :) Jest to Uroczystość przyznania alumnom seminarium duchownego sutann lub zakonnikom habitu. Takiej uroczystości zazwyczaj przewodzi biskup danej diecezji lub prowincjał zakonu. Strój duchowny jest znakiem miłości Chrystusa do świata i przypomnieniem o czuwaniu nad nim Bożej Opatrzności oraz zachętą do uczynków miłych Bogu. Dlatego też osoba nosząca strój duchowny powinna odznaczać się gorliwością w miłości wobec każdego człowieka i wykazywać nieustanną gotowość do służby na wzór Chrystusa Sługi.

7 Lektorat? Ustanowieni lektorami są zazwyczaj klerycy, a także ustanowieni przez biskupa mężczyźni. Lektor musi mieć odpowiednie przygotowanie. Czyta Słowo Boże, a poza liturgią przygotowuje innych do pełnienia tej funkcji. Poza mszą świętą może, w imieniu Kościoła: przewodniczyć nabożeństwom (np. różaniec, gorzkie żale, majowe, czerwcowe, itp.), błogosławić pokarmy w Wielką Sobotę oraz (jeśli tak ustanowi biskup diecezjalny) dokonać chrześcijańskiego pogrzebu (stacja w domu zmarłego i na cmentarzu).lektoratu Udziela biskup lub przełożony zgromadzenia zakonnego, odmawiając nad kandydatem stosowną modlitwę wręczając kandydatowi księgę Pisma Świętego. To kolejny etap w naszym życiu, kolejny krok formacji seminaryjnej, kolejny krok rozwoju duchowego intelektualnego. Życzę sobie jaki i współbraciom klerykom wytrwałości, głębokiej wiary, nadziei i miłości. Wszystko zawierzajmy Matce Najświętszej i pokładajmy ufność w Panu. Bez Niego nic nie zdziałamy wszystko będzie nijakie... Nic mi nie grozi wiem kto jest moim Pasterzem. Znam Jego głos i nigdy za innym nie pójdę. Chociaż szedłbym ciemną doliną nie boję się. Ty jesteś ze mną z Tobą idę dalej. Dobroć i łaska są na twoich ścieżkach. Z Tobą wędruję i z Tobą zamieszkam... Bardzo Dziękujemy Naszemu Pierwszemu Biskupowi Robertowi ks. Biskupowi Grzegorzowi również serdeczne podziękowania dla księży : Artura, Przemysława, Piotra za wszelką okazaną pomoc, dobroć, rozmowy, modlitwy wspólne spotkania, zjazdy formacyjne. Nie sposób zapomnieć o Księżach Diecezji Niemieckiej zapewniamy modlitwę. Serdeczne Bóg zapłać. Kl. Szymon Klatt

8

9 CELIBAT OCZAMI BISKUPA STAROKATOLICKIEGO CZĘŚĆ I Celibat celibatariusz - ślub czystości Do napisania tego tekstu skłoniła mnie rozmowa na temat kryzysu wiary, przekładanego na degradację autorytetu instytucji kościelnych, kończąc na systematycznie spadającej ilości powołań do kapłaństwa. Na nasze dzisiejsze spotkanie wybrałem jeden z najbardziej kontrowersyjnych, zupełnie niezrozumianych, a może nieznanych szerzej tematów, jakim jest celibat duchownych, często uważany za jeden z głównych powodów kryzysu powołań. zaskoczeniem. Pragnę jednak zapewnić, że kieruje się ogromnym szacunkiem do tych, którzy świadomie i dobrowolnie przyjmują zobowiązanie do bezżenności dla Chrystusa, w celu realizowania swojego powołania. Oczywiście mam na myśli współbraci kapłanów w Kościele Matce. Temat celibatu często wraca w dyskursie rozmów prywatnych i publicznych, w wielu materiałach medialnych. Czy jest to temat kontrowersyjny, na pewno nie, jest raczej tematem trudnym i wymagającym rzetelnego przedstawienia rożnych argumentów, tak za jak i przeciw, w oparciu o rożne opinie, mieszczące się jednak w teologicznym rozumieniu celibatu. Tym samym nie znalazłem dotychczas materiałów, ujmujących tematykę celibatu duchownych, całościowo odpowiadających na argumentacje za lub odrzucających obligatoryjność zasady praktykowania celibatu. Celibat w definicji W niniejszej pracy postaram się zestawić te dwie opinie, jako istotne do zrozumienia, jak ważną jest potrzeba praktykowania celibatu przez duchownych, z opinią, jak ważną jest możliwość decydowania o odpowiedzialnym niezobowiązaniu się do życia w stanie bezżennym, a idąc dalej do posiadania prawa decydowania o przyjęciu celibatu, jako wyrazu oddania się Bogu lub poświeceniu się Bogu w kapłaństwie, mając prawo do małżeństwa, nie ujmując nic z oddania się posłudze kapłańskiej, a może nawet jeszcze pełniej oddając się tej posłudze. Ktoś może powiedzieć, że temat celibatu, niezwykle trudnego i ważnego zagadnienia, wyjaśniany przez biskupa starokatolickiego, męża i ojca jest nieporozumieniem, a co najmniej Słowo celibat pochodzi od łacińskiej nazwy caelebs, oznacza stan bezżenności. W sensie dosłownym celibat to stan bezżenny. Celibatariuszem jest więc każda osoba, która zobowiązała się, a ściśle mówiąc nie żyje w związku małżeńskim, osoba zachowująca celibat. Jest nią w równym stopniu panna i kawaler. W języku francuskim celibatariusz - célibataire to po prostu kawaler/ nieżonaty i panna/niezamężna (célibataire - kawaler, panna). Nie jest to więc termin wyłącznie religijny. Rdzeń łacińskiego słowa caelibatus pochodzi od słowa caelum (niebo), co wskazuje, że jest to fenomen niebiański". Często w temacie celibatu próbuje się zamiennie używać słowa wstrzemięźliwość (continentia), uważając że są one zamienne jednoznaczne. Jednak celibat (kapłański) oraz dziewictwo, mimo iż nie są wartościami tożsamymi, zawierają wspólne elementy, które często są rozumiane jako zbieżne w definicji. Celibat podobnie jak dziewictwo poprzez ślub czystości, składać się powinno z dwóch elementów: świadomej i dobrowolnej decyzji wyboru oraz wstrzemięźliwości seksualnej. Osobami, które mogą wybierać stan dziewictwa, są także osoby świeckie, nie mające u podłoża swej decyzji intencji wypływających z przekonań religijnych.

10 W potocznym rozumieniu zaczęto używać słowa celibat, w szerokim znaczeniu tego słowa, znaczącym w domyśle celibatu jako stanu bezżenności duchownych, jak również celibatu jako wstrzemięźliwości seksualnej. Paradoksalnie, mimo iż odnoszą się one do stanu wolnego (mężczyzny i kobiety), często zbieżność dobrowolnego celibatu, wypływającego, czy też związanego z przekonaniami religijnymi i złożony ślub czystości ewangelicznej, są w dosłownym znaczeniu jednoznacznie zbieżne na płaszczyźnie intencji, odnoszącej się do oddania Bogu, w celu nawiązania z Nim wyjątkowych relacji, które zakładają oddanie się Bogu, miłością oblubieńczą. Celibat, spełniany w wymiarze relacji z Bogiem, zawiera w sobie również dosłownie decyzję świadomej rezygnacji z życia małżeńskiego. Jednak możliwe jest też, że ktoś żyje w celibacie na skutek pewnych okoliczności i uwarunkowań albo nawet z powodu egoizmu. Teologia celibatu Decyzja zobowiązania się do życia w stanie bezżennym, powinna być wyrazem świadomej dobrowolnej decyzji o rezygnacji z możliwości założenia rodziny. Powinna być związana z pełną realizacją swojej osoby świadomością i akceptacją własnej seksualności, po świadomą rezygnacje z możliwości prokreacyjnych. Jednocześnie celibat wypływający z pobudek religijnych, posiada wartość tylko wtedy, gdy jest poświęcony Bogu i gdy jest połączony z pełną akceptacją otrzymanego daru powołania do życia oddanego Chrystusowi. Tym samym przyjęcie zobowiązania celibatu nie może być podyktowane lekceważeniem sakramentu małżeństwa, ani też ucieczką od odpowiedzialności, czy też chwilowym, niedojrzałym kaprysem przyszłego celibatariusza. W treści Starego Testamentu spotykamy wzmianki o osobach w stanie bezżennym. Jedna z nich jest prorok Jeremiasz, który obrał taki sposób życia z polecenia Pana Boga (Jr 16,1-4). Celibat w Ewangelii W Ewangelii św. Mateusza (19,12) odnajdujemy wypowiedź Jezusa, w której otrzymujemy definicje motywu życia w stanie bezżennym. Ci, którzy pozostają bezżenni dla królestwa niebieskiego, to ludzie którzy w sposób świadomy i dobrowolny podejmują się życia w celibacie ze względu na największą wartość. Inną grupą ludzi bezżennych to ci, którzy mając wszelkie dane naturalne do podjęcia życia w małżeństwie, świadomie, dobrowolnie, rezygnują z życia w małżeństwie rodzinie, poświęcając się najwyższej wartości, oddając swoje życie i wszystkie swoje siły Chrystusowi oraz sprawie królestwa Bożego i w pełni angażując się w tę sprawę. W słowie: dla królestwa niebieskiego kryje się nadprzyrodzony motyw życia bezżennego. Decyzje o czystości, czy bezżeństwu dla Chrystusa podejmują ci, którzy świadomie wyrzekają się szczęścia małżeńskiego i rodzinnego, by swoje życie oddać wyłącznie Bogu. Oni wyrzekają się świata, by ze względu na Chrystusa darzyć tą wyjątkową miłością ludzi. Chrystus powiedział: Nikt nie opuszcza domu, braci, sióstr, ojca, matki, dzieci i pól z powodu Mnie i z powodu Ewangelii, żeby nie otrzymał stokroć więcej teraz, w tym czasie, domów, braci, matek, dzieci i pól, wśród prześladowań, a życia wiecznego w czasie przyszłym (Łk 10,29n). Jednak życie w stanie bezżennym i czystość są szczególnym charyzmatem - darem, który jest kierowany przez Boga wyłącznie do tych, którzy mogą to pojąć (Mt 19,12), którzy mogą temu zadaniu sprostać w 100%. Oni muszą świadomie i dobrowolnie przyjąwszy te dary całe swoje formować dla realizacji przyjętych zobowiązań. Jest to konsekwencja podjętych decyzji. Przyjęcie i przede wszystkim zrozumienie właściwych motywów, jest szczególną łaską daną przez Boga człowiekowi wraz z laska powołania.

11 Jednak, nie każdy otrzymuje łaskę podjęcia świadomej i odpowiedzialnej decyzji zrezygnowania z prawa naturalnego i nie każdy potrafi to zrozumieć. Celibat dzisiaj Według definicji zaczerpniętej ze słownika języka polskiego: ślubować «uroczyście zobowiązać się do czegoś» ślubowanie «uroczysta przysięga». Synonimem słowa ślubować jest przysięga «uroczyste zobowiązanie się do wypełniania określonych obowiązków, do przestrzegania pewnych zasad; też: tekst tego zobowiązania». Natomiast przyrzeczenie «to, co zostało przyrzeczone» przyrzec przyrzekać «zapewnić kogoś, że się coś zrobi». Śluby zakonne to uroczyste przyrzeczenie ubóstwa, czystości i posłuszeństwa, składane przez kandydata do zakonu. Celibat praktykowany w Kościele rzymskokatolickim według Leksykonu duchowości katolickiej jest jednym z podstawowych obowiązków podejmowanych przez duchownych katolickich, polegający na dobrowolnym wyrzeczeniu się zawarcia małżeństwa dla posługi Bogu i Kościołowi niepodzielnym sercem. Źródłem tego zobowiązania jest prawo kościelne, które opiera się na ewangelicznej zachęcie do wyboru bezżenności dla królestwa niebieskiego (Mt 19,12) oraz wskazaniach św. Pawła Czy na znak wewnętrznego oddania Chrystusowi Panu przyrzekasz zawsze zachowywać celibat ze względu na królestwo niebieskie, służąc Bogu i ludziom? z obrzędu świeceń diakonatu. Celibat na przestrzeni wieków Celibat duchownych (rzymskokatolickich), został usankcjonowany prawnie w XI wieku w czasach Grzegorza XVII, w ramach tak zwanej reformy gregoriańskiej. Zgodnie z nią małżeństwa zawierane przez księży były uznawane za nieważne. Papież Innocenty III ( ) uznał celibat za obowiązujące w Kościele prawo. Kościół zachodni nakłada na swoich kapłanów obowiązek zachowania celibatu, czyli bezżeństwa. Przez bezżeństwo kapłan ma upodobnić się do Jezusa Chrystusa, który nie zawarł małżeństwa, lecz poświęcił się wyłącznie pracy apostolskiej. Celibat ma być znakiem, że kapłan związany jest i oddany nie tylko jednej osobie lub swojej rodzinie, lecz wspólnocie Kościoła, podobnie jak Chrystus, który - ściśle zjednoczony ze swoim Mistycznym Ciałem, Kościołem - stale się o niego troszczy, ożywia go i umacnia. Przez celibat zachowywany ze względu na Królestwo Niebieskie, prezbiterzy są poświęceni Chrystusowi z nowych i wyjątkowych powodów, łatwiej niepodzielnym sercem trwają przy Nim, z większą swobodą w Nim i przez Niego poświęcają się służbie Boga i ludzi, sprawniej służą Jego Królestwu i dziełu nadprzyrodzonego odrodzenia i stają się w ten sposób zdatniejszymi do przyjęcia szerszego ojcostwa w Chrystusie. Stają się oni ponadto żywym znakiem tego przyszłego świata, obecnego już przez wiarę i miłość, w którym synowie zmartwychwstania, ani nie wychodzą za mąż, ani się żenią. Dopiero w 1917 r., pojawił się w kodeksie zapis o celibacie, przywołujący prawodawstwo soboru trydenckiego, źródłem tego zobowiązania stało się prawo kościelne. Część II nastąpi... Bp Robert Matysial

12 Adwent... Adwent oznacza przyjście, przybycie. W tym przypadku przyjście Pana. Adwent jaki obchodzimy dzisiaj jest połączeniem dwóch tradycji chrześcijańskich. Według jednej to okres przygotowania do Narodzenia Pańskiego, według drugiej to czas, w którym skupia się uwagę na przyjście Jezusa sędziego na końcu czasów i akcentuje potrzebę nawrócenia przez pełnienie surowej pokuty. Jest to zatem czas nadziei, modlitwy i radosnego oczekiwania. Adwent obejmuje 4 niedzielę poprzedzające Narodzenie pańskie. Dzieli się na 2 okresy od pierwszej niedzieli do 16 grudnia wierzący kierują serca i myśli o oczekiwaniu przyjścia Jezusa na końcu czasu. Od 17 do 24 grudnia wszystkie teksty liturgiczne dotyczą bezpośrednio przygotowania do uroczystości Narodzenia Pańskiego. Podczas adwentu w liturgii występują 3 osoby. Trzech bohaterów. Oni są głównymi bohaterami całego adwentu, którzy prowadzą nas na spotkanie z Jezusem. Pierwszy to Izajasz prorok. Najbogatsze w teksty mesjańskie bezgraniczna pewność jego wiary, że Bóg podaruję ludziom swego Mesjasza i swoje zbawienie. Pozwala mu znajdować wzniosłe słowa, które jeszcze dziś stanowią najwyższy wyraz pragnienia Boga przez człowieka. Drugą taką centralną postacią jest Jan Chrzciciel. Lud chrześcijański przenosi się w duchu nad brzegi Jordanu i gorliwie poddaje atmosferze radosnego oczekiwania i wezwania do nawrócenia aktualnego we wszystkich czasach. Trzecią centralną postacią jest matka oczekiwanego. Najświętsza Maria Panna, każdy wierzący, który oddaje się Najświętszej Maryi Panny podczas adwentu w Świętej liturgii wprowadza swoje życie rozważając niewypowiedziany gest miłości. Z jaką miłością dziewica matka oczekiwała syna czuwając na modlitwie i raduje się w swoich uwielbieniach. Czas adwentu to prawdziwy miesiąc maryjny. Podczas adwentu także możemy zobaczyć czy przejście w adwencie przeżywamy w swoim życiu przygotowanie do powtórnego przyjścia Jezusa. Przede wszystkim wspominamy oczekiwanie na historyczne przyjście Pana na na ten świat. W łonie Maryi przez narodziny w Betlejem, następnie czekamy na Jego przyjście do naszej chrześcijańskiej wspólnoty. To i teraz gdzie jesteśmy. Wezwanie do nawrócenia ukazania własnym życiem jego dobroczynności i dobroci. Wreszcie czekamy na jego wielkie przyjście na końcu czasów. Właśnie refleksją nad tym ostatnim przyjściem rozpoczyna się adwent z pierwszą z czterech niedziel. Przyjdź

13 Panie Jezu! Warto zatrzymać się na chwilę na ostatecznym przyjściu Pana. Okres adwentu nadaje szczególny koloryt i intensywność w oczekiwaniu, szczęśliwego spełnienia nadziei ukazywania się chwały wielkiego Boga i naszego Zbawiciela Jezusa Chrystusa. Chrystus przyszedł w naszym ludzkim ciele po śmierci na krzyżu. Ukazał się jako zmartwychwstały. Szczególnym wyrazem takiego pierwotnego kultu chrześcijańskiego jest aramejskie zawołanie Marana tha! Znajdujące się na końcu pierwszego listu do Koryntian. Liturgicznej części Didache, którego tekst wydaje się starsze od samej redakcji Ewangelii. Dla nas perspektywa się zmieniła, ale zapał oczekiwania nie powinien z tego powodu słabnąć. Ostateczne przyjście Pana co prawda ciągle odsuwa się w czasie ale jest nieuchronne w miarę upływu czasu. Wszystko ulega zniszczeniu. Lecz nadzieja paruzji i umierania nawet jeśli teraz z radością zbieramy się wokół Zmartwychwstałego obecnego w sposób niewidzialny a jednak realny nie gasi to naszego pragnienia kompletowania go takim jakim jest. Dlatego być może najlepszym symbolem adwentu jest pusty tron Pana, który przedstawiony w niektórych starożytnych mozaikach Rzymu i Rawenny. Adwent przygotowuje nas do Narodzenia Pańskiego. Niezaprzeczalna prawda ta wyłania się z tekstów liturgicznych. Przede wszystkim w drugiej części tego okresu uroczystość Narodzenia Pańskiego przedstawiana jest jako zbawczy cel. Oczekujemy że Bóg mocą dokonana w nas swojego zbawienia, że Bóg swoją mocą dokona przyjścia na świat jednorodzonego Syna Bożego i wyzwoli z dawnej niewoli. Niejednokrotnie liturgia przywołuje nawet typowo paschalny temat nowego życia. W opozycji do starego życia Adama co może być większą nowością od przychodzącego na świat dziecka. Adwent to oczekiwanie na Pana. Chodzi o czujność dynamiczną która chroni przed niespodziankami i podtrzymuje, że bez angażowania liturgia staję się smutniejsza. Przywołuje do związku z tym niektóre ewangeliczne obrazy. To Panny, które z zapalonymi lampami w dłoniach biegną w nocy na spotkanie Pana młodego. To słudzy, którzy czuwając oczekują na pana niespodziewanie powracającego w środku nocy. To wreszcie wierny, który w postawie gotowości biegnie aby otworzyć drzwi Chrystusowi aby ugościć go przy swoim stole. Podczas wspólnej wieczerzy jak mam przyjąć Pana jeśli nie potrafię Go rozpoznać? On jest obecny nie tylko w znakach liturgii w łamanym chlebie i głoszonym słowie, ale towarzyszy nam w drodze jaką podążał z dwoma uczniami. Dni naszego życia przemijają, jeden podobny do drugiego. Żyjemy w nieustannym pośpiechu, stale zajęci tysiącami obowiązków i spraw do załatwienia. Dokąd zmierzamy? Czym nasze istnienie jest? Szukaniem się bez celu, bez znaczenia. Od kołyski aż po grób. Wielu tak myśli. Również niektórzy chrześcijanie mogą doświadczać tego odrętwienia. Prawie uśpienie codziennością życia pozbawionego sensu dla wierzących. Adwent jest czasem przebudzenia,

14 czasem odzyskania pewności, że Jezus Chrystus wychodzi nam naprzeciw by nadać życiu znaczenie. A jak ja przygotowuję się na ten dzisiejszy adwent? Czy zamierzam razem z Maryją i Janem Chrzcicielem wędrować wspólnie? Adwent to czas wspaniałego przeżycia. Czas radosnego czuwania. Chociaż widzimy stojącego kapłana w kolorach fioletowych, kolorach żałobnych, kolorach pokuty, smutku, żalu, mamy się radować. Wieniec adwentowy, który odlicza z nami czas do narodzin Naszego Zbawiciela, uświadamia nam razem ze spalającą się świecą, jak kruche jest nasze życie. Jak szybko nasze życie się wypala, życie to adwent, to czas, w którym człowiek przygotowuje się na życie wieczne. Narodziliśmy się do życia. W dniu narodzin otrzymaliśmy właśnie taką kartę, która nazywa się adwent- czas oczekiwania. Ale w naszym adwencie, w naszym życiu człowiek do ostatniej chwili nie jest pewien. Człowiek błądzi, ale człowiek również poszukuję. Kiedy przypomnę sobie czasy gdy byłem młody chodziło się na mszę tak zwaną roratnią. Msze roratnie są sprawowane w godzinach bardzo porannych. Jest to godzina piąta, szósta, siódma. Przed każdą mszą świętą są odśpiewane godzinki ku czci Najświętszej Maryi Panny. Pamiętam ten czas, kiedy człowiek jako mały ministrant zasiadał w prezbiterium. Wspólnie z ludem wyśpiewywał godzinki ku czci Najświętszej Maryi Panny. Ciemno na dworze,półmrok w kościele prawdziwy adwent. Kiedy zwrócimy uwagę zauważymy kapłana w białych szatach sprawującego msze wotywne o Najświętszej Maryi Pannie. Msza roratnia różni się od mszy adwentowej. Msza roratnia ma swój taki klimat właśnie, że wychodzimy i wędrujemy razem z najświętszą Maryją Panną. Podążamy razem z Nią do Betlejem. To właśnie Ona przygotowuje nas wierzących na spotkanie z Jej synem. Ona sama zatroskana o swój los i przyszłego dziecka gorliwie modli się do Boga prosząc o siłę łaskę. Nie zdaję sobie sprawy z tego wszystkiego, że również dla niej nie będzie wolnego miejsca na poród. Ale wędruje wraz ze swoim mężem Józefem. Podążają drogą, która zaprowadzi ich do ubogiego miejsca. Do miejsca gdzie spało bydło, pasło się bydło ale nie przeszkadzało to im urodzić Królewicza. Właśnie podczas mszy roratniej możemy także również zwrócić uwagę na jeszcze jeden bardzo ważny symbol. Podczas całej liturgii oprócz wieńca adwentowego na którym palą się świece pali się również tak zwana roratka- świeca poświęcona właśnie Najświętszej Maryi Pannie. Ta świeca właśnie oświetla drogę jej i oświetla drogę naszego adwentu. Czymże jest człowiek jeżeli nie będzie szukał? Nie będzie podążał? Właśnie do szczęścia. I chociaż adwent trwa 4 niedziele pokazuje nam jak bardzo łatwo możemy kroczyć, jak bardzo łatwo możemy w naszym życiu właśnie poszukiwać Boga, jak iść drogą zanim i odnajdywać to co on nam chce dać. Adwent jest czasem wspaniałym chociaż zimnym bo odbywa się w grudniu zazwyczaj już jest śnieg, zimno człowiekowi. Czasem nie chce się z domu ruszyć aby wyjść na spotkanie z Panem. Ale tak naprawdę nagrodę do pokoju pragną zniesienia granic i cała ludzkość usiłuje stać się właśnie jedną wspólnotą. Niestety nie powodzenia w chwilach których ludzie próbują się ze sobą godzić pokazują że egoizm potrafi przekreślić nawet najlepsze intencje. I to jest właśnie adwent podążać drogą aby wyzbyć się tego wszystkiego co nas niepokoi. Powinniśmy czuwać, by być gotowi na spotkanie z Panem. To główne przesłanie mamy pobudzać i mamy być czujni w naszym codziennym życiu. Na przyjście Jezusa jesteśmy gotowi nie wtedy gdy znamy jego dzień i godzinę, ale gdy przeżywamy dobrze każdą chwilę. Zatem bycie czujnym nie oznacza pobudzenia czy strach przed śmiercią nerwowego i dręczącego człowieka.

15 Przyszłość spokojną, niewzruszoną. Nadzieję tego kto dzień po dniu pracuje wiernie dla Ewangelii, radość zbawionych. Okres adwentu rozpoczyna się radosnym obwieszczeniem, że zbawienie ofiarowane jest wszystkim. Idea ta powraca też w innych fragmentach Księgi Izajasza, a dalszy rozwój następuje po owocnym doświadczeniu niewoli babilońskiej. Bóg zawsze pozostaje wierny swoim zbawczym obietnicom. Celem przejścia mnogich Ludów do Jerozolimy jest poznanie woli pana i pragnienie radykalnej przemiany życia. Są to warunki których dzięki możemy dostąpić zbawienia. Idźmy z radością na spotkanie Pana! Pójdźmy do domu Pana. Wyjdźmy na spotkanie jego zbawienia, jego radości i szczęścia. Pragnienie domu do którego zostaniemy przygarnięcie wpisany jest w nas wszystkich a szczególnie, w tych którzy są samotni. Każdy z nas pragnie i szuka bezwarunkowego przygarnięcia. Tylko Bóg może na to pragnienie odpowiedzieć. Trwajmy w oczekiwaniu na naszego Zbawiciela Króla Sprawiedliwości i pokoju. On chciał byśmy i my za sprawą sakramentów otrzymali dar Ducha Świętego, który on w pełni posiada w szczególności potrzeby ducha mądrości i rozumu. Aby w wydarzeniach współczesnego świata rozumniej dostrzegać realizację Bożego planu, niech słowo przywraca nam nadzieję i pozwala dostrzegać niosące pokój i braterstwo odnowionego człowieczeństwa. Niechaj ten adwent będzie dla nas czasem, o którym mówi najpiękniejsza pieśń brewiarzowa: W tym świętym czasie oczekiwania Równajmy ścieżki naszego życia, By Pan nas zastał przygotowanych Na Jego przyjście. Niech się obniżą wyniosłe szczyty, Niech się doliny podniosą w górę, A wszelka droga podąża prosto Do swego celu. Bo już się zbliża Zbawiciel świata Przynosząc światło zbłąkanym w mroku, I każdy człowiek zobaczy Słowo Wcielone dla nas. A kiedy wróci na końcu czasów, By sądzić ludzi za ich uczynki, Niech Jego łaska i miłosierdzie Przeważą winę. Wielbimy Ciebie, Odkupicielu, I Twego Ojca z płomiennym Duchem: Niech będzie chwała przez całą wieczność Najświętszej Trójcy. Amen. ks. kanonik Przemysław Knop

16 Rola kobiet w Kościele Miesiąc grudzień, bez wątpienia jest miesiącem refleksji i oczekiwań na święta Bożego Narodzenia. Święta wyjątkowe, pełne nadziei oczekiwania, rodzinnych spotkań i rozmów przy kominku o czasach byłych i przyszłych. Korzystając z okazji, zapraszam do rozmowy, może raczej do odważnego pochylenia się nad tematem, jaką rolę w Kościele mogą pełnić kobiety. Historia Kościoła Powszechnego daje wystarczające powody, by podjąć temat powrotu kobiet do zgodnego z Ewangelią ich miejsca w Kościele. Jednocześnie nie może to oznaczać dalszego niezauważania kobiet w społeczności Kościoła, poprzez często zbyt marginalne ich zauważanie. Na przestrzenie wieków współistnienie, współzależność pomiędzy rolą kobiety i mężczyzny była skutecznie degradowana na korzyść mężczyzn. Skutecznie wykorzystywano wszelkie narzędzia, by męskie ego było niezależne i w błędnym rozumieniu bezpieczne. To potwierdzanie wyłącznej męskiej przywódczej, roli w świecie, ta tendencja do męskiej wyłączności skrzętnie wykorzystywano do budowania i bronienia męskiej, wyłącznej i przodującej roli. Bez wątpienia było to zależne od wielu czynników otwartości, tolerancji czy wreszcie uczciwości i odwagi. Stworzył mężczyznę i niewiastę Współczesny świat oczekuje od nas uznania niezastąpionej roli kobiety także w Kościele, wbrew błędnej interpretacji roli kobiety stworzonej przez Boga dla usługiwania mężczyźnie. Domyślam się że w czytających ten tekst mężczyznach, mocno osadzonych w ramach tradycyjnego normowania rodziny, powyższa opinia będzie nie do zaakceptowania. Jeszcze nie tak dawno w mediach pojawiała się informacja, że rolą kobiety jest sprzątanie, gotowanie i usługiwanie mężczyźnie mężowi. Zakładam, że z dużą łatwością znalazłbym zwolenników ograniczenia praw obywatelskim kobietom. Pamiętam zakłopotanie jednego z duchownych, który w rozmowie o mojej rodzinie usłyszał, że wspólnie sprzątamy, pierzemy, opiekujemy się dziećmi, czy tez o mycie okien - co jest moim obowiązkiem w naszej rodzinie, szczerze stwierdził, że pomagam zonie, na co kontestowałem, że jest w poważnym błędzie, że wcale nie pomagam żonie, lecz wspólnie wypełniamy nasze codzienne obowiązki. Odniosłem wrażenie, że trudno mu było to zrozumieć. Bóg stwarza człowieka, jako mężczyznę lub kobietę, określając naszą role w życiu. Jednak nie jest to rola zależności, czy podległości jednej płci do drugiej. Nie ma innej możliwości, niż ta, że współzależność mężczyzny i kobiety została nam przypisana przez Boga i nie wynika z niej jej wyższość zapisana w naszej płciowości, określającą nie podporządkowanie, lecz współpracę, która winna określać wypełnianie ról w wzajemnej zależności i szacunku. Zrozumienie, akceptacja i przestrzeganie zasady współzależności, współpracy i wzajemnego szacunku możemy nazwać partnerstwem. W codziennym życiu te zależności między kobietą i mężczyzną, są niezbędne do wzajemnego okazywania wsparcia, budowaniu i pielęgnowaniu wzajemnego szacunku i bez wątpienia rzeczywistej

17 partnerskiej stabilności. Wszystko co godzi w ten wzór relacji kobiety i mężczyzny, godzi w Boga, który stworzył kobietę i mężczyznę równych w planie stworzenia. Maryja, Maria i Marta, Maria Magdalena Kobiety Maryja jest pierwszą kobietą, której rola w życiu, nauczaniu i śmierci na Krzyżu Jezusa jest nie do przecenienia. Bez żadnej wątpliwości stanowi wzór kobiety pokornej, ale i naturalnie aktywnej w obecności Chrystusa. Zapatrzeni w Jej role i obecność w życiu Zbawiciela, jakże rzadko dostrzegamy w niej kobietę z troskami, radościami, codzienną pracą, zmaganiem się z problemami dnia codziennego, aż po tragizm śmierci Jej Syna na Krzyżu. Czy potrafimy spojrzeć na Jej rolę w powstawaniu Kościoła? Myślę, że to nowe doświadczenie dla nas wierzących, którzy interpretując swoją wiarę możemy w sposób bardziej namacalny dostrzec że obecność Maryi w życiu Jezusa i jej obecność w Kościele była niezastąpiona. Jej obecność wypływająca z pokory Matki jest niezaprzeczalna, ukazuje powołanie i bezdyskusyjne znaczenie kobiety w doświadczeniu i życiu Kościoła, w relacji między Bogiem, a człowiekiem. Bez względu na to, czy uznajemy czy podzielamy przekonanie o formie Jej obecności i roli nie możemy zaprzeczyć, że jest Ona Matką Kościoła. Na kartach Ewangelii pojawia się wiele kobiet, które spotykały się z Jezusem. Te spotkania miały rożny przebieg, niektóre chodziły za Nim do innych On przychodził (por. Łk 13,11 13, Mk 5,34, Łk 10,38 42, J 4,1 42, J 8,1-11 ), dając świadectwo ich bezsprzecznej obecności i posiadanej godności. To co mnie szczególnie ujmuje w postawie Jezusa, to fakt szczerej rozmowy z każdą z nich bez podtekstów, nie zauważa ich (naszych?) grzechów. W efekcie spotkania z Jezusem także i one stają się świadkami Jego Ewangelii miłości. Św. Paweł powiada też: "Mężowie, miłujcie żony, bo i Chrystus umiłował Kościół (Ef 5, 25). Więcej, czy można powiedzieć, że dzieje chrześcijaństwa mogłyby potoczyć się zupełnie inaczej, gdyby nie rola, jaką odegrały w nim kobiety. Godność Jezus swoim postępowaniem i nauczaniem podkreśla godność kobiety. Jest ona człowiekiem, posiada swoją godność, jest także uczennicą Jezusa, jak potwierdzają to Ewangelie: one towarzyszyły Mu i usługiwały (Mr 15,41). To właśnie kobieta Maryja jest włączona w dzieło zbawienia świata, najpierw rodząc Zbawiciela, a potem współcierpiąc pod Jego krzyżem. I właśnie tam pod krzyżem Chrystus kobiecie swojej Matce, w osobie św. Jana oddaje pod opiekę swój Kościół i w ten sposób Ona, prosta kobieta z Nazaretu, której Prawo żydowskie odmawiało wszelkich praw, staje się Matką Kościoła, Matką wszystkich wierzących i Nauczycielką wiary. Jezus właśnie kobiecie Samarytance, która miała już kilku mężczyzn i trudno byłoby powiedzieć o niej, że była cnotliwa Jezus powierza misję ogłoszenia Go Mesjaszem (J 4,28), to między innymi do jawnogrzesznic kieruje swoje orędzie przez co, nazywają Go przyjacielem grzeszników. To właśnie jednej z nich, gdy obmyła mu nogi swoimi łzami i wytarła włosami, odpuścił grzechy i pochwalił za to, że bardzo umiłowała (Łk 7,37-48). To kobietom, a nie Apostołom objawił się jako pierwszy po swoim zmartwychwstaniu. Na podchwytliwe pytanie faryzeuszy: Czy wolno oddalić swoją żonę z jakiegokolwiek powodu? Chrystus odpowiadając wypomina im ich zatwardziałość i brak szacunku dla kobiet, ich żon i matek, a nawet samego Boga. Co więc Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela! (Mt 19,3-9) Tak, Jezus z całą pewnością nie ulegał modom i obyczajom epoki nawet, jeśli w ten sposób naraził się faryzeuszom i uczonym w Piśmie. Kobieta w Kościele Św. Paweł nazywa jedną z kobietę o imieniu Febe, diakonisą Kościoła: Polecam wam Febę, naszą siostrę, diakonisę Kościoła w Kenchrach. Przyjmijcie ją w Panu tak, jak się świętych winno przyjmować. Wesprzyjcie ją w każdej sprawie, w której pomocy waszej będzie

18 potrzebowała. I ona bowiem wspierała wielu, a także i mnie samego. (Rzymian 16, 1-2). Cytowany fragment listu św. Pawła niech posłuży nam za podstawę współczesnej odważnej dyskusji na temat zaangażowania kobiet, w służbę Kościołowi. Przez stulecia Kościół zdawał się ulegać presji polityczno-kulturalnej, aby zaprzeczyć tradycyjnej godności i wartości kobiet w służbie Kościoła. Na przestrzeni setek lat historia posługi, a nawet możliwości zaangażowania kobiet w prace na rzecz Kościoła została skutecznie przyćmiona, z wyjątkiem często drugorzędnej roli sprowadzonej do personelu pomocniczego hierarchów kościelnych. Czyż nie wybrał mężczyzn? Szukając usprawiedliwienia dla poglądów liberalnych, zbyt często zwolennicy równouprawnienia kobiet i mężczyzn odwołują się do słów świętego Pawła "nie ma Żyda ani Greka, nie ma niewolnika ani wolnego, nie ma mężczyzny, ani kobiety; bo wszyscy jesteście jednym w Chrystusie Jezusie " (por. Ga ), argumentując je w odniesieniu do przekazywania prawa do powierzania na równi posługi kapłańskiej. Jednocześnie zupełnie zapominając o niezmiennym wyborze wyłącznie mężczyzn do posługi kapłańskiej, co potwierdzają Ewangelie i Dzieje Apostolskie. Powołanie Apostołów dokonało się przez wolny wybór Chrystusa, który wybrał tych, których sam chciał (por. Mk 3,13-14, J 15,16) i uczynił to w jedności z Ojcem, przez Ducha Świętego (Dz 1,2), spędziwszy uprzednio noc na modlitwie (por. Łk 6,12). Ponadto tylko kolegium wybranych Dwunastu Apostołów uczestniczyło w ustanowieniu przez Chrystusa Eucharystii (por. Mt 26,17-30; Mk 14,12-25; Łk 22,7-20) i tylko do nich zostało skierowane wezwanie: To czyńcie na moją pamiątkę (por. Łk 22,19). Naszym obowiązkiem jest uznanie za niezmienną normę sposób postępowania Chrystusa, który wybierając dwunastu mężczyzn i uczynił ich fundamentem Kościoła (por. Ap 21,14). Także Apostołowie, wybierając swoich współpracowników następców, którzy kontynuowali ich misję, wybierali mężczyzn. Czy więc mamy prawo zmieniać decyzje i wole Chrystusa? Na podstawie powyższych słów nie możemy mieć wątpliwości co do ewentualnej decyzji odnoszącej się do możliwości udzielanie świeceń prezbiteriatu kobietom. Jednak wątpliwość naszą może budzić fakt całkowitego odsunięcia kobiet od możliwości bezpośredniego zaangażowania w Kościele, stwarzając pozory ich dostrzegania i oddania im należnego miejsca. Temat miejsca kobiety w Kościele, stał się szczególnie w ostatnich latach na tyle ważny, że odczuwalny brak wypracowania jednoznacznych opinii i standardów, powoduje chaos od podejmowania inicjatyw, oddających miejsce kobietom w Kościele, aż po skrajne opinie na temat samej możliwości rozmowy. Bp Robert Matysiak

19 95 TEZ MARCINA LUTRA KRÓTKI KOMENTARZ ALBO PRÓBA IMPRESYJNEGO ESEJU cz. 2 Luter grozi tym, którzy są zapiekli w swym egoizmie, karą Bożą. Teza czterdziesta szósta naucza: Należy nauczać chrześcijan, że jeżeli nie są nadmiernie Teza czterdziesta czwarta głosi: Przez uczynek miłości wzmaga się w nas miłość, a człowiek staje się lepszy; przez odpust zaś nie staje się lepszy, tylko wolny od kary. Sugeruje to niedwuznacznie, iż prawdziwą radość daje jednostce pielęgnowanie miłości i usilne staranie o jej obecność w życiu. Nasze starania w tym względzie stoją wyżej niż odpusty, bo te ostatnie uwalniają nas tylko od skutków kary, zaś, dzięki miłości, człowiek ewoluuje i staje się lepszy. Miłość należy zatem uznać za filar stosunków międzyludzkich i podstawę chrześcijańskiej pomocy. Pochylanie się nad innymi w uczynkach miłości buduje wspólnotę chrześcijańską i jest niewątpliwie ostoją Kościoła. Teza czterdziesta piąta mówi z kolei: Należy nauczać chrześcijan, że ten, kto bliźniego widzi w niedoli, a mimo to kupuje odpust, nie zyskuje odpustu papieskiego, ale ściąga na siebie gniew Boży. Widzimy tutaj dowodne exemplum czynu miłosiernego. Człowiek może, a nawet powinien w pierwszym rzędzie starać się o dobrostan innych. Cierpienie innej jednostki musi wywołać w nas zdecydowaną reakcję pomocy, wyciągnięcia pomocnej dłoni. Na drugi plan schodzi tutaj odpust, nawet ten papieski. Kupowanie go, gdy inni znajdują się w tragicznym położeniu jest niecne i hańbiące, dlatego też bogaci, powinni zachować grosz oszczędzony na potrzeby domowe, a nie marnować go na zakupienie odpustu. Reformator podkreślił w tej tezie, że wydawanie pieniędzy na odpusty należy postrzegać w kategoriach sprzeniewierzania własnego dobytku. Należy raczej zadbać o sprawy doczesne. Dotyczy to ludzi, którym nie powodzi się najlepiej, co sugeruje, co prawda, że na odpust mogą sobie pozwolić bogacze, ale tak naprawdę rozstrzyga to teza czterdziesta siódma: Należy nauczać chrześcijan, że zakupienie odpustu jest zostawione każdemu do woli i nie jest zakazane. Reformator prezentuje tutaj pogląd, że nabywanie odpustów jest dozwolone i pozostawione osądowi każdego wierzącego. Kilka ostatnich tez jest o tyle charakterystycznych, iż zaczynają się od sformułowania należy nauczać chrześcijan. Oznacza to, jak się wydaje, potrzebę przekazania wiernym określonej prawdy, której

20 zadanie polega na zaznajomieniu z konkretnymi Teza pięćdziesiąta naucza: Należy nauczać zasadami wiary w rozumieniu reformatora chrześcijan, że gdyby papież wiedział o wszystkich nowatora. szachrajstwach kaznodziejów odpustowych, raczej Teza czterdziesta ósma, utrzymana w by w stos popiołów zamienił katedrę św. Piotra, podobnym tonie, co poprzednia, informuje: aniżeliby miała być budowana kosztem skóry, krwi Należy nauczać chrześcijan, że udzielając i ciała jego owieczek. Luter z całą mocą i odpustu, papież potrzebuje i domaga się raczej wewnętrznym przekonaniem wini za istniejący modlitw pobożnych, niż pieniędzy, które mu porządek rzeczy nie namiestnika Chrystusowego, znoszą. Wśród udzielanych napomnień, jest i ta, ale kaznodziejów odpustowych. zakładająca wartość i sens modlitwy. To ona Reformator był przekonany, że papież nie prowadzi do uszlachetnienia i przekracza wszelkie wie o malwersacjach, których dopuszczają się granice etyczne, co należy rozumieć w kategoriach sprzedawcy odpustów. Uważa on, iż potężna szeroko pojętej wiary. Na drugim biegunie są katedra świętego Piotra jest budowana ze szczerze pieniądze, traktowane jako przesłanie mniej uzyskanych finansów, bo gdyby było inaczej ważne. zapewne by nie powstała. Inaczej mówiąc, papież Wszystko jest ujęte z pozycji papieża, który życzy sobie właśnie modlitwy, górującej nad innymi dobrami. Zmierza ona do poprawy ludzkiego życia i wymusza zmianę na lepsze. Teza czterdziesta dziewiąta sugeruje: bierze w opiekę wierzących przed wyzyskiem, chcąc zachować czystość intencji. Teza pięćdziesiąta pierwsza poszerza tezę poprzednią: Należy nauczać chrześcijan, że papież nie szczędziłby swych własnych pieniędzy, Należy nauczać chrześcijan, że odpust papieski chociażby nawet kościół św. Piotra miał być na ten jest dobry, jeżeli się na nim nie buduje zbawienia; cel sprzedany, byle udzielić wsparcia lecz jest nader szkodliwy, jeśli z powodu niego potrzebującym, od których obecnie kaznodzieje tracimy bojaźń Bożą. Mamy tutaj do czynienia z odpustowi wyłudzają ostatni grosz. Wierni muszą charakterystycznym spolaryzowaniem stanowisk. kierować się przekonaniem, że następca Piotrowy Odpust papieski może być pozytywny, jak i chce ich obdarować swą łaską i że kieruje się negatywny, w zależności od tego, czego od niego szlachetnymi pobudkami. oczekujemy. Nie można żadną miarą oczekiwać od Ma on dostatecznie dużo pieniędzy, aby niego pewności zbawienia i jasności w tej kwestii, zaspokoić pragnienia i potrzeby tym, którzy są nie da się też uniknąć bojaźni Bożej. Jeśli jej nie oszukiwani przez kaznodziejów odpustowych. mamy, wtedy oddala się od nas pewność oglądania Oznacza to, że to oni są winni ubóstwa ludzi, od chwały Chrystusowej. których chcą wydobyć ostatnie zasoby finansowe. Okazuje się więc, że wszystko zależy od Papież jest szlachetny i zdolny do poświęceń. naszego nastawienia względem świętości: możemy Luter w swoich tezach nie atakował papieża, wręcz ją łatwo stracić, jeśli będziemy nieodpowiednio przeciwnie, wierzył w jego dobrą wolę i korzystać z dobrodziejstwa odpustu. szczodrobliwość.

21 Teza pięćdziesiąta druga dopowiada: Ewangelii. Jak stąd widzimy, Luter w Nawet wówczas płonna jest ufność tych, którzy zdecydowany sposób krytykował kazania, w przez odpusty dostąpić chcą zbawienia, gdyby nie których głosiło się o odpustach zamiast o Słowie tylko sprzedawcy odpustów, ale nawet sam papież Bożym. To ostatnie przynosi prawdziwy pożytek w za to ręczyć chcieli duszą swoją. Odpusty przeciwieństwie do tego pierwszego. Nieskażona dostępne są wszystkim, których jest na to stać, lecz Biblia i jej słuchanie powoduje prawdziwą korzyść nie one gwarantują szczęśliwe życie przyszłe. chrześcijaninowi, uczy go umiłowania Boga i Naiwnością byłoby sądzić, że może być inaczej, bo bliźniego, skutkuje zatem prawdziwie ważną nikt tego nie zapewni. Nawet położenie na szali nauką, która prowadzi w sposób pewny do życia duszy papieża nie daje rękojmi jakiejkolwiek wiecznego. Odpusty nie mają w żadnym wypadku wartości odpustu. Pokładanie nadziei w nim tej rangi. odwraca uwagę od tego, co naprawdę daje zbawienie, czyli życiu cnotliwemu. Teza pięćdziesiąta trzecia głosi: Wrogami Teza pięćdziesiąta piąta mówi: Zdanie papieża jest oczywiste, że skoro odpust, mający tylko podrzędne znaczenie, jednym dzwonem oraz Chrystusa i papieża są ci, którzy z powodu kazań zwykłą ceremonią i wystawnością należy odpustowych w kościołach nakazują zamilknąć obchodzić, to Ewangelię, mającą stokroć większą Słowu Bożemu. Nie da się ukryć, że i tym razem wartość, należy sławić stokrotnymi dzwonami i Luter atakował kaznodziejów odpustowych. Ich stokroć większymi ceremoniami i wystawnością. nauka sprowadzała się do głoszenia znaczenia Teza ta nawiązuje wyraźnie do tezy wcześniejszej, odpustów, każąc wbrew Biblii. To ona, zdaniem a problem dotyczy odpustów i Słowa Bożego. reformatora, powinna być na pierwszym miejscu i Luter nie miał wątpliwości, że ich decydować o naśladownictwie zawartych w niej zestawienie pokazuje miałkość tych pierwszych, a treści. wielkie znaczenie tych drugich. Jeśli odpustom To kaznodzieje odpustowi wypaczają prawdziwą naukę, dlatego też są wrogami zarówno tak papieża, jak i Chrystusa. Oznacza to, że powinno ich spotkać napiętnowanie za ich wątpliwą służbę. Reformator miał, jak się wydaje, świadomość szkodliwości nauki owych kaznodziejów i widział największe zagrożenie z ich strony. Swoistym pendant do tej tezy jest teza pięćdziesiąta czwarta: Krzywda się dzieje Słowu Bożemu, jeżeli w kazaniu tyle, a może i więcej czasu poświęca się głoszeniu odpustów, co i oddaje się cześć i chwałę, to tym bardziej powinno to czynić się Słowu Bożemu, bo to właśnie ono ma moc ożywczą, a jego słuchanie prowadzi do Królestwa Niebieskiego, ucząc miłości Boga i bliźniego. Reformator postrzegał odpusty jako ceremonie o niewielkim znaczeniu, które nie mogą konkurować z prawdą biblijną. Luter, nauczyciel Pisma Świętego, miał pełną świadomość, że tylko ono potrafi odmienić życie człowieka i dać mu gwarancję zbawienia.

22 Teza pięćdziesiąta szósta głosi: >> Skarb dać Ojciec Święty. Ważne jest też to, dzięki czemu Kościoła, z którego papież czerpie odpust, nie jest następuje odebranie tej łaski. Ludzie muszą dbać o dostatecznie ściśle określony ludowi wewnętrzny odbiór tejże łaski, w przeciwnym chrześcijańskiemu, ani przezeń znany <<. Otwiera razie zostaną odrzuceni od Boga. to przed wiernymi tajemnicę trudną do pojęcia. Nie Chrystus i Jego ofiara otwierają wrota znają oni podstaw odpustu, nie wiedzą też, jaką zbawienia, dają nadzieję zbawienia i prowadzą do mocą on się dokonuje. Wyznawcom nie mówi się o Królestwa Niebieskiego. Różnica między Skarbie Kościoła, dlatego nie potrafią oni w człowiekiem zewnętrznym a wewnętrznym żaden sposób pojąć jego istoty. W praktyce charakteryzuje się widoczną skrajnością. Ten oznacza to, że ich wiara opiera się na bliżej pierwszy powinien zabiegać o przychylność Syna nieokreślonym i wątpliwym fundamencie. Bożego i Jego zasługę, ten drugi ma zamkniętą do Teza pięćdziesiąta siódma dopowiada: Że nie są to skarby doczesne, łatwo stąd poznać, że tego drogę, bo nie wierzy w ofiarę Chrystusa. Teza pięćdziesiąta dziewiąta podaje: Św. nimi księża tak szczodrze szafują, ponieważ Wawrzyniec nazwał ubogich, jako członków wiadomo o wielu duchownych, że oni tego rodzaju Kościoła, skarbem kościelnym; użył jednak skarby (doczesne) raczej pilnie zbierają aniżeli zapewne wyrazu tego w ówczesnym znaczeniu. pragną rozdawać. Widać tutaj zakłamanie księży, Luter odwołuje się tutaj do przykładu którzy chętnie operują dobrami duchowymi, hagiograficznego, a konkretnie świętego ponieważ wtedy nie tracą nic ze swoich wartości Wawrzyńca. Reformator zastrzegał się jednak, że ziemskich. przykład ten jest obarczony semantycznie, nie ma Łatwość, z jaką przekazuje się to, co nie łączy się z własnymi, doczesnymi skarbami zatem gwarancji dobrego przywołania. Niemniej jednak reformator nie pokazuje zakłamanie i fałsz niektórych księży. zrezygnował z tego obrazu, w którym ubodzy są Zabiegają oni wyłącznie o to, co pochodzi z tego nazwani skarbem kościelnym. To wyjątkowo świata, nie znając prawdziwych cnót, którymi nie ważna konstatacja, bo oznacza, że nie bogaci w tylko powinni się kierować, a jednocześnie sensie materialnym należą do grona wybranych, proponować je swoim wyznawcom. lecz przeciwnie, promuje się ubogich, których Teza pięćdziesiąta ósma kontynuuje ten temat: Skarby te nie są także z bogactwo polega na bogactwie duchowym. Teza sześćdziesiąta powiada: Skarbem zasługi Chrystusa i świętych, bo zasługa Chrystusa tym są klucze Kościoła, podarowane nam przez i bez przyczynienia się papieskiego przychyla łaski zasługę Chrystusa. Należy przez to rozumieć, że wewnętrznemu człowiekowi, dla zewnętrznego władza kościelna zajmuje miejsce szczególne. Nie sprawia krzyż, śmierć i potępienie. Jak stąd wynika ona z ludzkiego działania, ale jest widać, to Syn Boży odpowiada za pomyślność umocowana przez zasługę Chrystusa". On człowieka. Skarby te są dane za darmo, mają więc bowiem wyzwolił człowieka z niewoli grzechu i szczególną zasługę, niezależną od tego, co może pozwolił mu na wiarę w wielkość Jego ofiary.

23 Dzięki temu człowiek może odnaleźć drogę do dodatku, ale trzeba rzeczywiście przejąć się tym zbawienia. przesłaniem i wprowadzać go w życie. Tylko wtedy można Teza sześćdziesiąta liczyć na pierwsza stwierdza: przychylność Oczywiste jest, że do i łaskawość odpuszczenia kar i wybaczania Boga. W grzechów w wypadkach przeciwnym zależnych jedynie od papieża, wypadku nie najzupełniej wystarcza władza ma szans na papieska. Teza ta wydaje się oglądanie w pełni zrozumiała. Otóż są Królestwa takie kategorie grzechów, które Niebieskiego. może odpuścić jedynie namiestnik Rzymu. Luter nie kwestionuje tego prawa, a nawet podkreśla, że władza papieska jest w stanie w pełni wybaczyć takie przewinienia. Teza sześćdziesiąta druga podkreśla: Prawdziwym skarbem Kościoła jest najświętsza Ewangelia chwały i łaski Bożej. I tę tezę również można nazwać przejrzystą, transparentną. Wartość Słowa Bożego przebija wszystkie inne zasługi i uczynki, ponieważ zwraca uwagę na to, co tak naprawdę da się uznać za ważne, czyli przekaz Dobrej Nowiny o życiu i czynach Jezusa Chrystusa. To dzięki Niemu wszystko istnieje w takim kształcie, jakim zostało zaplanowane. Teza sześćdziesiąta trzecia niesie ze sobą następujące, dopełniające przesłanie: Lecz skarb ten jest w pogardzie u ludzi, bo on sprawia, że pierwsi będą ostatnimi. Widzimy więc, że odrzucenie lub lekceważenie Pisma Świętego wywołuje opłakane skutki. Nie ci, którzy w drugiej kolejności odkrywają go, lecz ci, autentycznie przejmujący się tym przesłaniem. Nie można zatem traktować Biblii jako niepotrzebnego Teza sześćdziesiąta czwarta dopowiada: Skarb odpustowy za to jest bardzo miły, gdyż ostatnich czyni pierwszymi. Luter w przewrotny sposób pokazywał, że odpust staje się swoistą wyrocznią, która ma na celu doprowadzenie do zbawienia. W kontraście do tezy 63, która uwidacznia wartość Słowa Bożego, tym razem, po raz kolejny, okazuje się, że odpust jest wątpliwym środkiem osiągnięcia szczęśliwego życia przyszłego. Odpust nie wymaga lektury bądź słuchania Biblii, lecz tylko określonych pieniędzy, co ma automatycznie zapewnić wieczną nagrodę. Teza sześćdziesiąta piąta uzupełnia poprzednie: Dlatego też skarby Ewangelii są sieciami, w które niegdyś łowiono ludzi służących mamonie. Reformator znowu zestawiał ze sobą dwie sprzeczne, jego zdaniem, wartość. Nic nie ma więcej mocy niż Słowo Boże. Ono pozwala przeniknąć ludzkie serca i prowadzić do Chrystusa. Sprzedajnie kaznodzieje wpadają niejako we własne sidła, wierząc w tylko w siłę odpustów. Biblia potrafi jednak przemienić ich w powolnych

24 sług, którzy będą potrafili głosić jej znaczenie. Teza sześćdziesiąta szósta kontynuuje ten tego, może być on tego pewny właśnie wtedy, gdy uwierzy nauce o znaczeniu Ewangelii i łaski z niej sam temat: Skarby odpustowa są sieciami, w płynącej. które obecnie łowią mamonę ludzką. Oznacza to, Biskupi i duszpasterze są obowiązani z należytym że skarby odpustowe żerują na ludzkiej uszanowaniem przyjmować delegatów naiwności, będąc sposobem na wyciąganiu apostolskiego odpustu. Luter kolejny raz z ostatnich pieniędzy od otumanionych ludzi. Luter powagą wyrażał się o papieżu. Chodzi konkretnie ostro sprzeciwia się odpustom, widząc w nich o delegowanych przez niego wysłanników wraz ze narzędzie do generowania ogromnych zysków. specjalnym odpustem. Reformator zdawał sobie Dostrzega on niebezpieczeństwo, płynące z takiego sprawę z powagi sytuacji i dlatego też w obrotu sprawy. pozytywnym świetle wypowiadał się o nauce, Teza sześćdziesiąta siódma przynosi kategoryczną krytykę mamony: Odpust zachwalany przez kaznodziejów, jako wielka łaska, jest istotnie łaską wielką, gdyż im przynosi wiele pieniędzy. Zdaje się nie ulegać wątpliwości, że reformator doskonale zdawał sobie sprawę z pokusy, jaka czyhała na człowieka, a która dawała miraż odpuszczenia grzechów. Ogrom pieniędzy, zarabianych przez kaznodziejów odpustowych, pokazuje jedynie ich chciwość i pazerność i nic więcej. Są oni nastawieni jedynie na zysk, korzyści materialne, odrzucają natomiast duchową, najważniejszą stronę tych operacji. Teza sześćdziesiąta ósma głosi: W rzeczywistości jednak jest najmniejszą łaską w porównaniu z łaską Bożą i błogosławieństwem krzyża. W zestawieniu łaski, płynącej rzekomo z tradycji odpustów, prawdziwą wartością jest niewątpliwie łaska, którą daje Stwórca. Wyznacza ją wiara w Słowo Boże i tylko w takim przypadku ma ona głębszy sens. Dochodzi do tego teologia krzyża, która ukazuje cierpiącego i zarazem zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa. Te dwa czynniki wiodą człowieka do zbawienia, mało Teza sześćdziesiąta dziewiąta mówi: która płynie z działalności biskupa Rzymu. Wierzył on, że apostolski odpust ma wielkie znaczenie w życiu Kościoła. Teza siedemdziesiąta przynosi rozwinięcie tezy poprzedniej: Ale jednocześnie są obowiązani z należytym uszanowaniem uważać pilnie, aby komisarze ci zamiast rozkazów papieskich nie wygłaszali własnych urojeń. Luter przestrzegał przed wypaczaniem czystej nauki Kościoła, która, jego zdaniem, płynie od namiestnika Bożego. W praktyce oznacza to, że owym wysłannikom nie wolno wygłaszać własnych nauk ani prowadzić dowolnej agitacji. Wszystko musi odbywać się tak, jak naucza mistyczne Ciało Chrystusa w widzialnej postaci. Działanie wbrew powoduje, bez wątpienia, odejście od jedynej i czystej nauki. Teza siedemdziesiąta pierwsza przedstawia się następująco: Kto przeciw apostolskiego odpustu mówi, niech będzie przeklęty. Przesłanie tej tezy wydaje się jasne odpust papieski nie dość, że jest obowiązujący i gwarantujący prawdziwą wiarę, to jeszcze sprawia przemianę w duszy chrześcijanina. Dlatego też ci, którzy występują przeciwko niemu powinni zostać wyklęci. Powoduje to pełną akceptację przez Lutra

25 zasad, wypływających z odpustu apostolskiego. uświadomienia sobie win i odrzucał on traktowanie Reformator wciąż jeszcze wierzył w moc go jako finansowego zabezpieczenia kaznodziejów papieskich orzeczeń i autorytet Patriarchy odpustowych. Wszyscy, którzy wywyższają Zachodu. odpusty i występują przeciwko świętej miłości i Rozwinięcie tego fragmentu znajdujemy w prawdzie również powinni podlegać karze tezie siedemdziesiątej drugiej: Kto przeciw papieskiej, albowiem te dwie fundamentalne samowolnymi kłamliwym słowom kaznodziei wartości powinny przyświecać istocie odpustowego występuje, niech będzie chrześcijaństwa i budować Kościół. błogosławiony! Widać tutaj wyraźnie Teza siedemdziesiąta piąta informuje: rozróżnienie między odpustem papieskim a Niedorzecznością jest twierdzenie, że przez odpustem, który oferuje każdy kaznodzieja odpust papieski rozgrzeszony jest taki człowiek, odpustowy. Ten pierwszy ma niewątpliwie który by co przecież nie można sobie wyobrazić prawdziwe oblicze, ten drugi zaś jest zbezcześcił Matkę Bożą. Okazuje się, że moc fałszerstwem. Luter nie pierwszy już raz odpustu papieskiego też jest ograniczona nie zaatakował fałszywe, w jego opinii, sądy, które wszystkie grzechy mogą zostać odpuszczone. mają na celu wprowadzenie w błąd uczciwego Kto występuje przeciwno Maryi Matce chrześcijanina. Kto to demaskuje, zasługuje na Boga nie powinien liczyć na zadośćuczynienie i pochwałę i błogosławieństwo. zmazanie winy. Luter okazał się tutaj cały czas Teza siedemdziesiąta trzecia powiada: Jak wiernym Kościoła rzymskokatolickiego, w którym papież słusznie niełaską i klątwą karze tych, którzy przecież oddaje się jej szczególną cześć i otacza podstępnie działają na szkodę odpustów. Luter wyjątkowym kultem. Nie ma zatem możliwości zdawał sobie sprawę, że odpusty same w sobie nie zbawienia bez wiary w Matkę Boską, bo tylko są złem i jako takie są potrzebne. Nie należy ich takie podejście daje szansę wybawienia z negować, bowiem mogą one pomóc w osiągnięciu grzechów. życia wiecznego. Stąd ci, którzy zwalczają je w Teza siedemdziesiąta szósta uzupełnia ten sposób skryty, powinni być słusznie napiętnowani. temat: Wprost przeciwnie twierdzimy, że odpust Może to jednak uczynić wyłącznie władca Rzymu papieski nawet najmniejszego grzechu odpuścić i tylko on, nikt inny, albowiem dysponuje nie może o ile będziemy pod odpustem rozumieli odpowiednimi środkami, to jest niełaską i klątwą. zmazanie winy tego grzechu. Odpust papieski ma Teza siedemdziesiąta czwarta dopowiada: wielkie znaczenie, ale nie można wyolbrzymiać Tak również słusznie dotyka niełaską i klątwą jego charakteru. Nie jest on w stanie zlikwidować tych, którzy pod osłoną odpustu używają swoich winy, która wypływa z grzechu, mimo że wydawać sztuczek na szkodę świętej miłości i prawdy. by się mogło, iż gładzi on wszystkie przewinienia. Luter dobrze rozumiał istotę odpustu miała ona Luter twierdził, że jest inaczej jeśli odpust ma polegać na autentycznym dopiekaniu do jedynej oznaczać zmazanie winy tego grzechu, to właściwej postawy, jaka wynikała z pokuty i odpust nawet papieski nie ma żadnej mocy.

26 Teza siedemdziesiąta siódma podaje: Twierdzenie, że i Piotr św., gdyby był teraz nowotestamentowym. Teza siedemdziesiąta dziewiąta informuje: papieżem, nie mógłby światu ogłosić większych Obrazą Boską jest głosić, że wystawiany w łask, jest bluźnierstwem przeciw Piotrowi św. i kościołach krzyż odpustowy z herbem papieża papieżowi. Rzeczywiście, Luter w tym momencie równie jest mocny i skuteczny jak krzyż Chrystusa jest zwolennikiem wylania łaski Bożej wiernemu Pana. Nie ma wątpliwości, że reformator buduje ludowi i może to uczynić każdy Ojciec Święty. w swych tezach teologię krzyża, którą rozwinie w Przeinaczanie tej nauki prowadzi na manowce. latach następnych. Oznacza to przeświadczenie, że Orzekanie, że apostoł Piotr, który miałby być wówczas papieżem, musiałby mieć ograniczone szanse dysponowania łaską, należy tylko męka Syna Bożego ma szczególny dar dla wiernego ludu. Ta ofiara nie może być z niczym uznać za kłamliwe i to w dwojakim sensie. Obraża porównywana, stąd krzyż odpustowy, mimo że to bowiem nie tylko jego samego, ale także opatrzony herbem papieża nie powinien być następców. Nie jest zatem prawdą, że nie źródłem szczególnej adoracji. Mało tego, Luter dysponują oni możliwościami swobodnego ostro stwierdził, że nie da się męki Jezusa operowania łaską, a kto twierdzi inaczej bluźni. Chrystusa porównywać z krzyżem, który Teza siedemdziesiąta ósma stwierdza: My zaś twierdzimy, że i ten i każdy inny papież charakteryzuje się ludzką proweniencją. Teza osiemdziesiąta podaje: Biskupi, rozporządza większymi łaskami, aniżeli odpust, a kaznodzieje i teolodzy, którzy dozwalają, aby mianowicie Ewangelią, darami miłosierdzia, darem nauki podobne były wygłaszane ludowi, uzdrawiania itp. (1 Kor 12). odpowiadać będą za to przed obliczem Boga. Oznacza to w praktyce, w nawiązaniu do Można stąd sądzić, że wszelkiego rodzaju poprzedniej tezy, że biskup Rzymu dysponuje naginanie prawdy do celów ideologicznych naprawdę wielką mocą. Wypływa ona nie z powinno być napiętnowanie. Ona jest tylko jedna i odpustów, lecz ma oparcie w Piśmie Świętym. nie wolno dowolnie się nią posługiwać. Nie ważne, Dzięki temu namiestnik Rzymu może kto fałszuje naukę, czy są to hierarchowie, zwykli rozporządzać daleko większymi darami, którymi kapłani, czy też teolodzy: wszyscy, którzy tak obdarowuje swój lud. czynią, zasługują na potępienie i będą odpowiadać Luter cały czas zdawał sobie sprawę z przed sądem Bożym. Teza osiemdziesiąta wartości Ewangelii, której zadaniem jest poprawa pierwsza powiada: Następstwem koniecznym życia ludzi i prowadzenia ich ku większej bezczelnych kazań odpustowych jest to, że i szczęśliwości, a także z darów miłosierdzia, uczonemu trudno obronić papieża przed zarzutami pochylaniu się ku ubogim i potrzebującym, i bezsprzecznie ostrymi oskarżeniami wreszcie darem uzdrawiania, pomagającemu prostaczków. Pozycja namiestnika Rzymu jest chorym i niemocnym, jak również nader ważna, jednak podlega ciągłym atakom do niewymienionym, które znajdują się w zapisie tego stopnia, że musi on odpowiadać na wiele

27 trudnych pytań. Zadają je prości ludzie, oskarżając to jest za jakaś nowa doskonałość Boża i papieża o złe prowadzenie Kościoła. Jest to pobożność papieska, że bezbożnemu wolno za skutkiem bezczelnych kazań odpustowych, które pieniądze wyzwalać dusze pobożne, a nie chcą wykrzywiają sens prawdziwej nauki i sprowadzają duszy tych wyzwalać z miłości i bez pieniędzy? lud na manowce. Kolejnych osiem tez to pytania, Wypowiedź ta kwestionuje możliwość kierowane do Ojca Świętego. dopomaganiu duszom czyśćcowym i podaje w Teza osiemdziesiąta druga podaje: Na przykład: wątpliwość starania papieskie, które mają za dlaczego papież dla świętej miłości i dla cierpień, zadanie uprawomocniać orzeczenia papieskie, jakie dusze w czyśćcu ponoszą, dusz tych zaraz nie podczas gdy są one wytworem ludzkich mrzonek, wyzwoli z czyśćca, gdy tymczasem dla tak małej a w dodatku popiera się je na finansowych przyczyny, jaką jest budowa kościoła św. Piotra, za podstawach. Wynika z tego jasno, że bezbożnicy pieniądze tyle dusz wyzwala? Sens tego pytania mogą i potrafią, dzięki wsparciu finansowemu sprowadza się do zasadności wyzwalania dusz dopomóc duszom czyśćcowym. czyśćcowych, a konkretnie powodów, dla których uczucia i całkowite zawierzenia, których zadanie namiestnik Rzymu nie kieruje się istotą cierpienia i polegałoby na bezinteresowności. Luter niejako w miłości, lecz wyłącznie tylko materialnymi skrytości przeżywał, jak to się wydaje z pobudkami, budową okazałej bazyliki. poprzednich tez, wyraźni dylemat. Z jednej strony Luter, jak się wydaje, celowo użył tutaj Brakuje więc wierzył w moc papieskich orzeczeń i wyroków, z zarzuty przeciwko tak rozumiejących tę kwestię, drugiej zaś rozumiał, że panują jawne nadużycia, które przypisał wszystkim tym, wymienionym w zwodzące ludzi na manowce. poprzedniej tezie. Odnosi się jednak wrażenie, że i Teza osiemdziesiąta piąta informuje: Albo: on sam był ciekawy, w jaki sposób należy czemuż owe dawne zasady pokutne, które w rozwiązać ten problem, podobnie, jak to będzie rzeczy samej są już zniesione i martwe, jednakże mieć miejsce w kolejnych tezach. dzięki odpustowi nabrały znaczenia i mogą być Teza osiemdziesiąta trzecia stwierdza: usunięte tylko za pieniądze, jak gdyby dotąd Albo: po co odbywają się egzekwie i dlaczego nie istniały w całej pełni? Oznacza to, że przywraca wolno jest cofnąć zapisów kościelnych, się dawną obrzędowość i zasady pokutne, które są poczynionych na msze za zmarłych, kiedy przecież już martwe, a które ożywiają tylko pieniądze. Jest za wybawionych nie potrzeba się już modlić? to skrajna nieuczciwość, bo przekracza ona Okazuje się, że msze święte, które powinny być poczucie wiary i wkracza zdecydowanie w krąg odbywane za cierpiących w czyśćcu, są spraw finansowych. Podobnie jak w poprzednie odprawiane również za zbawionych. Pojawia się tezie, da się zauważyć właśnie sprowadzanie zasad więc pytanie o zasadność tego typu nabożeństw. religii chrześcijańskiej do problemów mamony. Kwestia sprowadza się do zmiany zapisów Teza osiemdziesiąta szósta kontynuuje kościelnych". analizowany wcześniej temat: Będąc bogatym Teza osiemdziesiąta czwarta informuje: Albo cóż ponad magnatami, czemu to papież nie za swoje

28 własne pieniądze, lecz za pieniądze ubogich polega na tym, czy może on mocą swej władzy wiernych buduje kościół św. Piotra? Teza ta zadecydować o powszechnym, ogólnym sprowadza się do pytania, czy Patriarcha Zachodu rozgrzeszeniu, które mogłoby dopomóc nie był w stanie sam wyłożyć własne fundusze na wyznawcom w przeciwieństwie do wielokrotnych budowę bazyliki, czy też opierał się na funduszach prób, podejmowanych w ciągu dnia. zgromadzonych od mniej uposażonych wiernych. Postawiony zarzut jest bardzo poważny i Jest jasne, że pytanie zawiera, podobnie jak w poprzednich tezach, podchwytliwe postawienie Luter musiał mieć świadomość, że trudno byłoby problemu. Luter musiał wiedzieć, iż nie ma tutaj obronić tę tezę. Stawia ją jednak, ponieważ wciąż jednoznacznej odpowiedzi. Co prawda walczył on jeszcze, jak się wydaje, wierzył w dobrą wolę z tak przedstawionymi racjami, ale sam sposób ich papieża. Nie zmienia to jednak faktu, że sformułowania budzi wiele zastrzeżeń. dysponował on sporym majątkiem, z którego był w stanie sfinalizować budowę kościoła świętego Piotra. Teza osiemdziesiąta siódma dopowiada: Od czego uwalnia albo czym obdarza papież tych, którzy przez zupełną pokutę zyskali prawo przebaczenia i odpustu? Oczywiście, po raz kolejny okazuje się, że następca Piotrowy mocą swej władzy może w szerokim zakresie ubogacać wiernych, znosząc kary, które już wcześnie zostały puszczone w niepamięć. Podobnie jest z nagrodami, nadawane mocą jego autorytetu. Wynika z tego, że papież, dysponujący rozlicznymi prerogatywami sprawuje rząd dusz nad wyznawcami i jednocześnie modyfikuje zasady wiary. Jest niczym nieograniczony i wszechmocny. I w tym przypadku Luter krył się pod pozorem wątpliwości, ponieważ najpewniej je sam przeżywał. Teza osiemdziesiąta ósma głosi: Gdyby papież zechciał każdemu wierzącemu udzielać rozgrzeszenia i odpustu sto razy na dzień zamiast raz tylko, czy mogłaby nad tę łaskę spaść na Kościół większa? Oczywiście, mowa tutaj o wszechwładzy namiestnika Rzymu. Dylemat Teza osiemdziesiąta dziewiąta podaje: Ponieważ papież w odpuście bardziej szuka zbawienia dusz, niźli pieniędzy, to dlaczego znosi dawniejsze listy odpustowe, skoro są równie ważne? Jest tutaj wyraźny rozdźwięk pomiędzy następcą Piotrowym, który może, dzięki swej władzy, udzielać pokuty, a listami odpustowymi, co do których są pewne wątpliwości. Tak sformułowane pytanie zawiera w sobie krytykę papieża, mogącego przecież znosić wszystkie dekrety, jednak takie skupienie w jego rękach. Reformator po raz kolejny bronił władzę namiestnika Rzymu, uważając, że ma on daleko posuniętą autonomię, jeśli chodzi o jego, suwerenne skądinąd, decyzję. Teza dziewięćdziesiąta prezentuje z kolei: Chcieć takie przeciwne argumenty ludzi świeckich stłumić gwałtem, bez wskazania przyczyn i powodów, znaczy to wystawiać Kościół i papieża na szyderstwo wrogów, a chrześcijan na szkodę duchową. Teza ta dowartościowuje lud, który w Kościele hierarchicznym był na samym dole. Luter ujął się tutaj za nim, wskazując, że trzeba udowodnić jego braki, ale nie czynić tego

29 gwałtem, lecz raczej metodą pokojową, ma więc w tych nawoływaniach ani krzty tłumacząc mu, dlaczego jego postawa jest błędna. zaangażowania i praktycznego przełożenia mowy W innym przypadku traci na tym cały Kościół, który staje się pośmiewiskiem przeciwników, a wierni tracą duchowe wsparcie. Teza dziewięćdziesiąta pierwsza mówi na konkretne czyny. Teza dziewięćdziesiąta czwarta mówi o poważnym traktowaniu nauki katolickiej: Należy upominać chrześcijan, aby usiłowali iść za nam: Gdyby odpust głoszono zgodnie z myślą i Chrystusem jako głową swoją, przez krzyż, śmierć zapatrywaniem papieża, łatwo byłoby zbijać i piekło. Przesłanie, które upowszechniał tutaj wszelkie zarzuty, a może by nawet wcale nie Luter, wydaje się oczywiste. Człowiek musi zrodziły te zarzuty. Luter wielokrotnie podkreślał zaprzeć się samego siebie i kroczyć drogą Syna swoją uległość wobec papieża. Tak dzieje się Bożego, naśladując go systematycznie i ciągle. Jest również w tej tezie. Zdaje się nie ulegać to niewątpliwy trud, bo wiedzie on przez krzyż, wątpliwości, że władz biskupa Rzymu może być śmierć i piekło. źródłem, które daje gwarancje i rękojmię Oznacza to w praktyce szczerą wierność sprawiedliwości. Jednocześnie daje to odparcie jego przepowiadaniu i w konsekwencji podążaniu wszystkich zarzutów, formułowanych przez jego za Nim nie tylko w tym życie, ale także w wrogów. przyszłym. Człowiek jest niegodny Chrystusa, stąd Teza dziewięćdziesiąta druga mówi: Więc takie właśnie doświadczenia są potrzebne, precz z prorokami, którzy wołają: pokój, pokój, ponieważ kształtują one rzeczywisty obraz pokój, a pokoju nie ma (Ezech ). udręczeń, przez które trzeba przejść, aby być Lutrowi chodziło najpewniej o fałszywych prawdziwym chrześcijaninem. głosicieli Słowa Bożego, którzy niosą ze sobą Teza dziewięćdziesiąta piąta powiada niewłaściwych treści. Ich nawoływania należy wreszcie: I byli pewni, że raczej cierpieć, niż uznać za przewrotne i kłamliwe. Nie da się mówić używając fałszywego pokoju, wejść mogą do tylko o pokoju, trzeba go jeszcze wprowadzać i niebios. Szlak, prowadzący do zbawienia, jest czynić. Nie każdy prorok może być uznany za długi i wyboisty, wymaga wielu wyrzeczeń, stąd prawdziwego nosiciela poprawnych treści, a tylko też nie można wybierać innych rozwiązań, bo one, nieliczni spełniają właściwe kryteria. pomimo oczywistych pokus, nie prowadzą do Teza dziewięćdziesiąta trzecia jest utrzymana w podobnym duchu: Tym prorokom zbawienia. Cierpienie stanowi zatem swoiste katharsis, dobrze być musi, którzy powiadają: krzyż, krzyż, a dzięki któremu możemy być pewni wyboru krzyża nie ma. Krzyż stanowi fundament życia właściwej drogi. Nie wolno poddawać się chrześcijańskiego, stąd każdy musi o nim pamiętać pokusom, które miałyby zakłócić ten proces. i kierować się jego teologią. I tym przypadku Fałszywy pokój, o ziemskiej proweniencji, fałszywi prorocy rozpowszechniają swoje nauki, wskazuje błędny kierunek i jedynie przysparza wskazując tylko na bierne rozumienie słów. Nie zgryzot w i tak trudnym ziemskim

30 pielgrzymowaniu. Cierpienie otwiera nowe sądził, niewłaściwej interpretacji. Był głęboko perspektywy, daje rękojmię szczęśliwych przekonany, że jego postawa otwiera nowe zaświatów, w którym znajdą się wszyscy ci, którzy perspektywy oceny odpustów jako takich. Okazało byli wierni nauce Jezusa Chrystusa. się jednak, że z perspektywy papieża i dostojników W zakończeniu tez znalazł się zapis Kościoła to on się mylił, naiwnie sądząc, że wzywający do dyskusji nad nimi: Miłość do sprzedaż odpustów jest niezgodna z nauczaniem prawdy i pragnienie ujawnienia jej są przyczyną, tegoż. Luter jednak mocno obstawał przy swoim że zamierza się przeprowadzić w Wittenberdze zdaniu, co po próbach mediacji (kardynał Kajetan) dysputę nad niżej podanymi tezami. Przewodzić doprowadziło do wydania przez papieża Leona temu będzie czcigodny ojciec Marcin Luter, bulli Exurge Domine (1520), następnie jego magister sztuk wyzwolonych i świętej teologii i ekskomunikowania (1521). jednocześnie nauczyciel tychże. Dlatego prosi on Reformator zerwał wtedy więzy z tych, którzy nie będą mogli osobiście wziąć udział Kościołem rzymskokatolickim i rozpoczął własne i dysputować z nami ustnie, żeby uczynili to na nauczanie, które w konsekwencji przyniosło mową piśmie. W imię Pana naszego Jezusa Chrystusa. protestancką naukę. Amen. Reformator zdawał sobie sprawę z powagi swoich tez i dlatego też chciał ich bronić. Publiczna debata miał dowieść prawdziwości. Jednocześnie Luter, jak widać, pozostawał wiernym synem Kościoła rzymskokatolickiego. Wierzył w Maryję, popierał władzę papieża i opowiadał się za odpustami, jeśli wynikały one ze słusznej nauki. Jedyne, czemu się przeciwstawiał to z kolei odpusty fałszywe, sprzedajne. Wzywał wiernych do nieustannej pokuty i do podporządkowania się orzeczeniom namiestnika Rzymu. Zwracał uwagę na znaczenie miłości, miłosierdzia i pomocy ubogim oraz potrzebującym. W żadnym wypadku nie występował przeciwko dogmatom kościelnym, nie kwestionował wartości tradycji ani nie negował nauczania autorytetów. Można więc powiedzieć, że nawoływanie do publicznej dyskusji miało na celu obronę prawdziwej wiary. Luter był przekonany, że nie zakłócał wcale nauki chrześcijańskiej, a jedynie wskazywał jej luki, które polegały, jak Prof. Krzysztof Biliński

31 Jak to z Szawłem było czyli o teologu Jezusa Kto z nas nie zna tego spektakularnego od nawrócenia świętego? Kto z nas często przyrównuje swoje nawrócenie z Jego Damaszkiem? Kto wreszcie z nas nie spotkał się choć raz w życiu z treścią Jego listów, pisanych do wczesnych gmin chrześcijańskich? Kto z nas nie słyszał o Szawle z Tarsu vel św. Pawle Apostole? Kim był ten święty, że zasłużył na tak szlachetne miano? Czymże zapracował w swym życiu, że jego imię nawet po śmierci pozostało nie zapomniane i cieszy się ogólnym poważaniem? Co więcej jest stawiane jako wzór? Św. Paweł, zwany też Szawłem, Saulem czy Szaulem pochodził z Tarsu w Cylicji. Przyszedł na świat w rodzinie na wskroś żydowskiej posiadającej jednak przy tym obywatelstwo rzymskie, co dawało św. Pawłowi pewne wyróżnienie w społeczeństwie żydowskim, a co za tym idzie także przywileje1 W jaki sposób to obywatelstwo rodzina św. Pawła nabyła nie jest do końca wiadomo. Być może otrzymała je w poczet zasług, czy też względów politycznych. Być może, prozaicznie po prostu wykupiła, bo tak też wtedy można było owe prawo do obywatelstwa rzymskiego nabyć. Wiadomo za to, że zgodnie z żydowskim zwyczajem ósmego dnia po swoich narodzinach św. Paweł został rytualnie obrzezany. Wychowanie otrzymał staranne, wzrastając w środowisku żydowskiej diaspory. Należy zaznaczyć, że miejsce egzystencji św. Pawła stykało się z wpływami kultury hellenistycznej. Dzięki temu znał język aramejski oraz grecki. Jako młody wyznawca judaizmu, zgodnie z tradycją kultywowaną w szeregach faryzeuszy, niezależnie od tego kim św. Paweł był, jaką zajmował pozycję społeczną, musiał obowiązkowo nauczyć się jakiegokolwiek rzemiosła. W przypadku Pawła wybór padł na umiejętność tkania płacht namiotowych. Kiedy ukończył rodzime szkoły, a trzeba przyznać, że Paweł zdradza duże oczytanie (por. Tt 1,12) w wieku około 20 lat udał się Apostoł do Palestyny, aby w Jerozolimie u stóp Gamaliela pogłębiać swoją wiedzę skrupturystyczną i rabinistyczną (Dz 22,3). 2 Od młodzieńczych już lat, jako młody przedstawiciel kręgów faryzeuszy był zdecydowanym przeciwnikiem chrześcijan. Nie znał Chrystusa. Wiedział jednak o jego uczniach i następcach i zdecydowanie ich wręcz nienawidził, uważając ich za odstępców i odszczepieńców religijnych.3 Około 35 roku był przy ukamienowaniu Szczepana, jednego z siedmiu diakonów. Później, osobiście zaangażował się w prześladowanie chrześcijan w Jerozolimie. Około 35 roku wyposażony w listy polecające od Sanhedrynu, 1Por. Św. Paweł święto obchodzi się: 29czerwca Święci Apostołowie Piotr i Paweł i 25 stycznia Nawrócenie św. Pawła, Apostoła, htpp:// roku, godzina 15:30. 2Tamże. 3Por. tamże.

32 udał się do Damaszku z nakazem aresztowania zwolenników nowej drogi. 4 ręce. Przez trzy dni nic nie widział i ani nie jadł, ani nie pił.6 Ksiądz Jerzy Machnacz, w jednej ze swych książek tak postrzegał ową swoistą gorliwość św. Pawła w zwalczaniu chrześcijaństwa: A zaczęło się od tego, że nie bał się żadnej pracy. Wszystko, co mu tylko przełożeni zlecili, wykonywał szybko i dokładnie. W ten sposób stracił twarz i dobre imię. Niektórzy nazywali go nawet głupim, czy niespełna rozumu, bo ideę cenił więcej, niż rzeczywistość. Dla idei mógł zrobić wszystko!. 5 Po mistrzowsku wręcz oddaje tę chwilę ks. Jerzy Machnacz: Jechał tedy przed siebie z nadzieją, że za kulisami i poza horyzontem znajdzie coś nieznanego, ale trwałego, istotnego. Tymczasem jego koń miał któregoś dnia dość tej podróży. Jeden ruch i jeździec leżał rozpostarty na ziemi, której granice chciał przekroczyć. Został brutalnie przywrócony do rzeczywistości. Z prochu jesteś i w proch się obrócisz. Nazbyt wygórowane ambicje prowadzą często do tego, że upadek jest potężniejszy. Czyż nie lepiej zrozumieć od razu kim się jest i czym się jest?! Jeździec leżał na ziemi. Ale to nie wszystko. Stracił wzrok, ale nie od upadku. Oślepiła go Światłość, której nikt nie widział. Ten, który myślał, że poznał wiele tajemnic i jest w drodze prowadzącej do ku poznaniu ostatecznych zagadek świata, szedł teraz prowadzony przez służbę. Nic nie widział.7 Św. Paweł nie wiedząc co za chwilę go spotka, czego już za chwilę doświadczy zbliżał się nieuchronnie do miejsca swego przeznaczenia. Już w perspektywie widział mury Damaszku, już widział sporą grupę zalęknionych i zbitych w jedną grupę tych jakże znienawidzonych chrześcijan... Nie było mu już dane dotknąć choćby szaty jakiegokolwiek wyznawcy Chrystusa...ani w Damaszku, ani już nigdzie indziej...naprzeciw Syna Marnotrawnego wyszedł On sam Boski Mistrz, Jezus Chrystus: Gdy zbliżał się bowiem już w swojej podróży do Damaszku, olśniła go nagle światłość z nieba. A gdy upadł na ziemię, usłyszał głos, który mówił: Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz? Kto jesteś Panie powiedział. A On: Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz. Wstań i wejdź do miasta, tam ci powiedzą, co masz czynić. Ludzie, którzy mu towarzyszyli w drodze, oniemieli ze zdumienia, słyszeli bowiem głos, lecz nie widzieli nikogo. Szaweł podniósł się z ziemi, a kiedy otworzył oczy, nic nie widział. Wprowadzili go więc do Damaszku, trzymając za 4Paweł Tarsu Wikipedia, wolna encyklopedia, z Tarsu, godzina 15:38. 5Jerzy Machnacz, Zamyślenia, Inspektorat Wydawnictwa Salezjańskiego, Kraków 1989, s Św. Pawła dopadła PRAWDA: Oto spotkał go Chrystus, powalił na ziemię, oślepił i w jednej chwili oświecił go, że jest w błędzie; że nauka, którą on tak zaciekle zwalczał, jest prawdziwą; że chrześcijaństwo jest wypełnieniem obietnic starego Przymierza; że Chrystus nie jest bynajmniej zwodzicielem, ale właśnie tak długo oczekiwanym i zapowiadanym Mesjaszem.8 6Pismo święte Nowego Testamentu, Wydział Duszpasterski Kurii Metropolitalnej, Olsztyńskie Zakłady Graficzne S.A., 2000 s Jerzy Machnacz, Zamyślenia, Inspektorat Towarzystwa Salezjańskiego, Kraków 1989, s Św. Paweł święto obchodzi się: 29 czerwca Święci Apostołowie Piotr Paweł 25 stycznia Nawrócenie św. Pawła, Apostoła, roku, godzina 15:30.

33 Jak podaje dalej Słowo Boże w Damaszku znajdował się uczeń imieniem Ananiasz. To on z woli Boga przywrócił ślepemu Pawłowi wzrok: Jakiś stary, nieznany człowiek dotknięciem przywrócił mu wzrok. To, co zobaczył, było już innym światem, bo i on był już innym człowiekiem. Dostrzegał w nowym świetle nowe zadania i nowe cele swego życia 9 Za wiarę, za głoszenie Jezusa Chrystusa, za Miłość, którą spotkał w drodze do Damaszku: Ale on nie przejmował się tym, co mówili inni. I dalej opowiadał o tym, co się stało. Nie mógł milczeć, bo uznał, że wszyscy powinni wiedzieć, co jest poza granicami ziemi. Lecz to zmieniło stosunek przełożonych do jego osoby. Był dobry dla nich, póki był im posłuszny. To, co teraz robił, wcale im się nie podobało (...)Był przegrany. Nikt nie mógł mu pomóc. Przekroczył granice, ale nie świata, tylko życiowej roztropności. Występować przeciw wielkim i możnym tego świata! To już nie szaleństwo, to samobójstwo! (...)Naruszyć reguły gry, to spuścić na siebie lawinę kamieni.11 Ledwo uszedł z życiem...i jak życie dalej pokaże - nie pierwszy raz. Odtąd będzie musiał się przyzwyczaić do gróźb, szykan i ustawicznego czyhania na jego życie ze strony przeciwników. Taki los Apostoła Pana... Szaweł z Tarsu rozpoczyna nowe, duchowe, zakotwiczone w Jezusie Chrystusie nowe życie. Odtąd zaczyna głosić niestrudzenie Boskiego Mistrza. Z tą samą chwilą przyjął na siebie ciężar i brzemię dokonanej w nim wewnętrznej metanoi. Jego dotąd bracia, pobratymcy w wierze nie przyjęli go jako nowego, Bogiem doświadczonego nowego Szawła, a tym samym wskazali jaki okrutny los go czeka, jeśli będzie dalej trwał przy swoim: Wrócił do swoich, równych sobie, chciał im opowiedzieć o tym, co przeżył, co się z nim stało. Oni jednak nie zrozumieli, lub nie chcieli zrozumieć tego, co mówił. 10 Św. Paweł zaraz po swoim nawróceniu zapragnął przyłączyć się do uczniów Pana, lecz napotkał opór z ich strony. Po ludzku mówiąc nie ufali mu mając na względzie jego jeszcze świeżą przeszłość: Kiedy przybył do Jerozolimy, próbował przyłączyć się do uczniów, lecz wszyscy bali się go, nie wierząc, że jest uczniem. Dopiero Barnaba przygarnął go i zaprowadził do Apostołów, i opowiedział im, jak w drodze [Szaweł] ujrzała Pana, który przemówił do niego, i z jaką siłą przekonania przemawiał w Damaszku w imię Jezusa 12 Zwiedzeni, wręcz oszukani Żydzi postanawiają zemścić się na tym, który postawił ich w takiej sytuacji. Zawiódł pokładane w nim nadzieje...odtąd św. Pawłowi grozić będzie śmierć. Szaweł stał się rozpoznawalny zarówno przez nieprzyjaciół swoich, jak i uczniów Jezusa Chrystusa. Dla niego zaczął się czas wytężonego apostołowania. Rozpoczął swoją misję w imię Chrystusa u boku Barnaby: Po ukamienowaniu Szczepana, kiedy w Palestynie rozpoczęło się wielkie prześladowanie wyznawców Jezusa Chrystusa, wielu z nich opuściło swój kraj. Niektórzy przybyli do Antiochii i tam głosili Ewangelię. Wieść o tym doszła do Apostołów w Jerozolimie/. Wysłali oni do Antiochii Barnabę dla wzmocnienia tamtejszej wspólnoty wierzących w Chrystusa. Barnaba ściągnął z Tarsu Szawła, który nazywany był teraz Pawłem i obaj pracowali 9Jerzy Machnacz, Zamyślenia, Inspektorat Towarzystwa Salezjańskiego, Kraków 1989, s Tamże,, ss Tamże, s Pismo Święte Nowego Testamentu, Wydział Duszpasterski Kurii Metropolitalnej, Olsztyńskie Zakłady Graficzne S.A., 2000 s. 378.

34 razem w Kościele Antiocheńskim nauczając ludzi. Tam właśnie po raz pierwszy nazwano uczniów Jezusa chrześcijanami 13 W ten sposób rozpoczął rozdział swojej największej i najwspanialszej przygody życia. Ruszył w trzy podróże apostolskie zwane misjami. Pierwsza podróż misyjna Apostoła Narodów przypadła na lata 45 48: W czasach Pawła Azja Mniejsza była ważnym terytorium. Pierwsza misyjna podróż Pawła prawie całkowicie ograniczała się do obszaru Azji Mniejszej.14 Ważne podkreślenia dla mnie jest to, że Barnaba i Paweł w swojej pierwszej podróży apostolskiej zachowywali się podobnie jak Nasza młoda Wspólnota Apostolska: Barnaba i Paweł nauczali w synagogach w dzień szabatu, a w inne dni pracowali lub podróżowali.15 Druga podróż misyjna Apostoła Narodów datowana jest na lata 50 52' rozpoczęła się od sporu, jaki wynikł pomiędzy Pawłem i Barnabą w sprawie Jana Marka. Marek opuścił misjonarzy podczas ich pierwszej podróży i Paweł nie chciał go zabrać po raz drugi. Barnaba przeszedł na stronę Marka i odłączył się od Pawła, udając się wraz z Markiem na Cypr. Paweł wraz z Sylasem udał się do Azji Mniejszej, a następnie do Europy. Później do ekipy misjonarzy dołączyli Tymoteusz i Łukasz.16 Należy zaznaczyć, że w przerwie pomiędzy pierwszą, a drugą podróżą misyjną, św. Paweł wziął czynny udział w pierwszym Soborze Jerozolimskim Kościoła. Jego genezę stanowił konflikt, który pojawił się na linii - chrześcijanie pochodzenia żydowskiego kontra nawróceni poganie: Pierwsi uważali, że aby zostać chrześcijaninem, najpierw należy przyjąć zasady i wymogi prawa mojżeszowego; drudzy, iż nie jest to wymagane. Do drugiej grupy zaliczał się m. in. Paweł z Tarsu. Z tą kwestią związany jest tzw. 13Dzieje Przymierza, Biblia dla młodzieży, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1988, s Atlas Biblijny, Warszawa, Warszawa 1990, Drukarnia Wydawnicza im. W. L. Anczyca w Krakowie, s Dzieje Przymierza, Biblia dla młodzieży, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1988, s Dzieje Przymierza, Biblia dla Młodzieży, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1988, s Atlas Biblijny, Warszawa 1990, Drukarnia Wydawnicza im. W.L. Anczyca w Krakowie, s Konflikt antiocheński, opisany przez Pawła w Liście do Galatów: Piotr spożywał w Antiochii posiłki razem z poganami, dopóki nie zjawili się chrześcijanie z Judei, którzy spowodowali odsunięcie się Piotra (a nawet Barnaby) od chrześcijan nie-żydów. Spowodowało to ostrą reakcję Pawła, który zganił Piotra.17 Spór został rozstrzygnięty zgodnie ze stanowiskiem przyjętym przez Św. Pawła. Trzecią podróż misyjną Apostoł Narodów odbył w latach 53 58:...wiodła ona z Antiochii przez Azję Mniejszą do Koryntu i z powrotem do Jerozolimy. Trzy lata spędził on w Efezie, usytuowanym w zachodniej strefie obszarów, które objęła jego obecna podróż. Większa część tej trzeciej podróży misyjnej była poświęcona wizytowaniu kościołów, które zostały założone wcześniej.18 Wiosną 58 roku Paweł dotarł do Jerozolimy, gdzie spotkał się z Jakubem i innymi starszymi gminy jerozolimskiej oraz zdał szczegółową relację ze swojej działalności misyjnej. Po kilku dniach pobytu, Paweł został rozpoznany na terenie świątyni jerozolimskiej przez wrogim mu Żydów z Azji. Jako, że widziano go wcześniej w mieście w towarzystwie Trofima z Efezu, sądzono, że wprowadził go (nie-żyda) do świątyni. Żydzi próbowali dokonać samosądu, zostali jednak rozpędzeni przez rzymskich żołnierzy pod wodzą trybuna Klaudiusza Lizjasza. Ten skazał go skuć łańcuchami, biorąc Pawła za Egipcjanina, który niedawno wszczął rozruchy w Judei. Po wyjaśnieniu kim jest Paweł, rzymski trybun kazał przesłuchać go Sanhedrynowi pod przewodnictwem arcykapłana Ananiasza, syna Nebedusza. Paweł stwierdził, że jedyną przyczyną postawienia go przed sądem jest fakt bycia faryzeuszem i wiara w Zmartwychwstanie. W efekcie faryzeusze żądali uwolnienia Pawła, z kolei saduceusze zajęli stanowisko przeciwne.19 17Paweł z Tarsu Wikipedia, wolna encyklopedia, z Tarsu, , godzina 15:38. 18Atlas Biblijny, Warszawa 1990, Drukarnia Wydawnicza W.L. Anczyca w Krakowie, s Paweł z Tarsu Wikipedia, wolna encyklopedia, z Tarsu, , godzina 15:38.

35 Tak zaczął się proces, którego finał miał miejsce w Rzymie, do którego Św. Paweł zawitał w 60 roku:...paweł wraz z innymi więźniami wyruszył drogą morską w kierunku Rzymu. Z uczniów towarzyszyli mu Arystarch i Łukasz. Statek, którym podróżowali, rozbił się w czasie burzy morskiej u wybrzeży Malty. Wszyscy rozbitkowie zdołali ocaleć; ze względu na martwy sezon w żegludze Śródziemnomorskiej Paweł, jak i pozostali podróżujący, musiał pozostać na wyspie przez trzy miesiące.20 Kiedy wreszcie dotarł do celu swojej podróży został osadzony w domowym areszcie, ale w dobrych warunkach. Pozwolono mu na przyjmowanie gości, a także na prowadzenie licznej korespondencji. Prawdopodobnie więziony był w Rzymie przez okres około 3 lat. Za panowania cesarza Nerona w roku 64 Rzym nawiedził potężny pożar. Opinia publiczna miasta obwiniała oficjalnie o ten swoisty dramat samego cesarza. Ten, chcąc za wszelką cenę odsunąć jakiekolwiek podejrzenia od siebie wskazał jako winnych chrześcijan. Tak właśnie według wszelkiej tradycji miał ponieść męczeńską śmierć Św. Paweł. Zginął ścięty mieczem, z racji tego, że był obywatelem rzymskim, stąd przysługiwał mu bardziej szlachetny rodzaj śmierci nich twierdzili, że staczający się wóz do przepaści, inni natomiast byli przekonani, że wóz unosił się do nieba. Komu wierzyć? Kto dzisiaj może powiedzieć, jak to było naprawdę?.22 Twoje powołanie św. Pawle jest tak gwałtowne jak twój charakter! Jezus Wieczne Światło powaliło cię pod bramami Damaszku i oślepiło; Jezus Wieczne Światło przywróciło ci wzrok i powołało do swojej służby. Bo twoje życie to służby, urodziłeś się żołnierzem, ty musisz walczyć i zdobywać. Twój Wódz pośle cię do żydów i pogan, będziesz cierpiał dla Niego i za Niego, będziesz biczowany i kamienowany, doświadczysz głodu, pragnienia. Spiekoty i zimna. Na końcu swej życiowej drogi wylądujesz w celi więzienia imperium rzymskiego. 23 Tak oto umarł dla świata, by narodzić się dla nieba, bodaj jeden z największych świętych, na których nauce cała Opoka Pana stoi. W dobrych zawodach wystąpiłem, bieg ukończyłem, wiarę ustrzegłem (2 Tm 4,7) Św. Paweł świadomie przygotowywał się na śmierć z rąk kata. Zastanawiał się czy życia nie zmarnował? Według tradycji kościelnej Paweł został stracony za Bramą Ostyjską. Pod ołtarzem znajdującej się tam Bazyliki św. Pawła Za Murami odnaleziono inskrypcję z IV wieku (PAVLO APOSTOLO MART.). 21 ks. kanonik Artur Milańśki Przejmująco sam moment odejścia świętego do Wieczności przedstawił wspomniany przeze mnie wcześniej ks. Jerzy Machnacz: Boże zmiłuj się nade mną! Miej mnie w swojej opiece! modlił się po ludzku rzecz biorąc, w ostatnich godzinach życia. Po ludzku rzecz biorąc! Ale nie tylko człowiek bierze rzecz w swoje ręce, może przecież wziąć ją i Bóg. Jakaś niewidzialna ręka ujęła go i przycisnęła do siebie. Nie pozwoliła, aby stoczył się w przepaść. Ludzie patrzyli, ale czy wszystko widzieli? Któż to wie? Niektórzy z 20Tamże. 21Paweł z Tarsu Wikipedia, wolna encyklopedia, z Tarsu, , godzina 15:38. 22Jerzy Machnacz, Zamyślenia, Inspektorat Towarzystwa Salezjańskiego, Kraków 1989, s Tamże, ss

36 Pomoc ubogim Pomoc ubogim to nie tylko wyciągnięcie ręki do drugiego człowieka i zajrzenie w jego problemy. Pomoc człowieka można okazać nawet poprzez jedno małe zdanie. Kiedy pierwszy raz pomogłem człowiekowi poczułem wewnętrzny spokój i radość w sercu. Zrozumiałem, że tak naprawdę każdy człowiek jest ubogi nie tylko materialnie ale i duchowo. Pomagać można na różne sposoby. W naszej parafii pod wezwaniem Miłosierdzia Bożego w Poznaniu, kierujemy przede wszystkim dla ubogich, rodzin dla osób bezdomnych, opuszczonych, zranionych. Organizujemy różnego rodzaju zbiórki charytatywne. Zbieramy odzież, żywność i wychodzimy do tych ludzi. W dzisiejszych czasach pomoc ubogim ludziom jest bardzo trudna. Otóż każdy człowiek, któremu chcemy pomóc nie zawsze chce przyjąć taką pomoc w postaci odzieży czy żywności. Drugim problemem wychodzącym z pomocą ubogim jest brak zaangażowania innych ludzi. Drugi człowiek, który mógłby się podzielić swoimi dobrami uważa, że od tego jest państwo. Jednak nigdy nie możemy przewidzieć co spotka nas w życiu. Musimy brać pod uwagę to, że każdy z nas mimo to, że jest ubogi duchowo może stać się ubogim materialnie. Za każdym razem gdy organizujemy jakąkolwiek zbiórkę zadajemy sobie pytanie czy damy radę? czy cel, który sobie obieramy uda nam się wywiązać? Kiedy już zaczniemy organizować daną zbiórkę gorliwie modlimy się aby ludzie otworzyli swoje serca, aby wyciągnęli rękę na pomoc do drugiego człowieka. Podczas pracy z ubogimi ludźmi doświadczamy bardzo wiele dobra. Każdy człowiek jest wdzięczny za to, że drugi człowiek potrafi wyciągnąć tą rękę, że potrafi okazać swój szacunek i w momencie kiedy pomagamy drugiemu człowiekowi musimy pamiętać i zdać sobie sprawę z tego, że mamy być podobni do tego człowieka, aby wejść w jego życie aby zrozumieć jego problemy, jego codzienność, to że boryka się z tymi problemami. Musimy sobie uświadomić, że w takim człowieku widzimy Chrystusa, właśnie Chrystus w ubogich ludziach jest najbardziej ukryty. Do takich właśnie ludzi Chrystus wychodzi malutcy i ubodzy. Takim właśnie Chrystus objawił swoją Ewangelię i do takich ludzi wychodził. Na świecie są owszem ludzie wielkiego serca, którzy posiadają ogromne majątki ale są tez i ubodzy duchowo. I kiedy spotykam się z ubogimi czy to z rodzinami czy z osobami, które żyją samotnie doświadczam wiele dobra, każde ich słowo, które zazwyczaj jest pokryte łzami ubogaca wewnętrznie człowieka. Na człowieka ubogiego musimy spojrzeć tak, jak byśmy spoglądali na Chrystusa, który cierpi na krzyżu, bo ubóstwo to jest właśnie cierpienie i ktoś by mógł zadać teraz pytanie na dlaczego taki ubogi nic nie robi w swoim życiu aby wyjść na prostą? Czasami w życiu człowieka tak się układa, że bez pomocy drugiego człowieka nie jest w stanie sam wyjść na prostą, i to właśnie my ludzie wiary, ludzie którzy wierzymy w Chrystusa musimy wyciągnąć rękę do drugiego człowieka, musimy wyjść mu z pomocą i czasami taką pomocą wystarczy nawet gdy spotkamy przy sklepie ubogiego człowieka opuszczonego, brudnego zrobić mały gest chociaż podejść zapytać się czy cokolwiek mu potrzeba? Nie patrzmy na takiego człowieka Pod jednym kontem, że to jest tylko alkoholik czy menel. Spójrzmy na takiego człowieka jak na Chrystusa, bo w takich ludziach Chrystus się ukrywa. W takich ludziach Chrystus, nas doświadcza czy jesteśmy prawdziwymi

37 bliźnimi dla drugiego człowieka. Potrafimy wyjść z pomocą o czym większość ludzi przechodzi obok takiego człowieka nikt nie chce aby drugi człowiek zobaczył, że ja podchodzę do bezdomnego. Czy taki człowiek czuje wstyd obrzydzenie? Właśnie tym bardziej powinniśmy wyciągnąć rękę do tego człowieka, a jeżeli nie potrafimy nie mamy na tyle odwagi aby to uczynić są różne organizacje, które pomagają ubogim, potrzebują wolontariuszy. Nie trzeba do tych ludzi wychodzić można pomagać w ukryciu, można samemu organizować jakiekolwiek zbiórki czy to odzieży czy to żywności i przekazywać do różnych organizacji. Jednakże zaangażowanie w życiu człowieka równa się z poświęceniem. Pomoc ubogim ludziom Uszlachetnia drugiego człowieka. Uszlachetnia przede wszystkim tego, który pomaga jest to nie tylko szkoła, którą człowiek przechodzi w swoim życiu, ale również patrzy zupełnie inaczej na swoje życie. Ubóstwo może spotkać każdego z nas. Każdy z nas dzisiaj jest bogaty jutro może stać się ubogim człowiekiem. Ubóstwo człowieka można porównywać na różne sposoby. Tak jak już to zostało wspomniane ubóstwo może być również duchowe, wielu ludzi odrzuca Chrystusa w swoim życiu, nie przyznaje się do niego, nie uczestniczy w życiu Kościoła, nie chce się angażować w jakąkolwiek instytucje to jest właśnie ubóstwo. I również my kapłani z kościoła starokatolickiego wychodzimy do takich ludzi. Świadczymy swoją pomoc aby nie odrzucali Chrystusa w swoim życiu, aby nie stawali się ubogimi, aby statek na którym płyną nie zatonął. Czymże jest życie bez Chrystusa? Bez wiary? Bez jego miłości? Jest to duchowe ubóstwo, ubóstwo które powoduje, że człowiek w życiu czuję pustkę. Tutaj w tym miejscu osoby, które nie wierzą w Chrystusa, które nie wierzą w instytucje mógłby się ze mną kłócić mówiąc, że one są szczęśliwe w życiu, że wszystko mają, że Chrystus jest niepotrzebny, że to wszystko co kościół oferuje jest bardzo trudne,bo po co wierzyć w coś czego nie widzę? Otóż właśnie jak zostało już to wspomniane w tych ubogich ludziach spotykamy Chrystusa. Wyjdź na ulicę. Spójrz na tego człowieka, przecież widzisz w nim Miłosierdzie Boże. Nie dostrzegasz jego współczucia? Jego cierpienia? Taki człowiek zostaję sam i właśnie czeka na ten krok abyś wyszedł i podał mu swoją dłoń. Abyś podszedł i chociaż zapytał jak się czujesz? Podał bułkę, cokolwiek. To jest mały gest. Gest w stronę ubogiego człowieka. Nie zamykajmy się przede wszystkim na swoim życiu. Otwórzmy również swoje serca dla drugiego człowieka, bo łatwo jest przez życie iść samemu, ale jest to bardzo trudna i kręta droga. Jedynym pomostem naszego życia jest kładka podczas wędrówki na tej ziemskiej pielgrzymce. Jest krzyż. To właśnie krzyż sprawia, że potrafi nam przejść przez różne etapy naszego życia. Niejednokrotnie sam doświadczyłem pomocy. Krzyże kiedy pojawiały się trudności w życiu, czy to w życiu prywatnym czy w życiu

38 duchowym. Krzyż jest moją ostoją. Krzyż wyciągnął do mnie rękę. To właśnie Krzyż jest tłem aby dojść do danego celu. To właśnie krzyż ten który symbolizuje cierpienie również symbolizuje miłość, radość, zwycięstwo. Właśnie każdy człowiek powinien każdego dnia spoglądać na krzyż, na ten znak hańby dla których on jest zgorszeniem. Wielu ludzi pozbywa się Krzyża. Wielu ludzi nie chce Krzyża w swoim życiu, odrzuca Go. Większość ludzi twierdzi,że Krzyż to jest tylko i wyłącznie kara tego człowieka za swoje błędy. Jednak to właśnie krzyż nas wszystkich wykupił,ten właśnie Jeden Człowiek Jezus Chrystus, który poświęcił swoje życie na krzyżu za miliardy ludzi na świecie. O nas wszystkich odkupił. Cóż za poświęcenie dla człowieka. Czymże jest człowiek że Jezus Chrystus poświęcił swoje życie? Że go odkupił? Każdy z nas może wyjść z pomocą do drugiego człowieka. Każdy może mu pomóc. Chrystus dał radę to i ty też dasz radę. Za chwilę będą święta Bożego Narodzenia, wielu ludzi będzie samotnych nie zasiada przy wigilijnym stole będą sami będą czuć ogromną pustkę. Czyż miejsce które znajduje się przy stole które tradycja mówi aby było jedno nakrycie wolne dla wędrowca ubogiego wędrowca nie byłoby można usadzić tam właśnie tego ubogiego człowieka którego może nie raz w swoim życiu czy na swojej drodze spotykamy? Czy aż tak bardzo przeszkadza nam to że ten człowiek jest brudny zaniedbany? Ja zdaję sobie sprawę z tego że każdy z nas do takich ludzi podchodzi z pewnym dystansem ale przecież przez cały rok kalendarzowy mamy okazję do tego aby tego człowieka poznać możemy się z nim zaprzyjaźnić możemy mu pomóc każdy z nas może mieć ubogiego przyjaciela nie chodzi tutaj o to aby człowieka ubogiego od razu budować mu dom czy kupować mu luksusowy samochód. Wystarczy chociaż jeden malutki gest aby codziennie widząc go podejść zapytać się jak się czuje czy cokolwiek potrzebuję i to właśnie w życiu drugiego człowieka będzie powodowało jego radość. Ile w naszym życiu jest takich niepotrzebnych przedmiotów Niepotrzebnych przedmiotów, które zalegają nam czy są zupełnie bezużyteczne gdybyśmy tak potrafili dzielić się tym co posiadamy to każdy człowiek byłby szczęśliwy. Doświadczając właśnie tych spotkań z ubogimi ludźmi buduje się wewnętrznie. Nie tylko widzę w nich Chrystusa ale widzę przede wszystkim człowieka który ma serce, człowieka który ma uczucia który potrafi kochać ale także takiego człowieka, który potrafi okazać szacunek wdzięczność za okazaną pomoc i to człowieka buduje to sprawia że człowiek Chcę rozwijać swoje skrzydła chce pomagać drugiemu człowiekowi i nie chodzi tutaj tylko o to żeby ktoś się chwalił że ty potrafisz pomagać bo ten co chwali też potrafi pomaga i Wystarczy w takim człowieku zaszczepić tylko odrobinę chęci do tego aby wyciągnął swoją rękę na pomoc dla drugiego człowieka każdego kto czyta ten artykuł zachęcam przede wszystkim do refleksji nad swoim życiem nad tym czy ja potrafię wyjść do drugiego człowieka z pomocą Nie bójmy się opinii drugiego człowieka które może nas wyśmiać takiej człowiek zazwyczaj sam Potrzebuję pomocy bo jest ubogi jeżeli masz odrobinę odwagi wyciągnij rękę do drugiego człowieka a zobaczysz jak twoje życie zacznie się zmieniać jak Zaczniesz doceniać to co masz najcenniejsze w swoim życiu nie bój się podejść Nie bój się tego człowieka który może nie wygląda z zadbany który jest brudny opuszczone Spójrz na niego jak na Chrystusa uczeń mały krok nie tylko w swoim życiu ale podczas swojej drogi to na ziemi to są małe gest gesty które zazwyczaj nic nas nie kosztują a mogą tak wiele dać w naszym życiu ks. kanonik Przemysław Knop

39 39 Sukcesja Apostolska Każdy z nas będący członkiem jakiejkolwiek Wspólnoty o charakterze chrześcijańskim, tworzącej Kościół Jezusa Chrystusa, a jeszcze bardziej, kiedy ktoś z tej Wspólnoty, namaszczony zostaje świętymi olejami święceń biskupich, stawia sobie bodaj najbardziej intrygujące ze wszystkich, pytanie: o ważność przyjętego sakramentu święceń. Snuje słuszną refleksję nad tym, czy ten Mąż boży, w osobie biskupa konsekratora udzielonych święceń, udzielił ich ważnie, czyli z zachowaniem ciągłości sięgającej swoimi korzeniami, aż do czasów apostolskich. Jeżeli tak jest, to przyjęte święcenia biskupie zostały przekazane z zachowaniem Sukcesji Apostolskiej. Czym jest Sukcesja Apostolska? Czym jest tak istotna ważność przyjętych święceń biskupich? Poniższe rozważanie, snute na kanwie wyżej postawionych pytań, postara się odnaleźć odpowiedź w przedmiotowej materii. Otóż, Sukcesja Apostolska ( łac. succesio następstwo), to nic innego jak tylko ciągłość w przekazywaniu władzy, jaką Kościół od samego Jezusa Chrystusa stanowi gwarancję apostolskości Kościoła zarówno w sprawach doktrynalnych, jak i w całym życiu, strzegąc jego tożsamości w rzeczach istotnych z Kościołem Chrystusa.24 Chrystus Pan nie nadał swojemu Kościołowi gotowej formy organizacyjnej, ale wyraził swą wolę co do sprawowania władzy w Kościele w Jego imieniu. Otrzymaną od Ojca wszelką władzę w niebie i na ziemi 24Katolicyzm A Z, Praca zbiorowa pod redakcją ks. Zbigniewa Pawlaka, Diecezjalne Wydawnictwo Łódzkie 1989, s przekazał wybranym przez siebie dwunastu apostołom, którym polecił chrzcić i nauczać wszystkie narody.25 Owa wola Zmartwychwstałego Jezusa została wyrażona w ostatnim rozkazie, przekazanym swoim apostołom: Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi. Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przekazałem ( Mt 28, 18 19).26 Jezus zapewnił przy tym Boską sankcję decyzjom wydawanym przez apostołów: Zaprawdę, powiadam wam: Wszystko, co zwiążecie na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążecie na ziemi, będzie rozwiązane w niebie (Mt 18, 18 ).27 Spośród grona dwunastu, wybranych przez siebie apostołów, Chrystus Pan wyróżnił Szymona Piotra: I przyprowadził go do Jezusa. A Jezus wejrzawszy na niego rzekł: < Ty jesteś Szymon, syn Jana, ty będziesz nazywał się Kefas> - to znaczy: Piotr ( J 1, 42).28 25Tamże, s Pismo Świętego Nowego Testamentu Wydział Duszpasterski Kurii Metropolitalnej, Olsztyn 2000, s Tamże, s Tamże, s. 281.

40 40 Wybranemu przez siebie umiłowanemu uczniowi Jezus nadał szczególną władzę: Odpowiedział Szymon Piotr: < Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego>. Na to Jezus mu rzekł: <Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jony. Albowiem nie objawiły ci tego ciało i krew, lecz Ojciec mój, który jest w niebie. Otóż i ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr [czyli Skała], i na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy W naszym rozważaniu szczególnego charakteru nabierają słowa Boskiego Mistrza, wypowiedziane do uczniów w ostatnim rozkazie (por. Mt 28, 18 20). W głoszonym przez siebie dogmacie o Kościele (Eklezjologia), Kościół rzymskokatolicki naucza, iż: Już od pierwszych wieków istnienia chrześcijaństwa Ojcowie Kościoła ( św. Ignacy, św. Ireneusz, św. Cyprian, Tertulian, św. Augustyn ), podają określone znamiona argumentując pochodzenie Kościoła od samego Jezusa Chrystusa. Najbardziej jednak dobitnym tego wyrazem było uroczyście sformułowane przekonanie symbolu nicejskokonstantynopolitańskiego, że Kościół jest jeden, święty, katolicki i apostolski. 32 Ze znamienia Apostolskości wynika, iż Kościół posiad trzy główne elementy składowe: piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie (Mt 16, 16 19).29 Boski Mistrz nie tylko nadał Kefasowi szczególne uprawnienia, ale też obiecał mu pomoc w utwierdzaniu braci w wierze: Szymonie, Szymonie, oto szatan domagał się, żeby was przesiać jak pszenicę; ale Ja prosiłem za tobą, żeby nie ustała twoja wiara. Ty ze swej strony utwierdzaj twoich braci ( Łk, 22, 31-32).30 Powyższe wypowiedzi samego Pana Jezusa, zawarte na kartach świętej Ewangelii wskazują wyraźnie iż, apostolat więc i funkcja spełniania wśród apostołów przez Piotra są Boskiego pochodzenia.31 29Tamże, s Tamże, s Por., Katolicyzm A Z, Praca zbiorowa pod redakcją ks. Zbigniewa Pawlaka, Diecezjalne Wydawnictwo Łódzkie 1989, s apostolskość pochodzenia, apostolskość nauki, apostolskość sukcesji (następstwa). Apostolskość pochodzenia to fakt rzeczywistej ciągłości i tożsamości społeczno religijnej struktury określonego Kościoła i Kościoła kształtowanego i rządzonego przez Apostołów. Apostolskość nauki zaś polega na tożsamości przyjmowanej przez Kościół nauki z tym, co głosili apostołowie. Apostolskość sukcesji (następstwa) natomiast to nic innego, jak posłannictwo religijne, jakie było udziałem dwunastu apostołów: Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem 32Sławomir Stasiak, Robert Zawiła, ABC teologii dogmatycznej, Oficyna Wydawnicza Signum, Oleśnica Wrocław 1993, s. 244.

41 41 ( Mt 28, 19 20). Pojawia się tu jednak problem autentycznej kontynuacji posłannictwa apostołów po ich śmierci. Zasada ta w ujęciu katolickim oparta jest na ważnie przekazanych święceniach biskupich w łączności ze wspólnotą Kościoła i jedności w prawdziwej wierze.33 Kościoły prawosławne uznają w zasadzie sakramentalną ciągłość władzy przekazywanej przez wkładanie rąk za konieczny element wspólnoty kościelnej, ale przywiązują większą wagę do sukcesji wiary.37 Już w pierwotnym Kościele trwanie urzędu apostolskiego było wewnętrznie związane z zachowywaniem depozytu Objawienia i jego wiernym przekazywaniem drogą ustnej Tradycji. Znakiem rozpoznawczym jedności Kościoła stało się powierzanie samego urzędu, połączone z rytem wkładania rąk (gr., cheirotonia) jako widzialnym odpowiednikiem charyzmatycznej struktury Kościoła. 34 Słowo sukcesja ( gr., diadoche) pojawia się w I wieku ( I List do Koryntian Klemensa Rzymskiego) na oznaczenie w ciągłości posłannictwa: Bóg Chrystus apostołowie przełożeni Kościoła.35 Jak zatem wskazuje starożytna Tradycja chrześcijańska, którą Kościół pielęgnuje i posłusznie pozostaje Jej wiernym, przez cały czas swego trwania, w rozumieniu katolickim sukcesja ta polega na nieprzerwanym łańcuchu nakładania rąk przez biskupów od czasów apostolskich do dni dzisiejszych. Zgodnie z tą nauką przerwa w tym obrzędzie spowodowałaby wygaśnięcie sukcesji apostolskiej i kapłaństwa.36 Sukcesja Apostolska stanowi ważny temat we współczesnym dialogu ekumenicznym. 33Tamże, ss Katolicyzm A Z, Praca zbiorowa pod redakcją ks. Zbigniewa Pawlaka, Diecezjalne Wydawnictwo Łódzkie 1989, s Tamże, s Por., źródło internetowe: , godzina 12:30. Z kolei w protestantyzmie sukcesja apostolska ogranicza się do pierwotnego pojęcia, ale w sensie zawężonym do samej doktryny, do słowa. Polega ona na wierności nauce Chrystusa, jaką głosili apostołowie pierwszych wieków chrześcijaństwa. Argument za tym widzą w zdaniu z Ewangelii Jana 17,20, gdzie Jezus podkreśla rolę słowa apostołów: Nie tylko za nimi proszę, ale i za tymi, którzy dzięki ich słowu będą wierzyć we Mnie.38 Należy jednak przy tym zaznaczyć, iż wśród wyznań protestanckich właśnie, z których wiele zerwało z praktyką udzielania święceń, wzrasta zrozumienie dla samej sukcesji urzędu oraz funkcji służebnej następcy Piotra w Kościele.39 37Katolicyzm A Z, Praca zbiorowa pod redakcją ks. Zbigniewa Pawlaka, Diecezjalne Wydawnictwo Łódzkie 1989, s Por., źródło internetowe: , godzina 12:30.

42 42 Narodowy Kościół Katolicki, jako wywodzący się z pnia Kościoła starokatolickiego, uznaje jego naukę, jego dogmatykę, która z kolei, nie odbiega zasadniczo, a co za tym idzie, w dużym stopniu jest zanurzona w nurcie nauki o Sukcesji Apostolskiej proklamowanej przez Kościół rzymskokatolicki. Jak doskonale widać z wyżej zacytowanych słów Ursa Kurego, Kościół starokatolicki uznaje gest nałożenia rąk za kluczowy w przekazywaniu sukcesji Apostolskiej i także pozostaje mu wierny w kontekście przekazywania ważnej władzy w momencie święceń, czy to biskupich, czy też kapłańskich. W swoim obszernym opracowaniu na temat Kościoła starokatolickiego, pozostającym w kanonie najbardziej miarodajnych pozycji w wyżej wskazanym obszarze eklezjalnym, autor dzieła: Kościół Starokatolicki. Historia. Nauka. Dążenia Urs Kury w przedstawionej nauce Kościoła starokatolickiego, w egzegezie dotyczącej sakramentu kapłaństwa pisze: Apostołowie przekazane im przez Ducha Świętego posłannictwo i pełnomocnictwo przekazali siedmiu innym mężom (Dz 6,1 n.), Paweł zaś swym zastępcom Tymoteuszowi i Tytusowi. Nastąpiło to przez nałożenie rąk. Dla kontynuowana polecenia misyjnego, upełnomocnienie, które nastąpiło pionowo raz na zawsze, powinno być przez nakładanie rąk przekazywane równocześnie poziomo z rąk do rąk. To przekazywanie pełnomocnictwa przez nałożenie rąk miało już w gminie pierwotnej znaczenie nie tylko znaku lub błogosławieństwa (poza Dz 13,1), ale symbolu działającego. Miało ono charakter sakramentalny (A. Harnack). Przez nie bądź to Apostołowie (Dz 6,6; 2 Tm 1,6), bądź następcy Apostołów (Tt 1,5), bądź kapłani (1 Tm 4,14) przekazywali otrzymującym charyzmat boży (2 Tm 1,6), dla wypełniania poruczanej im służby. Należy to dobrze zrozumieć: Apostołowie nie przekazują samego apostolstwa, które jest niepowtarzalne, lecz zlecenie i pełnomocnictwo dane Kościołowi przez Apostołów i dlatego nazywane apostolskim. Urs Kury pisze dalej: W czasach poapostolskich, do roku oko 200, były w Kościele zarówno urzędy, których twórcą był bezpośrednio Duch Święty (prorocy, nauczyciele itp.), jak i urząd posługiwania charyzmatycznego. Wkrótce jednak na pierwsze miejsce wysunęły się zależne urzędy biskupów, kapłanów i diakonów jako właściwe urzędy gminy. Uważano je w szczególnym znaczeniu za apostolskie, a to ze względu na to, że według świadectwa Nowego Testamentu tylko one jedynie zostały przekazane przez nakładanie rąk przez Apostołów lub ich następców. Jednakże we wczesnym Kościele długo nie mówiono nic bliższego o sposobie przekazywania ich przez nakładanie rąk. Dopiero Hipolit (zm. 235) dał szczegółowy opis dokonywanego w Rzymie obrzędu święceń. Według tego opisu, kapłanom i biskupom, wybranym przez gminę nakładano ręce, modląc się równocześnie do Ducha Świętego. W ten sposób stworzono podstawowe elementy właściwych sakramentalnych święceń kapłańskich Katolicyzm A Z, Praca zbiorowa pod redakcją ks. Zbigniewa Pawlaka, Diecezjalne Wydawnictwo Łódzkie 1989, s Urs Kury, Kościół Starokatolicki, Historia, Nauka, Dążenia, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa 1996, ss Dla Narodowego Kościoła Katolickiego, w odniesieniu do rozważanego w tym artykule tematu, kluczową jest sprawa powstania w Polsce Starokatolickiego Kościoła Mariawitów. Ta wspólnota zakonno-kościelna, założona w 1896 roku przez zakonnicę Franciszkę Kozłowską i księdza Jana Kowalskiego, zorganizowana według zasad zakonnych, zajmowała się głównie pracą społeczno-opiekuńczą wśród ubogiej ludności. W roku 1906 papież ekskomunikował mariawitów Tamże, s Tamże, s.

43 43 W związku z tym: dla samodzielnego rozwoju wyznania mariawickiego, jak każdego Kościoła, konieczne było posiadanie sukcesji apostolskiej. Uzasadnia to potrzeba posiadania ciągłości z Kościołem Powszechnym (Apostolskim), z drugiej zaś strony konieczność dokonywania nowych święceń kapłańskich. Wiadomość o odłączeniu się mariawitów od Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, ich zorganizowaniu się w odrębne wyznanie, klątwa rzucona na mariawitów, rozeszły się za pośrednictwem prasy polskiej, rosyjskiej i zagranicznej po wielu krajach świata. Szczególną uwagę zwrócili starokatolicy zachodniej Europy, którzy zorganizowani byli, i są obecnie, w tak zwaną Unię Utrechcką. Przełożony Związku Mariawitów ks. Jan Kowalski otrzymał w końcu sierpnia 1909 roku zaproszenie od biskupa Starokatolickiego Kościoła Austrii, na mający się odbyć w dniu 7 września 1909 roku Kongres Starokatolicki w Wiedniu. Na Kongres wiedeński udała się delegacja księży mariawitów w składzie: ks. J. Kowalski - przełożony Związku, ks. R. Próchniewski - wikariusz generalny i ks. L. Gołębiowski - kustosz okręgu łódzkiego. Na Kongresie księża mariawiccy złożyli wyjaśnienie o religijnych i społecznych zasadach ruchu mariawickiego. Uczestnicy Kongresu przyjęli Kościół Mariawitów do Unii Kościołów Starokatolickich. Postanowili także udzielić święceń biskupich ks. Kowalskiemu.43 W ten oto sposób, Starokatolicki Kościół Mariawitów stanął przed szansą otrzymania pożądanego daru Sukcesji Apostolskiej. Mariawici szansę tę wykorzystali i tym sposobem stali się Kościołem z ważnie wyświęconym biskupem starokatolickim Janem Kowalskim, który w dalszych swoich poczynaniach sukcesję tę przekazał swoim współbraciom: Konsekracja ks. J. Kowalskiego na biskupa mariawitów odbyła się 5 października 1909 roku w zabytkowej starokatolickiej katedrze św. Gertrudy w Utrechcie. Konsekracji dokonał arcybiskup Utrechtu Gerard Gul w asyście holenderskich biskupów Jakuba van 43Stanisław Rybak, Mariawityzm, Studium historyczne, edycja: Michał Rybak, s. 45. Thiela z Haarlemu i Mikołaja Spita z Deventer oraz biskupa Józefa Demmela z Bonn i biskupa Arnolda Mathewa z Londynu.44 Wydawać by się mogło, że dzieło zapoczątkowane przez Marię Franciszkę Kozłowską zacznie się od tego momentu (otrzymanie ważnej Sukcesji) dynamicznie rozwijać. Tak też się działo do momentu śmierci założycielki ruchu ( sierpień 1923 roku). Wtedy to biskup Kowalski przejął w pełni stery władzy w Kościele mariawitów, dając początek szeregu zmianom, które niekoniecznie wyszły tej Wspólnocie na dobre: Czując swoją władzę, zaczął wprowadzać nieznane dotąd w ruchu nowości. Komunię pod dwiema postaciami. Komunię niemowląt, zniósł celibat księży, spowiedź uszną zastąpił wyznaniem win przed samym Chrystusem, wprowadził kapłaństwo kobiet oraz wieczyste śluby mistyczne biskupów i kapłanów z siostrami zakonnymi. W 1924 roku arcybiskup [bo taki tytuł przyjął po śmierci założycielki przyp. AM] Kowalski ogłosił przeniesienie Stolicy Apostolskiej z Rzymu do Płocka.45 To wszystko, co wyżej zostało zacytowane spowodowało w roku 1935 poważny kryzys w Kościele mariawickim: Nastąpił wówczas trwający do dziś rozłam w Kościele Mariawitów na dwie orientacje, ukształtowane następnie jako dwa odrębne Kościoły. Większość mariawitów opowiedziała się przeciwko działalności arcybiskupa Kowalskiego po śmierci Założycielki F. Kozłowskiej i zachowała nazwę Starokatolicki Kościół Mariawitów. Zdecydowana mniejszość pozostała wierna arcybiskupowi Kowalskiemu i przyjęła nazwę sprzed 1919 roku - Kościół Katolicki Mariawitów.46 Ważność Sukcesji Apostolskiej Narodowego Kościoła Katolickiego należy upatrywać w Kościele Katolickim Mariawitów z Felicjanowa. Arcybiskup Jan Kowalski, chcąc ratować swoje nadszarpnięte 44Tamże, s Rudolf Fischer-Wollpert, Leksykon Papieży, Wydawnictwo Znak, Kraków 1990, s Stanisław Rybak, Mariawityzm, Studium historyczne, edycja: Michał Rybak, s. 63.

44 44 szeregi kapłańskie, zaczął kłaść ręce w geście święceń na kapłanów także spoza Polski. Arcybiskup z Felicjanowa w dniu 4 września 1938 roku wyświęcił na biskupa Marie Marca Fatome, dając początek diasporze mariawickiej we Francji. Biskup Maria Marc Fatome w dniu 9 października 1949 roku wyświęcił na biskupa Helmuta Norberta Maasa, który dał początek ruchowi mariawityzmu w Niemczech. Biskup Helmut Norbert Maas na swego następcę obrał Norberta Udo Marię Szuwarta, którego w dniu 31 października 1987 roku konsekrował na biskupa. Biskup Norbert Udo Maria Szuwart wyświęcił w dniu 11 listopada 1999 roku na biskupa Wojciecha Zdzisława Kolma, który stanął na czele Kościoła Starokatolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej. Biskup Wojciech Zdzisław Kolm w dniu 16 września 2017 roku w Hannoverze, wyświęcił na biskupa Narodowego Kościoła Katolickiego Roberta Stanisława Matysiaka, który piastuje dożywotnio urząd Pierwszego Biskupa tejże Wspólnoty. Z kolei Biskup Robert Stanisław Matysiak, powołując do życia Diecezję Polską Narodowego Kościoła Katolickiego, wyświęcił w dniu 28 lipca 2018 roku na biskupa nowo powołanej diecezji Grzegorza Krzysztofa Wyszyńskiego. Tym oto sposobem Narodowy Kościół Katolicki pozostaje w stałej łączności z Kościołem Powszechnym, dzięki zachowanej nieprzerwanie Sukcesji Apostolskiej. ks. kanonik Artur Miłański

45 MODLITWY ZA KAPŁANÓW I KAPŁANÓW Chcemy stworzyć miejsce, gdzie aktywni i poszukujący wspólnoty kapłani spotykają się na modlitwie. Pragniemy, aby każdy kapłan, który będzie chciał wraz z nami współbraćmi modlić się, mógł w znaleźć takie miejsce. Duchowo łączmy się na wspólnej modlitwie. Zapraszamy do wspólnej modlitwy w każdy wtorek o godzinie 21:00 Duchu Święty, Duchu Mądrości, prowadź kapłanów; Duchu Święty, Duchu Światłości, oświecaj kapłanów; Duchu Święty, Duchu Czystości, uświęcaj kapłanów; Duchu Święty, Duchu Mocy, wspieraj kapłanów; Duchu Święty, Duchu Boży spraw, by kapłani ożywieni i umocnieni Twoją łaską, nieśli słowo prawdy i błogosławieństwo pokoju na cały świat. Niech ogień świętej miłości rozpala ich serca, by w płomieniach tej miłości oczyszczali i uświęcali dusze. Duchu Święty, powierzamy Ci serca kapłańskie; Ukształtuj je na wzór Najświętszych Serc Jezusa i Maryi. Amen

46 ZAPRASZAMY PÓJDZ ZA GŁOSEM PANA!!! Panie Jezu Chryste, Ty obdarowałeś szczególnym powołaniem apostołów, którzy głosili orędzie Dobrej Nowiny o zbawieniu całemu światu. Spójrz Panie na potrzeby współczesnego świata i wezwij wielu młodych ludzi na Twoją apostolską służbę w stanie kapłańskim i zakonnym. Daj im odczuć ogrom Twojej miłości, jaką będą mogli doświadczyć szukając Ciebie w drugim człowieku, zwłaszcza w ubogim, cierpiącym, załamanym, zagubionym, nie znającym sensu życia, pogrążonym w nałogach. Jezu, wyzwól ich wolność, aby nie zważali na trudności i idąc za Twoim wezwaniem wspaniałomyślnie i z radością oddali Tobie swoje życie, przez wierną służbę tym, do których ich poślesz. Matko Najświętsza oddaję Ci w Twą matczyną opiekę wszystkich powołanych do kapłaństwa i życia zakonnego. Niechaj będą oddani sprawie Bożego królestwa na wzór Twojego oddania się woli Bożej w swym ziemskim życi