Technologia montażu systemów energetyki odnawialnej(b.21)

Transkrypt

1 Technologia montażu systemów energetyki odnawialnej(b.21) Wykład: Organizacja robót instalacyjnych oraz Bezpieczeństwo podczas montażu Prowadzący: dr inż. Marcin Michalski kontakt: energetyka.michalski Slajd 1

2 PODSTAWOWE ZASADY ORGANIZACJI

5 MAGAZYNOWANIE I TRANSPORT URZĄDZEŃ I SPRZĘTU Warunki transportu, przechowywania i przenoszenia. Sprzęt i urządzenia należy transportować w oryginalnym opakowaniu producenta, zgodnie z umieszczonymi na nim znakami i zaleceniami. Nie rzucać, nie przewracać, nie piętrować opakowań z nalepką szklanego kieliszka. Opakowane urządzenia przemieszczać na środki transportu za pomocą wózków widłowych lub podnośników palet. Urządzenia przechowywane na wolnym powietrzu powinny być zabezpieczone przed czynnikami atmosferycznymi. Po rozpakowaniu urządzenia należy przenosić pojedynczo przez minimum dwie osoby. Slajd 5

6 MAGAZYNOWANIE I TRANSPORT URZĄDZEŃ I SPRZĘTU Warunki transportu, przechowywania i przenoszenia. Urządzenia bez specjalnych oznaczeń można przenosić w dowolnej pozycji (w pionie lub płasko) chwytając dłońmi lub pasami transportowymi (parcianymi) za obudowę urządzenia. Nie należy stosować do przenoszenia materiałów, które mogą uszkodzić (porysować) powierzchnię urządzeń (stalowe linki, łańcuchy, haki, itp.). Podczas montażu należy zwrócić uwagę aby zabezpieczyć urządzenia przed upadkiem, zarysowaniem i innymi uszkodzeniami. Kolektory i ogniwa fotowoltaiczne, na czas transportu na dach i montażu, należy zabezpieczyć przed upadkiem (zsunięciem się z dachu). Slajd 6

7 MAGAZYNOWANIE I TRANSPORT URZĄDZEŃ I SPRZĘTU Na dach kolektory i ogniwa fotowoltaiczne należy dostarczyć podnośnikiem lub wciągając je za pomocą krążka linowego, zabezpieczając je przed upadkiem, zarysowaniem i innymi uszkodzeniami. Slajd 7

8 MAGAZYNOWANIE I TRANSPORT URZĄDZEŃ I SPRZĘTU W żadnym wypadku nie należy chwytać lub przenosić kolektorów słonecznych za króćce, gdyż może to doprowadzić do ich deformacji. W przypadku paneli fotowoltaicznych nie można opierać się na szklanej powierzchni gdyż może to spowodować mikropęknięcia. Slajd 8

9 MAGAZYNOWANIE I TRANSPORT URZĄDZEŃ I SPRZĘTU Slajd 9

19 Inwestycje i proces inwestycyjny Proces inwestycyjny ogół czynności związanych z powstaniem nowego obiektu budowlanego takich jak podjęcie i wykonanie czynności koncepcyjnych, prawnych, projektowych, budowlanych i innych.

20 Inwestycje i proces inwestycyjny Proces inwestycyjny dzielimy na 2 etapy: 1. Etap pierwszy obejmujący wszystkie czynności związane z przygotowaniem inwestycji do realizacji 2. Etap drugi wykonanie inwestycji i przekazanie jej do użytkownika

21 PROCES INWESTYCYJNY Etap I Przygotowanie inwestycji Etap II Realizacja inwestycji Faza 1 Studia i analizy przedprojektowe Faza 4 Wykonawstwo robót budowlanych Faza 2 Dokumentacja przedprojektowa Faza 5 Montaż maszyn i urządzeń Faza 3 Projektowanie Faza 6 Rozruch i próbna eksploatacja

22 Faza 1 studia i analizy przedprojektowe Dokładne rozpoznanie potrzeb, oszacowanie ich wielkości i prognoza zmian w przyszłości, Badanie i ocena ogólnej sytuacji rynkowej Analiza własnych możliwości i możliwości konkurentów Ocena zasadności i celowości inwestowania Jeżeli ocena jest pozytywna, wtedy inwestor dokonuje wyboru inwestycji, określa jej wielkość, przewidywany koszt realizacji, opłacalność ekonomiczną oraz uwarunkowania lokalizacyjne. Te ustalenia stanowią program inwestycji.

23 Faza 2 przygotowanie dokumentacji przedprojektowej Ustalenie prawne lokalizacji inwestycji, Przygotowanie dokumentacji geodezyjnej i geologiczno-inżynierskiej terenu budowy Wykonanie studium warunków ekologicznych i ochrony środowiska przyrodniczego Opracowanie założeń do części technologicznej i budowlanej inwestycji

24 Faza 3 - projektowanie Stadia dokumentacji projektowej: 1. Koncepcja programowa inwestycji 2. Projekt budowlany 3. Projekt wykonawczy

25 Proces inwestycyjny Proces inwestycyjny kończy się obowiązkową kontrolą przeprowadzoną przez właściwy organ nadzoru budowlanego i uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na użytkowanie.

26 DOKUMENTACJA TECHNICZNA Dokumentacja techniczna jeden z rodzajów dokumentacji nieaktowej. Występuje w postaci opisów technicznych, obliczeń konstrukcyjnych, rysunków, planów, kosztorysów i harmonogramów. Przechowywana jest w archiwach użytkowników, inwestorów, wykonawców inwestycji, w archiwach instytucji, które w zakresie swoich kompetencji mają wydawanie zezwoleń budowlanych oraz archiwach jednostek projektowania. Generalnie rzecz ujmując, dokumentacja techniczna służy do realizacji inwestycji, utrzymania obiektów w dobrym stanie technicznym, do produkcji określonych wyrobów, utrzymania w ruchu linii technologicznych, a także dla zachowania sprawności pojedynczych urządzeń. Slajd 26

27 DOKUMENTACJA TECHNICZNA Dokumentację techniczną można również podzielić ze względu na jej zakres formalny na: prace studialne prace normatywne normy, zmiany i poprawki norm normatywy i wytyczne techniczne katalogi i albumy detali techniczne biuletyny informacyjne informatory i foldery paszporty obiektów W skład dokumentacji technicznej wchodzą: - karta tytułowa, - opis techniczny, - obliczenia, - plan orientacyjny, - plan sytuacyjny, - rysunki, - kosztorys, - zestawienie materiałów. Slajd 27

28 DOKUMENTACJA TECHNICZNA Karta tytułowa zawiera dane o dokumentacji technicznej, tzn. czego dotyczy, kto wykonał, nazwę biura projektów lub nazwisko projektanta oraz nazwisko osoby zatwierdzającej dokumentację. Opis techniczny podaje w formie opisowej dane dotyczące projektu. Na przykład przy projekcie instalacji ogrzewania centralnego podaje się, jaki jest rodzaj instalacji, jaki jest rozdział górny czy dolny, na podstawie czego zaprojektowano instalację, jaki przyjęto czynnik grzejny, rodzaj kotła i inne. Obliczenia stanowią bardzo ważną część dokumentacji technicznej. Błędne obliczenia bardzo łatwo mogą spowodować katastrofę budowlaną, błędnie obliczony projekt instalacji ogrzewania centralnego może być przyczyną np. niedogrzewania pomieszczeń. Obliczenia wykonuje się na podstawie wzorów zawartych w odpowiednich normach. Slajd 28

29 DOKUMENTACJA TECHNICZNA Plan orientacyjny określa położenie działki, na której ma być budowany projektowany obiekt. Teren lokalizacji oznacza się na podkładzie mapy lub planu zagospodarowania terenu czy osiedla w podziałce nie mniejszej niż 1: Orientację północną zaznacza się strzałką, określającą kierunek północny. Plan sytuacyjny określa dokładniej w porównaniu z rysunkiem orientacyjnym położenie (lokalizację) obiektu; na tych rysunkach podaje się kierunek przebiegu sieci i jej rodzaj, uwzględnia się również sieć istniejącą i projektowaną. Rysunki są potrzebne do wykonania danego elementu budynku, instalacji, itp. W zależności od przeznaczenia projektowanego przedmiotu liczba rysunków oraz ich rodzaj będą różne. W dokumentacji technicznej instalacji przemysłowych i sanitarnych znajdują się rysunki obrazujące rzuty kondygnacji, rozwinięcia instalacji oraz rysunki szczegółowe. Instalacyjne rysunki szczegółowe obejmują części urządzeń lub urządzenia bardziej skomplikowane, których wykonanie na zasadach rysunków przedstawiających rzuty czy rozwinięcia byłoby niemożliwe; wykonuje się je z zachowaniem odpowiedniej podziałki Slajd 29

30 DOKUMENTACJA TECHNICZNA Kosztorys zawiera: zestawienie robót przewidzianych do wykonania, ilości poszczególnych robót, ceny jednostkowe oraz całkowity koszt obiektu. W zestawieniu materiałów wyszczególnia się wszystkie potrzebne do wykonania robót materiały objęte kosztorysem i projektem. Zestawienie obejmuje materiały zasadnicze i pomocnicze. Ilość materiałów zasadniczych podaje się na podstawie projektu technicznego, natomiast ilość materiałów pomocniczych na podstawie tabel, normatywów lub orientacyjnie. Slajd 30

31 Dokumentacja techniczno rozruchowa Dokumentacja techniczno rozruchowa: WYKAZ OZNACZEŃ: DTR Dane (Dokumentacja) Techniczno-Rozruchowe IO - Instrukcja Obsługi IM - Instrukcja Montażu OK - Okładka Dokumentacji IE - Instrukcja Eksploatacji ID - Instrukcja Demontażu DZ - Deklaracja Zgodności IS - Instrukcja Serwisu DT - Dane Techniczne WP - Wytyczne Projektowe Slajd 31

32 BHP Praca na wysokości na podstawie:

33 Definicja pracy na wysokości Prace na wysokości: jest to praca szczególnie niebezpieczna, wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi. VIII piętro 50 cm

34 Definicja pracy na wysokości Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta: osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi; wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

35 Kto może wykonywać pracę na wysokości Ustawa Kodeks pracy Art Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Art Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

36 Brak przeciwskazań do pracy na? Zakres i częstotliwość badań profilaktycznych określają wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników, zwane dalej "wskazówkami metodycznymi", stanowiące załącznik nr 1 do rozporządzenia... ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.

37 co 2-3 lata; powyżej 50 roku życia - co rok co 3-5 lat Częstotliwość badań Narząd Brak przeciwskazań do pracy na? ZAŁĄCZNIK nr 1 WSKAZÓWKI METODYCZNE W SPRAWIE PRZEPROWADZANIA BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH PRACOWNIKÓW V Inne czynniki Badania wstępne Badania okresowe Ostatni badanie okresowe 3 Praca na wysokości Lekarskie Pomocnicze Lekarskie Pomocnicze Lekarskie Pomocnicze UWAGI a) do 3 m ogólne; w zależności od wskazań - neurologiczne, okulistyczne, otolaryngologiczne w zależności od wskazań ogólne; w zależności od wskazań - neurologiczne, okulistyczne, otolaryngologiczne w zależności od wskazań ogólne w zależności od wskazań b) powyżej 3 m ogólne; neurologiczne; okulistyczne; otolaryngologiczne z oceną błędników w zależności od wskazań ogólne; neurologiczne; okulistyczne; otolaryngologiczne w zależności od wskazań ogólne w zależności od wskazań Wady wzroku wymagające stałego noszenia szkieł korekcyjnych stanowią przeciwwskazanie do zatrudnienia (nie dotyczy soczewek kontaktowych) ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.

38 Brak przeciwskazań do pracy na 3.? 4. Orzeczenia lekarskie są wydawane w formie zaświadczeń: 1) według wzoru określonego w załączniku nr 2 do rozporządzenia, jeżeli orzeczenie dotyczy przypadków wymienionych w 1 ust. 1 pkt 4 lit. a) i e), 2) według wzoru określonego w załączniku nr 3 do rozporządzenia, jeżeli orzeczenie dotyczy przypadków wymienionych w 1 ust. 1 pkt 4 lit. b)-d), f) i g). ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.

39 Brak przeciwskazań do pracy na? Rozporządzenie określa:.. 4) tryb wydawania i przechowywania orzeczeń lekarskich: a) o utracie przez pracownika zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy (art. 43 pkt 2 Kodeksu pracy), b) o konieczności przeniesienia pracownika do innej pracy ze względu na stwierdzenie szkodliwego wpływu wykonywanej pracy na zdrowie pracownika (art Kodeksu pracy), c) stwierdzających, że ze względu na stan ciąży kobieta nie powinna wykonywać pracy dotychczasowej (art pkt 2 Kodeksu pracy), d) stwierdzających, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego (art Kodeksu pracy), e) o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku (art Kodeksu pracy), f) stwierdzających u pracownika objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej (art Kodeksu pracy), g) stwierdzających niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy u pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy lub u którego stwierdzono chorobę zawodową, lecz nie zaliczono go do żadnej z grup inwalidów (art. 231 Kodeksu pracy), ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.

40 Brak przeciwskazań do pracy na? Ustawa Kodeks pracy Art. 43. Pracodawca może wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi, o którym mowa w art. 39, jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na:.. 2) stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy.

41 Okulary a praca na wysokości Praca na wysokości powyżej 3 m Wady wzroku wymagające stałego noszenia szkieł korekcyjnych stanowią przeciwwskazanie do zatrudnienia (nie dotyczy soczewek kontaktowych) Foto

42 Pytania problemowe Czy samo zaświadczenie lekarskie o braku przeciwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku (np. monter konstrukcji stalowych) jest wystarczającym dowodem, że pracownik może wykonywać pracę na wysokości? Czy równie ważne jest dla pracodawcy skierowanie na badania i gdzie ono powinno być przechowywane? Co ma zrobić pracownik noszący na stałe szkła korygujące, gdy w skierowaniu jest wskazana praca na wysokości powyżej 3 m? Czy są dopuszczalne zapiski na zaświadczeniach lekarskich typu przy pracy na wysokości powyżej 3m zaleca się stosować szkieł kontaktowych? Czy powyższy zapis jest zaleceniem lekarskim, do którego zgodnie z Ustawą Kodeks pracy Art. 212 punkt 6), osoba kierująca pracownikiem jest obowiązana się stosować?

43 Niezbędne szkolenia Ustawa Kodeks pracy Art Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Ogólne przepisz bezpieczeństwa i higieny pracy. Rozdział 6 Prace szczególnie niebezpieczne Pracodawca określa szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, w szczególności zapewnia:.. 3) instruktaż pracowników obejmujący w szczególności: a) imienny podział pracy, b) kolejność wykonywania zadań, c) wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach. Szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. 1a. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: 1) instruktażu - rozumie się przez to formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 2 godziny lekcyjne, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności dotyczących wykonywania pracy i zachowania się w zakładzie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy;

44 Czy to jest ten Instruktaż? Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku: 1) pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych; 2. Pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk. 3. W przypadku wprowadzenia na stanowisku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, zmian warunków technicznoorganizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń - pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach. Tematyka i czas trwania instruktażu stanowiskowego powinny być uzależnione od rodzaju i zakresu wprowadzonych na stanowisku zmian Instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. 6. Instruktaż stanowiskowy kończy się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku Odbycie instruktażu ogólnego oraz instruktażu stanowiskowego pracownik potwierdza na piśmie w karcie szkolenia wstępnego, która jest przechowywana w aktach osobowych pracownika. 2. Wzór karty szkolenia wstępnego jest określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia.

45 Czy jest to wystarczające potwierdzenie odbytego instruktażu?

46 UWAGA!!! Problemy nawarstwiają się w przypadku powstania wypadku. Między innymi problem polega na dostarczeniu dowodów zaświadczających o dopuszczeniu pracownika do pracy na wysokości z brakiem przeciwskazań do a) imienny podział pracy, wykonywania tej pracy oraz zapisów z b) kolejność wykonywania zadań, c) wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach. instruktażu potwierdzającego:

47 Niezbędne instrukcje Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące: 1) stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników; 2) obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;.. 2. Instrukcje, o których mowa w ust. 1, powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników..

48 Niezbędne instrukcje Instrukcja między innymi powinna odpowiedzieć nam na pytanie: jak postępować w chwili gdy pracownik uległ wypadkowi na wysokości i nie jest wstanie sam opuścić stanowiska pracy w sposób bezpieczny? Pomocy!!!

49 Stan psychofizyczny pracownika, Ustawa kodeks pracy Art a praca na wysokości 4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób. 5. Przepisy 1, 2 i 4 nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej Ustala się rodzaje prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej. 2. Wykaz prac, o których mowa w ust. 1, określa załącznik do rozporządzenia.... ZAŁĄCZNIK WYKAZ RODZAJÓW PRAC WYMAGAJĄCYCH SZCZEGÓLNEJ SPRAWNOŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ Prace na wysokości na masztach i wieżach antenowych.

50 Stan psychofizyczny pracownika, a praca na wysokości Dlaczego tylko antenowe? Czy jest to związane ze zagrożeniami ze strony anten?

51 Organizacja pracy na wysokości Najwięcej ogólnych informacji na temat organizacji pracy na wysokości dostarczają nam: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Rozdział 6 Prace szczególnie niebezpieczne A. Przepisy ogólne. 81 E. Prace na wysokości ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych Rozdział 8 Rusztowania i ruchome podesty robocze Rozdział 9 Roboty na wysokości ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. 8a - 8e

52 Organizacja pracy na wysokości Rozdział 6 Prace szczególnie niebezpieczne A. Przepisy ogólne Pracodawca określa szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, w szczególności zapewnia: 1) bezpośredni nadzór nad tymi pracami Minimum 2 osoby wyznaczonych w tym celu osób; 2) odpowiednie środki zabezpieczające; 3) instruktaż pracowników obejmujący w szczególności: 2. Pracodawca zapewnia, aby dostęp do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych miały jedynie osoby upoważnione i odpowiednio poinstruowane. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

53 Organizacja pracy na wysokości E. Prace na wysokości Na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy, lub służących jako przejścia, powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób. 2. Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad, o których mowa w ust. 1, jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy. 3. Wymagania określone w ust. 1 nie dotyczą ramp przeładunkowych Prace na wysokości powinny być organizowane i wykonywane w sposób niezmuszający pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoi. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

54 Organizacja pracy na wysokości Prace na wysokości do 2 m 108. Przy pracach na: drabinach, klamrach, rusztowaniach i innych podwyższeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2 m nad poziomem podłogi lub ziemi niewymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy zapewnić, aby: 1) drabiny, klamry, rusztowania, pomosty i inne urządzenia były stabilne i zabezpieczone przed nieprzewidywaną zmianą położenia oraz posiadały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenie; 2) pomost roboczy spełniał następujące wymagania: a) powierzchnia pomostu powinna być wystarczająca dla pracowników, narzędzi i niezbędnych materiałów, b) podłoga powinna być pozioma i równa, trwale umocowana do elementów konstrukcyjnych pomostu, c) w widocznym miejscu pomostu powinny być umieszczone czytelne informacje o wielkości dopuszczalnego obciążenia. UWAGA!!! Niema tu wymagań co do konieczności stosowania sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości jak: szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

55 Organizacja pracy na wysokości Przy pracach na: słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach, konstrukcjach budowlanych bez stropów, a także przy ustawianiu lub rozbiórce rusztowań oraz przy pracach na drabinach i klamrach na wysokości powyżej 2 m nad poziomem terenu zewnętrznego lub podłogi należy w szczególności: 1) przed rozpoczęciem prac sprawdzić stan techniczny konstrukcji lub urządzeń, na których mają być wykonywane prace, w tych ich stabilność, wytrzymałość na przewidywane obciążenie oraz zabezpieczenie przed nieprzewidywaną zmianą położenia, a także stan techniczny stałych elementów konstrukcji lub urządzeń mających służyć do mocowania linek bezpieczeństwa; 2) zapewnić stosowanie przez pracowników, odpowiedniego do rodzaju wykonywanych prac, sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości jak: szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji, szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac w podparciu - na słupach, masztach itp.); 3) zapewnić stosowanie przez pracowników hełmów ochronnych. 2. Wymagania określone w ust. 1 dotyczą również prac wykonywanych na galeriach, pomostach, podestach i innych podwyższeniach, o których mowa w 108, jeżeli rodzaj pracy wymaga od pracownika wychylenia się poza balustradę lub obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

56 Organizacja pracy na wysokości 134. Otwory w stropach, na których prowadzone są roboty lub do których możliwy jest dostęp ludzi, należy zabezpieczyć przed możliwością wpadnięcia lub ogrodzić balustradą, o której mowa w 15 ust Pomosty robocze, wykonane z desek lub bali, powinny być dostosowane do zaprojektowanego obciążenia, szczelne i zabezpieczone przed zmianą położenia. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych

57 Organizacja pracy na wysokości Drabina bez pałąków, której długość przekracza 4 m, przed podniesieniem lub zamontowaniem powinna być wyposażona w prowadnicę pionową, umożliwiającą założenie urządzenia samohamującego, połączonego z linką bezpieczeństwa szelek bezpieczeństwa. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych

58 Wchodzenie po konstrukcjach drabiny stałe, klamry Do 4 m Drabina z pałąkami bez prowadnicy pionowej (asekuracji) wejście na drabinę dopuszczalne z wykorzystaniem lonż V-kształtną z absorberem energii przypiętej do szelek bezpieczeństwa i przepinanej co dwa trzy strzeble

59 Organizacja pracy na wysokości Osoby korzystające z urządzeń krzesełkowych, drabin linowych lub ruchomych podestów roboczych powinny być dodatkowo zabezpieczone przed upadkiem z wysokości za pomocą prowadnicy pionowej, zamocowanej niezależnie od lin nośnych drabiny, krzesełka lub podestu. 2. Prowadnica pionowa, o której mowa w ust. 1, powinna być naciągnięta w sposób umożliwiający przesuwanie w górę aparatu samohamującego. 3. Prowadnica pionowa, o której mowa w ust. 1, powinna być zabezpieczona przed odchylaniem się większym niż o 2 m. Urządzenia zabezpieczające przed odchylaniem się lin powinny umożliwiać przesuwanie się urządzenia samohamującego. 4. Długość linki bezpieczeństwa, łączącej szelki bezpieczeństwa z aparatem samohamującym, nie powinna przekraczać 0,5 m. Aparat samohamujący Linka bezpieczeństwa z amortyzatorem Prowadnica pionowa Lina nośna ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych

60 Organizacja pracy na wysokości strefa niebezpieczna Strefę niebezpieczną, w której istnieje zagrożenie spadania z wysokości przedmiotów, ogradza się balustradami,.. 2. Strefa niebezpieczna, o której mowa w ust. 1, w swym najmniejszym wymiarze liniowym liczonym od płaszczyzny obiektu budowlanego, nie może wynosić mniej niż 1/10 wysokości, z której mogą spadać przedmioty, lecz nie mniej niż 6 m. 3. W zwartej zabudowie miejskiej strefa niebezpieczna, o której mowa w ust. 1, może być zmniejszona pod warunkiem zastosowania innych rozwiązań technicznych lub organizacyjnych, zabezpieczających przed spadaniem przedmiotów. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych

61 Organizacja pracy na wysokości strefa niebezpieczna Strefę niebezpieczną ogradza się i oznakowuje w sposób uniemożliwiający dostęp osobom postronnym. 2. Przejścia, przejazdy i stanowiska pracy w strefie niebezpiecznej zabezpiecza się daszkami ochronnymi Daszki ochronne powinny znajdować się na wysokości nie mniejszej niż 2,4 m nad terenem w najniższym miejscu i być nachylone pod kątem 45 w kierunku źródła zagrożenia. Pokrycie daszków powinno być szczelne i odporne na przebicie przez spadające przedmioty. 2. W miejscach przejść i przejazdów szerokość daszka ochronnego wynosi co najmniej o 0,5 m więcej z każdej strony niż szerokość przejścia lub przejazdu. 3. Używanie daszków ochronnych jako rusztowań lub miejsc składowania narzędzi, sprzętu, materiałów jest zabronione. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych

62 Jeszcze o drabinach Stosowane w zakładach pracy drabiny przenośne powinny spełniać wymagania określone w Polskich Normach. 2. Drabiny przenośne powinny być stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, w sposób niestwarzający zagrożeń dla ich użytkowników i osób przebywających w pobliżu. Wymagania bezpieczeństwa przy stosowaniu drabin są określone w przepisach w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

63 Jeszcze o drabinach wersja archiwalna Stosowane w zakładach pracy drabiny przenośne powinny spełniać wymagania Polskich Norm. 2. Przy używaniu drabin przenośnych niedopuszczalne jest w szczególności: 1) stosowanie drabin uszkodzonych; 2) stosowanie drabiny jako drogi stałego transportu, a także do przenoszenia ciężarów o masie powyżej 10 kg; 3) używanie drabiny niezgodnie z przeznaczeniem; 4) używanie drabiny rozstawnej jako przystawnej; 5) ustawianie drabiny na niestabilnym podłożu; 6) opieranie drabiny przystawnej o śliskie płaszczyzny, o obiekty lekkie lub wywrotne albo o stosy materiałów niezapewniające stabilności drabiny; 7) stawianie drabiny przed zamkniętymi drzwiami, jeżeli nie są one zamknięte na klucz od strony ustawianej drabiny; 8) ustawianie drabin w bezpośrednim sąsiedztwie maszyn i innych urządzeń - w sposób stwarzający zagrożenia dla pracowników używających drabiny; 9) wchodzenie i schodzenie z drabiny plecami do niej; 10) przenoszenie drabiny o długości powyżej 4 m przez jedną osobę. 3. Drabina przystawna powinna wystawać ponad powierzchnię, na którą prowadzi, co najmniej 0,75 m, a kąt jej nachylenia powinien wynosić od 65 do 75. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

64 Praca na drabinach > 0,75 m < 1 m min. 4 szczeble wolne podparcie dla pracownika Osoba nadzorująca Kask i okulary ochronne Przy zagrożeniu upadku elementów z wysokości. Ogrodzenie strefy niebezpiecznej balustradą 1/10 wysokości prowadzonych prac lecz niemniej jak 6 m od 65 0 do 75 0 UWAGA! Praca na wysokości PRZEJŚCIA NIE MA

65 Jeszcze o drabinach 8b. 1. Do pracy na wysokości mogą być wykorzystywane drabiny jako stanowiska robocze, jedynie w warunkach, w których, biorąc pod uwagę wymagania określone w 8a ust. 1, wykorzystanie innego, bardziej bezpiecznego sprzętu roboczego nie jest uzasadnione z powodu niskiego poziomu ryzyka i krótkotrwałego ich wykorzystania albo istniejących okoliczności, których pracodawca nie może zmienić. 2. Drabiny: 1) muszą być tak ustawione, aby zapewnić ich stateczność w trakcie użytkowania; 2) przenośne muszą opierać się na stabilnym, trwałym, posiadającym odpowiednie wymiary, nieruchomym podłożu w taki sposób, aby szczeble pozostawały w pozycji poziomej oraz były zabezpieczone przed przemieszczaniem, zanim będą użytkowane; 3) zawieszane muszą być zaczepione w bezpieczny sposób, tak aby zapobiec, z wyjątkiem drabin linowych, ich przemieszczaniu lub bujaniu; 4) używane jako środki dostępu muszą być dostatecznie długie, tak aby wystarczająco wystawały ponad platformę dostępu, chyba że zostały zastosowane inne środki zapewniające pewne uchwycenie poręczy; 5) wieloczęściowe łączone lub wysuwane muszą być używane w taki sposób, aby zapobiec przemieszczaniu się ich różnych części względem siebie; 6) przejezdne przed ich użyciem muszą być pewnie unieruchomione. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.

66 Jeszcze o drabinach Dopuszcza się wykonywanie robót malarskich przy użyciu drabin rozstawnych tylko do wysokości nieprzekraczającej 4 m od poziomu podłogi Wykonywanie robót murarskich i tynkarskich z drabin przystawnych jest zabronione Roboty ciesielskie z drabin można wykonywać wyłącznie do wysokości 3 m. Pytanie : Czy to są prace niskiego poziomu ryzyka i krótkotrwałe? ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych

67 Jeszcze o drabinach 3. Drabiny muszą być używane w taki sposób, aby: 1) przez cały czas była zapewniona możliwość bezpiecznego uchwycenia poręczy i wsparcia pracowników; 2) w szczególności, jeśli ładunek ma zostać ręcznie przeniesiony na drabinie, nie może to przeszkadzać pracownikowi w bezpiecznym trzymaniu się poręczy. 4. Przenośne drabiny muszą być zabezpieczone przed przemieszczaniem się w trakcie ich użytkowania za pomocą urządzeń przeciwpoślizgowych przy górnych lub dolnych końcach podłużnic albo poprzez inne rozwiązania o równoważnej skuteczności. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.

68 Zasady bezpiecznej pracy w szelkach Szelki są założone prawidłowo jeżeli: - pasy szelek nie są poskręcane, - między poszczególne pasy szelek, a ubranie można włożyć dłoń, - tylna klamra zaczepowa znajduje się na wysokości łopatek, - pas piersiowy znajduje się na wysokości środkowej części klatki piersiowej, - wolne końce pasów są zabezpieczone szlufkami i przylegają do szelek. Środki ochrony indywidualnej" - rozumie się przez to wszelkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu.

69 Zasady bezpiecznej pracy w szelkach Łączenie amortyzatora z linką z szelkami bezpieczeństwa: - amortyzator z linką musi być połączony do przedniej lub tylnej klamry zaczepowej szelek bezpieczeństwa, - zabrania się łączenia amortyzatora z linką do klamer bocznych pasa do prac w podparciu, - zabrania się włączania innych dodatkowych elementów między amortyzatorem z linką, a punktem konstrukcji stałej.

70 Zasady bezpiecznej pracy w szelkach Łączenie amortyzatora z liną z punktem konstrukcji stałej. UWAGA!!! Kształt i budowa punktu konstrukcji stałej powinny uniemożliwić samoistne zsunięcie lub odłączenie się urządzenia. Punkt konstrukcji stałej min. 15 kn R 10 mm 1 N to siła, z jaką trzeba działać na ciało o masie 1 kg, aby nadać mu przyspieszenie równe 1 m/s² Na powierzchni Ziemi na ciało o masie 1 kg działa siła skierowana w dół o wartości około 9,81 N Siła przyciągania Ziemi działająca na człowieka o masie 75 kg wynosi około 736 N.

71 Zasady bezpiecznej pracy w szelkach Zasady prawidłowej pracy z amortyzatorami bezpieczeństwa. przed każdym zastosowaniem amortyzatora należy dokonać dokładnych oględzin wszystkich części składowych (linki, zatrzaśniki, klamry) pod względem uszkodzeń mechanicznych, chemicznych i termicznych. W przypadku stwierdzenia uszkodzeń urządzenie należy wycofać z użytkowania poprzez przecięcie pasów i lin, uniemożliwiające ponowne wprowadzenie do użycia, podczas użytkowania amortyzator należy chronić przed kontaktem z olejem, rozpuszczalnikami, kwasami i zasadami, otwartym płomieniem, odpryskami gorących metali i przedmiotami o ostrych krawędziach, jeden z zatrzaśników amortyzatora z liną powinien być połączony z klamrą przednią lub tylną szelek bezpieczeństwa, a drugi z punktem konstrukcji stałej. Zabronione jest łączenie zatrzaśnika z klamrami pasa do pracy w podparciu, maksymalna długość amortyzatora bezpieczeństwa połączonego z liną bezpieczeństwa nie może przekraczać 2 m,

72 Kontrola szelek linek UWAGA!!! Przed użyciem szelek linek bezpieczeństwa należy sprawdzić ich stan techniczny i ważność przeglądów okresowych, jeżeli: linki szelki brały udział w powstrzymywaniu spadania, stwierdzono mechaniczne, chemiczne lub termiczne uszkodzenie części składowych, upłynęło więcej niż 5 lat od daty pierwszego wydania do użytkowania, linki szelki należy wycofać z użytkowania i poddać kasacji (dokonać fizycznego zniszczenia).

73 Zasady umiejscowienia punktu konstrukcji stałej Bezpieczne zatrzymanie spadającego człowieka musi nastąpić w powietrzu (po fazie tzw. swobodnego upadku). Bezwzględnie należy zapewnić wolną przestrzeń w strefie tzw. swobodnego upadku. Określając wielkość wolnej przestrzeni należy uwzględnić parametry podzespołu łączącoamortyzującego oraz położenie punktu kotwiczącego w stosunku do użytkownika. Droga swobodnego spadania zawsze powinna być jak najkrótsza i nie powinna dopuszczać do przekroczeniem siły udarowej (6 kn) towarzyszącej przy powstrzymywaniu spadania. Wartość poniżej 6 kn

74 6,5 m 5,0 m 3,5 m 1,5 m 1,5 m 1,5 m Zasady umiejscowienia punktu konstrukcji stałej, do którego dołączany jest amortyzator z liną Punkt konstrukcji stałej min. 15 kn Punkt konstrukcji stałej min. 15 kn 0,5 m wolny spadek do wytracenia luzu linki 3,5 m wolny spadek do wytracenia luzu linki Punkt konstrukcji stałej min. 15 kn 2 m wolny spadek do wytracenia luzu linki 1,5 m wydłużenie amortyzatora 0,2 m przesunięcie klamry zaczepowej szelek 1,5 m wydłużenie amortyzatora 0,2 m przesunięcie klamry zaczepowej szelek 1,8 m wysokość człowieka 1,5 m wydłużenie amortyzatora 0,2 m przesunięcie klamry zaczepowej szelek 1,8 m wysokość człowieka + 1 m zabezpieczenia + 1 m zabezpieczenia 1,8 m wysokość człowieka + 1 m zabezpieczenia

75 Zasady umiejscowienia punktu konstrukcji stałej ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych Dopuszcza się wykonywanie robót malarskich przy użyciu drabin rozstawnych tylko do wysokości nieprzekraczającej 4 m od poziomu podłogi.

76 3,5 m 1,5 m Zasady umiejscowienia punktu konstrukcji Punkt konstrukcji stałej stałej min. 15 kn Umiejscowienie punktu kotwiczenia powinno ograniczyć ryzyko zderzenia się osoby z przeszkodą przy powstaniu efektu wahadła 0,5 m wolny spadek do wytracenia luzu linki 1,5 m wydłużenie amortyzatora 0,2 m przesunięcie klamry zaczepowej szelek 1,8 m wysokość człowieka + 1 m zabezpieczenia

77 Praca na dachach identyfikacja zagrożeń ograniczenie ryzyka Zagrożenia: Upadek z drabiny poślizgnięcie się Upadek transportowanych elementów Drobne elementy niesione z wiatrem Środki profilaktyczne możliwe do zastosowania: Organizacyjne: Opracowanie instrukcji Dobór pracowników Badania lekarskie pracowników Zapewnienie nadzoru Ocena stanu technicznego drabiny Techniczne: Transport wysięgnikiem koszowym Wygrodzenie i oznakowanie strefy niebezpiecznej Zamontowanie prowadnicy pionowej Indywidualne: Kask zapięciem pod brodę Okulary ochronne typu gogle Obuwie ochronne z protektorem Szelki bezpieczeństwa Linka bezpieczeństwa (krótka) z amortyzatorem do współpracy z prowadnicą pionową Linka (krótka) podwójna (Loż V-kształtna z absorberem energii)

78 Praca na dachach identyfikacja zagrożeń ograniczenie ryzyka Środki profilaktyczne możliwe do zastosowania: Organizacyjne: Opracowanie instrukcji Dobór pracowników Badania lekarskie pracowników Zapewnienie nadzoru Ocena stanu technicznego dachu Ocena punktów kotwiczenia Asekuracja pracownika Bezpośredni nadzór Zapewnienie łączności Techniczne: Zabezpieczenie materiałów i narzędzi przed upadkiem z dachu Założenie balustrad ochronnych Wygrodzenie i oznakowanie strefy niebezpiecznej Użycie mas kotwiczących Indywidualne: Kask zapięciem pod brodę Okulary ochronne typu gogle Obuwie ochronne z protektorem Szelki bezpieczeństwa Linka bezpieczeństwa z amortyzatorem do współpracy z punktem kotwiczenia Urządzenie samohamujące do współpracy z masą kotwiczącą. Zagrożenia: Upadek z dachu Upadek na dachu Upadek elementów z dachu Upadek z wysokości przez świetlik dachowy Dach budynku o wysokości 12 m Świetlik dachowy Punkt kotwiczący Murek okalający dach ok. 0,5 m UWAGA!!!! Zagrożenie upadku z wysokości przy przepinaniu się

79 BHP PRZY PRACACH ELEKTRYCZNYCH I TERMICZNYCH NA BUDOWIE

80 ZASADY BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH I ELEKTRONICZNYCH Podstawowe zasady: Naprawy i konserwacje mogą być wykonywane tylko przez wykwalifikowany personel. Wyjątek stanowi wymiana wkładek bezpiecznikowych i żarówek w instalacjach nieprzemysłowych. Przed załączeniem należy skontrolować stan urządzenia. Przed wymianą wkładek bezpiecznikowych lub żarówek trzeba wyłączyć obwód spod napięcia. Wtyczki wyciągamy z gniazdka trzymając za jej obudowę a nie za kabel. Urządzenia elektryczne z dostępnymi elementami metalowymi (np. obudowy) powinny być przyłączone wyłącznie do gniazd z bolcem ochronnym. W przypadku nieprawidłowej pracy urządzenia należy je odłączyć i wezwać fachowca. Slajd 80

81 ZASADY BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH I ELEKTRONICZNYCH Działanie prądu elektrycznego na organizm ludzki Najczęstsze przyczyny porażenia: Uszkodzenie izolacji urządzeń elektrycznych Niewłaściwa konserwacja urządzeń Nieprzestrzeganie przepisów BHP Prąd płynący przez organizm człowieka nazywamy prądem rażeniowym. Slajd 81

82 ZASADY BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH I ELEKTRONICZNYCH Zagrożenia dla organizmu wynikające z przepływu prądu rażeniowego: Działanie na serce migotanie komór sercowych Działanie na układ oddechowy zaburzenia pracy mięśni klatki piersiowej Cieplne działanie prądu oparzenia wewnętrzne i zewnętrzne Natężenie prądu rażeniowego zależy od impedancji ciała człowieka, a pośrednio od jego wieku, płci, wagi itp. Normalnie przyjmuje się impedancję na poziomie 1000 Ω. Najgroźniejszy jest prąd o częstotliwości 15Hz do 1000Hz. Drogi przepływu prądu: ręka ręka ręka nogi noga noga Najgroźniejszy jest przepływ prądu przez klatkę piersiową. Slajd 82

83 ZASADY BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH I ELEKTRONICZNYCH Progi prądowe ważne dla bezpieczeństwa człowieka: próg zdolności odczuwania próg samouwolnienia: - 10 ma dla czasu rażenia 10 s - 20 ma dla czasu rażenia 1 s -120 ma dla czasu rażenia 0,1 s próg fibrylacji (migotania komór serca): 50 ma dla czasu rażenia > 1 s 500 ma dla czasu rażenia < 0,1 s 0,5 ma Napięcia dopuszczalne (bezpieczne dla życia człowieka): 50 V dla prądu przemiennego 120 V dla prądu stałego W szczególnie niekorzystnych warunkach (np. duża wilgotność) wartości tych napięć spadają o połowę. Napięcie robocze napięcie na częściach urządzeń podczas ich normalnej pracy. Napięcie dotykowe napięcie na elementach, które znalazły się pod napięciem pod wpływem uszkodzenia. Slajd 83

84 ZASADY BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH I ELEKTRONICZNYCH Środki ochrony przeciwporażeniowej: środki ochrony przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa) środki ochrony przed dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa) środki do równoczesnej ochrony przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim Dotyk bezpośredni dotyczy części znajdujących się pod napięciem roboczym, a pośredni części znajdujących się pod napięciem dotykowym. Środki ochrony przed dotykiem bezpośrednim: izolacja podstawowa osłony (zapewniające ochronę przed dotknięciem palcem, np. IP2X. Ich zdjęcie powinno wymagać narzędzi) ogrodzenia umieszczenie części urządzeń pozostających pod napięciem poza zasięgiem ręki (na wysokości min. 2,5m lub w odległości min. 1,25m w bok lub w dół) Slajd 84

85 ZASADY BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH I ELEKTRONICZNYCH Środki ochrony przed dotykiem pośrednim: samoczynne wyłączanie zasilania obwodu w razie zagrożenia urządzenia II klasy ochronności (izolacja ochronna) separacja elektryczna odbiorników Środki ochrony przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim: SELV separowane bardzo niskie napięcie bezpieczne PELV bardzo niskie napięcie ochronne Slajd 85

86 ZASADY BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH I ELEKTRONICZNYCH Samoczynne wyłączanie zasilania realizujemy poprzez: zabezpieczenia nadprądowe - bezpieczniki instalacyjne - wyłączniki nadprądowe zabezpieczenia różnicowoprądowe Układy sieciowe stosowane w celach ochronnych: układy z uziemieniem ochronnym (TT, IT) układy z zerowaniem (TN-C, TN-S, TN-C-S) Slajd 86

87 ZASADY BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH I ELEKTRONICZNYCH Ratowanie osób porażonych prądem elektrycznym uwolnienie spod napięcia kontrola przytomności położenie w pozycji bezpiecznej sztuczne oddychanie masaż serca UWAGA: zawsze wzywamy lekarza Slajd 87

88 ZASADY BHP PRZY OBSŁUDZE UKŁADÓW AUTOMATYKI Przykłady: 1. Zasady BHP instalacji solarnej pracującej na potrzeby instalacji c.w.u.: Instalacja solarna musi być zmontowana i obsługiwana zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami techniki. Montaż, pierwsze uruchomienie, konserwacje i naprawy instalacji solarnej powinny być wykonywane przez autoryzowane firmy instalacyjne. 2. Bezpieczeństwo Pracy Operatorów Maszyn (fragment): - Maszyny i urządzenia muszą posiadać certyfikat stanowiący deklarację oceny zgodności z przepisami w zakresie bhp. - Operator musi posiadać uprawnienia do wykonywania danej pracy. - Pracodawca musi sprawdzić czy operator posiada wymagane dokumenty i czy posiada potrzebne kwalifikacje i umiejętności - Operator musi dokonać sprawdzenia sprzętu przed rozpoczęciem pacy, a po zakończeniu musi pozostawić maszynę w stanie bezpiecznym. - Musi być dobrze zaznajomiony z instrukcja obsługi i zasadami bhp. - Musi informować o wszystkich potrzebnych naprawach. - Uruchomienie niesprawnej maszyny musi być uniemożliwione. - Operator musi nosić odzież ochronna i odpowiednie do zagrożeń środki ochrony osobistej. - Pracodawca prowadzi nadzór nad przestrzeganiem zasad bhp. - Maszyna musi być zabezpieczona przed włączeniem przez osoby nieupoważnione. Slajd 88

89 ZASADY OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ PRZY OBSŁUDZE UKŁADÓW AUTOMATYKI Zagrożenie pożarowe w instalacjach i urządzeniach elektrycznych wynika z wydzielania się ciepła, które nieodłącznie towarzyszy przepływowi prądu elektrycznego. W każdym urządzeniu elektrycznym wydziela się mniejsza lub większa ilość ciepła i jest zjawiskiem naturalnym. Ilość wydzielanego ciepła jest wprost proporcjonalna do drugiej potęgi natężenia prądu, odporności przewodu, przez który płynie prąd, i do czasu jego przepływu. Należy zatem kontrolować stan urządzeń elektrycznych, nie dopuszczać do ich przegrzania Slajd 89

90 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Prowadzący: dr inż. Marcin Michalski energetyka.michalski Slajd 90