Dyskretny urok literatury francuskiej [Romain Puértolas, Pierre Lemaitre, David Camus, Alain Mabanckou, Édouard Louis]

Transkrypt

1

2

3

4 Spis treści List prezydenta Sopotu Jacka Karnowskiego Dyskretny urok literatury francuskiej [Romain Puértolas, Pierre Lemaitre, David Camus, Alain Mabanckou, Édouard Louis] La table ronde [debaty i rozmowy] H/historia [Jerzy Kochanowski, Mikołaj Grynberg, Tomasz Pindel, Elizabeth Åsbrink, Małgorzata Szejnert] Nogaś na plaży [Olga Tokarczuk, Marcin Wicha, Jarosław Kamiński, Klementyna Suchanow] Portrety [Andrzej Franaszek, Remigiusz Grzela, Katarzyna Surmiak-Domańska, Anna Bikont] Spotkanie z najsławniejszą zakładniczką świata Íngrid Betancourt Varia [Natalia Fiedorczuk, Zygmunt Miłoszewski, Anda Rottenberg] Wydarzenia towarzyszące [Mary Lou Longworth, Jean-François Martin, Jan Maria Kłoczowski, Marc Petit, wystawa Jerzy Giedroyc i jego dzieło] Literacki muzyczny [Francuski Nieformalny Festiwal Piosenki Aktorskiej]

5 Literacki filmowy Literacki teatralny Literacki dla dzieci Literacki dla młodzieży [Laurent van Wetter] Literacki 2019 [Zadie Smith] Park Książki Tydzień francuski w TVP Kultura Zdarzyło się przed festiwalem Program w pigułce

6 Szanowni Państwo, jest wiele powodów, dla których warto latem odwiedzić nasze miasto. Jednym z nich jest z pewnością organizowany już od siedmiu lat w sierpniu festiwal Literacki Sopot. Bogactwo i różnorodność programu sprawiają, że każdy miłośnik dobrej literatury znajdzie tu coś dla siebie. Spotkania z autorami, debaty o literaturze i kulturze, warsztaty, pokazy filmowe, targi książki, rozmowy na plaży to wszystko powoduje, że Sopot na kilka dni staje się prawdziwą stolicą literatury. Przed nami siódma edycja festiwalu, której tematem i myślą przewodnią jest literatura i kultura francuskojęzyczna. Życzę Państwu radości płynącej z uczestniczenia w tym literackim święcie, a także wielu wrażeń i ciekawych refleksji, wywołanych debatami i spotkaniami festiwalowymi. Zapraszam na Literacki Sopot, zapraszam do Sopotu. Jacek Karnowski Prezydent Sopotu [fot. Jurek Bartkowski] literacki sopot 2018

7 4 5

8 Pierre Lemaitre Trzy dni i jedno życie przeł. Joanna Polachowska Wydawnictwo Muza Antoine już z daleka dostrzegł zbliżającą się małą postać. Rémi stąpał ostrożnie, jakby się bał, że podepcze grzyby. W końcu dotarł do Antoine a, który szlochał z twarzą ukrytą w ramionach. Stanął przed nim z opuszczonymi rękami, spojrzał w górę, zobaczył, że z domku nic nie zostało, otworzył usta, ale przerwał mu krzyk Antoine a. Czemu twój ojciec to zrobił? Co? Dlaczego to zrobił? Gniew poderwał go na nogi. Rémi wpatrywał się w Antoine a wytrzeszczonymi oczami, słuchając i nie bardzo rozumiejąc, o czym ten mówi, bo w domu powiedziano mu tylko, że Ulisses uciekł, co zwykł od czasu do czasu robić. W tym momencie, przepełniony poczuciem niesprawiedliwości, Antoine stracił panowanie nad sobą. Odrętwienie wywołane śmiercią Ulissesa przerodziło się w furię. Zaślepiony gniewem, złapał kij, którego używał do manewrowania windą, i zamachnął się nim, jakby Rémi był psem, a on jego panem. Chłopiec, który nigdy nie widział go w takim stanie, przeraził się. Odwrócił się, zrobił krok. A wtedy Antoine schwycił kij w obie ręce i nieprzytomny z wściekłości, walnął nim Rémiego. Trafił go w prawą skroń. Rémi padł na ziemię, Antoine podszedł, wyciągnął rękę, potrząsnął nim za ramię. Rémi? Malec pewnie stracił przytomność. Chcąc poklepać go po policzkach, Antoine przewrócił go na plecy i wtedy zobaczył jego otwarte oczy. Nieruchome i szkliste. Przez głowę przemknęła mu myśl: Rémi nie żyje. Kij wypadł mu z rąk. Patrzy na leżące przed nim ciało dziecka. W jego pozycji jest coś dziwnego, Antoine nie wie co, jakiś bezwład Co ja zrobiłem? I co teraz robić? Biec po pomoc? Nie, nie może go tu tak zostawić, musi go zabrać, popędzić do Beauval, wtargnąć do doktora Dieulafoya. Nie bój się szepce Antoine. Zawieziemy cię do szpitala. literacki sopot 2018

9 Powiedział to szeptem, jakby sam do siebie. Nachyla się, wsuwa ramiona pod ciało dziecka i się prostuje. Nie miał pojęcia, że jest taki silny, tym lepiej, bo ma przed sobą szmat drogi Rusza biegiem, ale po kilku krokach ciało Rémiego w jego ramionach staje się bardzo ciężkie. Antoine zatrzymuje się. Nie, nie w tym rzecz, że ciężkie, tylko że bezwładne. Głowa odchylona do tyłu, zwisające ramiona, nogi majtające się jak u marionetki. Zupełnie jakby niosło się worek. Nagle jego wola słabnie, Antoine ugina kolana, musi położyć Rémiego na ziemi. Czy on naprawdę nie żyje? W obliczu tego pytania jego umysł się blokuje, przestaje funkcjonować, myśleć. Obchodzi Rémiego, żeby spojrzeć na jego twarz. Przykucnięcie obok ciała dziecka wymaga wielkiego wysiłku. Wpatruje się w kolor jego skory, w rozchylone usta Wyciąga rękę, ale nie może się zmusić, by dotknąć tej twarzy, wyrósł między nimi niewidzialny mur, dłoń Antoine a napotyka jakąś przeszkodę, która nie pozwala mu go dotknąć. W jego umyśle zaczyna kiełkować myśl o konsekwencjach. Wstaje, zaczyna chodzić tam i z powrotem, płacze, nie może się przemóc, by znów spojrzeć na ciało Rémiego. Z zaciśniętymi pięściami, z umysłem pracującym na najwyższych obrotach, cały spięty, chodzi w tę i we w tę, co robić, z oczu płyną mu łzy tak rzęsiste, że nic prawie nie widzi, ociera je wierzchem rękawa. Nagle zalewa go fala nadziei poruszył się! 6 7

10 Dyskretny urok literatury francuskiej Literacki Sopot 2018 upłynie pod znakiem literatury i kultury francuskiej, która stanie się punktem wyjścia do dyskusji o współczesności z pisarzami różnych pokoleń, dziennikarzami i myślicielami. Państwowa Galeria Sztuki, Plac Zdrojowy 2 w Sopocie W poszukiwaniu Douce France Tegoroczna, francuska edycja festiwalu Literacki Sopot okazała się dla nas, organizatorów, prawdziwym wyzwaniem. Kiedy zaczynamy analizować historię, kulturę i literaturę Francji, natychmiast pojawia się pytanie, co wybrać. Jakich autorów zaprosić, jaki fragment z tego bogactwa pokazać, aby oddać charakter kraju, uniwersalną myśl, niepokoje współczesności Obserwując zachowania Francuzów, ich potrzebę manifestowania niezadowolenia, ale także tradycje filozofowania, zdecydowaliśmy się na włączenie do programu aż pięciu debat pod wspólnym tytułem La table ronde. Od początku podczas Literackiego Sopotu staramy się prezentować osiągnięcia innych społeczeństw w walce o uniwersalne wartości, które zderzamy z potrzebami nas samych ludzi piszących i ludzi czytających. Rewolucja w cieniu gilotyny to pretekst, aby porozmawiać o znaczeniu rewolucji dla historii Francji, ale też dla kolejnych zrywów rewolucyjnych na literacki sopot 2018

11 świecie, np. rewolucji w Rosji. O tym, jakie pułapki niesie ze sobą rewolucja, jakie są jej osiągnięcia, a jakie grzechy porozmawiają Reynald Secher, francuski historyk, człowiek od lat śmiało podnoszący niewygodny dla wielu Francuzów temat masowego ludobójstwa francusko-francuskiego w Wandei, Marcin Król, historyk idei, autor publikacji poświęconych rewolucji francuskiej oraz Monika Milewska, autorka książki Ocet i łzy. Terror Wielkiej Rewolucji Francuskiej jako doświadczenie traumatyczne, która podczas festiwalu będzie miała swoje wznowienie. W debacie Nieszczęsna tożsamość? Gorący spór o kształt wspólnoty w XXI w. francuscy dziennikarze Bernard Lecomte, Olivier Mongin i Florence Noiville oraz Jarosław Kuisz z Kultury Liberalnej zabiorą głos na temat narodowej tożsamości. W dobie masowych migracji, w kraju, który przyjął na przestrzeni lat tysiące emigrantów, dyskusja na temat tożsamości wzbudza wyjątkowo intensywne emocje. Francuzi zadają sobie pytanie, kim są. Pytanie, które w dużej mierze zadaje sobie cała Europa. Jak to się ma do naszej, polskiej tożsamości? Co oznacza bycie Polakiem? Pozostałe trzy debaty będą w bardziej bezpośredni sposób dotyczyć literatury. Aktualność Camusa. Dlaczego nadal czytamy Obcego, Dżumę i Upadek to spotkanie z badaczami, znawcami życia i twórczości ważnego francuskiego pisarza i filozofa Alberta Camusa. Renesans zainteresowania Camusem odnotowuje nie tylko Europa. Tematy alienacji, wyobcowania ze świata czy obcości, a także potrzeby współodczuwania z najsłabszymi wyjątkowo rezonują z naszą współczesnością. Fascynacje i spory. Francja w oczach autorów paryskiej Kultury to okazja do przywrócenia pamięci środowisku intelektualnemu skupionemu wokół legendarnej paryskiej Kultury, która przez lata była ważnym punktem odniesienia dla Polaków za żelazną kurtyną. Znaczenie Maisons-Laffitte rozumieją ludzie, którzy mogą być dzisiaj zaliczani do starszego i średniego pokolenia. A co z tymi, którzy przyszli później? Czy idee i treści przekazywane do Polski przez takich autorów jak Giedroyc, Czapski czy Herling-Grudziński mogą być wartością dla młodych pokoleń Polaków? Co pozostaje ważne, a co się zdezaktualizowało? o tym porozmawiają Paweł Bem, Brigitte Gautier i Paweł Rodak. Ostatnia debata Teatr nasz współczesny będzie rozmową z francuskojęzycznymi dramatopisarzami Jacques em de Deckerem i Rémim de Vosem oraz Małgorzatą Sikorską-Miszczuk o różnicach między francuskim i polskim teatrem, o roli, jaką teatr pełni w naszych krajach, zadaniach, jakie sobie stawia i oczekiwaniach ze strony publiczności, z jakimi się mierzy. 8 9

12 Poza debatami jak co roku niezwykle ważne będą spotkania z pisarzami. Każdy czytelnik ma zapewne w głowie listę ukochanych francuskich autorów, których chciałby spotkać na festiwalu. Dla tych, którzy czytają Flauberta, Prousta czy Balzaca nie mamy dobrych wiadomości nie przyjadą. Gościmy za to wspaniałych współczesnych autorów, reprezentujących różne gatunki literackie, style pisarskie i pokolenia. Pierre Lemaitre to mistrz kryminału znany dobrze polskim czytelnikom. Autor, którego książki i scenariusze miały liczne ekranizacje. Stworzona przez niego postać komisarza Camilla Verhoevena stała się niezwykle popularna. Lemaitre pisze inteligentnie, prowadząc przewrotną grę z czytelnikiem. Bywa brutalny, ale potrafi też wzruszać. W 2013 roku za powieść Do zobaczenia w zaświatach otrzymał najważniejsze wyróżnienie na francuskim rynku literackim Nagrodę Goncourtów. Dodatkowym atutem spotkania z pisarzem będzie to, że poprowadzi je nasz rodzimy mistrz kryminału Zygmunt Miłoszewski. Alain Mabanckou, nazywany czasem afrykańskim Samuelem Beckettem, jest kongijskim poetą i pisarzem. W wieku 22 lat wyjechał z Brazaville do Francji, gdzie skończył studia. Obecnie wykłada na University of California i mieszka w Stanach Zjednoczonych. W jego twórczości dominuje doświadczenie człowieka urodzonego w Afryce, próbującego opisać świat, w jakim dorastał, jednocześnie łamiąc stereotypy dotyczące postrzegania Afryki przez ludzi spoza kontynentu i odwrotnie. Łamie też zasady interpunkcji, np. w powieści Kielonek, która została napisana bez kropek i przecinków. Mabanckou jest laureatem nagrody Prix des cinq continents de la Francophonie za tę właśnie powieść oraz Prix Renaudot za Zwierzenia jeżozwierza. Romain Puértolas zasłynął dzięki swojej debiutanckiej powieści Niezwykła podróż fakira, który utknął w szafie IKEA, wydanej w 2013 roku, która stała się międzynarodowym bestsellerem, przełożonym na 35 języków oraz zekranizowanym w tym roku. Zanim poświęcił się pisaniu, pracował jako kontroler na lotnisku w Madrycie oraz policjant i strażnik graniczny, specjalizował się w badaniu nielegalnej imigracji. Swoje doświadczenia wykorzystał przy pisaniu Niezwykłej podróży fakira. Znany jest z wyjątkowo krótkiego procesu twórczego pierwszą powieść napisał w miesiąc, następną O dziewczynce, która połknęła chmurę tak wielką jak wieża Eiffla w dwa i pół tygodnia. Z kolei Édouard Louis to niespełna 26-letni autor, którego pierwsza opublikowana w języku polskim powieść Historia przemocy pojawi się na targach towarzyszących Literackiemu Sopotowi. Louis zabiera głos literacki sopot 2018

13 w debacie publicznej we Francji, przeciwstawiając się dyktatowi klasy uprzywilejowanej, rasizmowi i ksenofobii. Jego głośna, wydana niedawno we Francji, powieść Kto zabił mojego ojca jest oskarżeniem wobec przemocy socjalnej, która zniszczyła życie jego ojca. Wychowany w ubóstwie Louis z niezwykłą wyrazistością opisuje swoją rodzinę i otoczenie, w jakim się wychowywał. Jego książki są oskarżeniem społeczeństwa i panujących w nim zachowań dyskryminacyjnych. Chcemy, żeby w tym roku ze szczególną mocą wybrzmiał głos kobiet, dlatego przygotowaliśmy spotkania poświęcone dwóm wyjątkowym bohaterkom. Pierwsza z nich to Olimpia de Gouges, francuska rewolucjonistka, autorka Deklaracji praw kobiety i obywatelki, która była odpowiedzią na wieńczącą rewolucję francuską Deklarację praw człowieka i obywatela. Olimpia nadała kobietom podmiotowość, pisząc o prawach, jakie powinny im przysługiwać. Podczas spotkania Mężczyzno, czy jesteś zdolny do tego, aby być sprawiedliwym? porozmawiamy zarówno o znaczeniu dokumentu sprzed prawie trzystu lat, jak i o współczesnej sytuacji kobiet. Może się okazać, że postulaty Olimpii nadal są aktualne Druga z bohaterek nazywa się Íngrid Betancourt. Uczestnicząc w kolumbijskim życiu politycznym, przez lata walczyła z kartelami narkotykowymi i korupcją w rządzie. W 2002 roku, w trakcie kampanii prezydenckiej, wraz ze współpracownikami została porwana przez FARC (Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii). Przez sześć lat więziono ją w dżungli, skąd dopiero w 2008 roku, dzięki akcji wojska i zabiegom dyplomatycznym, udało się ją uwolnić. Stała się najsłynniejszą zakładniczką świata, nominowano ją do pokojowej nagrody Nobla, oskarżono o dążenie do bycia porwaną etc. Polscy czytelnicy znają jej książkę Każde milczenie ma kres, opisującą doświadczenia niewoli. Spotkanie z nią będzie na pewno niezwykłym doświadczeniem. Joanna Cichocka-Gula wiceprezydent sopotu, pomysłodawczyni festiwalu 10 11

14 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Z Romainem Puértolasem rozmawia Patrycja Wanat [fot. Eric Clément] Romain Puértolas Urodził się pierwszego dnia zimy 1975 roku w Montpellier na południu Francji. Zdobył wykształcenie w zakresie literatury i kultury hiszpańskiej oraz angielskiej, języka francuskiego jako obcego oraz meteorologii. Mówi po hiszpańsku, katalońsku, angielsku i rosyjsku. Jest mężem i ojcem dwójki dzieci. Próbował tak wielu zajęć, że trudno je wymienić. W jego książkach nie brak humoru i zabawy słowem ani ciekawostek i smaczków. To, jak nazywają się powieściowi bohaterowie, nie jest dziełem przypadku autor modyfikuje imiona i nazwiska przyjaciół, rodziców, kolegów z pracy. Na polskim rynku ukazały się jak dotąd jego trzy książki: debiutancka powieść Niezwykła podróż fakira, który utknął w szafie Ikea, wyróżniona Grand Prix Nagrody Literackiej im. Juliusza Verne a, opublikowana w 36 krajach i zekranizowana, Niech od-żyje Cesarz! oraz O dziewczynce, która połknęła chmurę tak wielką jak wieża Eiffla. W tym roku, również nakładem Wydawnictwa Sonia Draga, ukazała się kolejna Całe lato bez Facebooka. 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Z Pierre em Lemaitre'em rozmawia Zygmunt Miłoszewski [fot. Luca Grappi] Pierre Lemaitre Pisarz i scenarzysta, który zdobył światową sławę cyklem powieści kryminalnych o komisarzu francuskiej policji Camille'u Verhoevenie. Jest dyplomowanym psychologiem, ale od początku kariery zawodowej zajmuje się kulturą i literaturą. Debiutancką Koronkową robotę pierwszy z serii kryminałów o Verhoevenie napisał mając 45 lat. W 2013 roku za powieść Do zobaczenia w zaświatach otrzymał Nagrodę Goncourtów oraz nagrodę International Dagger za przetłumaczoną na angielski drugą część cyklu kryminalnego Alex. Jest autorem scenariuszy filmów oraz seriali, m.in. Injustices, Boulevard du Palais, Marion Mazzano oraz filmu Otages, nadzorował również prace nad ekranizacją powieści Alex oraz Do zobaczenia w zaświatach. literacki sopot 2018

15 18 sierpnia 2018 (sobota), godz Z Davidem Camusem rozmawia Remigiusz Grzela David Camus Agent literacki i redaktor z ponad dwudziestoletnim stażem w branży wydawniczej. Przez kilka lat pracował jako redaktor w jednym z największych francuskich wydawnictw Univers Poche, a potem jako agent literacki w agencji Anna Jarota, gdzie zajmował się prawami związanymi z działalnością autorską, wydawniczą i agencyjną zarówno w dziedzinie książek dla dzieci, jak i dorosłych na całym świecie. Szczególnie interesuje go popkultura, gatunki fiction i non-fiction. Sam napisał wiele powieści, komiksów i esejów publikowanych we Francji i zagranicą, zajmuje się także tłumaczeniem literatury na francuski (m.in. Lovecrafta). Prowadził zajęcia Science fiction, fantasy i horror na University of Paris III Sorbonne Nouvelle. [fot. z archiwum autora] 18 sierpnia 2018 (sobota), godz Z Alainem Mabanckou rozmawia Olga Stanisławska Alain Mabanckou Urodzony w Kongu pisarz i poeta, w Polsce znany z takich tytułów jak Papryczka, Zwierzenia jeżozwierza, African Psycho i Kielonek wydanych przez Wydawnictwo Karakter. Studiował prawo na Marien-Ngouabi Université w Brazzaville, w wieku 22 lat otrzymał stypendium na dalsze studia prawnicze we Francji. Od 2007 roku wykłada literaturę frankofońską na uniwersytecie w Los Angeles. Jego pierwsza powieść, wydana w 1998 roku Bleu-blanc-rouge (Niebieski biały czerwony), otrzymała Grand prix littéraire d'afrique norie, nagrodę przyznawaną przez Stowarzyszenie Pisarzy Francuskojęzycznych za oryginalny utwór z Afryki Subsaharyjskiej. Za napisaną w 2006 roku powieść Zwierzenia jeżozwierza otrzymał prestiżową nagrodę Prix Renaudot. W 2017 roku jego powieść Black Moses znalazła się na longliście do Man Booker International Prize. [fot. Luca Grappi] 12 13

16 29 sierpnia 2018 (niedziela), godz Z Édouardem Louisem rozmawia Marta Perchuć-Burzyńska [fot. John Foley] Édouard Louis Jego pierwsza powieść En finir avec Eddy Bellegueule (Koniec z Eddym Bellegueulem), wydana w 2014 roku, kiedy miał 21 lat, natychmiast stała się bestsellerem i została okrzyknięta literacką rewelacją m.in. przez El País, Frankfurter Allgemeine Zeitung i Corriere delle Sera. Autor otrzymał za nią Prix Pierre Guénin. Wychowywał się w biednej rodzinie utrzymywanej z pomocy społecznej i doświadczenie ubóstwa, rasizmu i alkoholizmu w dzieciństwie stało się materiałem w jego pracy literackiej. Jako pierwszy w rodzinie ukończył studia wyższe, na prestiżowej École des hautes études en sciences sociales. W 2016 roku wydał drugą powieść Koniec przemocy, której polska premiera nakładem Wydawnictwa Pauza odbędzie się w sierpniu tego roku. Jest również autorem ważnych tekstów publicystycznych Manifest intelektualnej i politycznej kontrofensywy (z filozofem Geoffroyem de Lagasnerie) i Dlaczego mój ojciec głosuje na Le Pen, które ukazały się na pierwszych stronach Le Monde i New York Timesa. W tym roku opublikował trzecią książkę Qui a tué mon pere (Kto zabił mojego ojca). On résiste à l'invasion des armées; on ne résiste pas à l'invasion des idées. Możemy powstrzymać inwazję armii, ale nie możemy powstrzymać idei. Victor Hugo literacki sopot 2018

17 La table ronde Zapraszamy na cykl debat inspirowanych historią i kulturą Francji, które mogą dostarczyć wielu refleksji dotyczących także współczesnej Polski i świata. 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Teatr nasz współczesny Rozmowa z udziałem Jacques a de Deckera, Państwowa Galeria Sztuki, Plac Zdrojowy 2 w Sopocie Rémiego de Vosa i Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk. Prowadzenie: Aneta Kyzioł W 2014 roku Tomasz Łubieński, świetny eseista historyczny (autor m.in. wielokrotnie wznawianego dzieła Bić się czy nie bić? o powstaniu warszawskim), literaturoznawca i dramatopisarz, wydał zbiór esejów zatytułowany Molier nasz współczesny. Tytuł nawiązywał do wydanego w 1965 roku Szekspira współczesnego Jana Kotta, w którym mistrz Łubieńskiego uznawał Szekspira za najważniejszego współczesnego dramatopisarza. Także dla naszej części Europy, oddzielonej od Zachodu żelazną kurtyną. Zapisany w jego tragediach królewskich mechanizm zdobywania, sprawowania i utraty władzy Kott nazwał Wielkim Mechanizmem i odnosił do autorytarnych reżimów, także PRL-owskiego. Łubieński uważa, że w czasach spokojnych przysłowiowej już ciepłej wody w kranie miejsce Szekspira powinien zająć Molier. Francuz opisuje gry ludzkich namiętności w czasach politycznej stabilizacji, jest portrecistą mieszczaństwa, czyli, jak byśmy dziś powiedzieli, klasy średniej. Wreszcie współczesnemu Polakowi znacznie bliżej do bohaterów Skąpca, Świętoszka czy Chorego z urojenia niż do Makbeta lub Hamleta

18 Jak pamiętamy, rok po publikacji esejów Tomasza Łubieńskiego odbyły się w Polsce wybory, w wyniku których sytuacja polityczna i społeczna uległa diametralnej zmianie. Wraz z nią na teatralne afisze powróciła dramaturgia Williama Szekspira. Powrócił także polski romantyzm, na czele z Dziadami i Kordianem, a w polskiej debacie toczonej na scenach i poza nimi ponownie pojawił się mesjanizm, kategoria ofiary, XIX-wieczna wizja polskości i narodu Z dramatopisarzami tworzącym we Francji Rémim de Vosem, związanym z Belgią Jacques em de Deckerem (krytykiem literackim gazety Le Soir i sekretarzem Królewskiej Akademii Języka i Literatury Francuskiej) oraz rodzimą dramatopisarką i dramaturżką Małgorzatą Sikorską-Miszczuk porozmawiamy o różnicach między francuskim i, szerzej, frankofońskim oraz polskim teatrem. O roli, jaką pełni w naszych krajach, zadaniach, jakie sobie stawia i oczekiwaniach ze strony publiczności, z jakimi się mierzy. Także o teatrze mającym ambicje odzwierciedlania przemian społecznych, obyczajowych i politycznych zachodzących w społeczeństwach. O teatrze zaangażowanym, który w rozmaity sposób każdy z moich rozmówców uprawia. Aneta Kyzioł Sopoteka (Sopot Centrum, II piętro), ul. Tadeusza Kościuszki 14 w Sopocie 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz De Gaulle i Francja. Historia i teraźniejszość Z Aleksandrem Hallem rozmawia Jarosław Zalesiński Aleksander Hall Polski polityk i historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych i nauczyciel akademicki. W 2004 roku obronił pracę doktorską w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk na temat życia i myśli Charles a de Gaulle a. W 2010 roku został doktorem habilitowanym na podstawie pracy Historia prawicy francuskiej ( ). Był aktywnym działaczem opozycji w czasach PRL oraz współzałożycielem Ruchu Młodej Polski. Sprawował mandat posła na Sejm w latach z ramienia Unii Demokratycznej oraz w latach z ramienia Akcji Wyborczej Solidarność. W roku 2011 został członkiem Kapituły Orderu Orła Białego. Opublikował m.in. Spór o Polskę (1993), Polskie patriotyzmy (1997), Pierwsza taka dekada (2000) oraz Charles de Gaulle (2002). literacki sopot 2018

19 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Mężczyzno, czy jesteś zdolny do tego, aby być sprawiedliwym? Olimpia de Gouges i pierwsze feministki Muzeum Sopotu, ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 8 Rozmowa z udziałem Ewy Wierzbowskiej i Tomasza Wysłobockiego Kiedy latem 1789 roku uchwalona została Deklaracja praw człowieka i obywatela, Francuzom wydawało się, że nastąpi teraz era upragnionej wolności i równości. Szybko się jednak okazało, że byli równi i równiejsi. Niesprawiedliwość rewolucyjnych realiów najbardziej chyba odczuły kobiety, którym w zasadzie nie przyznano praw obywatelskich. To wykluczenie spotęgował jeszcze wprowadzony przez Napoleona Kodeks cywilny, który utrwalił niesprawiedliwe dla kobiet regulacje społeczne na kolejne dziesięciolecia. Tymczasem od samego początku rewolucji trwała publiczna debata na temat społecznej i politycznej emancypacji kobiet, a one same aktywnie uczestniczyły w rewolucyjnych wydarzeniach. Jedną z najbardziej prężnych działaczek była Olimpia de Gouges, autorka słynnej Deklaracji praw kobiety i obywatelki. Podjęta przez nią walka o równouprawnienie trwać będzie we Francji przez kolejne stulecia i przyniesie Francuzkom definitywne zwycięstwo dopiero w II połowie XX wieku. Tomasz Wysłobocki Il faut agir en homme de pensée et penser en homme d'action. Trzeba działać jak człowiek myślący, trzeba myśleć jak człowiek czynu. Henri Bergson 16 17

20 Scena Kameralna Teatru Wybrzeże, ul. Bohaterów Monte Cassino 30 w Sopocie 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Fascynacje i spory. Francja w oczach autorów paryskiej Kultury Debata z udziałem Pawła Bema, Brigitte Gautier i Pawła Rodaka. Prowadzenie: Piotr Kieżun Kiedy redakcja Kultury redagowanej przez Jerzego Giedroycia przenosiła się w 1947 roku z Rzymu do Maisons-Laffitte, wybór miejsca wydawał się naturalny. Miejscowość znajdowała się pod Paryżem, Paryż zaś, pomimo niedawnej wojennej zawieruchy, nadal był kulturalną stolicą Europy. Bliskie sąsiedztwo najważniejszego francuskiego miasta nie oznaczało jednak łatwych kontaktów z intelektualną i polityczną elitą Francji. Czesław Miłosz pokrewną duszę znalazł tylko w Albercie Camusie i Simone Weil, Andrzej Bobkowski z przedwojennego frankofila zamienił się w ciętego krytyka powojennej Francji, Jerzy Giedroyc wśród francuskich pisarzy politycznych cenił najwyżej Raymonda Arona, postać raczej osobną i często krytykowaną przez dominujących w Paryżu lewicowych intelektualistów. Recepcja francuskiej kultury w kręgu polskich autorów związanych z Maisons-Laffitte miała również swoje drugie oblicze. Dla Józefa Czapskiego literatura francuska, obok polskiej i rosyjskiej, była jednym z najważniejszych źródeł inspiracji. Idee Maja 68, w większości krytykowane przez polską emigrację, potrafił docenić Kot Jeleński. Witold Gombrowicz na stronach swojego dziennika namiętnie dyskutował z Sartre em i innymi francuskimi filozofami. Stosunek autorów Kultury do Francji charakteryzował się więc tym, co cechowało całokształt relacji Wschodu i Zachodu Europy po II wojnie światowej mieszaniną podziwu i niechęci, intelektualnych fascynacji i niezrozumienia. Jak w soczewce skupia się w nim również długa i nie zawsze oczywista historia polsko-francuskiej wymiany myśli, którą w XX wieku znacząco skomplikowało istnienie żelaznej kurtyny. Do dziś wydaje się ona ważna, mówi nam bowiem tyleż o Francuzach, co o nas samych. Piotr Kieżun literacki sopot 2018

21 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Nieszczęsna tożsamość? Gorący spór o kształt wspólnoty w XXI w. Państwowa Galeria Sztuki, Plac Zdrojowy 2 w Sopocie Debata z udziałem Jarosława Kuisza, Bernarda Lecomte a, Oliviera Mongina i Florence Noiville. Prowadzenie: Piotr Witwicki W radykalnych czasach Francja trzyma się umiarkowanych rozwiązań. Ma prezydenta, który nie chce być ani prawicowy, ani lewicowy, a w dodatku jest liberałem z rządu socjalistów. W kampanii zamiast ideologii zaproponował swoim rodakom optymizm. I to w momencie, gdy najpopularniejszy francuski pisarz Michel Houellebcq oferował im coś zupełnie innego. Francuska tożsamość zanurzona jest w kolonialnej historii, ma egzystencjalne zaplecze i wielokulturowe oblicze. Jej kształt wyznacza ryzyko, bo dobre samopoczucie mącą zamachy. Świetna proza czy dobra żywotność poststrukturalizmu czy dekonstrukcjonizmu nie są w stanie okiełznać strachu. I tak najwybitniejsi współcześni europejscy myśliciele i terroryści wyznaczają dzieje nieszczęsnej tożsamości. Gorącego sporu o jej kształt nie rozstrzygną ani wybory, ani kolejne porady filozoficzne. Zapraszam na debatę, podczas której francuscy dziennikarze Bernard Lecomte, Olivier Mongin i Florence Noiville oraz Jarosław Kuisz z Kultury Liberalnej zabiorą głos na ten temat. Piotr Witwicki 18 19

22 Państwowa Galeria Sztuki, Plac Zdrojowy 2 w Sopocie 18 sierpnia 2018 (sobota), godz Rewolucja w cieniu gilotyny Debata z udziałem Marcina Króla, Moniki Milewskiej i Reynalda Sechera. Prowadzenie: Tomasz Wysłobocki Rewolucja Francuska to skomplikowany ciąg wydarzeń, na który składa się tak naprawdę kilka mniejszych rewolucji. Zaczęło się od tego, że reprezentanci Francuzów, którzy na zaproszenie Ludwika XVI zjechali do Wersalu, żeby dać przyzwolenie na nowy podatek, 20 czerwca 1789 roku obwołali się ku zaskoczeniu króla Zgromadzeniem Narodowym i przysięgli, że się nie rozjadą, dopóki nie przedstawią opinii publicznej tekstu konstytucji. Król próbował rozwiązać obrady siłowo, ale zajęcie Bastylii przez rozwścieczonych, głodnych i biednych paryżan zmusiło go do odwrotu. Nie czekając na ustawę zasadniczą, w sierpniu deputowani uchwalili Deklarację praw człowieka i obywatela, która była probierzem zmian i obietnicą przyszłych reform. Zapisano w niej najważniejsze, przyrodzone i niezbywalne, ogólnoludzkie prawa jak: wolność, równość, własność, tolerancję religijną, bezpieczeństwo, trójpodział władzy, prawo do szczęścia Wszystkim wydawało się wówczas, że nadszedł moment, w którym szczytne, oświeceniowe idee i teorie nie tak dawno temu wygłaszane przez Woltera, Jana Jakuba Rousseau czy Monteskiusza zostaną dzięki Rewolucji wprowadzone w życie. Ówcześni politycy nie mieli jednak niezbędnego doświadczenia, by przewidzieć konsekwencje swoich działań. Szybko okazało się, że są zbyt zachowawczy we wprowadzanych zmianach, a lud francuski, choć nieprzygotowany do tego intelektualnie, coraz śmielej zgodnie z przysługującym mu i zadekretowanym prawem do oporu przeciwko uciskowi zaczął ingerować w życie publiczne i polityczne kraju. Rewolucja zaczęła się radykalizować. Kościół katolicki został brutalnie odsunięty od spraw publicznych rozwiązano zakony, majątek kościelny znacjonalizowano i zaczęto wyprzedawać, by załatać dziurę budżetową, a od księży wymagano złożenia przysięgi wierności konstytucji. Zburzenie Bastylii okazało się jedynie przedsmakiem rewolucyjnego wandalizmu, który z całą mocą wybuchł po 22 września, gdy kraj stał się republiką. W oczach ówczesnych polityków nastała nowa era w dziejach nie tylko Francji, ale i ludzkości era wolności i równości, które ludzie utracili w wyniku tyranii despotycznych monarchów. Rozpoczęło się więc systematyczne niszczenie wszystkiego, co przywodziło na myśl dawny ustrój. Nie literacki sopot 2018

23 oszczędzano niczego nawet kalendarz gregoriański, zasadzający się na katolickiej tradycji, został zastąpiony nowym, rewolucyjnym, w którym lata liczono od początku. Nie oszczędzano też ludzi tych, którzy nazbyt przywiązani byli do dawnego porządku, należało siłą nawrócić, a jeśli się nie dało, zabić. W zregenerowanym moralnie narodzie nie było miejsca dla ludzi zdeprawowanych dawnymi obyczajami. Rewolucjoniści dekretują więc w imię jedności narodu Terror, którego celem jest oczyszczenie Republiki z wszelkiego plugastwa. Jednym z narzędzi owego Terroru zostaje gilotyna, z którą sama Rewolucja dziś się nieodmiennie kojarzy. Rewolucja więc burzy i zabija, by na zgliszczach pałaców i truchłach arystokratów zbudować nową rzeczywistość, bardziej sprawiedliwą i egalitarną od dotychczasowej, zapewniającą ludziom bezpieczeństwo i obiecującą szczęście. W końcu cel uświęca środki Ale czy zawsze? Tomasz Wysłobocki Le mal qui est dans le monde vient presque toujours de l'ignorance, et la bonne volonté peut faire autant de dégâts que la méchanceté, si elle n'est pas éclairée. Zło, które jest na świecie, prawie zawsze pochodzi z ignorancji, a dobra wola może wyrządzić tyle samo szkód co niegodziwość, jeśli nie jest oświecona. Albert Camus 20 21

24 Sopoteka (Sopot Centrum, II piętro), ul. Tadeusza Kościuszki 14 w Sopocie 18 sierpnia 2018 (sobota), godz rocznica odzyskania niepodległości Rozmowa z udziałem Krystyny Skarżyńskiej i Andrzeja Mencwela. Prowadzenie: Grzegorz Gauden Punktem wyjścia do rozmowy będą eseje gości zamieszczone w książce Polska. Eseje o stuleciu wydawnictwa BOSZ, publikacji przygotowanej w związku z przypadającą w 2018 roku setną rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości, która zawiera 39 esejów autorstwa najwybitniejszych przedstawicieli polskich uczelni i ośrodków naukowych w kraju. [fot. z archiwum autorki] Krystyna Skarżyńska Psycholog społeczna, autorka licznych prac na temat postaw społecznych, relacji międzyludzkich, zaufania. Aktualnie prowadzi badania nad akceptacją agresji w życiu społecznym i w polityce oraz nad doświadczaniem i rozumieniem wolności. Autorka kilkunastu książek, m. in. Spostrzeganie ludzi, Psychospołeczne aspekty zachowań alokacyjnych, Konformizm i samokierowanie. Struktura i funkcje, Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej, Understanding of social change, Między ludźmi. Oczekiwania, interesy, emocje. Publikuje także teksty publicystyczne w Gazecie Wyborczej, Polityce, Charakterach i Tygodniku Powszechnym. Komentuje aktualne wydarzenia społeczno-polityczne w mediach: TOK-FM, Superstacji, Polsacie 2. Pracuje na Uniwersytecie Humanistyczno-Społecznym SWPS w Warszawie (kieruje Katedrą Psychologii Społecznej). [fot. Mikołaj Grynberg] Andrzej Mencwel Krytyk, eseista, historyk kultury. Profesor (em.) w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Kapituły Nagrody Naukowej im. Jerzego Giedroycia, prezes honorowy Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego. Autor książek naukowych i eseistycznych, spośród których nagrodę Ministra Edukacji (lub Nauki) uzyskały: Stanisław Brzozowski (1976); Etos lewicy (1990); Przedwiośnie czy potop (1997). Jego Wyobraźnia antropologiczna (2006) była nominowana do NIKE i uzyskała nagrodę im. Jana Baudoina de Courtenay. Stanisław Brzozowski. Postawa krytyczna. Wiek XX (2014) otrzymała Nagrodę im. Kazimierza Wyki oraz została uznana za humanistyczną książkę roku przez magazyn Nowe Książki. Toast na progu (2017) został nominowany do Nagrody Literackiej m. st. Warszawy oraz NIKE. literacki sopot 2018

25 19 sierpnia 2018 (niedziela), godz Aktualność Camusa dlaczego nadal czytamy Obcego, Dżumę i Upadek? Debata z udziałem Marie-Thérèse Blondeau, Davida Camusa i Virginie Lupo. Prowadzenie: Maciej Kałuża Mówić o aktualności Camusa, to niemal zawsze decydować, który rys, które znaczenie jego twórczości uznać należy za kluczowe. Wybrać zaś, to niemal zawsze utracić z pola widzenia coś innego, być może równie cennego. Camus był myślicielem, pisarzem i dramaturgiem, który znakomicie realizował się w refleksji lapidarnej, wielokrotnie urzeka w jego rozważaniach krótka, przenikliwa fraza parler repare. To czasem jedno zdanie, dające do myślenia, zapisane w którymś z licznych notatników, do którego wraca się nieustannie, nadając nowe znaczenia. Absurd ma sens, o ile się na niego nie zgadzamy. Kim był Albert Camus? Człowiekiem walczącym w ruchu oporu z totalitaryzmem nazistowskim, oponentem stalinowskiego totalitaryzmu opartego na logice historycznej. Intelektualistą patrzącym z dystansem na kapitalizm, tworzący miraże wolności, i komunizm, odbierający godność ludzką w imię przyszłej abstrakcji. Przeciwnikiem kolonializmu i jednocześnie surowym krytykiem terroru niepodległościowego w wojnie algierskiej. Autorem esejów o sztuce, potrzebie rewitalizacji tragedii, prowadzącym spory z francuskimi modernistami, zarazem krytykowanym przez teoretyków marksistowskich. Badaczem postnietzscheańskiego nihilizmu i człowiekiem cierpliwie poszukującym z owego nihilizmu wyjścia; sięgającym lekko do tradycji helleńskiej i anarcho-syndykalistycznej. W kontekście polskim Camus to także pisarz, który zachwycił innego noblistę (znane są teksty Czesława Miłosza chwalące talent Camusa, zwłaszcza Upadek). W USA sprowokował do walki o jego dobre imię Tadeusza Różewicza. To także przyjaciel Czapskiego i Kultury paryskiej, surowy krytyk władz PRL-u po 1956 roku, artysta zaintrygowany Ślubem Gombrowicza. Wobec ogromnej różnorodności tematów, motywów i form (eseje, edytoriale, dramaty, powieści i niezliczone notatki) odpowiedź na pytanie, dlaczego właściwie Camus jest myślicielem nieustannie aktualnym wydaje się być ogromnym wyzwaniem. Być może jednak aktualność Camusa 22 23

26 wynika z faktu, że jego pełne troski pytania o sens życia człowieka z Mitu Syzyfa nadal pozostają otwarte? Że jego krytyka terroryzmu i ideologii z Człowieka zbuntowanego znajduje dziś, w świecie rosnących antagonizmów, coraz bardziej żyzny grunt pod refleksję i poszukiwanie owej miary, wieńczącej Człowieka zbuntowanego? Trudno również przejść obojętnie obok wyznania Tarrou z Dżumy: Wiem na pewno (tak, wiem wszystko o życiu, jak pan widzi), że każdy nosi w sobie dżumę, nikt bowiem, nie, nikt na świecie nie jest od niej wolny. I trzeba czuwać nad sobą nieustannie, żeby w chwili roztargnienia nie tchnąć dżumy w twarz drugiego człowieka i żeby go nie zakazić i nie popatrzyć z niepokojem na współczesną nam nietolerancję, ksenofobię i powracający rasizm. Sprostać pytaniu o aktualność Camusa będzie zdecydowanie łatwiej, gdy w labiryntach jego barwnego życiorysu, zainteresowań, motywów, mitów i symboli podróżować będziemy ze znakomitymi gośćmi debaty: Marie- -Thérèse Blondeau, badaczką o fenomenalnej wiedzy o Dżumie Camusa, Virginie Lupo, autorką prac o jego teatrze i niedawno wydanej, wnikliwej analizy nieukończonego Pierwszego człowieka, oraz Davidem Camusem, wydawcą, agentem literackim i wykładowcą literatury na Sorbonne-Nouvelle. Spotkanie poprowadzi Maciej Kałuża, filozof i etyk, zafascynowany od lat Człowiekiem zbuntowanym i Upadkiem Camusa. Maciej Kałuża Ne marche pas devant moi, je ne suivrai peut-être pas. Ne marche pas derrière moi, je ne te guiderai peut-être pas. Marche juste à côté de moi et sois mon ami. Nie idź przede mną, bo cię nie dogonię. Nie idź za mną, bo nie umiem prowadzić. Idź po prostu obok mnie i bądź moim przyjacielem. Albert Camus literacki sopot 2018

27 H/historia Co roku jednym z ważnych nurtów Literackiego Sopotu są rozmowy z autorami książek ukazujących różne aspekty polskiej historii. Tym razem chcemy się przyjrzeć temu, jak Historia przez duże h przegląda się w historiach pojedynczych ludzi i na odwrót. 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Z laureatem Nagrody Historycznej Polityki Jerzym Kochanowskim rozmawia Władysław Władyka Jerzy Kochanowski Ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując magisterium z historii (1984) na podstawie pracy Polskie organizacje policyjne w Warszawie w latach Po studiach w latach pracował w Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w Warszawie, a od 1988 roku jest pracownikiem Instytutu Historii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1991 roku obronił pracę doktorską Życie i działalność Ignacego Boernera , a w 2001 roku habilitował się na podstawie książki W polskiej niewoli. Niemieccy jeńcy wojenni w Polsce W 2012 roku otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. Jest autorem wielu książek i artykułów historycznych i popularnonaukowych, w tym nagrodzonej w tym roku Nagrodą Historyczną Polityki w kategorii prac naukowych i popularnonaukowych publikacji Rewolucja międzypaździernikowa. Polska , opowieści o zwykłych ludziach sprzed sześciu dekad, którzy pragnęli odrobiny normalności po latach terroru, i o tym, co nam dał Październik 56, a co potem na długie lata odebrała nam Polska Ludowa. Sopoteka (Sopot Centrum, II piętro), ul. Tadeusza Kościuszki 14 w Sopocie [fot. z archiwum autora] 24 25

28 Sopoteka (Sopot Centrum, II piętro), ul. Tadeusza Kościuszki 14 w Sopocie [fot. Mikołaj Starzyński] Sopoteka (Sopot Centrum, II piętro), ul. Tadeusza Kościuszki 14 w Sopocie [fot. z archiwum autora] 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Z Mikołajem Grynbergiem rozmawia Magdalena Kicińska Mikołaj Grynberg Fotograf i pisarz, z wykształcenia psycholog. Jego zdjęcia były prezentowane niemal na całym świecie. Autor albumów Dużo kobiet (2009), Auschwitz co ja tu robię? (2010) oraz Ocaleni z XX wieku (2012). Wydał zbiór rozmów Oskarżam Auschwitz. Opowieści rodzinne (2014) oraz tom opowiadań Rejwach (2016). Od lat zajmuje się problematyką i historią polskich Żydów w XX wieku. W całej swojej twórczości przyjmuje szczególną perspektywę dialogu, koncentrując się na spotkaniu z innymi, otwarciu na ich osobiste przeżycia i historie. W marcu tego roku wydał Księgę wyjścia, ponad dwadzieścia indywidualnych historii, które pomagają zrozumieć trudne emocje, jakie towarzyszyły decyzjom o wyjeździe lub pozostaniu w 1968 roku. 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Z Tomaszem Pindelem rozmawia Magdalena Kicińska Tomasz Pindel Tłumacz literatury hiszpańskojęzycznej, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego (Katedra Ameryki Łacińskiej w Instytucie Amerykanistyki i Studiów Polonijnych). Nagrodzony przez polski oddział Instytutu Cervantesa za przekład Noc jest dziewicą Jaime Bayly'ego, wyróżnienie jest przyznawane każdego roku za najlepsze tłumaczenie literatury hiszpańskojęzycznej. Za książkę Mario Vargas Llosa. Biografia uhonorowany został nagrodą Krakowska Książka Miesiąca Grudnia 2014 przyznawaną przez Śródmiejski Ośrodek Kultury w Krakowie. W lipcu tego roku wydał Za horyzont. Polaków latynoamerykańskie przygody, gdzie pokazuje różne oblicza polskiej emigracji do Ameryki Łacińskiej na przestrzeni ostatnich trzystu lat. literacki sopot 2018

29 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Z Elisabeth Åsbrink rozmawia Paweł Goźliński Elisabeth Åsbrink Reportażystka, dziennikarka i dramatopisarka, mieszkająca w Sztokholmie i Kopenhadze. W 2011 roku otrzymała prestiżową Nagrodę Augusta dla najlepszej książki non-fiction za W Lesie Wiedeńskim wciąż szumią drzewa, która została również nagrodzona w 2013 roku Danish-Swedish Cultural Foundation Culture Award, a w 2014 roku Nagrodą im. Ryszarda Kapuścińskiego. W 2012 roku debiutowała jako dramatopisarka sztuką Räls opartą m.in. na wywiadach z dziecięcymi uchodźcami z nazistowskich Niemiec. W 2016 roku jej trzecia książka reporterska Świat zaczyna się teraz została opublikowana jednocześnie w Szwecji, Danii i Norwegii, a potem wydana w 14 krajach, m.in. w USA, Wielkiej Brytanii, Australii, we Włoszech, Niemczech, Polsce i Francji. W sierpniu tego roku w Szwecji ukazał się jej czwarty reportaż, opowiadający o szwedzkiej historii, wyobrażeniach o sobie i autoiluzjach. 19 sierpnia 2018 (niedziela), godz Z Małgorzatą Szejnert rozmawia Magdalena Grzebałkowska Małgorzata Szejnert Dziennikarka, współzałożycielka Gazety Wyborczej" i przez prawie piętnaście lat szefowa działu reportażu w tym dzienniku, opiekunka i mentorka najwybitniejszych polskich reporterów młodego pokolenia Mariusza Szczygła, Wojciecha Tochmana, Jacka Hugo-Badera. Autorka wielu książek, m.in. Sława i infamia (rozmowa z prof. Bohdanem Korzeniewskim), Czarny ogród (2007), Wyspa klucz (2009), Dom żółwia. Zanzibar (2011), Śród żywych duchów (2012), My, właściciele Teksasu. Reportaże z PRL-u (2013) i Usypać góry. Historie z Polesia (2015). Laureatka Nagrody Mediów Publicznych CO- GITO, dwukrotna finalistka Nagrody Literackiej NIKE, była nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia, Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus i Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego. W tym roku wydała Wyspę węży, w której odkrywa kłopotliwy epizod II wojny światowej: obóz odosobnienia dla polskich oficerów prowadzony przez polskie władze wojskowe. Scena Kameralna Teatru Wybrzeże, ul. Bohaterów Monte Cassino 30 w Sopocie [fot. Eva Tedesjo] Scena Kameralna Teatru Wybrzeże, ul. Bohaterów Monte Cassino 30 w Sopocie [fot. Bogna Kociumbas] 26 27

30 Alain Mabanckou Papryczka przeł. Jacek Giszczak Wydawnictwo Karakter Pensjonariusze, którzy nie potrafili wyrecytować z pamięci ostatniego przemówienia prezydenta, zwykle w niedzielę zamiatali dziedziniec. Ale Dieudonné Ngulmumako mógł wręczyć miotłę każdemu, kto nie spuścił wzroku w obecności członków personelu czy partii. Zamykał delikwentów w owym lokalu rewolucji, który stał się lochem, by za ciężkimi metalowymi drzwiami z niewielkim otworem, przez który podawano zepsute jedzenie, wpoić im reguły obowiązujące pionierów naukowo-socjalistycznej rewolucji. Ci więźniowie rewolucji w odróżnieniu od prawych, zdyscyplinowanych i posłusznych pionierów rewolucji musieli bez przerwy słuchać beczącego głosu prezydenta republiki, gdyż rząd wyposażył w radiomagnetofony takie instytucje jak nasz sierociniec, podlegający teraz Ministerstwu Rodziny i Dziecka. * W sierocińcu przebywało trzystu trzech wychowanków, w istocie była to raczej grupa złożona z trzystu trzech papug powtarzających formułki, których użyteczności na razie nie potrafiliśmy dostrzec. Tylko to mieliśmy do roboty: uczyć się na pamięć rzeczy, które, jak nam mówiono, bardzo się nam przydadzą, gdy chłopcom policzki obsypie zarost, dziewczętom zaś urosną piersi ciężkie jak dojrzałe papaje, a ich tyłki zaczną przyprawiać mężczyzn o zawroty głowy. Jestem pewien, że to strach, by nie zostać więźniami rewolucji, kazał nam zawsze pamiętać, że nasz kraj leży po obu stronach równika, że jego powierzchnia wynosi trzysta czterdzieści dwa tysiące kilometrów kwadratowych, że sąsiadują z nami takie państwa, jak Gabon, Angola, Kamerun, Republika Środkowoafrykańska i Zair, z którym dzielimy rzekę Kongo. Musieliśmy też pamiętać, że przed przybyciem hiszpańskich kolonizatorów i naszą chrystianizacją te ościenne kraje tworzyły wraz z naszym rozległe terytorium, Królestwo Konga, i że naszą pramatką była dzielna i pełna zapału kobieta o imieniu Nzinga, matka trojga dzieci, dwóch chłopców bliźniaków i córki. literacki sopot 2018

31 Wraz z nastaniem rewolucji szybko zmieniłem front i na lekcjach wychowania obywatelskiego bez zająknięcia recytowałem przemówienia prezydenta republiki. Członkowie partii, którzy nas odwiedzali, chwalili mnie, a Dieudonné Ngulmumako sadzał mnie w pierwszej ławce i kazał podnosić palec, by zadać takie czy inne pytanie, które sam przygotował i które tak naprawdę było hymnem na cześć dyrektora prowadzącego wychowanków drogą rewolucji. Byłem niezrównany, zwłaszcza gdy musiałem wyrecytować pamiętne wystąpienie, w którym prezydent składał hołd ludziom pracy, przede wszystkim kobietom naszego kraju. Stwierdził wówczas: Gdy wstaje dzień, już są na stanowisku, razem ze swymi dziećmi, nawet maleńkimi. Przekształcają naturę, tworzą, zwiększają produkcję. Część mężczyzn również się trudzi i wszyscy mieszkańcy stolicy są tak naprawdę częścią biednego wiejskiego ludu, stanowiącego najważniejszą warstwę naszego społeczeństwa. Uświadomiłem sobie, że istnieje wielka różnica między tym, czego chcę, a tym, co mogę uzyskać, między tym, co mówię, a tym, co tak naprawdę w rzeczywistości robię. Uświadomiłem sobie i coraz częściej to sobie uświadamiam, że może istnieć rozziew między dyrektywami a ich wykonaniem, teorią a praktyką. Co rozumieliśmy z tych górnolotnych słów i z wypowiedzi, jakimi raczył nas dyrektor, zgrabnie mieszając własne słowa z monologami prezydenta republiki? Teraz wiedziałem, jak mu się przypodobać. Wystarczyło zadeklamować jego ostatni artykuł wstępny z Pobudki Pioniera, by się natychmiast uśmiechnął, kiwał głową przez cały czas recytacji i podarował mi długopis BiC, co samo w sobie było niezwykłym wydarzeniem, bo wszyscy wiedzieli, że nie ma serca na dłoni

32 Nogaś na plaży Sopocka plaża przy Teatrze na Plaży i Klubie Atelier stanowi wyjątkową scenografię rozmów, a Michał Nogaś jako prowadzący jeszcze tę wyjątkowość potęguje. W razie niepogody spotkania zostaną przeniesione do Klubu Atelier. 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Z Olgą Tokarczuk rozmawia Michał Nogaś [fot. Łukasz Giza] Olga Tokarczuk Pisarka, absolwentka psychologii na Uniwersytecie Warszawskim. Autorka powieści Podróż ludzi Księgi (1993), E. E. (1995), Prawiek i inne czasy (1996), Dom dzienny, dom nocny (1998), Ostatnie historie (2004), Anna In w grobowcach świata (2006), Bieguni (2007), Prowadź swój pług przez kości umarłych (2009), Księgi Jakubowe (2014), zbiorów opowiadań Szafa (1998) i Gra na wielu bębenkach (2001) oraz eseju Lalka i perła (2000), poświęconego powieści Bolesława Prusa Lalka i zbioru felietonów Moment niedźwiedzia (2012). Laureatka wielu nagród, w tym m.in. Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1997), Paszportu Polityki (1997), Nagrody Kulturalnej Śląska (2003), Nagrody Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. Samuela Bogumiła Lindego (2008) oraz Uznamskiej Nagrody Literackiej (2012). Czterokrotnie nominowana do Nagrody Literackiej Nike, którą otrzymała w 2008 roku za powieść Bieguni. Za Dom dzienny, dom nocny otrzymała prestiżową nagrodę Brücke Berlin (2002) i była nominowana do International IMPAC Dublin Literary Award (2004). W tym roku otrzymała Man Booker International Prize za Biegunów. literacki sopot 2018

33 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Z Marcinem Wichą rozmawia Michał Nogaś Marcin Wicha Grafik. Projektował (i projektuje) okładki, plakaty i znaki graficzne. Jego teksty ukazywały się m.in. w Autoportrecie, Literaturze na Świecie i Tygodniku Powszechnym. Przez kilka lat publikował cotygodniowe rysunkowe komentarze w Tygodniku Powszechnym. Współpracuje z Gazetą Wyborczą i Charakterami. Otrzymał Paszport Polityki oraz nominacje do Nagrody Literackiej NIKE, Nagrody Literackiej GDYNIA oraz Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza za książkę Rzeczy, których nie wyrzuciłem. Wydał kilka książek dla dzieci. [fot. Paweł Krzywicki] 18 sierpnia 2018 (sobota), godz Z Jarosławem Kamińskim rozmawia Michał Nogaś Jarosław Kamiński Pisarz, scenarzysta i dramaturg. Jego najnowszą powieść Tylko Lola wielu recenzentów, w tym tygodnik Polityka, uznało za najlepszą polską książkę 2017 roku. Jest współscenarzystą serialu HBO Pakt 2 (reż. L. Dawid) i trzeciego sezonu serialu HBO Bez tajemnic (reż. A. Holland i K. Adamik). Film krótkometrażowy 3xLove (reż. O. Chajdas) z jego scenariuszem zdobył wiele nagród na międzynarodowych festiwalach, m.in. na Los Angeles Independent Film Festival Award 2016 i na Festiwalu Oddalenia 2016 w Dublinie. Jako Wielebny Kamiński autor opublikował zbiór radykalnych esejów kazań Jak nie dać się ogłupić (pierwsza e-książka sprzedawana w polskim internecie). Jego sztuki, m.in. Szczęśliwego Nowego 67, Proces Johnnego D. i Selekcja, były publikowane i nagradzane, a także wystawiane lub prezentowane w formie czytań w wielu teatrach w Polsce. Pisał również eseje, m.in. do pisma sieciowego dwutygodnik.com. Obecnie pracuje nad nowymi projektami filmowymi Rafaela Lewandowskiego (reżysera nagradzanego filmu Kret) oraz Grzegorza Packa. [fot. A. Georgiew] 30 31

34 19 sierpnia 2018 (niedziela), godz Z Klementyną Suchanow rozmawia Michał Nogaś Klementyna Suchanow Pisarka, redaktorka, tłumaczka. Od lat zajmuje się badaniem życia i twórczości Witolda Gombrowicza oraz historii i literatury Ameryki Łacińskiej. Autorka Argentyńskich przygód Gombrowicza (2005) i Królowej Karaibów (2013). W 2017 ukazała się jej biografia Gombrowicz. Ja, Geniusz, za którą otrzymała nominację do Nagrody Literackiej NIKE. [fot. z archiwum autorki] Le véritable voyage de découverte ne consiste pas à chercher de nouveaux paysages, mais à avoir de nouveaux yeux. Prawdziwa podróż odkrywcza nie polega na poszukiwaniu nowych lądów, lecz na nowym spojrzeniu. Marcel Proust literacki sopot 2018

35 Portrety Biografie to zawsze fascynujący temat. Zapraszamy na cykl spotkań poświęconych ciekawym biografiom, które ukazały się w ostatnim czasie. 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Z Andrzejem Franaszkiem o książce Herbert. Biografia rozmawia Wojciech Bonowicz Andrzej Franaszek Krytyk literacki, wykładowca Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, członek redakcji Tygodnika Powszechnego. W 2011 roku opublikował książkę Miłosz. Biografia, za którą otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich, Nagrodę im. Kazimierza Wyki, Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz NIKE Czytelników Gazety Wyborczej. Jest także autorem prac Ciemne źródło. Esej o cierpieniu w twórczości Zbigniewa Herberta oraz Przepustka z piekła. 44 szkice o literaturze i przygodach duszy. W 2018 roku wydał dwutomową publikację Herbert. Biografia, pasjonującą wielowątkową opowieść o jednym z najwybitniejszych polskich twórców dwudziestego wieku, a także o epoce, która go kształtowała i inspirowała. Państwowa Galeria Sztuki, Plac Zdrojowy 2 w Sopocie [fot. Tomasz Wiech] 32 33

36 Sopoteka (Sopot Centrum, II piętro), ul. Tadeusza Kościuszki 14 w Sopocie [fot. z archiwum autora] Scena Kameralna Teatru Wybrzeże, ul. Bohaterów Monte Cassino 30 w Sopocie [fot. Maciej Zienkiewicz] 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Z Remigiuszem Grzelą o książce Podwójne życie reporterki. Fallaci. Torańska rozmawia Dagny Kurdwanowska Remigiusz Grzela Dziennikarz, pisarz, dramaturg, wykładowca. Autor powieści Bądź moim Bogiem i Złodzieje koni, książek reporterskich Bagaże Franza K., czyli podróż, której nigdy nie było i Wybór Ireny, zbiorów wywiadów Rozum spokorniał, Hotel Europa, Wolne, Obecność, a także wywiadów-rzek, m.in. Spełniony. Marian Kociniak, To, co najważniejsze. Irena Jun i Stanisław Brudny, Krafftówna w krainie czarów. Nominowany do nagród Grand Press, im. Barbary N. Łopieńskiej, Nagrody Newsweeka im. Teresy Torańskiej. Był kierownikiem literackim Teatru Na Woli w Warszawie, współpracował i współpracuje ze stołecznymi teatrami Wytwórnia, Studio, Polonia Krystyny Jandy, Teatrem Żydowskim. Jesienią zeszłego roku wydał Podwójne życie reporterki. Fallaci. Torańska, głęboki portret dwóch wybitnych dziennikarek. 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Z Katarzyną Surmiak-Domańską o książce Kieślowski. Zbliżenie rozmawia Dorota Karaś Katarzyna Surmiak-Domańska Reporterka, z wykształcenia romanistka. Od lat związana z Gazetą Wyborczą, głównie z magazynem Duży Format. Współpracuje jako tutorka i wykładowczyni z Polską Szkołą Reportażu przy Instytucie Reportażu. Napisała m.in. dwie książki non-fiction, obie nominowane do Nagrody Literackiej NIKE. W 2012 roku ukazało się Mokradełko portret Halszki Opfer, autorki głośnego Katotaty; a w 2015 Ku Klux Klan: Tu mieszka miłość opowieść o podróży do siedziby Klanu na południu USA. W tym roku wychodzi pierwsza w jej dorobku biografia Kieślowski. Zbliżenie. literacki sopot 2018

37 18 sierpnia 2018 (sobota), godz Z Anną Bikont o książce Sendlerowa. W ukryciu rozmawia Szymon Łucyk Anna Bikont Dziennikarka i pisarka, z wykształcenia psycholożka. Od pierwszego do ostatniego numeru ( ) pracowała w zespole Tygodnika Mazowsze, pisma podziemnej Solidarności, współtworzyła Gazetę Wyborczą, z którą związana jest do dzisiaj. Jej książka My z Jedwabnego otrzymała m.in. Nagrodę Historyczną Polityki oraz European Book Prize. Wydanie amerykańskie znalazło się na liście stu najważniejszych książek 2016 roku według New York Timesa i zostało nagrodzone National Jewish Book Award. Wraz z Joanną Szczęsną napisała wyróżnioną Wielką Nagrodą Fundacji Kultury książkę Lawina i kamienie. Pisarze wobec komunizmu oraz Pamiątkowe rupiecie. Biografia Wisławy Szymborskiej. Za swoją ostatnią książkę Sendlerowa. W ukryciu otrzymała Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego oraz nominację do Nagrody Literackiej NIKE. Jesienią ukaże się jej kolejna książka, pisana wspólnie z Heleną Łuczywo biografia Jacka Kuronia zatytułowana Jacek. Sopoteka (Sopot Centrum, II piętro), ul. Tadeusza Kościuszki 14 w Sopocie [fot. Mateusz Skwarczek/ Agencja Gazeta] Le premier instrument du génie d un peuple, c est sa langue. Pierwszym narzędziem geniuszu ludzkości jest jej język. Stendhal 34 35

38 Spotkanie z najsławniejszą zakładniczką świata Íngrid Betancourt Państwowa Galeria Sztuki, Plac Zdrojowy 2 w Sopocie [fot. z archiwum autorki] 19 sierpnia 2018 (niedziela), godz Z Íngrid Betancourt rozmawia Tomasz Pindel Íngrid Betancourt Kolumbijsko-francuska działaczka polityczna i aktywistka na rzecz praw człowieka, znana z walki z korupcją, niesprawiedliwością społeczną i handlem narkotykami. Pochodzi ze znanej kolumbijskiej rodziny politycznej: jej ojciec był ministrem edukacji, a matka senatorką. Jako dziecko spędziła wiele lat za granicą, głównie we Francji, gdzie jej ojciec pełnił funkcję ambasadora Kolumbii przy UNESCO. Studiowała w prestiżowym Instytucie Nauk Politycznych w Paryżu. Po powrocie do Kolumbii rozpoczęła karierę polityczną. W 1994 roku została wybrana do kolumbijskiego parlamentu, a 4 lata później założyła własną partię Oxígeno Verde. W tym samym roku zdobyła mandat senatorski. W 2002 roku podjęła decyzję o starcie w wyborach prezydenckich. 23 lutego tego roku podczas kampanii prezydenckiej została uprowadzona i przetrzymywana jako zakładniczka przez grupę rewolucyjną FARC. Została uwolniona 2 lipca 2008 roku w wyniku operacji przeprowadzonej przez kolumbijski wywiad i wojsko. Otrzymała wiele międzynarodowych nagród, m.in. hiszpańską Nagrodę Księcia Asturii. W 2010 roku wydała książkę Każde milczenie ma kres, w której opisuje swoje doświadczenia w kolumbijskiej dżungli. literacki sopot 2018

39 Varia 6 sierpnia 2018 (czwartek), godz Z Natalią Fiedorczuk rozmawia Dorota Karaś Teatr BOTO, ul. Bohaterów Monte Cassino 54B w Sopocie Natalia Fiedorczuk Z zawodu psychopedagożka, kompozytorka, wokalistka i publicystka. Pracuje jako animatorka kultury, zajmuje się aktywizacją obywatelską w społecznościach lokalnych. Pisała o muzyce, internecie, estetyce i mieszkalnictwie. Laureatka Paszportu Polityki za debiut prozatorski Jak pokochać centra handlowe (2016). W tym roku miała premierę jej kolejna powieść Ulga, przenikliwy portret współczesnych trzydziestolatków. 19 sierpnia 2018 (niedziela), godz Z Zygmuntem Miłoszewskim rozmawia Łukasz Wojtusik Zygmunt Miłoszewski Pisarz, dziennikarz, współautor scenariuszy filmowych i telewizyjnych. Karierę dziennikarską rozpoczął w Super Expressie, gdzie zajmował się głównie sprawozdaniami z procesów sądowych. Wtedy po raz pierwszy zetknął się z polską sceną kryminalną uczestniczył w procesach, czytał akta sądowe i protokoły zeznań. Współpracował również z gazetą Metropol, a od 2003 roku z magazynem Newsweek. Zadebiutował jako pisarz w 2004 roku na łamach Polityki nadesłał opowiadanie zatytułowane Historia portfela w ramach konkursu literackiego. Rok później ukazała się jego pierwsza książka Domofon horror osadzony na warszawskim Bródnie. Sławę przyniosła mu trylogia kryminalna z Teodorem Szackim, w ramach której ukazały się powieści Uwikłanie, Ziarno prawdy i Gniew. Wydał również powieść sensacyjną Bezcenny, nietypową komedię romantyczną z elementami fantastyki Jak zawsze, książkę dla dzieci Góry Żmijowe oraz zbiory opowiadań 2012, 7 grzechów głównych oraz Zachcianki. Dziesięć zmysłowych opowieści. [fot. Ola Olejnik] Scena Kameralna Teatru Wybrzeże ul. Bohaterów Monte Cassino 30 w Sopocie [fot. Maksymilian Rigamonti] 36 37

40 Scena Kameralna Teatru Wybrzeże ul. Bohaterów Monte Cassino 30 w Sopocie [fot. z archiwum wydawnictwa Krytyki Politycznej] 19 sierpnia 2018 (niedziela), godz Z Andą Rottenberg rozmawia Remigiusz Grzela Anda Rottenberg Absolwentka historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka licznych wystaw, m.in. Rzeźba w ogrodzie (1988), Gdzie jest brat twój, Abel? (1995), Warszawa-Moskwa (2004), Obok. Tysiąc lat historii w sztuce (2011), Postęp i higiena (2014) oraz książek, m.in. Sztuka w Polsce (2006), Przeciąg. Teksty o sztuce polskiej lat 80. (2009), autobiografii Proszę bardzo (2009) i wywiadu-rzeki (wraz z Dorotą Jarecką) Rottenberg. Już trudno (2014). Prowadzi dział kultura w magazynie Vogue Polska. W tym roku Wydawnictwo Krytyki Politycznej wydało jej książkę Berlińska depresja. Dziennik, zapis rocznego pobytu autorki w Berlinie. Si la femme a le droit de monter sur l'échafaud, elle doit avoir également celui de monter à la tribune. Jeśli kobiety mają prawo wstępowania na szafot, to powinny też mieć prawo wstępowania na trybunę polityczną. Olimpia de Gouges literacki sopot 2018

41 Wydarzenie towarzyszące sierpnia 2018, Jerzy Giedroyc i jego dzieło. Dorobek biblioteki Kultury wystawa Państwowa Galeria Sztuki, Plac Zdrojowy 2 w Sopocie Wystawa prezentuje ponad pół wieku działalności Instytutu Literackiego, sylwetki twórców i dorobek wydawniczy paryskiej Kultury. Kultura pragnie uprzytomnić czytelnikom polskim, którzy wybrawszy emigrację polityczną znaleźli się poza granicami kraju ojczystego, że krąg kulturalny, w którym żyją, nie jest kręgiem wymarłym. Kultura pragnie dotrzeć do czytelników polskich w kraju i wzmóc w nich wiarę, że wartości, które są im bliskie, nie zawaliły się jeszcze pod obuchem nagiej siły. Kultura chce szukać w świecie cywilizacji zachodniej tej woli życia, bez której Europejczyk umrze, tak jak umarły niegdyś kierownicze warstwy dawnych imperiów

42 Klub Atelier, al. Mamuszki 2 w Sopocie sierpnia 2018 (czwartek piątek), MorskiE-czytanie Dwudniowa okazja do zaprzyjaźnienia się z e-bookami oraz czytnikami. Biblioteka Sopocka oraz firmy PocketBook i Legimi zapraszają do dedykowanej strefy relaksu, mieszczącej się w pobliżu Klubu Atelier, w której udostępnione będą bezpłatnie wodoodporne czytniki PocketBook Aqua 2 oraz elektroniczne książki z oferty Legimi. Wśród dostępnych pozycji nie zabraknie literatury francuskiej, której poświęcona jest tegoroczna edycja Literackiego Sopotu. Gospodarze podpowiedzą, jak korzystać z czytników oraz zasobów Legimi, pomogą wybrać interesującą lekturę, a także pozwolą na chwilę odpocząć i delektować się e-przygodą. Nie zabraknie niespodzianek i atrakcji. Będzie można m.in. wziąć udział w konkursie i zawalczyć o lazurowe cuda PocketBook, a także pakiety dostępowe Legimi bez limitu. Odwiedzający będą też mieli okazję spotkać się z jednym z gości Literackiego Sopotu. Teatr BOTO, ul. Bohaterów Monte Cassino 54B w Sopocie [fot. z archiwum autorki] 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Z Mary Lou Longworth rozmawia Patrycja Wanat Mary Lou Longworth Kanadyjska pisarka, od ponad 20 lat mieszka wraz z mężem i córką w Aix- -en-provence we Francji. Pisała o tym regionie m.in. dla Washington Post, Timesa i Independent. Jest autorką dwujęzycznego zbioru esejów Une Américaine en Provence, wydanego przez La Martinière w 2004 roku. Czas spędza w Aix, gdzie pisze, oraz w Paryżu, gdzie prowadzi kursy pisarstwa na New York University. Największą popularnością cieszy się jej seria Verlaque i Bonnet na tropie wydawana przez wydawnictwo Penguin. Akcja wszystkich książek w tej serii osadzona jest w Aix-en-Provence lub okolicach. W Polsce ukazały się jej dwie pierwsze powieści: Śmierć w Château Bremont oraz Morderstwo przy Rue Dumas. literacki sopot 2018

43 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Spotkanie wokół Opowiastek przyrodniczych Teatr BOTO, ul. Bohaterów Monte Cassino 54B w Sopocie Jules a Renarda z udziałem Jean-François Martina i Jana Marii Kłoczowskiego. Prowadzenie: Dorota Hartwich Opowiastki przyrodnicze Jules a Renarda ( ) to dowcipny, a zarazem poetycki portret otaczającej nas fauny i flory. Renard jest pisarzem o szczególnym spojrzeniu, czułym sercu i wyrafinowanym poczuciu humoru, tworzącym obrazy żywe, dziwaczne i wysmakowane. Obserwuje świat z życzliwością, niekiedy z ironią, zawsze zaś z dobrocią. Równie wyostrzony zmysł obserwacji przebija z rysunków Jean-François Martina. Przedstawiając na ilustracjach duże i małe zwierzęta, o których opowiada Renard, Martin dzieli się z nami własnym światem wyobraźni wzruszającym i śmiesznym, nostalgicznym i poetyckim Jean-François Martin Wybitny francuski ilustrator, nagrodzony wieloma nagrodami, m.in. Oskarem ilustratorów Bologna Ragazzi Award za Bajki Ezopa. W Polsce ilustrowane przez niego Bajki Ezopa i Wynalazca ukazały się nakładem Wydawnictwa Format. W sierpniu tego roku ukaże się polskie wydanie Opowiastek przyrodniczych, przepięknego dzieła o naturze, pełnego szacunku i czułości do świata zwierząt i roślin. Jan Maria Kłoczowski Tłumacz z języka francuskiego, redaktor, poeta, członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Przełożył około 40 książek oraz wiele esejów i artykułów m.in. dla Zeszytów Literackich, Przeglądu Politycznego i Kontekstów. W jego translatorskim dorobku znalazły się dzieła Marguerite Yourcenar, Emila Ciorana, Tzvetana Todorova, Alaina Besançona i Patricka Deville a. W roku 2017 został odznaczony francuskim Orderem Sztuki i Literatury (stopień oficera). [fot. Luca Grappi] [fot. z archiwum autora] 40 41

44 Biblioteka Grand Hotelu, ul. Powstańców Warszawy 12/14 w Sopocie 19 sierpnia 2018 (niedziela), godz Z Markiem Petitem rozmawia Bénédicte Mezeix Marc Petit Jest właścicielem sopockiej restauracji Cyrano & Roxane, serwującej tradycyjne dania i wina z południa Francji. Pochodzi z Gaskonii, ale kilka lat temu zdecydował, że jego domem będzie Polska. W 2014 roku pod pseudonimem Marc de Gascogne wydał książkę Gaskończyk w kraju Solidarności, pełną humoru i wnikliwych spostrzeżeń opowieść o spotkaniu dwóch kultur. [fot. z archiwum autora] Les mots ne se fanent que quand on les imprime. Słowa więdną tylko wtedy, gdy są drukowane. André Gide literacki sopot 2018

45 Literacki muzyczny 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Francuski Nieformalny Festiwal Piosenki Aktorskiej Teatr BOTO, ul. Bohaterów Monte Cassino 54B w Sopocie (ogródek) Podczas wieczoru usłyszymy aktorów scen trójmiejskich (m.in. Teatru Wybrzeże w Gdańsku i Teatru Muzycznego w Gdyni) wykonujących francuskie piosenki przetłumaczone na język polski, a także polskie piosenki przetłumaczone na język francuski. Aktorom towarzyszyć będą muzycy, którzy przygotowali aranżacje specjalnie na ten wieczór. Wystąpią: Adam Nalepa, Aleksandra Derda, Joanna Pasternak, Magdalena Smuk, Agnieszka Rassalska, Anna Kociarz, Maciej Konopinski, Marek Tynda, Sylwia Góra-Weber, Adam Turczyk Akompaniament i aranżacje: Marcin Mirowski piano, Irek Wojtczak piano, Lukas Sasko gitara, Andrzej Zyga Zygzuła bas, Cygi Kondratowicz perkusja, Zofia Łodygowska wiolonczela, Tomasz Kulisiewicz skrzypce. Prowadzenie: Tomasz Weber 42 43

46 Édouard Louis Historia przemocy przeł. Joanna Polachowska Wydawnictwo Pauza Powiedział mi, że jest Kabylem i że jego ojciec przyjechał do Francji na początku lat sześćdziesiątych, jakieś dwadzieścia lat przed urodzeniem Redy, który w chwili naszego spotkania pewnie miał trochę ponad trzydziestkę. Jego ojciec musiał zamieszkać w ośrodku dla imigrantów na północnym przedmieściu Paryża, w jakiej konkretnie miejscowości już nie pamiętam, mając wszystkiego kilka ubrań na grzbiecie i garść przedmiotów upchanych w małej walizce, nie dlatego, że nic nie miał, nawet jeśli miał nie za wiele, ale dlatego, że nie wolno było wprowadzić się z większym dobytkiem, zupełnie jakby w parze z biedą szedł wymóg wyglądania na biedaka. Zaczął o tym mówić, gdy weszliśmy do mojego domu, ale dopiero później, gdy leżeliśmy już w łóżku, a ja prosiłem go, żeby opowiedział mi więcej o sobie, o swoim życiu, kontynuował rodzinną historię. Oparł głowę na moim torsie i mówił. Słuchałem go. Przesuwałem palcami po jego skórze i słuchałem. Żeby uciec, jego ojciec musiał przemierzyć całą Kabylię. Szedł przez wiele dni, samotnie. Nie chciał wyruszyć z innymi. Przemierzał pustynne tereny, sypiał na piasku i na ziemi, ukrywał się w zaroślach krzewów i skarlałych drzew. Powiedziałem Clarze, że musiał być człowiekiem, który przez całe życie marzył o wyjeździe, o ucieczce. Jego ojciec. Banalne marzenie, ale jest wiele banalnych rzeczy, które wyzwalają. Być może chciał znaleźć się w miejscu, gdzie nie miał przyjaciół ani rodziny, ani przeszłości, tak właśnie było ze mną, kiedy po raz pierwszy wyjechałem do miasta, ja, który nie powinienem być sam, który nie potrafię być sam. Oczywiście wiem, że to naiwne, że byłem naiwny, ale teraz wiem również, że naiwność jest warunkiem ucieczki. Że bez naiwności się nie ucieknie. Clara słuchała moich dywagacji i wtrącała swoje uwagi. Musiał myśleć, że wyjeżdżając, uwolni się od swojej przeszłości, że bez przeszłości, bez historii, a więc i bez poczucia wstydu będzie mógł zachowywać się swobodnie, przybierać wszelkie pozy, do których potajemnie się tęskni, lecz się przed nimi powstrzymuje, pozwalać sobie na wszelkie szaleństwa, o których po cichu się marzy, lecz literacki sopot 2018

47 się je tłumi, zmienić kolor włosów, poruszać się inaczej, śmiać się inaczej, zrobić sobie tatuaż, wszystkie te szaleństwa, których nie dopuszcza się do głosu w obawie, że zostanie się przywołanym do porządku w stylu: Za kogo ty się uważasz, w co ty się bawisz, to nie ty, zmieniłeś się nie do poznania. Tak więc chodziło nawet o najbardziej trywialne rzeczy. Sposób mówienia, ubierania się, przedstawiania. Reda powiedział, że jego ojciec przyjechał za pracą, lecz jedno drugiemu nie przeczy. I wyjeżdżał także, żeby ocalić przeszłość. W tej ucieczce musiał dostrzegać okazję nie tylko wsparcia syna, którego zamierzał mieć i rzeczywiście będzie miał, nie tylko zmiany swojej obecnej sytuacji, bo dla niego było za późno, już za późno mówił sobie, lecz musiało mu chodzić także o możliwość wymyślenia na nowo nie tyle własnej teraźniejszości, bo na to było już za późno, ale przeszłości. Wykorzystania tego, co potem, by nadać sens temu, co przedtem, kontemplowania sukcesu syna, by jak w ostatnim rozpaczliwym geście ujrzeć w nim wynik starań całego swojego życia, a tym samym uwierzyć, że wszystko, co zrobił, co przeżył, co znosił, czego doświadczył, nie poszło na marne, że to wszystko służyło jednemu celowi, wszystko miało sens, i to sens zamierzony, pożądany, oczekiwany, wykalkulowany, że nic nie działo się bez przyczyny, a wszystkie jego cierpienia i porażki były inwestycjami i poświęceniami poniesionymi dla przyszłości. Przeszłość to jedyna rzecz, którą można zmienić, i jestem pewny, że ojciec Redy mniej się bał przyszłości niż przeszłości

48 Literacki filmowy Klubokawiarnia Dwie Zmiany, ul. Bohaterów Monte Cassino 31 w Sopocie 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Projekcja filmu Do zobaczenia w zaświatach Reżyseria: Albert Dupontel, Francja/Kanada 2017, 117 min. Ekranizacja epickiej powieści Pierre a Lemaitre a uhonorowanej Nagrodą Goncourtów. Listopad Kilka dni przed zawieszeniem broni Edward Péricourt, obiecujący artysta i syn milionera, ratuje życie skromnego urzędnika Alberta Maillarda. Swój wyczyn przypłaca straszliwym okaleczeniem. Obaj mężczyźni wcześniej nie mieli ze sobą nic wspólnego poza wojną, jednak bezsensowny rozkaz ataku wydany przez porucznika Pradelle a na zawsze splata ich losy. Jako weterani Edward i Albert szybko pojmują, że dla powojennej Francji są tylko kłopotem. Kiedy wydaje się, że obaj mężczyźni są już straceni dla świata, a triumfatorem będzie Pradelle, który ma zamiar zbić fortunę na zwłokach ofiar wojennych, przyjaciele wpadają na pomysł, który pozwoli im odwrócić kartę i wyrównać rachunki z ojczyzną. Film zdobył wiele nagród, w tym pięć Cezarów. literacki sopot 2018

49 18 sierpnia 2018 (sobota), godz Projekcja filmu Zwykli kochankowie Klubokawiarnia Dwie Zmiany, ul. Bohaterów Monte Cassino 31 w Sopocie Reżyseria: Philippe Garrel, Francja 2005, 183 min. Prelekcja: Paulina Kwiatkowska Jest rok Młody poeta François włącza się w studencką rewolucję, przy okazji realizując hipisowskie ideały. Pewnego dnia spotyka Lillie. W tle kameralnej historii miłosnej rozgrywa się wielka polityka, a rewolucja stopniowo chyli się ku upadkowi. Paulina Kwiatkowska Adiunktka w Instytucie Kultury Polskiej UW, kierowniczka Zakładu Filmu i Kultury Wizualnej i redaktorka naczelna kwartalnika Pleograf. Zajmuje się teorią obrazu filmowego i historią kina (przede wszystkim modernistycznego). Autorka książki Somatografia. Ciało w obrazie filmowym; współredaktorka monografii Nie chcę spać sam. Kino Tsai Ming-Lianga, Spojrzenie Antonioniego, Sztuka w kinie dokumentalnym, Nowa Kinofilia: przestrzenie i afekty i podręcznika akademickiego Antropologia kultury wizualnej; redaktorka i tłumaczka książki Kai Silverman i Haruna Farockiego Rozmowy o Godardzie. Współautorka i współredaktorka książek Kultura wizualna w Polsce. Fragmenty i Kultura wizualna w Polsce. Spojrzenia. Publikuje m.in. w Kwartalniku Filmowym. Stypendystka Bogliasco Foundation (wiosna 2016) i Fondation Maison des Sciences de l Homme (wiosna 2018). 19 sierpnia 2018 (niedziela), godz Projekcja filmu Zazie w metrze Teatr BOTO, ul. Bohaterów Monte Cassino 54B w Sopocie Reżyseria: Louis Malle, Francja/Włochy 1960, 89 min. Prelekcja: Paulina Kwiatkowska Adaptacja najbardziej znanej powieści Raymonda Queneau. Zazie (Catherine Demongeot) przyjeżdża z matką i jej kolejnym kochankiem do Paryża, gdzie trafia pod opiekę wuja Gabriela (Philippe Noiret). Dziewczynka za wszelką cenę chce zobaczyć metro, ale jest nieczynne z powodu strajku. Oglądamy więc zabawne perypetie Zazie z pogranicza jawy i dziecięcej fantazji

50 Wydarzenie towarzyszące Multikino w Sopocie Wydarzenie biletowane 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Projekcja filmu Niezwykła podróż fakira Reżyseria: Ken Scott, Francja/Indie 2018, 92 min. Adaptacja międzynarodowego bestsellera Romaina Puértolasa, przełożonego na 37 języków. Po śmierci matki dorastający na ulicach Radżastanu młody fakir Aja opuszcza Indie i wyrusza do Francji, aby znaleźć ojca, którego nigdy nie poznał. Kiedy dociera do Paryża, nic nie idzie zgodnie z planem. Niespodziewany wypadek sprawia, że trafia na przedmieścia miasta do znanego sklepu meblowego. Tu poznaje i zakochuje się w Marie. Jego nadzieje na miłość rozwiewają się, kiedy w wyniku szalonego zbiegu okoliczności utknie w szafie i wyruszy w podróż przez Europę. Czy spryt, humor i odrobina magii pozwolą mu wrócić do Paryża, aby znów spotkać Marie oraz odkryć tożsamość ojca? literacki sopot 2018

51 Literacki teatralny 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Czytanie performatywne Błagających Bastiena Fourniera reżyseria: Radosław B. Maciąg czytają: Ewa Jendrzejewska Musiał, Katarzyna Kaźmierczak, Anna Kociarz, Jakub Mróz, Jacek Labijak, Jakub Nosiadek, Adam Turczyk Pracownia malarska Marka Okrassy, ul. Podjazd 2/2 (wejście od ulicy Kolejowej dawna piekarnia Społem) Bastien Fournier Autor powieści i sztuk teatralnych. Pochodzi ze Szwajcarii, ale studia ukończył na paryskiej Sorbonie na Wydziale Literatury Klasycznej. W 2000 roku za swoją pierwszą sztukę I będziesz szczęśliwa otrzymał Międzynarodową Nagrodę Młodych Autorów. Jest zdobywcą licznych nagród oraz stypendiów za swoją działalność literacką. 17 sierpnia 2018 (sobota), godz Czytanie performatywne Zachodu Rémiego de Vosa Willa Bergera, ul. Obrońców Westerplatte 24 w Sopocie reżyseria: Michał Kurkowski czytają: Katarzyna Michalska, Piotr Chys opracowanie muzyczne: Piotr Peszat Czytaniu towarzyszy wystawa, którą przygotowały: Elżbieta Golińska, Weronika Stańczak, Ewa Staśkiewicz, Julia Tymańska i Paulina Grosz

52 Rémi De Vos Autor sztuk teatralnych, reżyser, aktor, tłumacz. Od 2011 roku prowadzi swoją własną grupę teatralną, Compagnie Solaris. W młodości utrzymywał się z różnych dorywczych prac: był kierowcą karetki, nocnym strażnikiem, robotnikiem. W 1993 roku otrzymał stypendium Beaumarchais za sztukę Débrayage (Strajk), którą sam wyreżyserował. Jego utwory odzwierciedlają to, czego sam doświadczył. Jako jeden z nielicznych autorów stawia w centrum swoich zainteresowań stosunki ekonomiczne i rynek pracy. Mówi o bezrobociu, pracy dorywczej, problemach finansowych i społecznych. Scena Kameralna Teatru Wybrzeże, ul. Bohaterów Monte Cassino 30 w Sopocie 19 sierpnia 2018 (niedziela), godz Ćwiczenia stylistyczne spektakl na podstawie utworu Raymonda Queneau przekład: Jan Gondowicz koncept: Małgorzata Brajner reżyseria, wykonanie: Małgorzata Brajner, Piotr Jankowski, Marcin Nenko głos: Krystyna Czubówna, Jacek Labijak opracowanie muzyczne: Marcin Nenko Wielki literacki eksperymentator Raymond Queneau ( ) zawdzięcza światowy sukces dwóm dziełom: powieści Zazie w metrze i Ćwiczeniom stylistycznym, powstałym w 1947 roku. Inspiracją do Ćwiczeń okazał się koncert, podczas którego wykonano fugę Bacha. Queneau pomyślał, że interesujące byłoby stworzenie w literaturze czegoś podobnego, co powstaje dzięki zwielokrotnieniu wariacji, niemal ad infinitum. Tekst przez długie lata uchodził za nieprzekładalny. Ćwiczenia napisane są bowiem zgodnie z zasadami kombinatoryki, dzięki którym błahy, wręcz niegodny uwagi incydent w autobusie opowiadany jest na 99 sposobów z wykorzystaniem wszelkich możliwych figur retorycznych i stylów literackich. Zadania przekładu podjął się z sukcesem Jan Gondowicz, a książkę wydał w 2005 roku Czuły Barbarzyńca. Muzyczność, matematyczność, niepohamowana swoboda mutacji, gra przypadku i symetrii, inwencji i konwencji uwiodła twórców na tyle, że postanowili uruchomić wodze aktorskiej i muzycznej fantazji. literacki sopot 2018

53 Literacki dla dzieci 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Warsztaty ilustratorskie z Jean-François Martinem Muzeum Sopotu, ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 8 Dajcie się zainspirować znakomitemu francuskiemu ilustratorowi, zdobywcy Oskara ilustratorów, czyli Bologna Ragazzi Award, którego możecie znać z wydanych przez Wydawnictwo Format książek Wynalazca i Bajki Ezopa. 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Warsztaty ilustratorskie z Frédérique Bertrand Muzeum Sopotu, ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 8 A może chcecie poznać sekrety warsztatu francuskiej ilustratorki i autorki książek dla dzieci, Frédérique Bertrand? We Francji opublikowała już 48 książek, a w Polsce znana jest przede wszystkim jako współautorka bestselerowej serii książek dla dzieci Piżamorama z ruchomymi ilustracjami

54 Muzeum Sopotu, ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 8 18 sierpnia 2018 (sobota), godz Madeline kontra Mikołajek gra interaktywna dla dzieci od 5 do 10 lat koordynacja i koncepcja: Agnieszka Kochanowska scenariusz: Adrianna Halman, Agnieszka Kochanowska prowadzenie: Edyta Janusz-Ehrlich, Piotr Kłudka lalki i elementy scenografii: Maja Kanabaj Na pewno dobrze znacie Mikołajka z książek René Gościnnego i Madeline z opowieści Ludwiga Bemelmansa. Tym razem będziecie mieli okazję poznać ich osobiście! Zapraszamy do udziału w interaktywnej grze, podczas której razem z Mikołajkiem i Madeline rozwiążecie serię zadań i zagadek, przy okazji poznając różne ciekawostki związane z Francją. Wszystko to w pięknych wnętrzach i ogrodzie Muzeum Sopotu. Muzeum Sopotu, ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 8 19 sierpnia 2018 (niedziela), Madeline kontra Mikołajek gra interaktywna dla dzieci od 5 do 10 lat koordynacja i koncepcja: Agnieszka Kochanowska scenariusz: Adrianna Halman, Agnieszka Kochanowska prowadzenie: Edyta Janusz-Ehrlich, Piotr Kłudka lalki i elementy scenografii: Maja Kanabaj Na pewno dobrze znacie Mikołajka z książek René Gościnnego i Madeline z opowieści Ludwiga Bemelmansa. Tym razem będziecie mieli okazję poznać ich osobiście! Zapraszamy do udziału w interaktywnej grze, podczas której razem z Mikołajkiem i Madeline rozwiążecie serię zadań i zagadek, przy okazji poznając różne ciekawostki związane z Paryżem. Wszystko to w pięknych wnętrzach i ogrodzie Muzeum Sopotu. literacki sopot 2018

55 Warsztaty dla dzieci Księgarni Ambelucja 16 sierpnia 2018 (czwartek), godz Park Książki, Park Północny, al. Franciszka Mamuszki 1 2 w Sopocie Złodziej kury Prowadzenie: Agata Półtorak Opowieść w konwencji teatru kamishibai na podstawie genialnej książki bez słów francuskiej ilustratorki Béatrice Rodriguez. W plastycznej części warsztatów wykonamy głównych bohaterów historii lisa i kurę. 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Żegnaj, Skarpetko Prowadzenie: Agata Półtorak Co zrobić z królikiem, który jest niemrawy i nie potrafi bawić się w Indian? Podczas warsztatów z książką Benjamina Chauda Żegnaj, Skarpetko poznamy poruszającą historię o odrzuceniu, tęsknocie i akceptacji. Wykonamy też bardzo niemrawego, lecz bardzo milutkiego królika Skarpetkę. 18 sierpnia 2018 (sobota), godz Małe tajemnice Ogrodu Luksemburskiego Prowadzenie: Grażyna Rigall, Agnieszka Żelewska Warsztaty na podstawie książki Elżbiety Mierzejewskiej Chichotka i Kocicho. Czy ktoś może wychować myszkę? Czy mała mysz może zostać pogromczynią kotów? brzmi nieprawdopodobnie, ale zdarzyło się naprawdę w pewnej książce o paryskim Ogrodzie Luksemburskim i jego małych mieszkańcach. Poczytamy o tym na zielonej trawce sopockiego parku i stworzymy portrety zwierzątek z piórek i futerek

56 19 sierpnia 2018 (niedziela), godz Naneta i lew Prowadzenie: Agata Półtorak Naneta i lew to ludowa baśń francuska, jedna z dawniejszych wersji znanej wszystkim Pięknej i Bestii. Zapraszamy na warsztaty z baśnią w żywej opowieści, w części plastycznej wykonamy torby z wizerunkiem lwa w technice piankorytu. La littérature n'est qu'une simple étude des hommes. Literatura jest niczym innym jak studiowaniem ludzi. George Sand literacki sopot 2018

57 Wydarzenie towarzyszące 17 sierpnia 2018 (piątek), godz Warsztaty z książką Ada, to wypada Muzeum Sopotu, ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 8 Prowadzenie: Sylwia Stano, Zofia Kraszewska (Fundacja Pankracy) Poradniki dobrego wychowania dla panien dawno odeszły do lamusa. Dziś dziewczynom tym małym i tym całkiem dużym wypada robić wszystko, o czym marzą! Mają prawo być sobą, rozwijać się i uczyć od najlepszych. Dlatego wybitne kobiety chcą dzielić się swoimi historiami i doświadczeniem. W książce Ada, to wypada porad udzielają m.in. Agnieszka Holland, Katarzyna Bonda, Irena Eris, Marta Dymek i prof. Ewa Łętowska. Ich opowieści zainspirują i dziewczynki, i chłopców, bo współpraca daje siłę! 18 sierpnia 2018 (sobota), godz Warsztaty z książką Miasto Muzeum Sopotu, ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 8 Prowadzenie: Michał Strzałkowski (Fundacja Pankracy) Dlaczego budynki w Hong Kongu mają dziury? Czy krowy na ulicach New Delhi naprawdę są święte? Skąd w Kielcach biorą się morskie muszelki? Miasta na świecie mają swoje tajemnice. Choć w każdym jest niby to samo domy, ulice lub skrzyżowania trudno znaleźć dwa identyczne. Ruszymy więc w podróż po miastach w Europie, Azji, Afryce i Ameryce. Zajrzymy do tych, które zbudowano na środku pustyni, i tych, które ktoś postanowił wybudować za kołem podbiegunowym. A na deser zaplanujemy własne miasto

58 Literacki dla młodzieży Sopoteka (Sopot Centrum, II p), ul. Tadeusza Kościuszki 14 w Sopocie [fot. Marcin Buchowski] sierpnia 2018 (czwartek sobota), godz Warsztaty teatralne z Laurentem van Wetterem Laurent van Wetter Pochodzący z Belgii aktor i dramaturg. Studiował w Królewskim Konserwatorium w Brukseli oraz na Wolnym Uniwersytecie Brukselskim. Przez dwadzieścia lat aktorskiej kariery zagrał w ponad czterdziestu spektaklach oraz wielu filmach. W 2010 roku założył stowarzyszenie HUMAN R, które poprzez działalność artystyczną pragnie poszerzyć świadomość dzieci i młodzieży na temat praw człowieka. Sztuki Laurenta van Wettera są tłumaczone na język polski przez dom wydawniczy DramEdition. Un sot savant est sot plus qu un sot ignorant. Głupszym od nieuka jest głupiec uczony. Molier literacki sopot 2018

59 Literacki 2019: Wielka Brytania 18 sierpnia 2018 (sobota), godz Z Zadie Smith rozmawia Michał Nogaś Zadie Smith Pisarka, autorka opowiadań i powieści. Każda jej książka trafia zarówno na listy bestsellerów, jak i do zestawień najważniejszych książek roku. Ukończyła King's College w Cambridge. Od 2010 roku wykłada na New York University. Jej debiutancka powieść Białe zęby zdobyła nagrodę Whitbread First Novel Award dla najlepszego debiutu w 2000 roku, a następnie została zaadaptowana na miniserial telewizyjny. W 2002 roku wydała Łowcę autografów. Trzecia powieść O pięknie wydana w 2005 roku została nominowana do Nagrody Bookera oraz przyniosła Zadie Smith nagrodę Orange Prize for Fiction. Kolejne książki to Londyn NW i Swing time oraz tom opowiadań Lost and found. Wydała również zbiory esejów Jak zmieniłam zdanie i Widzi mi się. Państwowa Galeria Sztuki, Plac Zdrojowy 2 w Sopocie [fot. Dominique Nabokov] 56 57

60 Park Książki Park Książki, Park Północny, al. Franciszka Mamuszki 1 2 w Sopocie Cień drzew, leżak, koc i książka prawda, że już czujecie relaks? I o to nam chodzi! Park Książki to przestrzeń sprzyjająca zatopieniu się w lekturę. Przygotowaliśmy ponad pół tysiąca lektur, w których każda osoba znajdzie coś melancholijnego, rewolucyjnego, poetyckiego, z życia wziętego lub politycznego. Rewolucyjne spojrzenie zapewni 100 książek na 100 lat praw wyborczych kobiet w Polsce. Wokół tych lektur zapraszamy Was codziennie do rozmów o uwalnianiu Bogini, tkance codzienności czy trzeciej drodze. Do rozmów o pierwszym wieku pełni praw w Polsce będziemy zapraszać Was o godzinie Najmłodszych zachęcimy do czytania warsztatami o godzinie i Uszanujemy również potrzebę skupienia się na lekturze, oferując zaczytanym oznaczenia: CZY tam?! Warsztaty dla dzieci księgarni Ambelucja książek na 100 lat kręgi kobiet rozmawiających o książkach, których na drodze rozwoju nie może zabraknąć Warsztaty dla dzieci wydawnictwa Akapit Press (16, 17 sierpnia Jak zjeść francuską żabę? warsztaty książkowe wokół serii Drakulcio ma kłopoty, 18, 19 sierpnia spotkanie z Sergiuszem Pinkwartem, autorem serii Drakulcio ma kłopoty) Warsztaty Uniwersytetu SWPS (17 sierpnia Twórczość niejedno ma imię warsztaty poświęcone twórczości, prowadzenie: Małgorzata Osowiecka) literacki sopot 2018

61 Tydzień francuski w TVP Kultura 13 sierpnia 2018, godz pasmo WIĘCEJ NIŻ FIKCJA: Hitchcock/Truffaut film dokumentalny 14 sierpnia 2018, godz pasmo LEKKIE OBYCZAJE: Nieobliczalni, reż. David Charhon 15 sierpnia 2018, godz pasmo WIECZÓR KINOMANA: Ostatnie metro, reż. François Truffaut, przed filmem rozmowa Michała Oleszczyka z prof. Tadeuszem Lubelskim 16 sierpnia 2018, godz pasmo teatralne KOBRA (teatr TV): Pomarańcze na podstawie sztuki Jeana Cosmosa reż. Romuald Szejd 19 sierpnia 2018, godz wejście z Festiwalu Literacki Sopot sierpnia 2018, godz II wejście z Festiwalu Literacki Sopot sierpnia 2018, godz Zakochany Molier, reż. Laurent Tirard 19 sierpnia 2018, godz III wejście z Festiwalu Literacki Sopot sierpnia 2018, godz pasmo PANORAMA KINA POLSKIEGO: Danton, reż. Andrzej Wajda 17 sierpnia 2018, godz pasmo NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD: Miłość, reż. Michael Haneke 18 sierpnia 2018, godz Czterysta batów, reż. François Truffaut 18 sierpnia 2018, godz Daft Punk bez masek, reż. Herve Martin Delpierre film dokumentalny 58 59

62 Zdarzyło się przed festiwalem 19 kwietnia 2018, Sopoteka Spotkanie z Ewą Winnicką i Cezarym Łazarewiczem Prowadzenie: Łukasz Wojtusik 20 kwietnia 2018, Sopoteka Spotkanie z Justyną Kopińską Prowadzenie: Łukasz Wojtusik 12 maja 2018, Państwowa Galeria Sztuki Spotkanie z Philippe'em Bessonem Prowadzenie: Piotr Kraśko 24 maja 2018, Sopoteka Spotkanie z Ignacym Karpowiczem Prowadzenie: Dagny Kurdwanowska 25 maja 2018, Sopoteka Spotkanie z Magdaleną Grzebałkowską Prowadzenie: Dagny Kurdwanowska literacki sopot 2018

63 [fot. Bogna Kociumbas] [fot. Bogna Kociumbas] [fot. Bogna Kociumbas] [fot. Ewelina Kamińska] [fot. Bogna Kociumbas] [fot. Bogna Kociumbas] [fot. Bogna Kociumbas] 60 61

64 Romain Puértolas Całe lato bez Facebooka przeł. Maria Zawadzka Wydawnictwo Sonia Draga Na skraju polany, w odległym zakątku Ameryki, na końcu krętej drogi, wijącej się całymi kilometrami wzdłuż Gór Skalistych, w miejscu, w którym rósł dawniej tysiącletni świerk, znajduje się niewielka, prostokątna tablica informacyjna o długości sześćdziesięciu i szerokości czterdziestu centymetrów. Za sprawą subtelnej gry kątów i perspektyw skrywa się za nią miasteczko zamieszkane przez zaledwie sto pięćdziesiąt dusz. Pozostaje ono niewidoczne, odcięte od świata i cały czas wstrzymuje oddech. Znajduje się na końcu drogi, co sprawia, że ludzie udają się tam w ściśle określonym celu albo i to zdarza się znacznie częściej trafiają tam przez przypadek, kiedy się zgubią. Burmistrz, przeciwny jakimkolwiek formom turystyki, kazał zbudować w miasteczku sto dziewięćdziesiąt osiem rond, tak by nieszczęśnicy docierający tam przez pomyłkę mogli w każdej chwili zawrócić. Ale kiedy zbyt wiele czasu poświęca się obcym, zapomina się o własnych wyborcach. Przeprowadzone niedawno badanie wykazało, że przejechanie przez całe miasteczko, z jednego jego krańca na drugi, powoduje u zdrowego człowieka zawroty głowy podobne do tych, jakich doświadcza się po wypiciu dwóch i pół butelki francuskiego szampana. Przy tej okazji wyszło na jaw, że połowa mieszkańców miasteczka cierpi na chroniczny kręcz karku. Mówi się, że Remington Brown odkrył ten zaciszny port w 1863 roku, podczas gry w golfa. Dotarł tu w poszukiwaniu zagubionej piłeczki, po dwudniowym marszu przez straszliwą pustynię Gibson i trzech dniach podróży pirogą po North River. Nikt nie wie, czy szukał swojej zguby wiedziony wrodzonym uporem, czy raczej motywowany skąpstwem, ale wszyscy eksperci sportowi są zgodni co do jednego: miał świetny swing. Chcąc oszczędzić sobie drogi powrotnej, Remington Brown postanowił osiedlić się dokładnie w tym miejscu, w którym znalazł swoją piłeczkę golfową z naturalnego kauczuku pozyskanego z liści kauczukowca brazylijskiego. A znalazł ją w paszczy krokodyla, z którego skóry kazał sobie zresztą zrobić piękne buty literacki sopot 2018

65 z cholewami, do dziś eksponowane w lokalnym muzeum. Legenda nie tłumaczy, z jakiego właściwie powodu dzielny Remington Brown grał w golfa w czasie wojny secesyjnej, ponad pięć wieków po wymyśleniu tego sportu w Holandii, ale dwadzieścia trzy lata przed tym, jak zaczęto go uprawiać w Stanach Zjednoczonych. Nie mówi też, co w samym środku Kolorado robił ogromny gad, którego rozmiary ewoluowały za każdym razem, gdy zmieniał się narrator tej historii. Stwierdzono jednak ponad wszelką wątpliwość, że skrawek ziemi wciśnięty między jezioro, las i górę awanturnik ten nazwał Nowym Jorkiem, na cześć swojej rodzimej metropolii. Miasteczko należałoby raczej nazwać Nowym Nowym Jorkiem, żeby odróżnić je od miejsca, które angielscy koloniści nazwali już na cześć właściwego Yorku (tego od szynki). Ale czyż można było spodziewać się choćby grama logiki po człowieku przebywającym pieszo setki kilometrów w poszukiwaniu maleńkiej piłeczki golfowej? 62 63

66 16 SIERPNIA (czwartek) Targi Książki Plac Przyjaciół Sopotu Park Książki Park Północny Literacki dla młodzieży Warsztaty teatralne z Laurentem van Wetterem Literacki dla dzieci Warsztaty ilustratorskie z Jean-François Martinem Muzeum Sopotu Wydarzenie towarzyszące MorskiE-czytanie Klub Atelier Literacki dla dzieci Warsztaty Księgarni Ambelucja: Złodziej kury prowadzenie: Agata Półtorak Park Książki Nagroda Historyczna Polityki Jerzy Kochanowski prowadzenie: Wiesław Władyka Sopoteka Nogaś na plaży Olga Tokarczuk Plaża przy Klubie Atelier i Teatrze na Plaży La table ronde Teatr nasz współczesny Rozmowa z udziałem Jacques a de Deckera, Rémiego de Vosa i Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk prowadzenie: Aneta Kyzioł PGS Varia Natalia Fiedorczuk prowadzenie: Dorota Karaś Teatr Boto De Gaulle i Francja. Historia i teraźniejszość Aleksander Hall prowadzenie: Jarosław Zalesiński Sopoteka Wydarzenie towarzyszące Spotkanie z Mary Lou Longworth prowadzenie: Patrycja Wanat Teatr Boto Portrety Andrzej Franaszek (Herbert. Biografia) prowadzenie: Wojciech Bonowicz PGS H/historia Mikołaj Grynberg prowadzenie: Magdalena Kicińska Sopoteka Literacki teatralny Czytanie performatywne Błagających Bastiena Fourniera w reż. Radosława B. Maciąga Pracownia malarska Marka Okrassy Wydarzenie towarzyszące Spotkanie wokół premiery Opowiastek przyrodniczych z udziałem Jean-François Martina i Jana Marii Kłoczowskiego prowadzenie: Dorota Hartwich Teatr Boto Mężczyzno, czy jesteś zdolny do tego, aby być sprawiedliwym? Olimpia de Gouges i pierwsze feministki Rozmowa z udziałem Ewy Wierzbowskiej i Tomasza Wysłobockiego Muzeum Sopotu Literacki filmowy Do zobaczenia w zaświatach Dwie Zmiany

67 17 SIERPNIA (piątek) Targi Książki Plac Przyjaciół Sopotu Park Książki Park Północny Literacki dla młodzieży Warsztaty teatralne z Laurentem van Wetterem Literacki dla dzieci Warsztaty ilustratorskie z Frédérique Bertrand Muzeum Sopotu Wydarzenie towarzyszące MorskiE-czytanie Klub Atelier Literacki dla dzieci Warsztaty Księgarni Ambelucja: Żegnaj, Skarpetko! prowadzenie: Agata Półtorak Park Książki La table ronde Fascynacje i spory. Francja w oczach autorów paryskiej Kultury Debata z udziałem Pawła Bema, Brigitte Gautier i Pawła Rodaka prowadzenie: Piotr Kieżun Scena Kameralna Teatru Wybrzeże H/historia Tomasz Pindel prowadzenie: Magdalena Kicińska Sopoteka Nogaś na plaży Marcin Wicha Plaża przy Klubie Atelier i Teatrze na Plaży La table ronde Nieszczęsna tożsamość? Gorący spór o kształt wspólnoty w XXI w. Rozmowa z udziałem Jarosława Kuisza, Bernarda Lecomte a, Oliviera Mongina i Florence Noiville prowadzenie: Piotr Witwicki PGS Wydarzenie towarzyszące/literacki dla dzieci Warsztaty z książką Ada, to wypada! prowadzenie: Sylwia Stano i Zofia Karaszewska (Fundacja Pankracy) Muzeum Sopotu H/historia Elisabeth Åsbrink prowadzenie: Paweł Goźliński Scena Kameralna Teatru Wybrzeże Portrety Remigiusz Grzela (Podwójne życie reporterki. Fallaci. Torańska) prowadzenie: Dagny Kurdwanowska Sopoteka Dyskretny urok literatury francuskiej Romain Puértolas prowadzenie: Patrycja Wanat PGS Portrety Katarzyna Surmiak-Domańska (Kieślowski. Zbliżenie) prowadzenie: Dorota Karaś Scena Kameralna Teatru Wybrzeże Wydarzenie towarzyszące/literacki filmowy Niezwykła podróż fakira, który utknął w szafie Multikino Dyskretny urok literatury francuskiej Pierre Lemaitre prowadzenie: Zygmunt Miłoszewski PGS Literacki muzyczny: Francuski Nieformalny Festiwal Piosenki Aktorskiej Teatr Boto

68 18 SIERPNIA (sobota) Targi Książki Plac Przyjaciół Sopotu Park Książki Park Północny Literacki dla młodzieży Warsztaty teatralne z Laurentem van Wetterem Literacki dla dzieci Gra interaktywna Madeline kontra Mikołajek Muzeum Sopotu Warsztaty pisarskie z Romainem Puértolasem Sopoteka Literacki dla dzieci Warsztaty Księgarni Ambelucja: Chichotka i Kocicho prowadzenie: Grażyna Rigall i Agnieszka Żelewska Park Książki La table ronde Rewolucja w cieniu gilotyny Debata z udziałem Marcina Króla, Moniki Milewskiej i Reynalda Sechera prowadzenie: Tomasz Wysłobocki PGS Nogaś na plaży Jarosław Kamiński Plaża przy Klubie Atelier i Teatrze na Plaży Spotkanie wokół książki Polska. Eseje o stuleciu z udziałem Krystyny Skarżyńskiej i Andrzeja Mencwela prowadzenie: Grzegorz Gauden Sopoteka Wydarzenia towarzyszące/literacki dla dzieci Warsztaty z książką Miasto prowadzenie: Michał Strzałkowski (Fundacja Pankracy) Muzeum Sopotu Dyskretny urok literatury francuskiej David Camus prowadzenie: Remigiusz Grzela PGS Portrety Anna Bikont (Sendlerowa. W ukryciu) prowadzenie: Szymon Łucyk Sopoteka Dyskretny urok literatury francuskiej Alain Mabanckou prowadzenie: Olga Stanisławska PGS Literacki 2019 Zadie Smith prowadzenie: Michał Nogaś PGS Literacki filmowy Zwyczajni kochankowie prelekcja: Paulina Kwiatkowska Dwie Zmiany Literacki teatralny Czytanie performatywne Zachodu Rémiego de Vosa w reż. Michała Kurkowskiego Willa Bergera zapisy: warsztaty@literackisopot.pl ilość miejsc ograniczona bilety tłumaczenie symultaniczne tłumaczenie na język migowy

69 19 SIERPNIA (niedziela) Targi Książki Plac Przyjaciół Sopotu Park Książki Park Północny Literacki dla dzieci Gra interaktywna Madeline kontra Mikołajek Muzeum Sopotu Literacki dla dzieci Warsztaty Księgarni Ambelucja: Naneta i lew prowadzenie: Agata Półtorak Park Książki La table ronde Aktualność Camusa dlaczego nadal czytamy Obcego, Dżumę i Upadek? Debata z udziałem Marie-Thérèse Blondeau, Davida Camusa i Virginie Lupo prowadzenie: Maciej Kałuża PGS Varia Zygmunt Miłoszewski prowadzenie: Łukasz Wojtusik Scena Kameralna Teatru Wybrzeże Nogaś na plaży Klementyna Suchanow Plaża przy Klubie Atelier i Teatrze na Plaży Wydarzenie towarzyszące Spotkanie z Markiem Petitem prowadzenie: Bénédicte Mezeix Biblioteka Grand Hotelu H/historia Małgorzata Szejnert prowadzenie: Magdalena Grzebałkowska Scena Kameralna Teatru Wybrzeże Spotkanie z najsławniejszą zakładniczką świata Íngrid Betancourt prowadzenie: Tomasz Pindel PGS Varia Anda Rottenberg prowadzenie: Remigiusz Grzela Scena Kameralna Teatru Wybrzeże Literacki filmowy Zazie w metrze prelekcja: Paulina Kwiatkowska Teatr Boto Dyskretny urok literatury francuskiej Édouard Louis prowadzenie: Marta Perchuć-Burzyńska PGS Literacki teatralny Raymond Queneau Ćwiczenia stylistyczne Brajner / Jankowski / Nenko Scena Kameralna Teatru Wybrzeże podcast TOK FM streaming fb.com/literackisopot streaming fb.com/tygodnikpolityka streaming lub

70 Kościuszki Powstańców Warszawy PARK PÓŁNOCNY 6 4 al. Niepodległości Obrońców Westerplatte 10 J.J. Haffnera PLAC PRZYJACIÓŁ SOPOTU 2 SKWER KURACYJNY 8 7 Bohaterów Monte Cassino 3 Grunwaldzka 9 1 SOPOT CENTRUM Chopina

71 Sopoteka (Sopot Centrum, II piętro) ul. Tadeusza Kościuszki 14 Państwowa Galeria Sztuki Plac Zdrojowy 2 Teatr BOTO ul. Bohaterów Monte Cassino 54B Plaża Klubu Atelier al. Mamuszki 2 Muzeum Sopotu ul. Księcia Józefa Poniatowskiego 8 Park Książki Park Północny Scena Kameralna Teatru Wybrzeże ul. Bohaterów Monte Cassino 30 Spółdzielnia Socjalna Dwie Zmiany ul. Bohaterów Monte Cassino 31 Pracownia malarska Marka Okrassy ul. Podjazd 2/2 (wejście od ul. Kolejowej dawna piekarni Społem) Willa Bergera ul. Obrońców Westerplatte 24 Biblioteka Grand Hotelu ul. Powstańców Warszawy 12/14 Multikino Sopot ul. Bohaterów Monte Cassino 63

72

73

74

75

76

77