Sprawozdanie roczne z funkcjonowania rejestru służącego przejrzystości za 2014 r.

Transkrypt

1 Sprawozdanie roczne z funkcjonowania rejestru służącego przejrzystości za 2014 r. opracowane przez sekretarzy generalnych Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej dla wiceprzewodniczącej Parlamentu Europejskiego Sylvie Guillaume oraz pierwszego wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej Fransa Timmermansa Zgodnie z ust. 27 porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie Rejestru służącego przejrzystości, ustanowionego w dniu 23 czerwca 2011 r. jako wspólny instrument Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej, i po uwzględnieniu zmian wprowadzonych przez ww. strony, w niniejszym sprawozdaniu przedstawiono działanie rejestru służącego przejrzystości w roku Niniejsze sprawozdanie: przedstawia statystyki dotyczące funkcjonowania rejestru od stycznia do grudnia 2014 r.; opisuje działania podjęte przez wspólny sekretariat rejestru służącego przejrzystości celem poprawy jakości zawartości rejestru i podniesienia poziomu znajomości tego narzędzia; opisuje wyniki przeglądu porozumienia międzyinstytucjonalnego, które zakończyły się w roku będącym przedmiotem sprawozdania. 1

2 Spis treści I: Rejestr służący przejrzystości aktualna sytuacja 1. Tendencje w 2014 r. 2. Tendencje od 2011 r. II: Działalność wspólnego sekretariatu rejestru służącego przejrzystości w 2014 r. 1. Monitorowanie i działania następcze 2. Przekazywanie wskazówek i informowanie III: Przegląd porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie rejestru służącego przejrzystości Przegląd w 2014 r. Skróty stosowane w sprawozdaniu: PE = Parlament Europejski KE = Komisja Europejska UE = Unia Europejska SGR = Sekretariat Generalny Rady PMI = porozumienie międzyinstytucjonalne IT = technologia informacyjna JTRS = wspólny sekretariat rejestru służącego przejrzystości NGO = organizacja pozarządowa rejestr = rejestr służący przejrzystości 2

3 Rejestr służący przejrzystości (rejestr) jest systemem utworzonym wspólnie przez Parlament Europejski (PE) i Komisję Europejską (KE) w 2011 r. w celu zwiększenia przejrzystości procesów decyzyjnych w UE. Rejestr 1 dostarcza obywatelom informacji o organizacjach, których celem jest reprezentowanie ich interesów na szczeblu UE. I: REJESTR SŁUŻĄCY PRZEJRZYSTOŚCI AKTUALNA SYTUACJA 2 Rejestr służący przejrzystości wyróżnia sześć kategorii zarejestrowanych podmiotów. W roku 2014 największą grupę prawie połowę wszystkich zarejestrowanych stanowili Lobbyści zatrudnieni przez przedsiębiorstwa oraz stowarzyszenia handlowe/branżowe (patrz wykres nr 1). W tej kategorii największą podkategorią były Stowarzyszenia branżowe, przemysłowe i zawodowe, stanowiące 60% wszystkich lobbystów zatrudnionych przez przedsiębiorstwa i stowarzyszenia handlowe/branżowe (patrz wykres nr 2, kategoria II). Stowarzyszenia branżowe, przemysłowe i zawodowe stanowiły 30% wszystkich zarejestrowanych, w związku z czym kategoria ta jest najwidoczniejsza w rejestrze. Organizacje pozarządowe to druga najczęściej spotykana kategoria zarejestrowanych, stanowiąca ponad 25% wszystkich zarejestrowanych organizacji. Na trzecim miejscu znalazła się kategoria Przedsiębiorstwa i grupy stanowiąca prawie 15% zarejestrowanych, a 30% w obrębie kategorii II. Firmy konsultingowe stanowiły 62% w kategorii I, jednak jedynie 8% wszystkich podmiotów. Najmniej liczne grupy zarejestrowanych to publiczno-prywatne podmioty mieszane (kategoria VI), następnie organizacje reprezentujące kościoły i wspólnoty religijne (kategoria V) oraz kancelarie prawne (kategoria I). Wykres 1: Łączny udział sześciu kategorii przedstawicieli grup interesu: 0,57% 4,47% Sekcja I Firmy konsultingowe / kancelarie prawne / niezależni 7,30% 12,69% konsultanci Sekcja II Lobbyści zatrudnieni przez przedsiębiorstwa oraz stowarzyszenia handlowe/branżowe Sekcja III Organizacje pozarządowe 25,92% Sekcja IV Ośrodki analityczne, instytucje naukowe i badawcze 49,03% Sekcja V Organizacje reprezentujące kościoły i wspólnoty religijne Sekcja VI Organizacje reprezentujące władze lokalne, regionalne i gminne, inne podmioty publiczne lub mieszane itd Wysoki poziom reprezentacji stowarzyszeń branżowych, przemysłowych i zawodowych odnotowano w Belgii, gdzie ponad 30% stowarzyszeń przekazało informacje na temat Dane liczbowe prezentowane w niniejszym sprawozdaniu odzwierciedlają stan na dzień 31 grudnia 2014 r. 3

4 głównej siedziby w tym kraju. Zdecydowana większość zarejestrowanych ma główną siedzibę w UE (90%), 11% wszystkich zarejestrowanych pochodziło z Niemiec, 10% z Francji i 10% ze Zjednoczonego Królestwa. Jedynie 2,5% zarejestrowanych pochodziło z USA, a nieco poniżej 2% stanowiły podmioty zarejestrowane w Szwajcarii. Wykres 2: Podział według podkategorii zarejestrowanych 3 : Kategoria I: Firmy konsultingowe/ kancelarie prawne/ niezależni konsultanci Kategoria II: Lobbyści zatrudnieni przez przedsiębiorstwa oraz stowarzyszenia handlowe/branżowe Kategoria IV: Ośrodki analityczne, instytucje naukowe i badawcze 3 Kategorie III i V nie mają podkategorii. 4

5 Kategoria VI: Organizacje reprezentujące władze lokalne, regionalne i gminne, inne podmioty publiczne lub mieszane itd. 5

6 Wykres 3: Wyciąg ze statystyk na dzień 31 grudnia 2014 r.: Na dzień 31/12/2014 r. w rejestrze zarejestrowanych było podmiotów w poniższych (pod)kategoriach: I Firmy konsultingowe/kancelarie prawne/niezależni konsultanci 933 Firmy konsultingowe 579 Kancelarie prawne 89 Niezależni konsultanci 265 II Lobbyści zatrudnieni przez przedsiębiorstwa oraz stowarzyszenia handlowe/branżowe Przedsiębiorstwa i grupy Stowarzyszenia branżowe, przemysłowe i zawodowe Związki zawodowe 147 Inne podobne organizacje 240 III Organizacje pozarządowe Organizacje pozarządowe, platformy, sieci itp IV Ośrodki analityczne, instytucje naukowe i badawcze 537 Ośrodki analityczne i instytucje badawcze 384 Instytucje naukowe 153 V Organizacje reprezentujące kościoły i wspólnoty religijne 42 Organizacje reprezentujące kościoły i wspólnoty religijne 42 VI Organizacje reprezentujące władze lokalne, regionalne i gminne, inne podmioty publiczne lub mieszane itd. 329 Lokalne, regionalne i gminne organy władzy (na szczeblu niższym od krajowego) 147 Inne podmioty publiczne lub mieszane itp Tendencje w 2014 r. W 2014 r. zarejestrowało się nowych podmiotów 4, prawie dwukrotnie więcej niż w 2013 r. Wśród nowych podmiotów 355 to organizacje należące do kategorii I, 894 należy do kategorii II, 574 do kategorii III, 171 do kategorii IV, 11 do kategorii V i 114 do kategorii VI. Wykres 4: Rok rejestracji podmiotów, których rejestracja jest aktywna Rok rejestracji Liczba zarejestrowanych pozostających w rejestrze Dane statystyczne na dzień 23 lutego 2015 r.; obejmują jedynie podmioty, które nadal są zarejestrowane. 6

7 W 2014 r. co miesiąc rejestrowało się średnio 170 organizacji. Wykres 5: Rejestracje w 2014 r.: Najsilniejszy wzrost rejestracji odnotowano na początku i na koniec roku 2014 (jedna trzecia wszystkich rejestracji przypadła na pierwszy kwartał, a jedna trzecia na ostatni kwartał). Odpowiada to dwóm okresom, w których rejestr służący przejrzystości był szeroko komentowany w prasie: na początku roku w związku z jego przeglądem (patrz część III niniejszego sprawozdania) i pod koniec roku kiedy Komisja uruchomiła nową inicjatywę na rzecz przejrzystości. Rzeczywiście średnia miesięczna liczba rejestracji wzrosła w grudniu ponad dwukrotnie, po wejściu w życie dwóch nowych decyzji Komisji wymagających ujawniania informacji dotyczących spotkań komisarzy, członków ich gabinetów oraz dyrektorów generalnych z organizacjami lub osobami samozatrudnionymi 5. Zasadniczo spotkania te mogą odbywać się jedynie z organizacjami lub osobami samozatrudnionymi, które są zarejestrowane w rejestrze służącym przejrzystości 6. Ułatwiony dostęp przedstawicieli organizacji i osób samozatrudnionych do budynków PE uzależniony jest od rejestracji w rejestrze. Akredytację trzeba odnawiać co roku: w 2014 r. Parlament wydał zezwoleń dla osób indywidualnych będących przedstawicielami prawie 2000 zarejestrowanych organizacji (na podstawie zarówno nowych wniosków, jak i wniosków o odnowienie). Co miesiąc stronę internetową rejestru służącego przejrzystości odwiedzało w roku 2014 średnio pojedynczych użytkowników (różnych osób odwiedzających stronę w ciągu jednego dnia), co oznacza średnio odwiedzin (łączna liczba odwiedzin stron przez zidentyfikowanych pojedynczych użytkowników). W 30% przypadków stronę rejestru s. 9 7

8 służącego przejrzystości odwiedzono wskutek przekierowania z portalu europa.eu, a prawie 15% w wyniku korzystania z wyszukiwarek. 2. Tendencje od 2011 r. Największy wzrost liczby rejestracji odnotowano w 2011 r. oraz w pierwszej połowie 2012 r., w początkowym okresie istnienia rejestru służącego przejrzystości. W 2013 r. wzrost ustabilizował się na poziomie 10%, a następnie znów zintensyfikował się, kiedy to w 2014 r. liczba zarejestrowanych organizacji wzrosła o jedną czwartą. Jeżeli chodzi o tempo wzrostu dla poszczególnych kategorii rejestrujących, w kategorii II odnotowano największy wzrost od 2011 r., jako że jej wielkość wzrosła trzykrotnie. Najniższą stopę wzrostu odnotowano w kategorii V i VI, które utrzymują się na mniej więcej tym samym poziomie od samego początku. Wykres 6: Liczba rejestracji w latach : II: Działalność wspólnego sekretariatu rejestru służącego przejrzystości w 2014 r. Wspólny sekretariat rejestru służącego przejrzystości (JTRS) składa się z zespołu urzędników Sekretariatu Generalnego Parlamentu Europejskiego i Sekretariatu Generalnego Komisji Europejskiej, a jego prace koordynuje kierownik Działu ds. Przejrzystości w Sekretariacie Generalnym Komisji. JTRS spotyka się co tydzień, a od czerwca 2012 r. w spotkaniach tych bierze udział Sekretariat Generalny Rady, który pełni rolę obserwatora. W skład JTRS wchodzi pięciu pracowników (trzech z PE oraz dwóch z KE), którzy wykon ują prace związane z systemem przejrzystości, sekretariat dysponuje również dwoma punktami informacyjnymi w każdej instytucji 7 umożliwiającymi bezpośrednie kontaktowanie się z użytkownikami rejestru. W sekcji 7 porozumienia międzyinstytucjonalnego przyznano JTRS szereg zadań mających na celu wdrożenie systemu przejrzystości, takich jak przekazywanie wskazówek zainteresowanym podmiotom, kontrola jakości treści rejestru oraz działania informacyjne. 7 Dane kontaktowe podano na stronie internetowej: 8

9 1. Monitorowanie i działania następcze W 2014 r. JTRS przeprowadził 900 kontroli jakości, co daje średnio 15 kontroli na tydzień, z czego połowa były to podstawowe kontrole zgodności (w celu sprawdzenia, czy rejestrujący jest objęty zakresem porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie rejestru służącego przejrzystości, czy też nie). Kontrola jakości polega na sprawdzeniu danych przekazanych przez rejestrujących w celu stwierdzenia, czy są one zgodne z załącznikiem 2 porozumienia. W 2014 r. z rejestru usunięto 212 zarejestrowanych z uwagi na podanie przez nich niespójnych, nieprawidłowych lub niepełnych danych, niedokonanie ich wymaganej aktualizacji, a także dlatego, że nie kwalifikowali się oni do rejestracji. Tabela 7: Podsumowanie kontroli jakości: Data kontroli Liczba kontroli Ostrzeżenia Usunięcie z rejestru Od 1 stycznia 2014 r Mając na uwadze, że większość kontroli odbywa się wyrywkowo, część jest odpowiedzią na otrzymane przez JTRS ostrzeżenie, że do rejestru wprowadzono nieprawidłowe dane. Ostrzeżenia pochodzące zarówno ze źródeł na zewnątrz, jak i wewnątrz instytucji są uwzględniane w ogólnej liczbie kontroli jakości (zob. tabela powyżej). Trzeci etap procedury monitorowania dotyczy formalnych skarg odnoszących się do poważniejszych naruszeń kodeksu postępowania przez podmioty rejestrujące się w rejestrze. W 2014 r. złożono ich 10, z czego tylko 7 zostało przyjętych. To znacznie mniej niż liczba skarg złożonych w 2013 r. (17). Przyjęte skargi otrzymane w 2014 r. dotyczyły rzekomych naruszeń przepisów Kodeksu postępowania dotyczących niewłaściwego nacisku (klauzula b)), wprowadzania w błąd (klauzula c)) oraz prawidłowości informacji (klauzula d)). Po zbadaniu przez JTRS oraz skontaktowaniu się z zainteresowanymi rejestrującymi dokonano aktualizacji danych w jednym przypadku, zaś w czterech innych usunięto dane rejestrującego (trzy niezależne od siebie skargi dotyczyły tego samego rejestrującego, co spowodowało usunięcie danych w jednym przypadku). W przypadkach usunięcia danych dotyczyły one podmiotów niekwalifikujących się do wpisania do rejestru (patrz ust. 9 porozumienia międzyinstytucjonalnego). 2. Przekazywanie wskazówek i informowanie Zadania JTRS obejmują działania szkoleniowe i komunikacyjne, których celem jest podnoszenie poziomu wiedzy na temat rejestru, a także promowanie korzystania z niego. W 2014 r. sekretariat dokonał 17 prezentacji dla podmiotów zewnętrznych w tym grup studentów, informował również o rejestrze podczas różnego rodzaju wydarzeń, w tym na imprezie OECD Lobbying Integrity, która odbyła się w marcu 2014 r. JTRS oferuje rejestrującym również wytyczne dotyczące wdrażania, które pomagają im spełnić wymogi rejestracji. JTRS organizuje również prezentacje wewnętrzne dla pracowników instytucji UE, których celem jest podniesienie poziomu ich wiedzy na temat tego narzędzia. III: PRZEGLĄD POROZUMIENIA MIĘDZYINSTYTUCJONALNEGO W SPRAWIE REJESTRU SŁUŻĄCEGO PRZEJRZYSTOŚCI Zgodnie z ust. 30 porozumienia wspólny rejestr podlega przeglądowi nie później niż dwa lata od uruchomienia rejestru służącego przejrzystości. W tym celu w 2014 r. utworzono międzyinstytucjonalną grupę roboczą wysokiego szczebla składającą się z przedstawicieli Parlamentu i Komisji, której zadaniem była ocena porozumienia i wysunięcie zaleceń co do konieczności wprowadzenia w nim zmian. Na czele grupy roboczej stali wspólnie wiceprzewodniczący odpowiedzialni za daną procedurę w Parlamencie i w Komisji, a w jej 9

10 skład weszli posłowie ze wszystkich grup politycznych w Parlamencie, w tym przewodniczący i sprawozdawca Komisji Spraw Konstytucyjnych (AFCO) PE. 1. Przegląd w 2014 r. W oparciu o zalecenia grupy roboczej wysokiego szczebla komisja AFCO przyjęła projekt sprawozdania w sprawie modyfikacji porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie rejestru służącego przejrzystości 8, które zostało następnie przyjęte na posiedzeniu plenarnym w dniu 15 kwietnia 2014 r. 646 głosami za, 7 głosami przeciw i przy 14 głosach wstrzymujących się. Zmienione porozumienie zostało podpisane przez Parlament Europejski i Komisję i opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE we wrześniu 2014 r. 9. Nowe porozumienie międzyinstytucjonalne weszło w życie w dniu 1 stycznia 2015 r. Proces przeglądu opierał się na: a) konsultacjach publicznych przeprowadzonych po pierwszym roku funkcjonowania rejestru (2012 r.), b) dwóch sprawozdaniach JTRS (z 2012 i 2013 r.), c) spotkaniach zainteresowanych podmiotów o ogólnoeuropejskim zasięgu (w 2013 r. odbyły się trzy posiedzenia o charakterze politycznym oraz dwa o charakterze technicznym) oraz d) analizach porównawczych z innymi publicznymi organami regulacyjnymi (w kontekście OECD). Rada została zaproszona przez Parlament Europejski i Komisję do obserwacji procesu przeglądu. Główne zmiany wprowadzone w procesie przeglądu: Wszyscy rejestrujący muszą zadeklarować szacunkowe koszty związane z prowadzeniem odnośnej działalności (wcześniej był to wymóg wyłącznie w odniesieniu do kategorii II); Zasoby ludzkie zaangażowane w odnośne działania muszą zostać przedstawione w rozbiciu na wartości procentowe ekwiwalentów pełnego czasu pracy (wcześniej wymagana była tylko ogólna liczba zaangażowanych pracowników); Rejestrujący muszą zadeklarować przynależność do grup ekspertów unijnych, intergrup PE i innych podobnych struktur, a także udział w forach; Jeszcze bardziej uściślono definicje (kategoria, działalność i wydatki) dotyczące rejestru przejrzystości; Wprowadzono usprawnioną procedurę ostrzeżeń i skarg pozwalającą na prowadzenie skuteczniejszych kontroli rejestracji zawierających rzekomo nieprawidłowe informacje lub informacje wprowadzające w błąd; Nowe zachęty do rejestracji. Ponadto udoskonalono stronę internetową rejestru służącego przejrzystości i nadano jej nowocześniejszy kształt. Zgodnie z nowymi wymogami nowa wersja strony ma zostać uruchomiona w styczniu 2015 r. Głównymi celami aktualizacji strony było uproszczenie procesu rejestracji, który uzupełniono o kompleksowe wytyczne, zapewnienie szybszej wyszukiwarki, usprawnienie usług pomocy technicznej oraz ulepszenie linków. Nowy rejestr jest dostępny we wszystkich językach urzędowych UE. Zarówno nowe wytyczne, jak i zmienione porozumienie międzyinstytucjonalne przetłumaczono na wszystkie języki urzędowe UE. 8 Patrz informacje dotyczące procedury: