ZAKRES NAUCZANIA INFORMATYKI EKONOMICZNEJ NA STUDIACH EKONOMICZNYCH I INFORMATYCZNYCH

Transkrypt

1 ZAKRES NAUCZANIA INFORMATYKI EKONOMICZNEJ NA STUDIACH EKONOMICZNYCH I INFORMATYCZNYCH Magdalena Kotnis Wprowadzenie Zakres tematyczny obszaru Informatyki Ekonomicznej jest obszerny. Pierwsze próby zakreślenia tematów przedmiotów, które realizowane SA na studiach wyŝszych w ramach Informatyki Ekonomicznej, zostały podjęte w pracy badawczej wykonanej pod kierunkiem A. Nowickiego Identyfikacja kształcenia w obszarze Informatyki [Now04]. Nauczenie Informatyki Ekonomicznej realizowane jest na wielu polskich uczelniach ekonomicznych na kierunku Informatyka i Ekonometria. Rozwój technologii informacyjnej oraz sieciowej wymusza potrzebę stosowania rozwiązań informatycznych we wszystkich dziedzinach Ŝycia gospodarczego, co z kolei daje podstawę do wypracowania standardu kształcenia dla Informatyki Ekonomicznej w zakresie makro- i mikroekonomicznym oraz zarządzania. Kierunki rozwoju Informatyki Ekonomicznej Jednym z głównych zadań nauczania Informatyki Ekonomicznej na polskich uczelniach wyŝszych jest podniesienie jakości kształcenia [Now04]. Obecnie coraz mniej studentów studiuje w Polsce. Wielu młodych ludzi wybiera uczelnie za granicą bądź emigruje w poszukiwaniu

2 pracy. ZauwaŜa się postępującą konkurencję pomiędzy uczelniami ukierunkowaną na opracowanie nowych, atrakcyjnych ofert edukacyjnych. Okazuje się, Ŝe wiedza ekonomiczna, którą absolwenci studiów ekonomicznych zdobywają na kierunkach Ekonomia, Zarządzanie lub Rachunkowość i Finanse, jest niewystarczająca. RównieŜ absolwenci studiów informatycznych uczelni technicznych narzekają na brak wiedzy o podstawowych zasadach i prawach ekonomicznych. Wiedza ta jest niezbędna dla rozwoju i samorealizacji absolwenta we współczesnym społeczeństwie informacyjnym. Informatyka Ekonomiczna powinna zatem spełniać funkcje tzw. pomostu pomiędzy potrzebami studentów kierunków uczelni i akademii ekonomicznych a potrzebami studentów kierunku Informatyka na uczelniach technicznych. Niedobór wiedzy z zakresu Informatyki na uczelniach ekonomicznych Celem pogłębiania wiedzy studenta uczelni ekonomicznych, takich kierunków jak: Ekonomia, Zarządzanie czy Finanse i Rachunkowość w zakresie Informatyki Ekonomicznej jest przygotowanie do pracy we wszystkich podmiotach gospodarczych i instytucjach, w których wymagane jest stosowanie narzędzi... informatycznych [KwIiE]. Nie zapominajmy, Ŝe współczesne społeczeństwo, to społeczeństwo informacyjne, które funkcjonuje w dobie technologii informacyjnej i sieciowej. Trudno wyobrazić sobie firmy i instytucje społeczne, które nie wykorzystywałaby w swojej działalności gospodarczej komputerów oraz Internetu. Fakt współistnienia działalności gospodarczej oraz technologii informacyjnej i sieciowej powinien dać odpowiedź na istotność sprostania potrzebom

3 edukacyjnym studentów szkół wyŝszych z zakresu informatyki uŝytkowej. Student kierunków oferowanych na uczelniach ekonomicznych jak: Ekonomia, Zarządzanie oraz Finanse i Rachunkowość realizuje na studiach licencjackich przedmioty informatyczne wynikające ze standardów kształcenia w następujących, przybliŝonych wielkościach godzinowych: Liczba godzin przedmiotów informatycznych na kierunkach: Ekonomia, Zarządzanie, Finanse i Rachunkowość - studia licencjackie Nazwa przedmiotu Ekonomia Zarządzanie Finanse i Rachunkowość Technologie Informacyjne 15/15 15/15 15/15 (przedmiot ogólny) Informatyka w zarządzaniu (przedmiot kierunkowy) Procesy informacyjne w zarządzaniu (przedmiot kierunkowy) Razem Źródło: Opracowanie własne. Wartości z tabeli wskazują na bardzo niewielką liczbę godzin dydaktycznych poświęconych technologii informacyjnej i informatycznej. MoŜna wnioskować, Ŝe po trzech latach studiów licencjackich student nie będzie potrafił uŝyć technologii komputerowej do rozwiązania tematycznych problemów wynikających z realizowanego kierunku studiów. Dla uzupełnienia wiedzy z zakresu Informatyki Ekonomicznej istnieje moŝliwość zwiększenia liczby przedmiotów informatycznych w programach studiów, w ramach przedmiotów pozostałych. Przedmioty pozostałe to grupa przedmiotów, których celem jest pogłębianie wiedzy studenta z zakresu danej dziedziny, w tym przypadku z ekonomii, zarządzania lub finansów. Trudno zatem wyobrazić sobie, by przedmioty informatyczne zostały bezkompromisowo wprowadzane do programów stu-

4 diów, kosztem przedmiotów dotychczas realizowanych na tych kierunkach. W ramach grupy przedmiotów pozostałych planowane są równieŝ przedmioty specjalizacyjne, które pogłębiają wiedzę studenta w wąskim, specjalistycznym zakresie z danej dziedziny naukowej. Do grupy przedmiotów pozostałych moŝna zaliczyć równieŝ przedmioty do wyboru. W standardach kształcenia nie ma Ŝadnego zapisu dotyczącego wymogów oraz trybu planowania przedmiotów do wyboru. Jest to zatem grupa przedmiotów, która ustawowo nie jest wymagana. Jednak- Ŝe wiele wydziałów szkół wyŝszych wprowadza do programu studiów przedmioty do wyboru, które dają studentowi moŝliwość realizowania przedmiotów z innych kierunków studiów w ramach jednego wydziału. Przedmioty do wyboru to przedmioty, którym nie przydziela się punktów ECTS (European Credit Transfer and Accumulation System), zatem są to przedmioty na zaliczenie bez oceny. PoniŜsza tabela zawiera liczbę godzin w poszczególnych grupach przedmiotów z podziałem na kierunki studiów Ekonomia, Zarządzanie, oraz Finanse i Rachunkowość. NaleŜy zwrócić uwagę na liczbę godzin w grupie: przedmioty pozostałe, poniewaŝ tylko w tej grupie przedmiotów istnieje realna moŝliwość wprowadzania przedmiotów informatycznych, uzupełniających wiedzę i umiejętności studenta w zakresie świadomości potrzeb, moŝliwości i technik informatyzacji przedsiębiorstw, administracji i państwa [PR07].

5 Grupy przedmiotów i liczba godzin na kierunkach: Ekonomia, Zarządzanie, Finanse i Rachunkowość - studia licencjackie Grupa przedmiotów Ekonomia Zarządzanie Finanse i Rachunkowość Przedmioty ogólne ok. 285 ok. 285 ok. 285 Przedmioty standardowe Przedmioty kierunkowe Przedmioty pozostałe Przedmioty specjalizacyjne Przedmioty do wyboru Razem min 1800 min 1800 min 1800 Źródło: Opracowanie własne. Standardy kształcenia dla studiów ekonomicznych II stopnia kierunków Ekonomia, Zarządzanie, Finanse i Rachunkowość, nie obejmują przedmiotów z zakresu Informatyki Ekonomicznej. Niedobór wiedzy z zakresu Ekonomii na kierunku Informatyka Studia na kierunku Informatyka obejmują studia licencjackie lub inŝynierskie oraz magisterskie. Dla studiów licencjackich przypada sześć semestrów (2000 godzin zajęć), natomiast studia inŝynierskie to siedem semestrów (2300 godzin zajęć). Według standardów kształcenia absolwent kierunku Informatyka powinien posiadać wiedzę i umiejętności z zakresu ogólnych zagadnień informatyki. Powinien dobrze rozumieć działanie współczesnych systemów komputerowych oraz posiadać wiedzę z zakresu podstaw informatyki, systemów operacyjnych, sieci komputerowych, baz danych i inŝynierii oprogramowania umoŝliwiającą aktywny udział w realizacji projektów informatycznych. Powinien takŝe posiadać umiejętność programowania komputerów oraz pracy w zespołach programistycznych [SKI]. W poniŝszych tabelach zestawiono przedmioty z dziedziny Ekonomii i/lub Zarządzania, które wynikają z ramowych treści kształcenia na kierunku Informatyka dla studiów licencjackich/inzynierskich i magisterskich. Przed-

6 miot Problemy społeczne i zawodowe informatyki moŝna zaliczyć do przedmiotów z dziedziny Ekonomii poniewaŝ wskazuje na zagadnienia społeczne i biznesowe. Liczba godzin przedmiotów ekonomicznych na kierunku Informatyka, studia licencjackie i inŝynierskie: Nazwa przedmiotu Informatyka Problemy społeczne i zawodowe informatyki (przedmiot kierunkowy) 15 Razem 15 Źródło: Opracowanie własne. Liczba godzin przedmiotów ekonomicznych na kierunku Informatyka, studia magisterskie: Nazwa przedmiotu Informatyka brak 0 Razem 0 Źródło: Opracowanie własne. Niestety, standardy kształcenia nie uwzględniają Ŝadnych przedmiotów z grupy przedmiotów podstawowych realizowanych na studiach ekonomicznych. Student kierunku Informatyka nie nabywa zatem wiedzy o prawach ekonomicznych wolnego rynku oraz o moŝliwości wykorzystania umiejętności techniczno-informatycznej w warunkach konkurencji rynkowej. Studia inŝynierskie na uczelniach ekonomicznych Sytuacja, w której absolwent kierunków ekonomicznych nie potrafi wykorzystać moŝliwości technologii informacyjnej w działalności biznesowej i jednocześnie absolwent kierunku Informatyka, który nie zna podstawowych praw i zasad rządzących gospodarka rynkową, stanowi szansę dla poprawy jakości kształcenia poprzez tworzenie makrokierunków lub studiów międzykierunkowych [RSK07] w obszarze Informatyki Ekonomicznej.

7 Istnieje zatem moŝliwość opracowania oferty studiów, która sprostałaby potrzebom studentów kierunków ekonomicznych jak i informatycznych, a przede wszystkim rynkowym. Utworzenie studiów inŝynierskich na uczelniach ekonomicznych wymaga uwzględnienia zarówno standardów kształcenia dla kierunku Informatyka i Ekonometria, jak równieŝ dla kierunku Informatyka. Utworzenie tego typu studiów w ramach specjalności daje szansę na wypracowanie nowej jakości sylwetki absolwenta. Na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, na kierunku Informatyka i Ekonometria od roku realizowane są studia inŝynierskie pod nazwą InŜynieria Internetu. Absolwent studiów InŜynieria Internetu powinien wykazać się umiejętnością: realizacji i weryfikacji komponentów systemów informatycznych zgodnie z ich specyfikacją, administrowania średniej wielkości systemami informatycznymi, praktycznego posługiwania się narzędziami informatycznymi i programowania. Ponadto posiadają wiedzę i umiejętności techniczne w zakresie obsługi sprzętu informatycznego i oprogramowania. Oprócz nauki o komputerach i systemach informatycznych absolwenci otrzymują podstawy wiedzy o zarządzaniu, finansach, rachunkowości oraz o problemach prawnych związanych z szeroko rozumianą działalnością gospodarczą przez co są dobrze przygotowani do sprostania oczekiwaniom zmieniającego się rynku i ewentualnego podjęcia własnej działalności gospodarczej [SII07]. Celem organizacji studiów inŝynierskich na uczelniach ekonomicznych powinno być zatem przygotowanie absolwenta do podjęcia pracy w przedsiębiorstwach, instytucjach i administracji na stanowiskach wyma-

8 gających wiedzy i umiejętności dotyczących efektywnych zastosowań metod oraz technicznych i programowych środków informatyki. Program studiów inŝynierskich obejmuje siedem semestrów. Wymogiem jest, by min. 50% przedmiotów (godzin dydaktycznych) w programie studiów stanowiły przedmioty techniczne, uwzględniając zarówno wykłady jak i laboratoria. Liczba godzin dydaktycznych programu studiów inŝynierskich wynosi Przy organizacji tego typu studiów liczba godzin zajęć powinna być największa z określonych w standardach kształcenia kierunków wchodzących w obszar makrokierunku lub studiów międzykierunkowych. Okres trwania studiów, powinien zawierać najwyŝszą liczbę semestrów z określonych w standardach kształcenia kierunków studiów wchodzących w obszar oferowanych studiów. Kwalifikacje absolwenta powinny uwzględniać kwalifikacje absolwenta określone w standardach kształcenia kierunków studiów wchodzących w obszar tego typu studiów [RSK07]. Studia kończą się napisaniem i przyjęciem pracy inŝynierskiej. Absolwenci otrzymują tytuł zawodowy inŝyniera i mogą podjąć naukę na uzupełniających studiach magisterskich na uczelniach technicznych i w uniwersytetach. Strategia rozwoju Informatyki Ekonomicznej Rozwój Informatyki Ekonomicznej w szkolnictwie wyŝszym naleŝy upatrywać w tworzeniu nowych ofert kształcenia, które odpowiadałyby zapotrzebowaniom rynku pracy. Taką ofertą mogą być studia inŝynierskie realizowane jako specjalność na kierunku Informatyka i Ekonometria na Uczelniach Ekonomicznych. Nowa jakość absolwenta studiów

9 inŝynierskich wypełni luki na rynku pracy wynikające z braku pracowników, którzy wiedzą jak efektywnie i skutecznie wykorzystać wiedzę techniczna w warunkach wolnego rynku. MA ZA MI INFORMATYKA EKONOMICZNA INFORMATYKA INśYNIERSKA INFORMATYKA UśYTKOWA Rys1. Obszary zastopowań i rozwoju Informatyki Ekonomicznej Źródło: Opracowanie własne Obszar Informatyki Ekonomicznej pozwala na tworzenie ofert edukacyjnych/specjalności z zakresu Informatyki InŜynierskiej oraz Informatyki UŜytkowej. Oferowane specjalności powinny poruszać problemy informacyjne z zakresu Zarządzania (ZA), Makroekonomii (MA) oraz Mikroekonomii (MI). Rysunek 1 przedstawia filary programowe Informaty-

10 ki Ekonomicznej, które uwzględniają informatykę techniczną i aplikacyjną w rozwiązywaniu problemów natury makro- i mikroekonomicznych oraz zarządzania. Przygotowanie oferty dydaktycznej zarówno z zakresu Informatyki In- Ŝynierskiej oraz Informatyki UŜytkowej moŝe stanowić podstawę do zapewnienia absolwentom kierunku Informatyka i Ekonometria wiedzy i umiejętności na miarę społeczeństwa informacyjnego oraz sukces zawodowy. Literatura [Now04] [SKI] [PR07] [SII07] [KwIiE] Nowicki, A., Doskonalenie kształcenia informatycznego, praca badawcza, część 1, Wyd. Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Standardy kształcenia na kierunku studiów Informatyka rmatyka.pdf Projekt Rozporządzenia Rady Ministrów dnia..w sprawie Planu Informatyzacji Państwa na lata , d=819&search=52 Kierunek Informatyka i Ekonometria, Specjalność: InŜynieria Internetu, rnetu.htm Kwalifikacje absolwenta kierunku Informatyka i Ekonometria,

11 [RSK07] rmatyka_i_ekonometria.pdf Rozporządzenie w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a takŝe trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki. Informacje o autorach dr Magdalena Kotnis Instytut Informatyki w Zarządzaniu Uniwersytet Szczeciński ul. Mickiewicza Szczecin Polska Numer telefonu (fax) +48/91/ magdalena.kotnis@gmail.com