str. 5 Zmiany w kodeksie pracy dotycz¹ce kwalifikacji zawodowych pracowników W NUMERZE M.IN. cza@cza.pl

Transkrypt

1 Patronat POLSKIE TOWARZYSTWO LEKARSKIE POLSKI KOMITET ZIELARSKI AMBASADOR str. 5 FARMACJI ISSN Vol. XVII Rok za³o enia 1992 Nr 8-9 ( ) Sierpieñ-Wrzesieñ 2010 Punktacja: Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego: 4 pkt Index Copernicus Wydawnictwo Farmapress : 10,63 pkt Czasopismo Aptekarskie : 4,15 pkt Kontynuator tradycji Czasopisma utworzonego w roku 1871 we Lwowie W NUMERZE M.IN. Zmiany w kodeksie pracy dotycz¹ce kwalifikacji zawodowych pracowników Informacja o leku na str. 2

2 NOLIPREL FORTE tabletki powlekane Nie stosowaæ u kobiet w ci¹ y 5 mg + 1,25 mg (Perindoprilum argininum + Indapamidum) Jedna tabletka powlekana zawiera 3,395 mg peryndoprylu, co odpowiada 5 mg peryndoprylu z arginin¹ oraz 1,25 mg indapamidu. Wskazania do stosowania: Leczenie nadciœnienia têtniczego samoistnego, stosowanie leku wskazane u pacjentów, u których ciœnienie têtnicze nie jest odpowiednio kontrolowane po zastosowaniu samego peryndoprylu. Dawkowanie i sposób podawania: Doustnie. 1 tabletka stosowana raz na dobê, najlepiej rano, przed posi³kiem. Mo na zaleciæ indywidualne dostosowanie dawki z u yciem poszczególnych sk³adników preparatu. Lek nale y stosowaæ, gdy ciœnienie têtnicze krwi nie jest odpowiednio kontrolowane po zastosowaniu preparatu Noliprel (je eli dotyczy). Je eli jest to klinicznie w³aœciwe, mo na rozwa yæ bezpoœredni¹ zmianê z monoterapii na leczenie lekiem Noliprel Forte. Pacjenci w podesz³ym wieku: Leczenie nale y rozpocz¹æ w zale - noœci od reakcji ciœnienia têtniczego krwi oraz czynnoœci nerek. Pacjenci z niewydolnoœci¹ nerek: W przypadkach ciê kiej niewydolnoœci nerek (klirens kreatyniny poni ej 30 ml/min) stosowanie preparatu jest przeciwwskazane. U pacjentów z umiarkowan¹ niewydolnoœci¹ nerek (klirens kreatyniny ml/min) zaleca siê rozpoczynanie leczenia od odpowiedniej dawki jednej z substancji czynnych preparatu z³o onego. U pacjentów z klirensem kreatyniny wiêkszym lub równym 60 ml/min nie jest wymagana modyfikacja dawki. Zazwyczaj stosowana kontrola leczenia dotyczy czêstego badania stê enia kreatyniny i potasu. Pacjenci z niewydolnoœci¹ w¹troby: W przypadku ciê kiej niewydolnoœci w¹troby leczenie jest przeciwwskazane. U pacjentów z umiarkowan¹ niewydolnoœci¹ w¹troby, modyfikacja dawki nie jest wymagana. Dzieci i m³odzie : Lek nie powinien byæ stosowany u dzieci oraz m³odzie- y z powodu nieustalonej skutecznoœci i bezpieczeñstwa stosowania peryndoprylu zarówno w monoterapii jak i w leczeniu skojarzonym. Przeciwwskazania: Nadwra liwoœæ na peryndopryl lub inne inhibitory ACE, indapamid, inne sulfonamidy lub na któr¹kolwiek substancjê pomocnicz¹. Obrzêk naczynioruchowy (obrzêk Quinckego) zwi¹zany z uprzednim leczeniem inhibitorami ACE. Wrodzony lub idiopatyczny obrzêk naczynioruchowy. Drugi i trzeci trymestr ci¹ y. Ciê ka niewydolnoœæ nerek (klirens kreatyniny poni ej 30 ml/min). Encefalopatia w¹trobowa. Ciê ka niewydolnoœæ w¹troby. Hipokaliemia. Ogóln¹ zasad¹ jest niekojarzenie tego preparatu z lekami nie przeciwarytmicznymi powoduj¹cymi torsade de pointes. Laktacja. Z powodu braku wystarczaj¹cego doœwiadczenia dotycz¹cego leczenia, preparatu Noliprel Forte nie nale y stosowaæ u pacjentów poddawanych dializie i u pacjentów z nieleczon¹ niewyrównan¹ niewydolnoœci¹ serca. Specjalne ostrze enia i œrodki ostro - noœci dotycz¹ce stosowania: Lit: Nie stosowaæ ³¹cznie litu i Noliprelu Forte. Neutropenia lub agranulocytoza: stosowaæ ze szczególn¹ ostro noœci¹ u pacjentów z kolagenoz¹ naczyñ leczonych lekiem immunosupresyjnym, Nale y poinformowaæ pacjentów o zg³aszaniu jakichkolwiek objawów infekcji Nadwra liwoœæ/obrzêk naczynioruchowy: W przypadkach obrzêku naczynioruchowego twarzy, koñczyn, warg, jêzyka, g³oœni i (lub) krtani nale y natychmiast przerwaæ leczenie oraz wdro yæ odpowiednie monitorowanie. Reakcje rzekomoanafilaktyczne podczas leczenia odczulaj¹cego: U pacjentów przyjmuj¹cych inhibitory ACE podczas leczenia odczulaj¹cego jadem owadów b³onkoskrzyd³ych wystêpowa³y pojedyncze przypadki przed³u aj¹cych siê reakcji rzekomoanafilaktycznych zagra aj¹cych yciu. Reakcje rzekomoanafilaktyczne podczas aferezy LDL: Rzadko u pacjentów otrzymuj¹cych inhibitory ACE, podczas aferezy lipoprotein (LDL) o ma³ej gêstoœci z u yciem siarczanu dekstranu, obserwowano zagra aj¹ce yciu reakcje rzekomoanafilaktyczne. Pacjenci hemodializowan: U pacjentów dializowanych z u yciem membran high- -flux i leczonych jednoczeœnie inhibitorem ACE, donoszono o wystêpowaniu reakcji rzekomoanafilaktycznych. Leki moczopêdne oszczêdzaj¹ce potas; sole potasu: Jednoczesne stosowanie peryndoprylu i leków moczopêdnych oszczêdzaj¹cych potas lub soli potasu nie jest zalecane. W razie wyst¹pienia objawów encefalopatii nale y natychmiast przerwaæ leczenie. Nadwra liwoœæ na œwiat³o: Jeœli podczas leczenia wyst¹pi reakcja nadwra liwoœci na œwiat³o, zaleca siê przerwaæ terapiê. Niewydolnoœæ nerek: W przypadkach ciê kiej niewydolnoœci nerek (klirens kreatyniny < 30 ml/min) leczenie jest przeciwwskazane. U pacjentów bez uprzedniego jawnego zaburzenia czynnoœci nerek, u których badania krwi oceniaj¹ce czynnoœæ nerek wykaza³y czynnoœciow¹ niewydolnoœæ nerek, nale y przerwaæ leczenie. Niedociœnienie têtnicze i niedobory wody oraz elektrolitów Istnieje ryzyko nag³ego niedociœnienia têtniczego w obecnoœci wystêpuj¹cego wczeœniej niedoboru sodu (zw³aszcza u pacjentów ze zwê eniem têtnicy nerkowej). Po³¹czenie peryndoprylu i indapamidu nie zapobiega wyst¹pieniu hipokaliemii, zw³aszcza u pacjentów z cukrzyc¹ lub niewydolnoœci¹ nerek. Substancje pomocnicze: Produkt NOLIPREL FORTE nie stosowaæ u pacjentów z dziedziczn¹ nietolerancj¹ galaktozy, niedoborem laktazy typu Lapp lub zespo³em z³ego wch³aniania glukozy i galaktozy. Kaszel: u pacjentów leczonych inhibitorami ACE obserwowano suchy kaszel. Dzieci i m³odzie : Nie ustalono skutecznoœci i tolerancji peryndoprylu w monoterapii i w skojarzeniu u dzieci. Ryzyko niedociœnienia têtniczego i (lub) niewydolnoœci nerek (w przypadku niewydolnoœci serca, niedoborów wody i elektrolitów itp.): hamowanie uk³adu RAA przez inhibitor ACE mo e spowodowaæ nag³e obni enie ciœnienia têtniczego krwi i (lub) zwiêkszenie stê enia kreatyniny w osoczu, wskazuj¹ce na czynnoœciow¹ niewydolnoœæ nerek. Pacjenci w podesz³ym wieku: Przed rozpoczêciem leczenia nale- y oceniæ czynnoœæ nerek i stê enie potasu. Pacjenci z rozpoznan¹ mia d yc¹: nale y zachowaæ ostro noœæ u pacjentów z chorob¹ niedokrwienn¹ serca lub zaburzeniami kr¹ enia mózgowego. Nadciœnienie naczyniowo-nerkowe: je eli NOLIPREL FORTE zosta³ przepisany pacjentom z rozpoznanym lub podejrzewanym zwê eniem têtnicy nerkowej, leczenie nale y rozpoczynaæ w szpitalu od ma- ³ych dawek. Nale y kontrolowaæ czynnoœæ nerek i stê enie potasu. Inne grupy ryzyka: U pacjentów z ciê k¹ niewydolnoœci¹ serca (klasa IV) oraz u pacjentów z cukrzyc¹ insulinozale n¹, leczenie zaczynaæ pod œcis³¹ kontrol¹ lekarsk¹ od mniejszej dawki pocz¹tkowej. Nie nale y przerywaæ leczenia â-adrenolitykiem u pacjentów z chorob¹ niedokrwienn¹ serca i nadciœnieniem têtniczym: inhibitor ACE nale- y do³¹czyæ do leku â-adrenolitycznego. Pacjenci z cukrzyc¹: u pacjentów leczonych dustnymi lekami przeciwcukrzycowymi lub insulin¹ nale y monitorowaæ stê enia glukozy we krwi. Ró nice etniczne: Tak jak w przypadku innych inhibitorów enzymu konwertuj¹cego angiotensynê peryndopryl jest widocznie mniej skuteczny w obni aniu ciœnienia krwi u pacjentów rasy czarnej ni innych ras. Zabiegi chirurgiczne/znieczulenie: inhibitory ACE mog¹ powodowaæ niedociœnienie têtnicze w przypadku znieczulenia, zw³aszcza, gdy œrodek znieczulaj¹cy ma w³aœciwoœci hipotensyjne. Zwê enie zastawki aortalnej lub mitralnej/kardiomiopatia przerostowa: Inhibitory ACE nale y stosowaæ ze szczególn¹ ostro noœci¹ u pacjentów ze zwê eniem drogi odp³ywu z lewej komory. Zaburzenia czynnoœci w¹troby: stosowanie inhibitorów ACE jest zwi¹zane z wyst¹pieniem zespo³u rozpoczynaj¹cego siê od ó³taczki cholestatycznej, prowadz¹cego do rozwoju piorunuj¹cej martwicy w¹troby i (czasami) œmierci. Stê enie wapnia: tiazydowe i tiazydopodobne leki moczopêdne mog¹ zmniejszaæ wydalanie wapnia z moczem, powoduj¹c nieznaczne i przemijaj¹ce zwiêkszenie stê enia wapnia w osoczu. Stê enie glukozy we krwi: nale y kontrolowaæ stê enia glukozy we krwi jest istotne u pacjentów z cukrzyc¹. Kwas moczowy: U pacjentów ze zwiêkszonym stê eniem kwasu moczowego istnieje zwiêkszone ryzyko wystêpowania napadów dny moczanowej. Czynnoœæ nerek a leki moczopêdne: tiazydowe i tiazydopodobne leki moczopêdne s¹ w pe³ni skuteczne tylko, gdy czynnoœæ nerek jest prawid³owa lub zaburzona jedynie w niewielkim stopniu. Sportowcy powinni zwróciæ uwagê, e ten produkt zawiera substancjê czynn¹, która mo e powodowaæ fa³szywie dodatni wynik testu antydopingowego. Ci¹ a Nie zaleca siê stosowania inhibitorów ACE podczas pierwszego trymestru ci¹ y. Stosowanie inhibitorów ACE w 2 i 3 trymestrze ci¹ y jest przeciwwskazane. Laktacja: NOLIPREL FORTE jest przeciwwskazany. Wp³yw na zdolnoœæ prowadzenia pojazdów mechanicznych i obs³ugiwania urz¹dzeñ mechanicznych w ruchu: NOLIPREL FORTE nie wp³ywa na zdolnoœæ prowadzenia pojazdów i obs³ugiwania maszyn, lecz u niektórych pacjentów mog¹ wyst¹piæ indywidualne reakcje zwi¹zane z obni eniem ciœnienia têtniczego krwi. Dzia³ania niepo ¹dane: bardzo czêsto (³1/10); czêsto (³1/100, <1/10); niezbyt czêsto (³1/1000, <1/100); rzadko (³1/10000, <1/1000); bardzo rzadko (<1/10000). czêstoœæ nieznana. Zaburzenia krwi i uk³adu ch³onnego; Bardzo rzadko: ma³op³ytkowoœæ, leukopenia/neutropenia, agranulocytoza, niedokrwistoœæ aplastyczna, niedokrwistoœæ hemolityczna, Zaburzenia psychiczne; Niezbyt czêsto: zaburzenia nastroju lub snu, Zaburzenia uk³adu nerwowego; Czêsto: parestezje, ból g³owy, os³abienie, zawroty g³owy, zawroty g³owy pochodzenia b³êdnikowego, Bardzo rzadko: spl¹tanie, Zaburzenia oka; Czêsto: zaburzenia widzenia, Zaburzenia ucha i b³êdnika; Czêsto: szum uszny, Zaburzenia naczyniowe; Czêsto: niedociœnienie, ortostatyczne lub nieortostatyczne, Zaburzenia serca; Bardzo rzadko: arytmia, w tym bradykardia, tachykardia komorowa, migotanie przedsionków, d³awica piersiowa i zawa³ serca, Zaburzenia uk³adu oddechowego, klatki piersiowej i œródpiersia; Czêsto: suchy uporczywy kaszel, dusznoœæ, Niezbyt czêsto: skurcz oskrzeli, Bardzo rzadko: eozynofilowe zapalenie p³uc, zapalenie œluzówki nosa, Zaburzenia o- ³¹dka i jelit; Czêsto: zaparcia, suchoœæ w ustach, nudnoœci, bóle brzucha, jad³owstrêt, wymioty, zaburzenie smaku, niestrawnoœæ, biegunka, Bardzo rzadko: zapalenie trzustki, Zaburzenia w¹troby i dróg ó³ciowych; Bardzo rzadko: zapalenie w¹troby, Czêstoœæ nieznana: w przypadku niewydolnoœci w¹troby istnieje mo liwoœæ wyst¹pienia encefalopatii w¹trobowej, Zaburzania skóry i tkanki podskórnej; Czêsto: wysypka, œwi¹d, wykwity grudkowo- -plamkowe, Niezbyt czêsto: obrzêk naczynioruchowy twarzy, koñczyn, warg, b³on œluzowych, jêzyka, g³oœni, i (lub) krtani, pokrzywka, Reakcje nadwra liwoœci, g³ównie skórne u pacjentów predysponowanych do reakcji alergicznych i astmatycznych. Plamica. Mo liwe nasilenie objawów rozpoznanego wczeœniej ostrego tocznia rumieniowatego uogólnionego, Bardzo rzadko: rumieñ wielopostaciowy, martwica toksyczno-rozp³ywna naskórka, zespó³ Stevensa-Johnsona. Donoszono o przypadkach reakcji nadwra liwoœci na œwiat³o, Zaburzenia miêœniowo-szkieletowe i tkanki ³¹cznej; Czêsto: skurcze miêœni, Zaburzenia nerek i dróg moczowych; Niezbyt czêsto: niewydolnoœæ nerek, Bardzo rzadko: ostra niewydolnoœæ nerek, Zaburzenia uk³adu rozrodczego i piersi; Niezbyt czêsto: impotencja, Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania; Czêsto: astenia, Niezbyt czêsto: pocenie siê, Badania diagnostyczne; Utrata potasu ze szczególnie znacznym zmniejszeniem stê enia potasu u pacjentów z grup ryzyka -zmniejszone stê enie sodu z hipowolemi¹, -zwiêkszone stê enia kwasu moczowego i glukozy we krwi podczas leczenia, -nieznaczne zwiêkszenie stê enia mocznika i kreatyniny w osoczu, -zwiêkszone stê enia potasu, Rzadko: zwiêkszone stê enie wapnia w osoczu. Podmiot odpowiedzialny: Anpharm Przedsiêbiorstwo Farmaceutyczne S.A., ul. Annopol 6B, Warszawa. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Ministra Zdrowia nr: Produkt leczniczy wydawany na receptê. Adres korespondencyjny: Servier Polska Sp. z o.o., Warszawa, ul. Jana Kazimierza 10, tel. (22) , fax (22) Internet: info@pl.netgrs.com.

3 ROK 2011 ROKIEM OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ VOL XVII Nr 8-9 ( ) ISSN Rok 2009 KONTYNUATOR TRADYCJI CZASOPISMA UTWORZONEGO w ROKU 1871 we LWOWIE Punktacja: Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego 4 pkt Indeks Copernicus: Wydawnictwo Farmapress 10,63 pkt Czasopismo Aptekarskie 4,15 pkt Niezale ny Ogólnopolski Miesiêcznik Farmaceutyczno-Medyczny dla Aptekarzy, Farmaceutów, Lekarzy, Producentów i Dystrybutorów Leków Wydawca, Redaktor Naczelny: Wiktor Szukiel tel. kom Pe³nomocnik Wydawcy Z-ca Redaktora Naczelnego: Jadwiga Szymañska tel. kom , tel. (22) Honorowy z-ca Redaktora Naczelnego: mgr prawa Barbara Jendryczko Sekretarz Redakcji: Bogdan Ostrowski RADA NAUKOWA prof. dr hab. n. farm. Kazimierz G³owniak kierownik Katedry i Zak³adu Farmakognozji z Pracowni¹ Roœlin Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie przewodnicz¹cy prof. dr Benito del Castillo Garcia cz³onek Narodowej Akademii Farmaceutycznej w Hiszpanii prof. dr hab. n. farm. Roman Kaliszan cz³. koresp. PAN i PAU kierownik Katedry i Zak³adu Biofarmacji i Farmakodynamiki, Gdañski Uniwersytet Medyczny prof. dr hab. n. farm. Wincenty Kwapiszewski Honorowy Prezes Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego prof. dr hab. n. farm. S³awomir Lipski Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii prof. dr hab. n. farm. Maciej Paw³owski kierownik Katedry Chemii Farmaceutycznej, Uniwersytet Jagielloñski, Collegium Medicum prof. dr hab. n. med. Jerzy Woy-Wojciechowski prezes Polskiego Towarzystwa Lekarskiego dr hab. n. farm. Anita Magowska kierownik Katedry i Zak³adu Historii Nauk Medycznych, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu dr n. farm. Roman Duda Okrêgowa Izba Aptekarska w Kielcach dr n. farm. Jerzy Jambor prezes Polskiego Komitetu Zielarskiego w Poznaniu dr n. farm. Marek Jêdrzejczak wyk³adowca farmakologii na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego dr n. farm. Jerzy azowski cz³onek Miêdzynarodowej Federacji Farmaceutycznej (FIP) Pomys³ artystyczny i koncepcja typograficzna Bogdan Ostrowski Opracowanie graficzno-techniczne i korekta Zespó³ Redakcja zastrzega sobie prawo adiustacji i skracania nades³anych tekstów. Publikacje w Czasopiœmie Aptekarskim nie mog¹ byæ kopiowane w adnej formie ani adnymi metodami mechanicznymi lub elektronicznymi, ³¹cznie z wykorzystaniem systemów przechowywania i odtwarzania informacji bez pisemnej zgody wydawcy, Wydawnictwa Farmapress. Realizacja Wydania Biuro Wydawcy i Redakcji: Zofia Soborowska ul. Obarowska 23/2, Warszawa Box 81 tel , fax 24 h cza@cza.pl Kolporta i prenumerata: tel Prenumerata roczna 200 z³, pó³roczna 120 z³ Wp³aty nale y dokonywaæ na konto: Adres strony WWW Czasopisma Aptekarskiego : Czasopismo Aptekarskie ukazuje siê tylko w prenumeracie. Za treœæ tekstów promocyjnych, reklam, og³oszeñ, insertów Redakcja nie odpowiada. Nak³ad nie przekracza egz. Tytu³ i znak s³owno-graficzny prawnie zastrze ony. Œwiadectwo ochronne nr i nr wydane przez Urz¹d Patentowy RP Copyright by FARMAPRESS Przysz³oœæ aptek w opiece farmaceutycznej Przejêcie produkcji leków przez przemys³ ograniczy³o do szcz¹tkowej wrêcz formy rolê aptekarza farmaceuty jako wytwórcy leku. Jego dzia³alnoœæ w aptece jak przewidywa³ to ju w roku 1958 wybitny aptekarz amerykañski Wiliam Proctor coraz czêœciej ogranicza siê wy³¹cznie do roli dystrybutora i sprowadza do kontroli prawid³owoœci recepty, dyspensowania leków, czynnoœci administracyjnych i zaopatrzeniowych zwi¹zanych z zarz¹dzaniem aptek¹. Dlatego pojawi³y siê opinie, tak e w œrodowisku farmaceutycznym, e wiedza, jak¹ uzyskuj¹ farmaceuci w trakcie specjalistycznych, kosztownych i d³ugotrwa³ych studiów, nie jest przez nich wykorzystywana. W odró nieniu od innych zawodów medycznych aptekarstwo zawsze by³o otoczone nimbem tajemniczoœci, a jego istota do tej pory nie jest w pe³ni zrozumia³a dla spo³eczeñstwa, decydentów i polityków. Jest zawodem, który ustanowi³ jedyny w swoim rodzaju zestaw kanonów pracy zawodowej i izolowa³ siê od pozosta³ych zawodów medycznych. Skutkiem jest to, e w szybko zmieniaj¹cych siê warunkach opieki zdrowotnej aptekarstwo znalaz³o siê w sytuacji powszechnego braku zrozumienia i uznania, bez wyraÿnie wyró niaj¹cej go roli, pozwalaj¹cej na utrzymanie godnej pozycji spo³ecznej. S¹ przecie kraje, w których aptekarstwo nie jest traktowane jako zawód s³u by zdrowia, a apteka jako placówka opieki zdrowotnej. Je eli jednak aptekarze nie podejm¹ nowych zadañ, a wydzia³y farmaceutyczne nie udziel¹ im w tym daleko id¹cego wsparcia, zawód aptekarski bêdzie ulega³ stopniowej degradacji, coraz czêœciej bêdzie postrzegany jako zwyk³y handel i odpowiednio do tego traktowany. I nie pomog¹ adne oœwiadczenia o szczytnym pos³annictwie tego zawodu, je eli nie bêd¹ za nimi nastêpowa³y czyny wykazuj¹ce, e jest on niezbêdny we wspó³czesnym spo³eczeñstwie. A oczekuje ono od aptekarzy fachowej, obiektywnej i rzeczowej informacji o lekach i ich stosowaniu w jak najszerszym tego s³owa znaczeniu. To aptekarze musz¹ doprowadziæ swoimi dzia³aniami do tego, by spo³eczeñstwo postrzega³o apteki jako placówki s³u by zdrowia, a nie jako specjalistyczne sklepy sprzedaj¹ce leki. Miêdzynarodowe organizacje farmaceutyczne: Miêdzynarodowa Federacja Farmaceutyczna, Grupa Farmaceutyczna Unii Europejskiej, ale tak e Œwiatowa Organizacja Zdrowia i Rada Europy, przy wspó³udziale najwybitniejszych w skali œwiatowej przedstawicieli zawodu, podjê³y dzia³ania maj¹ce na celu okreœlenie roli aptekarstwa we wspó³czesnym œwiecie, wprowadzenie go na nowe tory oraz pe³ne wykorzystanie dla szeroko pojêtego dobra spo³eczeñstwa specjalistycznej wiedzy aptekarza o lekach i problemach zdrowotnych. Aptekarza, który jest naj³atwiej dostêpnym zawodem zwi¹zanym z opiek¹ zdrowotn¹. dr n. farm. Jerzy azowski Rada Naukowa Czasopisma Aptekarskiego

4 TREŒÆ SPRAWY ZAWODU Cykl opieki farmaceutycznej (wg Heplera) 10 Agnieszka Zimmermann Zmiany kodeksu pracy dotycz¹ce kwalifikacji zawodowych pracowników 11 Zbigniew Witalis Czy marzenia mo na zrealizowaæ 16 s. 16 NAUKA I PRAKTYKA Agnieszka Skowron, Justyna Dymek Edukacja pacjenta: jak przygotowaæ materia³y edukacyjne i prowadziæ rozmowê z pacjentem 25 Ma³gorzta Zygmunt, Barbara Filipek Nowe leki przeciwp³ytkowe 31 Jerzy Jambor Dziki bez czarny roœlina roku s. 54 DEBATY KONFERENCJE KONGRESY Barbara Zahorska-Markiewicz Sprawozdanie z 11 Œwiatowego Kongresu Oty³oœci w lipcu 2010 w Sztokholmie 49 Anita Magowska Quo vadis phytopharmaka?, czyli Jubileuszowy Sejmik Zielarski w erkowie 54 ANGIELSKI W PRAKTYCE FARMACEUTYCZNEJ s. 65 Jolanta Suchocka-Strysko, Christopher A. Strysko Spotkania z angielskim cz. IV 62 INFORMACJE Jan Majewski Premio Saladino d Ascola dla Polek 65 TRADYCJE APTEKARSTWA Joanna A. Przyby³o Wydawnictwa Franciszka Heroda 67 s. 76 Regulamin dla Autorów publikacji naukowych w CzA 74

5 Szanowni Czytelnicy, zapraszamy do prenumeraty Czasopisma Aptekarskiego na rok W ramach prenumeraty otrzymaj¹ Pañstwo tak e XVIII edycjê ksi¹ kowego wydania Farmaceutycznego Kalendarza na rok 2011 z indeksem aktualnych aktów normatywnych obowi¹zuj¹cych w aptece i podstawowymi materia³ami i wskazówkami do prowadzenia opieki farmaceutycznej Koszt ca³orocznej prenumeraty wynosi 200 z³ (VAT 0%). Wprowadzamy tak e mo liwoœæ zaprenumerowania CzA na I pó³rocze (od nr 1 do 6-7) koszt 120 z³ (VAT 0%). Wp³at nale y dokonywaæ na za³¹czonym do CzA nr 8-9/2010 druku przelewu lub pobieraj¹c jego wzór z (prenumerata) albo bezpoœrednio na konto Po dokonaniu wp³aty otrzymaj¹ Pañstwo fakturê (przypominamy, e mo na j¹ rozliczyæ w kosztach prowadzonej firmy). Prosimy o czytelne wype³nienie druku i zwrócenie uwagi, aby bank Pañstwa wpisa³ do treœci przelewu wszystkie dane niezbêdne do wystawienia faktury VAT. ROK 2011 ROKIEM OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ XVIII edycja Farmaceutycznego Kalendarza na rok 2011 w zmienionej formie wydawniczej zawiera obok kalendarium m.in. indeks aktów normatywnych (ponad 300 pozycji) u ytecznych w prowadzeniu apteki i hurtowni, podstawowe materia³y i wskazówki do prowadzenia opieki farmaceutycznej oraz bogat¹ adresografiê. Kalendarz otrzymuj¹ w ramach prenumeraty wszyscy Czytelnicy Czasopisma Aptekarskiego. KALENDARZ Rok za³o enia 1992 Edycja XVIII 2011 ROK 2011 ROKIEM OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ Nowy format kalendarza (180mm x 235 mm), ok³adka twarda lakierowana, ca³oœæ szyta

6 SPRAWY ZAWODU WYBIÓRKA W PIGU CE Studia dla przedstawicieli medycznych Polskie Stowarzyszenie Przedstawicieli Medycznych we wspó³pracy z Akademi¹ Leona KoŸmiñskiego otwiera studia podyplomowe dla przedstawicieli medycznych oraz m³odej kadry menad erskiej na kierunku Zarz¹dzanie i sprzeda zarz¹dzanie promocj¹ produktów medycznych. Otwarcie studiów dla przedstawicieli medycznych jest naszym du ym osi¹gniêciem. Senat Akademii Leona KoŸmiñskiego zaakceptowa³ nasz projekt, dziêki któremu ju od paÿdziernika 2010 r. wszyscy chêtni mog¹ rozpocz¹æ studia na kierunku Zarz¹dzanie i sprzeda zarz¹dzanie promocj¹ produktów medycznych mówi Krzysztof okaj, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Przedstawicieli Medycznych. G³ównym celem Stowarzyszenia jest podnoszenie kwalifikacji zawodowych przedstawicieli medycznych zw³aszcza z prawa farmaceutycznego i ekonomii oraz etyki zawodowej. Powo³any kierunek studiów, czyli 200 godzin wyk³adowych oraz œwietna kadra pozwoli przygotowaæ odpowiednio studentów do funkcjonowania na rynku farmaceutycznym dodaje. Ku przestrodze pacjentów i farmaceutów W zwi¹zku z decyzjami i wprowadzeniem przez Œl¹ski Oddzia³ Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia ujednoliconej numeracji recept lekarskich i jednolitego wzoru druku recepty, od dnia 1 wrzeœnia 2010 r. nie bêd¹ realizowane jako refundowane recepty ó³te, czyli tzw. kupony RUM z woj. œl¹skiego. Ze wzglêdu na powy sze, recepty które mia- ³yby byæ realizowane po dniu r. powinny byæ wystawiane na drukach recept oznaczonych symbolem Rp. (tzw. bia³ych) i zgodnych z rozporz¹dzeniem w sprawie recept lekarskich. Ponadto na tych samych drukach powinny byæ wystawiane recepty dla pacjentów z krajów UE lub ubezpieczonych w innych ni Œl¹ski OW NFZ oraz pacjentów nie posiada przy sobie elektronicznej karty ubezpieczenia zdrowotnego wydanej przez Œl¹ski OW NFZ. Recepty, które nie bêd¹ spe³nia³y wymagañ stawianych receptom refundowanym, bêd¹ mog³y byæ zrealizowane wy³¹cznie jako pe³nop³atnie. Z uszanowaniem Prezes Rady Œl¹skiej Izby Aptekarskiej dr farm. Stanis³aw Piechula XII Zjazd PT PiD W Jachrance odby³ siê XII Zjazd Polskiego Towarzystwa ywienia Pozajelitowego i Dojelitowego (PT PID) (wraz z towarzysz¹c¹ mu XXIV Miêdzynarodow¹ Konferencj¹ Naukowo-Szkoleniow¹ PT IPID), podczas którego wybrano dr Stanis³awa K³êka na Prezesa Zarz¹du G³ównego Towarzystwa. Dr Stanis³aw K³êk jest specjalist¹ w zakresie chirurgii ogólnej oraz chirurgii onkologicznej. Na co dzieñ zwi¹zany z Klinik¹ Chirurgii Ogólnej Gastroneterologicznej CMUJ w Krakowie. Posiada tytu³ nauczyciela Leonardo da Vinci Life-Long Learning System. Jest wspó³twórc¹ najwiêkszego podmiotu specjalizuj¹cego siê w domowym ywieniu poza i dojelitowym Niepublicznych Zak³adów Opieki Zdrowotnej Nutrimed. Wyk³adowca kursów dotycz¹cych chirurgii, USG i leczenia ywieniowego. Cz³onek mi.in: American Society for Enteral and Parenteral Nutrition (ASPEN), European Society for Nutrition and Metabolism (ESPEN), British Society for Enteral and Parenteral Nutrition (BAPEN), European Associacion of Endoscopic Surgery (EAES), Towarzystwa Chirurgów Polskich (TChP). Autor licznych publikacji z zakresu ywienia poza- i dojelitowego w specjalistycznej prasie miêdzynarodowej i krajowej. 6 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( ) 2010

7 SPRAWY ZAWODU Muzealia Aptekarstwo stargardzkie i pomorskie na przestrzeni wieków to sta³a wystawa, któr¹ mo na ogl¹daæ w muzeum przy Rynku Staromiejskim w Stargardzie Szczeciñskim. Ekspozycja jest wynikiem wieloletnich starañ w³adz miejskich, stargardzkich muzealników oraz w³aœcicieli Apteki Nowa, magistrów farmacji Danuty i Jerzego Waliszewskich (relacjê z wernisa u zamieœcimy w paÿdziernikowym wydaniu CzA ). Miros³aw Cofta Brzozów Miêdzynarodowa Konferencja Naukowa Postêpy w leczeniu chorób rozrostowych krwi odby³a siê w Podkarpackim Oœrodku Onkologicznym im. ks. Bronis³awa Markiewicza w Brzozowie. W konferencji wziêli udzia³ wybitni polscy i zagraniczni onkolodzy i hematolodzy, zajmuj¹cy siê leczeniem nowotworów uk³adu ch³onnego. Wyk³ady poprowadzili m.in. wybitni polscy badacze i specjaliœci w leczeniu nowotworów krwi, m.in. prof. dr hab. n. med. Anna Dmoszyñska z Kliniki Hematologii i Transplantologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, eksperci z Instytutu Onkologii w Warszawie: prof. dr hab. n. med. Renata Maryniak i prof. dr n. med. Jan Walewski. Podczas konferencji dyskutowano m.in. o postêpie w leczeniu ch³oniaków nieziarniczych, szpiczaka mnogiego i przewlek³ej bia³aczki limfocytowej. Wyró nienie PTL Podczas obrad jubileuszowego sejmiku zielarskiego specjalne wyró nienie Polskiego Towarzystwa Lekarskiego dr. n. farm. Jerzemu Jamborowi wrêczy³ prezes PTL prof. dr hab. med. Jerzy Woy-Wojciechowski za wieloletni¹ dzia³alnoœæ na polu fitoterapii oraz z okazji jubileuszu 80-lecia dzia³alnoœci Polskiego Komitetu Zielarskiego. CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( )

8 SPRAWY ZAWODU Muzeum Medycyny Nowo powsta³e Stowarzyszenie Muzeum Medycyny w Warszawie aktywnie dzia³aæ bêdzie na rzecz powstania instytucji muzealnej. Stowarzyszenie wspieraj¹ Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Polskiej w Krakowie, Muzeum przy Zak³adzie Historii Medycyny Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie oraz Muzeum Uniwersytetu Medycznego w odzi. Przy Stowarzyszeniu powo³ana zosta³a Rada Naukowa, w której znaleÿli siê wybitni lekarze, historycy Inhalator z XIX/XX w. i artyœci. S¹ wœród nich m.in.: mgr Hanna Bojczuk, prof. dr hab. med. Miros³aw D³u niewski, Krystyna Janda, prof. dr hab. med. Wojciech Noszczyk, dr n. med. Anna Wjaszczuk-Religa, prof. dr hab. med. Adam Torbicki, prof. dr hab. med. Edward Towpik, prof. dr hab. med. Janusz Skalski, prof. dr hab. med. Andrzej Szczeklik, prof. dr hab. med. Andrzej Œródka, mgr Tadeusz W³adys³aw Œwi¹tek, prof. dr hab. med. Jadwiga Wiedzicha, prof. dr hab. med. Jerzy Woy-Wojciechowski, prof. dr hab. med. Zofia Zwolska. Instytucjonalnego wsparcia Stowarzyszeniu udzielaj¹: Polska Unia Onkologii, Polskie Towarzystwo Lekarskie, Okrêgowa Izba Lekarska w Warszawie, Towarzystwo Marii Sk³odowskiej Curie w Ho³dzie. PSFO 26 lipca 2010 r. S¹d Rejonowy dla m.st. Warszawy postanowi³ o wpisaniu do Rejestru Stowarzyszeñ, Innych Organizacji Spo³ecznych i Zawodowych, Fundacji oraz Publicznych Zak³adów Opieki Zdrowotnej Polskiego Stowarzyszenia Farmaceutów Onkologicznych (PSFO). Cele nowopowsta³ego, samodzielnego Stowarzyszenia to: 1. upowszechnianie zagadnieñ farmacji onkologicznej wœród swoich cz³onków i innych farmaceutów; 2. propagowanie zdobyczy naukowych, maj¹cych znaczenie dla rozwoju farmacji onkologicznej; 3. udzia³ w dzia³aniach zmierzaj¹cych do zapewniania najwy szej jakoœci us³ug farmacji onkologicznej, racjonalizacji farmakoterapii i ekonomizacji leczenia chorób nowotworowych; 4. u³atwienie cz³onkom Stowarzyszenia wymiany informacji i doœwiadczeñ w praktycznej realizacji zadañ wynikaj¹cych z za³o eñ farmacji onkologicznej; 5. propagowanie i rozwijanie wspó³pracy miêdzy farmaceutami i lekarzami, maj¹cej na celu optymalizacjê leczenia; 6. wspó³praca z przemys³em farmaceutycznym. Cele te bêd¹ realizowane poprzez organizowanie kursów naukowo-szkoleniowych, szkoleñ doskonal¹cych, konferencji, sympozjów i kongresów o tematyce zwi¹zanej z praktyk¹ farmacji onkologicznej. Cz³onkami PSFO mog¹ byæ wszyscy farmaceuci szczególnie zainteresowani praktyk¹ farmacji onkologicznej, którzy zechc¹ aktywnie uczestniczyæ w realizacji celów PSFO. Przewidywana jest te instytucja cz³onków-wspieraj¹cych, którymi mog¹ byæ osoby prawne. PSFO jest nastawione przede wszystkim na praktyczne aspekty farmacji onkologicznej i zamierza byæ organizacj¹ wybitnie profesjonaln¹. Nowopowsta³e Stowarzyszenie organizuje swój pierwszy Zjazd, po³¹czony z VII Polsko-Niemieck¹ Konferencj¹ Farmacji Onkologicznej w dniach wrzeœnia we Wroc³awiu. Osoby zainteresowane dzia³alnoœci¹ Stowarzyszenia prosimy o kontakt za poœrednictwem poczty elektronicznej na adres: psfo@onet.pl 8 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( ) 2010

9 Ze zbiorów Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni k. Kielc Wszystkim Aptekarzom i Farmaceutom Czytelnikom Czasopisma Aptekarskiego z okazji œwiêta Kosmy i Damiana Patronów Aptekarzy i Farmaceutów Redakcja i Rada Naukowa ycz¹ wielu sukcesów w promocji zdrowia i opiece farmaceutycznej

10 SPRAWY ZAWODU ROK 2011 ROKIEM OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ 1 8 Rozwi¹zanie problemu 7 Wdro enie planu monitorowania leczenia Stwierdzenie wystêpowania problemu lekowego 2 Uzyskanie informacji od pacjenta i ich analiza 3 Ustalenie celów terapii 6 Wydanie leku i udzielenie informacji 5 Opracowanie planu monitorowania leczenia 4 Opracowanie planu terapeutycznego Cykl opieki farmaceutycznej (wg Heplera) 10 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( ) 2010

11 ISSN Vol. XVII Rok za³o enia 1992 Nr 8-9 ( ) Sierpieñ-Wrzesieñ 2010 Punktacja: Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego: 4 pkt Index Copernicus: Wydawnictwo Farmapress : 10,63 pkt Czasopismo Aptekarskie : 4,15 pkt Kontynuator tradycji Czasopisma utworzonego w roku 1871 we Lwowie Wa ne dla magistrów farmacji i techników farmaceutycznych ZMIANY KODEKSU PRACY DOTYCZ CE KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH PRACOWNIKÓW dr n. farm., mgr prawa, mgr farm. Agnieszka ZIMMERMANN, aptekarz praktyk Zak³ad Prawa Medycznego Gdañskiego Uniwersytetu Medycznego agnieszkazimmermann@gumed.gda.pl W dniu 16 lipca 2010 roku wesz³a w ycie nowelizacja ustawy Kodeks pracy, która wprowadzi³a liczne zmiany w rozdziale III Kodeksu: Kwalifikacje zawodowe pracowników. Wprowadzone przepisy reguluj¹ istotne elementy stosunku miêdzy pracodawc¹ a pracownikiem dotycz¹ce kszta³cenia pracownika. Zmiana dotyczy tak e podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez farmaceutów, którzy dla przyk³adu, za zgod¹ pracodawcy, chc¹ podj¹æ studia podyplomowe czy szkolenie specjalizacyjne zakoñczone egzaminem. Nowe rozwi¹zania powinny zainteresowaæ nie tylko pracowników, ale i pracodawców, gdy to oni ponios¹ ostatecznie wiele kosztów zwi¹zanych ze szkoleniami swoich podw³adnych. Nowelizacja Kodeksu pracy jest konsekwencj¹ wykonania obowi¹zku polegaj¹cego na dostosowaniu systemu prawa do wyroku Trybuna- ³u Konstytucyjnego z dnia 31 marca 2009 roku. Trybuna³ orzek³ bowiem, e art. 103 ustawy Kodeks pracy jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP (który to dotyczy zasad wydawania rozporz¹dzeñ). Przepis utraci³ moc obowi¹zuj¹c¹ z up³ywem dwunastu miesiêcy od dnia og³oszenia wyroku w Dzienniku Ustaw, tj. 11 kwietnia 2010 roku. Treœæ art. 103 brzmia³a: W zakresie i na warunkach ustalonych, w drodze rozporz¹dzenia, przez Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej pracodawca u³atwia pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Trybuna³ Konstytucyjny stwierdzi³, e ustawodawca w nieprawid³owy sposób skonstruowa³ delegacjê ustawow¹. W uzasadnieniu wyroku wskazano, e przepis upowa niaj¹cy nie zawiera³ ani szczegó³owo wskazanego zakresu spraw przekazanych do uregulowania w rozporz¹dzeniu, ani wytycznych co do treœci aktu wykonawczego. Stwierdzenie, e w zakresie i na warunkach ustalonych przez Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej pracodawca u³atwia pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych jest niewystarczaj¹ce do wydania zgodnego z Konstytucj¹ aktu wykonawczego. Jest to odes³anie o charakterze

12 SPRAWY ZAWODU blankietowym, co powoduje, e w³aœciwi ministrowie uzyskuj¹ swobodne prawo regulacji kwestii zwi¹zanych z podnoszeniem kwalifikacji przez pracowników. W omawianym przypadku rozporz¹dzenie zamiast byæ aktem wykonawczym zosta³o uznane przez ustawodawcê za akt o charakterze samoistnym nie wykonuj¹c ustawy Kodeks pracy regulowa³o zasady podnoszenia kwalifikacji zawodowych w sposób odrêbny. Nie okreœlaj¹c szczegó³owo przedmiotu rozporz¹dzenia oraz wytycznych dotycz¹cych treœci aktu prawnego, przepis art. 103 narusza³ zapisy Konstytucji RP. Trybuna³ uznaj¹c niekonstytucyjnoœæ przepisu upowa - niaj¹cego do wydania rozporz¹dzenia dokona³ jednoczeœnie derogacji delegacji ustawowej sprawiaj¹c, e utraci³o moc tak e Rozporz¹dzenie z dnia 12 paÿdziernika 1993 r. Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykszta³cenia ogólnego doros³ych. Dotychczasowe rozporz¹dzenie okreœla³o kszta³cenie w formach szkolnych oraz kszta³cenie, dokszta³canie i doskonalenie w formach pozaszkolnych. Pracownikom by³y przyznane ró - ne œwiadczenia w zale noœci od: typu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, wykszta³cenia ogólnego oraz faktu skierowania na kurs przez pracodawcê. Gdyby art. 103 k.p. utraci³ moc z dniem og³oszenia wyroku, wówczas z t¹ dat¹ przesta³yby obowi¹zywaæ jakiekolwiek zasady i warunki podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykszta³cenia ogólnego doros³ych, a do momentu wydania nowych, zgodnych z Konstytucj¹, przepisów. W celu zminimalizowania tych negatywnych konsekwencji orzeczenia, Trybuna³ orzek³ o odroczeniu terminu utraty mocy wi¹ ¹cej do dnia 11 kwietnia 2010 roku. Ogólny obowi¹zek pracodawcy wynikaj¹cy z Kodeksu pracy polega na u³atwianiu pracownikom podnoszenia ich kwalifikacji zawodowych. U³atwianie podnoszenia kwalifikacji wskazuje na ogóln¹ powinnoœæ pracodawcy, polegaj¹c¹ na sprzyjaniu staraniom pracowników o zdobycie wiedzy, która bêdzie przydatna w obecnej lub przysz³ej pracy. Obowi¹zek ten nie mo e byæ jednak rozumiany jako prawo pracownika domagania siê od pracodawcy okreœlonego udzia³u w podnoszeniu swoich zawodowych kwalifikacji, polegaj¹cego na przyk³ad na zorganizowaniu i przeprowadzeniu szkolenia. Pracodawca nie ma obowi¹zku szkolenia pracowników, ma natomiast u³atwiaæ im podnoszenie kwalifikacji zawodowych, je eli oni sami chc¹ te kwalifikacje podnosiæ. Wed³ug S¹du Najwy szego: dba³oœæ o zawodowe kwalifikacje jest w warunkach gospodarki wolnorynkowej spraw¹ samych zainteresowanych, warunkuj¹c¹ ich funkcjonowanie na rynku pracy. Zdobycie lub podwy szenie kwalifikacji zawodowych sta³o siê cennym dobrem o wymiernej wartoœci na rynku pracy, wobec czego sami pracownicy s¹ sk³onni troszczyæ siê o ich zdobywanie lub podwy szanie. To sam pracownik powinien byæ zainteresowany podwy szaniem swoich kwalifikacji, a w zwi¹zku z tym przejawiaæ w tym kierunku inicjatywê i zaanga owanie, pracodawca zaœ ma jedynie obowi¹zek mu to u³atwiæ. Nowe regulacje Kodeksu dotycz¹ce podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników wprowadzaj¹ obligatoryjne, w przypadku zawarcia umowy szkoleniowej pomiêdzy pracodawc¹ a pracownikiem, uprawnienie pracownika do p³atnego urlopu szkoleniowego oraz do zwolnienia z ca³oœci lub czêœci dnia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Ponadto wprowadzaj¹ mo liwoœæ przyznania dodatkowych œwiadczeñ. Nowe zasady dotycz¹ pracowników, którzy rozpoczn¹ podnoszenie kwalifikacji po 15 lipca 2010 roku. Natomiast do tych, którzy rozpoczêli podnoszenie swoich umiejêtnoœci zawodowych wczeœniej (art. 3 ustawy zmieniaj¹cej), maj¹ zastosowanie przepisy obowi¹zuj¹ce przed 11 kwietnia 2010 roku czyli przepisy Rozporz¹dzenia MEN i MPiPS z 12 paÿdziernika 1993 roku. Przepisów powy szego rozporz¹dzenia nie stosuje siê jednak do pracowników podstawowej dzia³alnoœci s³u by zdrowia. Pracownikami dzia- ³alnoœci podstawowej w publicznych zak³adach opieki zdrowotnej s¹ m.in.: kierownik apteki, zastêpca kierownika apteki, 12 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( ) 2010

13 SPRAWY ZAWODU inspektor do spraw gospodarki lekiem (magister farmacji specjalista) starszy asystent farmaceutyczny (magister farmacji). Z nowych przepisów wynika, e pracownik i pracodawca s¹ zobowi¹zani zawrzeæ pisemn¹ umowê dotycz¹c¹ podnoszenia kwalifikacji zawodowych, która bêdzie regulowaæ zasady obowi¹zuj¹ce w tym zakresie obie strony (dotychczas zawarcie takiej umowy nie by³o obligatoryjne). Nowe zasady zosta³y w³¹czone do Kodeksu pracy; nie przyjê³y wiêc wczeœniejszej formy rozporz¹dzenia. Tym samym s¹ mniej szczegó³owe, co skutkuje tym, e strony umów szkoleniowych zyska³y wiêksz¹ swobodê przy kszta³towaniu wzajemnych praw i obowi¹zków. Podpisanie umowy nie jest obowi¹zkowe w sytuacji, w której pracodawca nie zamierza zobowi¹zaæ pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukoñczeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Umowa o podnoszenie kwalifikacji zawarta z pracownikiem nie mo e zawieraæ postanowieñ mniej korzystnych dla pracownika ni te wynikaj¹ce z nowych przepisów Kodeksu pracy. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika wed³ug nowych przepisów to zdobywanie lub uzupe³nianie wiedzy i umiejêtnoœci przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgod¹. Pracownikowi podnosz¹cemu kwalifikacje zawodowe przys³uguj¹: urlop szkoleniowy, zwolnienie z ca³oœci lub czêœci dnia pracy, na czas niezbêdny, by punktualnie przybyæ na obowi¹zkowe zajêcia oraz na czas ich trwania (art k.p). Za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z ca³oœci lub czêœci dnia pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Urlop szkoleniowy przys³uguje pracownikowi w wymiarze: 6 dni jeœli przystêpuje on do egzaminów eksternistycznych (z zakresu szeœcioletniej szko³y podstawowej dla doros³ych, z zakresu gimnazjum dla doros³ych, z zakresu liceum ogólnokszta³c¹cego dla doros³ych; organizowanych przez Centraln¹ Komisjê Egzaminacyjn¹) 6 dni gdy przystêpuje do egzaminu maturalnego, 6 dni gdy przystêpuje do egzaminu potwierdzaj¹cego kwalifikacje zawodowe, 21 dni w ostatnim roku studiów na napisanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie siê i przyst¹pienie do egzaminu dyplomowego. Prawo do p³atnego urlopu nie jest zatem zwi¹zane z ka dym szkoleniem czy ka dym kursem ale tylko z podnoszeniem kwalifikacji w ramach szkolenia zakoñczonego egzaminem. W¹tpliwoœci interpretacyjne mo e budziæ okreœlenie: egzaminu potwierdzaj¹cego kwalifikacje zawodowe. Obowi¹zkiem farmaceuty zatrudnionego w aptece lub hurtowni jest podnoszenie kwalifikacji zawodowych (art. 89e ustawy Prawo farmaceutyczne) w ramach tzw. szkolenia ci¹g³ego, równie poprzez udzia³ w szkoleniach zakoñczonych testem. Na zakoñczenie kursów nie zdaje siê jednak egzaminów pañstwowych, co zdaje siê przes¹dzaæ o tym, e udzia³ w kursach w ramach szkolenia ci¹g³ego bêdzie wy³¹czony z zakresu omawianych przepisów. Podobnie, powy sze przepisy nie znajd¹ zastosowania w przypadku szkoleñ firmowych czy promocyjnych. Inaczej jest w sytuacji szkolenia farmaceuty w ramach zdobywania specjalizacji, która koñczy siê z³o eniem egzaminu pañstwowego organizowanego przez Centrum Egzaminów Medycznych, potwierdzaj¹cego umiejêtnoœci zawodowe pracownika. Aby jednak farmaceuta móg³ skorzystaæ z przys³uguj¹cych mu uprawnieñ musi zawrzeæ z pracodawc¹ umowê o podnoszenie kwalifikacji potrzebna jest zatem zgoda pracodawcy. Oczywiœcie w przypadku, gdy pracownik podejmuje naukê (np. studia, kursy, szkolenia) w czasie wolnym od pracy nie potrzebuje na to zgody od pracodawcy. Pracodawca mo e tak e z w³asnej inicjatywy skierowaæ pracownika na szkolenie. Jednoczeœnie nale y zwróciæ uwagê, e ustawodawca nie okreœli³ trybu, w jakim ma byæ udzielony urlop szkoleniowy. Nie wiadomo czy mo e on byæ dzielony na czêœci i czy pracodawca musi go udzieliæ w okresie wskazanym przez CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( )

14 SPRAWY ZAWODU pracownika. Urlopu udziela siê w dni, które s¹ dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowi¹zuj¹cym go rozk³adem czasu pracy. Pracodawca mo e dodatkowo przyznaæ pracownikowi podnosz¹cemu kwalifikacje (gdy ³¹czy ich umowa) inne œwiadczenia, w szczególnoœci: pokryæ op³aty za kszta³cenie, przejazd, podrêczniki i zakwaterowanie. Ze wzglêdu na fakultatywnoœæ ich udzielenia pracownikowi nie bêd¹ przys³ugiwa³y z tego tytu³u adne roszczenia. W okreœlonych sytuacjach pracownik podnosz¹cy swoje kwalifikacje jest obowi¹zany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcê na ten cel z tytu³u dodatkowych œwiadczeñ, w wysokoœci proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukoñczeniu nauki lub okresu zatrudnienia w czasie jej trwania. Mo liwe jest to w sytuacji, gdy pracownik przed czasem rozwi¹za³ umowê lub rozsta³ siê z firm¹ w trybie dyscyplinarnym, zw³aszcza gdy: 1. bez uzasadnionych przyczyn nie podj¹³ podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo je przerwa³; 2. w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukoñczeniu, w terminie okreœlonym w umowie o podnoszenie kwalifikacji, nie d³u szym ni 3 lata: spó³ka rozwi¹za³a z nim stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, rozwi¹za³ stosunek pracy za wypowiedzeniem (nie dotyczy to sytuacji gdy pracownik rozwi¹za³ umowê z powodu mobbingu art k.p.), rozwi¹za³ stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 (szkodliwy wp³yw pracy na zdrowie pracownika) lub art (mobbing, czyli dzia³ania lub zachowania dotycz¹ce pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegaj¹ce na uporczywym i d³ugotrwa³ym nêkaniu lub zastraszaniu pracownika, wywo³uj¹ce u niego zani on¹ ocenê przydatnoœci zawodowej, powoduj¹ce lub maj¹ce na celu poni enie lub oœmieszenie, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespo³u wspó³pracowników), mimo braku przyczyn okreœlonych w tych przepisach. Nowe przepisy zastrzegaj¹, e mog¹ to byæ tylko dodatkowe koszty, np. zwrot kwoty wydatkowanej na zakwaterowanie, na podrêczniki, na dojazd do miejsca szkolenia. Nie bêdzie mo na zatem obci¹- yæ pracownika kosztami samego kursu. W przypadku gdy pracownik zdobywa lub uzupe³nia wiedzê i umiejêtnoœci na zasadach innych, ni nowo okreœlone w art kp, czyli dla przyk³adu uczestniczy w kursach w ramach szkolenia ci¹g³ego farmaceutów, pracodawca mo e, ale nie musi przyznaæ mu: 1. zwolnienie z ca³oœci lub czêœci dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia, 2. urlop bezp³atny w wymiarze ustalonym w porozumieniu zawartym miêdzy pracodawc¹ i pracownikiem. Jeœli pracownik kszta³ci siê bez zgody pracodawcy, nie ma on adnych obowi¹zków zwi¹zanych z u³atwianiem zdobywania wiedzy. Znowelizowano tak e ustawê o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na podstawie nowych przepisów (art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy) wolna od podatku dochodowego bêdzie wartoœæ œwiadczeñ przyznanych przez pracodawcê na podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników, z wyj¹tkiem wynagrodzeñ otrzymywanych za czas zwolnienia z ca³oœci lub czêœci dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego (art. 2 ustawy zmieniaj¹cej). AKTY PRAWNE I ORZECZENIA Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) Ustawa dnia 20 maja 2010 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 105, poz. 655) Rozporz¹dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 wrzeœnia 2007 r. w sprawie egzaminów eksternistycznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 179, poz. 1273) Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 maja 2003 r. w sprawie specjalizacji oraz uzyskiwania tytu³u specjalisty przez farmaceutów (Dz. U. z 2003 r. Nr 101, poz. 941 ze zm.) 14 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( ) 2010

15 SPRAWY ZAWODU Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm.) Ustawa z dnia 6 wrzeœnia 2001 r. Prawo farmaceutyczne (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.) Wyrok Trybuna³u Konstytucyjnego z dnia 31 marca 2009 roku (sygn. akt K 28/08, Dz. U. z 2009 r. Nr 58, poz. 485) Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) Wyrok S¹du Najwy szego z dnia 25 maja 2000 r. (I PKN 657/99) Rozporz¹dzenie z dnia 12 paÿdziernika 1993 r. Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykszta³cenia ogólnego doros³ych (Dz. U. z 1993 r. Nr 103, poz. 472 ze zm.) Rozporz¹dzenie Ministra Zdrowia i Opieki Spo³ecznej z dnia 29 marca 1999 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w publicznych zak³adach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 1999 r. Nr 30, poz. 300 ze zm.) Adres do korespondencji: dr n. farm. Agnieszka Zimmenrmann Zak³ad Prawa Medycznego Gdañski Uniwersytet Medyczny ul. Tuwima Gdañsk tel SEBASTIAN POLAK, AGNIESZKA SKOWRON, WIOLETTA TURSKA, BARBARA WIŒNIOWSKA Prowadzenie OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ i rozwi¹zywanie problemów lekowych na wybranych przyk³adach Szanowni Czytelnicy, BIBLIOTEKA NAUKOWA CZASOPISMA APTEKARSKIEGO Do sprzeda y przekazujemy ksi¹ kê opracowan¹ przez zespó³ autorski z Wydzia³u Farmaceutycznego Uniwersystetu Jagielloñskiego Collegium Medicum pt. Prowadzenie opieki farmaceutycznej i rozwi¹zywanie problemów lekowych na wybranych przyk³adach Cena ksi¹ ki (wraz z kosztem wysy³ki): dla prenumeratorów 65 z³, dla nieprenumeratorów 85 z³ Wp³acaj¹c kwotê na konto nale y podaæ wszystkie dane niezbêdne do wystawienia faktury VAT CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( )

16 SPRAWY ZAWODU CZY MARZENIA MO NA ZREALIZOWAÆ Z mgr. Zbigniewem WITALISEM, inicjatorem obywatelskiego programu Partnerstwo dla zdrowia i stowarzyszenia Forum Polskiej Farmacji oraz prezesem jego Zarz¹du rozmawia Wiktor SZUKIEL cza@cza.pl To ju piêtnaœcie lat, jak z pana inicjatywy powsta³o stowarzyszenie Forum Polskiej Farmacji i odk¹d jego cz³onkowie powierzyli panu kierowanie jego dzia³alnoœci¹. Czy zatem jest to jubileusz, który upowa - nia do spojrzenia za siebie, jak i na to, co przed wami? Moim zdaniem jubileusze s¹ potrzebne, gdy ka da rocznica jest okazj¹ do wymiany pogl¹dów, wspólnej refleksji i poszukiwania nowych inspiracji. Nie po to, aby ogl¹daæ siê za siebie, ale przede wszystkim, by próbowaæ przewidywaæ przysz³oœæ. Obecnie FFP obchodzi dwa jubileusze: mija piêtnasta rocznica naszej wspó³pracy w ramach wspólnoty Partnerstwo dla zdrowia oraz dziesi¹ta rocznica objêcia patronatu nad nasz¹ dzia³alnoœci¹ przez Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II. Przypomnijmy zatem, jak zrodzi³a siê inicjatywa wspólnoty aptek prywatnych na rzecz realizacji prozdrowotnego stylu ycia? Przewodnicz¹cy Rady Naukowej Czasopisma Aptekarskiego prof. dr hab. Kazimierz G³owniak odznacza medalem i srebrn¹ odznak¹ Ambasadora Farmacji prezesa Zarz¹du Forum Polskiej Farmacji mgr. Zbigniewa Witalisa za inicjatywy oraz organizacjê wspó³pracy miêdzynarodowej w zaresie szkolenia, integracji i upowszechniania zasad GLP, GCP, GMP, GDP i GPP w Polsce i w Europie. Uroczystoœæ odby³a siê podczas XI Miêdzynarodowej Konferencji Naukowo-Edukacyjnej Czasopisma Aptekarskiego, której temat brzmia³ Opieka farmaceutyczna jako gwarancja skutecznoœci i bezpieczeñstwa farmakoterapii oraz jej wp³yw na kondycjê ekonomiczn¹ aptek Przed piêtnastu laty grupa aptekarzy z po³udnia Polski, zjednoczonych wspólnymi marzeniami, wspóln¹ wizj¹ i szczerze zaanga owanych w jej urzeczywistnianie, sta³a siê zal¹ - kiem budowy aliansu œrodowisk tworz¹cych wspólnotê Partnerstwo dla zdrowia, której do dzisiaj mam zaszczyt przewodziæ. Marzyliœmy o wspólnocie ludzkich serc i umys³ów, zjednoczonych solidarnoœci¹, zaufaniem, wzajemnym szacunkiem, yczliwoœci¹ oraz szczer¹ i prawdziw¹ przyjaÿni¹. Marzyliœmy o przyjaÿni, która aptekarzy ³¹czy, ale nie krêpuje. Po³¹czy³a nas niezgoda na konformizm i wiara w mo liwoœæ przywrócenia w otoczeniu apteki Ma³gorzata Klimiuk 16 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( ) 2010

17 SPRAWY ZAWODU proporcji, które globalizacja silnie zachwia³a. Naruszanie równowagi w przyrodzie zawsze prowadzi do katastrofy, a w biznesie do uzale nienia. Jak ta idea sprawdzi³a siê w minionym 15-leciu? Nikt z nas nie rodzi siê z wrodzon¹ umiejêtnoœci¹ dbania o swoje zdrowie, a prozdrowotnego stylu ycia musimy siê uczyæ. Sami odpowiadamy za swoje wybory, preferencje, nawyki i sposób od ywiania siê, a wiêc za to, co nazywamy stylem ycia. Zmiana stylu ycia le y w zasiêgu naszych Puchar Aptekarza Roku 2001 i Medal Forum Polskiej Farmacji otrzymuje dr n. farm. Roman Duda z r¹k wiceprezesa NRA dr n. farm. Leokadii Danek Wiktor Szukiel Ze zbiorów w³asnych FPF Grupa przedstawicieli aptek makroregionu po³udniowo-wschodniego wspó³pracuj¹ca z Forum Polskiej Farmacji. Wœród uczestników prof. dr hab. Ryszard Czarnecki (trzeci od lewej) i prof. dr hab. Kazimierz G³owniak (siódmy od lewej) CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( )

18 SPRAWY ZAWODU Ojcu Œw. Janowi Paw³owi II delegacja Promotorów zdrowia wrêcza certyfikat Przyjaciel i doradca pacjenta Ze zbiorów w³asnych FPF mo liwoœci. Mo liwoœæ poprawy zdrowia spo³eczeñstwa polskiego pragniemy uzyskaæ poprzez wzrost dba³oœci o jego pozyskanie, utrzymanie i rozwój pomagaj¹c ludziom czyniæ wybór zdrowszego wyborem ³atwiejszym. Cel ten wyznacza wspó³pracuj¹cym ze stowarzyszeniem aptekom i farmaceutom szczególny obszar moralnej, prawnej i spo³ecznej wspó³odpowiedzialnoœci za edukacjê zdrowotn¹ indywidualnego pacjenta, realizowan¹ w ramach etycznej misji apteki. Forum Polskiej Farmacji jest inicjatorem i koordynatorem obywatelskiego projektu Partnerstwo dla zdrowia. Zajmuje siê równie szkoleniem przedstawicieli aptek patronackich. Promuje œwiat wy szych i sta³ych wartoœci, którego realizacja wymaga uwzglêdnienia dobra innych. Apteki wspó³pracuj¹ce z Forum Polskiej Farmacji zyskuj¹ rekomendacjê Stowarzyszenia Pacjentów, tytu³y Apteki Pacjenta oraz status aptek patronackich. Apteki Pacjenta pe³ni¹ bezp³atnie funkcjê przychodni promocji zdrowia a ich liderzy uzyskuj¹ status promotorów zdrowia. Przy aptekach patronackich powstaj¹ lokalne centra edukacyjne pacjentów o statusie oddzia³ów Stowarzyszenia Pacjentów. Sens zdrowotnej edukacji pacjentów aptek w praktyce sprowadza siê do promocji korzystnych dla zdrowia postaw wobec ró nych sytuacji yciowych jak i stosownych umiejêtnoœci dawania sobie rady z w³asnym problemem zdrowotnym. Obok edukacji zdrowotnej organizujemy sesje bezp³atnych badañ diagnostycznych oraz konsultacji medycznych miêdzy innymi w zakresie prewencji osteoporozy, mia d ycy, cukrzycy, s³uchu, alergii. Uczestnicy badañ otrzymuj¹ indywidualne karty prewencji mia - d ycy pozwalaj¹ce pacjentom monitorowaæ stan w³asnego zdrowia. Tylko w ci¹gu ostatniego roku zorganizowaliœmy ponad 180 cykli badañ dla ponad ludzi. Cyklicznie organizujemy akcje promuj¹ce zdrowy styl ycia oraz ukierunkowane na zwalczanie ró nego typu uzale nieñ. Podstawowym celem naszej misji edukacyjnej jest rozwijanie przez farmaceutów i lekarzy wspó³pracuj¹cych ze Stowarzyszeniem Forum Polskiej Euroforum z udzia³em 120-osobowej grupy polskich i belgijskich aptekarzy w siedzibie Polskiego Przedstawicielstwa przy UE. Grupa wyró nionych aptekarzy przez Forum Polskiej Farmacji Ze zbiorów w³asnych FPF 18 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( ) 2010

19 SPRAWY ZAWODU indywidualnych umiejêtnoœci pacjentów aptek dbania o w³asne zdrowie, rozpoznawania zagro eñ zdrowotnych oraz skutecznego przeciwstawiania siê im. Od kilku lat wspó³pracujemy z Akademi¹ Medyczn¹ w Lublinie (obecnie UM przyp. red.) oraz liczn¹ grup¹ wybitnych specjalistów z wielu znanych oœrodków naukowych w kraju i na œwiecie.w tym m. in. z prof. Marianem L. Kruzelem oraz prof. Jerzym Georgiadesem z Uniwersytetu Medycznego w Houston (USA), wspó³pracownikami laureata Nagrody Nobla prof. Murata, prof. Maciejem Paw³owskim oraz prof. Ryszardem Czarneckim z Uniwersytetu Jagielloñskiego CM, prof. Alfred¹ Graczyk z Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, prof. Kazimierzem G³owniakiem i prof. Hann¹ Hopka³¹ z Akademii Medycznej w Lublinie. Wspó³pracujemy z Miêdzynarodowym Stowarzyszeniem Waleologicznym zajmuj¹cym siê promocj¹ zdrowia, reprezentowanym przez prof. Igora Murawowa oraz prof. E³³ê Bulicz. Wspó³pracujemy z lokalnymi samorz¹dami, promuj¹c gminy zainteresowane edukacj¹ zdrowotn¹ swoich mieszkañców. Podczas ostatniej edycji konkursu pod has³em Gmina promuj¹ca zdrowie, organizowanego przy wspó³pracy z miesiêcznikiem Euroregiony, w finale znalaz³y siê dwa uzdrowiska: Krynica i Muszyna. Nasze dzia³ania wspiera ponad 30 lokalnych parafii. W ramach organizowanych wyjazdów studialnych wizytowaliœmy szereg firm farmaceutycznych na terenie Francji, W³och, Holandii i Niemiec oraz aptek prywatnych. Partnerem Forum Polskiej Farmacji jest magazyn naukowy Czasopismo Aptekarskie. Wspó³pracujemy z dyrektorem Watykañskiego Serwisu Informacyjnego oraz Telepadrepio. Od dziesiêciu lat systematycznie organizujemy seminaria, warsztaty i konferencje informacyjno-doradcze poœwiêcone edukacji zdrowotnej oraz promocji zdrowego stylu ycia. Prowadzimy dzia³alnoœæ charytatywn¹ na rzecz domów opieki spo³ecznej oraz hospicjów. Dzia³alnoœci naszych promotorów zdrowia patronowa³ Jego Œwi¹tobliwoœæ Ojciec Œwiêty Jan Pawe³ II. Patronat nad organizowanymi przez nasze stowarzyszenie konferencjami pod nazw¹ Forum Zdrowia pe³ni¹ kolejni ministrowie zdrowia RP. W tych konferencjach FFP uczestniczyli dotychczas przedstawiciele resortów zdrowia Polski, Litwy, Ukrainy i Wêgier oraz Rzecznik Praw Obywatelskich RP. Staramy siê zdrowych zachowaæ przy zdrowiu, a chorym udzielaæ wsparcia w powrocie do zdrowia. Region Polski, w którym dzia³amy, charakteryzuje siê najwy szym wskaÿnikiem d³ugowiecznoœci. Obywatelski projekt Partnerstwo dla zdrowia realizowany jest wy- ³¹cznie dziêki ogromnej pasji i osobistemu spo³ecznemu zaanga owaniu grupy ludzi dobrej woli. Czym dzia³alnoœæ Forum Polskiej Farmacji ró ni siê od dzia³añ innych organizacji funkcjonuj¹cych w œrodowisku aptekarskim? O kilku jej cechach ju wspomnia³em. Pragnê równie podkreœliæ, e nasza wspólnota by³a i pozostaje organizacj¹ ca³kowicie niezale n¹, a od dziesiêciu lat patronuje jej Ojciec Œwiêty Jan Pawe³ II. Dla nas to nie tylko ogromny zaszczyt i wyró nienie, ale równie szczególne zobowi¹zanie do realizacji testamentu, który ten patron nam pozostawi³. Dlatego w centrum naszych dzia³añ umieœciliœmy promocjê etycznej misji apteki oraz budowê programów etycznych, utrzymuj¹cych harmoniê pomiêdzy systemem wartoœci i biznesow¹ orientacj¹ aptek. Poprzez udzia³ w naszej wspólnocie pacjentów, samorz¹dów lokalnych, aptekarzy, lekarzy, naukowców i dziennikarzy apteka sta³a siê w terenie wa nym miejscem realizacji celów spo³ecznych, które wykraczaj¹ poza swoja dzia³alnoœæ komercyjn¹, wa nym ogniwem edukacji zdrowotnej odkrywaj¹cym g³êbszy sens dzia³alnoœci zawodowej farmaceuty i buduj¹cym szacunek lokalnych spo- ³ecznoœci do tego zawodu. Czy w sytuacji postêpuj¹cego kryzysu aptek prywatnych, gdy wiele aptek dzia³a poni ej swoich mo liwoœci, a coraz wiêcej z nich jest zamykana, gdy spora grupa sfrustrowanych aptekarzy nie osi¹ga zamierzonych celów, jest jeszcze miejsce na realizacjê dawnych marzeñ? Rzeczywiœcie, nie jest ³atwo trwaæ przy swoich przekonaniach, kiedy traci siê fundamenty dotychczasowej egzystencji. Nie jest równie ³atwo sformu- ³owaæ pozytywn¹ wizjê jutra, kiedy w przysz³oœci zamiast CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( )

20 SPRAWY ZAWODU szansy dostrzega siê jedynie odroczony wyrok œmierci. Istnieje wiele niezale nych od aptekarzy przyczyn systemowych, które od lat os³abiaj¹ pozycjê aptek prywatnych na rynku. Nie bez znacz¹cego wp³ywu na bieg spraw pozostaje równie postawa czêœci aptekarzy. Jak mówi³ Demostenes: Nie mów, e tak robi¹ inni, raczej pomyœl, czy powinni. Wa ne, by siê nie poddawaæ i próbowaæ przezwyciê aæ w³asne ograniczenia. To prawda, e z dnia na dzieñ nie da siê zmieniæ wszystkiego. Sama jednak kontestacja status quo z pewnoœci¹ niczego nie zmieni. Deklaratywny sprzeciw wobec negatywnych zjawisk i tendencji to dzisiaj zbyt ma³o. Nie robi¹c nic, faktycznie zezwalamy na dzia³anie prawa d ungli. A w d ungli zawsze wystêpuje nierównowaga, która szkodzi aptekom. Niczego nie zrozumiemy, dopóki nie zrobimy tego sami. Jak pisa³ Molier Jesteœmy odpowiedzialni nie tylko za to co robimy, ale równie za to czego nie robimy. eby coœ zmieniæ, musimy odbudowaæ nadziejê i zerwaæ z iluzj¹, e jakoœ to bêdzie. Nadzieja zawsze wymaga naszego osobistego, twórczego zaanga owania,wzajemnego porozumienia siê, rozumienia dobra wspólnego i zdolnoœci pokonywania obszarów w³asnego egoizmu. Bo Nadzieja nie jest marzeniem, lecz sposobem przekszta³cania marzeñ w rzeczywistoœæ (Leon Joseph Suenens). Tylko wspólnie mo emy próbowaæ realizowaæ cele, które dla ka dego z nas w pojedynkê s¹ nieosi¹galne. Tylko poprzez nadanie priorytetu dzia³aniom wspólnotowym mo emy tworzyæ nowe mo liwoœci dla siebie i w³asnych idei. Warunkiem wykorzystania szans jest zdolnoœæ ³¹czenia siê w grupy a ta zale y z od stopnia, w jakim podzielamy wspólne normy i wartoœci. Dlatego tak wa ne, aby czêsto ze sob¹ rozmawiaæ. Sukcesy mo na osi¹gaæ tylko z zespo³em ludzi o podobnych pogl¹dach. Do przeciwstawienia siê zagro eniu potrzebna jest realna si³a, która tkwi w jednoœci i solidarnoœci aptekarzy. Historia dzia³alnoœci naszej wspólnoty dowodzi, e zawsze, gdy w konkretne inicjatywy anga owa³a siê wiêksza grupa aptekarzy, stanowiliœmy widoczn¹ si³ê, zdoln¹ pozyskiwaæ cennych sojuszników i osi¹gaæ wa ne cele. Jak pisa³ francuski pisarz Anatol France: Aby osi¹gn¹æ naprawdê wielkie rzeczy, trzeba nie tylko dzia³aæ, ale i marzyæ, nie tylko planowaæ, ale i wierzyæ. Œwiat zawsze sprzyja³ marzycielom. Nigdy nie jest za póÿno na marzenia, one nie maj¹ daty up³ywu wa noœci. Szansa nie przychodzi sama do tych, którzy czekaj¹. Kto wierzy w sukces, mo e go osi¹gn¹æ. Wci¹ wierzy pan, e apteka prywatna w warunkach hiperkonkurencji mo e marzyæ o w³asnej niezale noœci i zdolnoœci konkurencyjnej na rynku? We wspó³czesnej gospodarce droga do sukcesu prowadzi przede wszystkim przez wysokie kwalifikacje. Wiedza i kwalifikacje staj¹ siê podstawowym Ÿród³em przewagi konkurencyjnej. Dzisiaj przysz³oœæ nale y do tych, którzy nie tylko s¹ ju liderami w swojej dziedzinie, ale którzy równie z ka dym dniem staj¹ siê lepsi. Nie mo na budowaæ na w³asnych s³aboœciach, ale mo na próbowaæ stopniowo odbieraæ im ich znaczenie poprzez systematyczne doskonalenie w³asnych kompetencji. W budowie przewagi konkurencyjnej aptek naszej wspólnoty staramy siê wykorzystaæ kluczowe kompetencje aptekarzy w zakresie opieki farmaceutycznej. Cenimy sobie wspó³pracê z Czasopismem Aptekarskim, które jest niekwestionowanym ekspertem w zakresie opieki farmaceutycznej w Polsce i Europie. Z lektury pañstwa profesjonalnych i przyjaznych aptekom wydawnictw cz³onkowie naszego stowarzyszenia czerpi¹ informacje, wiedzê i inspiracjê do budowania przewagi konkurencyjnej w³asnych aptek na rynku. Nie bez znaczenia jest fakt, e jesteœcie wydawnictwem niezale nym, co w dzisiejszym zglobalizowanym œwiecie jest osi¹gniêciem niezwyk³ym i zas³uguje na szczególny szacunek. Tegoroczne, jubileuszowe szkolenie, które FFP zorganizowa³o we W³oszech, znów by³o poœwiecone problematyce zarz¹dzania aptek¹ poprzez zaufanie... To zasadniczy temat, poniewa bez wzglêdu na ile zdajemy sobie dzisiaj z tego sprawê, nasze powodzenie w coraz wiêkszym stopniu zaczynaj¹ determinowaæ dwie kluczowe kompetencje: umiejêtnoœæ wspó³pracy i zdolnoœæ zarz¹dzania zaufaniem. Ka dy z nas ma w³asn¹ listê osób, które go zawiod³y. W warunkach globalnej konkurencji koszty zaufania nieodpowied- 20 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 8-9 ( ) 2010