Magdalena Ujma-Gawlik Czarne chmury, siwy dym
|
|
- Władysława Niemiec
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Magdalena Ujma-Gawlik Czarne chmury, siwy dym
2 Komisarz długo nie mógł zasnąć, a potem śniły mu się twarze ostatnio zatrzymanych. Wstał o piątej, włożył głowę pod kran z zimną wodą, poszedł do kuchni, nalał sobie kawy. Od kiedy zaczął mieszkać sam, dziwiło go, jakiego hałasu potrafi narobić dzwonek telefonu, który właśnie zadzwonił. Na komendzie był pierwszy, przejrzał jeszcze raz papiery śledztwa, zagapił się na szare niebo za oknem, potem jednym ruchem ręki ćwiczył zakładanie kajdanek na nodze biurka. Na zebraniu zespołu dochodzeniowego każdy mozolnie omawiał postępy prac. Nikt tego nie przyznał, ale wiedzieli, że tkwią w martwym punkcie. Nie ma zbrodniarza, jest zbrodnia. Wieczorem nie wytrzymał pustego domu. Nie informując przełożonych, podjął samotną wyprawę, by przesłuchiwać podejrzanych bądź bez wiedzy kogokolwiek włamał się do domu podejrzanych, bądź pojechał do knajpy i urwał mu się film. I tak dalej. Codzienność jest polem walki dobra ze złem. Własna głowa polem walki z demonami. Ich kryminały często rozgrywają się według schematu samotny wilk kontra społeczeństwo. Wydawać by się mogło, że nie ma gorszej scenerii dla takiej literatury. Tymczasem nigdzie indziej nie znajdzie się tak trafnego połączenia psychologicznej wnikliwości ze znajomością zła. Lakoniczne opisy codziennych czynności tworzą nastrój ogłupiającej monotonii i melancholii. Dni płyną jeden po drugim, gdy nagle wydarza się coś, co na pierwszy rzut oka jest kompletnie niezrozumiałe. I tutaj można by się pokusić o analogię, przyznaję, nieco naciąganą, ale czy istnieją analogie w stu procentach trafne? Ludzie myślą, że sztuka współczesna jest niezrozumiała. A gdyby ją potraktować jak kryminał? Raz bywa łatwa do pojęcia, innym razem niestrawna i trywialna. Jednym razem trzyma w napięciu, innym razem rozczarowuje. Literatura kryminalna mówiąc o ściganiu zła, o zbrodni i karze, stara się zaspokoić potrzebę zrozumienia świata. Aby opanować chaos rzeczywistości i móc się w nim jakoś urządzić, trzeba porządku. Kryminał porządkuje świat poprzez nazwanie zła i podjęcie z nim walki. Sztuka współczesna często stosuje podobne chwyty: zagadki i stopniowanie napięcia. Sztuka może być pasjonująca, ale najpierw czegoś od ludzi wymaga: uwagi, zaangażowania, wysiłku. Sztuka jest potworem, który karmi się tragedią powiedziała Karolina Breguła. Biuro Tłumaczeń Sztuki działało w latach Karolina Breguła stworzyła je, by skrócić dystans pomiędzy dziełem sztuki a odbiorcami, by poszerzyć pole odniesień i skojarzeń, i ośmielić do snucia własnych opowieści, dywagacji, po swojemu prowadzić rozmowę z dziełami. Skorzystać z oferty Biura było prosto: należało zgłosić pytanie na stronie internetowej. Można było także zamieścić własne tłumaczenie. Jak policzyłam, z Biurem współpracowało ponad siedemdziesięciu tłumaczy, interpretując według własnej wiedzy i poglądów najróżniejsze dzieła sztuki współczesnej. Jak mówi artystka, warunkiem była niewierność kanonicznej interpretacji ustalonej przez specjalistów (bądź przez instytucję). Tłumacze przedstawiają każde dzieło sztuki jako nieukończoną formę, a Biuro zaprasza odbiorcę do współtworzenia znaczeń, by pozbyć się problemów z rozumieniem sztuki współczesnej. Na pytanie o pasożyta Arka, miejska aktywistka Joanna Erbel odpowiada, że nie mogąc utrzymać się z uprawiania sztuki, artysta żeruje na silniejszym (mieszkając w muzeach i centrach sztuki). Dodaje, że w gruncie rzeczy podobne kłopoty, z utrzymaniem mieszkania, mają w Polsce lokatorki i lokatorzy. Z kolei na pytanie, nurtujące jak stwierdził jego autor wielu Polaków, o Josepha Beuysa i jego masło na ścianie nie wspominając o Merda d artista Piera Manzoniego. [ ] dlaczego puszka kupy jest warta 120 tys. pln i jest nazwana sztuką? odpowiada pisarz i filozof Paweł Laufer: doskonale rozumiem Pańskie aporie Mnie dyskusje takie pozbawiły wielu niecierpliwych znajomych, proszę więc o ostrożność i umiar. Widać więc, że 2
3 tłumacze poczynają sobie śmiało z dziełem, z drugiej zaś strony nie unikają wątków osobistych, mówienia o sobie, udzielania rad wątpiącym. Ciekawa jestem, czy publiczności rzeczywiście się przydały te czasami ekstrawaganckie, lecz najczęściej wciągające i dobrze napisane, próby poszerzenia pola krytyki? Dzieła sztuki publicznej to niezwykłe przykłady uwolnienia procesu nadawania znaczeń. Tutaj nie potrzeba już tłumaczy, bo sens tworzą odbiorcy, ludzie na ulicy, placu, w parku, tam, gdzie zlokalizowane jest dzieło. Sztuka publiczna bowiem to pusty znak, który napełnia się taką zawartością, jakiej zechcą jej użytkownicy. Jest zatem najbardziej chyba demokratycznym rodzajem sztuki, ponieważ wszyscy bez wyjątku, takim językiem, jakiego zechcą, mogą opowiadać własne historie wysnute z dzieła. Kuba Szreder komentuje: artysta eksperymentuje z formami ludzkiego bycia razem i osobno [ ] zamiast tworzyć obiekty, [ ] tworzy rzeźby społeczne, nowe formy gromadzenia się ludzi. [ ] cechą dobrej sztuki publicznej jest zawieszenie kontroli nad tworzeniem znaczenia I rzeczywiście, wokół niektórych dzieł gromadzą się ludzie w różnych zresztą celach. Korytarz AUSCHWITZWIELICZKA Mirosława Bałki (2009) ustawiony na Placu Niepodległości w krakowskim Podgórzu, ktoś obsikał. Media donosiły, że we wnętrzu dzieła odbywają się libacje alkoholowe i śpią tam bezdomni. Gdy korytarz przeniesiono w pobliże przejścia pod torami kolejowymi na Zabłociu, ktoś odkrył tam ślady krwi, potłuczone szkło, i wysnuł wniosek, że bandyci wykorzystują dzieło sztuki do napadania na niewinnych ludzi. Korytarz jest pokryty sprayowymi bazgrołami, a przechodnie zawsze wybierają drogę obok. Ponieważ obiekt wzbudza niechęć, a w najlepszym razie obojętność, to mieszkańcy postanowili potraktować go wedle własnych potrzeb, wykorzystać do własnych celów. Dlatego tak wiele osób traci pewność siebie wobec sztuki współczesnej. Nigdy nie wiadomo, czy to, co widzimy własnymi oczami, jest naprawdę tym, co dostrzegamy. Przykładem historia deski Kantora. W renomowanym muzeum, w dużym mieście trwała inwentaryzacja dzieł Tadeusza Kantora. W kącie leżał porzucony kawał drewna. Pracownicy używali go jako podkładu do cięcia papieru. Pewien znudzony muzealnik wpadł na pomysł podpisał deskę Kantor. Wśród kustoszy zapanowała konsternacja. Nie wiedziano, do którego dzieła ową odnalezioną część przypisać. W panice przeszukiwano magazyny i karty inwentaryzacyjne. Nikt jednak nie poddał w wątpliwość samej deski. Dezorientacja, niechęć, strach, ale też skandale. Siwowłosa kobieta z punkową fryzurą, tłumaczy coś mężczyźnie, który siedzi odwrócony do nas plecami. Potakuje głową w miarę jak płyną jej słowa. Siedzą przy stole, pali się lampka. A my jesteśmy świadkami zaangażowanej rozmowy. Widzimy język ciała, wyraziste gesty. Podglądamy scenę, lecz nie podsłuchujemy. Możemy więc stworzyć własną wersję rozmowy. Rzeczywistej nigdy nie poznamy. Czas najnowszej sztuki w Polsce zaczął się w 1989 roku. Lata, które nadeszły po przełomie, przyniosły całą serię skandali. Wiele z nich dotyczyło Galerii Zachęta w Warszawie, którą kierowała obserwowana na filmie kobieta. Oto w listopadzie 2000 roku gwiazdor kina polskiego, Daniel Olbrychski wkracza do galerii, gdzie trwa właśnie wystawa Piotra Uklańskiego Naziści. Towarzyszy mu ekipa telewizyjna. Spod poły płaszcza wyciąga szablę, która była rekwizytem, gdy grał Kmicica w Potopie. Aktor niszczy zdjęcia, które przedstawiają jego i jego przyjaciół: Jeana Paula Belmondo, Jana Englerta i Stanisława Mikulskiego. Naziści to bowiem seria 164 fotosów pochodzących z rozmaitych filmów, a przedstawiających znanych aktorów w rolach nazistów. Jak komentuje Stach Szabłowski, w aferze Nazistów nowe, krytyczne i postmoderni- 3
4 styczne strategie artystyczne zderzają się z konserwatywnym rozumieniem sztuki i roli artysty. Jej tworzywem były gotowe, zawłaszczone i zredagowane przez artystę obrazy medialne oraz materia zbiorowej wyobraźni, modelowanej przez popkulturę. [ ] prawdziwym problemem wydaje się nie tyle kontrowersyjna treść, ile język, jakim posłużył się artysta. Dyskursywna, postkonceptualna sztuka, śmiało przekraczająca granicę między obszarem stricte artystycznym, a społeczną, polityczną, medialną rzeczywistością, wywoływała dezorientację widzów. Niema scena z filmu mogłaby się kończyć tak, że Anda Rottenberg (bo to ona występuje w tym epizodzie), przestaje, a mężczyzna zaczyna mówić. Może zadałby jej pytanie, dlaczego nawet znani aktorzy biorą fikcyjne obrazy za rzeczywistość. Dlaczego nawet elita nie rozumie sztuki współczesnej i rytualnie ją niszczy? Może odpowiedziałaby: skandale nie muszą wynikać z cynizmu twórców, mediów czy odbiorców. Mogą być świadectwem zagubienia i dezorientacji w gąszczu współczesnej kultury, która jest z gruntu autokrytyczna i wątpiąca w siebie. Sztuka współczesna to zatem historia zawiedzionych oczekiwań odbiorców. Museum of Longing and Failure prowadzone przez Chloe Lewis i Andrew Taggarta kolekcjonuje niewielkie obiekty, z których każdy ucieleśnia idee tęsknoty i porażki. I właściwie nic więcej nie wiadomo skąd te idee, dlaczego przykre i dotkliwe emocje mają wyrażać się poprzez różnego rodzaju artystyczne przedmioty. MoLaF ujawnia się poprzez niewielkie instalacje w miejscach niekoniecznie muzealnych, może to być okno niezamieszkałego budynku. W listopadzie 2012 roku z kolei zainstalowali się w Pracowni Tadeusza Kantora na Siennej w Krakowie. Kubek z przemysłowym nadrukiem, niewielkie zdjęcia, na poły abstrakcyjne konstrukcje z przedmiotów znalezionych, wyglądają trochę, jakby były porzucone przypadkiem. Obiekty z kolekcji MoLaF nie ilustrują właściwie niczego, nie wiadomo, jakie historie za nimi stoją i czy nie wyrażają po prostu krańcowego zblazowania lub nudy. Ogień, palenie dzieł sztuki i obiektów kultury, przede wszystkim książek. Niechlubna, wielowiekowa tradycja. Niewygodne pozycje palono już w starożytnych Chinach, lecz swymi praktykami najbardziej wbili się w pamięć naziści. W wielu niemieckich miastach 10 maja 1933 roku zapłonęły stosy, na których widowiskowo palono dzieła, które występowały przeciwko niemieckiemu duchowi. W Berlinie płomienie pochłonęły dwadzieścia tysięcy tomów, w tym książki Waltera Benjamina, Bertolda Brechta, Zygmunta Freuda i Tomasza Manna. Inne reżimy totalitarne wolały unikać spektakularnych działań. ZSRR posyłał książki na przemiał. 451 stopni Fahrenheita to temperatura, w której zapala się papier. Na naszych oczach właściwie realizuje się już wizja Raya Bradbury ego. Wedle jego książki z 1953 roku François Truffaut zrealizował film Fahrenheit 451 (1966). Strażak Guy Montag dzięki znajomości z nauczycielką Clarissą zdaje sobie sprawę ze znaczenia słowa drukowanego. Najpierw twierdzi: Książki unieszczęśliwiają ludzi, przeszkadzają, nie pozwalają na życie z innymi. Potem zaś dzieła literatury zaczyna wykradać ze stosów przeznaczonych do zniszczenia i czytać. Żona denuncjuje go. Montag ląduje wśród uciekinierów żyjących poza miastem, na łonie natury. Uczą się oni książek na pamięć i sami stają się żywymi księgami, by w ten sposób przechować je dla potomności. To czytelna aluzja do zachowań więźniów reżimów totalitarnych XX wieku, w obozach jenieckich, łagrach, obozach koncentracyjnych. Stosy płonących obrazów, wyrzucanych na śmieci płócien, potłuczonych rzeźb. Palono ze względów religijnych i politycznych. Cała linia ikonoklazmów. Z obrazami walczono w Bizancjum, w średniowiecznej Europie i w czasie triumfu protestantów w Niemczech, Szwajcarii, Niderlandach i Skandynawii. 4
5 Protestantyzm spowodował, że malarze stali się bezrobotni. W 1526 roku cech malarzy w Bazylei wystosował do rady miasta rozpaczliwą petycję: proszą, aby Rada wzięła łaskawie pod uwagę, że oni także mają żony i dzieci i umożliwiła im pozostanie w Bazylei, bo i tak zawód malarzy jest w złej sytuacji. Wielu malarzy porzuciło już swój zawód Na stosie dzieła płonęły w stolicy Toskanii pod koniec XV wieku. W momencie największego rozkwitu sztuki renesansu we Florencji charyzmatyczny dominikanin Savonarola wzywał florentyńczyków do pokuty, a na jego wezwanie odpowiedziało wielu artystów, wśród nich Sandro Botticelli. Także i kontrreformacja zebrała swoje żniwo. Rzeźbiarz Bartolommeo Ammannati przeżył kryzys twórczy, co ujawnił w liście do członków Accademia del Disegno we Florencji (1582): Strzeżcie się na miłość Boga, jeśli dążycie do swego zbawienia, byście [ ] nie popadli w ten błąd, w który popadłem w moich dziełach, wykonując wiele mych postaci całkowicie nagich i rozebranych Potem mamy prześladowania dzieł i artystów na znacznie szerszą, jeśli nie masową skalę: wystawy Entartete Kunst w nazistowskich Niemczech, a także socrealistyczne pokazówki w krajach demokracji ludowej. Miasto na Północy. Pionowymi ścianami schodzi nad wodę, upchane w wąskiej kotlinie między górami. Jest w nim szaro, nisko wiszą chmury. Wąskie ulice i kolorowe domy. Białe obramienia okien i drzwi. Pastelowe ściany, niektóre obłożone deskami. Nazwano je nawet drewnianym miastem, co nie dziwi, gdy widzi się góry porośnięte lasami, ze wszystkich stron otaczające miasto. Zobacz ile świerków. Setki tysięcy świerków. Mówi chłopak. Płynie łódką i pokazuje zbocza gór, ciemnozielone stoki. Świerk to król naszych lasów, jest trwały i niezawodny. Niektórzy jednak chłopak nie może tego pojąć zamawiają meble z drewna lichego i łatwopalnego, z osiki. Tak postępują w Muzeum Alberta. Jakby specjalnie kusili los. To miasto nie pamięta dokładnie swojej historii, bo jego zabytki i archiwa setki razy w ciągu historii pożerał ogień. Zła passa trwała od średniowiecza, a zakończyła się dopiero w 1955 roku. Pewien krytyk pisał o artystach pochodzących z tego miasta: w dialogu z żywiołem są słabszą stroną. Ogień ma nad nimi przewagę. Obserwowanie tej sytuacji jest doprawdy niezwykłym doświadczeniem dla przybyszów z kraju, gdzie nastąpiła ekologiczna katastrofa. Ludzie, którzy tu żyją, są niesamowicie barwni. Każdy ma jakąś pasję. Zainteresowania nie prowadzą jednak raczej w stronę sztuki współczesnej. Ludzie znają się na muzyce, dwie dziewczyny siedzą nad lunchem i głośno śpiewają. A muzea? Kiedy były w nich ostatnio? Jeszcze będąc w szkole. Ze sztuką współczesną dzieje się tutaj coś niepokojącego. W mieście muzea są zamknięte na cztery spusty. W miejscu, gdzie istniało tętniące życiem centrum sztuki współczesnej, założono knajpę. Centrum popadało w ruinę, knajpa uratowała budynek. Spotykają się tam teraz miłośnicy muzyki popularnej. Każdy gra na jakimś instrumencie i śpiewa. Czasami pojawiają się starzy miłośnicy sztuki mówi właścicielka, która najchętniej by ich przegoniła. Ciężko się gra muzykę, kiedy zamawiają wino i gadają, ale wzrusza ramionami oni też są klientami, a knajpa musi się z czegoś utrzymywać. Galerie też nie działają. Zmieniają się w magazyny. W ostatniej z nich szykuje się jeszcze jeden wernisaż, po którym zostanie zamknięta, by dać pracownikom możliwość badań, a dziełom tak potrzebną im konserwację Nim rozejdziecie się państwo, by oglądać wystawę, chciałabym podziękować, że jesteście z nami. Cieszymy się tym bardziej, że jest to ostatnia wystawa w tym sezonie. Dziewczyna powtarza kwestię, którą za chwilę wypowie wobec grupki miłośników sztuki. Na jej twarzy maluje się napięcie. Za chwilę wzdycha, popija kawę 5
6 z kubka, nie wiadomo, czy w końcu odczuwa ulgę, czy ciężar odpowiedzialności. A może po prostu smutek, że tak się to kończy, nie ma pewności, czy to nie będzie ostatnia wystawa w ogóle. Jedno z miejskich muzeów przebudowuje właśnie swoją przestrzeń, by stać się magazynem dla dzieł, które są prywatną własnością. Ludzie nie potrafią ich konserwować, trzymają je w złym świetle i przy złej wilgotności powietrza. Dyrektor postanowił wyjść naprzeciw potrzebom kolekcjonerów (nawet jeśli są nieuświadamiane) i przechowywać ich dzieła w odpowiednich warunkach. Póki co, widać niewiele dzieł sztuki. Stoją jakieś skrzynie, drabiny, rusztowania. W tej scenerii rozwija się fantazja o pustych muzeach, o kilometrach pustych przestrzeni wystawienniczych, w których hula wiatr. Nie ma sztuki. Ściany gołe, wszędzie leżą jakieś deski i palety, skrzynie i pudła, ze ścian zwisają kurtyny z folii. W tym wszystkim snują się ludzie, ktoś stoi na drabinie i coś demontuje. Trudno zrozumieć, co to właściwie ma znaczyć. Nie ma akcji, raczej jakieś złowróżbne oczekiwanie. Nic nie oznacza tego, co widać, nic nie jest tym, czym się wydaje. Film Fire-Followers to seria spotkań z mieszkańcami miasta, przetykana pozornie nic nie znaczącymi widokami domów, ulic, placów i otoczenia. Film stanowi zapis śledztwa. Poszukiwania rozwiązania zagadki. Jaka to zagadka i jakie jest jej rozwiązanie, tego nikt wprost nie mówi. Odnalezienie zagadki i sformułowanie właściwego pytania zależy od widza. Osoby, które występują w filmie, zawsze kierują swe słowa, gesty i spojrzenia do postaci niewidocznej. Mówią do niej, patrzą na nią, szukając milczącego potwierdzenia, lekko się uśmiechają, sprawdzają efekt własnych słów wypowiedzianych do kamery. W kilku wypadkach widać, że mają wewnętrzny opór wobec tego, o czym właśnie opowiadają (chłopak z biura architektonicznego). Jeden jedyny raz tę niewidoczną osobę słychać. Podpowiada staremu performerowi, który nie chce spakować swych rzeczy, by wynieść się na Południe, do czego namawiają go córki, dyktuje, jak się ma zachowywać (nie patrz na mnie, patrz na zdjęcia) i co ma mówić. Głos młodej kobiety pouczający starca (on sam jest zresztą bardzo autentyczny, może najbardziej wiarygodny ze wszystkich, fascynujących postaci, które poznajemy w filmie). Możemy przyjąć, że to ona prowadzi śledztwo. Jej oczami patrzymy na miasto i jego mieszkańców. W ten sposób oczywiście ujawnia się autorka filmu, Karolina Breguła, która występuje tutaj w podwójnej roli. Z jednej strony sama tropi dziwne wydarzenia i poznaje obyczaje mieszkańców, stara się je zrozumieć, z drugiej być może sama uczestniczy w intrydze, którą my mamy rozwikłać. Z codzienności wyłuskujemy rzeczy nietypowe. Słuchamy, jak para w starszym wieku chwali się, że śpi i wszędzie chodzi w niepalnych skafandrach. Obserwujemy konstruktora dumnego ze stworzenia drewnianej (!) wyrzutni worków z wodą, która dociera tam, gdzie nie jest w stanie dotrzeć straż pożarna. Zresztą wyrzutnia nie pracuje jeszcze perfekcyjnie. Patrzymy na wodę i nagle widzimy wyłaniającego się spod jej powierzchni nurka. Widzimy łódkę, mężczyzn, którzy coś nią transportują, wynoszą jakieś pakunki, coś wkładają. Coś się dzieje, ale co? Czy potrafimy rozszyfrować to, co widzimy? Teorię katastrof stworzył francuski zoolog Georges Cuvier ( ), gdy poszukiwał odpowiedzi na pytanie o istnienie gadów przedpotopowych i przyczyny masowego wymierania zwierząt w dziejach naszej planety. Musi być jakieś wytłumaczenie faktu, że Bóg je stworzył, a one nie przetrwały do dzisiejszego dnia. Notabene, sam Cuvier zamiast słowa katastrofa używał terminu rewolucja. Ta właśnie teoria złamała nowożytne rozumienie historii jako jed- 6
7 nego logicznego ciągu wydarzeń, od A do B, ciągu przyczynowo-skutkowego. Według Cuviera było dużo takich ciągów, które nagle się urywały. Jego uczeń doliczył się bodajże dwudziestu siedmiu aktów stworzenia świata. Tam, gdzie leży miasto, rozpoczynały się okresy zlodowaceń, z pobliskich gór lądolód wyruszał na podbój północnej półkuli. Paradoksalnie epokę lodowcową spowodowała duża aktywność wulkanów, które siejąc pożogę i wyrzucając olbrzymie chmury pyłów, blokowały promienie słoneczne i spowodowały ochłodzenie klimatu. Jedna z osób wypowiadających się w filmie mówi: Czarne chmury wiszą nad naszym miastem. Jak się okazuje, to trwa już od tysiącleci. Biolog badający specyficzny rodzaj roślin, które pojawiają się na terenach wypalonych przez ogień, noszących nazwę fire-followers, w tym mieście znalazł idealne warunki dla pracy. Analizuje odradzanie się roślinności po pożarze. W szczególności zajmuje go trawa o nazwie trzcinnik piaskowy (calamagrostis epigejos). Należy ona do rodziny wiechlinowatych. Ze względu na szybkie rozprzestrzenianie się z pomocą podziemnych i nadziemnych złogów, tworzy rozległe łany. Gatunek o niewielkich wymaganiach siedliskowych. Jest światłolubny i wskazuje niski poziom wód gruntowych. W mieście ludzie tresują psy, by znajdowały sztukę. Psy są szkolone, by wyczuwać zapach terpentyny, kleju do drewna i innych chemikaliów używanych przez artystów. Pod ścianami domów mieszkańcy ustawiają obrazy. Nikt nie zwraca uwagi. Stoją sobie zamalowane blejtramy, potem znikają. Śmieciarka je zbiera. Mówi lekarz w miejscowym szpitalu. W tej chwili z ich pomocy korzysta dwadzieścia tysięcy osób, z czego dwa tysiące to pacjenci hospitalizowani. Statystyki epidemiologiczne mówią, że w co drugiej rodzinie przynajmniej jedna osoba korzysta z pomocy medycznej. Większość mieszkańców cierpi na folie du feu. Pada także termin pirofobia. Cierpią osoby, które straciły bliskich i dorobek życia. Strach przed pojawieniem się ognia jest tak silny, że zmusza do głupich, pozornie nieracjonalnych zachowań, które w swej istocie są całkowicie uzasadnione. W wielkim akwarium z ogromnymi murenami z Morza Śródziemnego, ukrywa się projekt Pomnika III Międzynarodówki Wladimira Tatlina. Dlaczego właśnie tam? Jaki jest związek rosyjskiego rewolucjonisty ze światem wodnym? Rewolucja, dążenie do obalenia starego porządku i zbudowania nowego świata nagle tonie w wodzie I to w mieście regularnie pustoszonym przez pożary? Lecz także i w mieście położonym nad wodą. A może ktoś ukrywa dzieło sztuki przed demonstrantami? Bo ludzie tutaj demonstrują pod hasłami: Sztuce mówimy nie!. Ludzie chcą zachować swoje dziedzictwo, mówi barmanka, nie potrzebujemy futuryzmu, w przeszłości za bardzo byliśmy nękani nagłymi i tragicznymi zdarzeniami. My potrzebujemy ciągłości i dla podkreślenia siły swoich słów kiwa głową, zanim wróci do przecierania metalowego blatu. Cotygodniowy program kulturalny w telewizji 15 marca poświęcony był zwycięzcom konkursu Kunstens Mastere. Dziennikarz Mats relacjonuje, że konkurs miał wyłonić najbardziej utalentowanego artystę młodego pokolenia i że jego tegoroczna edycja wzbudziła wiele kontrowersji całe miasto o niej dyskutowało. W studiu szybko jednak zaczęto rozmawiać na temat rozwoju sztuki w ogóle. Ogólnie, podsumował Mats, nie była zbyt porywająca. A jednak czegoś się z niej dowiedzieliśmy. Prominentni przedstawiciele środowiska artystycznego opowiadają się za ideami rewolucji, co powoduje przerażenie reszty społeczeństwa. Niewykluczone, że właśnie zniszczenie kształtuje naszą kulturę powiedział dyrektor Utvik, dawny prezes Towarzystwa Sztuk Pięknych i wieloletni szef Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Dlatego pewnie zastraszeni mieszkańcy ukrywają dzieła sztuki w ściśle strzeżonych miejscach, gdzie nie dosięgnie ich pożoga. Dlatego być może model Pomnika III Międzynarodówki wylądował w wodzie, gdzie ogień go nie dosięgnie. Utvik wypowiada słowa wysoce niepokojące: Dzisiaj ogień nie niszczy 7
8 nam sztuki, więc jeśli jesteśmy niezadowoleni z dzieł naszych artystów, może potrzebujemy nowej futurystycznej rewolucji. Czyżby planował przejście do akcji bezpośredniej? Pożar, który wznieciłby jakiś fanatyczny wielbiciel, mógłby odnowić sztukę, lecz jakim kosztem? Poświęcając materialny dorobek wielu pokoleń? Kosztem jakiej liczby ludzkich istnień? Sztuka współczesna wyrasta z idei buntu, który miał wstrząsnąć posadami świata. To już przecież szacowna tradycja. Awangardziści przegrali swoją walkę, lecz zostawili nam w spadku przekonanie, że tylko gwałtowne zmiany są w stanie obudzić sztukę i społeczeństwo z letargu. Takie przekonanie budzi lęk, lecz i ukryte tęsknoty. Magdalena Ujma, krytyczka sztuki, kuratorka wystaw sztuki współczesnej. Należała do redakcji Kwartalnika Literackiego Kresy, była związana z Muzeum Sztuki w Łodzi i z Bunkrem Sztuki w Krakowie. Prowadzi bloga Krytyk sztuki na skraju załamania nerwowego. Opublikowała książkę Sztuki wizualne. Sztuka i skandal (WSPWN, Warszawa 2011). 8
BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK
BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK Opracowała Gimnazjum nr 2 im. Ireny Sendlerowej w Otwocku Strona 1 Młodzież XXI wieku problemy stare, czy nowe, a może stare po nowemu? Co jest największym
Bardziej szczegółowoJesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem
Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co
Bardziej szczegółowomnw.org.pl/orientujsie
mnw.org.pl/orientujsie Jesteśmy razem, kochamy się. Oczywiście, że o tym mówimy! Ale nie zawsze jest to łatwe. agata i marianna Określenie bycie w szafie nie brzmi specjalnie groźnie, ale potrafi być naprawdę
Bardziej szczegółowoSTYLOWE MEBLE Z DUSZĄ
MEBLE NA ZAMÓWIENIE STYLOWE MEBLE Z DUSZĄ Coraz częściej można spotkać się z opinią, że znakiem naszych czasów (przynajmniej w dziedzinie aranżacji wnętrz) jest globalizacja, produkcja seryjna i standaryzacja.
Bardziej szczegółowoWładysław Pluta odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej. największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne
Władysław Pluta odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne PLAKAT: WŁADYSŁAW PLUTA największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne Władysław
Bardziej szczegółowo"Wibracje i rozmowy koloraturowe"
01-10-17 1/5 kategoria: Wystawy i pokazy autor: Aleksandra Górska / Wydział Kultury Miejska Galeria Sztuki 22.04.2017-14.05.2017 cały dzień Ośrodek Propagandy Sztuki (Miejska Galeria Sztuki) zaprasza na
Bardziej szczegółowo6. TWORZYMY OPOWIEŚĆ DO RZUTÓW KOSTKĄ CZYLI O UKŁADANIU OPOWIADAŃ
6. TWORZYMY OPOWIEŚĆ DO RZUTÓW KOSTKĄ CZYLI O UKŁADANIU OPOWIADAŃ 27 Małgorzata Sieńczewska 6. TWORZYMY OPOWIEŚĆ DO RZUTÓW KOSTKĄ CZYLI O UKŁADANIU OPOWIADAŃ Cele ogólne w szkole podstawowej: zdobycie
Bardziej szczegółowoAUTYZM DIAGNOZUJE SIĘ JUŻ U 1 NA 100 DZIECI.
LEKCJA AUTYZM AUTYZM DIAGNOZUJE SIĘ JUŻ U 1 NA 100 DZIECI. 1 POZNAJMY AUTYZM! 2 Codzienne funkcjonowanie wśród innych osób i komunikowanie się z nimi jest dla dzieci i osób z autyzmem dużym wyzwaniem!
Bardziej szczegółowoWstęp. Historia Fizyki. dr Ewa Pawelec
Wstęp Historia Fizyki dr Ewa Pawelec 1 Co to jest historia, a co fizyka? Po czym odróżnić fizykę od reszty nauk przyrodniczych, nauki przyrodnicze od humanistycznych a to wszystko od magii? Szkolne przedstawienie
Bardziej szczegółowoAUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr )
AUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr 4-5 2009) Ten popularny aktor nie lubi udzielać wywiadów. Dla nas jednak zrobił wyjątek. Beata Rayzacher:
Bardziej szczegółowoMoje muzeum. Spotkanie 16. fundacja. Realizator projektu:
T Spotkanie 16 Moje muzeum Projekt finansowany ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach Narodowego Programu Zdrowia Realizator projektu: fundacja e d u k a c j i p o z y t y w n e j Grupa docelowa
Bardziej szczegółowoRok Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii.
Rok 2017. Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii. Czego dowiemy się o podejrzanych? Jak potoczy się śledztwo? Czy przyznają się do winy? 1/5 Pierwszym oskarżonym będzie Profesor Tomasz
Bardziej szczegółowoCopyright 2015 Monika Górska
1 Wiesz jaka jest różnica między produktem a marką? Produkt się kupuje a w markę się wierzy. Kiedy używasz opowieści, budujesz Twoją markę. A kiedy kupujesz cos markowego, nie zastanawiasz się specjalnie
Bardziej szczegółowoFILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1)
FILM - W INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (A2 / B1) Turysta: Dzień dobry! Kobieta: Dzień dobry panu. Słucham? Turysta: Jestem pierwszy raz w Krakowie i nie mam noclegu. Czy mogłaby mi Pani polecić jakiś hotel?
Bardziej szczegółowoWAŻNE Kiedy widzisz, że ktoś się przewrócił i nie wstaje, powinieneś zawsze zapytać, czy możesz jakoś pomóc. WAŻNE
Cześć, chcemy porozmawiać z wami na pewien bardzo ważny temat. Dotyczy on każdego z nas bez wyjątku. Każdy z nas przecież może stłuc sobie kolano podczas jazdy na rowerze, skaleczyć się w palec przy robieniu
Bardziej szczegółowoLiczą się proste rozwiązania wizyta w warsztacie
Liczą się proste rozwiązania wizyta w warsztacie Szybciej poznaję ceny. To wszystko upraszcza. Mistrz konstrukcji metalowych, Martin Elsässer, w rozmowie o czasie. Liczą się proste rozwiązania wizyta w
Bardziej szczegółowoROZPACZLIWIE SZUKAJĄC COPYWRITERA. autor Maciej Wojtas
ROZPACZLIWIE SZUKAJĄC COPYWRITERA autor Maciej Wojtas 1. SCENA. DZIEŃ. WNĘTRZE. 2 Biuro agencji reklamowej WNM. Przy komputerze siedzi kobieta. Nagle wpada w szał radości. Ożesz japierdziuuuuu... Szefie!
Bardziej szczegółowoCzy na pewno jesteś szczęśliwy?
Czy na pewno jesteś szczęśliwy? Mam na imię Kacper i mam 40 lat. Kiedy byłem małym chłopcem nigdy nie marzyłem o dalekich podróżach. Nie fascynował mnie daleki świat i nie chciałem podróżować. Dobrze się
Bardziej szczegółowoLEKCJA 1. Diagram 1. Diagram 3
Diagram 1 LEKCJA 1 - zaawansowanie czarnych zdecydowanie lepsze, - szansa dojścia czarnych do damki, - przynajmniej jeden kamień białych ginie, ale od czego jest ostatnia deska ratunku - KOMBINACJA! Ale
Bardziej szczegółowoNajważniejsze lata czyli jak rozumieć rysunki małych dzieci
Najważniejsze lata czyli jak rozumieć rysunki małych dzieci Anna Kalbarczyk Najważniejsze lata czyli jak rozumieć rysunki małych dzieci Rozwój osobowości dziecka w wieku od 2 do 6 lat na podstawie jego
Bardziej szczegółowoSkala Postaw Twórczych i Odtwórczych dla gimnazjum
Krakowska kademia im. ndrzeja Frycza Modrzewskiego Skala Postaw Twórczych i Odtwórczych dla gimnazjum utor: gnieszka Guzik, Patrycja Huget Instrukcja: Poniżej przedstawione zostały do wyboru po dwa stwierdzenia
Bardziej szczegółowoTest mocny stron. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. Ani pasuje, ani nie pasuje
Test mocny stron Poniżej znajduje się lista 55 stwierdzeń. Prosimy, abyś na skali pod każdym z nich określił, jak bardzo ono do Ciebie. Są to określenia, które wiele osób uznaje za korzystne i atrakcyjne.
Bardziej szczegółowoRozdział II. Wraz z jego pojawieniem się w moim życiu coś umarło, radość i poczucie, że idę naprzód.
Rozdział II Kupiłam sobie dwa staniki. Jeden biały, z cienkimi ramiączkami, drugi czarny, trochę jak bardotka, cały koronkowy. Czuję się w nim tak, jakby mężczyzna trzymał mnie mocno za piersi. Stanik
Bardziej szczegółowo10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS
10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI Jedną z najlepszych rzeczy, jaką ojciec może zrobić dla swoich dzieci, to okazywać szacunek dla ich mamy. Jeśli jesteś żonaty, dbaj
Bardziej szczegółowoBank pytań na egzamin ustny
Liceum Plastyczne im. Piotra Potworowskiego w Poznaniu ul. Junikowska 35, 60-163 Poznań; tel./fax +48 61 868 48 68; kom. +48 798 210 608; sekretariat@lp.poznan.pl; www.lp.poznan.pl Bank pytań na egzamin
Bardziej szczegółowoNa skraju nocy & Jarosław Bloch Rok udostępnienia: 1994
Na skraju nocy & Jarosław Bloch Rok udostępnienia: 1994 NA SKRAJU NOCY Moje obrazy Na skraju nocy widziane oczyma dziecka Na skraju nocy życie wygląda inaczej Na moich obrazach...w nocy Życie w oczach
Bardziej szczegółowoPoznaj swojego klienta Stwórz AVATAR
Poznaj swojego klienta Stwórz AVATAR str. 1 Poznaj swojego klienta - stwórz Avatar Avatar klienta to nic innego jak wzięcie pod lupę Twoich klientów lub potencjalnych klientów oraz dokładna ich analiza.
Bardziej szczegółowoPorozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych. Rady dotyczące udanego porozumiewania się
Porozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych 5 Rady dotyczące udanego porozumiewania się Jest to piąta w serii broszur firmy Widex dotyczących słuchu i problemów z nim związanych. Porozumiewanie
Bardziej szczegółowoRaport Specjalny: 3 Największe Mity. Skutecznej Komunikacji w Języku Obcym
Raport Specjalny: 3 Największe Mity Skutecznej Komunikacji w Języku Obcym Raport dostarczyli: Więcej na stronie: http://www.intelektualnie.pl Intelektualnie.pl Centrum Szkoleniowe W ciągu swojej działalności
Bardziej szczegółowoDzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.
Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.
Bardziej szczegółowoHektor i tajemnice zycia
François Lelord Hektor i tajemnice zycia Przelozyla Agnieszka Trabka WYDAWNICTWO WAM Był sobie kiedyś chłopiec o imieniu Hektor. Hektor miał tatę, także Hektora, więc dla odróżnienia rodzina często nazywała
Bardziej szczegółowoautorska KLASA MEDIALNA Liceum Ogólnokształcące Nr I im. Danuty Siedzikówy Inki we Wrocławiu
autorska KLASA MEDIALNA Liceum Ogólnokształcące Nr I im. Danuty Siedzikówy Inki we Wrocławiu Dziś środki masowego przekazu to nie tylko prasa, radio i telewizja, kino. Od kilku lat trwa multimedializacja
Bardziej szczegółowoPIWNICA ODOLAŃSKA 10 CHEŁCHOWSKI*WÓJCIK CHOJECKI*TURCZYŃSKI GREGOREK*SZPINDLER
PIWNICA ODOLAŃSKA 10 CHEŁCHOWSKI*WÓJCIK CHOJECKI*TURCZYŃSKI GREGOREK*SZPINDLER Od góry: Bartek Gregorek Kuba Turczyński Staszek Wójcik Wojtek Chełchowski Michał Chojecki INFORMACJE O WYSTAWIE: Wystawa
Bardziej szczegółowoWystąpienia publiczne lepiej. Jacek Wasilewski
Wystąpienia publiczne lepiej Jacek Wasilewski Wystąpienia publiczne lepiej Trzy podstawowe pytania Kim dla siebie jesteśmy? Dlaczego to jest ważne? Jak to się łączy z odbiorcą? Skąd się biorą emocje? Czy
Bardziej szczegółowoNikt nigdy nie był ze mnie dumny... Klaudia Zielińska z Iławy szczerze o swoim udziale w programie TVN Projekt Lady [ZDJĘCIA]
Nikt nigdy nie był ze mnie dumny... Klaudia Zielińska z Iławy szczerze o swoim udziale w programie TVN Projekt Lady [ZDJĘCIA] data aktualizacji: 2019.05.20 - To będzie najmocniejszy sezon "Projektu Lady"
Bardziej szczegółowoOkulary. Spotkanie 12. fundacja. Realizator projektu:
T Spotkanie 12 Okulary Projekt finansowany ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach Narodowego Programu Zdrowia Realizator projektu: fundacja e d u k a c j i p o z y t y w n e j Grupa docelowa
Bardziej szczegółowoCzęść 11. Rozwiązywanie problemów.
Część 11. Rozwiązywanie problemów. 3 Rozwiązywanie problemów. Czy jest jakiś problem, który trudno Ci rozwiązać? Jeżeli tak, napisz jaki to problem i czego próbowałeś, żeby go rozwiązać 4 Najlepsze metody
Bardziej szczegółowoWZAJEMNY SZACUNEK DLA WSZYSTKICH CZŁONKÓW RODZINY JAKO FUNDAMENT TOLERANCJI WOBEC INNYCH
WZAJEMNY SZACUNEK DLA WSZYSTKICH CZŁONKÓW RODZINY JAKO FUNDAMENT TOLERANCJI WOBEC INNYCH Dla każdego z nas nasza rodzina to jedna z najważniejszych grup, wśród których i dla których żyjemy. Nie zawsze
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć dla uczniów z kl. 0-III szkoły podstawowej I. Temat: Muzeum Recyklingu
Scenariusz zajęć dla uczniów z kl. 0-III szkoły podstawowej I. Temat: Muzeum Recyklingu II. Cel ogólny: Rozwijanie wśród uczniów podczas zajęć świadomości ekologicznej związanej z ponownym wykorzystaniem
Bardziej szczegółowoPolacy myślą o uchodźcach podobnie jak reszta Europy
Polacy myślą o uchodźcach podobnie jak reszta Europy Grzegorz Lindenberg Z wielkich badań, przeprowadzonych w ubiegłym roku na 18 tysiącach osób w 15 krajach Europy wynika, że opinie o tym, jakich uchodźców
Bardziej szczegółowoJAK POMÓC DZIECKU KORZYSTAĆ Z KSIĄŻKI
JAK POMÓC DZIECKU KORZYSTAĆ Z KSIĄŻKI ŻEBY WYNIOSŁO Z NIEJ JAK NAJWIĘCEJ KORZYŚCI www.sportowywojownik.pl KORZYŚCI - DLA DZIECI: Korzyści, jakie książka Sportowy Wojownik zapewnia dzieciom, można zawrzeć
Bardziej szczegółowoJAK BYĆ SELF - ADWOKATEM
JAK BYĆ SELF - ADWOKATEM Opracowane na podstawie prezentacji Advocates in Action, Dorota Tłoczkowska Bycie self adwokatem (rzecznikiem) oznacza zabieranie głosu oraz robienie czegoś w celu zmiany sytuacji
Bardziej szczegółowo1 Uzależnienia jak ochronić siebie i bliskich Krzysztof Pilch
1 2 Spis treści Wprowadzenie......5 Rozdział I: Rodzaje uzależnień...... 7 Uzależnienia od substancji......8 Uzależnienia od czynności i zachowań.... 12 Cechy wspólne uzależnień.... 26 Rozdział II: Przyczyny
Bardziej szczegółowoSKALA ZDOLNOŚCI SPECJALNYCH W WERSJI DLA GIMNAZJUM (SZS-G) SZS-G Edyta Charzyńska, Ewa Wysocka, 2015
SKALA ZDOLNOŚCI SPECJALNYCH W WERSJI DLA GIMNAZJUM (SZS-G) SZS-G Edyta Charzyńska, Ewa Wysocka, 2015 INSTRUKCJA Poniżej znajdują się twierdzenia dotyczące pewnych cech, zachowań, umiejętności i zdolności,
Bardziej szczegółowo8 sposobów na więcej czasu w ciągu dnia
http://produktywnie.pl RAPORT 8 sposobów na więcej czasu w ciągu dnia Jakub Ujejski Powered 1 by PROINCOME Jakub Ujejski Wszystkie prawa zastrzeżone. Strona 1 z 10 1. Wstawaj wcześniej Pomysł, wydawać
Bardziej szczegółowoJestem tworzę, odkrywam, doświadczam wernisaż wystawy prac Grupy wsparcia w BCO
Jestem tworzę, odkrywam, doświadczam wernisaż wystawy prac Grupy wsparcia w BCO Od wtorku, 12 grudnia w jednym z holi Białostockiego Centrum Onkologii można oglądać wystawę obrazów autorstwa pacjentek
Bardziej szczegółowoKurs online JAK ZOSTAĆ MAMĄ MOCY
Często będę Ci mówić, że to ważna lekcja, ale ta jest naprawdę ważna! Bez niej i kolejnych trzech, czyli całego pierwszego tygodnia nie dasz rady zacząć drugiego. Jeżeli czytałaś wczorajszą lekcję o 4
Bardziej szczegółowo/5 Showroom 87
02-11-19 1/5 06.07.2015 11:26 Marta Klimek (www.purpose.com.pl) kategoria: dobre praktyki - przemysły kreatywne "Ambicją założycieli Showroom87 jest nie tylko prezentowanie dawnych i współczesnych dzieł
Bardziej szczegółowoPrzeżyjmy to jeszcze raz! Zabawa była przednia [FOTO]
Przeżyjmy to jeszcze raz! Zabawa była przednia [FOTO] Na wspominki się zebrało, fajna była zabawa, mam nadzieję, że jeszcze kiedyś do tego wrócimy napisała nam swoim facebookowym profilu Anna Kicińska,
Bardziej szczegółowoPrzy każdej literze alfabetu napisz po jednym wyrazie, który kojarzy Ci się ze sztuką. Moim zdaniem sztuka to:
Sztuka to Przy każdej literze alfabetu napisz po jednym wyrazie, który kojarzy Ci się ze sztuką. Moim zdaniem sztuka to: Zastanów się, które z wyrazów kojarzą Ci się z określonymi doświadczeniami lub emocjami.
Bardziej szczegółowoKomunikacja i media. Komunikacja jest częścią każdego działania, w zależności od ich rodzaju, można mówić o różnych jej poziomach.
Komunikacja i media Uczniowie i uczennice mogą inicjować powstawanie i prowadzić szkolne media, istnieje przynajmniej jeden środek przekazu dla społeczności uczniowskiej. Władze SU i dyrekcja dbają o to,
Bardziej szczegółowoJestem częścią kultury PROGRAM NAUCZANIA WIEDZY O KULTURZE. Autor: Małgorzata Marzec
Jestem częścią kultury PROGRAM NAUCZANIA WIEDZY O KULTURZE W SZKOŁACH PONADGIMNAZJALNYCH Autor: Małgorzata Marzec Podstawa programowa przedmiotu wiedza o kulturze CELE KSZTAŁCENIA - WYMAGANIA OGÓLNE I.
Bardziej szczegółowoSZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU. A n n a K o w a l
SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU K r a k ó w, 1 7 l i s t o p a d a 2 0 1 4 r. P r z y g o t o w a ł a : A n n a K o w a l KLUCZOWE UMIEJĘTNOŚCI COACHINGOWE: umiejętność budowania zaufania,
Bardziej szczegółowoPODRÓŻE - SŁUCHANIE A2
PODRÓŻE - SŁUCHANIE A2 (Redaktor) Witam państwa w audycji Blisko i daleko. Dziś o podróżach i wycieczkach będziemy rozmawiać z gośćmi. Zaprosiłem panią Iwonę, panią Sylwię i pana Adama, żeby opowiedzieli
Bardziej szczegółowo10 września - 10 listopada 2010 wernisaż: 9 września godz
10 września - 10 listopada 2010 wernisaż: 9 września godz. 18.00 W 100-lecie abstrakcji wystawa ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz BWA Galerii Sztuki w Olsztynie i Muzeum Okręgowego im. Leona
Bardziej szczegółowoRodzaje argumentów za istnieniem Boga
Rodzaje argumentów za istnieniem Boga Podział argumentów argument ontologiczny - w tym argumencie twierdzi się, że z samego pojęcia bytu doskonałego możemy wywnioskować to, że Bóg musi istnieć. argumenty
Bardziej szczegółowoWYBUCHAJĄCE KROPKI ROZDZIAŁ 1 MASZYNY
WYBUCHAJĄCE KROPKI ROZDZIAŁ 1 MASZYNY Witaj w podróży. Jest to podróż matematyczna oparta na historii mojej, Jamesa, która jednak nie wydarzyła się naprawdę. Kiedy byłem dzieckiem, wynalazłem maszynę -
Bardziej szczegółowoMoja Pasja: Anna Pecka
Moja Pasja: Anna Pecka Napisano dnia: 2018-04-23 09:57:21 W ramach naszego krótkiego cyklu pn.: Moja Pasja, w każdy kolejny poniedziałek prezentujemy historie wyjątkowych osób, mieszkańców naszego regionu,
Bardziej szczegółowoWizyta w Gazecie Krakowskiej
Wizyta w Gazecie Krakowskiej fotoreportaż 15.04.2013 byliśmy w Gazecie Krakowskiej w Nowym Sączu. Dowiedzieliśmy, się jak ciężka i wymagająca jest praca dziennikarza. Opowiedzieli nam o tym pan Paweł Szeliga
Bardziej szczegółowoTemat: Hobbici, elfy, krasnoludy i mapy, czyli jak pisarz tworzy świat Hobbita.
Konspekt lekcji przeznaczony dla klasy VI Przedmiot: język polski Temat: Hobbici, elfy, krasnoludy i mapy, czyli jak pisarz tworzy świat Hobbita. Cele lekcji: Uczeń: wskazuje motywy literackie, dostrzega
Bardziej szczegółowoPlan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu plastyka w zakresie klas 6 szkoły podstawowej
Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu plastyka w zakresie klas 6 szkoły podstawowej Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca KLASA 6 71. Dowiadujemy
Bardziej szczegółowoNAUKA JAK UCZYĆ SIĘ SKUTECZNIE (A2 / B1)
NAUKA JAK UCZYĆ SIĘ SKUTECZNIE (A2 / B1) CZYTANIE A. Mówi się, że człowiek uczy się całe życie. I jest to bez wątpienia prawda. Bo przecież wiedzę zdobywamy nie tylko w szkole, ale również w pracy, albo
Bardziej szczegółowoZałożycielki. fundacja promocji sztuki niezła sztuka promuje artystów & upowszechnia sztukę w imię zasady: sztuka dla każdego od amatora do konesera.
sztuka dla każdego. od amatora do konesera. O Fundacji Założycielki Asia historyk sztuki dana informatyk historyk sztuki fundacja promocji sztuki niezła sztuka promuje artystów & upowszechnia sztukę w
Bardziej szczegółowo1. Czy uważasz się za osobę tolerancyjną?
Czy z tolerancją nam po drodze? Ankietę przeprowadzono w związku z Tygodniem Tolerancji obchodzonym 13-17 listopada 2017 r. w I Liceum Ogólnokształcącym im. Obrońców Westerplatte w Mrągowie. W badaniu
Bardziej szczegółowoWarsztaty Programu Edukacji Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski. dla grup gimnazjalnych na rok szkolny 2013/2014
Warsztaty Programu Edukacji Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski dla grup gimnazjalnych na rok szkolny 2013/2014 Działania warsztatowe w CSW są nie tylko pretekstem do poznawania różnych dyscyplin
Bardziej szczegółowoNowa siedziba Cricoteki
Nowa siedziba Cricoteki Cricoteka rozpoczęła swą działalność w 1980 roku w Krakowie jako Ośrodek Teatru Cricot 2. Przez następne dziesięć lat Ośrodek tworzył instytucjonalne podstawy funkcjonowania Teatru
Bardziej szczegółowoZatem może wyjaśnijmy sobie na czym polega różnica między człowiekiem świadomym, a Świadomym.
KOSMICZNA ŚWIADOMOŚĆ Kiedy mowa jest o braku świadomi, przeciętny człowiek najczęściej myśli sobie: O czym oni do licha mówią? Czy ja nie jesteś świadomy? Przecież widzę, słyszę i myślę. Tak mniej więcej
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA UCZNIÓW KL III SZKOŁY PODSTAWOWEJ KULTURALNY UCZEŃ
SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA UCZNIÓW KL III SZKOŁY PODSTAWOWEJ KULTURALNY UCZEŃ Cel ogólny : kształtowanie umiejętności kulturalnego zachowania się, wzmacnianie poczucia przynależności do grupy społecznej. Cele
Bardziej szczegółowoFilm Jana Jakuba Kolskiego kręcony pod Koluszkami wchodzi niebawem na ekrany. Autorzy proszą o pomoc w sfinansowaniu wydania obrazu na płytach DVD
Film Jana Jakuba Kolskiego kręcony pod Koluszkami wchodzi niebawem na ekrany. Autorzy proszą o pomoc w sfinansowaniu wydania obrazu na płytach DVD FORST jest zamożnym, dobrze zorganizowanym człowiekiem.
Bardziej szczegółowoPLASTYKA. Plan dydaktyczny
PLASTYKA Plan dydaktyczny Temat lekcji Piękno sztuka i kultura. 1. Architektura czyli sztuka kształtowania przestrzeni. 2. Techniki w malarstwie na przestrzeni wieków. 3. Rysunek, grafika użytkowa, grafika
Bardziej szczegółowoO czym, dlaczego i dla kogo napisaliśmy Jak na dłoni. Genetyka Zwycięstwa
O czym, dlaczego i dla kogo napisaliśmy Jak na dłoni. Genetyka Zwycięstwa Dawno dawno temu wstępujący na tron osiemnastoletni król Jigme Singye Wnagchuck, najmłodszy monarcha świata, ogłosił: Szczęście
Bardziej szczegółowoMałgorzata Moruś Scenariusz teatralno-muzycznej aktywności dzieci 6 -letnich "Częstochowa moje miasto"
Małgorzata Moruś Scenariusz teatralno-muzycznej aktywności dzieci 6 -letnich "Częstochowa moje miasto" Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce : kwartalnik dla nauczycieli nr 1-2, 98-101 2010 mgr Małgorzata
Bardziej szczegółowoWPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY. mgr Grażyna Wyszkowska Kętrzyn, styczeń 2016
WPŁYW CZYTANIA NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY mgr Grażyna Wyszkowska Kętrzyn, styczeń 2016 CO TO JEST CZYTANIE? techniczne rozpoznawanie znaków; zapoznanie się z treścią, rozumienie myśli zawartych w tekście
Bardziej szczegółowoRyszard Sadaj. O kaczce, która chciała dostać się do encyklopedii. Ilustrował Piotr Olszówka. Wydawnictwo Skrzat
Ryszard Sadaj O kaczce, która chciała dostać się do encyklopedii Ilustrował Piotr Olszówka Wydawnictwo Skrzat O kaczce, która chciała... Kaczka Kiwaczka (nazywana tak od dystyngowanego sposobu chodzenia,
Bardziej szczegółowoProgram zajęć pozalekcyjnych dla dzieci z kl. I III wykazujących zainteresowanie tematyką przyrodniczą i geograficzną (praca z uczniem zdolnym)
Program zajęć pozalekcyjnych dla dzieci z kl. I III wykazujących zainteresowanie tematyką przyrodniczą i geograficzną (praca z uczniem zdolnym) Program przeznaczony do realizacji w roku szkolnym 2003/04
Bardziej szczegółowoJAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI
JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI Motywacja to: CO TO JEST MOTYWACJA? stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania, w tym przypadku chęć dziecka do uczenia się, dążenie do rozwoju, do zaspokajania
Bardziej szczegółowoPoradnik opracowany przez Julitę Dąbrowską.
Poradnik opracowany przez Julitę Dąbrowską. Pobrany ze strony www.kalitero.pl. Masz pytania skontaktuj się ze mną. Dokument stanowi dzieło w rozumieniu polskich i przepisów prawa. u Zastanawiasz się JAK
Bardziej szczegółowoUwaga, niebezpieczeństwo w sieci!
W samo południe 14 Uwaga, niebezpieczeństwo w sieci! przed czytaniem 1. W internecie można znaleźć wiele rzeczy. W internecie, czyli właściwie gdzie? Opracujcie hasło INTERNET na podstawie własnych skojarzeń
Bardziej szczegółowonego wysiłku w rozwiązywaniu dalszych niewiadomych. To, co dzisiaj jest jeszcze okryte tajemnicą, jutro może nią już nie być. Poszukiwanie nowych
Od Autora Rozwój jakiejkolwiek dziedziny wiedzy polega na umiejętności rozwiązywania jej niewiadomych i wyjaśniania często zawiłych zagadek. Cieszy nas pokonywanie kolejnych barier i zdobywanie coraz to
Bardziej szczegółowoWernisaż pełen nadziei
Wernisaż pełen nadziei Od lat robią to, na co często brakuje odwagi ludziom zdrowym. Swoim działaniem pokazują, że z rakiem można żyć pełnią życia, a nawet go pokonać. Udowadniają, że diagnoza to nie wyrok.
Bardziej szczegółowoMiasto dla młodzieży. podręcznik
Miasto dla młodzieży podręcznik Stowarzyszenie Europe4Youth koncepcja, tekst, grafika: Dawid Dunikowski skład, korekta: Zbigniew Janczukowicz Miasto dla młodzieży koniec szkoły na dzisiaj hurra Miasto
Bardziej szczegółowoZrób sobie najlepszy prezent
Zrób sobie najlepszy prezent W tym całym ferworze planowania świątecznego menu, wybierania dekoracji, kupowania prezentów warto zatrzymać się i zadać sobie pytanie: Co tak naprawdę jest dla mnie najważniejsze
Bardziej szczegółowouczą się / uczyli się / będą się uczyli + czasownik w 3 osobie liczby mnogiej ( ONI )
Wielu studentów uczy się polskiego w naszej szkole. (dużo, mało, kilka ) 1.Nasi koledzy mieszkają w akademiku. 1. Wielu naszych kolegów mieszka w akademiku. 2. Te osoby były na spotkaniu. ale: 2. Na spotkaniu
Bardziej szczegółowoLekcja szkoły sobotniej Kazanie Spotkania biblijne w kościele, w domu, podczas wyjazdów
Lekcja szkoły sobotniej Kazanie Spotkania biblijne w kościele, w domu, podczas wyjazdów sprawia, że otwieramy się na działanie Ducha Świętego prowadzi do zmian jest często początkiem i nauką duchowego
Bardziej szczegółowoJak pracować z przedmiotem? Scenariusz lekcji
Jak pracować z przedmiotem? Scenariusz lekcji Autorka: Gabriela Sierocińska-Dec, Muzeum Historii Polski Etap edukacyjny: szkoła podstawowa (klasy VI-VIII), szkoła ponadpodstawowa Czas trwania: 45 minut
Bardziej szczegółowoKoncentracja w Akcji. CZĘŚĆ 4 Zasada Relewantności Działania
Koncentracja w Akcji CZĘŚĆ 4 Zasada Relewantności Działania SzybkaNauka.pro Koncentracja w Akcji 1 Zasada Relewantności Działania Jesteś gotowy. Jesteś skoncentrowany na zadaniu np. szukaniu informacji
Bardziej szczegółowoMały Książę. Antoine de Saint-Exupéry
Mały Książę Antoine de Saint-Exupéry Dlaczego wybraliśmy tę książkę? Zdecydowaliśmy się przedstawić akurat tę książkę, ponieważ mówi ona o drodze do prawdziwej przyjaźni i miłości oraz porusza tematy związane
Bardziej szczegółowoGdzie widać rybę? Marcin Braun Autor podręczników szkolnych
FOTON 128, Wiosna 2015 35 Gdzie widać rybę? Marcin Braun Autor podręczników szkolnych Jednym z najbardziej znanych przykładów załamania światła jest fakt, że gdy znad wody patrzymy na przepływającą rybę,
Bardziej szczegółowo30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik!
30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! Witaj w trzydziestodniowym wyzwaniu: Naucz się prowadzić dziennik! Wydrukuj sobie cały arkusz, skrupulatnie każdego dnia uzupełniaj go i wykonuj zadania
Bardziej szczegółowoDyrektor szkoły, a naciski zewnętrzne
2.2.2. Dyrektor szkoły, a naciski zewnętrzne Niezwykle trudno mówić jest o wpływie dyrektora szkoły na funkcjonowanie i rozwój placówki bez zwrócenia uwagi na czynniki zewnętrzne. Uzależnienie od szefa
Bardziej szczegółowoRodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie?
Rodzicu! Czy wiesz jak chronić dziecko w Internecie? Okazuje się, że nie trzeba do tego wcale wiedzy komputerowej. Wśród przedstawionych rad nie ma bowiem ani jednej, która by takiej wiedzy wymagała. Dowiedz
Bardziej szczegółowoDOMY W TECHNOLOGII SZKIELETOWEJ I Z BALI
EKOLOGICZNE I SOLIDNE DOMY Z DREWNA DOMY W TECHNOLOGII SZKIELETOWEJ I Z BALI Choć drewno znane i wykorzystywane jest przez człowieka od wieków, to jednak materiał ten nie tylko nie zdążył się znudzić,
Bardziej szczegółowoKrytyczne postrzeganie rzeczywistości.
T Temat Krytyczne postrzeganie rzeczywistości. Projekt finansowany ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach Narodowego Programu Zdrowia Realizator projektu: fundacja e d u k a c j i p o z y
Bardziej szczegółowoSkłada się on z czterech elementów:
Asertywność umiejętność powiedzenia nie, odmowy lub obrony własnych postaw, granic, psychologicznych w taki sposób, aby z jednej strony nie odczuwać wyrzutów sumienia, że sie powidzialo nie, kiedy ktoś
Bardziej szczegółowoLITERATURA. 2. Kresy wschodnie w literaturze polskiej. Omów na podstawie wybranych przykładów.
TEMATY NA USTNĄ CZĘŚĆ EGZAMINU MATURALNEGO Z JĘZYKA POLSKIEGO W ZESPOLE SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. STANISŁAWA KOPYSTYŃSKIEGO WE WROCŁAWIU W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 LITERATURA 1. Analizując wybrane wiersze
Bardziej szczegółowoSPOSOBY NA DOBRY POCZĄTEK ROKU SZKOLNEGO
SPOSOBY NA DOBRY POCZĄTEK ROKU SZKOLNEGO 1. Zadbanie, aby dziecko miało stałe miejsce do uczenia się, w którym znajdują się wszystkie potrzebne przedmioty. 2. Podczas odrabiania lekcji ważne jest stworzenie
Bardziej szczegółowoARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych
ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych O CO CHODZI W TYM ARGUMENCIE Argument ten ma pokazać, że istnieje zewnętrzna przyczyna wszechświata o naturze wyższej niż wszystko, co
Bardziej szczegółowoBUCKIACADEMY FISZKI JAK ZDOBYĆ NOWE KOMPETENCJE? (KOD NA PRZEDOSTATNIEJ KARCIE) TEORIA ĆWICZENIA
BUCKIACADEMY JAK ZDOBYĆ NOWE KOMPETENCJE? Z FISZKAMI to proste. Teoria jest tylko po to, by zrozumieć praktykę. Tę zaś podajemy w formie prostych ćwiczeń, które wykonywane systematycznie rozwijają umiejętności.
Bardziej szczegółowo