materia³ pobrano ze strony:

Transkrypt

1 materia³ pobrano ze strony: multimedialna platforma edukacyjna Miejsce na naklejkê z kodem (Wpisuje zdaj¹cy przed rozpoczêciem pracy) KOD ZDAJ CEGO dysleksja EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII POZIOM PODSTAWOWY Instrukcja dla zdaj¹cego: 1. Proszê sprawdziæ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera wszystkie strony Ewentualny brak nale y zg³osiæ przewodnicz¹cemu zespo³u nadzoruj¹cego egzamin. 2. Obok ka dego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, któr¹ mo na uzyskaæ za jego poprawne rozwi¹zanie. 3. Nale y pisaæ czytelnie, tylko w kolorze niebieskim lub czarnym. 4. B³êdne zapisy nale y wyraÿnie przekreœliæ. Nie wolno u ywaæ korektora. 5. W karcie odpowiedzi zamaluj ca³kowicie kratkê z liter¹ oznaczaj¹c¹ odpowiedz, np.. Jeœli siê pomylisz b³êdne zaznaczenie obwiedÿ kó³kiem i zamaluj inn¹ odpowiedÿ. yczymy powodzenia! (Wpisuje zdaj¹cy przed rozpoczêciem pracy) PESEL ZDAJ CEGO materia³ pobrano ze strony: multimedialna platforma edukacyjna

2 Zadanie 1. (2 pkt) Nazwij przedstawione fazy Podaj jaki typ podziału komórkowego przedstawiają poniższe ilustracje. Swój wybór uzasadnij jednym argumentem..... Zadanie 2. (2 pkt) Poniżej przedstawiono budowę komórki mięśnia szkieletowego poprzecznie prążkowanego. Wyjaśnij dlaczego w obrazie z mikroskopu świetlnego na włóknach mięśni szkieletowych widać poprzeczne prążki. Podaj nazwę elementu oznaczonego literą A.

3 Zadanie 3. (2 pkt) W jamie ustnej zachodzi wiele procesów. a) Połącz w pary nazwę elementu tam występującego z funkcją jaką odgrywa. 1. trawienie cukrów A. zęby 2. rozdrabnianie pokarmu B. język 3. przesuwanie pokarmu C. ślina 4. odczuwanie smaków 5. odkażanie pokarmu A.. B.. C.. b) Możemy wyróżnić obróbkę mechaniczną i chemiczną. Wśród podanych powyżej wariantów (1-5) wybierz ten, który nie jest obróbką mechaniczną. Zadanie 4.(3 pkt) Obok przedstawiono budowę układu pokarmowego człowieka. Jego elementy opisano cyframi 1-9. Podaj nazwę i numer jakim oznaczono narząd, którego wydzielina emulguje tłuszcze. Wymień jeszcze dwie inne funkcje tego narządu.

4 Zadanie 5. (2 pkt) Tran to ciekły tłuszcz otrzymywany ze świeżej wątroby ryby dorsza atlantyckiego lub innych ryb z rodziny dorszowatych. W tranie zawarte są duże ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych, a szczególnie wyjątkowo wartościowych kwasów omega-3, omega-6 i witamin (głównie A i D). W mniejszych ilościach występuje witamina E. W latach 60. i 70. XX wieku, w ramach profilaktyki zdrowotnej tran był podawany dzieciom w przedszkolach. Na podstawie tekstu podaj dwa argumenty przemawiające za podawaniem tranu dzieciom. W każdym przypadku podaj wpływ składnika tranu na organizm dziecka Zadanie 6. (2 pkt) W tabeli przedstawiono procentowy udział grup krwi w Polsce. Grupa krwi Częstość występowania (%) Rh+ Rh- A 32 6 B 15 2 AB 7 1 O 31 6 Na podstawie danych z tabeli przedstaw na wykresie słupkowym udział grup krwi w populacji Polaków. Zadanie 7. (2 pkt) W poprzednim zadaniu wymieniono grupy krwi występujące w populacji ludzkiej. Podaj jaką grupę krwi (wskaż czynnik jaki o tym decyduje) musiałoby mieć małżeństwo, aby wystąpiło u nich zagrożenie konfliktem serologicznym. Wyjaśnij na czym polega to zjawisko. Grupa krwi męża:. Grupa krwi żony:.

5 Zadanie 8. (3 pkt) Na schemacie przedstawiono budowę serca i zaznaczono literami A, B i C trzy typy zastawek. Podaj nazwy zastawek oznaczonych literami A, B, C i wyjaśnij jaką rolę odgrywają przy poszczególnych fazach skurczu serca. A B C -....

6 Zadanie 9. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono proces wymiany gazowej. Podaj jakie przystosowania anatomiczne umożliwiające ten proces. Zadanie 10. (3 pkt) Skonstruuj tabelę, w której porównasz trzema cechami skład powietrza wdychanego i wydychanego.

7 Zadanie 11. (3 pkt) Organizm ludzki potrafi bronić się przed atakującymi go patogenami i zjawisko to nazywamy odpornością. Wyróżniamy dwa typy odporności: nieswoistą i swoistą, którą dodatkowo dzielimy na czynną i bierną. Poniżej wymieniono kilka czynników odpowiedzialnych za ochronę organizmu. Przyporządkuj je do odpowiedniego typu odporności wpisując litery (A-G) we właściwe miejsce w tabeli. A. Interferon B. Przeciwciała C. Leukocyty B i T D. Skóra E. Lizozym F. Makrofagi G. Kwas solny w żołądku Odporność nieswoista czynna Odporność swoista bierna Zadanie 12. (2 pkt) Wydalanie to proces usuwania zbędnych produktów przemiany materii z organizmu. Główną rolę w tym procesie odgrywa układ wydalniczy, ale również inne narządy wspomagają wydalanie. Podaj jeszcze dwa narządy biorące udział w wydalaniu i wymień usuwane w ten sposób substancje

8 Zadanie 13. (3 pkt) Poniżej przedstawiono budowę ciałka nerkowego. a) Jaki proces zachodzi w ciałkach nerkowych? b) Wyjaśnij na czym różnią się tętnica doprowadzająca i wyprowadzającą krew z kłębuszka nerkowego i jakie ma to znaczenie dla procesu jaki odbywa się w ciałkach nerkowych. c) Którą tętnicą (A czy B) krew dopływa do kłębuszka nerkowego? Zadanie 14. (1 pkt) Twardówka, pajęczynówka i naczyniówka są błonami łącznotkankowymi. Podaj ich nazwę oraz funkcję.

9 Zadanie 15. (2 pkt) Rycina przedstawia budowę kręgów w poszczególnych odcinkach kręgosłupa człowieka. Jak widać różnią się one pewnymi cechami w zależności od miejsca występowania. W odcinku szyjnym na ilustracji przedstawiono trzy typy kręgów. Wpisz nazwy kręgu pierwszego i drugiego oraz wyjaśnij jakie znaczenie ma ich modyfikacja.

10 Zadanie 16 (3 pkt) Schemat przedstawia udział podwzgórza i przysadki mózgowej w kontroli wydzielania hormonów. W miejsca oznaczone 1-4 wpisz odpowiednio + (jeśli następuje pobudzenie pod wpływem wydzieliny) lub (jeśli następuje zahamowanie pod wpływem wydzieliny) Wyjaśnij termin sprzężenie zwrotne ujemne na rozrysowanym przykładzie.

11 Wykres do zadania 17 i 18

12 Zadanie 17. (2 pkt) Powyżej przedstawiono wykres przedstawiający zachorowalność i umieralność na raka szyjki macicy w Polsce w 2003 roku według grup wiekowych. Korzystając z danych zawartych na wykresie wyciągnij dwa wnioski. Wniosek 1.. Wniosek 2.. Zadanie 18. (1 pkt) Przedstaw argument przekonywujący kobiety do profilaktycznych badań i szczepień przeciwko rakowi szyjki macicy na podstawie analizy wykresu. Zadanie 19. (1 pkt) Patogeny mogą dostawać się do organizmu człowieka różnymi drogami, między innymi drogą pokarmową. Z poniżej wymienionych chorób wybierz te którymi zarażamy się drogą pokarmową. A. płonica B. wirusowe zapalenie wątroby typu a C. tężec D. wirusowe zapalenie wątroby typu b E. włośnica F. toxoplazmoza G. cholera H. półpasiec

13 Schemat do zadań 20 i 21 Zadanie 20. (1pkt) Na schemacie przedstawione jeden z etapów ekspresji genów. Nazwij ten proces i podaj gdzie zachodzi w komórce zwierzęcej. Zadanie 21. (2 pkt) Wyjaśnij co oznaczono na schemacie literami A i B? Podaj znaczenie tej struktury w procesie przedstawionym na ilustracji. A.... B..

14 Zadanie 22. (3 pkt) Uczniowie postanowili powtórzyć doświadczenie przeprowadzone przez Grzegorza Mendla. Należało skrzyżować ze sobą dwa osobniki grochu, jeden o kwiatach białych (cecha recesywna), a drugi o kwiatach czerwonych (cecha dominująca). Wiedzieli, że do doświadczenie potrzebują osobników z linii czystej. Wyjaśnij termin linia czysta. Podaj jak uczniowie powinni sprawdzić, czy osobniki wzięte do przeprowadzenia doświadczenia należą do linii czystej. Odpowiedź uzasadnij krzyżówką.

15 Zadanie 23. (3 pkt) Na schemacie przedstawiono sposób dziedziczenia pewnej choroby. - osoba chora - nosiciel - osoba zdrowa Spośród podanych poniżej wariantów wybierz ten, który odpowiada sposobowi dziedziczenia tej choroby. Swój wybór uzasadnij jednym argumentem. 1. choroba autosomalne recesywna, 2. choroba autosomalne dominująca, 3. choroba recesywna sprzężona z płcią Podaj przykład choroby dziedziczonej w ten sposób.

16 Zadanie 24. (3 pkt) Na poniższym schemacie przedstawiono przykładową sieć troficzną. Na jej podstawie narysuj piramidę troficzną.

17 Poziomy troficzne tej piramidy oznacz cyframi rzymskimi i podaj ich nazwy. Przy każdym poziomie wypisz organizmy znajdujące się na schemacie, które można tam przyporządkować. Zadanie 25. (2 pkt) Poniżej znajduje się drzewo rodowe Homo sapiens. Wskaż jaka tendencja panowała w rozwoju czaszki człowiekowatych, porównując dwoma cechami czaszkę Australopithecus africanus i Homo sapiens.

18 BRUDNOPIS