Nr 50 (1184), ISSN , nr indeksu XII 2014, cena 2,40 zł (VAT 5%) WOCHENBLATT.pl. Zeitung der Deutschen in Polen

Transkrypt

1 .ochenblatt.pl 8056 LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 8073 Vervielfältigung Nr 50 (1184), ISSN , nr indeksu XII 2014, cena 2,40 zł (VAT 5%) WOCHENBLATT.pl Zeitung der Deutschen in Polen Nanu? Radny zaradny Miasta Opola, zapenia, że nie będzie radnym bezradnym. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Foto: Jerzy Stempleski Geschichte. Da ist as dran! Z Marcinem LARES: Diese Gambcem, Materialien radnym sind lediglich miasta zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Opola z ramienia mniejszości niemieckiej Werbung / Reklama oraz noo ybranym przeodniczącym komisji reizyjnej radzie miasta, rozmaia LARES: Krzysztof Niniejszy Śierc Czytaj na str. 12 Werbung / Reklama Pro Pro-Senior Senior sp. z o.o. firma śiadcząca usługi opiekuńcze za granicą Pro-Senior Sp. z o.o., Opole, ul. Cygana 4/206 poszukuje LARES: Diese opiekunek Materialien sind osób lediglich starszych zum Lesen bereitgestellt..prosenior.pl Jegliche Vervielfältigung Poszukujemy praconikó fizycznych ze znajomością języka niemieckiego prac: magazynoych recyclingoych na produkcji oraz specjalistó z j. niemieckim: elektrykó, spaaczy, kierocó C+E, ślusarzy, operatoró koparek i łaarek Noy punkt: Zakład Kamieniarski PPHU Sati Wrzoski, ul. Wrocłaska 24 tel. kom , ymagana bra znajomość języka niemieckiego Informacje: tel Bernard Czok Oddział Ekspozycja nagrobkó Krzanoice, Stara Droga 6 i 8 tel. kom. (+48) Nagrobki Płytki granitoe arsztat mechanika pojaza tel. (+48) tel. (+48) biuro@tanienagrobki.com.pl biuro@tanienagrobki.com.pl LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. od 1499 zł Jegliche od 76 zł/m² Vervielfältigung od 280 zł/m² od 320 ist zł/m² strengstens od 280 zł/m² untersagt. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. Niniejszy Schody Mimo że Marcin Gambiec będzie jedynym radnym z ramienia mniejszości niemieckiej 25-osoboej Radzie Blaty 8062 Entenhausen Warum sieht Polen eigentlich ie Disneyland aus?, fragte Die Welt Ende November im Hinblick auf die quietschbunte, popmoderne Gestaltung mit zahllosen Türmchen und Erkern von Neubauten in Polen und anderen ehemaligen Ostblockstaaten. Als besonders typische Orte dieses neuen Stils macht Die Welt die einst deutschen Städte aus, deren Innenstadtbereiche nach dem Abräumen der Ruinen lange links liegen gelassen orden aren und o häufig die Kellergeölbe früherer Häuser die Lage der Neubauten vorgibt. Man erschaffe, so die Schlussfolgerung, ein konstruiertes Bild der Gleichzeitigkeit des Ungleichzeitigen, eine Konstruktion von Geschichte quasi als Ersatz für fehlende eigene Kominki I S S N Till Scholtz-Knobloch części użyane lakiernicto LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung blacharsto Oferujemy: ynajem samochodó atrakcyjne ynagrodzenie zakateroanie na terenie Kępa k. Opola, ul. Wróblińska 17b tel./fax: Niemiec CENTRUM kom (A4) opiekę polskiego biura POMOCY Zainteresoanych prosimy o ysyłanie CV DROGOWEJ LARES: na Diese export@dako.org.pl Materialien lub sind Tel. lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung.autoczok.pl KRAZ Tarasy od 76 zł/m² 7706

2 Niniejszy 2 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Meinungen Lesen bereitgestellt. opinie Jegliche Vervielfältigung Śląsku, ojczyzno moja! Dezember 2014 generalny SPD Yasmin Fahimi, mająca pochodzenie niemiecko-irańskie, uaża, że partia CSU In Absurdistan angekommen sieht SPD-Generalsekretärin deutsch-iranischer Herkunft Yasmin Fahimi die CSU. Unter umso klarer betont erden, da z.b. auch mu, kręgu rodziny. Dosłonie: die Oppelner Politik zunehmend häufig Należy zachęcać osoby, które chcą mieszkać tu na stałe, posługiania się języ- von der Multikulturalität schärmt. LARES: Diese Materialien Einer Minderheit sind lediglich sollte es darum zum aber Lesen kiem niemieckim bereitgestellt. zaróno przestrzeni Jegliche Vervielfältigung dem Titel Integration durch Sprache hatte es in einem offiziellen CSU-Leitantragsenturf gehießen, dass Menschen, die nicht aus Deutschland stammen, sich auch daheim in der Familie auf Deutsch unterhalten sollten. Wörtlich: Wer dauerhaft hier leben ill, soll dazu angehalten erden, im öffentlichen Raum und in der Familie deutsch zu sprechen. Bei allem Verständnis für die schieri- natürlich nicht gehen, sondern einfach nur um ganz klassische Volksgruppenrechte. Es hieße sonst im Grunde ja in Form eines Ablenkungsmanövers, dass sich eine deutsche Minderheit in Schlesien oder Masuren von einer kleinen Zuan- derungsminderheit von beispielseise społecznych. Przestrzeń publiczna jest Mexikanern rechtlich nicht unterscheiden jednak czymś innym aniżeli rodzina i ürde! Auch das äre eine Form von naet będąc przestrzeni publicznej, ge Integration in Deutschland: Da ist der Übereifer, Stimmungen an den Stammtischen einzufangen, mit der CSU tatsächlich durchgegangen. Der öffentliche Raum ist jech etas anderes als die Familie und selbst im öffentlichen Raum möchte ein Mensch eitgehend seine Identität ahren. Zum Schutz der CSU lässt sich vielleicht einenden, dass ein Zugean- mache gerade die Erfahrung, dass mein oparciu o umiejętność komunikoania fünfjähriger Sohn sich im Kindergarten się, co z kolei różni sytuację imigrantó grup etnicznych. W przecinym razie zunehmend Polnisch ausdrücken kann, od sytuacji osób należących mniejszości autochtonicznych. bereitgestellt. Autochton Jegliche nie jest mającym Vervielfältigung na celu zrónanie chociażby ist strengstens cała spraa może okazać się ybiegiem LARES: Diese Materialien ährend sind er noch lediglich vor enigen zum Wochen Lesen untersagt. derter etas von einer Gesellschaft ill und somit auch eine Bringschuld hat. Und zu dieser gehört natürlich, sich auch über ein entsprechendes Kommunikationsvermögen überhaupt erst in die Gesellschaft einbringen zu können. Damit ergibt sich bei einem Zuanderer übrigens auch eine andere Situation als bei einem Angehörigen einer autochthonen Minderheit. Letzterer ist ja nicht mit dem Wunsch mniejszości niemieckiej zamieszkującej Śląsk i Mazury praach z małymi grupami imigrantó, na przykład z Meksyku! To też byłoby sego rodzaju Absurdystanem. Niemniej Fahimi ma oczyiście ra- daheim die irkliche Erstsprache ist. Das politycy na Opolszczyźnie coraz częściej cję, bo jeśli państo będzie ingeroało Polnische scheint dabei aber in keiner entuzjazmują się ideą ielokulturoości, co naet to, co się dzieje pryatnych Weise zu leiden, genauso enig ie eben LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. oczyiście nie jest interesie Jegliche czterech Vervielfältigung ścianach, to robi się groteskoo, Absurdistan sich zu integrieren gekommen, sondern jemand, dem etas Fremdes durch die Geschichte übergestülpt urde. Er hat also das Menschenrecht, dass seine Sprache und Kultur in der betreffenden Region tatsächlich als gleichertig gilt. Dies muss Absurdistan. Gleichohl hat Famihi natürlich recht: Wenn der Staat auch noch in den privaten vier Wänden eingreift ird es skurril. Sonst geht die Identität, die jeder seinen Kindern eitergeben möchte, flöten. Ich abseits stand. Zum Nikolaustag freute er sich aber am meisten über deutsche Kinderbücher und ließ ein polnisches fast ungesehen liegen. Er hat verinnerlicht, elchem Kulturraum er entstammt. Und das funktioniert eben nur, eil Deutsch auch das sich entickelnde eigene Identitätsbeusstsein. Absurdystan S ekretarz przekroczyła granice Absurdystanu, ponieaż projekcie oficjalnego niosku pt. Integracja poprzez język ysuniętego przez kieronicto CSU znalazł się postulat, aby osoby, które nie pochodzą z Niemiec, rozmaiały po niemiecku także publicznej, jak i śroisku rodziny. Przy całym zrozumieniu dla bolączek ziązanych z integracją Niemczech trzeba poiedzieć, że łodarzy CSU faktycznie poniosła nadgorliość ich pragnieniu iedzy z zakresu nastrojó człoiek chciałby chronić soją tożsamość. Na obronę CSU można by trącić, że imigrant chce czegoś od danego społeczeństa, co spraia, że ma też pene oboiązki, których zalicza się oczyiście łasny kład życie społeczeństa boiem kimś, kto poinien się integroać, jemu historia narzuciła coś obcego. Człoiek taki ma ięc prao, aby jego język i kultura były danym regionie uznaane za rónorzędne. Należy to podkreślać tym bitniej, że np. rónież mniejszości, którym poinno zależeć po prostu na uzyskaniu klasycznych pra a o przekazyaniu tożsamości dzieciom przez rodzicó można zapomnieć. Ja sam Prosto z Sejmu obseruję łaśnie, że mój pięcioletni syn przedszkolu coraz odażniej yraża się po polsku, chociaż jeszcze kilka tygodni temu olał stać na uboczu. W mikołajki najbardziej ucieszyły go niemieckie książeczki, a polskiej praie nie ruszył. Uzmysłoił sobie, z jakiego obszaru kulturoego pochodzi. A to udaje się tylko dlatego, że język niemiecki ma mu autentyczny priorytet. Jak się jednak ydaje, język polski ogóle na tym nie cierpi, pobnie jak rozijająca się łasna śiamość kulturoa. Till Scholtz-Knobloch Die Gedanken sind frei Beahrer der Kultur In den letzten Tagen habe ich ieder deutlich erlebt, as es für Deutsche, die nach der Vertreibung der anderen in der Heimat geblieben sind, heißt, Idzie lepsze die deutsche Vergangenheit und das kulturelle Erbe zu beahren und eiter in die Zukunft zu tragen. Dies ist unmittelbar mit deren Nachfahren verbunden, die als deutsche Minderheit eiter in Polen leben. Ein Beispiel dafür ist die Weihnachtsandacht uempas, die jedes Jahr von der deutschen Minderheit in Rummelsburg Advent eiter uempas feiern ird. So ie solche Traditionen kann die deutsche Minderheit auch Heimatstuben aus Deutschland eiterführen. Solange ir aktiv sind, kann die deutsche Kultur auch mit ihren ostdeutschen Überliefe- ausfallen droht. Hier denke ich an eine rungen eiterleben. stierdził, jakie pociągi, gdzie i kiedy Aussage von Bundeskanzlerin Merkel, Bernard Gaida będą kursoały. Dla podróżnych, którzy LARES: Diese Materialien die in einer sind ihrer lediglich Reden die deutschen zum Lesen bereitgestellt. Jegliche z Opola Vervielfältigung chcą jechać Warszay, ist strengstens a untersagt. (Miastko) gefeiert ird. Diese mittelalterliche Zusammenstellung von lateinischen und deutschen Weihnachtsliedern urde das letzte Mal zu deutschen Zeiten 1945 gehalten und dann erst dank der deutschen Minderheit fast 50 Jahre später. Jedes Jahr kamen ehemalige Beohner Rummelsburg aus dem heutigen Deutschland zu der Feierlichkeit, um sich an das besinnliche uempas im diesem Sinne habe ich deklariert, dass deutschen Rummelsburg zu erinnern, auch enn die Erlebnisgeneration eines aber auch zu Hause die Tradition der Tages nicht mehr nach Rummelsburg minionym tygodniu bardzo głośno zrobiło się okół spray ist strengstens LARES: Diese Materialien Vorfahren sind am lediglich Leben zu halten. zum Natür- Lesen kommt bereitgestellt. die deutsche Minderheit Jegliche im Vervielfältigung untersagt. lich läuft die Zeit erbarmungslos und so sagte der Pfarrer bei dem diesjährigen uempas, dass es vielleicht schon einer der letzten sein ird, eil die Erlebnisgeneration immer kleiner ird und sie in Kürze als Mitveranstalter Minderheiten als ichtige Beahrer deutscher Kultur bezeichnete. Für mich ist dieser Titel eine Aufgabe, erfordert diese ch von uns, dass ir nicht zulassen, dass deutsche Traditionen ie der uempas in Vergessenheit geraten. In Wersja polska na blogu Bernarda Gaidy na.vdg.pl których i ja się zaliczam, najażniejszą informacją było to, że trasą kolejoą stolicy Polski będziemy mogli stać się trzy godziny i kilka minut. Wsłuchując się te zapenienia i obietnice, można było odnieść raże- Bartek LARES: konkretniniejszy nie, że chodzimy noy okres, i oby był on lepszy od poprzedniego, który LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche pod Vervielfältigung tym zględem był mało ciekay. Kto za, a kto przeci Ślązakom? zeszłym tygodniu inicjatoró akcji zbierania podpisó pod W obyatelskim projektem zmiany ustay o mniejszościach, myśl którego Ślązacy mieliby być uznani za mniejszość Osobiście czasie debaty pośięconej temu tematoi trochę sobie jednak żartoałem, móiąc, że nie jestem peien, czy te uspranienia są tak noatorskie, jak się poszechnie tierdzi, ponieaż jeszcze latach 80. i 90. ubiegłego stule- tematu śląskości zgodnie z tezą: dróg spierania śląskości? Wystarczy cia pociąg o nazie Opolanin jeździł albo ktoś jest za uznaniem Ślązakó tym zakresie spojrzeć choćby na Warszay też czasie minimalnie za mniejszość etniczną, albo jest prze- ieloletni robek instytucji przeze przekraczającym trzy godziny. A zatem arto trzymać się ustalonych terminó odnośnie pociągó penlino, by się nie spóźniały, bo będzie styd. Reasumując peien postęp tych spraach jest zauażalny, ale czy praktyce będzie tak dalej? Możemy bo- rozumiem jednak, dlaczego ostatnich językoego regionu. Pobnie oceniać iem mieć najszybsze pociągi, ale jeśli latach dyskursie nt. sposobó zagospodaroania śląskości przyjęto tylko ganizacji mniejszości niemieckiej gotoaną infrastrukturą toró, sieci, można działalność ielu lokalnych or- będziemy dysponoać brze przy- etniczną, tarła negatyna opinia Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości. Ponieaż pod opinią, która skazyała przede szystkim na to, że śląskość należy rozpatryać jako tożsamość regionalną, podpisałem się m.in. ja, jako spółprzeodniczący tejże komisji, okół spray rozpętała się niektórych mediach ojeództa śląskiego i na portalach społecznościoych pradzia burza. I tak na przykład Dzienniku Zachodnim pośięcono temu tematoi od razu kilka komentarzy. Sposób podejścia tematu na łamach tej gazety, ale nie tylko tam, pokazuje bardzo ybiórcze traktoa- ciko Ślązakom. Z tak postaioną tezą absolutnie się nie mogę zgodzić. Ani ja, ani śroisko mniejszości niemieckiej nie jest i nigdy nie było, i nie może być przeciko Ślązakom, bo de facto musielibyśmy być sami przeciko sobie. Nie jeden głos może najgłośniejszej tej kestii organizacji (RAŚ), ale przecież nie jedynej. Dlaczego nie można nagle tej dyskusji snuć rozażań na temat innych mnie kieroanej Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej, która poprzez ydanicta (np. Historia Górnego Śląska), ystay, konferencje czy seminaria już dzisiaj łożyła spory kład zachoanie dziedzicta kulturoego i Rafał Bartek Nichts ist so absurd, dass es nicht schon von einem Philosophen behauptet orden ist. Marcus Tullius Cicero ( v. Chr.), römischer Senator und Philosoph zdaniem jest już na miarę XXI ieku, Nie ma LARES: takiego absurdu, Niniejszy przy którym nie upierałby się jakiś filozof. a infrastruktura toró Polsce sukcesynie się popraia. I oby tak dalej. bereits in eta entspricht. Marcus Tullius Cicero ( p.n.e.), senator i filozof rzymski LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Notoał Krzysztof ist Śierc strengstens untersagt. Rys. Andrzej Sznejeis W proadzenia Polsce przez Polskie Koleje Państoe (PKP) nooczesnych pociągó penlino, które mają yruszyć trasę już 14 grudnia br. W ziązku z tym opracoano noe rozkłady jazdy, a minister infrastruktury a także dorcó, to i tak społeczeństo nie będzie zaolone, głónie przez opóźnienia oraz nie najlepsze arunki dla podróżnych. Pomimo tego idać, że idzie ku lepszemu, o czym śiadczy choćby dorzec Opolu, który moim Poseł Ryszard Galla Besseres in Sicht Großes Aufsehen erregte vergangene Woche die Einführung moderner Penlino-Züge durch die Staatsbahn PKP in Polen. Die Züge sollen bereits ab dem 14. Dezember unteregs sein. Neue Fahrpläne liegen entsprechend bereits vor und der Infrastrukturminister hat mitgeteilt, elche Züge o und ann verkehren erden. Für die Reisenden, die aus Oppeln nach Warschau kommen ollen, zu denen auch ich gehöre, lautete die zentrale Botschaft: Wir können die polnische Hauptstadt nunmehr in drei Stunden und ein paar Minuten per Bahn erreichen. Angesichts dieser Zusicherungen und Versprechen ist der Eindruck plausibel, dass ir nun in eine neue Zeit eintreten. Möge diese besser erden als die vorangegangene, die in dieser Hinsicht eher trist ar. Ich selber habe in der Debatte zu dem Thema dennoch ein bisschen gescherzt und meinte, mir nicht sicher zu sein, ob diese Modernisierung auch tatsächlich so innovativ ist ie allgemein behauptet. Noch in den 80er und 90er Jahren gab es ja bereits den Opolanin, der die Bahnstrecke nach Warschau ebenfalls in knapp über drei Stunden schaffte. Da muss man sich jetzt unbedingt an die festgelegten Fahrzeiten des Penlino halten und darf sich keine Verspätungen leisten, um sich nicht zu blamieren. Insgesamt ist ein geisser Fortschritt bei dem Thema schon erkennbar. Ob dies aber auch dauerhaft der Praxis entsprechen ird? Wir könnten ja theoretisch superschnelle Züge haben, aber enn ir nicht über eine gut funktionierende Infrastruktur aus Bahngleisen, Bahnnetzen und auch Bahnhöfen verfügen, dann erden die Bürger ohnehin unzufrieden sein, sei es egen Verspätungen oder schlechter Reisebedingungen. Dennoch ist nun offenbar Besseres in Sicht. Ein Beispiel dafür ist der Bahnhof in Oppeln, der meines Erachtens den Maßstäben des 21. Jahrhunderts Notiert von Krzysztof Śierc

3 Niniejszy Nr. 50/1184 Wochenblatt.pl 3 Ułationa deportacja Minister spra enętrznych de Maizière zamierza jeszcze przed śiętami nieść projekt ustay mającej ułatić deportację obcokrajocó, którzy popełnili czyny karalne, a tym samym popraić położenie osób, które faktycznie potrzebują ochrony ze zględó humanitarnych. Jednocześnie będzie można efektyniej kończyć pobyty obcokrajocó, przypadku których nie będzie żadnych przesłanek przyznania im praa pobytu. Organizacja OECD podała jednocześnie iamości, że nastąpiło yraźne ziększenie liczby imigrantó, którzy chcą pozostać Niemczech na stałe. W minionym roku Niemiec przy- i młodzież mogą się uczyć języka niemieckiego. Duda, Sejmabgeordneter und ehemali- nicht Kaczyński selbst, sondern Andrzej Duda ill der neue Präsident Polens erden. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche ger Vervielfältigung Staatssekretär, der seinerseits ist sehr strengstens untersagt. było imigrantó, co oznacza, że Niemcy są drugim po USA krajem imigracyjnym, aczkoliek zanotoany zrost skaźnika imigracji tyczył przeażnie migracji enątrzeuropejskiej przy jednoczesnym znacznym zroście kalifikacji migrantó. Problemem jest jednak zdaniem OECD niestateczna znajomość języka niemieckiego śród migrującej młodzieży. Trzy Polski Z niespełna 7000 balonikó, które uniosły się niebo 9 listopada Berlinie z okazji jubileuszu upadku muru, 111 zostało znalezionych, iększość z nich na północ od Berlina, przy czym jeden z balonikó tarł aż Rygi Estonii, a trzy leciały Polski. Promocja elektrycznych aut? Platforma Elektromobilności postuluje ziększenie sparcia ze strony państa na rzecz drażania samochodó z napędem elektrycznym, m.in. poprzez umożliienie specjalnych odpisó podatkoych użytkonikom komercyjnym. W przecinym razie zdaniem PE może nie udać się osiągnąć planu, by roku 2020 po drogach Niemczech Werbung / Reklama 17 modelami seryjnymi elektrycznych aut, co daje im szanse znalezienia się międzynaroej czołóce, aczkoliek obecnie zajmują miejsce środku staki, gdyż tąd puszczonych ruchu zostało aut z napędem Zegarek Henleina to podróbka Słynny norymberski zegarek Henleina nie pochodzi z roku 1510 i nie jest to najstarszy zegarek kieszonkoy śiata. Poza tym nie został on ykonany arsztacie słanego zegarmistrza Petera Henleina. Fakty yszły na ja trakcie projektu naukoego zrealizoanego munistyczna sell in den Medien und den Parteibüros torzą postko- hat Kaczyński sofort das Namenskarus- LARES: Diese Materialien przez praconikó sind lediglich Germańskiego zum Mu- Lesen partia bereitgestellt. Leicy, Jegliche zum Vervielfältigung drehen gebracht. Und so tauchten zeum Naroego Norymberdze. Jak się okazuje, inskrypcja idniejąca na ieczku zegarka sugerująca autorsto Henleina została na nim umieszczona z użyciem kryminalnej energii. Ponadto zegarek składa się z różnych elementó, A jednak datkoe koszty? W ocenie Süddeutsche Zeitung planoane proadzenie opłat drogoych od samochodó osoboych może stać się datkoym obciążeniem także dla kierocó mieszkających Niemczech, Foto: Germańskie Muzeum Naroe Norymberdze sporządzony Ministerstie Finansó. Szef frakcji SPD Thomas Oppermann stierdził, że jego partia nie zaaprobuje projektu ustay, który otorzy furtkę obciążenia rodzimych kierocó opłatami drogoymi. elektrycznym, a całych Niemczech funkcjonuje 4800 publicznych punktó Zainteresoanie językiem niemieckim den Wahlkampf schon jetzt anklingen łaania akumulatoró. nie słabnie LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Według bereitgestellt. informacji Instytutu Jegliche Goethe- Vervielfältigung zu lassen. go nie słabnie zainteresoanie nauką języka niemieckiego. W minionym roku kursach językoych organizoanych kraju i za granicą uczestniczyło ponad ćierć miliona osób. Ponadto istnieje na śiecie szkół, których dzieci Pierszy premier z Leicy Na posiedzeniu landtagu Turyngii Erfurcie noa koalicja, którą SPD i Zieloni, ybrała pochodzącego z Dolnej Saksonii Bo Rameloa na premiera stosunku CDU i AfD. Ramelo jest pierszym historii premierem niemieckiego kraju ziązkoego będącym członkiem partii Leicy, która jest następczynią SED rządzącej niegdyś NRD. Wielu krytykó uaża, że stanoi Foto: Ralf Roletschek.fahrradmonteur.de Wahlkampf beginnt schon jetzt LARES: Diese Materialien sind Politik lediglich und zum Gesellschaft Lesen bereitgestellt. Polityka Jegliche i społeczeństo Vervielfältigung Z Vaterlandu Warschau: Wer ird polnischer Präsident? jeździł milion pojazdó z napędem elektrycznym. Obecnie Niemcy dysponują pisze gazeta, poołując się na projekt podatku od pojazdó mechanicznych LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Frühestens Vervielfältigung im Mai kommenden ist Jah- strengstens untersagt. res könnten die Präsidentschaftsahlen in Polen stattfinden, obohl heute nichts darauf hindeutet, dass es so früh passiert. Das hindert aber die eine oder andere Partei nicht, Den Anfang machte Jarosła Kaczyński, der einen Kandidaten seiner Partei Recht und Gerechtigkeit vorstellte, noch bevor die obersten Parteigremien offiziell darüber abgestimmt hatten. Dieser Kandidat ist allerdings von der neuen Rolle eingenommen schon heute seinen eigenen Sieg vor Augen hat und das Präsidentenamt neugestalten ill. Lange blieb Duda aber nicht der einzige Kandidat, denn mit diesem Schritt kurze Zeit später eitere Kandidatennamen auf, darunter Janusz Palikot, der noch vor einiger Zeit zur Bürgerplattform gehörte, bei den letzten Parlamentsahlen mit seiner Partei Ruch Palikota in den Sejm einzog, sich nun których część została ykonana metodą landu. Trójpartyjna koalicja Bo Ramelo Sorgen machen müsste. Die Sozialdemo- aber eher um das Überleben der Partei nige nachdenken. przemysłoą XIX ieku. posiada iększość tylko jednego głosu kraten von der SLD haben gleich mehre- re potenzielle Kandidaten und können sich nicht entscheiden. Daher ohl der Vorstoß des Vorsitzenden Leszek Miller, der im Alleingang seinen früheren Parteikollegen Ryszard Kalisz nominierte. Soeit es aber bei Kaczyńskis Partei klar gdyż przypadku ich podyższenia to naruszenie penego tabu, także ar, dass seine Entscheidung angenommen ird, musste Miller eine Schlappe ler geholt ird. przyszłości kota podyżki nie będzie perspektyie eentualnego sojuszu na rekompensoana postaci niższego szczeblu federalnym. S-K hinnehmen, denn gegen seinen Kandi- daten laufen die anderen Parteispitzen Sturm. Es ist also nicht irklich klar, er bei dem Wahlkampf das Gesicht der Sozialdemokraten sein ird. Sehr scher tun sich auch die Verantortlichen in der Bauernpartei. Ihr Chef Janusz Piechociński sagte, dass die Entscheidung Mitte Januar getroffen ird. Und es gibt so einiges zu besprechen, denn die Bauernpartei sieht ohl in ihren Reihen keinen geeigneten Motor für diese Kampagne, man ill aber auch nicht abesend sein. Die Unterstützung für den Amtsinhaber Komoroski äre also ein möglicher Schritt, über den ei- Und enn ir schon bei Komoroski sind. Er tut so, als ob ihn dieses Karussell gar nicht interessieren ürde. Dabei setzt ch die Bürgerplattform auf ihn und einen vermeintlich sicheren Sieg. Die Umfrageerte sprechen eindeutig für seinen Sieg, ch bis zu den Wahlen dauert es noch und er eiß, elche Leiche aus dem Komoroskischen Kel- Rulf Urban Foto: Piotr Drabik 8088 Moda alpejska Nasze sklepy: Rabat Góra ś. Anny ul. Rynek 3 Rabat 20% tel Godziny otarcia: LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Sobota Jegliche 13:00 Vervielfältigung 16:00 Niedziela 11:00 17:00 Galeria Katoicka Katoice, ul. 3 Maja 30 10% Poziom +1 LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Tel Jegliche Vervielfältigung Rabat 30% *na ybrany asortyment.ronja-birk.eu POSZUKUJEMY DO PRACY W NIEMCZECH Kierocó C+E Operatoró ózkó idłoych Spaaczy Praconikó przy obróbce drena Praconikó magazynoych przy napraie palet TBL Zainteresoanych prosimy o kontakt mailoy: ieleba@ilzhoefer-paletten.de lub tel LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 8032 Vervielfältigung 8065

4 Niniejszy 4 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich Aus zum den Lesen Regionen bereitgestellt. Z regionó Jegliche Vervielfältigung Galkoen: Eine ehemalige deutsche Journalistin hält Erinnerungen an Marion Gräfin Dönhoff lebendig Unter Kolleginnen Dezember 2014 Renate Marsch-Potocka möchte die Erinnerungen an Marion Gräfin Döhnhoff lebendig halten. Dafür hat die deutsche Journalistin in dem kleinen Dorf Galkoen (Gałkoo) in Masuren den Salon Döhnhoff eingerichtet. In einem ganz besonderen Haus. Die Stimme der Gräfin dringt bis in die letzte Ecke des Raumes. Es ist eine arme Stimme. Doch die Geschichte, die sie erzählt, handelt von Kälte und lässt den Zuhörer erstarren. Marion Gräfin Döhnhoff schildert ihre Flucht im Januar 1945 von dem ostpreußischen Familiengut uittainen (Kitajny). Sie beschreibt ie der Zug der Flüchtenden sich quälend langsam gen Westen schleppt, ie ihr Pferd Ahlerich bis zum Bauch im Schnee versinkt und den ei- Sesseln unter der Dachschräge gemüt- Renate Marsch-Potocka Dokument. nach Galkoen versetzt. Vom Salon schaut von Lehnrff-Steinort, Marion Döhnhoffs Cousin, bereitgestellt. ar einer der Beteiligten Jegliche Bilder Vervielfältigung der jungen Gräfin, mal auf ist dem strengstens lich machen. An den Wänden hängen LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen untersagt. sigen Wind, der ihr den Atem raubt. Die Stimme der Döhnhoff schallt aus einem CD-Player. Die Journalistin und Publizistin aus Ostpreußen starb im Jahr 2002 im Alter von 92 Jahren. Doch in dem Dachgeschoss eines alten Jagdhauses in Galkoen südlich von Sensburg (Mragoo) leben ihre Geschichten eiter. Dafür sorgt Renate Marsch-Potocka. an der Verschörung zum Anschlag am 20. Juli 1944 auf Hitler. Bis 2004 stand das Haus noch in Steinort, mehr Ruine als alles andere. Renate Marschs`Sohn Alexander Potocki verliebte sich in das Holzhaus, ließ es abtragen und in Gal- koo ieder aufbauen. Im Erdgeschoss murmelt: Manchmal muss man nachzählen, ob noch alles da ist. Auf den beirtet er Gäste in einem gemütlichen Restaurant. Im Dachgeschoss fand die hellgrünen Kirchenbänken nehmen Be- Sie und die Gräfin aren Kolleginnen. Marsch-Potocka berichtete in den Jahren 1965 bis 1970 und 1974 bis 1996 als Korrespondentin aus Polen für die Deutsche Presseagentur. Marion Gräfin Döhnhoff schrieb für die Wochenzeitung Zeit in Hamburg, bei der sie 1968 bis 1972 Chefredakteurin ar. Man traf sich bei Terminen und Veranstaltungen. Renate Marsch-Potocka schätzt die Arbeit ihrer Kollegin sehr: Man sollte die Gräfin nicht vergessen. Vor allem in der man auf die Weiden des nahegelegenen Gestütes, die Sonne kämpft sich durch den Herbstdunst. Geschichte der Aussöhnung zischen Deutschen und Polen hat sie eine große Rolle gespielt. Also richtete sie im Jahr 2007 den Salon Marion Döhnhoff ein. Das alte Jagdhaus ist eng mit der Geschichte der nördlich von Galkoen. Heinrich Graf Ein Bild der jungen Marion Gräfin Döhnhoff auf einem Gräfin ihren Platz. Der Dielenboden knarrt bei jedem Schritt. Auf den Balken stehen die Bücher der Döhnhoff, ie Kindheit in Ostpreußen oder Ritt durch Masuren, außerdem Bücher über Ostpreußen, Das ehemalige Forst- und Jagdhaus der Grafen von Lehnrff-Steinort urde vom 80 Kilometer entfernten Steinort Pferd, mal im schnittigen Sportagen. Es gibt Fotos von ihrer Familie und deren Gut Friedrichstein. Das meiste stammt aus der eigenen Sammlung von Renate Marsch- Potocka. Sie rückt Bücher gerade und suchergruppen oder Schulklassen Platz, denen Renate Marsch-Potocka über die Gräfin erzählt. Das ist kein Museum, betont die Journalistin energisch. Die Gräfin liebte es zu diskutieren und das soll hier in ihrem Sinne eiterleben. Gräfin verbunden. Es stand in Steinort die Vertreibung und Flucht, deutschpolnische Geschichte und Masuren. Mit Vorträge. von Lehnrff, rund 80 Kilometer diesen kann man es sich auf Sofas und Im Sommer rollen ganze Reisebusinnerungen ach erden. Dafür organisiert sie Lesungen und (Sztynort) auf dem Gutshof der Fami- se an, viele Besucher kommen aus Deutschland. Die meisten kennen Gräfin Döhnhoff und ihre Geschichte. Ein einziges Mal kam eine Dame und ollte sich im Salon Döhnhoff die Haare schneiden lassen, erinnert sich Renate Marsch-Potocka und lacht. Jetzt im November ist es ruhig in Galkoen. Vom Salon schaut man auf die Weiden des nahegelegenen Gestütes, die Sonne hat sich durch den Herbstdunst gekämpft. Renate Marsch-Potocka hat sich in diese Landschaft verliebt und lebt seit ihrer Pensionierung rt. Die Stimme der Gräfin erzählt eiter von ihrer Flucht. Renate Marsch-Potocka drückt die Stoptaste des CD-Players: Älteren Leuten, die die Flucht selbst mitgemacht haben, spiele ich diese Aufzeichnungen nicht vor. Sonst fließen Tränen, enn die Er- Warmia i Mazury: Poyborcze obrachunki Notizen Brakuje nam ludzi aktynych Rummelsburg feierte: Anfang Dezember hat die Gesellschaft der Bevölkerung LARES: deutscher Diese Abstammung Materialien in sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Po czterech latach od poprzednich yboró mniejszość niemiecka na Warmii, Mazurach i Poiślu osiągnęła taki sam ynik yborczy. Taki sam, czyli słaby. Rummelsburg (Miastko) ihr 20-jähriges Jubiläum gefeiert. Es gab ein umfangreiches Kulturprogramm, so präsentierten sich Tanzgruppen in traditionellen pommerschen Trachten. Auch Bernard Gaida, Vorsitzender des Verbands deutscher Gesellschaften in Polen, soie Roman Ramion, Bürgermeister von Rummelsburg, und der stellvertretende Landrat Zbignie Batk besuchten die Feier. Man habe spüren können, dass die Zusammenarbeit zischen der deutschen Minderheit in Rummelsburg und der Selbstveraltung auf gegenseitigem Respekt beruhe, sagte tegorocznych yborach samorząych sind lediglich (16.11.) mniejszość zum nie- Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens szefoie z Węgorzea untersagt. i LARES: Diese Materialien W Pisza. miecką na Warmii Mazurach reprezentoało co najmniej 13 kandydató rad różnych szczebli: 5 rad miejskich lub gminnych, 6 rad poiatoych i 1 sejmiku armińsko-mazurskiego. Nikt z naszych ziomkó nie kandyał na ójta, burmistrza lub prezydenta. Nikt też nie kandyał pod szyldem Szubzda, szefoa z Ełku. LARES: Diese Materialien stoarzyszenia sind lediglich mniejszości niemieckiej. zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Gaida. Eine Delegation aus Deutschland, hauptsächlich ehemalige Beohner der Stadt, und Vertreter des Dachverbandes der Kaschuben nahmen ebenfalls an der Feier teil. Neuer Vorstand in Lodsch: Die deutsche Minderheit in Lodsch (Łódź) hat einen neuen Vorstand. Vorsitzende urde Elżbieta Włodarczyk. Deren Mutter und Vorgängerin Helene Milczarek geht in den Ruhestand. Außer der neuen Vorsitzenden haben die Mitglieder auch den neuen Vorstand geählt, der sich aus folgenden Personen zusammensetzt: Piotr Kirsch, Maciej Kałużny, Zofia Kałużny und Andrzej Miller. Die Gesellschaft sitzt im Haus von Wszyscy eszli na listy komitetó lokalnych lub na partyjne. Trzech kandydató znalazło się na listach Platformy Obyatelskiej, 3 na liście Polskiego Stronnicta Luego i 2 Sojuszu Leicy Demokratycznej. i działaczem sportoym. Teraz czynnie jeszcze członkoie następujących stoarzyszeń: bartoszyckiego, elbląskiego mińsko-mazurskich Rady Gminy duża spraa. gorzeie. Ze Ziązku Kobiet War- VdG upraia tenis stołoy, a jego drużyna LARES: Diese Materialien Jodły, sind reprezentująca lediglich stoarzysze- zum Lesen i kętrzyńskiego. bereitgestellt. Niestety bez poodze- Jegliche Dźierzuty Vervielfältigung kandyała po raz ist kolejny strengstens untersagt. Reszta reprezentoała różne lokalne komitety yborcze. nie niemieckie, od lat jest najlepsza Do Rady Gminy Z tej dunastki rad stały się co ostródzkiej lidze amatorskiej. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Dźierzuty najmniej trzy osoby. Pierszym zycięzcą yboró jest Henryk Hoch z Ostródy przeodniczący ostródzkiego Niemieckiego Stoarzyszenia Jodły i Ziązku Stoarzyszeń Niemieckich Warmii i Mazur. Startoał Rady Drugim zycięzcą yboró jest Alina Skłoska sołtys z Rogu gm. Janoo. Dostała się Rady Gminy Janoo. Jest członkinią Stoarzyszenia Mniejszości Niemieckiej Nidzicy. Trzeci zycięzca to Lech Kryszało- Miasta Ostróda z listy Komitetu Wyborczego Włodzimierza Brodiuka, starosty niemieckiej na Warmii i Mazurach. icz redaktor biuletynu mniejszości ostródzkiego minionej kadencji. Pełnił Został radnym gminy Dyity, której nia. W sumie alce o ładzę zięli yboró funkcję przeodniczącego rady miejskiej. Teraz został iceprzeodniczącym tejże rady. Będzie to jego czarta kadencja ostródzkiej radzie miasta, a trzecia z rzędu. Henryk Hoch jest człoiekiem znanym Ostródzie nie tylko radnym, ale byłym piłkarzem Bogate cenne zbiory Muzeum Ostródzie (na zdjęciu) postało z inicjatyy Ostródzkiego Stoarzyszenia Mniejszości Niemieckiej Jodły Foto Juliane Preiss mieszka. Sukcesu yborczego sprzed czterech lat nie potórzył Arkadiusz Leska ze Szczytna i Ea Huss-Noosielska z Lidzbarka Warmińskiego. Oboje byli członkami soich rad poiatoych. Poza tym yborach kandyali po raz kolejny z sukcesem kandyała Kazimiera Klobuszeńska z Rutkoa. ięc udział członkoie co najmniej 7 organizacji na 22 działające regionie. Nikt nie ystartoał yborach ze stoarzyszeń Biskupcu, Branieie, Ełku Giżycku, Góroie Iłaeckim, Iłaie, Morągu, Mrągoie, Olecku, Olsztynku, Pasłęku, Piszu oraz Wę- Traugott Grohmann, ein ehemaliger bekannter Industrieller der Stadt. Elżbieta Włodarczyk sagt, häufig ürden Kinder etas von ihren Eltern übernehmen und ergänzt: Ich bin mit Lodsch historisch verbunden, hier sind meine Wurzeln. Zu ihren Zielen sagt Włodarczk, dass sie vor allem die Mitgliederzahl erhöhen olle. Außerdem soll ein Buch über die deutsche Minderheit in Lodsch herausgegeben erden. Fotos: Juliane Preiß Juliane Preiß i z sukcesem Kazimiera Klobuszeńska z Rutkoa. Brak danych z Olsztyna i Gołdapi. Dlaczego mniejszość niemiecka, której nie brakuje ludzi aktynych, jest tak słabo reprezentoana e ładzach? Nie było chętnych tłumaczą Herta Andrulonis i Dietmar Leymanczyk, Mamy co robić i bez tego. Realizujemy się pracy społecznej naszym stoarzyszeniu daje Barbara Rużeicz, szefoa stoarzyszenia Giżycku. Poparliśmy naszego prezydenta, z którym nam się brze spółpracuje, i to nam ystarcza uzasadnia Irena W yborach samorząych 2010 r. ojeództie armińsko-mazurskim kandyało rónież 13 członkó mniejszości niemieckiej, rónież pod obcymi szyldami. Mandaty radnych uzyskały także 3 osoby. Lech Kryszałoicz Henryk Hoch: Nie da się ukryć, że nasz ynik jest słaby. Te ybory znou potierdziły, że nasze społeczeństo jest bierne. My nie potrzebujemy ładzy po to, aby rządzić. Musimy pilnoać, żeby ładza nie zapominała, że państo polskie dało nam pene praa. Wiem, że nie każdy czuje sobie poołanie działalności społecznej. Z naszych organizacji yszło jednak śiat ielu młodych, którzy dzisiaj są rosłymi ludźmi. Dzii mnie, że jest śród nich tak nieielu aktynych. Gdzieś popełniamy błąd ychoaczy. Tylko gdzie? Minęły cztery lata od poprzednich yboró i ciągle tego nie iemy. Gratuluję serdecznie Opolszczyźnie. Wproadzić 7 radnych sejmiku to

5 Niniejszy LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung Oppeln: Kaum ist der Bahnhof renoviert, fährt kein Zug mehr nach Deutschland Nr. 50/1184 Wochenblatt.pl 5 Mondän in die Zeit des Abgeschnittenseins Arkadiusz Wiśnieski und sein Vorgänger Ryszard Zembaczyński schauten auch im neuen Bistro mal rein. In altem Glanz erstrahlt der Bahnhof auch äußerlich. Foto: PKP Die Zeremonie ar schlicht. Zur Eineihung des Oppelner Hauptbahnhofes nach dem Umbau gab es am 4. Dezember kurze Ansprachen und ein Blaskonzert. Punkt 13 Uhr hatten sich die Bläser der Technischen Universität postiert und spielten gegen manche Durchsagen ährend des laufenden Betriebs des Bahnhofes munter an. Unterbrochen nur von einigen Worten von Tadeusz Szulc, dem Direktor der PKP-Liegenschafts- veraltung in Breslau, dem Pressesprecher der PKP-Bahndirektion Breslau Bartlomiej Sarna und Tomasz Lisiecki, dem Projektdirektor der PKP. Zudem durfte an diesem Tag auch Arkadiusz Wiśnieski nicht am Mikrophon fehlen, der seinen ersten Arbeitstag als neuer Stadtpräsident mit einem repräsentativen Einsatz beginnen konnte, seinen Vorgän- aus Przemyśl erscheint gleich dreisprachig im Fließtext auf Polnisch, Englisch Und vergessen ir nicht, dass sprecher Sarna an diesem freudigen Tag Mehrsprachigkeit bergauf. Voroche), mochte sich PKP-Presse- und auf Deutsch ( Verspätung ). Eine den Schaltern mit viel Liebe für das gegenüber dem Wochenblatt jech ger Ryszard Zembaczyński jech gleich mitbrachte und diesem so den Abschied aus dem Amt erleichterte. Berlin: SPD und SLD ehren sich gemeinsam Aktion Lasalle LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen 13 grudnia bereitgestellt roku ostatni Jegliche pociąg Vervielfältigung Eurocity Wael połączy Berlin z Wrocłaiem zględnie Wrocła z Berlinem. W jego zastępstie będą odtąd kursoały autobusy dalekobieżne spółki Deutsche Bahn. W gruncie rzeczy likidacja między- naroego połączenia kolejoego Ein EC Wael beim Halt im Breslauer Hauptbahnhof. jest żadnym zaskoczeniem, lecz raczej LARES: Diese Materialien Zur sind Abschiedsfahrt lediglich zum Lesen rezultatem bereitgestellt. całkoicie chybionej Jegliche polityki Vervielfältigung Am 13. Dezember steht letztmalig die Fahrt des Eurocitys Wael Hamburg-Berlin-Breslau an. Anschließend gibt es erstmals in der Eisenbahngeschichte keine Direktverbindung mehr aus Schlesien nach Deutschland, nachdem der Zug seit Dezember 2012 bereits nicht mehr nach Oberschlesien verkehrt. Der Fachausschuss Mobilität und die Arbeitsgemeinschaft Polen der Berliner SPD hat in Kooperation mit der SLD in Breslau und in Niederschlesien nun zur Aktion EuroCity Ferdinand infrastrukturalnej połączeniu z niskim poziomem usług. Np. na niektórych odcinkach trasy łączącej Forst z Węglińcem (Kohlfurt) pociąg może kursoać z prędkością nie przekraczającą 40 km/h, ostatnim czasie zasadniczo nie funkcjo- noał agon restauracyjny, a poza tym graniczny zasługuje często brakuje agonu I klasy. Do tego LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen chodzi bereitgestellt. fakt, iż droga pociągu Jegliche Eurocity Vervielfältigung na znacznie yższą Lassalle im Rahmen der Abschiedsfahrt mit dem (vorerst) letzten Fernzug nach Breslau am Sonnabend, den 13. Dezember, aufgerufen. In der Einladung belastet die SPD Verkehrsminister Alexander Dobrindt: Für den Eisenbahnfernverkehr ist der CSU-Verkehrsminister verantortlich! Die SPD Berlin fordert vor dem Hintergrund der Kulturhauptstadt Breslau 2016 und der hoffentlich zeitnahen Fertigstellung des Berliner Flughafens BER Willy Brandt ein Mindestangebot von drei Zugpaaren. Ein Eurocity der Verbindung nach Breslau sollte nach Vorstellung von SPD und SLD nach dem Breslauer Gründer der SPD den Namen Ferdinand Lassalle tragen. Ab 2017, stolicą Niemiec bądź ogóle z Niemcami. Poyższa problematyka nie spotkała się niestety z zainteresoaniem iększości politykó po obu stronach granicy. W centrum uagi był i jest raczej temat rychłej rozbuy szybkich połączeń au- jeeiligen Lokechsel von 11:04-11:15 tostraych, natomiast zauaża bodźcó działań ukierunkoanych ich realizację. Uhr soie 12:59-13:14 Uhr iederholt. się znaczenia i artości, jaką miałoby na spółpracę. Niestety Unia staia Auf dem folgenden Streckenabschnitt atrakcyjne, a przy tym spełniające kry- tym punkcie na czysto teoretyczne kon- nach Schließung der Elektrifizierungslücke zischen Horka (sorbisch Hórka) und Hoyerserda (sorbisch Wojerecy), sei ja schließlich eine Fahrzeit von dreieinhalb Stunden von Berlin nach Breslau möglich. Zur Abschiedsfahrt eingeladen urden u.a. auch der Vorsitzende des Verkehrsausschuss des Europaparlaments ec-eurocity-ael-zukunft-polen-deutschland- -mobilitaet.net/71672/analyse/ großen Bahnhof gibt es für die Delegation dann natürlich auch zur Ankunft międzynaroej nadal przedstaia europejskich idei, jaką jest idea oocnej trauerspiel-berlin-krakau/ ynikó dziedzinie komunikacji składa grobu jedną z fundamentalnych LARES: Diese Materialien in Breslau sind um lediglich 14:45 Uhr. zum S-K Lesen się co bereitgestellt. najmniej mgliście, bo co Jegliche prada spółpracy Vervielfältigung transgranicznej. Michael Cramer (Die Grünen), Prof, Bogusła Liberadzki, SLD/SPE und der deutsche Sejmabgeordnete Ryszard Foto: Till Scholtz-Knobloch Oha, die Anzeigetafel eist Verspätungen nun auch auf Deutsch aus. Foto: Till Scholtz-Knobloch Unter den Passanten murmelte zar mancher, dass man einen Bahnhof ch eigentlich nicht eineihen könne, enn eiß schon zu beeindrucken. Mit Aufzügen geht es behindertengerecht zumindest bis zu Bahnsteig 1 und vor allem die moderne blaue Anzeigetafel ist ein echter Fortschritt. Und siehe da, die erste Verspätungsanzeige des TLK Deutschsprachigkeit fehlt zar noch eingeladen urde auch der deutsche Sejmabgeordnete Ryszard Galla. Galla. Wer an der Aktion teilnehmen möchte, kann sich auf Deutsch beim Organisator Dr. Jürgen Murach (juergen. murach@gmx.de; 0049/ ) melden, der über vergünstigte Fahrkartenkontingente verfügt. Um 9:30 Uhr ird es Presseintervies le czy Górnośląski Okręg Przemysłoy infrastruktury oraz konkurencji, czego im Berliner Hauptbahnhof Gleis 1 (tief) oraz Krakó po raz pierszy utraciły logiczną konsekencją poinien być jednak sego rodzaju automatyzm rynkoy vor der Abfahrt geben, bei der auch Zu- bezprzesiadkoe połączenie kolejoe ze gumlaufschilder für einen avisierten Eurocity Ferdinand Lassalle vorgestellt erden. Wagen 270 ist für die Fahrt dann komplett für Presse-Intervies reserviert. In Cottbus und Kohlfurt (Węgliniec) erden Pressetermine zum heißt es dann letztmalig Fahrt mit Tempo 160 km/h auf der mit EU-Mitteln modernisierten Bahnstrecke und polnischen Muster-Strecke. Die Strecke ird anschließend zur Investitionsruine der EU, auf der dann nur noch Regionalverkehr stattfindet. Einen Foto: Michael Bienick Kinder konnten zur Eröffnung Eisenbahnmotive gestalten. Foto: Klaudia Kandzia lassen sich über ein deutschsprachiges Menü steuern, auch enn deutsche Ortsnamenschreibeisen nicht angenommen erden. Das Ausahlmenü ist fast niedlich mit Die Option übersetzt aber man merkt: Es geht in Sachen historische Vorbild die Wappen der Wael, który niegdyś kursoał na trasie Hamburg Berlin Wrocła Krakó, od 2012 roku z uagi na roboty bulane uległa przeraniu na odcinku między Katoicami i Krakoem, konkretnie e Wrocłaiu, co spraiło, że odtąd Opo- teria ekologiczne dalekobieżne połączenie kolejoe między obszarami metropolitarnymi Berlina, Wrocłaia, Górnośląskiego Okręgu Przemysłoego oraz Krakoa. W tej kestii istnieje pilna potrzeba zmiany sposobu myślenia klasy politycznej. A Unia Europejska? Otóż jej bilans Das Blasorchester der TU spielte zur Eröffnung. Hinter der Automatikeingangstür empfängt eine neue Anzeigetafel die Reisenden. die Arbeiten noch gar nicht abgeschlossen seien. Doch das Herzstück das bei den Damen am Bahnschalter, aber deutschen Länder renoviert urden, Hauptgebäude mit der Schalterhalle zumindest neue Fahrkartenautomaten die beim Bau des Bahnhofes 1899 ei- gene Länderbahnveraltungen hatten. In der Mitte natürlich das heimatliche Preußen. Zu der etas fragürdigen Tafel am Eingang, die Oppeln als Ort der ersten polnischen Eisenbahnstrecke 1843 auseist (siehe Wochenblatt der nicht äußern. Komentarz gościnny: W spraie likidacji pociągu EC Wael Unia ustala jednolite definicje tyczące standardó technicznych, rozoju zakresie strategii rozoju międzynaroego transportu kolejoego. Taka ideologia konkurencyjności spraia, że chodzi zajemnego poróżnienia spółek kolejoych działających Europie miejsce starzania i promoania strukcje, które rodzą się z penego braku śiamości co funkcjonoania komunikacji dalekobieżnej, a to spraia, że Komisja Europejska, od penego czasu hołdująca neoliberalnej orientacji m.in. za spraą byłego komisarza ds. transportu Siima Kallasa, paraksalnie sama Foto: Klaudia Kandzia Foto: Till Scholtz-Knobloch Das eigentliche Problem ist jech: Kaum ist der Bahnhof fertig, ist es mit Schlesiens Eisenbahnverbindung mit dem Reich erstmals in der Geschichte überhaupt vorbei. Der bis 2012 auch über Oppeln fahrende Eurocity Wael über Berlin nach Hamburg, kann nun nicht einmal mehr mit Umstieg in Breslau erreicht erden. Am 13. Dezember ist es mit dem Fahrplanechsel mit dieser Selbstverständlichkeit vorbei. Till Scholtz-Knobloch Chybiona polityka infrastrukturalna Pociąg EC Wael przyszłości pociąg nikąd (tu błąd na tablicy informacyjnej na peronie nr 1 Opolu) W 10 lat po rozszerzeniu UE na schód polskoniemiecki ruch rangę polityczną. Obecnie przyszła kolej na klasy polityczne szystkich szczebli, aby reszcie drożyć transgraniczne roziązania, które pozolą konać zmian na lepsze, jako że 10 lat po rozszerzeniu UE na schód polsko-niemiecki ruch graniczny zasługuje na znacznie yższą rangę polityczną. Tylko konsekentne, celoe działania rządó niemieckiego i polskiego oraz politykó radach nadzorczych spółek kolejoych polegające na stymuloaniu soich kolei aktyności sferze komunikacji międzynaroej proadziłyby ostatecznie celu oraz mogłyby otorzyć noe perspektyy kestii przyrócenia ruchu pociągó Eurocity z Berlina na południe Polski. W tym celu poinna istnieć stabilna otoczka polityczna, ramach której nastąpi nie tylko jasne i konsekentne sformułoanie celó strategicznych, lecz także zapenienie odpoiednich środkó na Michael Bienick geograf, Bachelor of Science o specjalizacji planoanie przestrzenne miast, mobilność, transport Bardziej obszerną analizę autor zamieścił języku niemieckim na stronie: Foto: Till Scholtz-Knobloch

6 Niniejszy 6 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung Hrabsto kłodzkie: Z Königsinter Kłodzka Kattoitz: Neue Diskussionsreihe Piersza koloroa mapa Śląska Dezember 2014 Jako pierszy pokazał śiatu, jak ygląda Duch Gór zany Karkonoszach Liczyrzepą, a także narysoał m.in. panoramę Śidnicy (Scheidnitz), która ten zadebiu- toała drukiem. W Muzeum Ziemi Kłodzkiej Kłodzku (Glatz) prezentoana jest ystaa pośięcona pierszej koloroej mapie Śląska autorsta Martina Heliga, rocłaskiego pedagoga i kartografa, ybitnego śląskiego humanisty by reformacji. Zbioró użyczył Haus Schlesien Königsinter. Helig (ur Nysie zm e Wrocłaiu) jest rónie interesującą postacią jak jego mapa. Był zolennikiem nauk Lutra, uczył się słynnej szkole łacińskiej proadzonej przez reformatora systemu edukacji Valentina Trotzenrfa Minderheit steigern. Helig ukazał też (częścioo) ukształtoanie terenu, zaznaczył tereny górskie, obszary leśne, cieki odne, zraca uagę gęste zasiedlenie Przed- innych map śląskich. górza Sudeckiego i yraźnie słabsze na schód od Odry, gdzie przeażały ausrichten. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen lasy. Wyraźnie bereitgestellt. zaznaczył Sudety, Jegliche ma- Vervielfältigung soll stets unter dem Leitmotto napisał o niej Christian Runge 1738 r. Nic dzinego toż to bezcenne źródło ikonograficzne. Większe miasta Helig przedstaił za pomocą zindyidualizoanych rysunkó, pokazał je reali- stycznie, aczkoliek uproszczeniu. W 1561 r., a ostatnie 1889 r., co śiadczy Ligonia 29 unter dem Titel Die heutige sumie jest to ponad 300 miejscoości, o tym, jak ielkim uznaniem cieszyła Wahrnehmng der deutschen Kultur in iele ukazano drukiem po raz pierszy, się śród Ślązakó. Oberschlesien mit Prof. Grażyna Bar- śląsku singen ird. Złotoryi (Goldberg), ukończył uniersytet Wittenberdze, gdzie uzyskał tytuł magistra, latach był nauczycielem szkole łacińskiej Śidnicy, a następnie pedagogiem słanej szkole kościoła Marii Magdaleny e Wrocłaiu i śmierci jej rektorem. Ale historii przeniosła go mapa, którą opublikoano 1561 r. technice drzeorytu oficynie ydaniczej Johanna Creutzigera Nysie (Neisse). Matka szystkich innych map śląskich Leserbrief: (K)ein schöner Urlaub Abserviert Fragment mapy Heliga. Jak idać, po śląskich górach ędruje naet tu postać Rübezahla (Liczyrzepy) Christian Runge nazał mapę Heliga matką szystkich m.in. Śidnicę. sy górski, który oddziela Śląsk od Czech i Mora. W ozbnym ieńcu zenętrznym mapy umieścił 28 herbó 14 śląskich miast i ich stolic, a rogach mapy: czeskiego la i polskiego orła. Miała ona aż 11 znoień, piersze Marek Perzyński Dolny Śląsk: Noe lokum dla mieszkańcó pałacu Osiedle, które uratuje kulturę Foto: Marek Perzyński Nation oder nur Nische? Dietmar Brehmer hier vor dem Sitz der Versöhnung und Zukunft möchte die Debattenkultur in der deutschen Die erst in diesem Jahr dem Verband deutscher Gesellschaften beigetretene Deutsche Arbeitsgemeinschaft Versöhnung und Zukunft ird künftig monatlich eine namhaft besetzte Diskussionsveranstaltung Diese Nation oder nur Nische? Die deutschen Oberschlesier im Spagat zischen drei Nationalbeegungen stehen. Die erste Debatte der neuen Reihe ird am 17. Dezember um 17:00 Uhr im Konzertsaal von Radio Kattoitz an der ul. bara Szeczyk von der Schlesischen Foto: Till Scholtz-Knobloch Universität Kattoitz als Moderatorin stattfinden. Als eitere Diskutanten erden begrüßt: Dokumentarfilmer Michael Majerski, der zunächst seinen aktuellen Film Hier, o ir uns begegnen zeigen ird, der oberschlesische Maler, Grafiker und Publizist Henryk Waniek, Wochenblatt-Chefrdakteur Till Scholtz- Knobloch, Literaturissenschaftler Michał Skop ebenfalls von der Schlesischen Universtität Kattoitz soie als Veranstalter von Versöhnung und Zukunft, deren Gründer Dietmar Brehmer. Musikalisch ird die Diskussion vom Chor der Versöhnung und Zukunft begleitet, der erstmals In einem kühlen Grunde auf Deutsch, Polnisch und po EP Dokument aus dem Kattoitzer Erzdiözesanarchiv Wie in guter Erartung im September nach Oppeln. Seit Jahren freuen ir uns immer ieder auf diese Urlaubstage. Wir haben Freunde und Bekannte in Oppeln und Chrzumczütz (Chrząszczyce) besucht und das Land erfreut uns immer ieder. Seit ir in den 80er Jahren in unserer Heimatstadt Aschersleben in Sachsen-Anhalt Jugendliche aus Polen betreut haben, besteht diese Freundschaft, die ir seitdem pflegen. Kurz vor Reiseantritt erhielt ich die Nachricht, dass mein Onkel, den ich leider nicht kennenlernte, in Schoppinitz (Szopienice), heute ein Stadtteil von Kattoitz, geboren urde. Ich hoffte, dass vielleicht auch meine Tante rt geboren urde, denn von ihr kannte ich nur den Vornamen und erhoffte mir Auskunft. Da bot es sich an nach Kattoitz zu fahren und in der Kirche von Schoppinitz nach möglichen Eintragungen im Kirchenregister nachzufragen. Eine freundliche Dame suchte in den alten Unterlagen nach einem Hineis. Leider vergebens die Hilfe erfahren. So ie ir früher immer użytkoe poddasza, architektonicznie kolejne. To jedyna szansa, by przygotoać sprzedaży pałace, które dla bemüht aren, die Wünsche von unseren Schützlingen aus Polen zu erfüllen. mi pryatnych inestoró. W każdym dziedzicta Śląska i ogóle kultury stapiają się z buanymi okół illa- ehemalige evangelische Kirche ist jetzt eine katholische. Also schickte man uns eiter zum Staatsarchiv. Auch rt ar man sehr zuvorkommend. Schnell ar eine Dolmetscherin anesend, aber leider konnte man mir auch hier nicht eiterhelfen. Ich bekam den Rat, mich an das Erzdiözesanarchiv zu enden. Dort ar ein Geistlicher, der perfekt Deutsch sprach, ebenfalls sehr freundlich und hilfsbereit. Aber der Teufel sitzt im Detail. Meine Vorfahren aren evangelischen Glaubens und so konnte Foto: Privater Scan Iona Dyszkieicz, dyrektor Wrocłaskiego Oddziału Terenoego Agencji Nieruchomości Rolnych, rozmo- LARES: in fast jedem Diese Jahr Materialien fuhren ir auch er sind nicht eiterhelfen. lediglich Er gab zum mir ei- Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung nen Wegeplan zum Standesamt am Plac Wolności (Wilhelmsplatz) 12a. Es ar auf Grund von Baustellen nicht einfach den Weg zu finden, aber auch das schafften ir. Endlich angekommen, half mir ein Sicherheitsbeamter mich zurechtzufinden. Da ar die Warteschlange: Also anstellen jest na to szansa. und arten. In Vorfreude ieder einen LARES: Diese Materialien Schritt sind der Ahnenforschung lediglich zum eiterzu- Lesen Lokatorzy bereitgestellt. pałacó przenoszą Jegliche się Vervielfältigung Agencja Nieruchomości kommen verging auch diese Zeit. Dann urde meine Nummer angezeigt. Freude jetzt bist du deinen Erartungen nahe. Am Schalter eine ältere Dame. Als ich meine Anliegen vortragen ollte, kam sofort im harten Ton: Kein deutsch! (in ausgefüllte Schriftstück aus dem Archiv interessierte Sie nicht. Ich urde in abstoßender Form abserviert. Ihre Sprache verstand ich nicht, aber am Ton, an den Gesten und ihrer Körperhaltung ar Hass zu erkennen. Bisher hatten ir immer Enttäuscht fuhren ir ieder nach Oppeln. Zar verließ mich die Enttäuschung über diesen Tag in Kattoitz nicht, aber die Zeit mit unseren Freunden und Bekannten, den Angestellten im Hotel, in Geschäften, Museen und Kirchen ließ dies in den Hintergrund treten. Nur vergessen ie z lokatorami pałacó, którzy przeproadzą się osiedla Piotroicach. Jeszcze ponad 120 pałacó ma sprzedania Wrocłaski Oddział Terenoy Agencji Nieruchomości Rolnych. Wiele z nich ma architekturę prost bajkoą, a jednak nie udaało się ich zbyć, bo są zasiedlone, ale teraz osiedli, które dla nich specjalnie budujemy mói Iona Dyszkieicz, dyrektor Wrocłaskiego Oddziału Terenoego Agencji Nieruchomości Rolnych. Kolejne postało Piotroicach (Groß Peteritz) koło Kątó Wrocłaskich deutscher Sprache!) und sie ies eindeutig (Kanth). Lokatorzy eszli niego oficjalnie mit einer Armbeegung, dass ich den 13 listopada. zabytkó. Platz verlassen sollte. Auch das mit Daten Większość nie kryła raści. Ar- chitektura osiedla nie jest pradzie pałacoa, ale arunki bytoania 25 mieszkaniach, które nim postały, są często o niebo lepsze niż pałacach, ymagających na ogół remontó. Osiedle jest parteroe, budynki mają budynku są mieszkania jedno-, du- i trzypokojoe. Każde ma oddzielne ejście, łasne liczniki i omierze. Teren okół zajmują ciągi komunikacyjne, parkingi, pomyślano też o małej architekturze i zieleni, niedaleko są sklepy, kościół i park podorski z jedyną na Osiedle zbuane przez ANR e Wrocłaiu Piotroicach. Bardzo pobne postało Noym Dorze koło Trzebnicy. Rolnych ma możliość buy mieszkań dla osób mieszkających obecnie obiektach pisanych rejestru kann man so etas eben nicht. Dolnym Śląsku piramidą. postały hotele, inestoró znajdują renoym ANR e Wrocłaiu. Viola und Werner Stark Bardzo pobne osiedle Wrocłaski naet obiekty, które ydaałoby się LARES: Diese Materialien sind lediglich (Aschersleben) zum Lesen Oddział bereitgestellt. Terenoy Agencji Nierucho- Jegliche są Vervielfältigung nie uratoania. Tak było ist choć- strengstens untersagt. mości Rolnych ybuał Noym Dorze koło Trzebnicy (Neuhof) na przełomie roku 2012/2013. Postaną europejskiej są artością szczególną. To obiekty nie tylko cenne architektonicznie, cieszą oko, ale też iążą się z nimi niezykłe historie, to nich ażyły się losy Europy, a byało, że śiata. Obecnie to izytóka Dolnego Śląska, ielu pałacach i zamkach Fotos: Marek Perzyński by z dorem Goli Dzierżonioskiej (Guhlau), był kompletnej ruinie, a od tego roku jest nim luksusoy hotel ze SPA. Jeszcze lepszym przykładem są sąsiadujące ze sobą tylko przez park pałace Wojanoie i Łomnicy koło Jeleniej Góry (Hirschberg), które były zasobach Wrocłaskiego Oddziału Terenoego Agencji Nieruchomości Rolnych. Obecni łaściciele odbuali je tak pieczołoicie, że znalazły się na prestiżoej liście pomnikó historii prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, a raz z innymi obiektami Doliny Pałacó i Ogrodó Kotliny Jeleniogórskiej pretendują pisu Śiatoego Dziedzicta UNESCO. Ponadto, jeśli pałacach postają hotele i restauracje, to jest praca. Możliość buy noych mieszkań dla osób mieszkających obecnie obiektach pisanych rejestru zabytkó lub zajmujących lokale budynkach nie służących zaspokajaniu potrzeb mieszkanioych oraz my i lokale funkcjonalnie ziązane z działalnością gospodarczą Agencja Nieruchomości Rolnych zyskała yniku noelizacji Ustay o gospodaroaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państa z 3 grudnia 2011 r. Projekt tej zmiany przygotoano Oddziale Te- Marek Perzyński

7 Niniejszy LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung Neustadt: Vortrag über Max Pinkus und seine Leidenschaft für Bücher Nr. 50/1184 Wochenblatt.pl 7 Schicksal der Schlesierbibliothek Oppelner Nachrichten Ende November fand in der Öffentlichen Bibliothek der Stadt und Gemeinde Neustadt ein Vortrag zum Thema Schlesierbibliothek von Max Pinkus kulturelle Schatzkammer des großen Fabrikanten und Bibliophilen aus Neustadt O.S. statt, der im Rahmen des Projektes Lokale Geschichte am Beispiel ausgeählter Kreise, Städte und Gemeinden gehalten urde. Szkolenie dla nauczycieli: Niemieckie Toarzysto Ośiatoe organizuje 17 grudnia o godz szkolenie dla nauczycieli szelkich specjalności, którzy są trakcie ubiegania się o stopień aansu zaoego. Zakres tematyczny: aktualne przepisy prane ziązane z ubieganiem się o stopień aansu zaoego, plan rozoju zaoego, jego realizacji, spraozdanie za okres stażu, kontakt pomiędzy opiekunem stażu a nauczycielem ubiegającym się o stopień aansu zaoego przed der Buchbestand Handschriften und LARES: Diese Materialien Manuskripte, sind lediglich unter denen die zum frühere Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Den Vortrag hielt der Germanist, Übersetzer und Regionalhistoriker Marcin Domino, der dem zahlreichen Publikum über die Geschichte der grandiosen Neustädter Büchersammlung und deren Gründer erzählte. Als Anlass für die Veranstaltung diente das 80. Todesjahr von Max Pinkus. Der Fabrikant, Menschenfreund und Büchersammler Max Pinkus urde am 3. Dezember 1857 in Neustadt O.S. geboren. Im Laufe seiner über 50 Jahre andauernden bibliophilen Leidenschaft schuf der Mäzen aus eigenen Mitteln eine zirka Bände zählende Büchersammlung, die in seiner Neustädter Villa untergebracht urde, der schlesischen Geschichte komisją egzaminacyjną. Warsztaty poproadzi mgr Marcin Gambiec. Szkolenie odbędzie się siedzibie NTO przy ul. Konopnickiej 6 Opolu. Schulung für Multiplikatoren: Das Haus der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit veranstaltet am 15. Dezember eine Schulung für Multiplikatoren, die soie Literatur geidmet ar und als Schlesierbibliothek bezeichnet urde. Die Schlesierbibliothek ar eine der größten privaten Büchersammlungen dieser Art in Deutschland und Europa. Sie bestand aus zei Hauptabteilungen, o eine der Geschichte Schlesiens und die andere der schönen Literatur, der schlesischen Dichter und Schrifsteller Interesse an regionaler Geschichte haben, soie Lehrer. Das HDPZ ill vor allem das Projekt Archiv der erzählten Geschichte als ein Werkzeug im Geschichtsunterricht vorstellen. Die Trainer und die Teilnehmer erden gemeinsam didaktische Materialien anhand der Aufnahmen, die im Laufe des Projekts gemacht urden, ausarbeiten. Im Rahmen der Schulung Breslau an. Unter den damals nach Heinrichau, Klein Oels und Kamenz ausgelagerten Buchbeständen ar auch die Gerhart-Hauptmann-Sammlung von der Schlesierbibliothek. Das eiteres Schicksal der von Max Pinkus gesam- Nach dem Tode des Bibliophilen im Oberschlesische Landesbibliothek in melten Bücher bleibt unbekannt. Jahre 1934 urden die Sammlungen Beuthen und Ratibor. mm/adur geidmet ar. Außer Büchern enthielt Dąbroice: Warsztaty florystyczne u mniejszości DFK bastluje Die deutsche Minderheit ird in der mit Hubert Kołodziej auch einen der sechs Ausschussvorsitzenden stellen, neuen Legislaturperiode im Oppelner Sejmik bereitgestellt. mit der Bürgerplattform Jegliche und Vervielfältigung Sport. Zudem ird Józef ist Kotyś strengstens untersagt. und zar im Ressort Bildung, Kultur LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen ird außerdem folgenden Fragen auf den Grund gegangen: Wie unterrichtet man regionale Geschichte auf interessante Weise, ie soll man Schüler dazu motivieren, die Geschichte der Region auf eigene Faust zu erforschen, elche Materialien und ie können diese für den Unterricht der regionalen Geschichte genutzt erden? Alle Interessierten können sich bis 12. Dezember anmelden. Konferencja dla pedagogó: Niemieckie Toarzysto Ośiatoe organizuje 10 grudnia o godz (ul. Konopnickiej 6, Opole) konferencję dla nauczycieli uczących języka niemieckiego jako języka mniejszości naroej oraz Vizevorsitzender des Sejmiks, der 30 Abgeordnete umfasst: Neun von der PO, acht von der PSL, sieben Deutsche, fünf von der PiS und einer von der SLD. Der deutschen Fraktion gehören neben Frak- (PO), Vizemarschälle Antoni Konopka tionsvorsitzenden Norbert Rasch soie (PSL) und von den Deutschen Roman Józef Kotyś, Roman Kolek und Hubert Kolek. Den Vorstand vervollständigen Kołodziej auch Ryszard Donitza, Herbert Vervielfältigung Czaja soie Krzysztof Długosz ist an. strengstens LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Tomasz bereitgestellt. Kostuś (PO) und Grzegorz Jegliche untersagt. W arsztatach brały udział młodsze i starsze adeptki sztuki florystycznej. Gałązki śierkoe, cztery śieczki, stążka, garść szyszek lub innych ozdób i klej to szystko potrzebne jest ykonania adentoego ieńca. Pod okiem Danuty Pasoń-Kocur, florystki z zamiłoania i ykształcenia, panie z Dąbroic łasnoręcznie ykonyały tę adentoą ozbę, której nie może zabraknąć na żadnym stole. dyrektoró szkół, którzy proadzili soich placókach dujęzyczność bądź język mniejszości naroej niemiecki. Zagadnienia poruszane trakcie spotkania: ustaodasto polskie zakresie nauczania języka mniejszości oraz treści nauczania, programy, podręczniki, rozkłady (od godz ), a także adeptki sztuki florystycznej, które podpatryały i same łasnoręcznie yko- Szanoni Panoie Śierc i Rasch! jakimś tam Śląsku Opolskim? Dziś prze- LARES: Diese Materialien nyały sind adentoe lediglich stroiki. Warsztaty zum Lesen Czytając bereitgestellt. nagłóek, muszę stierdzić, Jegliche że słał Vervielfältigung mi znajomy Górnoślązak, dr ist Norbert strengstens untersagt. zorganizoał zarząd DFK Dąbroice ramach projektu Konsolidierung der Begegnungsstätten 2014, korzystając z funduszy Ministersta Spra Wenętrznych Republiki Federalnej Niemiec pozyskanych za pośrednictem nauczania dóch językach i dujęzyczności bre praktyki oraz dujęzyczność i datkoa nauka języka mniejszości naroej szkole (od godz ). Celem spotkania jest ymiana śiadczeń zakresie organizacji pracy placóki, której została proadzona dujęzyczność bądź język niemiecki jako język mniejszości Warsztaty odbyły LARES: się 28 listopada Niniejszy Ziązku Niemieckich Stoarzyszeń obu Panó jeszcze prosta prada ogłupiać czytelnikó aszym pojęciem śietlicy iejskiej Dąbroicach. W Społeczno-Kulturalnych Polsce. szła, że działacie i żyjecie ojeództie opolskim, Śląsk Opolski. zajęciach LARES: brały udział Diese rónież Materialien młodsze sind lediglich A. Kurc/adur zum Lesen bereitgestellt. na Górnym Śląsku, Jegliche a nie Vervielfältigung Ignaz ist Küras strengstens untersagt. Górny Śląsk: Barbarafest Bytomiu i Miechoicach Śięto czarnego Śląska naroej, oraz ukazanie strony pranej nauczania języka mniejszościoego. BJDM im Finale: Letzte Woche fand in Würzburg ein Einleitungsseminar für die Finalisten des Deutsch-Polnischen Jugendpreises statt. Der BJDM reichte zusammen mit der Jugendbildungsstätte Niebezpieczna praca naszej perspektyy ten czarny Śląsk był Ponad 40 osób zebrało się 3 grudnia siedzibie koła TSKN Miechoice, by spólnie śiętoać Dzień Górnika. Natomiast 4 grudnia zajeździe Zielonej praie 80 osób zięło Unterfranken bz. dem Bezirksjugendring Unterfranken ein von Sabrina Leś geschriebenes Projekt ein und qualifizierte sich für das Finale. Während der Schulung gingen die Finalisten der Frage auf den Grund, elche Kompetenzen die Jugend ährend deutsch-polnischer Begegnungen entickelt und ie sie im Berufsleben helfen kann. Im Rahmen des pieniędzy dla poszkoanych ybuchu gazu jednym z blokó mieszkal- poroty na górę. nych na terenie dzielnicy, którzy zostali BJDM-Projekts ollen sich Jugendliche zischen 13 und 16 Jahren mit Gleichaltrigen aus Deutschland treffen und erfahren, as der Arbeitsmarkt für sie in Zukunft bereit hält und ie sie sich darauf vorbereiten können. adur Oppelner Nachrichten koła DFK Miechoice Stefana Wójcika. Wspólny śpie był specjalny Jo spotkania, i daje: Śląsk zasze był szyscy baili się znakomicie. opoiada Maria Stachulec, uczestniczka muzyce i tradycyjnej śląskiej kuchni LARES: Diese Materialien śląski pieron sind spod lediglich Bytomia oraz zum iele Lesen kojarzony bereitgestellt. jako czarny Śląsk, natomiast Jegliche z Vervielfältigung Marcin ist Jaksik strengstens untersagt. udział obchodach oddziałoych górniczego śięta. Barbórka to śięto obchodzone ku czci śiętej Barbary patronki trudnej pracy. Miechoice są szczególnie ziązane z górnictem ze zględu na znajdującą się tam niedana kopalnię ęgla kamiennego. Uroczystość jest organizoana przez tamtejszą mniejszość niemiecką co roku, gdyż iększość członkó pracoała kopalni, a jeśli nie oni sami, to ich kreni. LARES: Diese Materialien Die sind Schlesierbiblio- lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung thek ar eine der größten Privatbüchersammlungen. Abschrift der Legende über die Heilige Hedig aus dem 13. Jahrhundert als die älteste Urkunde galt. In der Schlesierbibliothek aren u.a. die Werke der namhaften Vertreter des deutschen Barockdichtung ie Martin Opitz und Andreas Gryphius enthalten. Vollständig ar auch der Schlesierbibliothek mehreren Im Frühjahr 1942 fing man mit der das litrerarische Schaffen von Joseph von öffentlichen Einrichtungen übergeben. Die bereitgestellt. Bücher und Handschriften Jegliche Staats- Vervielfältigung und Universitätsbibliothek ist strengstens Evakuierung von Sammlungen der LARES: Diese Materialien Eichenrff sind in lediglich der Sammlung zum enthal- Lesen untersagt. ten. Max Pinkus sammelte auch Briefe und Manuskripte des schlesischen Romantikers. Besonders ertvoll ar die Gerhart-Hauptmann-Sammlung, die zu dieser Zeit als der vollständigste Bestand der Werke Hauptmanns elteit galt. Foto: A. Kurc Dla mniejszości na Górnym Śląsku Barbórka jest śiętem o szczególnym znaczeniu. Źródło: D. Mientus W programie była biesiada górnicza proadzona przez przeodniczącego Über Max Pinkus und seine Schlesierbibliothek erzählte Marcin Domino vom Museum des Neustädter Landes. von Gerhart und Carl Hauptmann soie Jakob Böhme bereicherten die Buchbestände der Staats- und Universitätsbibliothek Breslau. Den mit der Geschichte Schlesiens verbundenen Teil der Schlesierbibliothek erarb die Oppeln: Dreierkoalition Sieben von 30 (PO) soie der Bauernpartei (PSL) eine Koalition bilden. Marschall ird nach Übereinkunft der Koalitionäre Andrzej Buła Saicki (PSL). Die Deutschen erden List czytelnika: Terminologia Jeszcze nie tarło? obaj jesteście recydyistami, bo pononie i to bez uzasadnienia utożsamiacie, że chodzi jakiś yimaginoany Śląsk Opolski. W dalszej części tekstu mói się natomiast tylko o regionie czy ojeództie opolskim. Czy śiamości na le każe nam zasze dziękoać ś. Barbarze za opiekę podczas szychty i szczęślie innych górniczych przyśpieek. Uczestnicy chętnie zabierali głos, opoiadali kaały i biesiaali, już dano nasi członkoie tak żyo się nie baili EP Otrzonsek bardzo ciekaą książkę Śląsk ymyślony Michała Smolorza, znanego, lecz o iele za cześnie zmarłego znacy historii i geografii Śląska. Obu panom polecam, i to koniecznie, tę bardzo pouczającą lekturę. Przestańcie raz na zasze zasze nam bliski, gdyż brać górnicza zasze była jedną ielką rodziną i jak idać jest nadal. Na spólnym biesiaaniu obecny był dyrektor kopalni Eko Plus z Bytomia. Podczas spotkania odbyła się zbiórka pozbaieni dachu nad głoą. Pieniądze zostaną złożone kościele ś. Krzyża podczas kolekty niedzielnej przeznaczonej dla poszkoanych katastrofie. Dzień później ośrodku położonym nad jeziorem Barbórkę obchodził oddział TSKN Bytom. Dzięki niemieckiej uelle: mm ar eine Zeitung, die von 1895 bis 1935 im Oppelner Land erschien.

8 Niniejszy LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Schlesien bereitgestellt. śląsk Jegliche Vervielfältigung Pazurkiem Der Maulurf Garek buddelt sich quer Wasserturm in Breslau Kotysia durchs Land und berichtet von seinen Abenteuern 8 Wochenblatt.pl Pustostany Mieszkam na si, a bezpośrednim sąsiedztie mojego mu znajduje się jedenaście nieruchomości, z których aż pięć można określić mianem pustostanó. Ich Heiligabend steht vor der Hexe Lisbet eiß nicht, as sie zuerst machen soll. Sie muss noch den Tannenbaum schmücken und Plätzchen backen. Und ausgerechnet jetzt bittet Dezember 2014 Tür und es gibt noch so viel zu tun! Die kleine łaściciele albo yjechali Niemiec, albo umarli, pozostaiając robek sojego życia krenym. Ci pojaiają się od czasu czasu tylko po to, aby ykosić traę ogrodzie albo na chilę otorzyć okna. W ostatnim czasie lokalna prasa przytoczyła dane Głónego Urzędu Statystycznego, z których ynika że na Opolszczyźnie spada liczba buanych mieszkań. Przyczyn jest kilka: pogłębiony przez yjazdy zagraniczne niż demograficzny, brak sparcia ze strony państa dla młodych rodzin oraz trudny stęp die Weihnachtshexe sie, auf Hexenkind Trixi aufzupassen. Dabei LARES: Diese Materialien ist Lisbet sind ch lediglich mit ihren zum Weih- Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung nachtsvorbereitungen beschäftigt, damit alles fertig ist, enn die Weihnachtshexe am späten Abend ieder zurückkommt. Gut, dass sie enigstens ihren kredytó. Zdaniem profesora Romualda Jończego, na skuteczną alkę z depopulacją najiększe szanse ma naszym regionie miasto Opole raz otaczającymi je gminami, których chętnie yproadzają się mieszkańcy blokoisk. Zupełnie inaczej sytuacja y- nen und üben danach spielerisch Hexenbesen hat und manches einem Bauerk aus der Gründerzeit im Stadtteil Krietern (Krzyki) Wörter und Wendungen, die mit LARES: Diese Materialien im Flug sind erledigen lediglich kann. zum Ausge- Lesen Weihnachten bereitgestellt. zu tun haben. Jegliche Vervielfältigung dacht hat sich die lustige kleine Hexe Lisbet die belgischen Autorin und Zeichnerin Lieve Baeten. Am 12. Dezember organisiert die Österreichische Bibliothek in Oppeln (pl. Piłsudskiego 5) um zajętym 1995 Eigentum des deutschen Investors 10:00 Uhr einen Lesevormittag im Flug erledigen Helmut Stephan zugleich als Breslauer LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen błyskaicznie Edelgastronomie einen Namen gemacht bereitgestellt. coś załatić Jegliche Vervielfältigung gląda Niemczech, gdzie ciągu siedmiu ostatnich lat systematycznie ubya olnych mieszkań. Jest ich obecnie 653 tysiące, czyli o 35 tysięcy mniej niż rok temu. Najtrudniej o znalezienie dachu nad głoą Monachium, Hamburgu, Monastyr, Darmstadt i e Frankfurcie nad in deutscher und polnischer Sprache mit Bilderbuchkino für Kinder. Die Kleinen lernen die Geschichte der Hexe Lisbet ken- Anmelden kann man sich unter der Telefonnummer: Meter hohen und 1905 in q Vom Betrieb genommenen Wasserturm kann man bei gutem Wetter bis zur Schneekoppe schauen. Auch das zog mich in den Wasserturm, der sich seit hat. Aber ganz unten kann man auch für den kleinen Geldbeutel in einem Bistro des gleichen Betreibers speisen. Die Pfeiler des Turms tragen Sandsteinreliefs des bekannten Hindenburg- Pilzenrfer (Zabrze-Grzyboice) Bild- Wrocła: Spotkanie dla dzieci u mniejszości hauers Robert Bednorz. Der Brunnen am Turm trug einst die Inschrift: Such nicht zum Freund dir Bier und Wein, LARES: Diese Materialien Mikołajki sind lediglich z zum NTKS Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Menem, a najłatiej Chemnitz. Józef Kotyś sie schaffen kurze Lust; illst du als Greis noch fröhlich sein, nimm mich an deine Brust. Die kurze Lust guter Weine findet man im Wasserturm allemal, denn die Gastronomie genießt einen guten Ruf. zapraszają ziedzania ystay pt. Hubert Globisch Malarsto. Wystaa będzie czynna od 5 grudnia 31 stycznia Arsenale przy ul. Bolesłaa Chrobrego 5 Prudniku. Oppeln: Am 15. Dezember findet TERMINE naczekały. W końcu jednak jegomość z Ich entschied mich für marinierte eingerichtet sind? Prudnik: Muzeum LARES: Ziemi Prudnickiej i Poczdamskie Stoarzyszenie ił się ogrodzie. Jego izytą zachy- Calvas, die mit gegrillten Apfelschei- Niniejszy charakterystyczną czeroną czapką zja- Kalbfleischmedaillons in Thymian und Artystó LARES: (Potsdamer Diese Kunstverein Materialien e.v.) cone były sind przede lediglich szystkim dzieci, zum gdyż Lesen bereitgestellt. Jegliche ben Vervielfältigung auf Safran-Tagliatelle und mit ist Zu- strengstens untersagt. ckerschoten angerichtet aren. Gekrönt urde die Komposition von scharzen Oliven, getrockneten Tomaten und einer Sauce Mornay. Die Medaillons hatten den perfekten Garpunkt. Die Tagliatelle hätte ich mir jech etas heißer serviert Der Wasserturm polnisch: ieża ciśnień Das Essen ar eiter nicht zu beanstanden, ch an einem geöhnlichen Wochentag zur Mittagszeit fühlte ich mich mit Begleitung als Gast angesichts der sonst leeren Gaststube beobachtet. Aber vielleicht ar es auch die Enttäuschung, dass ich bei bedecktem Himmel die Schneekoppe am Horizont nicht erahnen konnte. Doch as macht das, enn die Erker des Gemäuers so stilvoll Till Scholtz-Knobloch zebranych jeszcze ystępem muzycznym: zagrał na skrzypcach. an der Soße, die zu schach gebunden geünscht. Doch vielleicht lag das auch Aussicht LARES: Diese Materialien sind lediglich zum adur Lesen Dzieci były bereitgestellt. zachycone gościem specjalnym. Jegliche Foto: NTKS an den Vervielfältigung Nudeln nicht irklich haftete. Überlieferung: Wenn Erzählungen nicht erzählt erden Griess ock scheen derrheeme in der Oppelner Philharmonie das Adventskonzert der SKGD statt. Es singen Geinner der letzten Ausgaben des Superstar-Gesangsettbeerbs. Beginn ist um 18:30 Uhr, der Eintritt ist frei. Wrocła: Od 5 grudnia 1 lutego Pałacu Króleskim e Wrocłaiu można oglądać ystaę szopek bożonarodzenioych z kolekcji Henryka Tomaszeskiego. Oppeln: Der Bund der Jugend der deutschen Minderheit veranstaltet am 14. Dezember den traditionellen Weihnachtsmarkt der deutschen Minderheit, diesmal auf dem Oppelner Ring. Beginn ist um 11:00 Uhr. Nysa: Muzeum Nysie zaprasza 18 grudnia na ykład z cyklu Historia lokalna pt. Biskupi rocłascy tytularni książęta nyscy latach O godz ykład ygłosi dr Paeł hat, ie es bei Opa in der Schule ar, ie Mama Weihnachten gefeiert und ie höchstens Breslau Papa die Ferien verbracht hat. LARES: Diese Materialien Doch sind irgendann lediglich lässt diese zum Neugier Lesen bereitgestellt. ist seit der Fußball-Jegliche Vervielfältigung Szymkoicz. Rybnik: Am 17. Dezember ird um 17:00 Uhr die Fotoausstellung Jüdischer Friedhof in Rybnik eröffnet. Die Ausstellung ird begleitet von einem Vortrag von Dr. Daid Keller zum Thema Die jüdische Gemeinde in Rybnik in der Leben früher verloren. Und manchmal bleiben nicht nur die Fragen offen, verbinden viele Deutsche kaum etas, Europameisterschaft 2012 im Fußball nachzufragen oder zu erzählen. biete ist bei vielen gering. Mit Schlesien adur LARES: Diese Materialien ie die sind Eltern lediglich oder Großeltern zum gelebt Lesen höchstens bereitgestellt. die Stadt Breslau ist Jegliche seit der manchem Vervielfältigung ein Begriff. Zischenkriegszeit. Der Eintritt ist frei. Heute liest er Weihnachtsgeschichten W minioną sobotę siedzibie Niemieckiego Toarzysta Społeczno-Kulturalnego e Wrocłaiu pojaił się gość specjalny. Trochę się na niego dzieci zgromadzone sali mniejszości każde otrzymało od ś. Mikołaja bo o nim moa upominki. Na szczęście żadne z dzieci nie zało tym roku na rózgę. A Mikołaj każde o bre i złe uczynki kładnie przepytał. Mikołaj nie tylko przyniósł prezenty zaskoczył Erzähl mal So oder ähnlich fordern Kinder immer ieder ihre Eltern oder Großeltern auf. Sie lieben es, enn diese aus ihrer Kindheit erzählen. Stundenlang möchten sie hören, as Oma gespielt leider nach; Jugendliche ollen nicht die alten Geschichten hören, sondern das Leben selbst entdecken. Als Erachsener steht dann das Vorankommen im Berufsleben und das Erziehen der eigenen Kinder im Vordergrund, die Geduld zum aufmerksamen Zuhören fehlt. Und dann, enn das eigene Leben haben, sondern auch o. Nämlich LARES: Diese Materialien in ruhigen sind Bahnen lediglich verläuft, kommt zum oft- Lesen dann, bereitgestellt. enn diese zu jenem Personen- Jegliche Vervielfältigung mals viel zu spät der Wunsch, die Eltern oder Großeltern ch noch einmal nach ihrem Leben zu befragen, aber niemand ist mehr da, der erzählen kann Und so bleiben viele Erinnerungen unerzählt, geht viel Wissen über das Die kleine Hexe Lisbet feiert Weihnachten. Doch bevor es soeit ist, passiert so einiges Foto: thalia.de beschäftigt sein być Tannenbaum, der, -bäume choinka Mit Schlesien verbinden viele Bundesdeutsche kaum etas, Europameisterschaft 2012 manchem ein Begriff. kreis gehören, der nach dem Zeiten Weltkrieg gezungen ar, die Heimat zu verlassen und im Westen ein neues Leben zu beginnen. Aber das Wissen über die alte Heimat der Familie, über das Leben vor dem Verlassen der Ostge- In den gemütlichen Erkern hat man eine tolle Aussicht über die Stadt. Als ich Breslau, die ursprüngliche Heimatstadt meiner Familie, erstmals besuchte, ar ich gleich von fasziniert. Die Titelseite des Buches Griess ock scheen derrheeme (Grüß schön die Heimat) von Silke Findeisen, das jüngst zum Preis von 14,99 Euro bei Lempertz erschien, zeigt Schloss Fürstenstein (Książ). an Deine Brust Unsere Beertung Ambiente Exklusivität Jahrzehntelang ar Schlesien, obohl ehemals deutsch und näher als die beliebten Ferienziele in Italien und Spanien, unbekannter als viele Länder in Übersee. Eine Reise jenseits des Eisernen Vorhangs ar bescherlich und unattraktiv. Durch den EU-Beitritt Polens ist Schlesien ieder näher gerückt; die Neugier, diese Region zu entdecken, scheint dennoch begrenzt zu sein. Wer jech einmal rt ar, beginnt, die Sehnsucht zu verstehen, die bis heute viele Schlesier beim Gedanken an ihre Kindheit befällt. Das Buch Schlesische Erinnerungen hat einige von vielen ganz persönlichen Erinnerungen an das Leben in Schlesien, an den Alltag, an die Besonderheiten dieses Landstrichs zusammengetragen. Natürlich sind diese persönlichen Berichte lückenhaft, subjektiv und betreffen jeeils nur einen kleinen Teil dieses vielfältigen Landes und ch können sie oft viel mehr vermitteln, als jedes Sachbuch zur schlesischen Geschichte und Landeskunde es könnte. Doch vielleicht kann dieses Buch anregen, ch noch HS Foto: Till Scholtz-Knobloch

9 Niniejszy Nr. 50/1184 LARES: Diese Materialien sind lediglich Glaube zum und Lesen Religion bereitgestellt. Wiara Jegliche i religia Vervielfältigung Wochenblatt.pl 9 Breslau: Eine Dekade engagierten Dienstes für deutsche Gemeinde Kronika Parafialna Schlesischer Sonntagsfahrer Konferencja: 6 grudnia Kamieniu Śląskim odbyła się konferencja z udziałem kard. prof. Kurta Kocha, przeodniczącego Papieskiej Rady dla Popierania Jedności Chrześcijan. Motto konferencji: Misja Kościoła, który dąży jedności. 50 lat od promulgacji Dekretu o ekumenizmie. Kościół praosłany reprezentoał abp Jeremiasz Anchimiuk, Zehn Jahre ist es her, dass Pfarrer Daid Mendrok seinen Dienst als Pfarrvikar in der deutschsprachigen St.-Christophori-Gemeinde in Breslau antrat. In dieser Zeit ist einiges passiert: Er hat geheiratet, urde stolzer Vater dreier Kinder und hat sein Zeitstudium in Arbeitsrecht und Sozialarbeit im Bereich der Sozialhilfe beendet. protestantyzm prof. dr hab. Bogusła Milerski. O śiadczeniach ekumenii po Soborze Watykańskim II móił m.in. abp prof. Alfons Nossol, a podsumoania konał biskup ordynariusz prof. dr hab. Andrzej Czaja. Barbórka: W pierszym dniu in Hessen und Nassau e.v.) kennen. Uns verbindet die Sozialarbeit und die Freude daran, so Mendrok. adentu Velbert (Północna Nadrenia- -Westfalia) Ziązek Ziomkoski Ślązakó Von Anfang an urde mir Freundlichkeit und Vertrauen von Propst Andrzej Fober geschenkt. Ich sah hier in Breslau viele Möglichkeiten für meine Enticklung und Leistungsmöglichkeiten, so Mendrok, der sich den Herausforderungen seiner neuen Gemeinde gerne stellte. Da Propst Dr. Andrzej Fober sich mehr auf die Militärseelsorge konzentrieren musste, da er evangelischer Militärseelsorger ist und am Sitz der St.-Christophori-Gemeinde zugleich das Dekanat des Schlesischen Militärs (Dziekanat Śląskiego Okręgu Wojskoego) residiert, konnte sich Pfarrvikar Mendrok stärker für das Gemeindeleben einsetzen. obchodził Barbórkę. Uroczystość rozpoczęła msza ś. Następnie odbyło się spotkanie, trakcie którego ystąpiła grupa taneczno-muzyczna Silesia z Rozmierki koło Strzelec Opolskich. Der Religionsunterricht, die Gemeindebegeg- Taufen. Es urden auch fünf Konfirmandinnen konfirmiert. Jetzt haben ir so bleibt ihnen der tatkräftige Geistliche Freude der Breslauer Gemeinde, denn nungen und Veranstaltungen, sind lediglich Hausbesuche, eine Gruppe von vier Konfirmandinnen LARES: Diese Materialien erhalten. Ganz besonders freuen sich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Sonntagsdienst Natürlich ist Daid Mendrok mit seiner Familie im Sonntagsgottesdienst in der kleinen Christophori-Kirche am Christophori-Platz dabei, ch Zeit zum Plaudern danach hat er nicht. Hastig steigt er in seinen VW-Bus und los geht s zu seinen Schäfchen nach Scheidniz, Lauban, Waldenburg oder Liegniz. Dort holt der Schlesier deutscher Odpust katedrze: 23 listopada, uroczystość Chrystusa Króla, katoickiej katedrze obchodzono śięto Abstammung die voriegend älteren Frauen zu Hause ab und fährt sie zum Gottesdienst, den er dann auch selbst hält. Zei Mal an jedem Sonntag. Am Anfang seines Dienstes standen auf der Gemeindemitgliederliste von zusammen mit engagierten vertriebenen serer Mitglieder und ir fühlen uns als St. Christophori eta 190 Namen, 15 Schlesiern gestalten. Es aren Feiern, Familie. Ich ill der St.-Christophori- Gottesdienste im Monat urden ge- die zum Erfolg des Segens Gottes und Gemeinde mit der Verkündigung des feiert und sein VW-Bus ar stets voll mit Gläubigen, manchmal auch katholischen, die unbedingt zum deutschen Gottesdienst ollten. In den zehn Jahren hatte ich rund 70 Beerdigungen zu halten, neun Trauungen und neun und zei Religionsunterrichtsgruppen, berichtet Mendrok. Heimatkirche Zahlreiche Gottesdienste und Festlichkeiten durfte Daid Mendrok auch der mit der einstigen Heimatkirche verbundenen Schlesier urden, freut sich Mendrok und erinnert sich an seine unvergessene Predigt in der Westfalenhalle in Dortmund, o er vor mehr als dreitausend Menschen sprach. Sein im Zeitstudium erorbenes Wissen zum Thema Sozialarbeit konnte Daid Mendrok gut in seinen Kontakten zur Schlesischen Genossenschaft der Johanniter einbringen. In Schlesien LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche lernte Vervielfältigung Niklas von Selchov (Sozial- station der Diakonie der Evangelisch- Augsburgischen Kirchengemeinde Wang und der Schlesischen Genossenschaft des Johanniter Ordens) und Jobst-Babo Graf Harrach (Evangelische Akademie Feuerprobe Eine der ohl ichtigsten Aufgaben, die der junge Geistliche beerkstelligte, ar das Koordinieren der Christlichen Begegnungstage in Breslau im Juli dieses Jahres. Es ar eine Feuerprobe, die Mendrok meisterhaft bestand. Weniger Glück hatte er bei seinen Beerbungen LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche auf Vervielfältigung eine eigene Gemeinde. Auf ist aus- strengstens untersagt. drücklichen Wunsch des Bischofs der evangelischen Kirche hatte er sich auf zei vakante Pfarrstellen in Posen und neulich in Oppeln beorben. Bei beiden Versuchen hatten andere knapp die Nase vorn. All dies jech zur großen die in ganz Niederschlesien verstreuten St.-Christophori-Mitglieder und arten auf ihren liebgeonnenen Sonntagsfahrer und Prediger. Ich bin in der St.-Christophori-Gemeinde mehr als gern, kenne Freuden und Probleme un- Wortes Gottes und der Sakramente dienen, ie es mir vorherbestimmt ist. Dazu helfe mir Gott. Klaudia Kandzia Kattoitz: Heilige LARES: Barbara Niniejszy Schutzpatronin der Erzdiözese Festlicher Weckruf für die Bergleute Es gehört längst zur Tradition, dass zum Barbarafest am 4. Dezember am frühen Morgen Bergmannskapellen zünftige Ständchen geben. Zuerst ird vor den Fenstern der Grubenarbeiter gespielt, danach zieht das Orchester durch die Stadt. Dieser Weckruf soll die Oberschlesier zum gemeinsamen beten und feiern animieren. Die Kapellen machen selbst vor der Residenz des Erzbischof in Kattoitz nicht halt. Für Erzbischof Wiktor Skorc spielte dieses Jahr das Symphonieorchester der Kattoitzer Kohle Holding. patronalne, czyli odpust. Odpustoej sumie pontyfikalnej przeodniczył metropolita katoicki abp Wiktor Skorc. Opraę muzyczną przygotoał chór katedralny pod dyrekcją Krzysztofa Kagańca. Tegoroczna uroczystość Chrystusa Króla to także druga rocznica rozpoczęcia II Synodu Archidiecezji Katoickiej. W katedrze odbył się po raz drugi dzień skupienia dla członkó zespołó synodalnych. irtschaftlich scher die Situation der Bergarbeiter in Oberschlesien ist. Wir LARES: Diese Materialien sind Zeugen sind von lediglich Unglücken zum untertage Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens untersagt. und der griechisch-orthoxen Kirche seit dem 12. Jahrhundert gefeiert. Der LARES: Diese Materialien Gedenktag sind am lediglich 4. Dezember urde zum auch Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Am zeiten Adventssonntag urde in der Kattoitzer Christus-König- Kathedrale um 12 Uhr ein Hochamt für alle Bergleute gefeiert. Wir haben Verständnis dafür, ie kompliziert und Pf. Bronisła Żuchoski Seit zehn Jahren verkündet Daid Mendrok in der St.-Christophori-Gemiende das Wort Gottes und betreut die Gemeindemitglieder in Niederschlesien. Foto: Michał Mazurkieicz Gottesdienste alles macht mir Freude. und sozialer Unruhen. Deshalb beten ir zum iederholten Mal für den Schutz der Heiligen Barbara und Gottesvorsehung, so Erzbischof Skorc. Der Gedenktag der Heiligen Barbara ird in der Liturgie der katholischen in den evangelischen Namenskalender übernommen. kan als nur Name, Adresse, Familienstand... Wer bist du? - Das heißt: Was ist dei- ne Aufgabe, deine Rolle? Wer ist dein hannes nicht nur die Rolle, die er spielt, Ein solches Selbstzeugnis macht bescheiden. Wir sind nicht das eigentlich Auftraggeber? Mit elcher Vollmacht, sondern auch den Auftrag, den er aus- Dritter Adventssonntag Lesung: Jes 61,1-2a Lesung: 1 Thess 5,16-24 Evangelium: Joh 1, Ebnet Dziecięcy adent: Ukazała się specjalna książka na cztery tygodnie yjątkoego, rodzinnego czasu adentoego oczekiania. Dziecięcy adent to noa forma ydaanej od kilku lat książki Kalendarz adentoy. W noej darum, die Menschen vorzubereiten auf die Begegnung mit Jesus Chris- Er könnte zum selbsternannten Guru tus. Ich denke, mit dieser die Menschen uns von einem falschen erden, zum selbsternannten Messias. Antort ist auch die Rolle von bereitgestellt. Kirche insgesamt die Jegliche Begegnung Vervielfältigung mit müssen das Eigentliche ist strengstens vorzubereiten auf Allmachtsdenken. Wir LARES: großer Heiliger Diese hat Materialien einmal den Solche sind hat es lediglich damals viele gegeben, zum vor Lesen untersagt. den Weg des Herrn Ein Satz gesagt: Rede nur, enn du gefragt irst. Aber lebe so, dass du gefragt irst. Auf Johannes den Täufer trifft das zu. Er hat so gelebt, dass er gefragt orden ist. Allerdings nicht ohlollend, sondern eher misstrauisch: Wer bist du? - und das meinte ohl mehr darz adentoy. Więcej:.ksiegar- kan Johannes. Ich bin ich. Ich bin Zeuge, ir es sind, orauf es ankommt. Menschen Jesus Christus begegnen können - dann Vorbote, Vorarbeiter, Vorläufer und Wir sollen lernen zu sagen, dass haben ir unseren Auftrag Wegbereiter. Und damit formuliert Jo- ir nur Wegbereiter und Vorläufer sind. erfüllt. q nia.augustana.pl. Wort zum Sonntag Beglaubigung oder Erlaubnis tust du das, as du tust? So, ie Johannes lebt, erregt er Misstrauen und Unsicherheit. Er passt nicht in die geohnten Denkmuster. Er fällt auf. Er könnte diese Tatsache für sich ausnutzen. In der Tat, Johannes könnte das für sich ausnutzen. und nach Jesus. Aber Johannes tut es nicht. Er leugnet nicht. Er nutzt seine Bekanntheit nicht für sich aus, sondern für die Sache, die er verkündet. Ich bin eder der Vorgänger des Messias und erst recht nicht der Messias selber, sagt Auch in Deutschland feiern Oberschlesier den Barbaratag. zuführen hat. Es geht nicht um mich, sagt er, nicht darum, ie ich ankomme oder nicht ankomme bei den Leuten. Es geht einzig und allein beschrieben, die Aufgabe unserer Gemeinde und jedes einzelnen in ihr. Wir sollen so leben, dass ir gefragt erden, arum ir so leben. Wir sollen dazu stehen, dass nicht Wichtige. Das Eigentliche kommt erst noch. Trotzdem macht ein solches Wissen auch selbstbeusst, denn ir haben einen klaren Auftrag: Wir Es geht einzig und allein darum, Jesus Christus. uelle: schlesien-velbert.npage.de sind Wegbereiter. Vorläufig zar - aber mit einem klaren Ziel. Das entlastet nicht schaffen. Denn das geschieht im Menschen, enn er - vorbereitet durch uns - Jesus Christus begegnet. Wenn uns das gelingt, alles, as ir tun, diesem Ziel unterzuordnen: dass formule to dzieci z rodzicami decydują, kiedy chcą roziązyać łamigłóki, czytać opoiadania, torzyć ozby śiąteczne nie ma podziału na dni. W Dziecięcym adencie można znaleźć m.in.: scenariusz śiątecznego przedstaienia, przepis na śiąteczne ciasteczka, łamigłóki i opoiadania oraz anioły, z których dzieci storzą specjalny kalen- Foto: Damian Spielvogel Foto: K. Kandzia Foto: ksiegarnia.augustana.pl

10 Niniejszy 10 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich Minderheitenschutz zum Lesen bereitgestellt. Ochrona Jegliche mniejszości Vervielfältigung Charta der Minderheitensprachen in Deutschland: Der Stand der Dinge Halb voll oder halb leer? Dezember 2014 Zu den Charta-Sprachen in Deutschland gehören Nord- und Saterfriesisch, Nieder- und Obersorbisch, Dänisch, Romanes (Sprache der Roma) soie die Regionalsprache Niederdeutsch (das Plattdeutsche Norddeutschlands). Sie erden geschützt durch die Europäische Charta der Regional- oder LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens stoß zur Podiumsdiskussion. untersagt. Minderheitensprachen des Europarates, gezeichnet durch die Bundesrepublik Deutschland Unter dem Titel Charta-Sprachen in Deutschland Ein Thema für alle! fand am 26. November in Berlin in der Deutschen Parlamentarischen Gesellschaft eine Konferenz statt, zu gemeinsam entgegenzutreten ( ) Es muss verstärkt für die Einsicht georben erden, dass die Charta-Sprachen ein Mehrert auch für die Mehrheitsbevölkerung sind, so Koschyk in seiner Begrüßung. Der Schutz der Minder- heitensprachen in Deutschland und der zur Konferenz, um sich u.a. der Frage da hier ein Mutterland vorhanden ist. Regionalsprache Niederdeutsch sei eine zu stellen, ie Deutschland in diesem Mit den anderen Sprachen aber befinden Vervielfältigung ir uns in der Intensivstation. ist strengstens derungen nicht untersagt. LARES: Diese Materialien gesamtgesellschaftliche sind lediglich Aufgabe, zum so die Lesen Feld dastehe: bereitgestellt. Meine Devise ist, Jegliche dass das standhalte. der der Minderheitenrat der vier autochthonen nationalen Minderheiten und Volksgruppen Deutschlands soie Hartmut Koschyk (MdB), Beauftragter der Bundesregierung für Aussiedlerfragen und nationale Minderheiten, eingeladen hatten. Auf den Tag genau zei Jahre nach der Debatte im Deutschen Bundestag über den Sprachenschutz in Deutschland, an der ein Forderungskatalog beschlossen urde, diskutierten Vertreter des Europarates, des Bundes, der Länder und Vertreter der Charta- Sprachen über die Zukunft dieser in Deutschland. Wenn heute z.b. junge Sorben von Rechtsradikalen angegriffen und verprügelt erden (siehe Tagungsteilnehmer. Andrea Willi, Mitglied des Expertenkomitees der Europäischen Charta für Regional- oder Minderheitensprachen des Europarates, folgte der Einladung Glas halb voll und nicht halb leer ist. Für alle Charta-Sprachen in Deutschland gilt: Sie sind mittelfristig, latent oder akut vom Aussterben bedroht. Eine Sonderstellung hat das Dänische, Lebensrettende Vorkehrungen sind notendig. Im Vorfeld der Konferenz hatte das Minderheitensekretariat in Berlin eine Umfrage durchgeführt, um das Wissen der Mehrheitsbevölkerung über die Charta-Sprachen in Deutschland zu prüfen. Unissen und zum Teil Gleichgültigkeit gaben einen guten An- Ergebnis der Konferenz ist das Papier des Minderheitenrates und des Minderheitsbeauftragten Charta-Sprachen in Deutschland-Gemeinsame Verantortung. Dieses umfasst Grundsätze und gemeinsame Zielsetzungen, elche dem Schirmherrn, Bundestagspräsident Norbert Lammert ie auch stellvertretend für die Bundesländer Anke Spoorennk, Justiz- und Kulturministerin in Schlesig-Holstein soie der Wissenschaftsund Kunst-Staatsministerin Sachsens Eva-Maria Stange übergeben urde. Der Europarat hatte zuletzt Polen in Sachen der Umsetzung der Sprachencharta gerügt, da das deutschsprachige Schulsystem den europäischen Anfor- Minderheitensekretariat/S-K Języki Karty: Fragmenty głónego referatu ygłoszonego na konferencji Berlinie Gdzie plasują się Niemcy? Poniżej zamieszczamy istotne fragmenty głónego referatu ygłoszonego na konferencji Języki Karty Niemczech temat dla szystkich! przez dr Andreę Willi, członkinię komisji eksperckiej Rady Europy ds. Europejskiej Karty Językó Regionalnych lub Mniejszościoych. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Dujęzyczna Vervielfältigung tablica miejscoości Scharrel ist Dolnej strengstens untersagt. gronie 25 państ sygnatariuszy W Karty Niemcy 15 lat po jej ejściu życie, przyjąszy za kryterium średnią z poszczególnych krajó ziązkoych, plasują się przedniej części staki. Moja deiza tej kestii brzmi: szklanka jest poloy pełna, a nie połoy pusta. Obecnie przepisy Karty Językó uchalonej przez Radę Europy chronią 84 języki, którymi posługuje się 206 społeczności mniejszościoych bądź średni i gimnazjalny, a skończyszy na uniersytetach. W zakres działań spomagających chodzi zadbanie o zapenienie stępności odpoied- nich ó dydaktycznych oraz zyjski saterlandzki. Organizacji Seelter cja założeń Karty jest utrudniona, gdyż o łaściy poziom yszkolenia kadr Buund należy zadzięczać inicjatyę znaczna część osób móiących językiem LARES: Diese Materialien nauczycielskich. sind lediglich zum Lesen polegającą bereitgestellt. na oferoaniu nauczania Jegliche romskim Vervielfältigung nie akceptuje obecności ist so- strengstens untersagt. regionalnych. Jedna z części Karty obejmuje 98 propozycji działań obszarach ziązanych z ośiatą, organami ymiaru spraiedliości i administracji, mediami, promocją kultury, życiem gospodarczym i społecznym, ymianą transgraniczną. Każde państo sygnatariusz ma możliość niejako sporządzić sobie łasne menu obejmujące 35 konkretnych zoboiązań. Język duński Szleziku-Holsztynie Ochrona języka i kultury duńskiej Szleziku-Holsztynie jest zasadniczo ułationa ze zględó lokalizacyjnych, jako że bezpośredniej bliskości znaj- duje się macierzysty kraj, którym użya się tegoż języka, co z kolei stanoi m.in. realizację projektu naukoego, nii Północnej-Westfalii ładze landu Uniersytetu Oldenburgu spiera się romski język pisany, a np. Nadre- LARES: Diese Materialien garancję, sind że lediglich język pozostanie zum żyy, Lesen a którego bereitgestellt. przedmiotem jest język Jegliche fryzyjski spierają Vervielfältigung działalność poradni dla ist Sinti strengstens i untersagt. Języki regionalne i mniejszościoe W Niemczech poszczególne kraje ziązkoe przyjęły na siebie różne zoboiązania. Jako sygnatariusz Karty Republika Federalna Niemiec myśl praa międzynaroego jest odpoiedzialna za drażanie szystkich przyjętych na siebie zoboiązań. W ramach podziału kompetencji enątrz państa oboiązek ochrony i promoania językó regionalnych i mniejszościoych spoczya głónie na ładzach krajó ziązkoych. Komisja ekspercka Rady Europy przyjęła iamości, że na szczeblu federalnym nie jest proadzona polityka językoa, a państo sprauje głónie funkcję pryatnej duńskiej szkole Risum lnołużycki Brandenburgii zalicza (głónie lekcji języka niemieckiego), lekcje języka fryzyjskiego są proadzone się najbardziej zagrożonych językó a nie jako odrębny przedmiot. Gorzej korzyści społeczne. LARES: Diese Materialien aż 9. sind klasy. lediglich zum Lesen mniejszościoych. bereitgestellt. Jegliche ygląda Vervielfältigung sytuacja Brandenburgii, koordynatora. Jeden z głónych punktó ybranego menu zoboiązań tyczy edukacji. Optymalny czas na przysajanie i rozijanie języka przypada na okres czesnego dzieciństa oraz alfabetyzacji. Dlatego też iększość krajó ziązkoych stara się pełni realizoać przepisy służące ochronie języka na szystkich szczeblach systemu szkolnicta, począszy od przedszkoli i szkół podstaoych, poprzez szczebel ludność nim ładająca będzie uczestnikiem jego stałej eolucji i regeneracji. Wzoroo funkcjonuje sieć szkół proadzona przez duńskie Stoarzyszenie Rozoju Szkolnicta. Nauczanie języka zaróno niemieckiego, jak i duńskiego odbya się od przedszkola po yższy spierania języka łużyckiego. Proces jest regularnym przedmiotem szkolnym stopień gimnazjalny danym języku alfabetyzacji uzględniający potrzeby i nieodłącznym elementem programu ojczystym. Językiem nauczania pozo- grup iekoych jest proadzony z du- nauczania. Pobnie Szleziku- stałych przedmiotó jest język duński. Absolenci szkoły ładają obydoma językami stopniu skonałym. Finansoanie duńskich szkół zostało umocoane konstytucyjnie przy okazji reformy konstytucji, jaka miała miejsce Szleziku-Holsztynie Na terenie Szlezika-Holsztynu język północnofryzyjski jest nauczany z reguły szkołach państoych tylko trzecim i czartym roku szkoły ymiarze dóch godzin tygodnioo, co odbya się na zasadzie broolności. Jedynie Wochenblatt 1181), dann ist das eine höchst bedenkliche Enticklung. Hier LARES: Diese Materialien sind ir sind alle gefragt, lediglich solchen zum Exzessen Lesen Norbert Lammert, bereitgestellt. Anke Spoorennk und Eva-Maria Jegliche Stange mit Vervielfältigung Hartmut Koschyk und Vertretern der vier ist autoch- strengstens untersagt. thonen nationalen Minderheiten und Volksgruppen in Deutschland soie der niederdeutschen Sprachgruppe. Historyczny obszar rozposzechnienia języka lnoniemieckiego (kolor żółty) od Dolnego Renu za zachodzie poprzez Westfalię, Dolną Saksonię, Meklemburgię i Pomorze aż po Prusy Wschodnie. Grafika: Michael Postmann Język fryzyjski saterlandzki Dolnej Saksonii Wszyscy mamy śiamość trudnej sytuacji, jakiej znalazł się język fry- języka fryzyjskiego saterlandzkiego formie bilingalnej przedszkolach i szkołach podstaoych. Nie iamo jednak, czy placóki korzystają z tej oferty i na ile aktynie jest ona promoana. Instytut Germanistyki saterlandzki, a także programu szkolenia nauczycieli. Język górnołużycki Saksonii System ośiaty Saksonii okazał się bardzo skuteczny z punktu idzenia żym poodzeniem poprzez drażanie koncepcji 2plus, a oferta edukacyjna odznacza się ysokim poziomem na szystkich etapach nauczania. Język lnołużycki Brandenburgii październiku 2014 roku. Władze Brandenburgii znoelizoały języka lnoniemieckiego na terenie ustaę regulującą praa Łużyczan całego Szlezika-Holsztynu. W Meklemburgii-Pomorzu Przednim opraco- Język północnofryzyjski odniesieniu języka lnołużyckie- go. Jak się ydaje, udało się znaleźć kompromis zakresie ustalenia granic łużyckiego obszaru językoego. Zmartień przysparza dalszym ciągu kestia przyszłości łużyckiej si Proschim, której istnienie jest zagrożone planami ybycia ęgla brunatnego. Język Saksonii z jej fryzyjsko-saterlandzką nazą Schäddel ( ymoie: Skedel ). Foto: Temmo Bosse Język romski Sytuacja języka mniejszości romskiej jest generalnie trudna e szystkich krajach ziązkoych. W Hesji realiza- jego języka życiu publicznym poza obrębem społeczności Sinti i Romó. Mimo to istnieje peien margines możliości podejmoania działań, jest boiem cały szereg form aktyności, np. internecie, dzięki którym torzy Romó, która między innymi sprauje pieczę nad obszarem edukacji szkolnej i pozaszkolnej. Język lnoniemiecki W Hamburgu język lnoniemiecki -Holsztynie ładze landu podjęły się inicjaty zmierzających intensyfikacji ofert języku lnoniemieckim. Obecnie tra realizacja projektu pilotażoego 27 szkołach mająca na celu proadzenie regularnego nauczania ano modeloy projekt, którego celem jest systematyczne nauczanie języka lnoniemieckiego ramach ychoania przedszkolnego. Natomiast Dolnej Saksonii i Bremie język lnoniemiecki jest przeażnie nauczany jako element innych przedmiotó Foto: Minderheitenrat Nadrenii Północnej-Westfalii oraz Saksonii-Anhalcie. Media Promocja językó radiu i teleizji poinna mieć bardziej zorganizoaną strukturę. Dolna Saksonia i Brema uczyniły ażny pierszy krok, umocoując pranie oboiązek spierania realizacji programó językach lnoniemieckim i fryzyjskim saterlandzkim. Podsumoanie Wszystkie języki mniejszościoe Niemczech, naet regionalny język lnoniemiecki, którym posługują się jeszcze miliony ludzi, mają jedną cechę spólną są zagrożone ymarciem, choć różnej perspektyie czasoej. Szczególny status ma język duński, który posiada źródło życia postaci bliskości macierzystego kraju, jednak pozostałe języki znajdują się na oddziale intensynej terapii, co oznacza konieczność przedsięzięcia środkó podtrzymujących ich egzystencję: transplantacji, implantó, itamin. Czyli konkretnie: zabiegó pranych, drażania roziązań strukturalnych oraz środkó finansoych. Wpradzie osoby należące spomnianych mniejszości są co najmniej dujęzyczne, jednak posługują się one soją dujęzycznością bądź pierszym językiem często już tylko śroisku rodzinnym. Jak się ydaje, postępujące globalizacja, mobilizacja i cyfryzacja społeczeństa niepostrzymanie proadzi alienacji i dystansoania się od tożsamości językoej i kulturoej. Języki tknięte tymi procesami potrzebują promocji, zainteresoania i upublicznienia, czyli krótko kampanii na rzecz kreoania izerunku. Osoby móiące językami mniejszościoymi czy regionalnymi poinny na co dzień użyać sojego języka z dumą, śiamością potrzeby jego przetrania oraz asertynością. W oczach i uszach ogółu społeczeństa języki te poinny być idziane i słyszane i to nie jako języki toleroane, lecz pożądane. Odnoszenie się cennego dziedzicta kultury z szacunkiem oraz przekonaniem, że jest ono zgodne z duchem czasu, stanoi mocny sygnał oraz ma ogromną artość symboliczną zaróno dla danej mniejszości, jak i dla społeczeństa. Nie chodzi tu bynajmniej o usuanie brakó, lecz o to, aby poprzez czynną dujęzyczność generoać datkoe AW/SK

11 Niniejszy LARES: Diese Materialien sind lediglich Minderheitenschutz zum Lesen bereitgestellt. Ochrona Jegliche mniejszości Vervielfältigung Charta der Minderheitensprachen in Polen: Die Deutsche Minderheit ist bislang ernüchtert Nr. 50/1184 Wochenblatt.pl 11 Wir sehen das anders In Polen gilt die Europäische Charta der Regional- oder Minderheitensprachen seit dem 1. Juni Die ist ein eigener Radiosender, as sich als schierig herausstellt, da bislang nicht einmal in der Oppelner Region eine LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche geeignete Vervielfältigung Frequenz gefunden erden ist strengstens genant) erschert. untersagt. polnische Regierung ist angehalten, in regelmäßigen Abständen einen Bericht über den Stand ihrer Realisierung für den Generalsekretär des Europarates einzureichen. Nun urde ein zeiter Bericht erstellt und die Minderheiten konnten dazu ihre Anmerkungen abgeben. Von diesem Recht machte auch die deutsche Minderheit Gebrauch und formulierte zu einigen Passagen aus dem Bericht ihre Anmerkungen, die zum Teil ein völlig anderes Bild als das offizielle Bild darstellen. Wir sehen vieles einfach anders, als es die polnische Seite im Bericht verfasste. Deshalb auch besonders kritisch beertet orden, denn deren Aufstellung erde von einigen Vervielfältigung Gemeinden behindert, indem ist nicht strengstens LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche untersagt. einmal Bürgerbefragungen durchgeführt erden oder die positiven Ergebnisse im Gemeinderat keinen Anklang finden. Eine gesonderte Stellung nimmt dabei der Fall der Gemeinde Chronstau ein. Dort urden die zeisprachigen Orts- schilder auch auf den Bahnhöfen aufgestellt. Doch sie verschanden ährend LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche der Vervielfältigung Renovierungsarbeiten und kehrten unsere Anmerkungen soie die anderer Minderheiten in Polen, die mit dem offiziellen Bericht an den Generalsekretär des Europarates geschickt erden, sagt Rafał Bartek, Co-Vorsitzender der Gemeinsamen Kommission der Minderheiten und der polnischen Regierung. Was sind nun die ichtigsten Punkte, an denen sich die deutsche Minderheit Minderheitensprachen in den Schulen Die polnische Seite gibt in ihrem Be- Scheigen von zeisprachigen Ortsschildern, die in mehreren Gemeinden Zahlen von Schülern an, die Deutsch richt für konkrete Schuljahre konkrete greift bestenfalls in in ganz Polen aufgestellt urden. LARES: Diese Materialien der sind Zukunft. lediglich Die realen als Minderheitensprache als Fach besu- zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung stößt? Wir fassen sie in zei Themenbereichen zusammen. denen Sendungen für die Minderheiten sichtbar, sodass die Kampagne heute deutsche Minderheit. ausgestrahlt erden und die Mitglieder nicht schon als Erfolg angesehen erden kann. tigste Problem ist, dass es in den Schulen Die Minderheit entgegnet: Das ich- der Minderheiten können in einer Reihe PR-Arbeit für die Minderheitensprachen Die polnische Seite schreibt in ihrem Bericht, die Förderung der Minderheitensprachen erfolge u.a. durch eine 2014 gestartete poleneite Werbekampagne. Darüber hinaus haben die Minderheiten Zugang zu öffentlich-rechtlichen Rundfunk- und Fernsehanstalten, in Werbung / Reklama Die ersten staatlichen Werbebroschüren sollen für die Mehrsprachigkeit erben. Der Erfolgt von Werbekampagnen Resultate bleiben hingegen bescheiden. Foto: Till Scholtz-Knobloch von Gemeinden ihre Minderheitensprache als Hilfssprache benutzen. Ganz zu Die Vertreter der deutschen Minderheit entgegen dem: Die Werbekampagne läuft gerade erst mit einer Reihe von Broschüren und einer professionellen Internetseite an. Ihre möglichen Ausirkungen erden erst in Zukunft Es gibt zar Radio-und Fernsehsendungen für und von der Minderheit, ch das Hauptanliegen der Minderheit konnte, die die Gebiete absteckt, in denen die Minderheit vorrangig lebt. Darüber hinaus urden in den letzten Jahren die Sendezeiten im öffentlich-rechtlichen Radio für die Minderheit gekürzt. Die zeisprachigen Ortsschilder sind letztendlich erst zurück, als die Minderheit es selbst nun zum iederholten Mal fordern musste. chen. Die Erstellung von Schulbüchern sei dagegen durch eine Verordnung des Bildungsministers geregelt. Auch haben die Lehrer eine Vielzahl von Möglichkeiten zur Weiterbildung und über allem thront die Bildungsstrategie für die keinen Unterricht anderer Fächer in der Sprache der Minderheit gibt, Versuche dies einzuführen, erden durch eine negative mediale Kampagne und administrative Entscheidungen (als Beispiel ird die Grundschule in Cosel-Rogau Die deutsche Minderheit unterstreicht auch, dass es keine Anschubfinanzierung für Vereinsschulen gibt, die erst im Begriff sind zu entstehen. Die fehlenden Investitionsmittel erscheren die Gründung solcher Bildungseinrichtungen. Die Zahl der Schüler, die Deutsch als Minderheitensprache an Kindergärten, Grundschulen und Gymnasien lernen, kann vielleicht beeindrucken, ch ird im selben Moment nur in zei Oberschulen Deutsch als Minderheitensprache angeboten. Weiterbildungen für Lehrer sind zar gegeben, ch geht es dabei nur um das Fach Deutsch als Minderheitensprache, nicht aber die Möglichkeit, Lehrer auf das Unterrichten anderer Fächer auf Deutsch vorzubereiten. Fachkonferenzen, die von der polnischen Seite organisiert erden, nehmen dabei skurrile Formen an: So urde in Oppeln eine Tagung veranstaltet mit dem Titel Mehrsprachige und multikulturelle Kinder, bei der es aber ausschließlich um Roma-Kinder ging, nicht aber um die Angehörigen der deutschen Minderheit, die in der Oppelner Region die größte Minderheit darstellen. Auch die Bildungsstrategie ist der Minderheit nach, keinesegs ausgereift. Soeit die polnische Seite das Dokument als gütig ansieht, ist es für die Minderheit immer noch eine Arbeitsversion, die eben noch zu überarbeiten ist. Rulf Urban HOTEL DĘBOWE WZGÓRZE zaprasza na Sylester DOSKONAŁA ZABAWA DO BIAŁEGO RANA WYJĄTKOWA OPRAWA MUZYCZNA DJ POKAZ SZTUCZNYCH OGNI POKAZ TAŃCA TOWARZYSKIEGO WYSTĘP ILUZJONISTY WYŚMIENITA KUCHNIA DLA KAŻDEJ PARY 0,5L WÓDKI ORAZ SZAMPAN LARES: START Diese O Materialien GODZINIE sind 20:00 lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung 400 ZŁ/PARA OFERUJEMY PRZYWÓZ I ODWÓZ GOŚCI INFORMACJA/REZERWACJA: POKRZYWNA JARNOŁTÓWEK 664 LARES: 962 Niniejszy 147.deboezgorze.pl 8071

12 Niniejszy 12 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Aktuelles Lesen bereitgestellt. Aktualności Jegliche Vervielfältigung Radny zaradny Z Marcinem Gambcem, radnym miasta Opola z ramienia mniejszości niemieckiej oraz noo ybranym przeodniczącym komisji reizyjnej radzie miasta, rozmaia Krzysztof Śierc Drugi raz poojennej historii Opola reprezentant mniejszości niemieckiej zasiada radzie miasta. Takie były przedyborcze założenia, ale czy ierzył Pan ich realizację? Dysponoaliśmy silniejszą personalnie drużyną niż yborach samorząych 2010 roku, stąd prapobieństo, że przedstaiciel mniejszości niemieckiej znajdzie się Radzie Miasta Opola, było iększe. Peności jednak Dezember 2014 Hatten Sie selbst an den Erfolg geglaubt? Wir haben über eine personell stärkere Vervielfältigung Mannschaft verfügt als ist bei der strengstens LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche untersagt. konnte eben alles Mögliche passieren. Worüber entscheidet der Stadtrat LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche irklich Vervielfältigung und ie effektiv kann ist strengstens er untersagt. nie było, ja też jej nie miałem, bo konkurencja była mocna i szystkiego można było się spodzieać. O czym tak napradę decyduje rada miasta i na ile skutecznie może płyać na pene decyzje, żeby poiedzenie radni bezradni się nie potierdzało? Głónym jej zadaniem jest kształtoanie budżetu miasta na kolejne lata, a zatem ma pły na bardzo ażną kestię ile pieniędzy można ydać, na co, gdzie i dlaczego. Należy jednak podkreślić, że każdy mieszkaniec miasta może mieć na to pły, mając prao składania nioskó budżetu miasta na realizacje ybranych przez siebie zadań, co jest bardzo potrzebne także pracy radnych. W praktyce jednak nieiele osób z tego przyileju korzysta, dieses Privileg, auch enn das Ausfüllen eines entsprechenden Antrags alles andere als kompliziert ist. choć... ypełnienie takiego niosku nie jest skomplikoane. Konkretnie jakich spraach mieszkańcy miasta mogą składać takie nioski? W podstaoych, z którymi stykają się na co dzień na przykład celu ymiany naierzchni jezdni, zmiany chodnika na noy lub ymiany ośie- Der Stadtrat braucht übrigens solche Informationen für seine sogenannten planerischen Materialien, die anschlie- tlenia. Radni z kolei potrzebują tych informacji tz. ó planistycznych, które są następnie opracoyane przez poszczególne ydziały urzędu miasta. Te z kolei opiniują je i decydują o tym, czy dany niosek jest zasadny, oraz pomagają otrzymaniu finansoania na konkretne zadania. Żeby jednak szystko zagrało jak na- ßend von den einzelnen Abteilungen bearbeitet erden. Diese iederum sind für die Begutachtung zuständig und entscheiden darüber, ob ein Antrag sinnvoll ist oder nicht, und sie vermitteln auch die Finanzierung für konkrete Aufga- bolączki dzielnic, których działają ben. Damit aber auch alles gut klappt, spomniane cześniej DFK i na podstaie zebranych tam informacji torzyć jeeiligen Stadtteilräten mitirken, die müssen die Menschen aktiv in ihren Poprzednia rada miasta LARES: Diese Materialien nie sind słuchiała lediglich się zum Lesen katalogi bereitgestellt. nioskó i zadań realizacji. Jegliche dann Vervielfältigung auf die eigentlichen Bedürfnisse leży, ludzie poinni aktynie działać radach dzielnic, które będą skazyać łaście potrzeby, po to by sukcesynie przekuać je konkretne efekty czyli lepszy ygląd poszczególnych części miast. Jeśli tak będzie funkcjonoał system, to odrócimy poiedzenie radni bezradni na radni zaradni. Co się Panu nie pobało pracy jeden głos będzie znaczący przy głoso- aniach radzie miasta, gdzie jest tylko szło? ratlosen Räten auf einmal tüchtige. 25 radnych, a czy będzie słyszany i dzięki Komisja reizyjna kontroluje i opiniuje budżet bereitgestellt. oraz nioskuje o udzielenie Jegliche rat Vervielfältigung der vergangenen Legislaturperiode ist strengstens Was hat Ihnen am Oppelner Stadt- LARES: Diese Materialien temu będę sind mógł lediglich soje racje drażać zum Lesen untersagt. Rady Miasta Opola poprzedniej kadencji? To, że nie słuchiała się głosy rad dzielnic poszczególnych częściach Opola. A jeśli tak się zdarzyło, to nie brała tych informacji pod uagę przy podejmoaniu decyzji tyczących np. inestycji bądź popray infrastruktury. Ba, nie informoała też rad dzielnic o podejmoaniu decyzji spraie realizacji różnych zadań, co pooało później olbrzymie zaskoczenie, ręcz frustrację. Przykład? Jedna z rad dzielnic nie została poinformoana o tym, że przez jej teren będzie przebiegała obodnica południoa Opola. To skandal, ale co gorsza nie tylko ta dzielnica została tak lekcea- po to, żeby chodzili po niej budżet miasta na 2015 rok! W ziązku Umgehungsstraße verlaufen ürde. Dieser Skandal członkoie mniejszości niemieckiej! z tym postanoiłem ratoać sytuację i ar übrigens kein Einzelfall Moim celem jest, aby Opole ypięknia- zgłosiłem się przejęcia tej komisji, co auch einige andere Stadtteile urden żąco potraktoana. Tak postępoać nie można, bo nie po to zostały poołane rady dzielnic. I to trzeba zmienić. Ale chcieć nie zasze znaczy móc. Tym bardziej że z mniejszości niemieckiej jest Pan jedynym radnym 25-osoboym gronie, które torzy Radę Miasta Opola, tego młodym, z głosem którego niekoniecznie będą ło, żyło się nim lepiej, bezpieczniej, żebyśmy byli dumni ze sojego miasta. Dlatego jestem przekonany, że znajdę sojusznikó, bo nie jestem jedyny radzie miasta, który tak myśli. Jakie są Pana priorytety na najbliż- rok pracy radzie miasta? że ją otrzymam. stände gilt es zu beheben. Muszę proadzić popraienia Wollen heißt aber nicht immer auch i usystematyzoania penych działań, Kein ratloser Ratsherr können. Zumal Sie ja der einzige Ver- się liczyć tz. starzy yjadacze. A ci zechcą zapene sproadzić Marcina Gambca roli ręki głosoania. Jaką ięc taktykę chce Pan przyjąć, aby przeforsoyać soje racje i drażać je życie? Uażam, że każdy głos jest ażny, czego śiadkami byliśmy już podczas ostatnich yboró samorząych, sammeln muss, habe ich ältere Kollegen um Unterstützung gebeten und von die- q kropki nad i. Poza tym z racji tego, że Zum zeiten Mal in Oppelns Nachkriegsgeschichte ist die deutsche Min- sich also zu eigen machen, Argumente reduzieren. Welche Taktik ollen Sie jestem radnym mniejszości niemieckiej, LARES: Diese Materialien muszę sind też na lediglich bieżąco słuchiać zum się Lesen derheit bereitgestellt. im Stadtrat vertreten. Das Jegliche Ziel praktisch Vervielfältigung durchzubringen? ist strengstens sen auch die Zusage untersagt. erhalten. gdzie niektórych gminach naet jeden potrafił zadecyać o ygranej lub porażce danego ójta. Tym bardziej ięc Marcin Gambiec ierzy, że znajdzie radzie miasta sojusznikó przeforsoyania soich idei, które mają ć szystkim mieszkańcom miasta. Foto: Jerzy Stempleski Marcin Gambiec: głosy rad dzielnic. życie? Uczynię szystko, by tak było. W tym celu m.in. dążę zaktyizoania kół DFK, z którymi chcę naiązać ścisłą spółpracę. Jest ich Opolu 7, drzemie nich duży potencjał i na peno bliska spółpraca z nimi pomoże mi Przydaliby się jednak Panu jacyś sojusznicy radzie miasta. Są tacy? Mimo że jestem radnym mniejszości niemieckiej, nie będę dbał tylko o jej spray, bo jeśli zabiegam o napraę jakiejś drogi czy chodnika, to przecież nie aby móc skupiać się na priorytetach. Są boiem naszym mieście miejsca, gdzie na już potrzebna jest interencja, czyli storzenie brej drogi czy ośietlenia, jak rónież takie, gdzie szystko brze funkcjonuje i jedynym ymogiem jest postaienie tam przysłoioej Wierzę, że tych kestiach też okażę się radnym zaradnym i odniosę sukces. Pierszy sukces na soim koncie już Pan ma, zostając minionym tygodniu przeodniczącym komisji reizyjnej Radzie Miasta Opola! Jak tego bądź nie absolutorium prezydentoi miasta. Bycie zatem jej przeodniczącym jest prestiżoą funkcją. Zanim jednak zostałem przeodniczącym tej komisji, toczyły się burzlie negocjacje na temat poszczególnych kandydatur. Moja działalności, a tym samym popraie brana była pod uagę na samym końcu, strukturprojekte nicht zu Rate. Man stanu dzielnic, których znajdują się co cale mnie nie martiło. Zależało mi versäumte es sogar immer ieder, die Wie kam es dazu? LARES: Diese Materialien poszczególne sind DFK. lediglich zum Lesen boiem bereitgestellt. na tym, żeby ybrano śiad- Jegliche Stadtteilräte Vervielfältigung über getroffene Projekt- czoną osobę, która zapeni stabilność tej komisji. W penym momencie jednak szło sytuacji, że nie było chętnych na to stanoisko, a brak przeodniczącego komisji skutkoałby tym, że nie zostałby zaopinioany i uchalony zaakceptoały szystkie kluby i osoby biorące udział negocjacjach. Zdając sobie jednak spraę z tego, że jestem młody i piero zbyam potrzebne śiadczenie, poprosiłem o pomoc starszych kolegó, którzy obiecali mi, Mit Marcin Gambiec, Oppelns neuem Ratsherr aus der deutschen Minderheit und nun auch Vorsitzender der Revisionskommission des Stadtrats, sprach Krzysztof Śierc. ar ja auch im Wahlkampf angelegt. Kommunalahl 2010, von daher ar die Wahrscheinlichkeit, als deutsche Minderheit im Stadtrat vertreten zu sein, größer. Ganz sicher ar das aber nicht, so dass auch ich keine Geissheit hatte. Die Konkurrenz ar ja auch stark, da Entscheidungen beeinflussen, damit er auch immer als Gesamtheit handlungsfähig bleibt? Seine Kernaufgabe ist die Gestaltung des städtischen Haushalts. Er hat somit Einfluss auf die entscheidende Frage, ie viel Geld man ofür, o und arum ausgeben darf. Das kann übrigens aber LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche auch Vervielfältigung ein jeder Bürger der Stadt ist beein- strengstens untersagt. flussen, da ja jeder Bürger das Recht hat, Haushaltsmittel für eigene Projekte zu beantragen. Für den Stadtrat ergeben sich daraus auch immer ieder ertvolle Möglichkeiten. Allerdings nutzen in der Praxis nicht sehr viele Menschen Bei elchen konkreten Themen sind solche Bürgeranträge möglich? Es geht um grundlegende Dinge des Alltags ie zum Beispiel die Erneuerung eines Straßenbelags, einen neuen Gehsteig oder neue Beleuchtungen. hineisen, damit diese in konkrete Ergebnisse umgemünzt erden, vor allem im Hinblick auf eine bessere Optik der einzelnen Stadtteile. Wenn das System letztlich so funktioniert, erden aus ie man in Polen sagt sogenannten missfallen? Dass er den Stimmen aus den einzelnen Stadtteilräten nicht richtig zuhörte. Oder aber, man zog diese Informationen beim Entscheiden über jeeils stadtteilrelevante Investitionen oder Infra- entscheidungen zu informieren, as hinterher oft für Bestürzung und Frust sorgte. Ein Beispiel? Einem der Ratsherren urde nicht mitgeteilt, dass durch den Stadtteil eine derart geringschätzig behandelt. Ein solches Gebaren ist völlig inakzeptabel, zumal die Stadtteilräte ja nicht zuletzt eben für eine bessere Kommunikation im Rahmen der Stadtveraltung ins Leben gerufen orden sind. Diese Miss- treter der deutschen Minderheit unter den insgesamt 25 Ratsherren sind, dazu noch ein junger, dem insbesondere die alten Hasen nicht unbedingt Gehör schenken erden. Diese dürften sicherlich versuchen, einen Marcin Gambiec auf die Rolle eines Hinterbänklers zu Ich denke, jede Stimme ist ichtig, und ir haben das ja auch schon bei der jüngsten Kommunalahl erlebt, o in manchen Gemeinden eine einzige Stimme entscheidend ar, ob ein Gemeindevorsteher geählt oder abgeählt urde. Umso mehr Geicht hat eine Einzelstimme bei Abstimmungen im Stadtrat, o es nur 25 Ratsmitglieder gibt. Ob sie auch gehört ird und ich dadurch meine Argumente in die Tat umsetzen kann? Ich erde alles tun, um das zu erreichen. Zu diesem Zeck bin ich u.a. darum bemüht, die DFK- Gruppen zu aktivieren, mit denen ich in eine enge Kooperation treten ill. In Oppeln sind es sieben DFK und in jedem von ihnen schlummern große Potenziale. Eine enge Zusammenarbeit mit ihnen ird mir sicher bei meiner Arbeit helfen und damit auch dazu beitragen, den Zustand der betreffenden Stadtteile, in denen es die DFK gibt, zu verbessern. Dabei könnten Sie sicher auch Verbündete im Stadtrat gut gebrauchen. Gibt es solche? Auch enn ich im Stadtrat die deutsche Minderheit vertrete, erde ich mich nicht nur um ihre Angelegenheiten kümmern. Wenn ich mich beispielseise dafür einsetze, dass eine Straße oder ein Gehsteig instandgesetzt erden, dann geht es mir ch nicht darum, dass diese fortan nur von Angehörigen der deutschen Minderheit betreten erden. Mein Ziel ist es, dass Oppeln schöner ird, dass man hier besser und sicherer leben kann und dass ir auf unsere Stadt stolz sind. Von daher bin ich überzeugt, dass ich Verbündete finden erde, denn ich bin ja nicht der Einzige im Stadtrat, der so denkt. Was sind Ihre Arbeitsscherpunkte für das kommende Jahr? Ich ill erreichen, dass bestimmte Vorgehenseisen optimiert und systematisiert erden, so dass ir uns künftig auf Prioritäten konzentrieren können. So gibt es in unserer Stadt Orte, o ein sofortiges Handeln geboten ist, sei es eine gute Straße oder Beleuchtung, aber es gibt auch solche, o alles gut funktioniert und nur noch das sprichörtliche I-Tüpfelchen zu setzen ist. Außerdem muss ich ja als Vertreter der Minderheit ganz besonders den Stadtteilen ein Ohr schenken, in denen es einen DFK gibt, um anhand der rt gesammelten Eingaben entsprechende Aufgabenkataloge erstellen zu können. Ich bin zuversichtlich, dass ich mich auch bei diesen Fragen als ein tüchtiger und erfolgreicher Stadtverordneter ereisen erde. Ihren ersten Erfolg haben Sie ja schon verbucht, indem sie vorige Woche den Vorsitz der Revisionskommission im Oppelner Stadtrat übernommen haben. Die Revisionskommission kontrolliert und begutachtet den Haushalt und stellt den Antrag, dem Stadtpräsidenten die Entlastung zu erteilen oder zu vereigern. Der Revisionskommission vorzustehen ist somit eine Prestigefunktion. Bevor ich allerdings den Vorsitz übernahm, urde zunächst stürmisch über die einzelnen Kandidaturen debattiert. Meine Kandidatur urde dabei ganz am Ende in Erägung gezogen, as mir aber keine Sorgen bereitet hat. Es ging ja auch im Grunde darum, eine erfahrene Person zu ählen, die für Stabilität in der Kommission sorgt. Irgendann aber ollte den Posten niemand so richtig haben. Dabei hätte ohne einen Kommissionsvorsitzenden der Etat 2015 ja gar nicht begutachtet und beschlossen erden können. Da sprang ich sozusagen in die Bresche und meldete mich für eine Übernahme des Vorsitzes, as die anderen Fraktionen und Verhandlungsteilnehmer dann auch akzeptierten. Da mir aber klar ist, dass ich als junger Mensch erst noch die nötige Erfahrung

13 Niniejszy LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen RAtgeber bereitgestellt. Poradnik Jegliche Vervielfältigung Porady: Ubezpieczenia społeczne i podatek od ynagrodzeń Niemczech Nr. 50/1184 Wochenblatt.pl 13 Nadchodzą zmiany! Rok 2015 przyniesie kilka istotnych zmian zakresie ubezpieczeń społecznych oraz podatku od ynagrodzeń. Ponadto zmienią się rónież ytyczne tyczące pracy na zasadach tz. minijob, a przy tym zosta- Choroba zaoa nie proadzona płaca minimalna. ziązku z tym przygotoaliśmy W małe zestaienie tego, czego mogą się spodzieać osoby zamelane Niemczech, bo proadząc działalność Niemczech jako pracodaca lub pracując jako praconik, poinieneś być zasze brze poinformoany. Składka emerytalna Jedną z kluczoych zmian chodzących życie raz z noym rokiem jest obniżenie staki emerytalnej z oboiązujących obecnie 18,9 procent 18,7 procent. Na tym poziomie ma zostać Rehabilitacja utrzymana przynajmniej 2018 roku. Składka ta płacona jest połoie przez pracodacę i praconika. Płaca minimalna Płaca minimalna ma oboiązyać na terenie całego kraju, a minimalna staka godzinoa to 8,5 euro/godz., co przy średnio 40-godzinnym tygodniu Granica, której płacimy z naszej ypłaty składki socjalne (Beitragsbemessungsgrenze) pracy daje miesięcznie około 1473 euro brutto. Na noym zapisie ma skorzystać 3,7 mln osób pracujących sektorze niskich płac. Płaca minimalna nie obejmie jednak szystkich yjątkami będą osoby, które nie ukończyły 18. roku życia i nie mają ykształcenia zaoego, ucznioie, osoby odbyające oboiązkoe praktyki oraz praktykanci, którzy Ubezpieczenie opiekuńcze (Pflegeversicherung) zrasta natomiast ysokości 2,35 procent. Niemczech. Płaca minimalna pojaią się także pozostałych rejonach ubezpieczeń. ma oboiązyać są zatrudniani na krócej niż 3 miesiące. Dodatkoo płaca minimalna nie oboiązuje dla długotrale bezrobotnych pierszych 6 miesiącach od momentu zatrudnienia, tak aby ziększyć ich szansę na otrzymanie pracy. Płaca minimalna oboiązuje rónież praconikó zarabiających 450 euro (czyli Minijob), jak rónież tych zarabiających Tablice rejestracyjne Posiadacze samochodó nie będą musieli zmieniać tablic rejestracyjnych soich samochodó przy zmianie miejsca zamieszkania. Oboiązek ten już cześniej został zniesiony poszczególnych krajach ziązkoych. Wysokość składki na ubezpieczenie samochodu pracy daje miesięcznie pozostanie niezmiennie zależna od LARES: Diese Materialien miejsca sind zamieszkania. lediglich zum Lesen bereitgestellt. około 1473 euro brutto. Jegliche Vervielfältigung 850 euro (Gleitzone). Płaca minimalna sektorze opieki (Pflegemindestlohn) Na zachodzie Niemiec zrośnie ona 9,40 euro/godz., a na schodzie 8,65 euro. Do 2017 roku płaca minimalna sektorze opieki ma rokrocznie rosnąć. Wyrejestroanie samochodu Samochody zarejestroane po 1 stycznia noego roku mogą zostać przyszłości yrejestroane on-line, poprzez specjalną stronę urzędu. Mają to umożli- ić specjalne kody bezpieczeństa, które śnia przy badaniach homologacyjnych nas pakiet zmian. Niepeność ta potęguje zestaienie tego, czego będą umieszczane na plakietkach tablic dla producentó samochodó. się złaszcza u tych osób, które pracują mogą się spodzieać osoby poza granicami Polski, nie znają deta- LARES: Diese Materialien oraz sind odach lediglich rejestracyjnych. zum Można Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Kasy chorych Kasy chorych będą mogły znó częścioo decyać o składkach. Do tego tychczasoe składki zostaną obniżone o 0,9 procent, 14,6 procent. Składka dla praconikó i dla pracodacó została ustaoo ustalona na tej samej ysokości dla każdej z tych grup, a mianoicie na poziomie 7,3 procent. lach języka danego państa, praa oraz zasad nim panujących. Dlatego kiedy iedzieli się, że z początkiem 2015 roku nastąpią istotne zmiany zakresie ubezpieczeń społecznych oraz podatku od ynagrodzeń, na peno poażnie się przejęli. Tym bardziej że już za kilkanaście dni oboiązyać noa norma emisji zanieczyszczeń Euro-6. Tym samym pojazdy Niemczech, teraz żółte kosze na śmieci blisko 340 z 400 miast oraz okręgó zmienią się rónież ytyczne tyczące Schlesische Wirtschaftsschau Luftfahrtboom Der Breslauer Flughafen hat im November Fluggäste bedient, będzie to uczynić także przy pomocy noego odu osobistego. Norma emisji zanieczyszczeń Euro-6 Wraz z początkiem stycznia 2015 roku dla szystkich pojazdó będzie na terenie całego kraju, a minimalna staka godzinoa to 8,5 euro/ godz., co przy średnio 40-godzinnym tygodniu rejestroane Niemczech muszą być przystosoane niższej emisji tlenku azotu. Euro-6 oboiązuje już od rze- Bioodpady Już za 4 tygodnie całych Niemczech będzie oboiązyać segregacja odpadó, a tym samym zostanie proadzony żółty pojemnik na tz. bioodpady. Taki oboiązek proadziło tychczas Hartz IV Podstaoe staki śiadczenia zrosną o około 2 procent. Osoby samotne otrzymają tym samym kotę róną 399 euro, czyli o 8 euro ięcej niż tychczas. Wyczucie czasu Do niepeności nie można się przyzyczaić, a te niestety zasze się pojaiają pod koniec danego roku, kiedy iadujemy się najczęściej z medió, że raz z noym rokiem czeka Wraz z noym rokiem listy chorób zaoych łączą formy białego raka skóry oraz inne choroby chorzy na nie będą mogli się poddać leczeniu, korzystając z ustaoego ubezpieczenia od następst nieszczęśliych ypadkó. Państo chce mocniej spierać rehabilitację myśl zasady leczenie ambulatoryjne przed szpitalnym, ambulatoryjne placóki rehabilitacyjne zostaną zrónane ze szpitalnymi, a co za tym idzie odciążone od płacenia podatku od działalności gospodarczej. Jeśli chodzi o ubezpieczenie zdrootne, to ysokość 4125 euro brutto. Dla ubezpieczenia emerytalnego i bezrobotnego ynosi 6050 euro brutto. Z kolei poyżej tej granicy pracodaca nie musi już odproadzać składek Rubryka jest torzona przez Krzysztofa Śierca oraz firmę Smuda Consulting. Zachęcamy rónież odiedzenia strony.intertax24.com oraz.smuda-consulting.com. die Sanierung und Erschließung der Nachkriegsanlagen hat sich der Förderverein Pro Fortalicium für Denkmäler mehr als im November Einen absoluten Rekord verzeichneten dabei die Inlandsflüge: Ganze 82 Prozent mehr Passagiere nutzten diese als im gleichen Vorjahreszeitraum. Dies lässt nach Einschätzung der Breslauer Flughafenleitung die Prognose zu, dass im Airport bis zum Jahresende 2014 rund zei Millionen Menschen abgefer- Der Breslauer Flughafen Foto: Maciej Lulko/ikipedia Von Breslau nach China man somit inzischen mit drei Flugge- und die Anzahl der Flüge nach Lonn- Die schedische Firma Volvo Con- tigt erden. Was hat nun diesen Boom hervorgerufen? Als einen der Faktoren nennt Jarosła Sztucki, stellvertretender Vorstandsvorsitzender, Marketing- und Verkaufsdirektor beim Flughafen Breslau, die von der Billigfluggesellschaft Ryanair gestartete Flugverbindung nach Warschau-Modlin. Das irische Luftfahrtunternehmen bietet derzeit zei Luftschutzkeller zum Jubiläumsfinale Zum Abschluss der diesjährigen 760-Jahrfeier Beuthens am 7. Dezember bekamen Liebhaber von Luftschutzkel- Interesse an Auslandsflügen gestiegen: lern, Bunkern und Verteidigungsanlagen entschieden urde, die strategischen Es sind die Flugverbindungen nach Oslo-Torp sind iederaufgenommen lediglich zum orden Lesen Beuthen bereitgestellt. eine Gelegenheit dazu, Jegliche den Kronen Vervielfältigung zu reduzieren. Dies bedeutete ist strengstens hergestellt. soie Geheimnissen des unterirdischen Kosten um 3,5 Milliarden schedischer LARES: Diese Materialien untersagt. Flüge pro Tag an, jeeils morgens und nachmittags, die es in der vorherigen Winterzeit nicht gab. Aus Breslau kann sellschaften in die polnische Hauptstadt fliegen (Warschau: PLL LOT und Eurolot, Warschau-Modlin: Ryanair), zudem können die Passagiere vollkommen frei aus neun Flügen täglich von montags bis freitags und acht Wochenendflügen ählen! Im November ist auch das Stansted, Dublin und Paris-Beauvais ist größer georden. neu renovierten Luftschutzkeller am Plac Akademicki zu beundern. Um und Befestigungsanlagen gekümmert. Für die Dauer der Eröffnung standen diverse Attraktionen bereit. So erhielt jeder Besucher einen Erinnerungskalender 2015 und die Besichtigung des Luftschutzkellers ar gratis. struction Equipment, die u.a. Baumaschinen herstellt, ill ihre Produktion teileise nach China verlegen. Zugleich hat man Teile der Breslauer Bag ger lader fa brik mit ihren 220 Mitarbeitern geschlossen! Vor einem Jahr beschloss Volvo einen Strategieplan, in dem Rys. Andrzej Sznejeis Das Wochenblatt berichtet in der kommenden Ausgabe darüber, ie man als Arbeitnehmer in Österreich seinen Urlaub günstig in Anspruch nehmen kann. So gibt es auch Tipps, as zu tun ist, um keine Abstriche beim Urlaub machen zu müssen, sondern vielmehr zu profitieren und sich die arbeitsfreie Zeit sogar noch zu verlängern. Doch dazu gehört zuallererst eine gute Urlaubsplanung. Wir unterstützen Sie dabei gern! pracy na zasadach Minijob, a przy tym zostanie proadzona płaca minimalna! W ziązku z czym uażam, że przygotoane poyżej zamelane Niemczech i proadzące tam działalność, jako pracodaca lub jako praconik, brze i gruntonie informuje ich o tych spraach. Dlatego po raz kolejny należy podziękoać autorom tego tematu oraz pogratuloać im yczucia czasu, bo ono tej kestii, biorąc pod uagę porę roku, jest niezykle ażne. Notoał Krzysztof Śierc nicht zuletzt den Ausstieg von Baggerladern und Gradern unter der Volvo-Marke. Die Maschinen ill man künftig über die chinesische Tochterfirma SDLG herstellen und anbieten: Unsere Entscheidung hat zum Ziel, die Kostenstruktur für ausgeählte Produkte anzupassen und die jeeilige Produktrentabilität zu verbessern, heißt es in einem Statement des Unternehmens. Die technologisch fortgeschrittenen Baggerlader und Grader hätten sich im Premium-Segment nicht ausreichend durchsetzen können. Von einer Produktion in China erhoffe man sich eine Expansion in einem kostengünstigeren Segment. Als Folge der Entscheidung muss die Firma nun gut eintausend Mitarbeiter entlassen, vor allem in Polen, den USA und Brasilien. Volvo hat in Breslau übrigens auch eine Autobusfabrik, die größte dieser Firma in Europa. Letzte Woche urde rt der zehntausendste Breslauer Volvo-Bus Krzysztof Śierc Foto: A. Durecka

14 Niniejszy 14 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Sport bereitgestellt. Sport Jegliche Vervielfältigung Piłka nożna: Co się dzieje z Borussią Dortmund? BVB nad przepaścią Dezember 2014 Bezradny Kloppo Jestem ojonikiem Wobec tych ynikó charyzmatyczny Jürgen Klopp, na ogół tryskający energią LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche i optymizmem, Vervielfältigung ydaje się momentami W kilku ostatnich sezonach piłkarskiej Bundesligi Borussia Dortmund była postrachem minującego obecnie Bayernu München. W pięciu minionych sezonach dukrotnie sięgała po mistrzosto Niemiec ( latach 2011 i 2012) i dukrotnie po icemistrzosto Bundesligi (2013 i 2014), a tego sięgnęła po Puchar Niemiec (2012) i tarła finału Ligi Mistrzó (2013). We mój pomysł na proadzenie drużyny się yczerpał, że zużyłem limit szczęścia, Vervielfältigung to tak zrobię. Jednak póki ist nikt strengstens LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche untersagt. szystkich ymienionych ypadkach była przed lub za baarskim gigantem! tym sezonie jednak na to się nie W zanosi. Bayern, co prada, roli jedynej niepokonanej drużyny obecnych rozgrykach mknie niezagrożony po kolejny tytuł mistrzoski, podczas barażach o utrzymanie się najyższej klasie rozgrykoej nad Renem, co im się zresztą poiodło, bo ograli ó- i nigdy się nie poddaję, czas Fortunę Köln. Należy także zrócić prostu sam nie podam się dymisji, uagę na fakt, że aż 29 z 51 zespołó bo ierzę, że końcu przyjdą dla nas LARES: Diese Materialien a sind tego lediglich uażam, zum Lesen historii bereitgestellt. Bundesligi, które po pierszych Jegliche lepsze Vervielfältigung dni. gdy Borussia Dortmund rozpoczęła alkę o utrzymanie się najyższej klasie rozgrykoej nad Renem! Apogeum kryzysu BVB osiągnęło 13. serii spotkań, kiedy po przegranej e Frankfurcie nad Menem z ligoym przeciętniakiem Eintrachtem znalazło się na ostatnim miejscu tabeli! To brzmi jak żart, zły sen, kłamsto, nieprada, Cierpliość ładz BVB jest, jak idać, olbrzymia, mimo to ydaje się, że jedyną szansą dla Kloppa obecnej sytuacji jest to, by jego drużyna zaczęła reszcie ygryać i piąć się górę tabeli. W innym ypadku na- Borussia Dortmund nigdy miała et deklaracja sprzed kilku miesięcy drużyn ystępujących obecnie Bundeslidze tak dużą ilość przegranych mają porażek jak obecnie. Ba... żadnym z nigdy nie zostanie zolniony z Bo- po trzynastu kolejkach tak dużej liczby kieronicta klubu, że Jürgen Klopp cip, ale takie są fakty i stąd sytuacja trenera rtmundczykó Jürgena Kloppa stała się trudna i nie pozazdroszczenia. A tego pierszy raz od chili przejęcia przez niego Borussii 2008 roku słyszy on z ust kibicó pod soim adresem nieybredną krytykę. Czarna statystyka Szalę goryczy przelała spomniana przegrana z Eintrachtem, która była już ósmą bieżących rozgrykach, przy zaledie 4 obecnie zycięstach i 2 remisach. Co ciekae, gronie 18 na soich kontach jeszcze tylko die drużyny Hertha BSC Berlin oraz aktualny outsider VfB Stuttgart. Po spomnianej przegranej 13. kolejce po raz pierszy od sierpnia 2007 roku Borussia Dortmund zaliczyła ostatnie miejsce żółto-czarni byli czeroną latarnią Bundesligi 29 lat temu i musieli tedy na koniec rozgryek alczyć ostatecznie trzynastu kolejkach zajmoały ostatnie miejsce tabeli, ostatecznie spadło 2. Bundesligi, a zatem prapobieństo takie przypadku rtmundczykó ynosi obecnie praie 60 procent! Gorycz tych statystyk pogłębia fakt, że czterech ostatnich ligoych sezonó, których rozgrya się po 34 mecze, ekipa Jürgena Kloppa nie zaliczyła ięcej przegranych na koniec sezonu, jak ma to miejsce obecnie. Ciekaostką jest też to, że prestiżoych rozgrykach tabeli, ale 7 lat temu miało to miejsce Ligi Mistrzó rtmundczycy spisują rozgrykach Ligi Europy, a co piero po zaledie 2 seriach spotkań, a 13. się ybornie. Wygrali tąd cztery z Lidze Mistrzó! Na dzisiaj jego zdaniem Po takiej liczbie meczó po raz ostatni pięciu tychczasoych meczó gru- celem Borussii Dortmund poinno być poych (łącznie jest ich sześć), garantując sobie aans 1/8 finału i to nie ykluczone, że z pierszego miejsca, choć musieli ryalizoać z tak brymi teamami jak Arsenal Londyn, Galatasaray Stambuł i Anderlecht Bruksela! bezradny, co potierdził podczas konferencji prasoej zorganizoanej zaraz po meczu e Frankfurcie, na której poiedział: Czuję się pełni odpoiedzialny za yniki zespołu i jeśli ładze klubu uznają, że poinienem odejść, że z zarządu klubu nie przyjdzie mnie i bezpośrednio tarz nie poie mi, że mam odejść, bo jest na moje miejsce noy kandydat, który ich zdaniem lepiej poproadzi drużynę, to nie odejdę, nie pozostaię zespołu takiej sytuacji. Po russii Dortmund, może nie okazać się ystarczającym kołem ratunkoym dla popularnego Kloppo. Tym bardziej że ambitny dyrektor sportoy rtmundzkiego klubu, Michael Zorc, nie mói już naet o miejscach premioanych grą ystanie się z dna tabeli Bundesligi. Pomimo tego spomniany Michael Zorc przed tygodniem podkreślił: Wciąż popieram obecnego trenera i ierzę, że razem yjdziemy z tego kryzysu. Trudno jednak sądzić, że jeśli yniki klubu drastycznie się nie popraią, to będzie to nadal toleroane na Signal Iduna Park, gdzie ambicje są olbrzymie. Łato jednak nie będzie! Co prada minionej serii spotkań żółto-czarni pokonali (1-0) przed łasną publicznością groźne TSG Hoffenheim, ale ielkiego meczu na miarę drzemiącego tym zespole potencjału nie rozegrali. Poza tym końca rundy jesiennej BVB czekają jeszcze trzy trudne ligoe potyczki. Otóż 15. kolejce na yjeździe zmierzy się z solidną Herthą Berlin, później przed łasną publicznością z iceliderem tabeli VfL Wolfsburg i zakończą pierszą część sezonu yjazym pojedynkiem z coraz solidniej prezentującym się pod odzą ukraińskiego trenera Viktora Skripnika Werderem Bremen. Jürgen Klopp nie traci jednak iary zespół, a przede szystkim siebie, móiąc: Spotkania, które czekają nas jeszcze rundzie jesiennej Bundesligi, będą dla nas bez ątpienia trudne, ale poradzimy sobie. Mam naturę ojonika i nigdy się nie poddaję, a tego uażam, że teraz jestem lepszym trenerem, niż byłem 2012 roku, choć patrząc na nasze miejsce tabeli, można co tego mieć ątpliości. Wątpliości tym iększe, że jeszcze półtora roku temu Borussia Dortmund pod odzą tego szkolenioca tarła finału Ligi Mistrzó na londyńskim Wembley, gdzie minimalnie po yrónanym meczu uległa Bayernoi München 1-2. Teraz natomiast broni się przed degradacją z najyższej klasy rozgrykoej nad Renem i te fakty dzisiaj liczą się najbardziej. Krzysztof Śierc Kaleiskop Końskie - Olimpia Deutsch Piekar, Viret LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Zaiercie Vervielfältigung - Siódemka Liegnitz. Gardia in den Vollen In der 1. Handball-Liga drückt der Tabellenführer Gardia Oppeln eiterhin aufs Tempo. Am zölften Spieltag feierte die Mannschaft nun ihren zölften (!) Sieg, diesmal daheim mit 44:28 über Ostrovia Ostroo. In der spannendsten Begegnung setzte sich heimischem Publikum den AZS Tschenstochau 3:0. Riesige Sensationen gab es LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche dereil Vervielfältigung in Bełcható und Rzeszó. ist In der strengstens untersagt. der Tabellenzeite KSSPR Końskie in Liegnitz mit 32:30 gegen Siódemka durch. Die eiteren Ergebnisse: MTS Chrzanó - Viret Zaiercie 26:39, Olimpia Deutsch Piekar - Czuaj Przemyśl 32:27, SPR Tarnó - Odlenia Ostroiec Śiętokrzyski 26:31, MKS Kalisch - AZS Grünberg 32:24, Olimp Grottkau - ŚKPR Scheidnitz 27:19. In der Tabelle führt Gardia Oppeln mit vier Zähler vor KSSPR Końskie und jeeils zehn vor Siódemka Liegnitz, Olimp Grottkau und Olimpia Deutsch Piekar. Schlusslicht AZS Grünberg (14. Platz) hat es bisher auf vier Punkte ge- bracht und liegt damit zei Punkte Ostroiec Śiętokrzyski - MKS Kalisch, Lüben! Die eiteren Ergebnisse: BBTS hinter dem Tabellenvorletzten ŚKPR Czuaj Przemyśl - SPR Tarnó, KSSPR Bielitz-Biala - Węgiel Bad Königsrff- Effector Kielce. einer kompletten Punkteausbeute (24), Kombinacja noreska: Niemiecka minacja Frenzel na tropach trzeciego sukcesu Minął LARES: już ponad tydzień Diese od należą Noreg Bjarte Engen Vik (1, Materialien momentu, gdy rozpoczął się Puchar Śiata idualnych sukcesach yprzedził o nie już spomniany Chappuis. Także już na najyższym stopniu podium z 3, 2) i sind Francuz lediglich Jason Lamy Chappuis zum Lesen 216 pkt bereitgestellt. zycięzcę trzech poprzednich Jegliche drugiej Vervielfältigung klasyfikacji klasą dla ist siebie strengstens Rießle u boku. Dzień untersagt. później po finiszu (1, 2, 3), a przecież olimpijskiego złota edycji, obok niego najbardziej utytułoanego czynnego kombinatora Jasona granych), natomiast Frenzel ze śieżo slien, minimalnie (+0,3 s) przed Rießle, jest Ackermann (2. pozycja 28 y- z grupy ygrał Noreg Mikko Kok- ysoko notoanej dyscyplinie ryalizacji indyidualnej brakuje niemieckim sporcie zimoym chociażby takim słaom jak Hannu Lamy Chappuis (28 lat). Rok później popraioną liczbą 17 na koncie, jako a na miejscach 4. i 5. znaleźli się Tino kombinacji noreskiej, której mar- Manninen, Ronny Ackermann, Kenji jedna ygrana ięcej i jeszcze iększa minacja przeaga 252 pkt nad miejsce. dach klasyfikacja generalna należy drugi niemiecki zaodnik zajmuje 9. Edelmann i Frenzel. Po trzech zao- Ogiara czy ieloletni trener niemiec- niemieckich kombinatoró: proadzi kiej kadry Hermann Weinbuch (trener innym niemieckim asem Johannesem roku 2013 Niemczech). Z kolei tej Rydzkiem. Obecnie e szelkich sumarycznych klasyfikacjach przeodzi Ale nie tylko on bieżącym sezonie Kolejka chętnych samej kategorii na najyższym stopniu Miejsce historii Także tym razem głónym faory- tem sięgnięcia po naczelne trofeum Pucharu Śiata Ackermann (2001/02, zajął odległą, 23. lokatę, jednak tym kolejnym sezonie pozostaje Frenzel, 2002/03, 2007/08), Japończyk Ogiara niepoodzeniu szybko się otrząsnął i z lat 2003, , LARES: Diese Materialien który sind sezonie lediglich 2012/2013 po zum 6 indy- Lesen (1992/93, bereitgestellt. 1993/94, 1994/95) i kilkakrot- Jegliche miniona Vervielfältigung sobotę Lillehammer ist stanął strengstens untersagt. ka ostatnich latach kojarzona jest z naziskiem Erica Frenzela. Nieielu giazm tej trudnej specjalności udało się zgromadzić szystkie indyidualne trofea: tytuł mistrza olimpijskiego, globu oraz kryształoą kulę za zbycie Pucharu Śiata. 26-latek z WSC Erzgebirge Oberiesenthal należy tych nielicznych, którzy konali tej sztuki ( ymienionej kolejności 1, 2, 2). Oprócz niego spomnianej elity Jeszcze da lata temu Borussia Dortmund śiętoała Niemczech zbycie podójnej korony sięgając po mistrzosto Niemiec i Puchar Niemiec, a już od najbliższych rozgryek może ystępoać 2. Bundeslidze! Nieiarygodne, ale ciąż realne. Foto: Hornymanateee/Wikipedia Jürgen Klopp: Mam naturę ojonika że jestem teraz lepszym trenerem, niż byłem 2012 roku. Mit ihrem 8. Sieg in Serie ist ZAKSA mittlereile unter die ersten Fünf der Tabelle gelandet. podium śiatoego czempionatu nie stanął podójny indyidualny mistrz olimpijski i dukrotny triumfator klasyfikacji generalnej Fin Sampa Lajunen! Foto: J. Stempleski Scheidnitz. Am nächsten Spieltag (13. Dezember) treffen aufeinander: ŚKPR Scheidnitz - MTS Chrzanó, Ostrovia Ostroo - Olimp Grottkau, AZS Grünberg - Gardia Oppeln, Odlenia nie startujący od 2011 roku Fin Manninen: 4 triumfy klasyfikacji generalnej (2003/04, 2004/05, 2005/06, 2006/07) oraz 48 zycięst zaodach. W pierszym zestaieniu przed Frenzelem znajdują się jeszcze: najyżej notoany niemiecki duboista historii ZAKSA erneut siegreich Über seinen achten Sieg in Folge freute sich am vergangenen 14. Plusliga-Spieltag ZAKSA Kandrzin-Cosel: Das iedererstarkte Volleyballteam bezang vor ersteren Stadt zog der Polnische Meister und Tabellenführer Skra gegen den diesjährigen Aufsteiger MKS Bendzin mit 1:3 den Kürzeren, in der letzteren unterlag der aktuelle Vizemeister Resovia 2:3 gegen den zeiten Liga-Neuling Cuprum ma chrapkę na ostateczną ygraną, kolejka niemieckich aspirantó jest długa. Tydzień temu podczas pucharoego otarcia na obiekcie Ruka (Finlandia) triumfoał Johannes Rydzek, a brązoy medalista olimpijski z Soczi Fabian Rießle był szósty. Frenzel nieoczekianie Jastrzemb 2:3, AZS Allenstein - Lotos Danzig 1:3, AZS Warschau - Transfer Bromberg 1:3, Czarni Ram - Effector Kielce 2:3. In der Tabelle führt Skra Bełcható mit 37 Punkten, drei Punkte vor Resovia Rzeszó und vier vor Lotos Danzig. ZAKSA Kandrzin-Cosel ist zischenzeitlich Fünfter mit 27 Zählern. Schlusslicht (14. Platz) ist der MKS Bendzin mit sieben Punkten. Am nächsten Spieltag (13. Dezember) stehen sich gegenüber: MKS Bendzin - Resovia Rzeszó, Skra Bełcható Węgiel Bad Königsrff-Jastrzemb, Cuprum Lüben - ZAKSA Kandrzin-Cosel, BBTS Bielitz- Biala - AZS Allenstein, AZS Tschenstochau - AZS Warschau, Lotos Danzig - Czarni Ram, Transfer Bromberg - Krzysztof Śierc Rießle (200 pkt), przed Frenzelem (153), natomiast Rydzek jest czarty (130), a od kolegó z reprezentacji przedziela go jedynie Kokslien (136). Od 18 lutego 1 marca 2015 roku szedzkim Falun odbędą się kolejne mistrzosta śiata narciarstie klasycznym. W kombinacji noreskiej na razie nie pobicia pozostaje indyidualny robek Ackermanna 4 tytuły czempiona globu Heinrich Klepatsch

15 Niniejszy LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Sport bereitgestellt. Sport Jegliche Vervielfältigung Bundesliga: 14. seria spotkań Nr. 50/1184 Wochenblatt.pl 15 Ribery rozstrzygnął szlagier 17. min Aubameyanga i uderzeniu głoą poracającego ysokiej formy Guengana. Gdyby jednak żółto-czarni LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche byli Vervielfältigung odrobinę skuteczniejsi, to rozmiary Wiemy, jak rozłożyć Bayern na łopatki i pokonać go poiedział przed szlagierem 14. kolejki Bayern München Bayer 04 Leverkusen trener aptekarzy Roger Schmidt. Praktyka pokazała, że nie jest to takie proste, jednak słoa szkolenioca gości nie były rzucone na iatr. Baarczycy boiem, choć zgodnie z oczekianiami zainkasoali VfB 4-0! Ciekaostką jest fakt, że był to yrónany pojedynek oba teamy LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche miały Vervielfältigung po 50 procent posiadania ist piłki strengstens untersagt. komplet oczek, to jednak musieli się mocno napracoać, by ygrać skromnie 1-0. Nie oznacza to jednak, że monachijczycy ygrali niezasłużenie. Wręcz przecinie: byli zespołem lepszym, minującym na placu gry (65 procent posiadania piłki, 9-3 strzałach na bramkę), ale im było bliżej bramki gości, tym gorzej się prezentoali, a nieskutecznością razili Robben, Leanski i Müller. W tej sytuacji o losach meczu musiał rozstrzygnąć Ribery, który 51. min po zagraniu Xabiego Alonso zbył, jak się okazało, złotą bramkę szlagieru 14. kolejki, a Baarczycy pozostali jedyną niepokonaną drużyną bieżących już 8 min po zmianie stron, za spraą proadzenie i utrzymali je ostatniej Tabela u siebie z Mainz Raffaela, Borussia znó proadziła, a minuty spotkania, kiedy to Kachunga na 7 min przed końcem meczu Hazard yrónał. rozgrykach, która z farmaceutami nie przegrała meczu o ligoe punkty od 4 potyczek ( tym 3 zycięsta). Derby dla ilkó Nie zaiódł też icelider tabeli VfL Wolfsburg, który derbach Dolnej Saksonii pokonał na yjeździe Hannover Spotkanie było yrónane, ale ilki były kładniejsze. Już 4. min De Bruyne yproadził gości na proadzenie, które utrzymyali ostatnich sekund pierszej odsłony, kiedy to Joselu strzałem głoą yrónał. Po zmianie stron obraz gry się nie zmienił, z tą różnicą, że przyjezdni popraili skuteczność, zbyając die bramki Dosta 69. min i Arnolda 85. min. Dzięki temu Hannover przegrał 3. ligoy mecz z rzędu, a pierszy z VfL po serii 5 ygranych! O komplet oczek zbogaciła się też reelacja rozgryek, trzeci tabeli Augsburg, który ygrał Köln 2-1, czym przedłużył 4 serię zycięst. kolończycy zaczęli grać zbyt pasynie, koncentrując się niemal na destrukcji. Fakt ten ykorzystali przyjezdni, którzy zdecyanie zaatakoali i 53. min Djurdjić yrónał, a ostatnich sek. gry Essein zbył dla FCA zycięskiego gola, pieczętując 3. u siebie plus potencjał, jaki drzemie znad Wezery końca meczu atakoali, chcąc odrócić losy meczu, ale z rzędu ligoą porażkę Geissbocke. BVB, zdaał się móić coś innego. I Kontakt z czołóką tabeli zachoała tak praktyce było, rtmundczycy złali zbyć tylko honoroą bramkę, LARES: Diese Materialien także Borussia sind lediglich M gladbach, która zum prze- Lesen byli zespołem bereitgestellt. lepszym, kreoali Jegliche grę którą Vervielfältigung 89. min strzelił Okazaki ist i strengstens 6. untersagt. rała serię 3 porażek zasłużoną ygraną u siebie z Herthą Berlin 3-2. W 9. min Jantschke strzałem głoą yproadził źrebięta na proadzenie, ale tuż przed przerą Schieber yrónał. Jednak podyższył na 3-1 dla Nadreńczykó. Na bramki te stołeczna ekipa złała już tylko odpoiedzieć golem Kalou z rzutu karnego 2. min liczonego czasu gry. Berlińczycy ponieśli zatem 4. porażkę 5 ostatnich kolejkach. W pierszej odsłonie lepiej prezentoali jednak nie było, bo goście przez spory się miejscoi, którzy od 13. min (Ujah) Nadzieja Dortmundzie okres czasu spraiali korzystniejsze proadzili 1-0. Po przerie jednak Drugą ygraną 9 ostatnich ligo- rażenie, gubili się jednak pod bram- ych spotkaniach odniosła minionej serii Borussia Dortmund, która roli outsidera tabeli podeszła konfrontacji z TSG Hoffenheim. Mimo że tabela podpoiadała, że faorytem tej potyczki jest ekipa z Sinsheim, to jednak fakt gry (54 procent posiadania piłki i 19-6 strzałach na bramkę) i zasłużenie zyciężyli 1-0. Stało się tak dzięki akcji zycięsta byłyby yższe. Badeńczycy z kolei przegrali 4. z 5 ostatnich meczó o punkty Bundesligi. Zdecyanie efektoniejsze zycięsto odniósł lokalny ryal BVB, FC Schalke 04, które zbiło Stuttgarcie i oddały na bramkę po 13 strzałó! Jednak goście mieli da potężne atuty: Choupa Motinga i Barnettę. Pierszy zbył 3 bramki (1., 21., 61. min) oraz jedną ypracoał Meyeroi 10. min, a drugi asystoał przy 3 z 4 goli pozostają strefie spadkoej. Remisem 1-1 zakończył się natomiast mecz ligoych przeciętniakó SC Paderborn SC Freiburg. Defensynie usposobieni tym meczu goście 18. min po strzale z rzutu karnego objęli Uff... Hamburgu Cenne zycięsto alce o ligoy byt yalczył Hamburger SV, który 14. kolejce ygrał u siebie z FSV Mainz i opuścił strefę spadkoą. Łato ką HSV, a tego grali chaotycznie defensyie. Efekt? W 32. min Cleber yproadził ekipę znad Łaby na proadzenie, a 9 min po przerie van der Vaart z karnego podyższył na 2-0. Nie był to jednak koniec emocji, bo goście z rzędu mecz bez ygranej Mainz stał się faktem. Inny zespół z północy Niemiec, Werder Bremen, został rozbity e Frankfurcie, gdzie uległ Eintrachtoi 2-5. Do przery mecz był miarę yrónany i na bramkę strzeloną przez Meiera 34. min, która dała gospodarzom proadzenie, tuż przed przerą odpoiedział Gebre Selassie, yrónując na 1-1. Jednak po zmianie stron duma Hesji ręcz zmiażdżyła gości, aplikując im 4 bramki, a tracąc tylko jedną, odnosząc dzięki temu 3. zycięsto z rzędu. Bremen poniosło zatem 2. porażkę 5 ostatnich kolejkach i na ygraną z Frankfurtem czeka już od 9 spotkań. Krzysztof Śierc 2. Bundesliga: 16. seria spotkań Ingolstadt mistrzem jesieni Wydarzeniem numer jeden minionej serii była konfrontacja głónego faoryta drugiego frontu RB Leipzig, który podejmoał lidera tabeli FC Ingolstadt. Przed meczem iame było, że ekipa z Saksonii u siebie 7 przedłużyło serię bez ligoej porażki. Dzięki temu skoczyło na trzecie Düsselrf Sandhausen 1-3 (1-1) Bochum St. Pauli 3-3 (1-2) LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche miejsce Vervielfältigung tabeli i być może zachoa ist strengstens Heidenheim untersagt. Aalen 0-1 (0-0) bieżącym sezonie jeszcze nie przegrała, ale iedzieliśmy rónież, że z tak mocnym ryalem, jakim obecnie są popularne audiki, jeszcze się tym sezonie nie mierzyła. Rzeczyistość dla Leipzig okazała się bardzo niedzięczna, goście od początku spotkania prezentoali się boiem bardzo brze grze defensynej, imponując jednocześnie grą z je po następnej kolejce. Zmierzy się niej na yjeździe ze słabiutkim TSV 1860 München, który z 7 meczó przed łasną publicznością ygrał tąd tylko 1 przy 4 porażkach, a Badeńczycy na yjazdach zyciężali 4-krotnie 8 me- zapenił sobie tytuł czach ( tym 2 porażki). Braunscheig z kolei u siebie zmierzy się z 1. FC Union mistrza jesieni. Berlin, który poza łasnym obiektem LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Pierszy bereitgestellt. raz historii klubu FC Ingolstadt yalczyło Jegliche Vervielfältigung kontry. Pierszy efekt przyszedł szybko, bo już 9. min, kiedy to po zagraniu Lackie, Gross zbył, jak się okazało, zycięskiego gola dla Ingolstadt. Od tego momentu miejscoi co prada przystąpili zdecyanego natarcia, ale pod bramką ryali byli zupełnie bezradni, zbyt neroi i niekładni. W ziązku z czym drugim meczu z skoczyli na pozycję icelidera tabeli. terenie nie zachycają odnieśli tylko 1 Śiadkami najiększych niespodzianek, by nie poiedzieć sensacji, byli Faoryta tego spotkania należy jednak zycięsto 7 meczach ( tym 3 porażki), co sugeruje, że faorytem tego minionej kolejce kibice Düsselrfie i upatryać gospodarzach, którzy z 8 rzędu nie strzelili gola meczu o ligoe punkty, ponosząc przy tym pierszą porażkę bieżącym sezonie przed łasną publicznością i stracili miejsce ścisłej czołóce tabeli. Z kolei reelacja z Ingolstadt na kolejkę przed końcem pierszej rundy bieżącego sezonu zapeniła sobie tytuł mistrza jesieni. meczó tego sezonu na łasnym stadionie ygrali 5, przy 3 remisach. Kaiserslautern z kolei na yjazdach traci połoę sojej artości, czego odzi fakt, że z 7 ycieczek popieczni Kosty Runjaica rócili tylko z 1 ygraną, 2 porażkami i 4 remisami. Leipzig na- tomiast ybiera się mającego ciąż bramkę tej potyczki zbył 39. min na tym sezonie 1.FCH i jednocześnie ambicje porotu Bundesligi Greuther Fürth, sind który lediglich z 8 potyczek zum u siebie Lesen Gdyby bereitgestellt. jednak Badeńczycy ykazali Jegliche się Vervielfältigung Krzysztof ist Śierc strengstens Torres, ykorzystując podanie Yamady. piersza yjaza ygrana Aalen! LARES: Diese Materialien untersagt. Przed nami hit A ostatniej serii spotkań pierszej części rozgryek FCI podejmie 1.FC sojego zespołu. To 3. z rzędu ligoe Dortmund Hoffenheim 1-0 (1-0) zycięsto Schalke i 4. porażka Szabó Vervielfältigung 5 ostatnich spotkaniach, przez ist strengstens co Hannover Wolfsburg 1-3 (1-1) M gladbach Hertha BSC 3-2 (1-1) Franck Ribery rozstrzygnął losy szlagieru 14. kolejki Bundesligi, którym Bayern München pokonał Bayer Leverku- LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche untersagt. sen 1-0. Cenne zycięsto alce o ligoy byt yalczył Hamburger SV, który ygrał FC Ingolstadt na kolejkę przed końcem pierszej rundy bieżącego sezonu Kaiserslautern! Będzie to hit kolejki, gdyż Kaisersi po ygranej minionej serii u siebie z Erzgebirge Aue 3-0 ygrał tąd 4-krotnie, 2 razy ulegając. Czy zatem poniosą trzecia porażkę? Nieykluczone ale... Saksończycy na obcym spotkania nie będą. Foto: Rayand/Wikipedia tytuł mistrza rundy jesiennej, a Audi-Sportpark już za kilka miesięcy może stać się areną Bundesligi! Karlsruhe przedłużyło serię W przeciieństie lidera tabeli zaiódł tychczasoy icelider Eintracht Braunscheig, który uległ Karlsruhe 0-1 i spadł na 5. lokatę. Złotą Foto: Stadiony.net odrobinę lepszą skutecznością, przegrana gości byłaby znacznie yższa, ale i tak ta jedna bramka ystarczyła, by KSC zainkasoało komplet punktó i prezentuje się chimerycznie (2 ygrane, 3 porażki, 3 remisy), a Dolnosaksończycy u siebie są bardzo skuteczni: ygrali 5 z 7 spotkań, raz tylko ulegając. Sensacje Heidenheim i Düsselrfie Heidenheim. W pierszym z tych miast niedany jeszcze icelider tabeli przegrał z broniącym się przed spadkiem Sandhausen. 1.FC Heidenheim z kolei także u siebie musiał uznać yższość też alczącego o ligoy byt Aalen, przegryając 0-1. To piersza moa przegra- Dokumentacja kolejki Stuttgart Schalke 0-4 (0-3) Köln Augsburg 1-2 (1-0) Paderborn Freiburg 1-1 (0-1) München Leverkusen 1-0 (0-0) Hamburg Mainz (1-0) Frankfurt Bremen 5-2 (1-1) 1. München Wolfsburg Augsburg Leverkusen Schalke M gladbach Frankfurt Hoffenheim Hannover Paderborn Mainz Köln Hamburg Dortmund Hertha BSC Freiburg Bremen Stuttgart Dokumentacja kolejki Kaiserslautern Aue 3-0 (3-0) Darmstadt Fürth FC Union Frankfurt 2-1 (0-0) Leipzig Ingolstadt 0-1 (0-1) Karlsruhe Braunscheig 1-0 (1-0) Nürnberg TSV 1860 M. 2-1 (2-1) Tabela 1. Ingolstadt K lautern Karlsruhe Darmstadt Braunscheig Düsselrf Heidenheim Leipzig Fürth Bochum FC Union Nürnberg Sandhausen Frankfurt Aalen TSV 1860 M St. Pauli Aue

16 Niniejszy 16 LARES: Wochenblatt.pl Diese Materialien sind lediglich zum Lesen Allerlei bereitgestellt. Różności Jegliche Vervielfältigung Wohlbefinden Pinnand Weihnachtshit: LARES: Do They Kno Niniejszy It s Von Mutterrolle begeistert: Christmas? fragen Stars ie Campino, Pe- Yvonne Catterfeld nimmt nicht jedes Film- Maßvoller Umgang LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung ist strengstens Sinnloser untersagt. ter Maffay und Jan Delay in der deutschen Version des Charity-Songs gegen Ebola. Die Fans beantorteten dies mit einem klaren Ja, kauften die Single und hievten sie damit direkt auf Platz eins der offiziellen deutschen Single-Charts. Die internationale Variante von Band Aid 30-Initiator Bob Gelf mit Dezember 2014 (1113) und Schilderungen über Restaurants (z.b. Ratiborer Musikern ie One Direction, Ellie Goulding und Ed Sheeran steht auf Platz drei. Zuvor urde die Initiative stark kritisiert. Der Song äre grottenschlecht und reine PR-Sache für reiche Stars. Mit Stern geehrt: Oscar-Preisträger Christoph Waltz ist mit einem Stern auf dem legendären Walk of Fame in Hollyood darüber nach, für elches Projekt es sich Liter Wein). Einige Experten geben geringgradige höhere Normen an. Wis- Polyphenolhaltigkeit, auch Sportlern alkoholfreies Bier, u. a. egen seiner lohnt, das Haus zu verlassen, und für elches LARES: Diese Materialien nicht, gab sind die schöne lediglich Blondine zu bedenken zum Lesen senschaftler bereitgestellt. verschiedener Universitäten Jegliche empfohlen Vervielfältigung erden; es beugt Infekten ausgezeichnet orden. Der gebürtige Wiener sagte bei der Zeremonie, er hätte sich die Ehrung nicht in seinen ildesten Träumen ausmalen können. Mein Herz klopft nicht nur ein bisschen vor Stolz, es platzt, ist alles etas anders: Ja, jedes Kind hat Prozent (im Vergleich zur Abstinenz). therapeutische Bedeutung haben, as An der Technischen Universität schon im Altertum bekannt ar. U.a. seinen eigenen Vater, ich mache das ganz München urden laut Ärztezeitung bei Griechen, Römern und Ägyptern LARES: Diese Materialien gerecht, sind gesteht lediglich die erdende zum Mama Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung erklärte er. Die Laudatio auf Waltz hielt der US-Kultregisseur uentin Tarantino, der den Schauspieler als seinen Lieblingsösterreicher und meisterhaften Mimen bezeichnete. Nochmal Nachtigall: Schlagersänger Karel Gott hat mit 75 Jahren noch einmal den tschechischen Publikumspreis Goldene Nachtigall ergattert. Es ist die 39. derartige Auszeichnung für den beliebten Tschechen. Die Fans gäben ihm Kraft, sagte Gott bei der Preisverleihung. Zu Beginn eines Konzerts gehe ich langsam auf die Bühne, aber am Ende, nach drei Stunden, tanze, springe und schebe ich, sagte er. Bei dem Festabend in der Staatsoper in Prag nahm Karel Gott die bisherige Veröffentlichungen zu Inhaltstoffen von Bier analysiert. Es sind vor allem Polyphenole im Bier, die viele der Gesundheit dienende Eigenschaften haben. Sie irken z.b. antibakteriell, antientzündlich, gegen Gefäßverengun- pas sind bekannt, über Papa Nummer Drei gen und Krebsachstum, verhindern Die hier geschilderten Bemerkungen kein Problem für ihn. legt die 42-Jährige noch den Mantel des Osteoporose. Es ird vermutet, dass über Bier, Wein und Gesundheit sollen Personen mit Ekzem von einem mode- zu Überlegungen über einen sinnvollen LARES: Diese Materialien Scheigens. sind Nur lediglich so viel sei verraten: zum Er ist, Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung besonders der Niedergang des logischen Denkens und Sprechens (Unibefinden festigen. Philosoph und Schriftsteller) und Wohl- nicht bestätigen. adur versität Lonn, untersuchte Dr. med. Manfred Gabor Auszeichnung persönlich entgegen. Werbung / Reklama WOCHENBLATT.pl WOCHENBLATT.pl Usługi Pogrzeboe zaprasza LARES: odiedzania Niniejszy strony internetoej Sproadzanie gesucht. LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung zmarłych z zagranicy Ozimek, Schodnia Noa,.machnik.ozimek.pl Informationen: LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung Tel./fax: (077) Zakład Pogrzeboy Schulen, im Stadtgebiet przeozy Flughafen Paderborn LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche Vervielfältigung zagraniczne złok z całej Europy tel Zdzieszoice: tel Krapkoice - Otmęt: tel Sprache (B2) LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Jegliche 8031.konefal.plI Vervielfältigung iso ist 9001 strengstens untersagt. WOCHENBLATT.pl Impressum / Stopka redakcyjna Die Herausgabe der Zeitung ist dank finanzieller Förderung des Ministeriums für Veraltung und Digitalisierung soie des Ausärtigen Amts mittels des Instituts für Auslandsbeziehungen möglich. Nakład/Auflage: 5850 Mokrzycka, s@ochenblatt.pl. Vertrieb, Marketing: Agnieszka Szotka, Mokrzycka, s@ochenblatt.pl. Sprzedaż, marketing: Agnieszka Szotka, Kontakt: Biuro redakcji/redaktionsbüro: tel./faks a.szotka@ochenblatt.pl. a.szotka@ochenblatt.pl. Prenumerata/Abonnement: redakcja/redaktion, Poczta Polska SA, Homepage:.ochenblatt.pl, Onlineredakteur: Juliane Preiß Strona internetoa:.ochenblatt.pl, redaktor: Juliane Preiß Ruch SA,.prenumerata.ruch.com.pl; tel zracamy. Redakcja nie odpoiada za treść ogłoszeń. Zrealizoano dzięki tacji Ministra Administracji i Cyfryzacji i (za pośrednictem Instytutu Stosunkó Kulturalnych z Zagranicą) Ministersta Spra Zagranicznych Republiki Federalnej Niemiec. Foto: tumblr.christophaltzfans.com projekt an, das ihr angeboten ird - schließlich ill sie ihren Sohn nicht so oft alleine lassen. Die Sängerin und Schauspielerin und sich in ihre neue Rolle einzufinden: Mich erfüllt das Muttersein sehr, schärmte sie im Intervie mit der Bild -Zeitung. Ihre Fans bekommen sie zar noch zu Gesicht, allerdings nicht mehr so häufig ie früher. Wenn man ein Kind hat, denkt man fünfmal mehr und betonte: Ich ürde mich im Zeifel immer für meinen Sohn entscheiden. Drei Väter: Muriel Baumeister ist hochschanger mit ihrem dritten Kind. Eigentlich nichts Besonderes. Und ch lachend im RTL-Intervie. Alle Väter sind großartig, bei keinem habe ich mich geirrt. Alle kümmern sich um die Kinder und auch um mich. Ich habe nichts falsch gemacht, betont sie. Zei der tollen Pa- ie die anderen zei Väter auch, berühmt. Gemunkelt ird, dass der Regisseur Marcus Ulbricht der Vater ihres noch ungeborenen Mädchens ist. Die zei sind ein Paar, leben aber in getrennten Wohnungen. Ob die Gerüchteküche recht hat, ill Baumeister.ochenblatt.pl 7709 Redaktionsanschrift: ul. M. Konopnickiej 6, Opole, s@ ochenblatt.pl. Chefredakteur: Till Scholtz-Knobloch, Redaktion: Anna Durecka: Schlesien, Allerlei ; Krzysztof Śierc: Sport, Wirtschaft ; Juliane Preiß (ifa-redakteurin): Aus den Regionen ; Klaudia Kandzia: Kirche und Gesellschaft. Übersetzung: Andrzej Szypulski. Korrektur: Manfred Prediger, Krzysztof Szymczyk. Verlagssekretariat: Gabriela Foto: Daniela Klemens Im Zusammenhang mit früheren Beiträgen im Wochenblatt über die Bierbrauerei in Löenberg (Ausgabe 1114), Weinanbau Broar Rynek, Ausgabe 1168) ist es sicherlich sinnvoll, auf den Alkoholmissbrauch, aber auch auf die gesundheitsfördernde Wirkung ihr Partner Oliver Wnuk urden am 19. eines mäßigen Alkoholkonsums hinzueisen. April zum ersten Mal Eltern und die Künstlerin hatte offenbar keine Schierigkeiten, LARES: Diese Materialien sind lediglich zum Lesen bereitgestellt. Kriterien des Weltgesund- Jegliche Vervielfältigung Nach heitsorganisation (WHO) besteht ein riskanter Alkoholkonsum enn Frauen täglich mehr als 20 Gramm Alkohol trinken (0,4 Liter Bier oder 0,2 Liter Wein) oder Männer mehr als 30 Gramm Alkohol (0,5 Liter Bier oder 0,3 haben ihre Untersuchungen im British Medical Journal veröffentlicht, 84 Langzeitbeobachtungsstudien an Männern und Frauen zusammengefasst: Mäßiger Alkoholkonsum senkt das Risiko für Herz-Kreislauf-Sterblichkeit um 25 raten Bierkonsum profitieren können, auch die Hautalterung soll verzögert erden. Allerdings ird bei Menschen mit erhöhtem Alkoholkonsum insbesondere enn sie zugleich rauchen der Gehirnalterungsprozess beschleunigt, Adres redakcji: ul. M. Konopnickiej 6, Opole, s@ochenblatt.pl. Redaktor naczelny: Till Scholtz-Knobloch. Redakcja: Anna Durecka Śląsk, Różności ; Krzysztof Śierc Sport, Gospodarka ; Juliane Preiß (dziennikarka z ramienia IfA) Z regionó ; Klaudia Kandzia Kościół i społeczeństo. Tłumaczenia: Andrzej Szypulski. Korekta: Manfred Prediger, Krzysztof Szymczyk. Sekretariat ydanicta: Gabriela Personen). Schäden u.a. an Herz und Leber sind ja bekannt. Ähnlich ie Polyphenole im Bier irken Wein-Polyphenole. Laut Untersuchungen der TU München kann vor, ist vitaminreich und durststillend. Erähnensert ist auch, dass verschiedene Biersorten ähnlich ie Wein zu entsprechenden Speisen gut passen (siehe Wochenblatt 1060) und auch bei Magen-Darmkrankheiten eine hatten diese Getränke nicht nur im gesellschaftlichen Leben, sondern auch in der Medizin, eine große Bedeutung. Und in der Bibel ist an über 600 Stellen die Rede über Wein. Wein erfreut des Menschen Herz (Psalm 104, 15). Umgang mit Alkohol anregen: Wie bei der Freiheit ist beim Wein das rechte Maß gesund (Seneca, 4. v. Chr. bis 65 n. Chr., römischer Philosoph); Auch im Genuss soll stets die Weisheit führen (Voltaire, , französischer Załatianie formalności Opieka nad grobami Machnik N. Gogolin: tel Wydaca/Herausgeber: Zespół Producencki Pro Futura Sp. z o.o., ul. M. Konopnickiej 6, Opole. Nr indeksu Skład komputeroy/satz: LARES Mateus Joschko Druk/Druck: Polskapresse Sp. z o.o., Oddział Prasa Wrocłaska uelle:.udaytour.com Tausch Man könnte meinen, dass in der Weihnachtszeit Menschen bereitilliger sind Gutes zu tun. Und dass diese Zeit des Jahres vor allem für Weihnachtsmänner besonders angenehm sein muss. Überall sieht man ihnen mit Hoffnung entgegen, schließlich bringen sie Geschenke und gute Stimmung. Doch dem Berufseihnachtsmann Peter Georgi, der 13 Jahre lang Kinderherzen in dem Berliner Kaufhaus KaDeWe höher schlagen ließ, ist das Ho-Ho- Ho-Lachen vergangen. Vor dem 6. Dezember urde er nämlich von der Geschäftsleitung gefeuert. Und das egen einer ualität, die eigentlich jeder Weihnachtsmann voreisen sollte. Mit über 70 Jahren hat auch ein Weihnachtsmann verdient in Ruhestand zu gehen. Bei täglich über Besuchern braucht er eine entsprechende Kondition, begründete Marketing-Chefin Petra Fladenhofer die Entscheidung. Georgi ar also mit seinen 70 Jahren zu alt um als Nikolaus zu arbeiten. Der neue heißt Fritz, ist mit 64 Jahren auch nicht der Jüngste und Sauna-Meister von Beruf. Badelatschen gegen dicken Mantel zu tauschen sei aber Werbung / Reklama Anna Durecka Facharzt/ärztin (Allgemeinmedizin) für Praxisräume gesucht und Facharzt/ärztin (Allgemeinmedizin) für bestehende Praxis Büren, Kreis Paderborn, Deutschland Jahreseinkommen: Euro und mehr sind möglich iedenstritt@eb.de, bueren.de: alle eiterführenden Wir helfen beim Umzug und bei bürokratischen Problemen. Voraussetzung für die Zulassung sind Kenntnisse der deutschen Konto bankoe: Bank Zachodni WBK SA II O/Opole, Bankverbindung: Bank Zachodni WBK SA II O/Opole, IBAN: PL SWIFT Code WBKPPLPP. Unverlangt eingesandte Manuskripte erden nicht zurückgesandt. Die Redaktion behält sich vor, Zuschriften und Leserbriefe sinngemäß zu kürzen. Die Redaktion haftet nicht für den Inhalt der Anzeigen. / Zastrzegamy sobie prao skracania nadesłanych tekstó; ó nie zamóionych nie 8068