34 WIELKIE RODY. czerwca 2015 r. Bill Gates

Transkrypt

1 34 WIELKIE RODY HISTORIA czerwca 2015 r. Bill Gates Bill Gates urodził się w Seattle jako syn bardzo bogatego prawnika Williama H. Gatesa oraz Mary Maxwell Gates członka zarządu First Interstate Bank, rady zarządzającej University of Washington i charytatywnej organizacji o nazwie United Way of America, której ojciec, jak by tego było mało, był prezesem oddziału National City Bank w Seattle

2 WIELKIE RODY 35 HISTORIA Bill Gates z najstarszą córką Jennifer Jennifer Gates O ile nie chce się powtarzać tego, co już o nim napisano w tysiącach artykułów, nie jest łatwo pisać o Billu Gatesie. Spróbujmy jednak spojrzeć na niego, na jego rodzinę, jego fortunę i jego życie w taki sposób, byśmy się mogli o nim dowiedzieć czegoś, co zwykle schodzi na dalszy plan a więc w jego wypadku na jego stosunek do pieniędzy, które uczyniły z niego tym, kim ostatecznie jest. Wprawdzie z tego co wiemy sam Bill Gates nigdy bezpośrednio i jednoznacznie tego nie powiedział, niemniej, jak wiele na to wskazuje, cała prezentowana przez niego filozofia biznesu wręcz wyrasta z tego, co głosił w swoich tekstach, jest też świadectwem całego jego życia, podobnie jak omawianego już wcześniej Andrew Carnegie. Oczywiście gdyby Andrew Carnegie żył dziś, wykazywałby swoją słynną determinację oraz przedsiębiorczy talent, a warunki dla prowadzonej przez niego biznesowej działalności były równie sprzyjające jak w latach, w których przyszło mu żyć, jego majątek przekraczałby 300 miliardów dolarów, a więc nawet ktoś taki jak Bill Gates nie byłby w stanie z nim konkurować. Faktem jest jednak to, że zarówno Carnegie, jak i Gates zdają się prezentować pewne bardzo szczególne spojrzenie na to, czym jest bycie najbogatszym człowiekiem na Ziemi i czego od nich owa sytuacja wymaga. Urodzony filantrop? Dziś spójrzmy na Billa Gatesa najbogatszego człowieka na Ziemi. Jakiś czas temu, Sukces Billa Gatesa to sukces określany niekiedy jako wartość niematerialna i prawna, a więc sukces związany wyłącznie z myślą, której kształtu i ciężaru nie jesteśmy w stanie poczuć, a który w przypadku całych Stanów Zjednoczonych sięga sumy 600 miliardów dolarów ktoś bardzo oryginalnie, i trzeba przyznać, że bardzo dowcipnie, wyliczył, że gdyby wspomniane Gates nie było nazwiskiem przedsiębiorcy, lecz nazwą kraju, zostałoby pod względem zamożności sklasyfikowane na 63. miejscu na świecie. Ale gdyby Gates zdecydował, że stanie się człowiekiem tak rozrzutnym, że każdego dnia będzie wydawał milion dolarów, nie dość, że nie starczyłoby mu na to życia, w dodatku jeszcze nie starczyłoby mu tego życia nawet, gdyby udało mu się za te pieniądze kupić jakiś cudowny eliksir, W roku 1946 Georg Schaeffler senior, razem z bratem Wilhelmem, w miejscowości Herzogenaurach założyli firmę pod nazwą INA. Prawdziwym przełomem okazał się dla nich rok 1949, kiedy Georg Schaeffler wynalazł łożysko igiełkowe który by mu umożliwił przeżycie kolejnych 200 lat. I to wszystko jest oczywiście bardzo interesujące, jednak dla nas powinno być znacznie ciekawsze to, że z pieniędzy, które Bill Gates dotychczas zarobił, już niemal 30 miliardów dolarów zostało przeznaczone na takie czy inne cele dobroczynne, a jego troje dzieci: Jennifer, Rory i Phoebe wiedzą, że jeśli pragną osiągnąć sukces finansowy na miarę swojego ojca, będą musiały się o to postarać osobiście, bo ich rodzice zaplanowali, że wszystko, co mają rozdysponować, rozdysponują poza rodziną, a dzieciom pozostawią równe 10 milionów. I ani centa więcej. Wspomniany wcześniej Andrew Carnegie miałby pewne bardzo szczególne wyjaśnienie. Otóż po pierwsze jego zdaniem jedynym sensem zarabiania pieniędzy jest dzielenie się tym, co wyrasta ponad zwykłe potrzeby z innymi i że wśród owych innych nie powinno być własnych dzieci, a to z tego prostego względu, że jest naprawdę mała szansa,

3 36 WIELKIE RODY HISTORIA czerwca 2015 r. Bill Gates z ojcem Williamem William H. Gates Mary Maxwell Gates W wieku 13 lat rozpoczął naukę w ekskluzywnym prywatnym gimnazjum Lakeside w Seattle. Po pewnym czasie Bill z paroma kolegami zaczęli poszukiwać czasowego dostępu do innych systemów, m.in. na minikomputerach DEC PDP. Jednym z takich urządzeń był należący do Computer Center Corporation (CCC) PDP-10 Terminal ASR-33 Paul Allen że one wykażą talent równy talentowi ojca, ale też, że będą w stanie ów majątek wykorzystać z pożytkiem. Co sobie myślał Gates, decydując tak jak zdecydował, akurat nie wiemy, natomiast jego pomysł, by swoim dzieciom zostawić drobny ułamek swojego majątku, a resztę rozdzielić z przeznaczeniem na najróżniejsze cele dobroczynne, robi wrażenie. Wartość niematerialna i prawna Uczciwie rzecz biorąc, biznesowe osiągnięcia Billa Gatesa nie nastrajają do niego szczególnie życzliwie. Przede wszystkim i to jest chyba wiedza najbardziej powszechna jego Windows wśród użytkowników sprzętu komputerowego ma opinię jak najgorszą. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że gdyby McIntosh z wyeksponowanym obgryzionym jabłkiem Steve a Jobsa nie był tak okropnie drogi, niewielu skorzystałby z oferty Billa Gatesa. A to z tego prostego względu, że ów Windows, zdaniem wielu specjalistów, jest zwyczajnie niedoskonały. I to jest kwestia zasadnicza. Druga rzecz warta uwagi jest taka, że choćby nie wiadomo jakie hymny pochwalne mielibyśmy wznosić na rzecz Billa Gatesa, to on w żaden sposób nie tworzy konkurencji dla takich mistrzów biznesu jak Franklin Clarence Mars, Michele Ferrero, Amancio Ortega czy nawet Truett Cathy, których produkt można przynajmniej wziąć do ręki i można mieć przyjemność z obcowania z geniuszem. Sukces Billa Gatesa to sukces określany niekiedy jako wartość niematerialna i prawna, a więc sukces związany wyłącznie z myślą, której kształtu i ciężaru nie jesteśmy w stanie poczuć, a który w przypadku całych Stanów Zjednoczonych sięga sumy 600 miliardów dolarów. Chodzi o to, że kiedy Bill Gates idzie sobie ulicą i widzi banknot dziesięciodolarowy, wie, że jeśli się po niego schyli, w tym samym czasie straci znacznie więcej. Kiedy S. Truett Cathy sprzedaje nam kanapkę z kurczakiem, wiemy, że obcujemy z czymś absolutnie realnym. Kiedy natomiast patrzymy na Billa Gatesa i jego miliardy, nie mamy nic więcej, Komputer DEC PDP-10

4 WIELKIE RODY 37 HISTORIA jak tylko nasz komputer osobisty i świadomość, że kiedy odpowiednie służby zechcą nas sprawdzić pod względem tego, czy nasze oprogramowanie jest oryginalne czy nie, możemy mieć kłopoty. Wie to także Bill Gates. Pierwsze kontakty ze wirtualnym światem Jest jednak coś jeszcze. Żeby się temu przyjrzeć, trzeba się cofnąć do dawnych czasów, kiedy Bill Gates urodził się w Seattle jako syn bardzo bogatego prawnika Williama H. Gatesa oraz Mary Maxwell Gates członka zarządu First Interstate Bank, rady zarządzającej University of Washington i charytatywnej organizacji o nazwie United Way of America, której ojciec, jak by tego było mało, był prezesem oddziału National City Bank w Seattle. Ta wiadomość nie do końca jest pewna, niemniej jednak niektóre źródła twierdzą, że mama Billa Gatesa założyła dla syna fundusz inwestycyjny w wysokości miliona dolarów, a więc kiedy ten wchodził w życie, reprezentował sobą wszystko to, co zdaniem Carnegie, praktycznie wykluczało przyszły sukces. Bill od początku był wyróżniającym się dzieckiem, zwłaszcza w matematyce i naukach ścisłych. W wieku 13 lat rozpoczął naukę w ekskluzywnym prywatnym gimnazjum Lakeside w Seattle. Kiedy był w ósmej klasie, matki uczniów za pieniądze uzyskane ze zorganizowanej przez siebie wyprzedaży staroci kupiły terminal ASR-33 i zarezerwowały czas dostępu do komputera należącego do General Electric. Po pewnym czasie Bill z paroma kolegami zaczęli poszukiwać czasowego dostępu do innych systemów, m.in. na minikomputerach DEC PDP. Jednym z takich urządzeń był należący do Computer Center Corporation (CCC) PDP-10. Niestety, kiedy dzieci zostały przyłapane na tym, by uzyskać bezpłatny czas komputerowy i przeznaczyć go na wykorzystywanie błędów w systemie operacyjnym szkoły, dostęp do niego zablokowano. 14-letni Gates podjął pracę w siedzibie CCC, gdzie sprawdzał kody źródłowe różnych programów także napisanych w językach innych niż BASIC, takich jak Fortran, LISP i język maszynowy. Współpraca z CCC trwała do roku 1970, kiedy firma uległa likwidacji Prezes firmy MITS Ed Roberts z komputerem Altair 8800 Computer Center Corporation Jeszcze w trakcie obowiązywania zakazu część uczniów gimnazjum, a więc obok Gatesa: Paul Allen, Rick Weiland i Kent Evans zaproponowali CCC, że w zamian za bezpłatny dostęp do komputera będą wyszukiwać błędy w oprogramowaniu. Jednak korzystać z systemu przy pomocy odległego terminala, 14-letni Gates podjął pracę w siedzibie CCC, gdzie sprawdzał kody źródłowe różnych programów także na

5 38 WIELKIE RODY HISTORIA czerwca 2015 r. Steve Ballmer od roku 2000, dyrektor generalny Microsoftu IBM PC z 1981 r. pisanych w językach innych niż BASIC, takich jak Fortran, LISP i język maszynowy. Współpraca z CCC trwała do roku 1970, kiedy firma uległa likwidacji. Microsoft narodził się w 1976 r. Rok później firma o nazwie Information Sciences Inc. zatrudniła uczniów Lakeside do napisania w języku COBOL programu służącego do zarządzania listą płac. Oprócz zapewne najbardziej dla nich cennego czasu komputerowego młodzież otrzymała wówczas swoje pierwsze honorarium autorskie. Wciąż mając zaledwie 14 lat, Gates wraz z Allenem rozpoczął realizację nowego projektu o nazwie Traf-O-Data. Jego celem miało być stworzenie urządzenia do pomiaru ruchu ulicznego na bazie procesora Paul Allen i Bill Gates założyciele Microsoftu Intel Kiedy realizacja dobiegła końca, Gates mógł się poszczycić, że zarobił na tym przedsięwzięciu całe dolarów. Jesienią 1973 r. Bill Gates zapisał się na studia na Harvardzie, z nadzieją, że w ten sposób uzyska licencjat niezbędny do ubiegania się o przyjęcie na wydział prawa, lecz wkrótce z tych planów zrezygnował. Trzeba przyznać, że to właśnie podczas pobytu na Harvardzie poznał swego przyszłego wspólnika Steve a Ballmera, którego wiele lat później, w roku 2000, miał uczynić dyrektorem generalnym Microsoftu. Po lekturze egzemplarza czasopisma Popular Electronics ze stycznia 1975 r., w którym znalazł opis komputera Altair 8800, Gates skontaktował się z firmą MITS twórcą tego mikrokomputera i poinformował, że wraz z grupą znajomych pracuje nad tłumaczem języka BASIC na tę platformę. W rzeczywistości Gates i Allen ani nie posiadali mikrokomputera Altair, ani tym bardziej nie programowali na nim. Ich jedynym celem było zorientowanie się, na ile firma MITS jest gotowa zainteresować się tym tematem. Tymczasem prezes firmy, Ed Roberts, zaprosił ich na próbną prezentację. W tej sytuacji w ciągu zaledwie kilku tygodni koledzy stworzyli najpierw emulator Altaira, który uruchomili na minikomputerze, a potem napisali tłumacza BASIC-a. Pokaz w siedzibie MITS w Albuquerque odniósł wielki sukces, co doprowadziło do podpisania przez programistów kontraktu z firmą na rozprowadzanie tłumacza wraz z mikrokomputerem pod nazwą Altair BASIC. Paul Allen został zatrudniony przez MITS, a Gates, aby nadal współpracować z Allenem, wziął urlop z Harvardu i podjął pracę w firmie. W listopadzie powołali do życia własny biznes, który nazwali Micro-Soft, a który 26 listopada 1976 r. w Urzędzie Patentowym i Znaków Towarowych USA został zarejestrowany pod znaną do dziś nazwą Microsoft. Przez IBM do miliardów W pierwszych latach istnienia Microsoftu wszyscy pracownicy mieli znaczny wpływ na działalność firmy. Gates zajmował się biznesową stroną działalności, ale także nadal poświęcał się pisaniu programów. Przez pierwsze pięć lat osobiście sprawdzał każdą Paul Allen został zatrudniony przez MITS, a Gates, aby nadal współpracować z Allenem, wziął urlop z Harvardu i podjął pracę w firmie. W listopadzie powołali do życia własny biznes, który nazwali Micro-Soft, a który 26 listopada 1976 r. w Urzędzie Patentowym i Znaków Towarowych USA został zarejestrowany pod znaną do dziś nazwą Microsoft

6 WIELKIE RODY 39 HISTORIA Bill Gates z żoną Melindą linijkę kodu stworzoną przez firmę i często, jeśli tylko uważał to za stosowne,. dokonywał w nim zmian. W 1980 r. doszło do zdarzenia, które zmieniło wszystko, a życie i kariera Billa Gatesa przyjęły nowy kierunek. Do Microsoftu, z propozycją napisania tłumacza BASIC-a dla planowanego komputera osobistego IBM PC, zwrócili się przedstawiciele IBM. Na początku, kiedy Gates usłyszał, że IBM poszukuje także systemu operacyjnego, skierował ludzi z IMB do firmy Digital Research (DRI), twórców bardzo wówczas popularnego systemu operacyjnego CP/M. Ponieważ jednak negocjacje między IBM i Digital Research nie doprowadziły do porozumienia licencyjnego, przedstawiciel IBM Jack Sams zlecił Gatesowi stworzenie odpowiedniego systemu operacyjnego, a Gates w swojej pracy postanowił wykorzystać 86-DOS, podobny do CP/M system operacyjny, stworzony przez Tima Patersona z firmy Seattle Computer Products i przeznaczony do sprzętu komputerowego podobnego do PC. Microsoft za dolarów wykupił prawa do 86-DOS-a i przystosował go do użycia na komputerach osobistych, gotowy produkt natomiast, nazwany MS-DOS, firma dostarczyła do IBM, z tym zastrzeżeniem, że choć umowa licencyjna zawarta przez przedsiębiorstwa dawała IBM prawo do sprzedaży i rozwijania systemu pod nazwą PC-DOS, to jednocześnie Gates wymusił na IBM, by ten przekazał Microsoftowi prawa do samego systemu, co w efekcie doprowadziło do sytuacji, że Microsoft stał się jednym z głównych graczy w tym sektorze rynku, a dziś jego założyciel jest najbogatszym człowiekiem na świecie. Wiara przenosi góry? Oto więc przed nami Bill Gates. Człowiek, który z jednej strony stworzył komputer osobisty, który wśród osób bardziej wymagających budzi wyłącznie pogardę, a z drugiej, jeśli go poprosić, by swój produkt produkt, który nie zapominajmy, codziennie powiększa jego rodzinny majątek o grube miliony pokazał, nie jest w stanie przedstawić nawet jednej śrubki, a jednocześnie ktoś, kto, jak wszystko na to wskazuje, gotów jest niemal wszystko co ma rozdać bardziej potrzebującym. Jak to się dzieje, że na owym rynku miliarderów, obok ludzi takich jak niesławna rodzina Waltonów, która, mimo że we wszelkich oficjalnych biografiach szczyci się swoją filantropią, wedle wszelkich danych na cele charytatywne bezinteresownie nie przeznaczyła nigdy ani centa, znaleźli się Bill Gates i jego żona Melinda, którzy dotychczas rozdali takie sumy, że gdyby one trafiły do jednego człowieka, w pierwszej trzydziestce Forbesa pojawiłby się kolejny miliarder? Mam przede wszystkim podejrzenie, wyrażone tu już nieśmiało nieco wcześniej, że są oni ludźmi na tyle inteligentnymi, że wiedzą, iż pieniądze z pewnego punktu widzenia są niczym. Jest jednak jeszcze coś, co wiem, że jest skażone dość dużym ryzykiem, ale gotów Z pieniędzy, które Bill Gates dotychczas zarobił, już niemal 30 miliardów dolarów zostało przeznaczone na cele dobroczynne, a jego troje dzieci: Jennifer, Rory i Phoebe wiedzą, że jeśli pragną osiągnąć sukces finansowy na miarę swojego ojca, będą musiały się o to postarać osobiście, bo ich rodzice zaplanowali, że wszystko, co mają rozdysponować, rozdysponują poza rodziną jestem je podjąć. Otóż podczas gdy sam Bill Gates został wychowany jako członek jednej z dziesiątek tysięcy protestanckich denominacji, kiedy związał się z Melindą, przyjął wiarę rzymsko-katolicką i z tego, co obserwuję, z każdym rokiem coraz bardziej przyjmuje perspektywę człowieka religijnego, i to religijnego w wymiarze absolutnie podstawowym. W zeszłorocznym wywiadzie dla magazynu The Rolling Stone oświadczył: Chociaż nie za bardzo widzę, w jaki sposób religia może zmienić człowieka i jego zachowania, religijna moralność jest czymś niezwykle istotnym. Wychowaliśmy nasze dzieci jako osoby religijne. Każde z nich bierze udział we mszy w tym samym katolickim kościele, do którego uczęszcza Melinda, i w czym oczywiście i ja staram się uczestniczyć. Myślę, że miałem wielkie szczęście. Bill Gates udziela się charytatywnie Bill Gates z żoną Melindą, ojcem Williamem i jego drugą żoną Mimi

7 40 RYNEK MODY Technologia w służbie mody Dress code to określenie obrazuje reguły dotyczące służbowego stroju, obowiązujące w wielu firmach. Czy formalny ubiór może być wygodny, a jednocześnie wyglądać profesjonalnie i elegancko? Czy może być sprzymierzeńcem noszącej go osoby i wspierać ją w podejmowaniu codziennych wyzwań?katarzyna Piasecki z ENNBOW udowadnia, że to możliwe. Banki, instytucje finansowe i korporacje szczegółowo określają sposób, w jaki pracownicy są zobowiązani ubierać się do pracy. Zasady dotyczące stroju służbowego bywają zebrane w formie oficjalnych wytycznych. W wielu zawodach, np. prawniczych, kodeks ten jest niepisany. Ich przedstawiciele doskonale jednak wiedzą, co należy, a czego absolutnie nie wypada mieć na sobie podczas wykonywania obowiązków służbowych. Dress code może być postrzegany jako nieprzyjemna konieczność. Wiele osób widzi jednak w takim sposobie ubierania się szereg zalet. Uważają go nawet za swego rodzaju nobilitację. Niezależnie od nastawienia, każdemu zależy, by w pracy wyglądać profesjonalnie, a zarazem czuć się wygodnie. Czy możliwe jest, aby strój biznesowy posiadał obie te cechy jednocześnie? Być może Państwa zaskoczę, ale odpowiedź na to pytanie brzmi: tak. Nawet jeśli w pierwszej chwili trudno to sobie wyobrazić. Moda biznesowa kojarzy się z tradycyjnym podejściem do tematu. Wełna, jedwab, kaszmir to tkaniny eleganckie i utożsamiane ze strojem na oficjalne okazje. Ubrania z nich uszyte mogą mieć jednak pewne ograniczenia. Tańsze tkaniny często z kolei nie wyglądają wystarczająco elegancko i szybko się zużywają. Do tego dochodzą inne problemy. Inne, czyli jakie? Każda kobieta, której praca wymaga formalnego stroju, wie, jak trudno połączyć elegancję, wygodę, jakość i odpowiednią cenę. Mężczyźni mają garnitury, które są dobre na każdą oficjalną okazję. Kobiety często z braku optymalnego rozwiązania idą na kompromis. W efekcie albo wyglądają niewystarczająco profesjonalnie, albo na sztywnym ubiorze cierpi ich komfort i dobre samopoczucie. W ENNBOW szukaliśmy rozwiązania, które pozwoliłoby te kwestie wyeliminować. I tu z pomocą przyszła technologia? Dokładnie. Naszą uwagę zwróciły profesjonalne stroje sportowe. Ich użytkownicy wykonują przecież ogromny wysiłek fizyczny, ale ubranie im w tym nie przeszkadza. Wręcz przeciwnie. Czy słyszeli Państwo o tkaninach inteligentnych, termoaktywnych? Można powiedzieć, że są to materiały, które rozumieją jak działa ludzki organizm w sytuacji wzmożonego wysiłku, czyli np. podczas uprawiania sportu. Wspierają go. Nie duszą. Oddychają i skutecznie odprowadzają wilgoć od ciała. Każda kobieta, której praca wymaga formalnego stroju, wie, jak trudno połączyć elegancję, wygodę, jakość i odpowiednią cenę. Mężczyźni mają garnitury, które są dobre na każdą oficjalną okazję. Kobiety często z braku optymalnego rozwiązania idą na kompromis. W efekcie albo wyglądają niewystarczająco profesjonalnie, albo na sztywnym ubiorze cierpi ich komfort i dobre samopoczucie. W ENNBOW szukaliśmy rozwiązania, które pozwoliłoby te kwestie wyeliminować Katarzyna Piasecki właścicielka marki ENNBOW, która oferuje nowoczesną garderobę biznesową dla aktywnych, pracujących kobiet Ale czy to ma zastosowanie do ludzi biznesu? Niektóre projekty biznesowe to prawdziwe maratony, proszę mi wierzyć. To praca na wysokich obrotach przez długi czas. Godziny spędzane w klimatyzowanych pomieszczeniach, konieczność szybkiego przemieszczania się z zebrania na posiedzenia rady nadzorczej, uczestniczenia w wyjazdach służbowych i bywania na mniej oficjalnych spotkaniach służbowych późno wieczorem. To często cały dzień na nogach. Czując się komfortowo i odpowiednio ubraną, łatwiej jest podejmować te wyzwania.

8 RYNEK MODY 41 biznesowej Banki, instytucje finansowe i korporacje szczegółowo określają sposób, w jaki pracownicy są zobowiązani ubierać się do pracy. Zasady dotyczące stroju służbowego bywają zebrane w formie oficjalnych wytycznych. W wielu zawodach, np. prawniczych, kodeks ten jest niepisany. Ich przedstawiciele doskonale jednak wiedzą, co należy, a czego absolutnie nie wypada mieć na sobie podczas wykonywania obowiązków służbowych Jakie zatem rozwiązanie znaleźliście w ENNBOW? Połączenie technologii i mody biznesowej w ubraniach dla aktywnych kobiet, które potrzebują wygodnego, funkcjonalnego, a zarazem profesjonalnego stroju do pracy. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnych materiałów niewygodne kompromisy po prostu nie są już konieczne. Proszę opowiedzieć o tych materiałach. Ich podstawą są nowoczesne mikrowłókna. Pozwalają one wyeliminować problemy charakterystyczne dla tradycyjnych materiałów. Nie można uniknąć pocenia. To naturalny proces. Jednak w ubraniu, które nie zapewnia cyrkulacji powietrza i odprowadzania wilgoci, pot pozostaje między skórą a materiałem. Jest następnie rozkładany przez bakterie, co powoduje powstawanie nieprzyjemnego zapachu. Inteligentne materiały zapewniają prawidłową wentylację i optymalną regulację temperatury ciała. One po prostu oddychają. Zachowaniu świeżości przez cały dzień sprzyja dodatkowo unikalna technologia antybakteryjna, trwała i odporna na pranie. Wykorzystujemy ją w produktach ENNBOW. A co z wygodą rzeczy uszytych z tych materiałów? Specjalna bi-stretchowa struktura materiału sprawia, że ubrania są ultrawygodne. Zapewniają swobodę ruchów i dopasowują się do kształtu ciała. Jednocześnie tkaniny są trwałe i mocne, zachowują fason. W naszych ubraniach można wręcz iść poćwiczyć na siłowni. Czy formalna garderoba, uszyta z materiałów, o których Pani mówi, może się dobrze prezentować? Jak najbardziej. Ubrania uszyte z nowoczesnych tkanin nie gniotą się. Zawsze więc wyglądają świetnie, nawet zaraz po wyjęciu z torby podróżnej. Co więcej, wiele z nich, np. nasze biznesowe topy, można prać w pralce. Po upraniu i wyschnięciu nadają się od razu do włożenia. Jeśli chodzi o wygląd ubrań, idziemy jeszcze o krok dalej. Proponujemy alternatywę dla klasycznych biznesowych kolorów. Obok czerni, bieli i szarości oferujemy np. garderobę w odcieniach czerwieni i fioletu. Mamy też wygodną odmianę klasycznej formalnej bluzki wspomniane biznesowe topy, które łączą elegancję, wygodę, ale też niebanalne wzornictwo. Na koniec pytanie, które właściwie powinno paść na początku skąd pomysł na taką działalność? Dlaczego postanowiła Pani tworzyć ubrania dla kobiet aktywnych? Problemy, o których wspomniałam, znam z własnego doświadczenia. Jestem ekonomistką. Wiele lat pracowałam jako doradca w bankowości inwestycyjnej, we Frankfurcie nad Menem. Doradzałam przy transakcjach kapitałowych, fuzjach i akwizycjach przedsiębiorstw. Doskonale znam więc ograniczenia związane z formalnym ubiorem i problemy, z jakimi mierzą się współczesne aktywne kobiety. Ich praca wymaga skupienia, dyspozycyjności oraz mobilności. Niewygodne i niefunkcjonalne ubranie jest ostatnią rzeczą, którą pracująca intensywnie kobieta chce sobie zaprzątać głowę. Moja praca w bankowości inwestycyjnej polegała na ciągłej analizie rynków, branż i przedsiębiorstw. Zawsze interesowały mnie bardziej strategia i kreacja, aniżeli czysty wątek finansowy. Można powiedzieć, że odeszłam z korporacji, by założyć własny start-up. Widząc lukę na rynku, zdecydowałam się zaryzykować i założyć własną firmę. Postanowiłam stworzyć ubrania, które będą wspierać kobiety w ich codziennej aktywności, nie zaś im przeszkadzać. Fot. ennbow.com

9

10 RYNEK SZTUKI EKONOMIA KULTURY Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) Kolaps przy lampie, archiwum Domu Aukcyjnego Polswiss Art

11 56 EKONOMIA KULTURY Fotografia po raz pierwszy... Dziś fotografia na stałe gości już na wielu aukcjach w domach aukcyjnych. Stałym projektem są organizowane od kliku lat aukcje Fotografia Kolekcjonerska, oferujące przekrojowo zarówno prace pionierów polskiej fotografii jak Jan Bułhak czy Edwarda Hartwiga, jak i młodych twórców nagradzanych na konkursach fotografii prasowej i artystycznej jak Kacper Kowalski czy Filip Ćwik. Jednak jeszcze parę lat temu takie aukcje należały do rzadkości. Dziś możemy mówić o coraz większym zainteresowaniu kolekcjonerów polską fotografią. Marzena Karpińska Jedną z ostatnich aukcji była zorganizowana w grudniu 2014 roku aukcja Domu Aukcyjnego Polswiss Art. Można było na niej zakupić zmysłowe zdjęcia Marilyn Monroe, Paryż lat 30. w obiektywie Roberta Doisneau i jedno z najsławniejszych zdjęć historii fotografii Gorset Mainbochera Horsta. Wśród propozycji cykl barwnych zdjęć Marilyn Monroe, który przyniósł Bertowi Sternowi światową sławę. Sesja znana jako The Last Sitting to zbiór 2500 zdjęć wykonanych dla magazynu Vogue w 1962 r., w czasie trzydniowej sesji w Hotelu Bel-Air w Los Angeles. Zdjęcia stały się słynne nie tylko z uwagi na mistrzowskie oddanie urody gwiazdy, lecz także dlatego, że Stern sportretował Monroe, jak się okazało, tylko kilka tygodni przed jej przedwczesną śmiercią. Album Sterna The Last Sitting, został opublikowany w 1982 roku, a jego wznowienie miało miejsce w roku Stern cieszył się opinią jednego z najlepszych amerykańskich fotografów komercyjnych lat 60. i 70. XX wieku. Perłą aukcji było jedno z najsłynniejszych zdjęć, uznawane jednocześnie za jedną z najważniejszych fotografii świata Gorset Mainbochera Horst P. Horsta, wykonany w przededniu wybuchu II wojny światowej, w sierpniu 1939 roku w paryskim studiu fotografa. Zdjęcie jest reprezentatywnym przykładem jego zainteresowań z obszaru kultury i sztuki, wśród których wymieniał surrealizm i sztukę starożytnej Grecji, a także dowodem prawdziwego mistrzostwa w posługiwaniu się światłem na planie fotograficznym oraz aranżowania nieoczywistej, wyszukanej kompozycji zdjęcia, z użyciem minimalnej ilości elementów. Na aukcji nie brakowało też prac znanych polskich artystów reprezentowanych, np. przez: nowojorskie widoki Tomka Sikory, zdjęcie z sesji paryskiego Elle Tadeusza Rolke, portrety Lidii Popiel czy zdjęcia z sesji mody dla japońskiego projektanta Matsudy wykonane w 1990 roku przez Wojciecha Prażmowskiego. Podstawy pod polski rynek fotografii kolekcjonerskiej położyła pierwsza tego typu, profesjonalna aukcja zorganizowana przez warszawski dom aukcyjny Polswiss Art w 2003 r. To pionierskie wydarzenie było szeroko komentowane. Na aukcji można było kupić ikoniczną pracę Chrisa Niedenthala wykonaną przed kinem Moskwa w czasie premiery Czasu Apokalipsy, prace Tomasza Gudzowatego, Ryszarda Horowitza czy Evy Rubinstein. Rekordem aukcji okazała się praca Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego) Kolaps przy lampie, licytowana od 80 tys. zł aż do 135 tys. zł. Jest to najdroższa fotografia sprzedana do tej pory na aukcji w Polsce, jej rekord jest niepobity od 12 lat. Autorka jest dyrektorem sprzedaży w Domu Aukcyjnym Polswiss Art Horst P. Horst Mainbocher Corset, archiwum Domu Aukcyjnego Polswiss Art Perłą aukcji było jedno z najsłynniejszych zdjęć, uznawane jednocześnie za jedną z najważniejszych fotografii i świata Gorset Mainbochera Horst P. Horsta, wykonany w przede dniu wybuchu II wojny światowej, w sierpniu 1939 roku w paryskim studiu fotografa. Zdjęcie jest dowodem prawdziwego mistrzostwa w posługiwaniu się światłem na planie fotograficznym oraz aranżowania nieoczywistej, wyszukanej kompozycji zdjęcia, z użyciem minimalnej ilości elementów

12 EKONOMIA KULTURY 57 FOTOBIZNES XXI WIEKU Fotografia jest niezwykłą sztuką z jednej strony gromadzi stosunkowo niewielką grupę profesjonalistów, którzy potrafią nią operować jak malarze farbami, tworząc wyjątkowe obrazy lub uwieczniając przemijające chwile, z drugiej strony fascynują się nią miliony ludzi na całym świecie, którzy po prostu lubią robić i oglądać zdjęcia. Mateusz Chłodnicki To, że w branży fotografii są duże pieniądze wiadomo nie od dziś. Najbardziej rozchwytywani fotografowie na świecie zarabiają za pojedyncze sesje często olbrzymie kwoty. Fotografia w biznesie wykorzystywana jest właściwie odkąd tylko powstała. W dzisiejszym świecie sieci społecznościowych i kultury obrazkowej, do internetu trafiają dziennie miliony zdjęć. To właśnie tutaj tak naprawdę znajdują się największe pieniądze. Żeby je zdobyć, potrzebna jest zmiana podejścia do fotografii jako takiej. Do tej pory była to sztuka elitarna (wyżej wspomniana grupa profesjonalistów) i to właśnie ta elita zarabiała pieniądze łącząc swoje zamiłowanie z biznesem. Amatorzy nie mieli tutaj żadnego wstępu i to niekoniecznie z powodu słabszych zdjęć. Potencjał internetu Odkąd internet pozwala na pokazanie się całemu światu ze swoimi zdjęciami, możemy znaleźć w sieci niezwykłe prace stworzone przez anonimowych fotoamatorów. Często są to prace, które spokojnie mogłyby konkurować ze zdjęciami profesjonalistów, a na serwisach społecznościowych zbierają setki lajków, czy innych wyróżnień. Profesjonalni fotografowie biorą udział w znaczących konkursach, z prestiżowym jury. To często bariera wejścia do tego elitarnego klubu dla amatorów fotografii. Profesjonaliści zdają się jednak nie dostrzegać, że siła społecznościowych lajków i zasięg, jaki w ten sposób może mieć dana fotografia jest równie potężny (a prawdopodobnie będzie niebawem znacznie silniejszy), co wyróżnienie w prestiżowym konkursie. tzw. stockach, możliwości monetyzacji dla amatorów fotografii są bardzo ograniczone. Przyszłość leży w rozwiązaniach dających korzyści społecznościom. Te z kolei umożliwiają rozwój i przy okazji szybką monetyzację. Fotografia już teraz zmienia swój charakter z elitarnego na bardziej egalitarny i ten, kto pierwszy zauważy i wykorzysta potencjał w stworzeniu rozwiązania, które da korzyści fotoamatorom, będzie mieć możliwość wpływania na ten proces zmian. Prawdziwa przyszłość fotografii może być taka, że będziemy się otaczać zdjęciami ludzi takich jak my, dekorując przestrzenie w domach i biurach zdjęciami, ludzi, których kiedyś nazwalibyśmy fotoamatorami. Ale czy można nazwać fotoamatorem osobę, której zdjęcia wygrywają w konkursach, w których na zdjęcie głosują setki tysięcy ludzi? Nowe rozwiązania Na zapotrzebowanie nowego, kształtującego się rynku odpowiada projekt shuttout.com. To miejsce dla wszystkich, którzy kochają robić zdjęcia, ale konkursy fotograficzne nie są dla nich dostępne ze względu na wysokie wpisowe, profesjonalną konkurencję lub jury złożone z zawodowców. Ideą, która przyświecała twórcom shuttout.com było sprawienie, by amatorzy fotografii mogli rozwijać swoje umiejętności oraz dotrzeć ze swoimi pracami do szerokiego grona odbiorców. Każdy, kto zarejestruje się w serwisie, będzie mógł stworzyć konkurs fotograficzny, w którym do zdobycia będą nagrody pieniężne uzależnione od wysokości wpisowego lub wziąć udział w już trwającym. W ramach takich konkursów nagradzane będą nie tylko najlepsze prace, lecz także najbardziej aktywni użytkownicy dzielący się swoją wiedzą i użytecznymi wskazówkami. Na organizacji zarobi także pomysłodawca. Autor jest twórcą pierwszej na świecie platformy do tworzenia społecznościowych konkursów fotograficznych Shuttout.com Biznes a fotografia Cóż bowiem będzie bardziej cenne w przyszłości wyróżnienie zdjęcia przez niewielkie jury profesjonalistów, czy wygrana w konkursie społecznościowym, w którym na dane zdjęcie zagłosuje kilkadziesiąt tysięcy ludzi z całego świata? Aplikacje typu Instagram czy Pinterest mimo iż bazują na zdjęciach, tak naprawdę od strony biznesowej skupiają się na dawaniu wartości potencjalnym reklamodawcom, którzy dzięki sponsorowanym reklamom, będą mogli w precyzyjny sposób docierać do swoich odbiorców z trafiającym komunikatem. Z jednej strony jest to dowód na to, że obraz jest warty, więcej niż 1000 słów. Nic dziwnego też, że zdjęcia i grafika wykorzystywane są także w płatnej promocji na Facebooku. Z drugiej strony jednak we wszystkich tych serwisach brakuje rozwiązań, które dawałyby możliwość zarabiania samym autorom zdjęć. Zarabiać na pasji Jeśli pójdziemy w tę stronę, okaże się, że jest olbrzymia liczba amatorów fotografii, którzy wrzucają do sieci wysokiej jakości zdjęcia, ale brakuje narzędzi i sposobów, które umożliwiłyby im zarabianie na swojej pasji, a przy okazji rozwój. Pomijając możliwości sprzedawania swoich zdjęć na

13 58 EKONOMIA KULTURY NAJDROŻSZE ZDJĘCIA SPRZEDANE PODCZAS AUKCJI Untitled (Cowboy) Richard Prince (2005)

14 EKONOMIA KULTURY 59 Dead Troops Talk Jeff Wall (1992) Zdjęcie jest w stanie uchwycić teraźniejszość, która w chwili uwolnienia migawki jest utrwaleniem przeszłości, a zarazem informacją dla przyszłości. Kolekcjonerzy ze Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii już kilka lat temu zorientowali się, że zdjęcia nie są robione przez aparat, lecz przez fotografa. Ludzie stojący za obiektywem uważani są przez nich za takich samych artystów jak malarze czy rzeźbiarze, a rynek fotografii kolekcjonerskiej kwitnie. Przemysław Wojtysiak Coraz częściej podczas aukcji obok obrazów, antyków, biżuterii, kamieni szlachetnych, instrumentów muzycznych, samochodów, nieruchomości i różnych nietypowych przedmiotów, mających wartość kolekcjonerską, rekordowe ceny osiągają fotografie. Zapewne dlatego wielu inwestorów zdecyduje się na dywersyfikację prowadzonych inwestycji i staną się one alternatywną formą pomnażania kapitału charakteryzującą się wysoką stopą zwrotu. Przekonanie, że aby kupować fotografię kolekcjonerską należy mieć dużo pieniędzy, to nieporozumienie. Na rynku fotografii kolekcjonerskiej znajdzie się coś dla każdego. Dobrą polską fotografię można kupić w przedziale od 500 do złotych. Inwestować należy w to, co naprawdę się lubi, a nie w to, co teoretycznie się opłaca. Najtrudniejsze jest ustalenie wartości pracy oferowanej do sprzedaży podczas aukcji. Zależy między innymi od tego, jak wyceniano podobne dzieła, jakie ceny osiągnęły dotychczas fotografie tego samego autora, jak wyjątkowe jest zdjęcie i, przede wszystkim, numeru edycji, czyli numeru wykonanej odbitki im wyższy, tym niższa wartość pracy wyjaśnia Norbert Pyffel z Galerii Bagno 2. Najdrożej sprzedane fotografie. Kto je wykonał? Ile kosztowały? Odpowiedzi na te pytania poniżej. Miejsce 5 Untitled (Cowboy) Richard Prince (2005) Ponad 3,4 mln dolarów USA (około 12,5 mln złotych według kursu z dnia dzisiejszego) zdecydował się zapłacić zwycięzca aukcji przeprowadzonej w listopadzie 2007 roku w Nowym Jorku przez Sotheby s za pochodzące z cyklu Cowboy zdjęcie przypominające reklamę znanej marki papierosów autorstwa Richarda Prince a. 99 Cent II Diptychon Andreas Gursky (2001) Niewiele mniej, ponad 3,3 mln dolarów (około 12,1 mln złotych według kursu z dnia dzisiejszego) kosztowały nabywcę sprzedane podczas aukcji przeprowadzonej w lutym 2007 roku w Londynie przez ten sam dom aukcyjny na pozór zwyczajne zdjęcia jednego z wielu supermarketów tworzące dyptyk autorstwa Andreasa Gursky ego pod tytułem 99 cent Diptychon. Co ciekawe, kolejne dwie kopie tego samego dzieła kosztowały nabywców 2,5 mln i 2,25 mln dolarów północnoamerykańskich (odpowiednio około 9,2 i 8,3 mln złotych według kursu z dnia dzisiejszego). Miejsce 4 Dead Troops Talk Jeff Wall (1992) Ponad 3,65 mln dolarów USA (około 13,4 mln złotych według kursu z dnia dzisiejszego) zaoferował nabywca podczas aukcji przeprowadzonej w maju 2012 roku w Nowym Jorku przez Christie s za wielkoformatową, inscenizowaną fotografię wzorowaną na scenach z wojny radziecko-afgańskiej autorstwa Jeffa Walla. Miejsce 3 Untitled #96 Cindy Sherman (1981) Przekonanie, że aby kupować fotografię kolekcjonerską należy mieć dużo pieniędzy, to nieporozumienie. Na rynku fotografii kolekcjonerskiej znajdzie się coś dla każdego. Dobrą polską fotografię można kupić w przedziale od 500 do złotych 99 Cent II Diptychon Andreas Gursky (2001)

15 60 EKONOMIA KULTURY Untitled #96 Cindy Sherman (1981) Inwestować należy w to, co naprawdę się lubi, a nie w to, co teoretycznie się opłaca. Najtrudniejsze jest ustalenie wartości pracy oferowanej do sprzedaży podczas aukcji Prawie 3,9 mln dolarów USA (prawie 14,3 mln złotych według kursu z dnia dzisiejszego) zapłacono podczas aukcji przeprowadzonej w maju 2011 roku przez nowojorski oddział Christie s za jedno ze zdjęć z serii Untitled autorstwa bardzo cenionej przez kolekcjonerów Cindy Sherman, na którą składa się 69 autoportretów, na których autorka wciela się w różne stereotypowe role. Rhein II Andreas Gursky (1999) Miejsce 2 Rhein II Andreas Gursky (1999) Potrzeba było tylko pół roku, aby dotychczasowego rekordzistę pracę autorstwa Cindy Sherman pod tytułem Untitled #96 wyprzedziła inna fotografia. Niewiele mniej niż 4,5 mln dolarów północnoamerykańskich (około 16,5 mln złotych według kursu z dnia dzisiejszego) kosztowała praca autorstwa Andreasa Gursky ego podczas aukcji przeprowadzonej w listopadzie 2011 roku w Nowym Jorku przez Christie s przedstawiająca zdjęcie brzegu jednej z najdłuższych rzek Europy Renu starannie opracowana cyfrowo przez artystę, który podczas wielu miesięcy pracy usunął wszystkie uciążliwe elementy rośliny, rowerzystów, budynki i fabryki w tle pozostawiając ponury krajobraz pod szarym niebem. Miejsce 1 Phantom Peter Lik (1999) Podczas aukcji pracy autorstwa australijskiego fotografa Petera Lika przeprowadzonej w listopadzie 2014 roku w Las Vegas trzecie uderzenie młotka padło przy kwocie 6,5 mln dolarów USA (około 23,9 mln złotych według kursu z dnia dzisiejszego). Tyle właśnie musiał zapłacić prywatny, anonimowy kolekcjoner z Las Vegas za monochromatyczny, centralny kadr pod tytułem Phantom przedstawiający struktury skalne podziemną jaskinię szczelinową kształtowaną przez miliony lat przez wodę z centralnie umiejscowionym strumieniem światła zaznaczającym pył unoszący się pośród skał piaskowca w Kanonie Antylopy w stanie Arizona w Stanach Zjednoczonych. Phantom Peter Lik (1999) Ten nabywca kupił również inne prace tego samego artysty Illusions i Eternal Moods płacąc odpowiednio 2,4 mln i 1,1 mln dolarów północnoamerykańskich (odpowiednio około 8,8 mln i 4,0 mln złotych według kursu z dnia dzisiejszego). Tym samym w chwili obecnej prace Petera Lika wraz ze zdjęciem pod tytułem One zajmują cztery pozycje na liście dwudziestu najdroższych fotografii na świecie. Autor reprezentuje Dom Aukcyjny EMMERSON. Źródło:

16 EKONOMIA KULTURY 61 UTRWALAJĄC PAMIĘĆ ROLAND BARTHES Czy można wyobrazić sobie czytanie o fotografii bez znajomości obrazu, który przedstawia? Czytelnik ma jedynie snuć wyobrażenia na temat tego o czym pisze autor. Nie zna wielkości, koloru, tekstury, sytuacji. Może jedynie domyślać się kształtów, kompozycji, ewentualnie zagiętych rogów czy lekko spłowiałych barw. To zadanie niezwykle trudne, zwłaszcza dziś, kiedy naoczność jest potwierdzaniem rzeczywistości, istnienia, potwierdzeniem życia. W kulturze zdominowanej przez prymat oka, które podgląda, udowadnia, a jednocześnie potwierdza faktyczność wydarzenia, wyobrażanie wydaje się niewystarczające. Dr Agnieszka Kaczmarek Jak to zatem możliwe, aby książka, w której autor jedynie sugeruje istnienie pewnego zdjęcia, stała się jedną z najważniejszych książek o fotografii? Bez Światła obrazu Rolanda Barthes a wydanej po raz pierwszy we Francji w 1980 roku, ostatniej książki opublikowanej jeszcze za życia tego wielkiego myśliciela, trudno dziś podejmować się jakichkolwiek analiz i interpretacji fotograficznych. Uwodliwość Światło obrazu jest pozycją ze wszech miar osobliwą, a jej czytanie powinno odbywać się zawsze w odniesieniu do biografii Barthes a, a zwłaszcza szczególnego momentu jego życia, w której powstawała. Uznawana przez wielu interpretatorów i znawców myśli Francuza za książkę o śmierci, właśnie w nią jest uwikłana i przez nią naznaczona. Jesienią 1977 roku umarła matka Rolanda Henriette, z którą, jako jedyne dziecko, osierocone we wczesnym dzieciństwie przez ojca, pozostawał przez całe życie w szczególnej, bliskiej relacji. Matka podobnie jak u Marcela Prousta, autora cyklu W poszukiwaniu straconego czasu, którego Barthes darzył wielką estymą stanowiła tak egzystencjalny, jak i intelektualny punkt odniesienia. To niedługo po jej odejściu Barthes zaczął pisać książkę o fotografii, która, jak się okazało, jest jego ostatnią. Przemijanie Druga część Światła obrazu zbudowana jest wokół refleksji nad przemijaniem, czasem, odtwarzaniem minionego. Czy fotografia jest zatem narzędziem utrwalającym przeszłość? Tym, co ożywia wspomnienie? A może jedynie ponownym rozdrapywaniem niegojącej się rany minionego? Barthes wikłając swoją myśl w relację fotografia-czas zaczyna pisać w tej części książki o fotografii swojej matki, o zdjęciu znalezionym przypadkowo, niedługo po jej śmierci. Przedstawia ona jak pisze Barthes małą dziewczynkę, pięcioletnie dziecko, w którym dopiero po dłuższej chwili wpatrywania rozpoznaje matkę. Staranność opisu dokonana przez francuskiego semiotyka, umożliwia wyobrażenie sobie kompozycji, tła, padającego światła Czytelnik jednak nie może zdjęcia zobaczyć. Pomimo obecności w tomie innych zdjęć, akurat tego tam nikt nie znajdzie. Barthes świadomy prowadzonej gry, narracyjnego zabiegu, tłumaczy swoją decyzję dwojako. Po pierwsze, jedynie dla niego samego opisywane zdjęcie nie jest anonimowe: to jego matka, ukochana osoba, która odeszła na zawsze. Ono istnieje jak sam pisze tylko dla niego, natomiast dla każdego innego to tylko jedna z wielu anonimowych fotografii, z którymi nie wiążą się żadne emocje. Dla Barthes a pozostaje depozytariuszem wspomnień, emocji, jest niczym smak proustowskiej magdalenki, przywołującym to, co minione i niemożliwe do powtórzenia. Jednocześnie Barthes, chroniąc znalezioną fotografię, chroni ją od odarcia z intymności. Dba o zachowanie tej jednostkowej, trudnej do zrozumienia przez innych tajemnicy bliskości, którą chce zachować jedynie dla siebie, chroniąc przed banalizacją, uproszczeniem, brakiem poszanowania. Tym samym Barthes wskazuje na szczególny fotograficzny ekshibicjonizm tak charakterystyczny dla kultury współczesnej, która zdziera wszelkie zasłony, odważnie i bez wstydu eksponuje wszystko to, co najbardziej osobiste. Tym samym fotografia traci na swej naturze, jednostkowości, zachowania tego, co subiektywne. Studium i punctum Rozważania Barthes a nad relacją obiektywne subiektywne najpełniej wyrażają dwie kategorie, które w jego myśli, a także na obszarze analiz fotograficznych zajmują istotne miejsce. Studium i punctum zdefiniowane w Świetle obrazu odzwierciedlają związek pomiędzy tym co uniwersalne, a tym co subiektywne (o ważności i aktualności tych kategorii można było przekonać się na konferencji naukowej Imperium Rolanda Barthes a, która z okazji setnej rocznicy urodzin Rolanda Barthes a odbyła się w maju 2015 r. w Instytucie Kulturoznawstwa UAM). Studium dla Barthes a pomimo pewnej, aczkolwiek niepełnej zbieżności ze studium malarskim jak sam pisze jest samą kompozycją fotografii. To kulturowe dziedzictwo, u którego uczestnikami są wszyscy oglądający. Studium obejmuje to wszystko, co czyni z fotografii świadectwo, potwierdzenie. To kompozycja uwzględniająca realne istnienie: twarzy, przedmiotu, pejzażu Jest uznawane za publiczną dokumentację świata, z którą można się zgadzać lub ją odrzucać. Stanowić może antropologiczny dokument, umowę pomiędzy fotografem a oglądającym. W nim zdeponowane są nawyki, przyzwyczajenia, praktyki społeczne. Są kulturowo usankcjonowane i czytelne informują, wzbudzają emocje; społecznie zrozumiałe mogą wywoływać skrajne uczucia, lecz są uwikłane w określony, komunikatywny porządek. Punctum natomiast pozostaje zawsze zindywidualizowane, własne. Jest tym fragmentem, szczegółem fotografii, który przyciąga wzrok. Jak pisze Barthes to użądlenie, dziurka, plamka, małe przecięcie ale także rzut kości. Roland Barthes, twórca kategorii studium i punctum Punctum jest tym szczegółem fotografii, który wzywa, celuje w oglądającego, zawsze skrajnie indywidualne, własne, intymne, dla każdego przypadkowe i niezaplanowane. Egzystencjalnie naznaczone punctum nie podlega negocjacji, umowie, jest trudne do przewidzenia to jak w przypadku Barthes a złożone ręce marynarza, opatrunek na palcu, pantofle zapinane na pasek. Punctum wypływa z samego spojrzenia, tego co uwodzi oko, każe my skupić się na danym wycinku tak trudnym i zaskakującym. Punctum intryguje niczym erotyczne pęknięcie, szczelina, która pobudza wyobraźnię. Uwodzi, ale też demaskuje pragnienie, uczucia oparte na napięciu odkryte zakryte. Jest rezultatem pracy zmysłu wzroku i pracy wspomnienia. Fotografia matki Barthes a dla niego samego w całości stanowiła punctum to, co niepodzielne, a nawet niedefiniowalne. Nie da się podzielić punctum, gdyż w swej subiektywności jest nieprzetłumaczalne, niewyrażalne, bez możliwości odpowiedzi na pytanie dlaczego?. Nadar Ernestine ok Zdjęcia, niczym powieść Marcela Prousta, opowiadają zawsze o tym, co było, co jest przeszłością, a zostało przez przemijający czas uśmiercone. Ta chwila, ten dzień, to światło należą do minionego, być może nawet zapomnianego. Fotografia zatem pozostaje świadectwem ulotności, przemijania, a w konsekwencji śmierci To, co było Światło obrazu książka o fotografii, książka o śmierci definiuje zdjęcie jako to, które zawsze opowiada o przeszłości, o momencie, który już był. Wikła fotografie nie tylko w cykl sprawozdawczości, lecz także w porządek metafizyki. Zdjęcia, niczym powieść Marcela Prousta, opowiadają zawsze o tym, co było, co jest przeszłością, a zostało przez przemijający czas uśmiercone. Ta chwila, ten dzień, to światło należą do minionego, być może nawet zapomnianego. Fotografia zatem pozostaje świadectwem ulotności, przemijania, a w konsekwencji śmierci. Barthes równolegle z pisaniem Światła obrazu prowadzi równocześnie intymny dziennik, pamiętnik żałoby, który powstawał na luźnych fiszkach, referując stan swojej melancholii po zmarłej matce. To właśnie w Dzienniku żałobnym wydany dopiero w 2009 roku we Francji (w Polsce książka wyszła w roku 2013 w tłumaczeniu Kajetana Marii Jaksendera) pojawiają się pierwsze wzmianki o fotografii matki w ogrodzie zimowym, o której pisze, że to w nim umiejscowione jest to coś z jej istoty, co jest trudne do opisania. Fotografia zatem pozostaje dla Barthes a opowieścią, w którą kulturowo każdy jest uwikłany. Jednak jest też obszarem intymności, niewyrażalnego, co pozostaje areną osobistych uwikłań, mentalnych gier, znaków, których rozszyfrowanie pozostawia się jedynie nielicznym. Literatura: Barthes R., Światło obrazu. Uwagi o fotografii, przeł. J. Trznadel, KR, Warszawa Barthes R., Dziennik żałobny, przeł. K.M. Jaksender, Teatr Polski, Wrocław Barthes R., Roland Barthes, przeł. T. Swoboda, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk Autorka jest antropologiem i kulturoznawcą. Pracuje w Zakładzie Semiotyki Kultury Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

17 62 EKONOMIA KULTURY Jak zabezpieczyć oprawą i zaczarować nią codzienność? Są doświadczeni rzemieślnicy, poprawni pod wieloma względami, zapewniający satysfakcjonujące zdjęcia. Jest też sprzęt, bez którego nie może być mowy o wysokiej jakości. Prawdziwe obrazy jednak mogą tworzyć tylko nieliczni, posiadający dużą wrażliwość, inteligencję artystyczną i oryginalne spojrzenie. Ci, którzy malują światłem, rzeźbią kadrem i grają kolorami... Magdalena Sosnowska-Szymańska Wkraczanie fotografii na arenę sztuki zaczęło się na przełomie XIX i XX wieku w Anglii, w czasach, kiedy królował piktorializm nurt, który starał się nadać fotografii rangę sztuki, nawiązując do konwencji malarstwa impresjonistycznego. Początki kolekcjonowania fotografii Idea kolekcjonowania fotografii artystycznej narodziła się około 1900 roku i choć już wcześniej powstawały kolekcje takie jak zbiory paryskiej Biblioteki Narodowej czy zbiory królowej Wiktorii i księcia Alberta, to początek XX w. jest również początkiem powstawania ważnych prywatnych kolekcji. Jednak na moment, gdy fotografia zdecydowanie zdobyła rynek kolekcjonerski trzeba było jeszcze poczekać. Przełomowa okazała się zorganizowana w Nowym Jorku w 1970 r. aukcja Strobera. Od tej chwili aukcje fotografii na stałe wpisały się w kalendarz takich gigantów jak Sotheby s, Christie s, Philips i Drouot. W Ameryce i Europie zachodniej, w latach 70. i 80. ustalone zostały ścisłe kryteria postrzegania i oceniania wartości fotografii. Odbitki fotograficzne zaczęły być traktowane jako autonomiczne dzieła sztuki i bić aukcyjne rekordy. Najdrożej sprzedane zdjęcie w 2014 r. należy do Petera Lika autora zdjęcia o nazwie Phantom. Prywatny kolekcjoner zapłacił za to zdjęcie aż 6,5 miliona dolarów. Pierwsze aukcje Sytuacja na polskim rynku długo odstawała od światowych wyników i do tamtejszych rekordów pewnie prędko nie dobije. Pierwsze aukcje fotografii w Polsce odbyły się w 1996 i 1997 roku. Jednak w ostatnim czasie i u nas można zauważyć tendencję do wzrostu zainteresowania fotografią autorską. Choć piękna i intrygująca, niestety powoli nabiera wartości, ale inwestycja w nią może z biegiem czasu, tak jak w zachodnim świecie, okazać się bardzo opłacalna. Więcej niż zwykłe zdjęcia Fotografia artystyczna to z pewnością bardzo płynne pojęcie, które ciężko ująć w ramy precyzyjnej definicji. To ponadczasowe, unikalne obrazy, będące wynikiem głębokiej wrażliwości autora, chęci wyrażenia uczuć poprzez obraz, unikalnym spojrzeniem na otaczającą nas rzeczywistość. Bywa spontaniczna, ale może też być świadomym i przemyślanym manifestem. Nie podlega żadnym wytycznym, regułom, ograniczeniom, co do tematu, czasu, miejsca, techniki czy formatu. Jest to forma, która musi wyrażać treść, stanowiącą istotę dzieła. Artyzm na wyciągnięcie ręki Oryginalna sztuka jest dziś na wyciągnięcie ręki wystarczy wejść na stronę internetowągalerii sztuki, by w kilka sekund zapoznać się z setkami propozycji i stać się posiadaczem, jeśli nie własnej kolekcji, to co najmniej jednej lub kilku fotografii o uznanej wartości artystycznej. Zagrożenie dla fotografii Specyfika materiałów wykorzystywanych do wykonania odbitki fotograficznej, zarówno tej współczesnej, jak i tej wykonanej metodami tradycyjnymi, sprawia, że pozostaje ona dziełemniezmiernie delikatnym i wrażliwym. Niewłaściwe postępowanie może doprowadzić do uszkodzeń: mechanicznych (przedarć, zagięć), biologicznych (rozwój grzybów i bakterii), fizykochemicznych (rozwarstwienie, zmiana zabarwienia obrazu i podłoża z możliwością zaniku części lub całości obrazu). Uszkodzenia fizykochemiczne mogą być spowodowane zarówno czynnikami wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi. Do czynników wewnętrznych możemy zaliczyć wzajemne oddziaływanie materiałów, z jakich wykonano odbitki, natomiast do czynników zewnętrznych należy wpływ warunków klimatycznych (temperatura, wilgotność i zanieczyszczenie powietrza, oddziaływanie światła), czy też materiałów użytych do oprawy. Najlepsza ochrona Według specjalistów zdjęcia najlepiej przechowywać w ciemności zamknięte w albumie, pudełku i szafie. Zalecenia to jedno, a duma i satysfakcja z posiadania dzieła sztuki to drugie. Dzięki nowoczesnym technologiom i staraniom producentów możliwe jest atrakcyjne oprawienie fotografii jednocześnie z odpowiednio dobranym zabezpieczeniem. Wysokiej jakości materiały, stosowane przez konserwatorów i muzealników są już ogólnie dostępne. Warto zatem udać się do specjalistów w dziedzinie oprawy i przy ich pomocy właściwie się o swoje fotografie zatroszczyć, aby przetrwały dziesiątki a może setki lat. Bezkwasowe papiery podstawą Pierwszym zabiegiem przy oprawie fotografii jest zastosowanie wysokiej klasy bezkwasowych papierów: passe-partout oraz tylnej tektury, które mają wyjątkowy potencjał ochronny, działając niczym filtry. Tworzone z najwyższej jakości materiałów i przy zastosowaniu skomplikowanych technologii; zapewniają trwałość kolorów, wyłapują i pochłaniają szkodliwe zanieczyszczenia, hamują i neutralizują kwasy z powietrza. Passe-partout nałożone na awers fotografii zabezpiecza jej krawędzie przed odkształceniem, zapewnia przestrzeń pomiędzy odbitką a taflą szkła, oraz izoluje od bezpośredniego kontaktu z ramą. Do mocowania zdjęcia powinny zostać użyte wyłącznie bezkwasowe narożniki fotograficzne lub miejscowo, bezkwasowa taśma. Absolutnie nie należy używać kleju. Przed szkodliwym działaniem światła zarówno naturalnego, jak i sztucznego, wywołującego proces starzenia się fotografii, ochronimy nasze dzieło za pomocą szkła wyposażonego w filtr promieniowania UV o wydajności do 90 proc. Zapewnia ono również niezwykły komfort podziwiania oprawionej pracy, dzięki bardzo niskiemu poziomowi odbicia światła (poniżej 1 proc.) oraz bardzo wysokiemu poziomowi transmisji światła widzialnego (ponad 98 proc.). Rama idealna Spełniwszy ochronne wymagania, pozostanie nam dopieszczenie kompozycji i wybranie ostatniego elementu, jakim jest rama. Truizmem jest, że do fotografii pasuje tylko białe lub czarne passe-partout i czarna, prosta rama. Profesjonalne zakłady ramiarskie oferują szeroki wachlarz atrakcyjnych wzorów ram i interesujących rozwiązań technicznych oprawy, podążających za najnowszymi trendami. Odważne zestawienia mogą przynieść zaskakujące efekty i uczynić z naszej fotografii unikalne dzieło sztuki tej samej rangi, co malarstwo czy grafika. Celem jest osiągnięcie zamierzonego efektu plastycznego poprzez umiejętne dobranie kolorów, wzorów, stylów, faktur, proporcji, czasem na drodze porządkowania podobnych do siebie składników, a kiedy indziej poprzez zestawienie ich na zasadzie kontrastu. Odpowiednie operowanie tymi narzędziami poskutkuje różnorodnością nastrojów, uczuć, przeżyć, jakich doświadczy odbiorca. Można uzyskać zarówno doznanie statyczności, porządku, równowagi, harmonii, jak i dynamiki czy chaosu. W historii sztuki występowały epoki, w których mody określały zasady poprawnej oprawy. Dzisiejsze trendy, przyjęły pewne ogólne założenia z wcześniejszych epok, ale pozostawiają więcej swobody i nie narzucają gotowych rozwiązań. Sposób na atrakcyjne wnętrze Jeżeli projektowanie domu jest fundamentem spokojnego życia, to aranżacja jest jego smakiem Le Corbusier. Coraz więcej osób zaczyna poszukiwać bardziej wysublimowanych dróg wyróżnienia wnętrza, nadania mu szlachetnego tonu i przełamania koloru. Kryteria te doskonale zaspokaja sztuka, która postrzegana jako miara prestiżu, obecna jest zarówno w luksusowych apartamentach najbogatszych ludzi świata, jak i w biurach, domach prywatnych i przestrzeniach publicznych. Ciekawa autorska fotografia tak jak obraz, musi być dobrze wyeksponowana, stanie się wówczas pointą, harmonijnie współgrającą z wnętrzem, nada mu znaczenia, indywidualnego charakteru, bez względu na to, czy we wnętrzu panuje minimalizm, surowość, czy przepych. Poszukując właściwych dzieł dobierajmy je zgodnie z własnymi odczuciami i potrzebami. Zastanówmy się, co chcemy w naszym wnętrzu opowiedzieć, jaki nastrój do niego wprowadzić. Niech rzeczywistość zamknięta w klatce czasu zaczaruje ściany. Autorka reprezentuje salon ramiarski MECH-art

18 EKONOMIA KULTURY 63 0 Jak tworzone są najbardziej efektywne zdjęcia reklamowe? Tajniki fotografii reklamowej Fotografia reklamowa jest jedną z najtrudniejszych form fotografii, bo zawiera w sobie wszystkie możliwe techniki fotografowania - obecne od lat na rynku oraz te najnowocześniejsze. Cofając się kilkanaście lat wstecz, o aparacie cyfrowym nie ćwierkały jeszcze wróble na dachu. Dawniej sesja to był majstersztyk oświetleniowo twórczy, zużywało się kilka rolek filmu i postprodukcja nie polegała na tak zwanej teraz ciemni cyfrowej, a dziś nawet najgorsze zdjęcie zrobi się w Photoshopie, który sam ma już ponad 20 lat. Marek Cyprian Gawle Często spotykam się ze stwierdzeniem, że: przecież mamy informatyka i on ma bardzo dobry aparat to pstryknie parę zdjęć do ulotki Trzeba też zaznaczyć, że od czasu kiedy fotografia cyfrowa zawitała powszechnie pod nasze strzechy, każdy jest fotografem (!!!) i nie ważne ile wydał na aparat, szkolenie i czy przeczytał instrukcję obsługi sprzętu. Dzwonią do mnie ludzie, którzy często pytają jaki kupić aparat, żeby robił ładne zdjęcia i tu pojawia się pytanie: co to jest ładne zdjęcie? Czasami parze narzeczeńskiej na spotkaniu przedstawiającym moją ofertę mówię, że jak ich mogę na szklaną górę zabrać i nie widzę z tym problemu, zdjęcia będą super artystyczne, ale jak im się nie będą podobać, to co dalej? To im zdjęcia mają przypaść do gustu a mi muszą opisać co im się podoba w najprostszy z możliwych sposobów. Czy modelka może mieć kolczyki nie tylko w uszach? Pewnie, o tym też nie pomyślałem! Jaki kolor włosów? Hmmm, żeby ładnie było Gdzie mają być wykorzystane zdjęcia: internet, ulotki, prasa, reklama w telewizji, na jaki okres? Hmmm a to ważne? Tak ważne, bo to są prawa do wykorzystywania wizerunku. To jednak bez twarzy ta modelka. Podsumowałem rozmowę w mailu, wstępnie wyceniłem i na tym się skończyło Brak kontaktu. Jak pisałem wcześniej przy sesji pracuje sztab ludzi i każdy chce na tym zarobić, nawet jeśli jest to fotografia produktowa w studio, to potrzebny jest asystent, który pomaga przy sesji. Dlatego jeśli słyszę tekst w słuchawce na szczęście w słuchawce że to będzie pięknie wyglądało w moim portfolio to mam ochotę rozłączyć się natychmiast. Portfolio nie zapłacę swoich rachunków i nie zjem go z rodziną na obiad :) Więcej niż robienie zdjęć Fotograf reklamowy jest jak wizjoner, który widzi sesję już jako wynik swojej pracy, najchętniej na wielkim billboardzie w wielkim mieście i to niekoniecznie w Polsce. Takich fotografów jest coraz więcej i są doceniani na świecie. Mamy dużo osób specjalizujących się tylko w określonej branży czy rodzaju fotografii. Osobiście chyba za wyjątkiem fotografii podwodnej próbowałem wszystkich możliwych odmian fotografii reklamowej między innymi wykonywałem fajną sesję dla producenta łóżek dla psów, sesje kulinarne dla restauratorów, fotografi e produktowe studyjne i plenerowe, produkty od biżuterii po rowery, motocykle oraz wielkie ciężarówki, fotografie z lotu ptaka również jako reklamowe. Ceny w zależności od W naszym kraju dominuje spostrzeżenie, że fotograf to człowiek orkiestra, sam pomaluje modelkę, uczesze, dobierze odpowiedni strój, cyknie zdjęcie, obrobi, przygotuje do publikacji i jeszcze nie będzie chciał za to pieniędzy. Byłem na szkoleniu i jeden z prowadzących mieszkający w Wielkiej Brytanii pokazał nam swój aparat, był to mały kompakt. Do sesji, które wykonuje na okładki magazynów modowych na całym świecie wynajmuje sprzęt od firm obsługujących fotografów i filmowców. Firma wynajmuje sprzęt wraz z obsługą i oczywiście jest to płatna usługa, dlatego ceny sesji tak bardzo się różnią i wpływa na to bardzo dużo czynników. Ciekawostką jest na przykład opłata dla tamtejszego urzędu miasta jeśli chcemy zrobić fotografię komercyjną w Dubaju i jak to ktoś słyszy to się dziwi, dla mnie jest to jak najbardziej normalna sprawa. Tak samo jest w niektórych Polskich miastach, jedyna różnica to kwoty. Odpowiem przekornie na postawione pytanie: Jak tworzone są najbardziej efektywne zdjęcia reklamowe? a to zależy Autor jest właścicielem Studio Gawle, znajdującego się w Dębicy. Od prawie 10 lat zajmuje się fotografią komercyjną oraz okolicznościową. Tworzył sesje m.in. dla firm: Romet, Hispano Suiza Polska, Sokołów, Arkus, T.C. Dębica, Ad Polska, Tikkurila, Suret, Hilton Garden In, Śnieżka, Weldon, Goralpoleca.Pl, Górecki, Urzęd Miasta Dębica, Gmina Dębica, Krystian Herba, New Mebel, Erthem, Sieć Sklepów Jubilatka, Dębicki Klub Biznesu, Przytulny Dom, Wagner, Titan, Agro Bis, Degum, Quickside, Tabsol, WSiZ Rzeszów. Pierwsze kroki Wracając do fotografii reklamowej, zaczynamy od spotkania z klientem i wysłuchania czego naprawdę potrzebuje. Jeśli przez telefon słyszymy pytanie: ile mnie będzie kosztować zdjęcie do katalogu? to można założyć z góry, że nic z tego nie będzie, a zdjęcia będzie wykonywał ktoś z firmy lub zaprzyjaźniony fotograf. Zaczynamy od briefu, w którym klient pisze co chce i czego oczekuje. Dlaczego pisze? Brief ten trafia do sztabu ludzi potrzebnych do wykonania sesji: scenografa, wizażystki, fryzjera, stylistki, modelki lub modela i na końcu do retuszera. Do tego dochodzi wybranie odpowiedniego miejsca do zrealizowania sesji i otrzymania jak najbardziej odpowiadającego klientowi materiału. W pamięci mam rozmowę telefoniczną z osobą zainteresowaną fotografią reklamową t-shirtów. Ile mnie to będzie kosztować? I zaczęły się pytania: Damskie czy Męskie? Damskie. Na jednolitym tle czy jakaś scenografia? Na białym tle. Z modelką czy bez? Z modelką. Modelka pokazuje twarz czy nie? Pokazuje. Rozmiar biustu? Średnie. Naturalne czy silikon? Naturalne. Czy ma mieć bieliznę pod spodem czy nie? Hmmm klient (pan) się rozmarzył Jak charakter mają t-shirty? To dla słuchających cięższej odmiany muzyki. Czy modelka może mieć tatuaże? Może, a nawet o tym nie pomyślałem, tatuaże są bardzo dobre. Fotograf reklamowy jest jak wizjoner, który widzi sesję już jako wynik swojej pracy, najchętniej na wielkim billboardzie w wielkim mieście i to niekoniecznie w Polsce. Takich fotografów jest coraz więcej i są doceniani na świecie. Mamy dużo osób specjalizujących się tylko w określonej branży czy rodzaju fotografii. Osobiście chyba za wyjątkiem fotografii podwodnej próbowałem wszystkich możliwych odmian Marek Cyprian Gawle

19 64 EKONOMIA KULTURY Anna Stępska, bez tytułu, fotografia barwna, 24x40 cm, 2010 r. źródło: artpower.pl JAK PRZEDŁUŻYĆ ŻYWOT ZDJĘĆ? Fotografie wiszą właściwie w każdym domu to jedna z najpopularniejszych dekoracji. Dobrze sprawdzają się zarówno we wnętrzu prywatnym, jak i biurowym. Pewnie najczęściej są to wizerunki najbliższej rodziny, wspomnienia z wakacyjnych wypadów, ale zdarzają się też stare pamiątki rodzinne, czy też prace profesjonalnych artystów fotografików nabywane w galeriach sztuki lub na aukcjach. Każda z tych opcji dodaje przestrzeni charakteru i indywidualności. Jednak ze względu na wartość sentymentalną w przypadku fotografii rodzinnej oraz artystyczną i inwestycyjną w przypadku fotografii kolekcjonerskiej warto zainteresować się zasadami właściwej oprawy i ekspozycji zdjęć, by nie uległy one zniszczeniu, nie straciły na wartości i jakości wraz z upływem czasu. Gabriela Gancarz-Stasiak Punktem wyjścia jest właściwa oprawa fotografii to sposób na jej zabezpieczenie. Chodzi nie tylko o ochronę delikatnej powierzchni zadruku, lecz także zapewnienie odporności na działanie czynników zewnętrznych, tj. kurz, światło, wilgoć. Prace muszą znaleźć się w ramie, za szkłem i najlepiej w passe-partout. Dobór tych elementów to w zasadzie kwestia indywidualna zależy i od charakteru zdjęcia, i od wnętrza, w którym ma zawisnąć. Bezpieczeństwo i styl Passe-partout nie jest absolutnie konieczne bywa, że większe zdjęcia, kolorowe, rodzinne lepiej wyglądają bez tej dodatkowej ramki to pozostaje do decyzji właściciela, ale trzeba mieć na uwadze, że passe-partout stanowi zabezpieczenie zdjęcia i przedłuża jego żywot. Z pewnością ma to znaczenie w przypadku starych fotografii, czy fotografii artystycznej, które są unikalne i wartościowe pod kątem inwestycyjnym. Passe-partout dystansuje zdjęcie od szkła oprawy, więc powierzchnia zdjęcia nie dotyka bezpośrednio szyby i nie jest narażona, np. na przyklejenie się do niej pod wpływem różnych czynników zewnętrznych. Passe-partout nie powinno być zbyt wąskie, może mieć jednakową szerokość z każdej strony, ale może też być szersze w poziomie wówczas na dole będzie miejsce na sygnatury podpis, numeracja, rok powstania. Passe-partout nie tylko zabezpiecza zdjęcia przed uszkodzeniem, ale jego odpowiedni dobór może dodatkowo podkreślić piękno oprawianego obiektu. Jasna oprawa biała, w szarościach, a najlepiej o ton jaśniejsza od zdjęcia, optycznie je powiększy i automatycznie przyciągnie uwagę, wyostrzy kadr. Natomiast czarna oprawa spowoduje wrażenie głębi i optycznie pomniejszy nasz obiekt. W przypadku fotografii z jednolitym ciemnym tłem, passe-partout w tej samej tonacji kolorystycznej będzie stanowić niejako przedłużenie zdjęcia. Do fotografii rodzinnej można użyć jednego passe-partout, w którym wycięto kompozycje kilku okien w jednym lub różnych rozmiarach. Czym mocować zdjęcia? Passe-partout mogą być wykonane z popularnej tekturki, tzw. kartonu piwnego to jest najtańsza opcja i powszechna w domowym użytku. Występuje w wielu opcjach kolorystycznych, jednak nie spełnia wymagań dotyczących oprawy fotografii o wartości kolekcjonerskiej, muzealnej. Tego typu obiekty mogą mieć kontakt jedynie z oprawą z tektury bezkwasowej, najlepiej z atestem PAT (Photography Archival Test). Również mocowanie do passe-partout nie powinno odbywać się w tym przypadku za pomocą kleju, a jedynie z użyciem bezkwasowych narożników fotograficznych, czy specjalistycznej taśmy. Dobór ramy Rama zamykająca całość również jest kwestią indywidualnego doboru, jednak najlepiej, gdy oprawa jest dość neutralna, by nie przytłaczać zdjęcia, więc sprawdzą się tu wąskie, ciemne profile z metalu. Ramy drewniane dodadzą naturalnego ciepła, natomiast ramy aluminiowe są proste, eleganckie i pasują praktycznie do każdego wnętrza. Ważne, by rama eksponowała walory zdjęcia, ale też pasowała do jego stylu i tematu. Jednak fotografie o wysokiej wartości ze względów bezpieczeństwa nie powinny mieć żadnego kontaktu z drewnem, ani wyrobami drewnopochodnymi zwłaszcza chodzi tu o płyty pilśniowe stanowiące usztywnienie do oprawianego zdjęcia. Istotny wybór szkła Zwykła szyba, która jest najpopularniejsza, chroni zdjęcie przed kurzem, wilgocią, nie przekłamuje kolorów dzieła, a nawet je wyostrza. Jednak taka szyba odbija światło i może spowodować efekt lustra, a sama fotografia przez to nie będzie dobrze widoczna. Zwykła szyba nie chroni zdjęcia przed blaknięciem, zwłaszcza jeśli jest wystawione na bezpośrednie działanie słońca. Jeśli posiadamy wartościowe fotografie lub nasze mieszkanie czy biuro jest bardzo nasłonecznione, warto oprawić zdjęcia w specjalne szkło antyrefleksyjne, które ochroni dzieło przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych oraz nie powoduje odbijania się w szkle otoczenia, dzięki czemu praca jest zawsze dobrze widoczna. Poza tym tego typu oprawa ochroni obiekt przed blaknięciem, jednak niestety oprawiona w nią praca nie wygląda tak ostro, jak w przypadku szkła zwykłego. Wybierając szkło do oprawy fotografii trzeba po prostu wziąć pod uwagę jej wartość oraz warunki w jakich ma wisieć w ciemniejszych pomieszczeniach możemy pozostać przy tradycyjnej szybie. Wybierając oprawę należy wziąć pod uwagę jasność samej fotografii, by zbyt szerokie passe-partout lub zbyt ciężka rama nie spowodowały, że zdjęcie zostanie zdominowane i wizualnie nam się zagubi. Fotografie na piance Dobór passe-partout i ramy zdecydują, czy zawieszona fotografia będzie stanowić ozdobę wnętrza chodzi przecież o to, by wydobyć jej atuty. Całkowicie inną opcją prezentacji fotografii jest naklejanie jej na specjalną piankę. Pianka jest lekka, sztywna, przydatna zwłaszcza do ekspozycji zdjęć na wystawach. Fotografie na piance mogą być wieszane bez ram, a w przypadku pianki o większym rozmiarze niż fotografia uzyskamy efekt estetycznego passe-partout. Korzystajmy z rad specjalistów Decydując się na wieszanie fotografii w swoim najbliższym otoczeniu warto zadbać o jej właściwą oprawę, by jak najdłużej cieszyła nasze oczy zwłaszcza jeśli posiadamy obiekty artystyczne i kolekcjonerskie. Oczywiście możemy sobie radzić samodzielnie w sklepach jest ogromna dostępność ram, passe-partout, jednak gdy zależy nam na profesjonalnym podejściu do dzieła, które stanowi dla nas dużą wartość, to zawsze lepiej korzystać z firm zajmujących się oprawą fotografii i dzieł sztuki. Autorka jest właścicielką internetowej galerii sztuki artpower.pl oraz autorką bloga o sztuce w domu sztukaniegryzie.pl

20 EKONOMIA KULTURY 65 Anna Stępska, Peel me a grape..., fotografia, 45x30 cm, 2010 r. artpower.pl