Charakterystyka systemu podatkowego w Polsce. Struktura wykładu. Temat Podatki centralne 2. Podatki lokalne. 1.

Transkrypt

1 Charakterystyka systemu podatkowego w Polsce Temat 4 Struktura wykładu 1. Podatki centralne 2. Podatki lokalne 1. Podatki centralne 1

2 Podatek dochodowy od osób fizycznych Poza zakresem ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych pozostają przychody: z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej, z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach oraz ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia, podlegające przepisom o podatku od spadków i darowizn, wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich. Podmiot opodatkowania Podatek dochodowy jest podatkiem osobistym, co oznacza, że podatnikiem jest każda osoba fizyczna osiągająca dochód. 2

3 Przedmiot opodatkowania Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy oraz z wyjątkiem dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekroczą sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów. Źródła przychodów Źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta, działalność wykonywana osobiście, pozarolnicza działalność gospodarcza, działy specjalne produkcji rolnej, nieruchomości lub ich części, 3

4 najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą, kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c), odpłatne zbycie (z zastrzeżeniem sytuacji określonych w art. 10 ust. 2 ustawy): nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów, innych rzeczy, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany, inne źródła. 4

5 Przychody Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Od tej generalnej zasady ustawa przewiduje kilka wyjątków. Dotyczą one pojęcia przychodów z następujących źródeł przychodów: z pozarolniczej działalności gospodarczej, z działów specjalnych produkcji rolnej, z nieruchomości udostępnionych bezpłatnie do używania innym osobom, z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9 ustawy, z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy, nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. Sposoby ustalania podatku Ustawa przewiduje następujące sposoby ustalania podatku: według obowiązującej w 2006 r. skali podatkowej: podstawa obliczenia podatku w złotych Podatek wynosi: do % minus kwota zmniejszająca podatek 530 zł 08 gr od do zł 48 gr + 30% nadwyżki ponad zł ponad zł 68 gr + 40% nadwyżki ponad zł 5

6 19% podatek od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (wybór tego sposobu ustalania podatku następuje poprzez pisemne oświadczenie złożone przez podatnika; dochodów opodatkowanych w ten sposób nie łączy się z dochodami z innych źródeł) art. 30c ustawy, ryczałty; przy czym należy zauważyć, iż dochodów (przychodów), od których zgodnie z przepisami art. 28, 29, 30 i 30a ustawy pobiera się podatek w formie ryczałtu nie łączy się z dochodami (przychodami) z innych źródeł, 19% podatek od dochodów z kapitałów pieniężnych, przykładowo z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych (dochodów opodatkowanych w ten sposób nie łączy się z dochodami z innych źródeł) art. 30b ustawy. 6

7 Ryczałt Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.), zwana dalej ustawą, reguluje opodatkowanie niektórych przychodów (dochodów) osiąganych przez osoby fizyczne: prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, będące osobami duchownymi. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych oraz w formie spółki jawnej osób fizycznych. 7

8 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w 2006 r. mogą opłacać podatnicy, którzy w 2005 r. uzyskali przychody z działalności gospodarczej w wysokości nieprzekraczającej euro ( zł). Stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wynoszą: 20 % przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów, a także przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze od nadwyżki ponad kwotę stanowiącą równowartość euro (15.666,40 zł w 2006 r.), 17 % przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych m.in. wynajmu samochodów osobowych, hoteli, pośrednictwa w handlu hurtowym, 8,5 % od przychodów m.in. z działalności usługowej, w tym od przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5 %; od przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze do kwoty stanowiącej równowartość euro (15.666,40 zł w 2006 r.), 8

9 5,5 % od przychodów z działalności wytwórczej i budowlanej, 3,0 % od przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5 % alkoholu. Podstawę opodatkowania stanowi przychód bez pomniejszania o koszty jego uzyskania. Podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania obowiązani są do prowadzenia ewidencji przychodów odrębnie za każdy rok podatkowy, do prowadzenia ewidencji wyposażenia, a także wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Karta podatkowa Opodatkowanie w formie karty podatkowej następuje na wniosek podatnika złożony w deklaracji według ustalonego wzoru (PIT 16). Podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. 9

10 Stawki karty podatkowej określone są kwotowo i podlegają corocznie podwyższeniu w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów roku poprzedzającego rok podatkowy w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego. Ich wysokość uzależniona jest od: - rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, - liczby zatrudnionych pracowników, - liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza. Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustalana jest w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego odrębnie na każdy rok podatkowy. Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych Podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów osób duchownych opłacają osoby duchowne prawnie uznanych wyznań, osiągające przychody z opłat otrzymywanych w związku z pełnionymi funkcjami o charakterze duszpasterskim. 10

11 Stawki ryczałtu zarówno od przychodów proboszczów, jak i przychodów wikariuszy, określone są kwotowo w załącznikach do ustawy. Ich wysokość uzależniona jest od liczby mieszkańców parafii. Wysokość ryczałtu ustalana jest w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego, właściwego według miejsca wykonywania funkcji o charakterze duszpasterskim, odrębnie na każdy rok podatkowy. Istnieje możliwość obniżenia ryczałtu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, opłaconej zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Osoby duchowne opłacające ryczałt są zwolnione od obowiązku składania zeznań podatkowych o wysokości osiągniętego dochodu ze źródła przychodu objętego ryczałtem. Podatek dochodowy od osób prawnych Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych jest regulowane ustawą z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.). 11

12 Podatek dochodowy od osób prawnych Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych jest regulowane ustawą z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.). Przepisów tej ustawy nie stosuje się do: - przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba że ustalenie przychodów jest wymagane dla celów określenia dochodów wolnych od podatku dochodowego, - przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach, - przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. 12

13 Podmioty podatku Zgodnie z przepisami tej ustawy podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych są: - osoby prawne, - jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek nie mających osobowości prawnej, z tym że podatnikami są spółki kapitałowe w organizacji, - podatkowe grupy kapitałowe (grupy składające się z co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających osobowość prawną, które funkcjonują w związkach kapitałowych i spełniają określone w ustawie warunki), - spółki nie mające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania. Przedmiot opodatkowania Według zasad ogólnych przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty. Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą. 13

14 Przychodami podatkowymi są nie tylko otrzymane pieniądze, ale również inne wartości, np. różnice kursowe, wartość nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie otrzymanych rzeczy, praw lub innych świadczeń (art. 12 ustawy). Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy. Z definicji tej wynika, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, a więc koszty bezpośrednio i pośrednio związane z uzyskaniem przychodów, w tym koszty ogólne funkcjonowania podatnika. Zwolnienia W zakresie zwolnień (art. 17 ustawy), w ustawie funkcjonują zwolnienia przedmiotowe, w tym dla takich podatników jak: zrzeszenia, stowarzyszenia, fundacje, realizujące ustawowo określone, społecznie użyteczne cele. W przypadku tych podatników zwalnia się od podatku te dochody, które są przeznaczone na realizację celów statutowych. 14

15 Podstawa opodatkowania W celu obliczenia należnego podatku dochodowego konieczne jest ustalenie podstawy opodatkowania, którą stanowi dochód po odliczeniu ewentualnych darowizn na określone cele, przy zachowaniu 10% limitu, w stosunku do tego dochodu. Podatek wynosi 19% podstawy opodatkowania. W ramach poboru podatku podatnicy składają co miesiąc deklaracje (do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni) i w ich terminie uiszczają zaliczki w wysokości różnicy między podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku podatkowego a sumą zaliczek należnych za poprzednie miesiące. 15

16 Podatnicy mogą również rozliczać się z podatku w systemie uproszczonym (art. 25 ust 6-10 ustawy). Wpłata zaliczek jest wówczas uzależniona od podatku należnego wykazanego w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy lub w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata. Przy uproszczonej formie wpłat zaliczek podatnicy nie składają deklaracji. Podatek od towarów i usług W dniu 11 marca 2004 r. Sejm uchwalił ustawę o podatku od towarów i usług. Ustawa ta zastępuje ustawę z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.). Do najważniejszych zmian wprowadzonych przepisami nowej ustawy, należy zaliczyć: zmiany w zakresie przedmiotu opodatkowania m.in. objęcie opodatkowaniem wszelkich praw, a także nieruchomości (gruntów), wprowadzenie szczegółowych przepisów dotyczących miejsca świadczenia przy dostawie towarów, wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów oraz przy świadczeniu usług, wprowadzenie regulacji w zakresie opodatkowania handlu wewnątrz-wspólnotowego, dostosowanie stawek podatku do przepisów unijnych, 16

17 wprowadzenie szczególnych procedur dla: usług turystyki, dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, złota inwestycyjnego, podmiotów zagranicznych świadczących na terytorium Wspólnoty usługi elektroniczne osobom niepodlegającym opodatkowaniu, wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych, zmiany w zakresie dokonywania korekt podatku od zakupów związanych ze sprzedażą zwolnioną i opodatkowaną, nowe zasady zwrotu podatku, zmiany w zakresie odliczeń podatku (nowe uregulowania dotyczące odliczeń podatku od zakupu samochodów osobowych i czynno œ ci dokonywanych poza granicami kraju). Kryterium decydującym o uznaniu podmiotu (osoby prawnej, jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej oraz osoby fizycznej) za podatnika podatku od towarów i usług jest samodzielne wykonywanie działalności gospodarczej, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. 17

18 Przy czym działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Opodatkowaniu co do zasady będzie podlegała: - odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług, - eksport i import towarów, - wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem, - wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. 18

19 Podstawą opodatkowania, z wyjątkami określonymi w ustawie, jest obrót, tj. kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Na uwagę zasługuje zmiana w zakresie podstawy opodatkowania, którą wprowadza nowa ustawa o podatku od towarów i usług, zgodnie z którą obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą towarów lub świadczeniem usług, co oznacza, że nie dotyczy to dotacji mających na celu dofinansowanie działalności określonych instytucji (np. instytucji kultury) i nie uzależnionych od ilości i wartości świadczonych usług. W przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu. W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów podstawą opodatkowania jest kwota, jaką nabywający jest obowiązany zapłacić. 19

20 Podstawa opodatkowania obejmuje: 1) podatki, cła, opłaty i inne należności płacone w związku z nabyciem towarów; 2) wydatki dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu oraz ubezpieczenia, pobierane przez dostawcę od podmiotu dokonującego wewnątrzwspólnotowego nabycia. Podstawa opodatkowania nie obejmuje: 1) rabatów za zapłatę z góry; 2) opustów i zwrotów kwot z tytułu dokonanego nabycia udzielonych podmiotowi dokonującemu wewnątrzwspólnotowego nabycia. Podstawą opodatkowania w imporcie towarów jest wartość celna powiększona o należne cło, a jeżeli przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy. 20

21 Stawki podatku Podstawową stawką podatku jest stawka w wysokości 22%. Ustawa wprowadza dwie obniżone stawki podatku do wysokości 7% i 3%. Obniżoną do wysokości 7% stawkę podatku stosuje się do towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy. Podatek akcyzowy Podatnikami akcyzy są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki nie mające osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegających opodatkowaniu. Opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlegają czynności określone w art. 4 ustawy o podatku akcyzowym z dnia 23 stycznia 2004 roku (Dz. U. nr 29, poz. 257 i nr 68, poz. 623 oraz z 2005 r. nr a60, poz. 1341), dotyczące towarów wymienionych w załączniku nr 1 do ww. ustawy, zwanych wyrobami akcyzowymi. 21

22 Do czynności tych zalicza się: produkcję wyrobów akcyzowych zharmonizowanych, wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego, sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju, eksport i import wyrobów akcyzowych, nabycie wewnątrz wspólnotowe i dostawę wewnątrzwspólnotową, nabycie lub posiadanie przez podatnika wyrobów akcyzowych, jeżeli od tych wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości. Podstawa opodatkowania W zależności od tego, w jaki sposób wyrażone są stawki akcyzy, podstawą opodatkowania jest: w przypadku wyrażenia stawki akcyzy w procencie podstawy opodatkowania: kwota należna z tytułu sprzedaży na terytorium kraju wyrobów akcyzowych pomniejszona o kwotę podatku od towarów i usług oraz o kwotę akcyzy należne od tych wyrobów, 22

23 kwota, jaką nabywca jest zobowiązany zapłacić za wyroby akcyzowe w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego, kwota należna z tytułu dostawy wyrobów akcyzowych na terytorium państwa członkowskiego, w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej, wartość celna wyrobów akcyzowych powiększona o należne cło, w przypadku importu; w przypadku wyrażenia stawki akcyzy w kwocie na jednostkę wyrobu ilość wyrobów akcyzowych, w przypadku wyrażenia stawki akcyzy w procencie maksymalnej ceny detalicznej cena detaliczna wyznaczona i wydrukowana na opakowaniu jednostkowym, w przypadku wyrażenia stawki akcyzy w kwocie na jednostkę wyrobu i w procencie maksymalnej ceny detalicznej ilość wyrobów akcyzowych oraz cena detaliczna wyznaczona i wydrukowana na opakowaniu jednostkowym. Podatek od gier Podatnikami podatku od gier są podmioty prowadzące działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych oraz gier na automatach, jak również podmioty organizujące gry i loterie stanowiące monopol państwa. Podatnikami są podmioty, które prowadzą działalność w wyżej wymienionym zakresie na podstawie odpowiedniego zezwolenia. Nie ma znaczenia w tym przypadku forma organizacyjno-prawna podmiotu. 23

24 Podstawa opodatkowania jest zróżnicowana w zależności od rodzaju gry czy zakładu, można jednak przyjąć, że stanowi ją przychód uzyskany przez podmioty prowadzące działalność w zakresie organizowania gier i zakładów wzajemnych. Podatek od gier pobierany jest według procentowych stawek proporcjonalnych, zróżnicowanych w zależności od rodzaju gry czy zakładu, które wynoszą: dla loterii fantowych, gier bingo fantowych oraz zakładów wzajemnych 10%, dla loterii pieniężnych 15%, dla gier prowadzonych w kasynach gry i salonach gry na automatach 45%, dla gier liczbowych 20%, dla gier z tytułu prowadzenia działalności w zakresie zakładów wzajemnych na sportowe współzawodnictwo zwierząt 2%. 24

25 2. Podatki lokalne Podatek od spadków i darowizn Przedmiot opodatkowania nabycie własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem: spadku darowizny zasiedzenia nieodpłatnego zniesienia współwłasności zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci 25

26 nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Podatnicy i płatnicy Podatnikami podatku od spadków i darowizn są osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy i prawa majątkowe w sposób wyżej wskazany. Płatnikami podatku od spadków i darowizn są notariusze - od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie. Powstanie obowiązku podatkowego przy nabyciu w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku przy nabyciu w drodze zapisu lub dalszego zapisu - od daty ogłoszenia testamentu przy nabyciu z polecenia testamentowego - z chwilą wykonania tego polecenia przy nabyciu tytułem zachowku - z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części 26

27 przy nabyciu praw do wkładów oszczędnościowych na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci - z chwilą śmierci wkładcy przy nabyciu jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci - z chwilą śmierci uczestnika funduszu inwestycyjnego przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń przy nabyciu z polecenia darczyńcy - z chwilą wykonania polecenia przy nabyciu w drodze zasiedzenia - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności - z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności. 27

28 Podatnicy obowiązani są do złożenia zeznania podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek pobierany jest przez płatnika (dokonana w formie aktu notarialnego umowa darowizny, umowa nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugoda w tym przedmiocie). Skala podatkowa i kwoty wolne od podatku określone są w art. 9 i 15 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2004 r. Nr 142, poz z późn. zm. ) i podlegają okresowej waloryzacji. Aktualnie kwoty wolne wynoszą: dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej zł. dla drugiej grupy zł. dla trzeciej zł. 28

29 Stawki podatku Podatek wynosi: 1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej %; zł 30 gr i 5% od nadwyżki ponad zł; ponad zł 20 gr i 7% od nadwyżki ponad zł 2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej %; zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad zł; ponad zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad zł 3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej %; zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad zł; ponad zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad zł Podstawa opodatkowania Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach podatku od spadków i darowizn ustalono w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005r. w sprawie właściwości organów podatkowych (Dz. U. Nr 165, poz z późn. zm.). 29

30 Podatek od czynności cywilnoprawnych Przedmiot opodatkowania czynności cywilnoprawne (umowy) wymienione w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zmiany tych umów orzeczenia sądów i ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak podlegające opodatkowaniu czynności cywilnoprawne. Podatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych są osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, będące stronami czynności cywilnoprawnych. Płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych są: notariusze - od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego nabywcy rzeczy - od umów sprzedaży, jeżeli nabywca kupuje te rzeczy do przerobu lub do dalszej sprzedaży. 30

31 z Powstanie obowiązku podatkowego z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, a w przypadku gdy płatnikami są nabywcy rzeczy przeznaczonych do przerobu lub odprzedaży - z chwilą wypłacenia należności. Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy przenoszącej własność z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody chwilą powołania się na okoliczność dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności, a którakolwiek ze stron po upływie tego terminu powołuje się przed organami podatkowymi lub organami kontroli skarbowej na okoliczność jej dokonania; w tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje jedynie w stosunku do podatnika, który powołał się na okoliczność dokonania czynności cywilnoprawnej. 31

32 Podstawa opodatkowania i stawki podatku określone są odrębnie dla każdej czynności. Maksymalna procentowa stawka podatku wynosi 2%, a kwotowa - 38 zł (art. 6 i 7 ustawy). Sposób zapłaty podatku Zapłaty podatku dokonuje się bądź bezpośrednio w kasie urzędu skarbowego, bądź na rachunek bankowy urzędu w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Podatek rolny Przedmiotem opodatkowania podatkiem rolnym są grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku rolnego są: właściciel, posiadacz samoistny, użytkownik wieczysty, 32

33 w niektórych przypadkach posiadacz zależny gruntów (gdy grunty stanowią własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego oraz gdy grunty gospodarstwa rolnego zostały wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników). Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał tytuł prawny do gruntów lub objęcie gruntów w posiadanie. Obowiązek podatkowy w podatku rolnym wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności uzasadniające ten obowiązek. Stawki podatku rolnego dla gruntów gospodarstwa rolnego: równowartość pieniężna 2,5 q żyta - od 1 ha przeliczeniowego dla pozostałych gruntów rolnych podlegających podatkowi rolnemu: równowartość pieniężna 5 q żyta - od 1 ha obliczone według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy. 33

34 Rada gminy może, w drodze uchwały, obniżyć cenę skupu żyta przyjmowaną jako podstawa obliczenia podatku rolnego na obszarze gminy. Wszyscy podatnicy płacą podatek rolny w 4 ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego - do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego, przelewem na konto lub - w przypadku osób fizycznych - również gotówką (jeżeli pobór podatku dokonywany jest w formie inkasa). Podatek leśny Przedmiotem opodatkowania podatkiem leśnym są grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna. 34

35 Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku leśnego są: właściciel, posiadacz samoistny, użytkownik wieczysty, w niektórych przypadkach posiadacz zależny lasu (gdy las stanowi własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego). Stawki podatku leśnego - od 1 ha - równowartość pieniężna 0,220 m3 drewna obliczona według średniej ceny sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy, - dla lasów ochronnych oraz lasów wchodzących w skład rezerwatów przyrody i parków narodowych - 50 % stawki określonej wyżej. Rada gminy może, w drodze uchwały, obniżyć kwotę stanowiącą średnią cenę sprzedaży drewna przyjmowaną jako podstawa obliczenia podatku leśnego na obszarze gminy. 35

36 Podatek od nieruchomości Przedmiotem opodatkowania w podatku od nieruchomości są: grunty z wyłączeniem gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, gruntów zadrzewionych i zakrzewionych na użytkach rolnych oraz lasów, jeżeli nie są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej; budynki lub ich części; budowle lub ich części związane z prowadzoną działalnością gospodarczą Do kręgu podmiotów, na których ciąży obowiązek zapłaty podatku od nieruchomości ustawa zalicza osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz spółki nie posiadające osobowości prawnej, które są: właścicielami lub samoistnymi posiadaczami nieruchomości lub obiektów budowlanych, użytkownikami wieczystymi gruntów, posiadaczami nieruchomości albo obiektów budowlanych lub ich części stanowiących własność SP, lub jednostek samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, z innego tytułu prawnego lub gdy posiadania nie potwierdza żaden tytuł prawny (z wyłączeniem wyjątków wskazanych w ustawie). 36

37 Podstawę opodatkowania w podatku od nieruchomości stanowi: dla budynków lub ich części powierzchnia użytkowa mierzona w metrach kwadratowych, dla budowli ich wartość ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w danym roku podatkowym, a dla budynków całkowicie zamortyzowanych ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego, dla gruntów powierzchnia tych gruntów. Stawki podatku są zróżnicowane w stosunku do budynków i gruntów oraz w zależności od tego, w jakim celu dana nieruchomość jest użytkowana. W przypadku wykorzystywania gruntów i budynków w działalności gospodarczej stawki podatku są wyższe niż zajętych na inne cele. Stawka podatku od budowli jest stała i wynosi 2% wartości będącej podstawą amortyzacji. 37

38 Wysokość stawek uchwala Rada Gminy, przy czym stawki te nie mogą przekroczyć określanych co roku górnych stawek podatkowych. Rada Gminy wysokość stawek może różnicować ze względu na: lokalizację, rodzaj zabudowy, rodzaj prowadzonej działalności, przeznaczenie i sposób wykorzystania gruntu w przypadku gruntów, lokalizację, sposób wykorzystania, rodzaj zabudowy, stan techniczny oraz wiek budynku w przypadku budynków i ich części, rodzaj obiektu oraz rodzaj prowadzonej działalności w przypadku budynków i och części związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zobowiązania podatkowe powstaje w dwojaki sposób, w zależności od charakteru podmiotu władającego nieruchomością. W przypadku osób fizycznych powstaje na mocy decyzji organu podatkowego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości. Osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki mają obowiązek w terminie do 15 stycznia danego roku złożyć deklarację na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy (jeżeli obowiązek powstaje po tym dniu w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku. W tym przypadku zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa, bez potrzeby wydawania decyzji. 38

39 Podatek od srodkow transportowych Podatek ten regulowany jest ustawą z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. W istotnym stopniu została zmieniony 1 stycznia 1998 r., kiedy to zniesiono opodatkowanie m.in. samochodów osobowych, samochodów ciężarowych do 2 ton, motocykli, motorowerów oraz wyposażonych w silniki jachtów, promów i łodzi. Jest to podatek tzw. kosztowy, bowiem w podatku dochodowym stanowi koszt uzyskania przychodów i wpływa na wysokość podstawy opodatkowania. Podatnikami są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, będące właścicielami lab na których środek transportu jest zarejestrowany. Przedmiotem opodatkowania są: samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony i poniżej 12 ton, samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton, ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów do 3,5 tony i poniżej 12 ton, 39

40 ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton, przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego, przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego, autobusy. Wysokość stawek podatku uchwala rada gminy, przy czym stawka ta nie może przekroczyć maksymalnej stawki ustalonej przez Ministra Finansów w formie rozporządzenia. 40