STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ

Transkrypt

1 ZAŁĄCZNIK DO UCHWAŁY NR..SEJMIKU WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Z DNIA R. STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA WARSZAWA, SIERPIEŃ 2014

2

3 ZAŁĄCZNIK DO UCHWAŁY NR..SEJMIKU WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Z DNIA R. STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA TEKST JEDNOLITY PROJEKTU STRATEGII WARSZAWA, SIERPIEŃ 2014

4

5 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI WSTĘP 7 I. GŁÓWNE ZAŁOŻENIA I KONTEKST PRAWNY STRATEGII POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA II. SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA MAZOWSZA Charakterystyka wojewódtwa maowieckiego uwględnieniem podiału subregionalnego Struktura demograficna Rynek pracy Gospodarstwa domowe Poiom dochodów ludności Mieskalnictwo Rolnictwo i obsary wiejskie Komunikacja Ochrona drowia Edukacja i wychowanie Pomoc społecna i aktywna integracja Wspieranie rodiny i pieca astępca 31 III. DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Diagnoa - Berobocie Diagnoa - Długotrwała lub ciężka choroba Diagnoa - Niepełnosprawność Diagnoa - Beradność w sprawach opiekuńco-wychowawcych i prowadenia gospodarstwa domowego, własca w rodinach niepełnych lub wielodietnych Diagnoa - Ochrona macieryństwa i wielodietności Diagnoa - Alkoholim i narkomania Diagnoa - Zdarenia losowe i sytuacje kryysowe Diagnoa - Premoc w rodinie Diagnoa - Trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego Diagnoa - Trudność w integracji cudoiemców, który uyskali w Recypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uupełniającą Diagnoa - Sieroctwo Diagnoa - Ochrona ofiar handlu ludźmi Diagnoa - Klęska żywiołowa lub ekologicna Diagnoa - Ubóstwo Diagnoa - Bedomność 108 IV. DIAGNOZA. CZĘŚĆ II NOWE REGIONALNE POLITYKI PUBLICZNE DLA ROZWOJU MAZOWSZA Polityka rodinna Polityka senioralna Polityka rowoju ekonomii społecnej Polityka rowoju usług społecnych i deinstytucjonaliacji 121 V. MISJA I CELE STRATEGII Misja Cele polityki społecnej Maowsa 128 STR. 5

6 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ DLA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA VI. DZIAŁANIA STRATEGICZNE 135 VII. REZULTATY I WSKAŹNIKI 148 VIII. SYSTEM WDRAŻANIA STRATEGII 172 IX. MONITORING, EWALUACJA I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA STRATEGII 173 X. WNIOSKI 174 XI. ZAŁĄCZNIKI Wyka instytucji wchodących w skład espołu ds. opracowania Strategii w akresie polityki społecnej dla wojewódtwa maowieckiego na lata Analia spójności projektu Strategii Polityki Społecnej Wojewódtwa Maowieckiego na lata e Strategią Rowoju Wojewódtwa Maowieckiego do roku Regionalne polityki publicne wyodrębnionymi programami wojewódkimi dla identyfikowanych problemów społecnych Wojewódkie programy polityki społecnej pregląd celów i diałań Glosarius Bibliografia 192 STR. 6

7 WSTĘP WSTĘP Pierwsa Strategia Wojewódka w akresie Polityki Społecnej dla Wojewódtwa Maowieckiego obowiąywała w latach Z uwagi na achodące miany demograficne, społecne i gospodarce podjęto decyję o opracowaniu nowej Strategii w tym obsare w perspektywie casowej na lata Zgodnie pryjętą pre Zarąd Wojewódtwa Maowieckiego procedurą, dokument ostał opracowany pre Maowieckie Centrum Polityki Społecnej pry udiale Zespołu ds. opracowania Strategii Polityki Społecnej dla Wojewódtwa Maowieckiego na lata , do którego aprosone ostały instytucje i organiacje, aangażowane w realiację adań polityki społecnej na Maowsu. Wyka instytucji i podmiotów wchodących w skład Zespołu stanowi ałącnik nr 1 do dokumentu. Prace prebiegały w oparciu o wielostronną współpracę określoną w Zarądeniu Nr 392/13 Marsałka Wojewódtwa Maowieckiego dnia 14 maja 2013 r., w sprawie wprowadenia polityki realiacji asady partycypacji obywatelskiej w tworeniu pre Urąd Marsałkowski Wojewódtwa Maowieckiego w Warsawie projektów aktów normatywnych ora innych dokumentów ważnych punktu widenia mieskańców wojewódtwa maowieckiego. Zespół ds. opracowania Strategii Polityki Społecnej Wojewódtwa Maowieckiego na lata wspierany był merytorycnie pre ekspertów ewnętrnych prof. dr. hab. Mirosława Grewińskiego Prorektora Wyżsej Skoły Pedagogicnej im. Janusa Korcaka w Warsawie ora dr. Arkadiusa Durasiewica Diekana Wydiału Nauk Społecnych Wyżsej Skoły Pedagogicnej im. Janusa Korcaka w Warsawie. W ramach procesu opracowywania Strategii organiowano 2 seminaria konsultacyjne, w których łącnie udiał więło 180 osób. Założenia dokumentu poddane ostały konsultacjom pre predstawicieli: urędów miast i gmin, organiacji poarądowych, ośrodków pomocy społecnej, powiatowych centrów pomocy rodinie, domów pomocy społecnej, środowiskowych domów samopomocy, placówek wsparcia diennego dla dieci i młodieży. W oparciu o obowiąującą procedurę projekt dokumentu ostanie również poddany serokim konsultacjom społecnym. W Strategii Polityki Społecnej Wojewódtwa Maowieckiego na lata , wanej w dalsej cęści dokumentu Strategią, wyrażono spójną koncepcję realiacji polityki społecnej Maowsa w odniesieniu do regionalnych dokumentów strategicnych ora programowych (układ preentuje schemat nr 2 na stronie 11). Główne ałożenia i uregulowania prawne ostały apreentowane w rodiale pierwsym. Sytuacja społecna i gospodarca Maowsa, opisana w rodiale drugim uwględnia analię procesów rowojowych, achodących w wojewódtwie maowieckim, w akresie poiomu życia mieskańców, demografii, mieskalnictwa, rynku pracy, edukacji, ochrony drowia ora pomocy społecnej i aktywnej integracji. Diagnoa w obsare polityki społecnej ostała podielona na dwie cęści pierwsa predstawiona w rodiale trecim, obejmuje charakterystykę problemów społecnych Maowsa uwględnieniem wsystkich 15 kwestii, określonych godnie art. 7 Ustawy dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej (tekst jedn. D. U r., po. 182), druga opisana w rodiale cwartym nowe regionalne polityki publicne dla rowoju wojewódtwa. W wyniku preprowadonej analiy wyodrębniono try obsary realiacji regionalnych polityk publicnych, tj.: 1. Regionalne polityki publicne wyodrębnionymi programami wojewódkimi dla identyfikowanych problemów społecnych. 2. Regionalne polityki publicne be wyodrębnionych programów wojewódkich dla identyfikowanych problemów społecnych. 3. Nowe regionalne polityki publicne dla rowoju wojewódtwa: Polityka rodinna; Polityka senioralna; Polityka rowoju ekonomii społecnej; Polityka rowoju usług i deinstytucjonaliacji. Struktura dokumentu ostała oparta o identyfikowane ww. obsary. Misja i cele Strategii, wskaane w rodiale piątym dokumentu, koncentrują się na spójności diałań polityki społecnej Maowsa ora apewnieniu warunków dla włącenia społecnego. Scegółowy opis realiacji celów dla wyodrębnianych trech obsarów ostał ujęty w rodiale sóstym Diałania strategicne ora rodiale siódmym Reultaty i wskaźniki. Wypełnienie Misji ora osiągnięcie amieronych reultatów apewnione ostanie popre opracowany system wdrażania ora monitoringu i ewaluacji, które najdują się w rodiałach ósmym i diewiątym. W celu achowania prejrystości opisów, cęść materiałów uscegó- STR. 7

8 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA ławiających ostała uwględniona w ramach ałącników. Opracowano również glosarius obejmujący najważniejse terminy dokumentu. Strategia stanowi narędie realiacji aktywnej polityki społecnej Maowsa. STR. 8

9 CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Z UWZGLĘDNIENIEM PODZIAŁU SUBREGIONALNEGO I. GŁÓWNE ZAŁOŻENIA I KONTEKST PRAWNY STRATEGII POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Zgodnie art. 21 ust. 1 Ustawy dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej do adań samorądu wojewódtwa należy opracowanie, aktualiowanie i realiacja strategii wojewódkiej w akresie polityki społecnej będącej, integralną cęścią strategii rowoju wojewódtwa, obejmującej w scególności programy: preciwdiałania wykluceniu społecnemu, wyrównywania sans osób niepełnosprawnych, pomocy społecnej, profilaktyki i rowiąywania problemów alkoholowych, współpracy organiacjami poarądowymi. Strategia stanowi narędie wykonawce Strategii Rowoju Wojewódtwa Maowieckiego do roku 2030 w akresie realiacji polityki społecnej Maowsa. W celu achowania komplementarności diałań w obsare realiacji polityki społecnej Regionu pry opracowaniu dokumentu uwględniono również art. 16b Ustawy dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej, tj.: Gmina i powiat opracowują strategię rowiąywania problemów społecnych, a samorąd wojewódtwa strategię w akresie polityki społecnej. W ramach prac nad Strategią dokonano analiy dokumentów strategicnych na sceblu regionalnym, krajowym ora wspólnotowym, aby apewnić godność polityki społecnej Maowsa kierunkami unijnymi i krajowymi polityki rowoju w perspektywie roku Wynacając obsary diałań Strategii uwględniono cele i kierunki wynikające : kontekstu regionalnego w scególności e Strategii Rowoju Wojewódtwa Maowieckiego do roku 2030 ora projektu Regionalnego Programu Operacyjnego dla Wojewódtwa Maowieckiego na lata , kontekstu krajowego w scególności Strategii rowoju kraju 2020 ora projektu Krajowego Programu Preciwdiałania Ubóstwu i Wykluceniu Społecnemu 2020 Nowy Wymiar Integracji, kontekstu wspólnotowego dokumentów strategicnych Unii Europejskiej e scególnym uwględnieniem Strategii Europa 2020 ora programowania perspektywy finansowej ałożenia umowy partnerstwa. Zgodnie dokumentami strategicnymi Unii Europejskiej pryjęto, że priorytetowym adaniem dla wojewódtwa maowieckiego w akresie polityki społecnej jest włącenie społecne i preciwdiałanie ubóstwu. Uwględniając kierunek krajowy podstawą realiacji będie integrowany system aktywnej integracji. Kontekst regionalny wskauje, iż diałania wymagają wmocnienia kapitału społecnego ora spójności terytorialnej. Opracowany system wdrażania Strategii uwględnia spójność priorytetami określonymi w projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego dla Wojewódtwa Maowieckiego na lata , w scególności w odniesieniu do: aktywnego włącenia, w tym myślą o promowaniu równych sans ora aktywnym ucestnictwem i więksaniem sans na atrudnienie, ułatwiania dostępu do prystępnych cenowo, trwałych ora wysokiej jakości usług, w tym opieki drowotnej i usług socjalnych świadconych w interesie ogólnym, wspierania predsiębiorcości społecnej i integracji awodowej w predsiębiorstwach społecnych ora ekonomii społecnej i solidarnej w celu ułatwiania dostępu do atrudnienia. Układ dokumentów strategicnych i wykonawcych na poiomie unijnym, krajowym i regionalnym obrauje poniżsy schemat. STR. 9

10 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Schemat 1. Kontekst regionalny, krajowy i wspólnotowy dokumentów strategicnych i wykonawcych Plan agospodarowania prestrennego wojewódtwa maowieckiego Kontekst regionalny Kontekst krajowy Strategia Rowoju Wojewódtwa Maowieckiego do roku 2030 Długookresowa strategia rowoju kraju - Polska Trecia fala nowocesności Strategia rowoju kraju 2020 (średniookresowa) 9 strategii integrowanych (w tym: KSRR : regiony, miasta, obsary wiejskie) Koncepcja prestrennego agospodarowania kraju 2030 Plany wykonawce diałania: 1. Premysł i produkcja 2. Gospodarka 3. Prestreń i transport 4. Społeceństwo 5. Środowisko i energetyka 6. Kultura i diedictwo 7. Rolnictwo i obsary wiejskie Inne/poostałe dokumenty programowe wojewódtwa maowieckiego RPO WM Kontrakt Terytorialny Strategia Polityki Społecnej dla Wojewódtwa Maowieckiego na lata Krajowa polityka miejska do roku 2020 Krajowy Programu Preciwdiałania Ubóstwu i Wykluceniu Społecnemu 2020 Nowy Wymiar Integracji Społecnej (projekt) V Raport Spójności gospodarcej, społecnej i terytorialnej Kontekst wspólnotowy Strategia "Europa 2020" Wspólne ramy strategicne Programowanie perspektywy finansowej ałożenia umowy partnerstwa Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategii Rowoju Wojewódtwa Maowieckiego do 2030 roku. Mając na uwade ukierunkowania diałań Regionu na właściwe obsary problemowe ora identyfikację regionalnych polityk publicnych, podcas budowy Strategii preprowadono analię wsystkich 15 powodów udielania pomocy społecnej osobom i rodinom, godnie art. 7 Ustawy dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej, tj.: berobocia, długotrwałej lub ciężkiej choroby, niepełnosprawności, beradności w sprawach opiekuńco-wychowawcych i prowadenia gospodarstwa domowego, własca w rodinach niepełnych lub wielodietnych, potreby ochrony macieryństwa lub wielodietności, alkoholimu lub narkomanii, dareń losowych i sytuacji kryysowych, premocy w rodinie, trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego, STR. 10

11 CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Z UWZGLĘDNIENIEM PODZIAŁU SUBREGIONALNEGO trudności w integracji cudoiemców, który uyskali w Recypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uupełniającą, sieroctwa, ochrony ofiar handlu ludźmi, klęski żywiołowej lub ekologicnej, ubóstwa, bedomności. W wyniku analiy identyfikowano występowanie na Maowsu wsystkich 15 problemów społecnych. W celu określenia skali problemów wnioskowanie preprowadono uwględnieniem romiescenia subregionalnego ora stopnia natężenia występowania danego problemu. Uwględniając spójność w realiacji identyfikowanych regionalnych polityk publicnych, w ramach prac nad dokumentem preprowadono również pregląd programów wojewódkich akresu polityki społecnej, do których opracowania obowiąany jest Samorąd Wojewódtwa na podstawie poscególnych ustaw i dokumentów, w scególności wiąanych takimi regulacjami, jak m.in.: ustawa o wychowaniu w treźwości i preciwdiałaniu alkoholimowi, ustawa o ochronie drowia psychicnego, ustawa o preciwdiałaniu premocy w rodinie, ustawa o wspieraniu rodiny i systemie piecy astępcej, ustawa o rehabilitacji awodowej i społecnej ora atrudnianiu osób niepełnosprawnych. Stwierdono, iż na Maowsu realiowane są polityki publicne w oparciu o wyodrębnione programy ora be uwględnienia scegółowych programów wykonawcych. Schemat organiacji dokumentów strategicnych i programów Samorądu Wojewódtwa Maowieckiego w obsare polityki społecnej obrauje poniżsy diagram. Schemat 2. Strategie i programy woj. maowieckiego dot. spraw społecnych Maowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicnego na lata Projekt Programu Wspierania Rodiny i Piecy Zastępcej Program Preciwdiałania Wybranym Problemom Zdrowotnym w Wojewódtwie Maowieckim na lata Regionalny Plan Diałań na rec Zatrudnienia - prygotowywany pre Wojewódki Urąd Pracy w Warsawie na każdy rok STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO DO ROKU 2030 Strategia Polityki Społecnej dla Wojewódtwa Maowieckiego na lata Wojewódki Program Pomocy i Oparcia Społecnego dla Osób Zabureniami Psychicnymi na lata Wojewódki Program Profilaktyki i Rowiąywania Problemów Alkoholowych na lata Wojewódki Program Preciwdiałania Narkomanii na lata Wojewódki Program Preciwdiałania Premocy w Rodinie na lata Wojewódki Program Wyrównywania Sans Osób Niepełnosprawnych i Preciwdiałanie ich Wykluceniu Społecnemu ora Realiacji Zadań na rec Zatrudnienia Osób Niepełnosprawnych - aktualiacja Źródło: opracowanie własne. Istotnym elementem wspierającym realiację poscególnych adań, określonych w programach wojewódkich, jest Rocny Program Współpracy Samorądu Wojewódtwa Maowieckiego organiacjami poarądowymi ora innymi podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 Ustawy dnia 24 kwietnia 2003 r. o diałalności pożytku publicnego i o wolontariacie (tekst jedn. D. U r., Nr 234, po. 1536) ora Plan Rowoju STR. 11

12 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Ekonomii Społecnej na Maowsu na lata Wmacnianie współpracy administracji samorądowej trecim sektorem i promowanie lecenia adań akresu pomocy społecnej, godnie diagnoowanymi potrebami umożliwi tworenie systemu usług społecnych dostępnych dla wsystkich ora rowój ekonomii społecnej na Maowsu. Podstawą sprawnego systemu arądania polityką społecną Regionu jest spójność dokumentów i komplementarność prowadonych diałań. Pregląd obecnych apisów programów awiera Załącnik nr 3. W Strategii ujęto cele główne i scegółowe, rekomendowane do uwględnienia w aktualiowanych dokumentach. Programy wojewódkie obsaru polityki społecnej stanowią narędie wykonawce Strategii. Zapewnienie odpowiednich warunków dla włącenia społecnego w tym równego dostępu do usług społecnych dla mieskańców Maowsa wymaga rowijania współpracy i synergii diałań w scególności pomiędy samorądami. Schemat nr 3 preentuje strategie i programy samorądu wojewódtwa, powiatu i gminy w obsare polityki społecnej. Schemat 3. Strategie i programy samorądów w akresie polityki społecnej STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ DLA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA POWIATOWA STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINNA STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH Maowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicnego na lata Powiatowy program ochrony drowia psychicnego Gminny program ochrony drowia psychicnego Wojewódki Program Oparcia Społecnego dla Osób Zaburenami Psychicnymi Powiatowy program oparcia dla osób aburenami psychicnymi Gminny program oparcia dla osób aburenami psychicnymi Program Preciwdiałania Wybranym Problemom Zdrowotnym w Wojewódtwie Maowieckim na lata Powiatowy program drowotny Gminny program drowotny Regionalny Plan Diałań na Rec Zatrudnienia - prygotowywany pre wojewódki urąd pracy w Warsawie Powiatowy program promocji atrudnienia ora aktywiacji lokalnego rynku pracy Projekt Programu Wspierania Rodiny i Piecy Zastępcej Powiatowy program dotycący rowoju piecy astępcej Gminny program wspierania rodiny Wojewódki Program Profilaktyki i Rowiąywania Problemów Alkoholowychna lata Gminny program profilaktyki i rowiąywania problemów alkoholowych Wojewódki Program Preciwdiałania Narkomanii na lata Gminny program preciwdiałania narkomanii Wojewódki Program Preciwdiałania Premocy w Rodinie na lata Wojewódki Program Wyrównywania Sans Osób Niepełnosprawnych i Preciwdiałanie ich Wykluceniu Społecnemu ora Realiacji Zadań na rec Zatrudnienia Osób Niepełnosprawnych - aktualiacja Źródło: opracowanie własne. Powiatowy program preciwdiałania premocy w rodinie ora ochrony ofiar premocy w rodinie Powiatowy program diałań na rec osób niepełnosprawnych Gminny program preciwdiałania premocy w rodinie ora ochrony ofiar premocy w rodinie STR. 12

13 CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Z UWZGLĘDNIENIEM PODZIAŁU SUBREGIONALNEGO Uwględniając powyżse, w celu apewnienia wdrożenia integrowanego systemu polityki społecnej Maowsa w latach diałania ukierunkowane będą na wmacnianie spójności, komplementarności diałań realiowanych w oparciu o samorądowe dokumenty strategicne i programowe. II. SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA MAZOWSZA Diagnoa w akresie całego terytorium wojewódtwa ostała opracowana na podstawie danych aktualnie dostępnych w systemie statystycnym, tj. a 2012 rok. W prypadku braku jakichkolwiek danych posłużono się danymi najbardiej aktualnymi lat poprednich. Preprowadona analia ma na celu dostarcenie wiedy niebędnej dla programowania polityki społecnej Regionu. Sporądona diagnoa odwołuje się również do pogłębionych danych awartych w dokumentach strategicnych i programowych wojewódtwa maowieckiego. 1. CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Z UWZGLĘDNIENIEM PODZIAŁU SUBREGIONALNEGO Wojewódtwo maowieckie położone jest w środkowo-wschodniej cęści Polski i granicy 6 wojewódtwami: na achodie łódkim i kujawsko-pomorskim, na północy warmińsko-maurskim, na wschodie podlaskim i lubelskim, na południu e świętokryskim. Maowse jest najwięksym regionem w kraju, arówno pod wględem ajmowanego obsaru jak i licby mieskańców. Zajmuje ono powierchnię km 2 (11,4% powierchni kraju). Na koniec grudnia 2012 roku na Maowsu mieskało tys. osób, tj. 13,8% ludności Polski. Średnia gęstość aludnienia wynosiła 149 osób/km 2 (3 miejsce w kraju) i była nienacnie wyżsa od średniej krajowej, która wynosiła 123 osoby/km 2. Najwięksym miastem wojewódtwa jest Warsawa, stolica regionu i kraju, nacąca metropolia w skali Europy, koncentrująca prawie 32,3% ogółu ludności Maowsa (na koniec 2012 r. Warsawę amieskiwało 1 715,5 tys. mieskańców). Łącnie otacającymi ją obsarami urbaniowanymi twory aglomerację warsawską, grupującą podstawową cęść potencjału społecnego i gospodarcego wojewódtwa i kraju. Ważnymi ogniwami sieci osadnicej Maowsa są ośrodki subregionalne: Radom (219,7 tys. mieskańców), Płock (123,6 tys. mieskańców), Siedlce (76,4 tys. mieskańców), Ostrołęka (53,3 tys. mieskańców) i Ciechanów (45,1 tys. mieskańców). Mapa 1. Wojewódtwo maowieckie mapa administracyjna nawami powiatów Źródło: Ocena Zasobów Pomocy Społecnej a rok 2012, MCPS 2013, s. 6. STR. 13

14 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Wojewódtwo maowieckie wyróżnia się w skali kraju najwyżsym poiomem rowoju gospodarcego, jednakże widocne są nacne dysproporcje prestrenne w rowoju wojewódtwa. Zasadnicy potencjał gospodarcy, kapitałowy i intelektualny skupiony jest w Warsawie i aglomeracji warsawskiej. Subregiony wojewódtwa odnacają się decydowanie słabsym potencjałem gospodarcym i niżsą dynamiką rowojową. Wysoki poiom rowoju gospodarcego wojewódtwo awdięca dobre rowiniętemu sektorowi usług, w którym w ostatnich latach najsybciej rosła licba miejsc pracy 1. Scegółowy opis dotycący sytuacji gospodarcej wojewódtwa awarty jest w Strategii Rowoju Wojewódtwa Maowieckiego do roku Aktualne opracowania, analiy i raporty w omawianym akresie prygotowywane są pre Maowieckie Biuro Planowania Regionalnego i Maowieckie Obserwatorium Terytorialne. Wojewódtwo maowieckie składa się 314 gmin (w tym: 35 miejskich, 50 miejsko-wiejskich i 229 wiejskich), 37 powiatów i 5 miast na prawach powiatu: Warsawa, Ostrołęka, Płock, Radom, Siedlce. Poniżej preentujemy wyka powiatów uwględniający licbę gmin : Tabela 1. Powiaty i gminy Maowsa Powiat Gminy Powiat Gminy białobreski ciechanowski garwoliński gostyniński grodiski grójecki koienicki legionowski lipski łosicki miejsko-wiejska Białobregi, wiejska Promna, wiejska Radanów, wiejska Stara Błotnica, wiejska Stromiec, miejsko-wiejska Wyśmieryce miejska Ciechanów, wiejska Ciechanów, miejsko-wiejska Glinojeck, wiejska Gołymin-Ośrodek, wiejska Grudusk, wiejska Ojreń, wiejska Opinogóra Górna, wiejska Regimin, wiejska Sońsk wiejska Borowie, miejska Garwolin, wiejska Garwolin, wiejska Górno, miejska Łaskarew, wiejska Łaskarew, wiejska Maciejowice, wiejska Miastków Kościelny, wiejska Parysów, miejsko-wiejska Pilawa, wiejska Sobolew, wiejska Trojanów, wiejska Wilga, miejsko-wiejska Żelechów miejska Gostynin, wiejska Gostynin, wiejska Pacyna, wiejska Sanniki, wiejska Scawin Kościelny wiejska Baranów, miejsko-wiejska Grodisk Maowiecki, wiejska Jaktorów, miejska Milanówek, miejska Podkowa Leśna, wiejska Żabia Wola wiejska Belsk Duży, wiejska Błędów, wiejska Chynów, wiejska Goscyn, miejskowiejska Grójec, wiejska Jasieniec, miejskowiejska Mogielnica, miejsko-wiejska Nowe Miasto nad Pilicą, wiejska Pniewy, miejskowiejska Warka wiejska Garbatka-Letnisko, wiejska Głowaców, wiejska Gniewosów, wiejska Grabów nad Pilicą, miejsko-wiejska Koienice, wiejska Magnusew, wiejska Sieciechów wiejska Jabłonna, miejska Legionowo, wiejska Nieporęt, miejsko-wiejska Serock, wiejska Wielisew wiejska Chotca, wiejska Ciepielów, miejsko-wiejska Lipsko, wiejska Recniów, wiejska Sienno, wiejska Solec nad Wisłą wiejska Huslew, miejsko-wiejska Łosice, wiejska Olsanka, wiejska Platerów, wiejska Sarnaki, wiejska Stara Kornica płoński pruskowski prasnyski prysuski pułtuski wiejska Babosewo, wiejska Cerwińsk nad Wisłą, wiejska Dierążnia, wiejska Joniec, wiejska Narusewo, wiejska Nowe Miasto, miejska Płońsk, wiejska Płońsk, miejska Raciąż, wiejska Raciąż, wiejska Sochocin, wiejska Załuski miejsko-wiejska Brwinów, wiejska Michałowice, wiejska Nadaryn, miejska Piastów, miejska Prusków, wiejska Rasyn miejsko-wiejska Chorele, wiejska Cernice Borowe, wiejska Jednorożec, wiejska Krasne, wiejska Krynowłoga Mała, miejska Prasnys, wiejska Prasnys wiejska Borkowice, wiejska Gielniów, wiejska Klwów, wiejska Odrywół, wiejska Potworów, miejsko-wiejska Prysucha, wiejska Rusinów, wiejska Wieniawa wiejska Gy, wiejska Obryte, wiejska Pokrywnica, miejsko-wiejska Pułtusk, wiejska Świerce, wiejska Winnica, wiejska Zatory m. Radom miejska M. Radom radomski wiejska Gód, miejsko-wiejska Iłża, wiejska Jastrębia, wiejska Jedlińsk, wiejska Jedlnia-Letnisko, wiejska Kowala, miejska Pionki, wiejska Pionki, wiejska Prytyk, miejsko-wiejska Skarysew, wiejska Wierbica, wiejska Wolanów, wiejska Zakrew m. Siedlce miejska M. Siedlce siedlecki sierpecki wiejska Domanice, wiejska Korcew, wiejska Kotuń, wiejska Mokobody, miejsko-wiejska Mordy, wiejska Paprotnia, wiejska Presmyki, wiejska Siedlce, wiejska Skórec, wiejska Suchożebry, wiejska Wiśniew, wiejska Wodynie, wiejska Zbucyn wiejska Godowo, wiejska Mochowo, wiejska Rościsewo, miejska Sierpc, wiejska Sierpc, wiejska Scutowo, wiejska Zawid makowski wiejska Cerwonka, wiejska Karniewo, wiejska Krasnosielc, miejska Maków Maowiecki, wiejska Młynare, wiejska Płoniawy- Bramura, miejsko-wiejska Różan, wiejska Rewnie, wiejska Sypniewo, wiejska Selków sochacewski wiejska Brochów, wiejska Iłów, wiejska Młodiesyn, wiejska Nowa Sucha, wiejska Rybno, miejska Sochacew, wiejska Sochacew, wiejska Teresin 1 Rynek Pracy Wojewódtwa Maowieckiego w 2012 roku, Wojewódki Urąd Pracy w Warsawie. STR. 14

15 CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Z UWZGLĘDNIENIEM PODZIAŁU SUBREGIONALNEGO Powiat Gminy Powiat Gminy miński mławski nowodworski ostrołęcki wiejska Cegłów, wiejska Dębe Wielkie, wiejska Dobre, miejsko-wiejska Halinów, wiejska Jakubów, miejsko-wiejska Kałusyn, wiejska Latowic, miejska Mińsk Maowiecki, wiejska Mińsk Maowiecki, miejska Mroy, wiejska Siennica, wiejska Stanisławów, miejska Sulejówek wiejska Diergowo, wiejska Lipowiec Kościelny, miejska Mława, wiejska Radanów, wiejska Stregowo, wiejska Stupsk, wiejska Sreńsk, wiejska Sydłowo, wiejska Wiecfnia Kościelna, wiejska Wiśniewo wiejska Cosnów, wiejska Leoncin, miejskowiejska Nasielsk, miejska Nowy Dwór Maowiecki, wiejska Pomiechówek, miejskowiejska Zakrocym wiejska Baranowo, wiejska Carnia, wiejska Cerwin, wiejska Goworowo, wiejska Kadidło, wiejska Lelis, wiejska Łyse, miejskowiejska Mysyniec, wiejska Olsewo-Borki, wiejska Rekuń, wiejska Trosyn sokołowski sydłowiecki m.st. Warsawa warsawski achodni wiejska Bielany, wiejska Ceranów, wiejska Jabłonna Lacka, miejsko-wiejska Kosów Lacki, wiejska Repki, wiejska Sabnie, miejska Sokołów Podlaski, wiejska Sokołów Podlaski, wiejska Sterdyń wiejska Chlewiska, wiejska Jastrąb, wiejska Mirów, wiejska Orońsko, miejsko-wiejska Sydłowiec Dielnice: Bemowo, Białołęka, Bielany, Mokotów, Ochota, Praga-Południe, Praga-Północ, Rembertów, Śródmieście, Targówek, Ursus, Ursynów, Wawer, Wesoła, Wilanów, Włochy, Wola, Żolibor miejsko-wiejska Błonie, wiejska Iabelin, wiejska Kampinos, wiejska Lesno, miejsko-wiejska Łomianki, miejsko-wiejska Ożarów Maowiecki, wiejska Stare Babice m. Ostrołęka miejska M. Ostrołęka węgrowski ostrowski otwocki piasecyński wiejska Andrejewo, wiejska Boguty-Pianki, miejsko-wiejska Brok, wiejska Małkinia Górna, wiejska Nur, miejska Ostrów Maowiecka, wiejska Ostrów Maowiecka, wiejska Stary Lubotyń, wiejska Sulbore Wielkie, wiejska Wąsewo, wiejska Zaręby Kościelne wiejska Celestynów, miejska Jóefów, miejsko-wiejska Karcew, wiejska Kołbiel, wiejska Osieck, miejska Otwock, wiejska Sobienie-Jeiory, wiejska Wiąowna miejsko-wiejska Góra Kalwaria, miejskowiejska Konstancin-Jeiorna, wiejska Lesnowola, miejsko-wiejska Piasecno, wiejska Prażmów, miejsko-wiejska Tarcyn wołomiński wyskowski woleński m. Płock miejska M. Płock żuromiński wiejska Stara Biała, wiejska Bielsk, wiejska Bodanów, wiejska Brudeń Duży, wiejska Bulkowo, miejsko-wiejska Drobin, miejskowiejska Gąbin, wiejska Łąck, wiejska Mała płocki Wieś, wiejska Nowy Duninów, wiejska Radanowo, wiejska Słubice, wiejska Słupno, wiejska Staroźreby, miejsko-wiejska Wysogród Źródło: opracowanie własne. żyrardowski wiejska Grębków, wiejska Korytnica, wiejska Liw, miejsko-wiejska Łochów, wiejska Miedna, wiejska Sadowne, wiejska Stocek, miejska Węgrów, wiejska Wierbno wiejska Dąbrówka, wiejska Jadów, wiejska Klembów, miejska Kobyłka, miejska Marki, wiejska Poświętne, miejsko-wiejska Radymin, wiejska Strachówka, miejsko-wiejska Tłusc, miejsko-wiejska Wołomin, miejska Ząbki, miejska Zielonka wiejska Brańscyk, wiejska Długosiodło, wiejska Rąśnik, wiejska Somianka, miejsko-wiejska Wysków, wiejska Zabrodie wiejska Kaanów, wiejska Policna, wiejska Pryłęk, wiejska Tców, miejsko-wiejska Zwoleń miejsko-wiejska Bieżuń, wiejska Kucbork-Osada, wiejska Lubowid, wiejska Lutocin, wiejska Siemiątkowo, miejsko-wiejska Żuromin miejsko-wiejska Msconów, wiejska Pusca Mariańska, wiejska Radiejowice, wiejska Wiskitki, miejska Żyrardów Dla obraowania występowania problemów społecnych w wojewódtwie maowieckim autory niniejsej Strategii astosowali w preentacji danych analitycnych podiał terytorialny wojewódtwa maowieckiego według nomenklatury NUTS 2. Jest to system opracowany pre Eurostat i stosowany we Wspólnocie Europejskiej od 1988, którego celem jest jednolita ocena statystycna rowoju regionów, dięki której możliwa jest racjonalna polityka regionalna kierowanie środków finansowych do regionów recywiście na nie asługujących. Ujednolicenie systemu było koniecne, gdyż wielkość i charakter jednostek podiału administracyjnego w krajach cłonkowskich UE jest różnicowana. Ze wględów praktycnych nomenklatura NUTS oparta jest prede wsystkim na podiałach administracyjnych istniejących w krajach cłonkowskich. NUTS jest pięciostopniową klasyfikacją hierarchicną, w której wyróżnia się try poiomy regionalne NUTS 1 (np. niemieckie landy, w Polsce obsar całego kraju), NUTS 2 (np. niemieckie okręgi rądowe, polskie wojewódtwa), NUTS 3 (np. francuskie departamenty, polskie grupy powiatów) ora dwa poiomy lokalne NUTS 4 (np. brytyjskie country, polskie powiaty), NUTS 5 (np. włoskie komuny, polskie gminy). Zgodnie roporądeniem (WE) nr 1888/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady dnia 26 maja 2003 roku w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycnych (NUTS) 2 Nomenclature of Territorial Units for Statistics w tłumaceniu: nomenklatura jednostek terytorialnych dla celów statystycnych. STR. 15

16 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA ora Roporądeniem Rady Ministrów dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie wprowadenia Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycnych (NTS), wojewódtwo maowieckie (jednostka administracyjna) stanowi jedną jednostkę NTS-2, która podielona jest na 6 podregionów NTS-3 (w tym 5 jednostek nieadministracyjnych): Tabela 2. Subregiony i powiaty Maowsa 3 Subregion Powiaty Ciechanowsko-płocki Ostrołęcko-siedlecki Powiat m.st. Warsawa Radomski Warsawski wschodni Warsawski achodni Źródło: opracowanie własne. ciechanowski, gostyniński, mławski, płocki, płoński, sierpecki, żuromiński, m. Płock łosicki, makowski, ostrołęcki, ostrowski, prasnyski, pułtuski, siedlecki, sokołowski, węgrowski, wyskowski, m. Ostrołęka, m. Siedlce m.st. Warsawa białobreski, koienicki, lipski, prysuski, radomski, sydłowiecki, woleński, m. Radom garwoliński, legionowski, miński, nowodworski, otwocki, wołomiński grodiski, grójecki, piasecyński, pruskowski, sochacewski, warsawski achodni, żyrardowski 2. STRUKTURA DEMOGRAFICZNA LUDNOŚĆ Na koniec grudnia 2012 roku na Maowsu mieskało tys. osób tj. 13,8 % ludności Polski. Najwięcej mieskańców licyło m.st. Warsawa (1 716 tys. osób), najmniej powiat łosicki (32 tys. osób). W miastach mieskało tys. osób (co stanowiło 64,2 % ogółu ludności Maowsa), aś na wsi tys. (co stanowiło 35,8% ogółu mieskańców Maowsa). Licba ludności wojewódtwa wrosła w stosunku do końca 2005 r. o osób (o 2,69%), natomiast w odniesieniu do końca 2011 r. wrosła o osób (o 0,1%). Jednoceśnie następował wrost licby ludności w wieku produkcyjnym. W odniesieniu do końca 2005 r. licba ludności w wieku produkcyjnym wrosła o osób (o 1,8%), pry cym w miastach licba tej populacji mniejsyła się o 1,4%, a na wsi wrosła o 8,8%. W odniesieniu do końca 2011 r. licba osób w wieku produkcyjnym mniejsyła się o osoby (o 0,15%). Pośród osób w wieku produkcyjnym kobiety stanowiły 48,1% ( osób, w tym osób to mieskanki miast). Więksość obsaru wojewódtwa to regiony rolnice. W 29 powiatach ludność amieskała na wsi stanowiła ponad połowę ludności wojewódtwa, a w 15 stanowiła 70,0% i powyżej. Typowo rolnice powiaty to: powiat siedlecki, gdie 97,8% ogółu ludności to mieskańcy wsi, ostrołęcki (96,4%) ora powiat płocki (91,0). Poa miastami na prawach powiatu, najmniejsym udiałem ludności amieskałej na wsi wyróżniały się powiaty: wołomiński, gdie ludność amieskała na wsi stanowiła 32,1 ogółu mieskańców powiatu, żyrardowski 37,5 ora powiat otwocki 38,3%. Podobnie jak w całym kraju, również na Maowsu na koniec cerwca 2012 r. dominowały kobiety, które stanowiły 52,1% ludności ( osób). Najwięksa prewaga kobiet miała miejsce w miastach: Warsawie (54,1%) ogółu mieskańców, Siedlcach 52,7%), Płocku (52,6%) i Radomiu (52,4%) ora w powiatach: pruskowskim (52,5%), grodiskim, otwockim, piasecyńskim i żyrardowskim (po 52,2%). Mniej niż połowę mieskańców stanowiły kobiety w powiatach: ostrołęckim (49,3%), białobreskim (49,5%) i siedleckim (49,7%) PROGNOZA LUDNOŚCI WOJEWÓDZTWA DO ROKU 2035 Według opracowanej pre Główny Urąd Statystycny prognoy ludności w wojewódtwie maowieckim w 2035 r. będie mieskało 5 469,5 tys. osób, tj. o 176,3 tys. (o 3,3%) więcej niż w połowie 2012 r. W okresie do 2035 r. nastąpi istotne presunięcie w proporcjach międy licbą ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Licba ludności w wieku produkcyjnym mniejsy się w stosunku do danych recywistych połowy 2012 r. o 159,7 tys. osób (o 4,8%). Udiał tej grupy osób mniejsy się 63,1% w połowie 2012 r. do 58,1% w 2035 r. 3 Analia różnicowań rowoju społecno-gospodarcego istniejących i postulowanych podregionów wojewódtwa maowieckiego Analiy i Studia, Zesyt 1(32)/2012, Maowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warsawie, Warsawa 2012 r., s Rynek Pracy Wojewódtwa Maowieckiego w 2012 roku, Wojewódki Urąd Pracy w Warsawie. STR. 16

17 STRUKTURA DEMOGRAFICZNA W populacji ludności w wieku produkcyjnym, licba młodieży w wieku lata będie systematycnie malała ( 413,5 tys. osób w połowie 2012 r., popre 316,0 tys. osób w 2020 r. do 306,7 tys. osób w 2025 r.). Licba ludności w wieku poprodukcyjnym wrośnie o 432,5 tys. osób (o 44,6%), a udiał jej w ogólnej licbie ludności więksy się 18,3% w połowie 2012 r. do 25,7% w 2035 r. Licba dieci i młodieży w wieku 0-17 lat w omawianym okresie mniejsy się o 96,5 tys. osób (o 9,8%). Wskaźnik obciążenia ekonomicnego, tj. licba osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym, więksy się 58 w połowie 2012 r. do 72 w 2030 r. Pogłębione dane dotycące osób starsych na Maowsu preentowane są w charakterystyce polityki senioralnej awartej w rodiale III Diagnoa Nowe polityki regionalne dla rowoju wojewódtwa, podrodiał 2 dokumentu PRZYROST RZECZYWISTY, NATURALNY ORAZ SALDO MIGRACJI Wpływ na mianę licby ludności na Maowsu miało dodatnie saldo migracji (średniorocne +2,7 ) ora w nacnie mniejsym stopniu dodatni pryrost naturalny (średniorocny +0,5 ). Analia ww. wskaźników wykaała bardo duże różnicowanie na poiomie podregionów, co powoliło podielić wojewódtwo na 3 obsary. Pierwsy obejmuje podregiony: warsawski wschodni i warsawski achodni, charakteryujące się dodatnim pryrostem naturalnym ora bardo wysokim dodatnim saldem migracji, spowodowanym napływem ludności centralnych dielnic Warsawy, jak również obsarów peryferyjnych wojewódtwa. Obsar drugi to podregion m.st. Warsawa, w którym napływ ludności obsarów peryferyjnych był więksy niż odpływ ludności Warsawy, ale w preliceniu na 1000 mieskańców saldo migracji było nacnie niżse niż w podregionach podwarsawskich. Pryrost naturalny w tym podregionie był ujemny, co spowodowane było międy innymi niekorystną strukturą ludności według wieku, opisaną w dalsej cęści rodiału. Obsar treci to podregiony peryferyjne, charakteryujące się ujemnym saldem migracji. Wystąpiły tutaj dość duże różnice w wysokości wskaźnika w poscególnych podregionach. Najwyżse ujemne saldo migracji miało miejsce w podregionach: ostrołęcko-siedleckim i radomskim (-2,3 ), najniżse w podregionie ciechanowsko-płockim (- l,8 ). Poa podregionem m.st. Warsawa i ciechanowsko-płockim pryrost naturalny w poostałych podregionach był dodatni. Scególnie niekorystna sytuacja wystąpiła w podregionie ciechanowsko-płockim, w którym opróc ujemnego salda migracji, odnotowano również ujemny pryrost naturalny. Mapa 2. Powiaty rowoju i regresu demograficnego na podstawie średniorocnych wartości wskaźników w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie Rowój i romiescenie ludności wojewódtwa maowieckiego w latach LUDNOŚĆ WEDŁUG PŁCI I WIEKU W okresie międyspisowym mieniły się proporcje ludności według płci. O ile w 2002 r. mężcyźni stanowili 48,1% ogółu ludności, to w 2011 r. 47,9%. Tym samym udiał kobiet więksył się o 0,2 p. proc. i wyniósł 52,1%. Współcynnik feminiacji więksył się nienacnie (o 1 punkt) na 100 mężcyn prypadało 109 kobiet. Bardiej sfeminiowana była ludność miejska, gdie kobiety stanowiły 53,2% (wskaźnik femini- STR. 17

18 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA acji wyniósł 114), natomiast na wsi udiał kobiet w strukture ludności wyniósł 50,1% (wskaźnik feminiacji 101). Relacje obu płci i nadwyżki jednej nad drugą mieniają się wra postępującą mianą wieku ludności. W 2011 r. nadwyżka mężcyn nad kobietami występowała w rocnikach poniżej 27 roku życia ora wśród osób w wieku 36 lat, ora lat. Wykres 1. Struktura ludności według płci ora wskaźnik feminiacji w 2011 r. Mężcyźni Kobiety Wskaźnik feminiacji Ogółem 47,9% 52,1% Ogółem 109 Miasta 46,8% 53,2% Miasta 114 Wieś 49,9% 50,1% Wieś 101 Źródło: Ludność w wojewódtwie maowieckim. Stan i struktura demograficno-społecna Narodowy Spis Powsechny Ludności i Mieskań 2011, GUS 2013, s. 52. W rocnikach starsych, tj. od 46 roku życia miała miejsce nadwyżka licby kobiet nad mężcynami preciętnie na 100 mężcyn prypadało 127 kobiet (od 70 lat wwyż 178). Zmiany proporcji płci w poscególnych grupach wieku prebiegają odmiennie w miastach i na wsi. W miastach prewaga licby kobiet nad mężcynami występowała już wśród ludności powyżej 23 roku życia, natomiast na terenach wiejskich powyżej 59 roku życia. Prewaga licebna kobiet w 2011 r. widocna była w więksości powiatów wojewódtwa maowieckiego. Tylko w trech powiatach: ostrołęckim, białobreskim i siedleckim w strukture ludności według płci dominowali mężcyźni. Natomiast najbardiej wyrównane pod wględem proporcji płci były powiaty: makowski, łosicki, prasnyski i węgrowski, gdie na 100 mężcyn prypadało około 100 kobiet. Dominacja licebna kobiet miała miejsce we wsystkich miastach wojewódtwa wyjątkiem miasta Wyśmieryce, gdie na 100 mężcyn prypadały 93 kobiety. Najwyżsą wartość wskaźnika odnotowano w m.st. Warsawa 118. Wyniki spisów lat 2011 i 2002 w akresie struktury wieku ludności różnią się nacąco. Różnica ta jest prede wsystkim efektem presuwania się w casie wyżów i niżów demograficnych pre kolejne grupy wieku ludności. Zmiany w strukture wieku ludności predstawia piramida wieku. Wykres 2. Piramida wieku ludności w roku 2011 na tle 2002 w wojewódtwie maowieckim Źródło: Ludność w wojewódtwie maowieckim. Stan i struktura demograficno-społecna Narodowy Spis Powsechny Ludności i Mieskań 2011, GUS 2013, s. 53. STR. 18

19 RYNEK PRACY 3. RYNEK PRACY 5 Sytuacja na regionalnym rynku pracy uwględniająca aktualne dane opisywana jest w Regionalnym Planie Diałań na Rec Zatrudnienia dla wojewódtwa maowieckiego, który prygotowywany jest corocnie pre Wojewódki Urąd Pracy w Warsawie. Wieda o sytuacji na regionalnych i lokalnych rynkach pracy, tj. dane, analiy, rekomendacje i prognoy opracowywane są również pre Maowieckie Obserwatorium Rynku Pracy BEZROBOCIE NA MAZOWSZU Na koniec grudnia 2012 r. na Maowsu arejestrowanych było berobotnych, cego kobiety stanowiły 47,8% ogółu berobotnych. Rynek pracy Maowsa w 2012 roku preżywał kolejny regres po okresie jego stopniowej poprawy w latach W 2012 r. preciętne atrudnienie tylko nienacnie prekrocyło poiom spred roku (o 0,3%). Dane statystycne wskaują, iż co 8 berobotny w Polsce jest mieskańcem Maowsa. Scegółowa charakterystyka berobocia na Maowsu ostała apreentowana w rodiale III - Diagnoa cęść I Problemy społecne Maowsa, podrodiał 1 Berobocie PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ W wojewódtwie maowieckim w grudniu 2012 r. w rejestre REGON arejestrowanych było podmiotów gospodarki narodowej (be rolników indywidualnych). Pomimo spadku ilości tych podmiotów rok do roku w okresie (tj.: w 2009 r. (spadek o podmiotów ora 2011-spadek o podmiotów), średnio w całym okresie prybywało na Maowsu ponad nowych podmiotów rocnie. Tabela 3. Licba arejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej w rejestre REGON w latach Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS. Najwięksy procentowy wrost tych podmiotów w 2012 roku w regionie odnotowano w m.st. Warsawa (o 4,2%) ora w powiatach: ostrołęckim (o 6,1%), piasecyńskim (o 5,3%), warsawskim achodnim (o 4,9%), wołomińskim (o 4,5%) i mińskim (o 4,0%). Spadek odnotowano tylko w powiecie gostynińskim o 66 podmiotów (co stanowi spadek o 2,0%). Najwięcej podmiotów gospodarki narodowej funkcjonowało w miastach: Warsawa (50,8% ogółu podmiotów gospodarcych w wojewódtwie), Radom (3,5% ogółu podmiotów) ora w powiatach: wołomińskim (3,8% ogółu podmiotów), piasecyńskim (3,8% ogółu podmiotów) i pruskowskim (3,7% ogółu podmiotów). Z ogólnej licby podmiotów 58,1% ma siedibę w miastach na prawach powiatu. Najwięcej podmiotów funkcjonowało w sektore: handel; naprawa pojadów samochodowych (26,8% ogółu podmiotów), diałalność profesjonalna, naukowa i technicna (12,2% ogółu podmiotów), budownictwo (10,1% ogółu podmiotów) ora premysł (8,8% ogółu podmiotów). Podmioty gospodarki narodowej sektora prywatnego stanowiły 98,1%, tj podmiotów. Wśród ogółu podmiotów gospodarcych dominowały osoby fiycne prowadące diałalność gospodarcą 70,3% ogólnej licby podmiotów ( podmiotów). Spółki udiałem kapitału agranicnego stanowiły 4,1% ogółu podmiotów w wojewódtwie ( spółek). W 2012 r. w rejestre REGON arejestrowano nowo powstałych podmiotów gospodarki narodowej, tj. o 5,9% więcej niż w poprednim roku. Najwięcej nowych jednostek arejestrowano w m. st. Warsawa ( podmiotów) ora w powiatach: piasecyńskim (2 657 podmiotów), wołomińskim (2 521 podmiotów). Najmniej jednostek powstało w powiatach: łosickim (193 podmiotów), lipskim (195 podmiotów), woleńskim (211 podmiotów), białobreskim (227 podmiotów) i prysuskim (271 podmiotów). 5 Rynek Pracy Wojewódtwa Maowieckiego w 2012 roku, Wojewódki Urąd Pracy w Warsawie. STR. 19

20 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Wykres 3. Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji PKD w wojewódtwie maowieckim Transport i gospodarka magaynowa; 6,5% Diałalność finansowa i ubep.; 3,4% Informacja i komunikacja; 4,7% Zakwaterowanie i gastronomia; 2,5% Obsługa rynku nieruchomości; 4,2% Diałalność profesjonalna; 12,2% Administrow. i diał. Wspierająca; 3,3% Administr. public. i obrona narod. obowiąkowe abe. społec.; 0,5% Edukacja; 3,5% Opieka drowia i pomoc społecna; 4,3% Diałalność wiąana kult. rorywką i rekreacją; 1,5% Handel i naprawa pojadów samochodowych; 26,8% Poostała diałalność usługowa; 5,9% Budownictwo; 10,1% Premysł; 8,8% Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo; 1,8% Źródło: Rynek pracy wojewódtwa maowieckiego, WUP w Warsawie 2013, s ZATRUDNIENI W GOSPODARCE NARODOWEJ Na koniec 2012 roku w wojewódtwie maowieckim pracowało osób i stanowiły one 22,3% ogółu pracujących w Polsce. W sektore publicnym gospodarki pracowało osób (32,2% ogółu pracujących w wojewódtwie), w sektore prywatnym osób (67,8% ogółu pracujących w regionie). Maowse jest najbardiej rowiniętym gospodarco regionem Polski, dominuje w nim sektor usług (handel, telekomunikacja, usługi finansowe, ubepiecenia). Istotne nacenie w wojewódtwie ma także premysł, głównie pretwórstwo premysłowe. Znajdują się tu niemal wsystkie gałęie premysłu, (opróc górnicego, stocniowego i koksownicego). Poa premysłem i usługami istotną rolę odgrywa też rolnictwo, głównie ogrodnictwo i sadownictwo. W 2012 r. najwięcej osób pracowało w sektore handlu i napraw pojadów samochodowych tj osób (18,0% ogółu pracujących), premyśle osoby (16,2% ogółu pracujących), pretwórstwie premysłowym osoby (13,8%). Najmniej w osób pracowało w sekcji diałalność wiąana kulturą, rorywką i rekreacją osób (1,3% ogółu pracujących) PRACUJĄCY W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W okresie styceń-grudień 2012 r. preciętne atrudnienie w sektore predsiębiorstw wyniosło 1 331,3 tys. osób i było o 0,3% wyżse niż w analogicnym okresie 2011 r. Najwięksy wrost preciętnego atrudnienia anotowano w sekcjach: budownictwie (6,0%) ora diałalności profesjonalnej, naukowej i technicnej (o 5,5%). Najwięksy spadek preciętnego atrudnienia wystąpił w administrowaniu i diałalności wspierającej (o 5,0%) ora obsłude rynku nieruchomości (o 4,9%). W grudniu w jednostkach sektora publicnego preciętne atrudnienie obniżyło się o 3,8% i wynosiło 270,0 tys. osób, a w sektore prywatnym więksyło się o 0,1% i wynosiło 1 043,9 tys. osób. STR. 20

21 1314, ,9 1316,1 1316,9 1318,4 1320,8 1320,8 1319, ,9 1323,2 1313,9 1321,1 1319,7 1318,5 1324, ,9 1324, ,1 1334,2 1333,1 GOSPODARSTWA DOMOWE Wykres 4. Preciętne atrudnienie w sektore predsiębiorstw w wojewódtwie maowieckim w 2012r. akłady atrudniające powyżej 9 osób I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Źródło: Rynek pracy wojewódtwa maowieckiego, WUP w Warsawie 2013, s GOSPODARSTWA DOMOWE 6 Według danych statystycnych licba gospodarstw domowych w dniu 31 XII 2011 roku wynosiła w wojewódtwie około 763,8 tys. W wojewódtwie, preciętna licba osób w gospodarstwie domowym wynosiła 2,19, w tym pracujących 1,1 osoby, pobierających świadcenia społecne i inne świadcenia socjalne 0,8 osoby ora poostający na utrymaniu 1,0 osoby. 5. POZIOM DOCHODÓW LUDNOŚCI Preciętne miesięcne wynagrodenie brutto wynosiło w wojewódtwie w 2013 roku 4 782,83 ł. Pomimo tak wysokiego wynagrodenia w skali kraju, w wielu powiatach, własca południowej i cęściowo północnej i wschodniej cęści wojewódtwa, nie prekracało ł. Najniżse wynagrodenie notowano w powiecie sydłowieckim, prysuskim i żuromińskim, najwyżse w Warsawie, Płocku ora w powiecie warsawskim achodnim i grodiskim. Ludność wojewódtwa pobierająca emerytury, renty pracownice, pochodne i kombatanckie stanowiła 14,7% ludności, pobierającej powyżse świadcenia w kraju. Preciętna emerytura i renta w 2013 roku wynosiła w wojewódtwie ł. Jesce gorej na tle kraju predstawiała się preciętna emerytura i renta rolników indywidualnych. Wynosiła ona 902,85 ł. 6. MIESZKALNICTWO W wojewódtwie maowieckim preciętna powierchnia użytkowa mieskania wynosiła w 2011 roku 68,15 m 2 i była niżsa od średniej krajowej (2,02 m 2 ). Licba mieskań oddanych do użytku na 1000 mieskańców wojewódtwa wynosiła 5,5 mieskania (kraj 2,1). Najwyżsym wskaźnikiem charakteryowały się powiaty: piasecyński (14,8), wołomiński (7,6) ora Siedlce (8,1). Analiując dane dotycące mieskań socjalnych, stwierdamy iż w ostatnich trech latach najwięcej powstało w Warsawie (125) i powiecie piasecyńskim (50). Ogólna licba nowych mieskań socjalnych, które ostały utworone od 2010 roku w wojewódtwie maowieckim, wynosi Rynek Pracy wojewódtwa Maowieckiego w 2012 roku, Wojewódki Urąd Pracy w Warsawie. 7 Raport badania Analia podejmowanych diałań w obsare bedomności i mieskalnictwa socjalnego celem ebrania danych niebędnych dla opracowania diagnoy strategii polityki społecnej wojewódtwa maowieckiego w obsare bedomności i mieskalnictwa socjalnego, badanie wykonane pre ASM-Centrum Badań i Anali Rynku Sp. o.o. w Kutnie, na lecenie MCPS w ramach projektu systemowego Raem dla Maowsa-Edukacja w diałaniu, współfinansowanego e środków UE w ramach EFS, listopad 2013, str STR. 21

22 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Tabela 4. Licba nowych mieskań socjalnych, które powstały od 2010 roku na obsare powiatów wojewódtwa maowieckiego. Powiat Licba nowych mieskań socjalnych ciechanowski 4 grodiski 33 mławski 4 ostrołęcki 6 ostrowski 14 piasecyński 50 płocki 6 płoński 31 pruskowski 3 prasnyski 4 radomski 1 sochacewski 30 m. st. Warsawa 125 węgrowski 2 wołomiński 3 żuromiński 17 Ogółem 333 Źródło: Raport badania Analia podejmowanych diałań w obsare bedomności i mieskalnictwa socjalnego( ). Znacnie mniej natomiast powstało w ciągu trech lat nowych budynków mieskalnych typu TBS. Pojedynce prypadki takiej formy mieskalnictwa socjalnego odnotowano w 5 powiatach. Tabela 5. Licba nowych budynków mieskalnych typu TBS, które powstały od 2010 roku na obsare powiatów wojewódtwa maowieckiego Powiat Licba nowych budynków mieskalnych typu TBS mławski 1 pruskowski 1 pułtuski 1 sierpecki 1 m. st. Warsawa 1 Ogółem 5 Źródło: Raport badania Analia podejmowanych diałań w obsare bedomności i mieskalnictwa socjalnego( ). Powyżse dane jednonacnie wskaują, iż w stosunku do potreb wielkość asobów mieskaniowych ora mieskań socjalnych w wojewódtwie jest niewystarcająca, scególnie dla osób agrożonych wykluceniem i ubogich. 7. ROLNICTWO I OBSZARY WIEJSKIE W ostatnich latach w wojewódtwie maowieckim obserwuje się stopniową transformację rolnicej prestreni produkcyjnej. W latach powierchnia gruntów, klasyfikowanych jako użytki rolne gospodarstw, mniejsyła się o blisko 11% (wobec 8% redukcji w skali kraju), co jest to wynikiem mian w sposobie użytkowania gruntów (prenacanie na cele nierolnice). W tym samym okresie nastąpiły również miany w użytkowaniu gruntów rolnych. Wprawdie w strukture użytków rolnych w wojewódtwie nadal dominują grunty orne (63%, w Polsce 70%), jednak nastąpił spadek ich udiału o 8 p. proc. w stosunku do roku 2002 (w kraju spadek o 7 p. proc.), pry równocesnym wroście udiału sadów o 1,3 p. proc. (w Polsce o 0,7 pkt. proc.) i trwałych użytków ielonych o 1,5 p. proc. (w kraju spadek o 0,2 p. proc.). Należy jednak anacyć, że od roku 2007, według nowej nomenklatury GUS, dane dotycące powierchni gruntów ornych, sadów, łąk i pastwisk obejmują tylko grunty utrymywane w dobrej kulture rolnej, atem nie mogą być w pełni porównywalne danymi lat poprednich. Użytki rolne nieutrymywane w dobrej kulture rolnej, tw. poostałe (wyodrębnione w nowej systematyce), stanowiły w 2010 roku nieco ponad 5% użytków rolnych ogółem, atem wskaane wyżej pryrosty udiałów sadów ora użytków ielonych mogły być nienacnie więkse. Warto nadmienić, że powierchnia użytków rolnych poostałych malała w latach , podobnie jak w kraju, o blisko 30% (co może mieć wiąek wprowadeniem w Polsce reguł Wspólnej Polityki Rolnej, w scególności płatności obsarowych). STR. 22

23 KOMUNIKACJA Opisane wyżej miany struktury użytków rolnych były różnicowane prestrennie i wmacniały wykstałcone już specjaliacje określonych kierunków produkcji roślinnej i wieręcej w wojewódtwie. Zwięksenie powierchni użytków ielonych nastąpiło bowiem własca na terenach charakteryujących się wysoką obsadą bydła, tj. w północnej i północno-wschodniej cęści wojewódtwa, natomiast powierchnia sadów wrosła głównie w południowej i południowo-achodniej cęści, wmacniając sadownice agłębie Maowsa. Zapreentowanym prekstałceniom rolnicej prestreni wojewódtwa towarysą także miany struktury agrarnej. W latach nastąpiła nacna redukcja ogólnej licby gospodarstw (o prawie ¼, podobnie jak w kraju), pry postępującej ich polaryacji, cego symptomem jest spadek (niemal o połowę, pry 27% ubytku w kraju) licby gospodarstw najmniejsych (do 1 ha) ora wrost o ponad 6% (wobec ok. 8% średnio w kraju), licby gospodarstw w grupie obsarowej powyżej 20 ha. Wykres 5. Struktura gospodarstw rolnych w wojewódtwie maowieckim w latach 2002 i 2010, według licebności grup obsarowych % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportu Rowój rolnictwa i obsarów wiejskich w wojewódtwie maowieckim w latach , Maowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warsawie, Warsawa 2013, s KOMUNIKACJA 8 < 1ha 1-5 ha 5-10 ha ha > 20 ha Wojewódtwo maowieckie jest położone w centralnej cęści kraju, dięki cemu ajmuje tranytowe miejsce w systemie transportowym Polski. Pre obsar wojewódtwa prebiegają europejskie korytare transportowe, a Warsawa jest węłem komunikacyjnym o naceniu europejskim. Podstawowy układ komunikacyjny wojewódtwa twory 15 dróg krajowych i sieć dróg wojewódkich. W chwili obecnej najwiękse natężenia ruchu występują na drogach krajowych Nr 7 Gdańsk Warsawa Radom Chyżne, Nr 8 Wrocław Warsawa Białystok i Nr 2 Świecko Warsawa Terespol. Romiescenie i nacenie dróg wojewódkich jest nierównomierne. Ważne dla połąceń wojewódkich są ciągi dróg wojewódkich obsługujących południowe i południowo-achodnie obsary wojewódtwa, drogi wojewódkie obsługujące obsary o funkcjach turystycno-rekreacyjnych ora droga Nr 719 Warsawa Żyrardów. Pre obsar wojewódtwa prebiega wiele ważnych linii kolejowych o naceniu międynarodowym i krajowym. Najważniejse są magistralne linie kolejowe: E20 Kunowice Ponań Warsawa Terespol, E26 Warsawa Terespol, E65 Gdańsk Warsawa Katowice i linia kolejowa Warsawa Lublin Dorhursk. Układ linii magistralnych uupełniają linie kolejowe o naceniu podstawowym ora linie ważne dla obsługi ruchu regionalnego. Wskaźnik gęstości linii kolejowych waha się od 4,1 do 5,5 km/100 km², w rejonie Warsawy dochodi do 12,7 km/100 km 2, pry średniej krajowej 7,5 km/100 km². W systemie transportowym wojewódtwa ważna role odgrywa międynarodowy port lotnicy im. Fryderyka Chopina w Warsawie, obsługujący około 90,0% lotnicego ruchu pasażerskiego w kraju. Poa Warsawą funkcjonują lotniska w Radomiu i Płocku. 8 Rynek Pracy wojewódtwa Maowieckiego w 2012 roku, Wojewódki Urąd Pracy w Warsawie. STR. 23

24 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA OCHRONA ZDROWIA Scegółowa analia dotycąca ochrony drowia ujęta jest w Programie Preciwdiałania Wybranym Problemom Zdrowotnym w Wojewódtwie Maowieckim ora Maowieckim Programie Ochrony Zdrowia Psychicnego. Charakterystyka problemu długotrwałej i ciężkiej choroby opisana ostała w Strategii w rodiale III Diagnoa problemów społecnych, podrodiał 2 niniejsego dokumentu AMBULATORYJNA OPIEKA ZDROWOTNA 9 Świadcenia ambulatoryjnej opieki drowotnej realiowane są pre prychodnie i praktyki lekarskie. W końcu 2012 r. w wojewódtwie maowieckim funkcjonowało prychodni (w miastach 1 953, na wsi 544). Wykres 6. Placówki ambulatoryjnej opieki drowotnej w 2012 r. Placówki ogółem 2894 Prychodnie 2497 Źródło: Ochrona drowia w wojewódtwie maowieckim w 2012 roku, Urąd Statystycny w Warsawie, wresień 2013, s. 1. Praktyki lekarskie Najwięcej prychodni najdowało się w podregionach m.st. Warsawie i ostrołęcko-siedleckim 367, które raem stanowiły 56,7% ogółu prychodni w wojewódtwie. Wykres 7. Zakłady opieki drowotnej według podregionów w 2012 r. 397 Ciechanowsko-płocki 253 Ostrołęcko-siedlecki 367 Radomski 260 M.st. Warsawa 1049 Warsawski wschodni 260 Warsawski achodni Źródło: Ochrona drowia w wojewódtwie maowieckim w 2012 roku, Urąd Statystycny w Warsawie, wresień 2013, s. 2. Ogółem w placówkach ambulatoryjnej opieki drowotnej w 2012 r. udielono ,8 tys. porad. Spośród porad udielonych pre lekary 49,5% udielono w podstawowej opiece drowotnej, a 50,5% w opiece specjalistycnej. Licba porad stomatologicnych stanowiła 11,1%. W akresie specjalistycnej lekarskiej opieki drowotnej najwięcej pomocy udielono w poradniach: chirurgicnych (2 920,7 tys.), ginekologicno-położnicych (2 362,8 tys.), okulistycnych (1 984,3 tys.), chorób wewnętrnych (1 535,3 tys.), otolaryngologicnych (1 272,4 tys.) ora dermatologicnych (1 087,6 tys.), które raem stanowiły prawie 60% wsystkich udielonych porad. W ramach świadceń udielonych w akresie specjalistycnej opieki drowotnej w 2012 r. porady lekarskie stanowiły 80,1%, a porady stomatologicne 19,9%. W miastach stanowiły one 56,3% ogółu, a na wsi 55,3%. W 2012 r. 14,6% porad udielonych pre lekary specjalistów dotycyło dieci i młodieży do lat 18 (14,4% w miastach i 22,2% na wsi). Natomiast odsetek pomocy udielonej osobom w wieku 65 lat i więcej wyniósł 24,0% w miastach i 19,6% na wsi i był niżsy niż w podstawowej opiece drowotnej (gdie wyniósł odpowiednio 31,0% i 32,1%). W licbie porad stomatologicnych 26,3% dotycyło dieci i młodieży (w miastach 25,2%, na wsi 33,5%). Porady udielone osobom w wieku 65 lat i więcej w miastach stanowiły 16,5% porad stomatologicnych (na wsi anotowano o 4,7 p. proc. mniej). 9 Ochrona drowia w wojewódtwie maowieckim w 2012 r., Urąd Statystycny w Warsawie, 29 wresień 2013 r. STR. 24

25 OCHRONA ZDROWIA Wykres 8. Struktura specjalistycnych porad lekarskich według rodajów poradni w 2012 r. poostałe; 18,3% endykrynologicne; 3,0% chirurgicne; 15,4% pediatrycne; 3,1% rehabilitacyjne; 3,1% ginekologicnopołożnice; 12,5% drowia psychicnego; 3,5% okulistycne; 10,5% kardiologicne; 4,9% chorób wew.; 8,1% neurologicne; 5,2% dermatologicne; 5,7% otolaryngologicne; 6,7% Źródło: Ochrona drowia w wojewódtwie maowieckim w 2012 roku, Urąd Statystycny w Warsawie, wresień 2013, s SZPITALNA OPIEKA ZDROWOTNA 10 W 2012 roku w wojewódtwie maowieckim funkcjonowało 115 spitali (arówno scebla wojewódkiego jak i powiatowego). Dało to drugi wynik w Polsce po wojewódtwie śląskim. Także w akresie licby łóżek spitalnych wojewódtwo maowieckie ajmowało 1 miejsce w kraju 26,3 tys. łóżek (13,9% wsystkich łóżek w kraju). W preliceniu na licbę mieskańców licba spitali w kraju wyniosła 2,4 spitale na 100 tys. mieskańców i 49,0 łóżek na 10 tys. mieskańców. Biorąc pod uwagę licbę łóżek na 10 tys. mieskańców wskaźnik ten wyniósł na Maowsu 49,9 ora 2,1 spitala na 100 tys. mieskańców RATOWNICTWO MEDYCZNE 11 Sybką pomoc medycną w nagłych wypadkach świadcyło 210 espołów wyjadowych ratownictwa medycnego, tego 93 specjalistycne i 117 podstawowych. Odnotowano 400,5 tys. wyjadów na miejsce darenia, w tym decydowaną więksość (71,8%) stanowiły wyjady do domu pacjenta. Udielono pomocy 403,4 tys. osób (o 2,4% mniej w porównaniu poprednim rokiem), w tym 5,5% stanowiły dieci i młodież do lat 18, a 41,9% osoby w wieku 65 lat i więcej. Pred podjęciem lub w trakcie cynności ratunkowych stwierdono gon u osób, w tym dla 81,7% osób miejscem darenia był dom, a dla 4,9% ruch ulicno-drogowy. W ibach pryjęć i spitalnych oddiałach ratunkowych udielono świadceń drowotnych w trybie ambulatoryjnym 566,3 tys. osób. Najcęściej udielano pomocy chirurgicnej 37,2% ogółu osób. 10 Zdrowie i ochrona drowia w 2012 roku, Główny Urąd Statystycny., Warsawa 2013 r. 11 Ochrona drowia w wojewódtwie maowieckim w 2012 r., Urąd Statystycny w Warsawie, 29 wresień 2013 r. STR. 25

26 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA EDUKACJA I WYCHOWANIE WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE I SZKOLNE 13 W wojewódtwie maowieckim w roku skolnym 2011/2012 wychowanie predskolne świadcone było w placówkach cego: placówek to były predskola, placówek to oddiały predskolne pry skołach podstawowych, 17 placówek to espoły wychowania predskolnego, aś 269 placówek to punkty predskolne. Tą formą opieki objętych było dieci, w tym w wieku 6 lat dieci. W akresie naucania podstawowego funkcjonowały w regionie skoły podstawowe i 980 gimnajów, do których ucęscało odpowiednio 311,4 tys. i 160,5 tys. ucniów. Ponadto diałały: 184 asadnice skoły awodowe (do których ucęscało ucniów), 371 licea ogólnokstałcące, (do których ucęscało ucniów), 70 licea profilowane (do których ucęscało ucniów), 211 technika (do których ucęscało ucniów). Na terenie wojewódtwa funkcjonowało także 321 skół policealnych (do których ucęscało osób ora 421 skół dla dorosłych do których ucęscało osoby. Kstałceniem osób e specjalnymi potrebami edukacyjnymi (odbywa się ono w skołach ogólnodostępnych tworone są oddiały specjalne lub klasy integracyjne lub funkcjonujących samodielnie w skołach specjalnych) objętych było ucniów w skołach podstawowych, ucniów w gimnajach, ucniów w specjalnych skołach prysposabiających do pracy, ucniów w asadnicych skołach awodowych, w liceach ogólnokstałcących, 26 w technikach ora 92 w skołach policealnych. W 56 specjalnych ośrodkach skolno-wychowawcych na terenie wojewódtwa prebywało wychowanków, w 14 młodieżowych ośrodkach wychowawcych 666 wychowanków, w 16 młodieżowych ośrodkach socjoterapii wychowanków, a w 6 ośrodkach rewalidacyjno-wychowawcych mieskało 185 wychowanków. W roku akademickim 2011/2012 w wojewódtwie maowieckim diałało 106 skół wyżsych, a także 26 filii skół wyżsych. Pod wględem licby Region był niekwestionowanym krajowym liderem. Prawie co cwarta ucelnia wyżsa lokaliowana była w maowieckim. Duża prewaga wojewódtwa maowieckiego wynika prede wsystkim więksej niż w innych wojewódtwach licby wyżsych skół niepublicnych, awycaj stosunkowo małych (własca w porównaniu najwięksymi skołami publicnymi) ora lokaliowanych prede wsystkim w Warsawie. Koncentracja potencjału akademickiego w stolicy jest bardo wyraźna 78 na 106 (około 73%) skół wyżsych w regionie lokaliowanych jest właśnie tutaj. Skupienie potencjału akademickiego regionu w Warsawie jest jesce bardiej widocne w prypadku potencjału kadrowego ucelni ora licby studentów. Ogółem w wojewódtwie maowieckim w 2012 r. studiowało 317,3 tys. studentów. Wojewódtwo maowieckie wyróżnia się na tle kraju wysokim udiałem osób wykstałceniem wyżsym, policealnym i średnim ogólnokstałcącym. Wykres 9. Wykstałcenie w wojewódtwie maowieckim w roku wyżse średnie i policealne - ogółem asadnice awodowe Źródło: Narodowy spis powsechny ludności i mieskań 2011, GUS. gimnajalne podstawowe ukońcone podstawowe nieukońcone i be wykst. skolnego ogółem w miastach na wsi Opracowanie własne na podstawie: Rocnik statystycny Wojewódtwa Maowieckiego a 2012, Urąd Statystycny w Warsawie, styceń 2013 r. 13 Tamże. STR. 26

27 POMOC SPOŁECZNA I AKTYWNA INTEGRACJA 11. POMOC SPOŁECZNA I AKTYWNA INTEGRACJA Badanie i monitorowanie sytuacji wojewódtwa w akresie pomocy społecnej ora sporądanie raportów, anali uwględnieniem aktualnych danych akresu pomocy społecnej realiowane jest pre Maowieckie Centrum Polityki Społecnej Obserwatorium Integracji Społecnej. Corocnie godnie ustawą o pomocy społecnej sporądana jest Ocena asobów pomocy społecnej w oparciu o sytuację społecną i demograficną wojewódtwa ZADANIA I INFRASTRUKTURA POMOCY SPOŁECZNEJ Pomoc społecna jest instytucją polityki społecnej państwa. Obowiąek jej kreowania, standaryacji i realiacji adań spocywa na organach administracji rądowej ora jednostkach samorądu terytorialnego. Kreatorem polityki społecnej na sceblu krajowym jest Ministerstwo Pracy i Polityki Społecnej. Za standard usług ora realiację adań akresu administracji rądowej odpowiedialny jest Wojewoda (wydiały polityki społecnej). Realiatorem na sceblu regionalnym jest Marsałek Wojewódtwa (realiacja adań samorądu wojewódkiego), w tym pre regionalne ośrodki polityki społecnej. Za organiację instytucji pomocy społecnej na sceblu powiatowym odpowiedialne są powiatowe centra pomocy rodinie, aś a organiację podstawowych usług społecnych na sceblu gminnym ośrodki pomocy społecnej. W wojewódtwie maowieckim adania pomocy społecnej realiują: na sceblu administracji samorądowej Maowieckie Centrum Polityki Społecnej, posiadające status regionalnego ośrodka polityki społecnej, które jest wojewódką samorądową jednostką organiacyjną, powołaną do realiacji adań samorądu wojewódtwa maowieckiego akresu polityki społecnej, na sceblu administracji rądowej Wydiał Polityki Społecnej Maowieckiego Urędu Wojewódkiego, 37 powiatowych centrów pomocy rodinie, 2 miejskie ośrodki pomocy rodinie w Siedlcach i Ostrołęce, 2 miejskie ośrodki pomocy społecnej w Płocku i Radomiu ora Warsawskie Centrum Pomocy Rodinie, 327 ośrodków pomocy społecnej, do adań których należy: organiacja pomocy społecnej na sceblu gminy. A. ZASOBY INSTYTUCJONALNE POMOCY SPOŁECZNEJ Pomoc społecna to nie tylko wsparcie finansowe osób i rodin potrebujących pomocy, ale także pomoc instytucjonalna, świadcona pre placówki pomocy społecnej. W wojewódtwie maowieckim prowadą diałalność instytucje pomocy społecnej o asięgu lokalnym finansowane budżetu gmin ora instytucje pomocy społecnej o asięgu ponadgminnym finansowane budżetów powiatów na pomoc społecną. Do takich instytucji alicamy: Domy Pomocy Społecnej, Środowiskowe Domy Samopomocy, Dienne Domy Pomocy, Noclegownie, schroniska dla bedomnych, Ośrodki Adopcyjno-Opiekuńce, Kluby samopomocy, Mieskania chronione, Ośrodki Interwencji Kryysowej, Jednostki specjalistycnego poradnictwa, Placówki opiekuńco-wychowawce, Dienne placówki wsparcia, Placówki typu rodinnego, Centra Integracji Społecnej, Kluby Integracji Społecnej, Warstaty Terapii Zajęciowej, Zakłady Aktywności Zawodowej. STR. 27

28 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Dane dotycące ilości tych placówek w wojewódtwie maowieckim w latach obrauje poniżsa tabela. Tabela 6. Podmioty świadcące usługi społecne w obsare pomocy społecnej i aktywnej integracji Rok 2011 Licba jednostek Rok 2012 Licba jednostek Domy Pomocy Społecnej 99 Domy Pomocy Społecnej 101 Środowiskowe Domy Samopomocy 64 Środowiskowe Domy Samopomocy 62 Dienne Domy Pomocy 23 Dienne Domy Pomocy 26 Noclegownie, schroniska dla bedomnych 45 Noclegownie, schroniska dla bedomnych 56 Ośrodki Adopcyjno-Opiekuńce 12 Ośrodki Adopcyjne 10 Kluby samopomocy 11 Kluby samopomocy 16 Mieskania chronione 46 Mieskania chronione 50 Ośrodki Interwencji Kryysowej 16 Ośrodki Interwencji Kryysowej 16 Jednostki specjalistycnego poradnictwa 68 Jednostki specjalistycnego poradnictwa 72 Placówki opiekuńco-wychowawce 88 Placówki opiekuńco-wychowawce 82 Dienne placówki wsparcia 246 Dienne placówki wsparcia 236 Placówki typu rodinnego 44 Placówki typu rodinnego 39 Centra Integracji Społecnej 4 Centra Integracji Społecnej 5 Kluby Integracji Społecnej 13 Kluby Integracji Społecnej 11 Warstaty Terapii Zajęciowej 72 Warstaty Terapii Zajęciowej 73 Zakłady Aktywności Zawodowej 6 Zakłady Aktywności Zawodowej 6 RAZEM 857 RAZEM 861 Źródło: Ocena asobów pomocy społecnej a 2011 i 2012 rok. B. KADRA POMOCY SPOŁECZNEJ Kadra ośrodków pomocy społecnej Według stanu na koniec grudnia 2012 r. ośrodki pomocy społecnej wojewódtwa maowieckiego wykaały atrudnienie pracowników (w tym kobiet), w tym: 383 pracowników kadry kierownicej w tym 353 kobiety, pracowników socjalnych w tym kobiet, poostałych pracowników administracyjnych w tym kobiet 14. Jak wykaały formulare Oceny Zasobów Pomocy Społecnej a 2012 rok, poiom wykstałcenia pracowników ośrodków pomocy społecnej wciąż wrasta, co bardo dobre prognouje dla jakości świadconych pre nich usług na rec klientów pomocy społecnej w gminach. Od 2010 roku poiom wykstałcenia podniosło 23 predstawicieli kadry kierownicej i 180 pracowników socjalnych. Specjaliację organiacji pomocy społecnej dobyło od 2010 roku 66 osób, natomiast II stopień specjaliacji w awodie pracownika socjalnego 33 osoby. Spełnienie ustawowego obowiąku dotycącego licby atrudnionych pracowników socjalnych w gminach w 2012 roku obrauje poniżsa mapa Ocena asobów pomocy społecnej w oparciu o sytuację społecna i demograficną wojewódtwa maowieckiego a 2012 rok, str Tamże, str STR. 28

29 POMOC SPOŁECZNA I AKTYWNA INTEGRACJA Mapa 3. Spełnienie ustawowego obowiąku dot. licby atrudnionych pracowników socjalnych w gminach w 2012 r. Źródło: Opracowanie własne. Kadra powiatowych centrów pomocy rodinie Według stanu na koniec grudnia 2012 r. powiatowe centra pomocy społecnej wojewódtwa maowieckiego wykaały atrudnienie pracowników ( cego to kobiet), w tym: 64 pracowników kadry kierownicej, 412 pracowników socjalnych, poostałych pracowników 16. Analia danych dotycących kadry OPS i PCPR w latach wskauje, iż licba pracowników kadry kierownicej utrymuje stałą tendencję. Wrasta licba pracowników socjalnych w OPS, natomiast w PCPR w 2012 roku licba ta malała. Należy wrócić uwagę na nacny wrost w 2012 roku licby poostałych pracowników, co może być wiąane realiacją projektów systemowych finansowanych e środków EFS. Scegółowe dane preentuje poniżsa tabela. Tabela 7. Kadra ośrodków pomocy społecnej i powiatowych centrów pomocy rodinie w wojewódtwie maowieckim w latach Poostali pracownicy Pracownicy socjalni Kadra kierownica OPS PCPR OPS PCPR OPS PCPR Źródło: Ocena Zasobów Pomocy Społecnej a rok 2012, MCPS. 16 Tamże, str STR. 29

30 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA AKTYWNA INTEGRACJA A. PROJEKTY SYSTEMOWE REALIZOWANE W LATACH PRZEZ OŚRODKI POMOCY SPOŁECZNEJ I POWIATOWE CENTRA POMOCY SPOŁECZNEJ Ogromnym dorobkiem i asobami pomocy społecnej są doświadcenia płynące realiacji w latach projektów systemowych finansowanych e środków EFS. Regionalne wsparcie rowoju form aktywnej integracji ora upowsechniania aktywnej integracji i pracy socjalnej realiowane jest e środków PO KL, w ramach Diałania 7.1 Rowój i upowsechnienie aktywnej integracji, Poddiałania Rowój i upowsechnienie aktywnej integracji pre OPS ora Poddiałania Rowój i upowsechnienie aktywnej integracji pre PCPR. W ramach Diałania 7.1 wsparciem ostało objętych osób ( ,32% kobiety; ,68% mężcyźni). Wsparcie kierowane było do osób korystających e świadceń pomocy społecnej, nieatrudnionych ora w wieku aktywności awodowej (15-64). Osoby berobotne stanowią 36,78% (16 770) wsystkich ucestników. Osoby nieaktywne awodowe stanowią już 46,08% (21 011) wsystkich ucestników Diałania 7.1. Licba osób terenów wiejskich wyniosła osoby, co stanowi 38,08% wsystkich ucestników. Najwięksymi grupami wsparcia objęte są osoby w wykstałceniem podstawowym, gimnajalnym 39,13% ( osób) ora ponadgimnajalnym 40,36% ( osób). Najlicniejsą grupą docelową w odniesieniu do wieku ucestnika projektu są osoby w wieku lata osób co stanowi 62,41% wsystkich ucestników Diałania Wykres 10. Licba klientów instytucji pomocy społecnej, który akońcyli udiał w projektach dotycących aktywnej integracji Licba klientów instytucji pomocy społecnej, który akońcyli udiał w projektach dotycących aktywnej integracji w tym osoby terenów wiejskich Źródło: Sprawodanie realiacji Diałania w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludki ,str. 2. Według danych podanych w Sprawodaniu realiacji Diałania w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludki dostępnych na stronie Maowieckiej Jednostki Wdrażania Projektów Unijnych głównymi powodami nie aplikowania o środki dla poddiałań ora są: brak osób ainteresowanych udiałem w projektach; problemy organiacyjno-technicne; problemy kadrowe; brak strategii rowiąywania problemów społecnych; byt późno otrymywane środki MJWPU ora długi proces weryfikacji wniosku o dofinansowanie Sprawodanie realiacji Diałania w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludki dostępne na stronie Maowieckiej Jednostki Wdrażania Projektów, str Tamże, str. 9. STR. 30

31 WSPIERANIE RODZINY I PIECZA ZASTĘPCZA Ważne jest aby prygotowywać instytucje beneficjentów (OPS i PCPR) do możliwości korystania fundusy w nowej perspektywie finansowej Równie istotnym jest, aby w dokumentach strategicnych na poiomie regionalnym uwględniano koniecność wsparcia skoleniowo-doradcego instytucjom pomocy społecnej realiującym projekty systemowe. 12. WSPIERANIE RODZINY I PIECZA ZASTĘPCZA W akresie pracy rodiną istotne miany wprowadiła Ustawa dnia 9 cerwca 2011 r. o wspieraniu rodiny i piecy astępcej (tekst jedn. D. U r., po. 135). Zostały wdrożone nowe formy pomocy diecku i rodinie, które roseryły i uupełniły istniejący system realiowany na różnych poiomach samorądu terytorialnego. W nowej strukture opieki nad dieckiem i rodiną na sceblu gminy funkcjonują: espoły interdyscyplinarne, placówki wsparcia diennego, rodiny wspierające ora asystenci rodiny. Na poiomie powiatu, realiowana jest pieca astępca wra jej organiatorem i koordynatorem. W samorądie wojewódtwa regionalne ośrodki polityki społecnej stały się odpowiedialne a posukiwanie nowych rodin dla dieci, które utraciły możliwość powrotu do swoich rodiców biologicnych lub rodin, w których prebywali dotychcas. Zadaniem Samorądu Wojewódtwa Maowieckiego jest: koordynowanie realiacji adań akresu: adopcji, preadopcji ora regionalnej placówki opiekuńcoterapeutycnej; prygotowywanie sprawodań recowo-finansowych akresu wspierania rodiny i systemu piecy astępcej (w tym sprawodawcość statystycna prekaywana Ministerstwu Pracy i Polityki Społecnej i Wojewodie Maowieckiemu; opracowywanie wojewódkiego programu wspierania rodiny i systemu piecy astępcej. Schemat 4. Zadania Samorądu Wojewódtwa Maowieckiego w akresie wspierania rodiny i piecy astępcej. Wojewódtwo maowieckie Maowieckie Centrum Polityki Społecnej Zadania własne Zadania lecone Pieca astępca instytucjonalna Ośrodki adopcyjne Intererwencyjny Ośrodek Preadopcyjny Regionalna Placówka Opiekuńco- Terapeutycna Ośrodki publicne Ośrodki niepublicne Źródło: opracowanie własne. W ramach systemu wpierania rodiny i piecy astępcej powiaty wojewódtwa maowieckiego w 2012 roku wykaały funkcjonowanie: rodin spokrewnionych dieckiem, w których prebywało 4054 dieci, Rodiny astępce nieawodowe, w których prebywało dieci, 147 Rodin astępcych awodowych, w których prebywało 726 dieci. W ramach procesu usamodielniania prynano świadcenia dla osób pełnoletnich opuscających rodiny astępce świadceń dla osób pełnoletnich opuscających placówki opiekuńcowychowawce. Pomocą dla pełnoletnich osób opuscających instytucje o których mowa w art. 88 ust. 1 ustawy o pomocy społecnej objęto 228 osób. STR. 31

32 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Scegółowe dane dotycące obsaru wspierania rodiny i piecy astępcej preentowane są w rodiale III Diagnoa problemów społecnych Maowsa, podrodiały: 4 Beradność w sprawach opiekuńcowychowawcych i prowadenie gospodarstwa domowego, własca w rodinach niepełnych lub wielodietnych, 5 Ochrona macieryństwa i wielodietność ora 11 Sieroctwo. STR. 32

33 WSPIERANIE RODZINY I PIECZA ZASTĘPCZA III. DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Obsary problemowe wyodrębnione na potreby Strategii: Obsar I Regionalne polityki publicne wyodrębnionymi programami wojewódkimi dla identyfikowanych problemów społecnych. Obsar II Regionalne polityki publicne be wyodrębnionych programów wojewódkich dla identyfikowanych problemów społecnych. Obsar III Nowe regionalne polityki publicne dla rowoju wojewódtwa. Identyfikacja problemów społecnych występujących w wojewódtwie maowiecki ostała preprowadono w oparciu o analię podstawowych 15 powodów udielania pomocy społecnej osobom i rodinom godnie art. 7 Ustawy dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej. W celu określenia skali problemu wnioskowanie preprowadono uwględnieniem romiescenia subregionalnego ora stopnia natężenia występowania danego problemu. Diagnoę każdego problemu społecnego predstawiono w jednostkowym ujęciu, na który składają się: opis sposobu realiacji regionalnej polityki publicnej dla identyfikowanego problemu, charakterystykę jawiska, wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu danego problemu w woj. maowieckim wg subregionów, instytucje i wybrany akres diałań, analię SWOT wra wywaniami. Hierarchię występowania identyfikowanego problemu społecnego dla Obsaru I ora Obsaru II preentuje wykres nr 11. Natężenie poscególnych problemów sporądono w oparciu o licbę rodin korystających pomocy społecnej tytułu danego problemu w latach Zgodnie preentowanymi wynikami w Obsare I najcęstsymi powodami korystania pomocy są: berobocie, długotrwała i ciężka choroba ora niepełnosprawność. W Obsare II najwiękse natężenie występuje w prypadku ubóstwa. Należy również auważyć, iż to właśnie ubóstwo stanowi główny powód ubiegania się o pomoc, dlatego kierunki diałań określonych w Strategii w scególności powinny prycyniać się do preciwdiałania jawisku i tworenia warunków dla włącenia społecnego i podniesienia jakości życia mieskańców Maowsa. Wykres 11. Licba rodin korystających pomocy społecnej w wojewódtwie maowieckim w latach berobocie długotrwała lub ciężka choroba niepełnosprawność beradność w sprawach opiekuńco-wychowawcych potreba ochrony macieryństwa i wielodietności alkoholim lub narkomania sytuacja kryysowa i darenie losowe premoc w rodinie trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu trudności w integracji osób, które otrymały status uchodźcy sieroctwo potreba ochrony ofiar handlu ludźmi klęska żywiołowa lub ekologicna ubóstwo bedomność Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata STR. 33

34 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA OBSZAR I REGIONALNE POLITYKI PUBLICZNE Z WYODRĘBNIONYMI PROGRAMAMI WOJEWÓDZKIMI DLA ZIDENTYFIKOWANYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 1. DIAGNOZA - BEZROBOCIE 1.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO BEZROBOCIE Cele i diałania w obsare aktywiacji regionalnej polityki rynku pracy i rowoju asobów ludkich realiowane są w oparciu o pryjmowany corocnie pre Zarąd Samorądu Wojewódtwa Maowieckiego Regionalny Plan Diałań na rec Zatrudnienia. Zadanie jest realiowane a pośrednictwem Wojewódkiego Urędu Pracy w Warsawie na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 1 Ustawy dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji atrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. D. U r., po. 647) CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Terminem berobocie potocnie określa się sytuację osoby nie posiadającej pracy i posukującej pracy arobkowej. W naukach prawnych włąca się do tej definicji koniecność uyskania statusu berobotnego popre rejestrację we właściwym urędie. W literature predmiotu wyróżnia się wiele typów berobocia, stosując różne kryteria podiału międy innymi koniunkturalne, strukturalne, seonowe, jawne, ukryte itd. Dane Głównego Urędu Statystycnego, w których stosuje się definicję berobocia rejestrowanego, a berobotnych arejestrowanych unaje się, godnie ustawą o promocji atrudnienia i instytucjach rynku pracy, osoby nieatrudnione i niewykonujące innej pracy arobkowej, dolne i gotowe do podjęcia atrudnienia w pełnym wymiare casu pracy (bądź jeśli są to osoby niepełnosprawne - dolne i gotowe do podjęcia atrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru casu pracy), nieucące się w skole wyjątkiem skół dla dorosłych lub prystępujące do egaminu eksternistycnego akresu tej skoły lub skół wyżsych gdie studiują w formie studiów niestacjonarnych, arejestrowane we właściwym dla miejsca ameldowania (stałego lub casowego) powiatowym urędie pracy ora posukujące atrudnienia lub innej pracy arobkowej. W odniesieniu do pomocy społecnej a osobę berobotną, korystająca pomocy unaje się osobę w wieku produkcyjnym, poostające poa rynkiem pracy, która niekoniecnie jest arejestrowana w PUP BEZROBOCIE NA MAZOWSZU 19 Z danych Wojewódkiego Urędu Pracy wynika, że rok 2012 był cwartym kolei, w którym odnotowano wrost licby arejestrowanych berobotnych ora stopy berobocia, pry cym skala wrostu była więksa niż w dwóch poprednich latach, ale nacnie mniejsa niż w 2009 r. Stopa berobocia ukstałtowała się na poiomie 10,8% (średnia krajowa wyniosła 13,4%) i nadal należała do najniżsych w kraju (najniżsa stopa berobocia to wojewódtwa: wielkopolskie 9,9%, maowieckie 10,8% ora śląskie 11,1%, aś najwyżsa stopa berobocia to wojewódtwa warmińsko-maurskie 21,1%, achodniopomorskie 18,1%, ora kujawskopomorskie 17,9%). W końcu grudnia 2012 r. na Maowsu arejestrowanych było berobotnych, w tym kobiety, tj. 47,8% ogółu berobotnych. Tabela 8. Licba berobotnych i stopa berobocia w latach w wojewódtwie maowieckim Rok Ogółem Licba berobotnych Wrost / spadek w odniesieniu do roku popredniego Stopa berobocia w % , , , , ,8 Źródło: Berobocie w wojewódtwie maowieckim Wojewódki Urąd Pracy w Warsawie. Warsawa Raport grudień Berobocie w wojewódtwie maowieckim Wojewódki Urąd Pracy w Warsawie. Warsawa Raport grudień STR. 34

35 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA W odniesieniu do grudnia 2011 roku licba berobotnych na Maowsu wrosła o osoby. W wojewódtwie utrymało się prestrenne różnicowanie stopy berobocia. Berobocie wrosło w 41 powiatach wojewódtwa. Najwięksy licbowy wrost odnotowano w miastach: Warsawa o osób (o 18,3%) i Radom o osoby (o 5,5%) ora w powiatach: wołomińskim o osób (o 21,5%), piasecyńskim o 973 osoby (o 19,6%), garwolińskim - o 888 osób (o 17,5%) mińskim o 851 osób (o 19,0%) ora radomskim o 844 osoby (o 5,2%). Biorąc pod uwagę obsary wojewódtwa, licbowy wrost berobocia odnotowano we wsystkich obsarach, najwięksy w obsare warsawskim o osób (o 15,4%). Mapa 4. Stopa berobocia na Maowsu w ujęciu powiatowym Źródło: opracowanie własne. Wojewódtwo maowieckie wyróżnia się najwyżsą w Polsce licbą arejestrowanych berobotnych ( osób). W grudniu 2012 r. w rejestrach dominowali berobotni: osoby nie posiadające prawa do asiłku (83,4%), poprednio pracujących (79,4%), mieskańcy miast (56,4%), be wykstałcenia średniego (52,8%), mężcyźni (52,2%) ora długotrwale berobotni (52,0%). Tabela 9. Wybrane kategorie berobotnych w latach Wyscególnienie Grudień 2011 Udiał w % Grudień 2012 Udiał w % Berobotni ogółem W tym: Kobiety , ,8 Mężcyźni , ,2 Poprednio pracujący , ,4 Dotychcas niepracujący , ,6 Zamieskali na wsi , ,6 Z prawem do asiłku , ,6 Osoby w 12 miesiącu od dnia ukońcenia nauki , ,2 Cudoiemcy 865 0, ,4 Źródło: Berobocie w wojewódtwie maowieckim, Wojewódki Urąd Pracy. Warsawa Raport grudień STR. 35

36 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Osoby berobotne mają agwarantowane prawo do korystania pomocy oferowanej pre ośrodki pomocy społecnej. W scególności dotycy to osób niemających już prawa do pobierania asiłku dla berobotnych. Wynika to apisu art. 7 ustawy o pomocy społecnej. Wykres 12. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu berobocia w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin obsarów wiejskich Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata Z wykresu nr 12 wynika, iż na prestreni lat licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą społecną powodu berobocia w wojewódtwie maowieckim spadła, jednak w 2012 roku nastąpił wrost w stosunku do 2011 roku. Analia natężenia występowania problemu w poscególnych powiatach wojewódtwa maowieckiego wyodrębnieniem obsarów wiejskich, wskauje, iż najwięksa licba rodin objętych pomocą tytułu berobocia w 2012 roku występowała kolejno w powiatach: radomskim, m.st. Warsawa ora płockim jak również węgrowskim. Na obsarach wiejskich w 2012 roku najwięcej rodin korystało pomocy społecnej w powiecie radomskim ora płockim. Wykres 13. Licba rodin objętych pomocą powodu berobocia w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 białobreski żyrardowski ciechanowski żuromiński 3000 garwoliński woleński wyskowski wołomiński 2500 gostyniński grodiski grójecki węgrowski 2000 koienicki warsawski achodni m. st. Warsawa sydłowiecki sokołowski sochacewski legionowski lipski łosicki makowski miński sierpecki siedlecki m. Siedlce radomski mławski nowodworski ostrołęcki m. Ostrołęka m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski płoński otwocki piasecyński m. Płock płocki ostrowski Licba rodin W tym: na wsi Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. STR. 36

37 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA 1.4. WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU BEZROBOCIA W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 20 W ujęciu subregionalnym najwyżsy wskaźnik poiomu korystania pomocy społecnej tytułu berobocia występuje w subregionie: radomskim, ciechanowsko-płockim ora ostrołęcko-siedleckim, najniżsy w warsawskim achodnim. Mapa 5. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu berobocia w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Dynamika mian W roku 2012 w stosunku do roku 2011 nastąpił arówno wrost stopy berobocia jak i licby rodin korystających pomocy społecnej tego tytułu. Występuje arówno różnicowanie subregionalne w natężeniu problemu jak i pomiędy obsarami miejskimi i wiejskimi. Wnioski: Regionalna polityka publicna w akresie problem berobocia realiowana jest w oparciu o Regionalny Plan Diałań na rec Zatrudnienia prygotowywany corocnie pre Wojewódki Urąd Pracy w Warsawie. Wrost stopy berobocia powoduje więksenie licby osób korystających pomocy społecnej ora prycynia się do powstawania innych problemów, w scególności ubóstwa. Problem scegółowo jest diagnoowany arówno w obsare rynku pracy, jak i pomocy społecnej. Niebędne jest sporądanie cyklicnych anali i monitorowanie skali uwględnieniem obu obsarów ora planowanie diałań w akresie preciwdiałania jawisku na podstawie diagnoowanych potreb. Kierunki diałań powinny uwględniać różnicowanie subregionalne ora współpracę międysektorową e scególnym uwględnieniem jednostek organiacyjnych pomocy społecnej i rynku pracy. Obsar Warsawy stanowi arówno potencjał w akresie miejsc pracy, jak i jednoceśnie wpływa na poiom licby osób arejestrowanych jako berobotne, co prekłada się na dane statystycne wojewódtwa. Powyżse wymaga planowania diałań uwględnieniem potreb subregionalnych. 20 Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 37

38 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH BEZROBOCIE Tabela 10. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemu społecnego berobocie Nawa Instytucji Wojewódki urąd pracy w Warsawie Powiatowe urędy pracy Ochotnice Hufce Pracy Agencje atrudnienia Instytucje skoleniowe Instytucje dialogu społecnego Zakres diałania WUP w Warsawie realiuje adania samorądu wojewódtwa w akresie polityki rynku pracy, w tym dotycące międy innymi: 4. określania i koordynowania regionalnej polityki rynku pracy i rowoju asobów ludkich, 5. podiału posiadanych środków Fundusu Pracy, 6. realiacji adań wiąanych Krajowym Fundusem Skoleniowym, 7. opracowywania badań i anali rynku pracy, w tym prowadenie monitoringu awodów deficytowych i nadwyżkowych, 8. współdiałania wojewódką radą rynku pracy w określaniu i realiacji regionalnej polityki rynku pracy i rowoju asobów ludkich, 9. programowania i wykonywania adań współfinansowanych EFS, 10. koordynowania realiacji programów aktywiacji awodowej finansowanych reerwy Fundusu Pracy, 11. wspierania i realiacji diałań sieci EURES, 12. świadcenia poradnictwa awodowego ora jego koordynowanie w publicnych służbach atrudnienia na terenie wojewódtwa, 13. prowadenia rejestru agencji atrudnienia ora instytucji skoleniowych. PUP realiuje adania samorądu powiatu w akresie polityki rynku pracy, w tym dotycące międy innymi: 1. opracowania i realiacji programu promocji atrudnienia ora aktywiacji lokalnego rynku pracy stanowiącego cęść powiatowej strategii rowiąywania problemów społecnych, o której mowa w odrębnych prepisach, 2. poyskiwania i gospodarowania środkami finansowymi na realiację adań akresu aktywiacji lokalnego rynku pracy, 3. udielania informacji o możliwościach i akresie pomocy określonej w ustawie, 4. udielania pomocy berobotnym i posukującym pracy w naleieniu pracy pre pośrednictwo pracy i poradnictwo awodowe, 5. realiacji adań wiąanych Krajowym Fundusem Skoleniowym, 6. inicjowania, organiowania i finansowana usług i instrumentów rynku pracy, 7. inicjowania, organiowania i finansowania skoleń, 8. współdiałania powiatowymi radami rynku pracy w akresie promocji atrudnienia ora wykorystania środków Fundusu Pracy. OHP wykonują adania państwa w akresie: 1. atrudnienia ora preciwdiałania marginaliacji i wykluceniu społecnemu młodieży, 2. kstałcenia i wychowania młodieży, mające na celu: umożliwienie młodieży, która nie ukońcyła skoły podstawowej lub gimnajum albo nie kontynuuje nauki po ukońceniu tych skół, dobycie kwalifikacji awodowych ora uupełnienie wykstałcenia podstawowego lub gimnajalnego, umożliwienie młodieży uupełniania ponadgimnajalnego wykstałcenia ogólnego i awodowego. Agencje atrudnienia prowadą diałalność gospodarcą w akresie świadcenia usług: 1. pośrednictwa pracy, 2. doradtwa personalnego, 3. poradnictwa awodowego, 4. pracy tymcasowej. Jest to diałalność regulowana w roumieniu ustawy dnia 2 lipca 2004 r. o swobodie diałalności gospodarcej (D. U r. po. 672) i wymaga wpisu do rejestru podmiotów prowadących agencje atrudnienia. Rejestr jest prowadony pre właściwy terytorialnie wojewódki urąd pracy. 1. Instytucje skoleniowe oferujące skolenia dla osób berobotnych i posukujących pracy, mogą uyskać lecenie finansowane e środków publicnych na prowadenie tych skoleń, po wceśniejsym wpisie do rejestru instytucji skoleniowych, prowadonego pre wojewódki urąd pracy właściwy e wględu na siedibę instytucji skoleniowej. 2. Oferowane skolenia stanowią jeden elementów kstałcenia ustawicnego. Polityka rynku pracy realiowana pre włade publicne opiera się na dialogu i współpracy partnerami społecnymi, w scególności w ramach: diałalności rad rynku pracy; partnerstwa lokalnego; uupełniania i roserania oferty usług publicnych służb atrudnienia pre partnerów społecnych i agencje atrudnienia. Instytucjami dialogu społecnego na rynku pracy są: wiąki awodowe lub organiacje wiąków awodowych, organiacje pracodawców, organiacje berobotnych, organiacje poarądowe. Źródło: opracowanie własne. STR. 38

39 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Tabela 11. Analia SWOT berobocie MOCNE STRONY 1. Wysoki poiom atrudnienia w porównaniu e średnią krajową; 2. Rowinięty system monitoringu rynku pracy. 3. Wrost nacenia podmiotów gospodarki społecnej. 4. Duża licba organiacji poarądowych diałających na Maowsu w porównaniu restą kraju. 5. Pojawianie się nowych miejsc pracy w wiąku realiacją projektów UE. 6. Zwięksenie atrakcyjności oferty PUP w akresie aktywiacji berobotnych. 7. Systematycny wrost licby niepublicnych agencji atrudnienia. 8. Duża licba podmiotów gospodarcych oferujących miejsca pracy. SZANSE 1. Wrost licby ludności posiadającej wyżse wykstałcenie. 2. Wrost mobilności ludności w posukiwaniu pracy. 3. Rowój podmiotów ekonomii społecnej. 4. Wrastający popyt na ucenie się dorosłych w oparciu o kstałcenie praktycne i ustawicne. 5. Zmiana prepisów prawa spryjająca rowojowi kompleksowego systemu instytucji pomocy społecnej, rynku pracy, edukacji i drowia na rec aktywiacji społecnej i awodowej osób agrożonych wykluceniem społecnym. 6. Zintensyfikowanie diałań profilaktycnych promujących drowy styl życia podtrymujący aktywność awodową. Źródło: opracowanie własne. Tabela 12. Wywania berobocie WYZWANIA SŁABE STRONY 1. Koncentracja miejsc pracy w Obsare Metropolitarnym Warsawy i ośrodkach subregionalnych. 2. Wysoki odsetek osób długotrwale berobotnych. 3. Niski poiom atrudnienia osób niepełnosprawnych. 4. Niedopasowanie oferty edukacyjnej do potreb rynku pracy. 5. Odpływ osób w wieku produkcyjnym do innych krajów. 6. Niewystarcająca współpraca binesem w akresie aktywiacji awodowej osób agrożonych wykluceniem społecnym. 7. Brak możliwości obowiąkowego podjęcia stażu po ukońconym kursie, skoleniu, programie aktywiującym itp. ZAGROŻENIA 1. Spadek licby osób w wieku produkcyjnym (niekorystna relacja licy osób w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym). 2. Wrost wskaźnika obciążenia ekonomicnego. 3. Systematycnie wrastająca stopa berobocia rejestrowanego, 4. Utrymujący się kryys gospodarcy. 5. Dynamicne miany na rynku pracy uniemożliwiające uyskanie atrudnienia dla konkretnych kwalifikacji. 6. Pogłębianie się jawiska wyklucenia społecnego. 7. Niska aktywność awodowa na obsarach wiejskich. 8. Wysoki udiał berobotnych be kwalifikacji awodowych w populacji osób berobotnych. 9. Utrymujący się deficyt miejsc żłobkowych i predskolnych. 10. Małe nacenie elastycnych form atrudnienia. Aktywiacja awodowa osób wykluconych i agrożonych wykluceniem społecnym uwględnieniem diałań integrowanych i międysektorowych. 1 2 Wspieranie postaw predsiębiorcych ora samoatrudnienia. 3 Preciwdiałanie berobociu i łagodenie skutków berobocia. Źródło: opracowanie własne. 2. DIAGNOZA - DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘŻKA CHOROBA 2.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘŻKA CHOROBA Cele i diałania realiowane są w oparciu o Maowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicnego na lata Wojewódki Program Oparcia Społecnego dla Osób Zabureniami Psychicnymi na lata , opracowywane na podstawie roporądenia Rady Ministrów dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicnego, paragraf 4.1 ust. 3 ora Program preciwdiałania wybranym problemom drowotnym w wojewódtwie maowieckim na lata realiowany na podstawie art. 9 ust. 1 Ustawy dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadceniach opieki drowotnej finansowanych e środków publicnych (tekst jedn. D. U r., Nr 164, po. 1027) CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Długotrwała choroba, definiowana również jako choroba prewlekła to jedna bardo cęstych prycyn trudnej sytuacji życiowej osoby i rodiny. Dysfunkcja ta dotycy bepośrednio prede wsystkim osób starsych, jednak również osób w różnym wieku, w tym dieci. Pryjmuje się, że długotrwała choroba musi trwać co najmniej 6 miesięcy. Zaświadcenie o istnieniu długotrwałej lub ciężkiej choroby wydaje lekar. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby w wojewódtwie maowieckim w latach obrauje poniżsy wykres. STR. 39

40 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Wykres 14. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin na wsi Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata Od 2007 roku auważamy nienacny spadek licby osób w rodinach korystających pomocy społecnej w wiąku długotrwałą i ciężką chorobą. Licba rodin utrymuje się jednak na podobnym poiomie. Można prypuscać, iż spadek licby osób w rodinach wiąany jest e mianami demograficnymi. Wykres nr 15 wskauje, iż najwięksa licba rodin objęta pomocą w 2012 roku występowała w m.st. Warsawa co może być wiąane dostępną na tym obsare infrastrukturą opieki drowotnej. Wysokie natężenie występuje również w powiecie pruskowskim i wołomińskim, natomiast na obsarach wiejskich w powiatach: siedleckim, sierpeckim, ostrołęckim i wołomińskim. Wykres 15. Licba rodin objętych pomocą powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 białobreski żyrardowski ciechanowski żuromiński 2000 garwoliński woleński wyskowski wołomiński 1600 gostyniński grodiski grójecki węgrowski warsawski achodni 1200 koienicki legionowski m. st. Warsawa sydłowiecki sokołowski sochacewski sierpecki siedlecki m. Siedlce lipski łosicki makowski miński mławski nowodworski ostrołęcki radomski m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski Licba rodin płoński otwocki piasecyński m. Płock płocki W tym: na wsi m. Ostrołęka ostrowski Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. STR. 40

41 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Na podstawie danych dotycących najcęstsych prycyn gonów w wojewódtwie maowieckim w latach , możemy stwierdić iż głównymi chorobami prewlekłymi są choroby układu krążenia i choroby nowotworowe; stanowią one ponad 70% wsystkich gonów. Niekorystnym jawiskiem jest bardo sybki wrost licby gonów powodowanych chorobami nowotworowymi, pry jednocesnym wroście licby nowych achorowań. Aktualnie co cwarty gon jest wynikiem choroby nowotworowej. W podiale na regiony w akresie umieralności na choroby nowotworowe i układu krążenia najwięcej prypadków występuje w Stolicy. Najniżsy stopień achorowalności występuje w regionach radomskim i ciechanowsko-płockim. Wykres 16. Zgony według prycyn w wojewódtwie maowieckim w roku 2012 (podiał na regiony) M. St. Warsawa Ostrołęcko-Siedlecki Warsawski Zachodni Warsawski Wschodni Ciechanowsko-Płocki Radomski choroby układu mocowo-płciowego choroby układu kostnostawowego, mięśniowego i tkanki łącnej choroby układu trawiennego ogółem choroby układu oddechowego ogółem choroby układu krążenia ogółem choroby układu nerwowego ogółem nowotwory ogółem niektóre choroby akaźne i pasożytnice ogółem Źródło: Bank Danych Lokalnych - gony według prycyn, GUS STR. 41

42 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Obserwowana od pocątku lat 90-tych poprawa sytuacji w akresie umieralności korystnie wpływa na długość trwania życia Polaków, pry cym nadal utrymuje się duża różnica międy trwaniem życia mężcyn i kobiet. Wyraźny postęp w wydłużaniu się preciętnego trwania życia należy prypisywać seroko propagowanemu - od pocątku lat 90-tych - prowadeniu drowego stylu życia. W achowaniach Polaków nastąpiły korystne miany mienia się sposób odżywiania wśród osób dorosłych (głównie mężcyn). Wyraźnie mniejsył się odsetek osób palących tytoń, nastąpiły także istotne miany w typowym worcu konsumpcji alkoholu. W ostatnich latach wyraźnie więksył się udiał kobiet wykonujących specjalne badania profilaktycne. Wykres 17. Preciętne dalse trwanie życia w wojewódtwie maowieckim według regionów w roku 2012 mężcyźni kobiety ,3 81,6 81,2 81,5 81, , ,3 71,5 72, ciechanowsko-płocki ostrołęcko-siedlecki radomski m. st. Warsawa warsawski wsch. warsawski ach. Źródło: Bank Danych Lokalnych - preciętne dalse trwanie życia, GUS. Najcęstsymi powodami korystania pomocy w wiąku długotrwałą lub ciężką chorobą są schorenia wiąane procesami starenia się. Dłużse życie mieskańców wojewódtwa maowieckiego powoduje, że w więksości prypadków wymagana jest długookresowa opieka nad tymi osobami wiąana e starością i cęsto różnymi chorobami. W wieku powyżej 85 lat, od 80% do 90% ludi wymaga pomocy w aspokajaniu potreb podstawowych ora opieki również całodobowej, arówno medycnej jak i socjalnej. Wykres 18. Struktura hospitaliacji pacjentów powyżej 65 roku życia według oddiałów w wojewódtwie maowieckim w latach (w proc.) Chorób wewnętrnych Kardiologicny Chirurgicny ogólny Okulistycny Chirurgii uraowo-ortopedycnej Urologicny Onkologicny Neurologicny Poostałe oddiały ,3 12,7 10,8 8,1 5,6 5 4,3 3,7 26, ,1 12,5 11 8,6 5,6 4,6 4,3 4 25, ,5 11,3 7,7 5,4 5 4,9 4,7 24,5 Źródło: opracowanie własne na podstawie raportu Opieka nad osobami starsymi w wojewódtwie maowieckim w latach STR. 42

43 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA W wojewódtwie maowieckim nie istnieją spitalne oddiały geriatrycne, cego efektem jest korystanie pre osoby starse e świadceń drowotnych na innych oddiałach spitalnych. W roku 2011 najwięcej osób powyżej 65 roku życia leconych było na oddiałach chorób wewnętrnych ( pacjentów), kardiologicnych ( pacjentów), chirurgii ogólnej ( pacjentów) ora okulistycnych ( pacjentów). W roku 2011 na oddiałach publicnych i niepublicnych spitalach ogólnych na Maowsu hospitaliowano łącnie pacjentów powyżej 65 lat. W porównaniu do lat poprednich licba ta więksa się, tj. w porównaniu do 2010 r. o pacjentów i do 2009 r. o pacjentów. W roku 2011 na terenie wojewódtwa maowieckiego lekare POZ udielili świadceń drowotnych, cego udiał porad udielonych osobom od 65 roku życia wyniósł niemalże jedną trecią, tj. 31,46%. Udiał pacjentów powyżej 65 roku życia w stosunku do pacjentów ogółem systematycnie się więksa. Najcęściej pacjenci powyżej 65 lat to osoby wielochorobowością i wielolekowością 21. W wojewódtwie maowieckim w roku 2011 funkcjonowało 5 poradni geriatrycnych: 4 funkcjonowały w Warsawie i 1 w Siedlcach. Licba świadceń udielonych w akresie geriatrii w roku 2011 wyniosła W roku 2012 na Maowsu 8 poradni prowadiło ambulatoryjne świadcenia specjalistycne w akresie geriatrii. Na terenie m.st. Warsawy funkcjonowało 6 takich placówek ora po jednej w Siedlcach i Żyrardowie. Spitalne świadcenia specjalistycne nie były prowadone pre żadną placówkę. Na terenie wojewódtwa funkcjonowały również oddiały psychogeriatrycne 4 oddiały stacjonarne ora 3 oddiały dienne. Opiekę długoterminową w akładie opiekuńco-lecnicym dla dorosłych apewniało 6 placówek na terenie m.st. Warsawy ora 43 poa m.st. Warsawą. Pielęgniarską domową opiekę długoterminową świadcyło na Maowsu 185 jednostek. Na terenie wojewódtwa maowieckiego w 2012 roku pracowało 30 lekary e specjaliacją geriatrii, w tym 16 osób pracowało w charaktere geriatrów, a 8 godnie e specjaliacją wg atrudnienia w głównym miejscu pracy. W roku 2012 tak jak w latach poprednich abepiecenie kadry pielęgniarskiej było niewystarcające. Utrymywał się niedobór pielęgniarek, opiekunów medycnych, opiekunów osób starsych, profesjonalnie prygotowanych, który sprawowaliby bepośrednią opiekę nad osobami starsymi w miejscu ich amieskania ora w akładach opieki długoterminowej i w oddiałach spitalnych. Odnotowywany jest jednak rokrocnie wrost dostępu do opieki pielęgniarskiej długoterminowej 22. Kolejnym cynnikiem wpływającym na samodielność osób i doświadcanie skutków prewlekłej choroby są aburenia psychicne. Licba osób abureniami psychicnymi i abureniami achowania (be uależnień) arejestrowana w poradniach dla osób abureniami psychicnymi na Maowsu w 2011 roku wynosiła osób. W ujęciu do całego kraju ( osób) stanowiło to 13,86%. Dane dotycące osób objęte wsparciem w ramach systemu pomocy społecnej obrauje licba osób korystających e specjalistycnych usług dla osób abureniami psychicnymi. W 2011 roku osób skorystało tej formy wsparcia, a kwota świadceń prekaanych na ten cel wyniosła ł. W roku 2012 nastąpił wrost osób korystających usług do osób (o 50 osób, tj. 3,03%) i kwoty świadceń do ł (o ł, tj. 0,07%) WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU DŁUGOTRWAŁEJ LUB CIĘŻKIEJ CHOROBY W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 24 W ujęciu subregionalnym najwyżsy wskaźnik poiomu korystania pomocy społecnej w wiąku długotrwałą i ciężka chorobą występuje w subregionie: ostrołęcko-siedleckim i m.st. Warsawa, w poostałych subregionach na poiomie umiarkowanym. 21 Raport Opieka nad osobami starsymi na terenie wojewódtwa maowieckiego w latach , Maowiecki Urąd Wojewódki, Warsawa Raport Konsultanta Wojewódkiego w diedinie geriatrii a rok Ocena Zasobów Pomocy Społecnej a rok 2011, str Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 43

44 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Mapa 6. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Dynamika mian Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu długotrwałej i ciężkiej choroby w ostatnich 5 latach utrymuje się na podobnym poiomie. Najcęstsą prycyną korystania pomocy społecnej są choroby prewlekłe będące wynikiem starenia się, tym samym ogranica się samodielność osób. Tendencje demograficne wskaują na wrastający proces starenia się społeceństwa co może powodować wrost licby osób wymagających wsparcia. Wnioski: Regionalna polityka publicna w akresie problem długotrwałej i ciężkiej choroby realiowana jest w oparciu o Program preciwdiałania wybranym problemom drowotnym w wojewódtwie maowieckim na lata , Maowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicnego na lata ora Wojewódki Program Oparcia Społecnego dla Osób Zabureniami Psychicnymi na lata Diagnoowanie skali problemu wymaga wypracowania dodatkowych narędi głównie w akresie skali, rodaju chorób stanowiących najcęstse prycyny korystania pomocy, infrastruktury arówno w obrębie pomocy społecnej jak i opieki drowotnej itp. Niebędne jest monitorowanie jawiska uwględnieniem wypracowanych narędi. Niebędne jest rowijanie infrastruktury opieki drowotnej ora kadry medycnej w akresie geriatrii. Preciwdiałanie jawisku wymaga podejmowania diałań profilaktycnych w scególności w akresie aktywiacji osób starsych i profilaktyki drowotnej ora prowadenia diałań interdyscyplinarnych akresu pomocy społecnej i ochrony drowia INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘŻKA CHOROBA Tabela 13. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemów społecnych długotrwała lub ciężka choroba Nawa instytucji Ośrodki Pomocy Społecnej Domy Pomocy Społecnej Zakres diałania Wsparcie pieniężne w postaci asiłków, opłacanie składek na ubepiecenia emerytalne i rentowe a osobę, która reygnuje atrudnienia koniecnością sprawowania bepośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym cłonkiem rodiny ora wspólnie amieskującymi matką, ojcem lub rodeństwem. Całodobowa opieka powodu wieku, choroby prewlekłej, nie mogące samodielnie funkcjonować w dotychcasowym miejscu amieskania i którym nie można apewnić niebędnej pomocy w formie usług opiekuńcych. STR. 44

45 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Nawa instytucji Zakłady Opiekuńco-Lecnice i Zakłady Pielęgnacyjno-Opiekuńce Źródło: opracowanie własne na podstawie ustawy o pomocy społecnej. Tabela 14. Analia SWOT - długotrwała lub ciężka choroba MOCNE STRONY 1. Wrost preciętnego trwania życia wśród mężcyn i kobiet. 2. Rosnący postęp technologicny w medycynie wydłużający preciętne trwanie życia. 3. Dobra infrastruktura domów pomocy społecnej 4. Rosnąca licba akładów opiekuńco-lecnicych i pielęgnacyjno-opiekuńcych. SZANSE 1. Organiowanie usług opiekuńcych dla osób ciężko i długotrwale chorych w tym osób starsych, niepełnosprawnych w miejscu amieskania. 2. Wrost diałań aktywiujących osoby starse ora diałań profilaktycnych i prodrowotnych podtrymujących aktywność społecna i awodowa osób po 50 r. ż. 3. Profilaktyka drowotna w scególności w akresie achorowalności na choroby nowotworowe i układu krążenia. 4. Organiowanie okresowych stacjonarnych usług opiekuńcych wykorystaniem infrastruktury domów pomocy społecnej. Źródło: opracowanie własne. Tabela 15. Wywania długotrwała lub ciężka choroba WYZWANIA Zakres diałania Objęcie całodobową opieką i leceniem osób, które prebyły ostrą faę lecenia spitalnego, mają ukońcony proces diagnoowania, lecenia operacyjnego lub intensywnego lecenia achowawcego, nie wymagają już dalsej hospitaliacji, jednak e wględu na stan drowia i stopień niepełnosprawności ora brak możliwości samodielnego funkcjonowania w środowisku domowym wymagają stałego nadoru lekarskiego, profesjonalnej pielęgnacji i rehabilitacji. SŁABE STRONY 1. Nierówny dostęp do usług społecnych w tym drowotnych scególnie w regionach o najubożsej infrastrukture lecnico-rehabilitacyjnej. 2. Brak spójnego systemu wsparcia osób opiekujących się osobami ależnymi (ciężko długotrwale chore w tym niepełnosprawne, starse). 3. Niewystarcający rowój usług środowiskowych umożliwiających opiekę nad osobą długotrwale i ciężko chora w środowisku amieskania. ZAGROŻENIA 1. Wrost licby osób długotrwale i ciężko chorych i prewaga biernych form pomocy (świadcenia pieniężne nad diałaniami profilaktycnymi i aktywiującymi) 2. Niewystarcająca licba diałań profilaktycnych apobiegających pogarsaniu się stanu drowia mieskańców wojewódtwa. Prowadenie badań empirycnych dotycących stanu drowia mieskańców, ebranie i opracowanie danych dotycących 1 chorób, które najcęściej dotycą mieskańców wojewódtwa, powiatów i gmin. 2 Realiacja programów profilaktyki drowotnej. 3 Rowój usług opiekuńcych i specjalistycnych w miejscu amieskania dla osób które e wględu na wiek lub chorobę wymagają pomocy. 4 Wsparcie rodiny w opiece nad osoba chorą w celu utrymania aktywności awodowej cłonków rodin. Źródło: opracowanie własne. 3. DIAGNOZA NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ 3.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ Cele i adania realiowane są w oparciu o Wojewódki program wyrównywania sans osób niepełnosprawnych i preciwdiałania ich wykluceniu społecnemu ora pomocy w realiacji adań na rec atrudnienia osób niepełnosprawnych w wojewódtwie maowieckim na lata Zadanie jest realiowane pre Samorąd Wojewódtwa Maowieckiego na podstawie art. 35 ust. 1 pkt 1 Ustawy dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji awodowej i społecnej ora atrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. D. U r., Nr 127, po. 721). Realiacją i koordynacją adań samorądu wojewódtwa wynikających ustawy dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji awodowej i społecnej ora atrudnianiu osób niepełnosprawnych ajmuje się powołany pre Zarąd Wojewódtwa Pełnomocnik ds. osób niepełnosprawnych CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Dane dotycące osób niepełnosprawnościami odnosą się do obowiąujących w danym kraju prepisów prawnych dotycących orekania o niepełnosprawności, w wiąku cym nie są porównywalne dla poscególnych krajów. STR. 45

46 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Dane dotycące osób niepełnosprawnościami prawnymi i biologicnymi bierane są w ramach preprowadanych określoną cęstotliwością narodowych spisów powsechnych (w Polsce co 10 lat) ora badań repreentacyjnych (ankietowych): badania stanu drowia ludności (w Polsce co 5 lat, od 2004 roku) ora Europejskiego Badania Warunków Życia (EU SILC co roku, od 2005 roku). System abepiecenia społecnego osób niepełnosprawnościami obejmuje: ubepiecenie społecne, ubepiecenie drowotne (w tym opiekę medycną i rehabilitację medycną), rehabilitację społecną, rehabilitację awodową wra systemem atrudniania osób niepełnosprawnościami, pomoc społecną. Organiację systemu abepiecenia społecnego na rec osób niepełnosprawnościami obrauje poniżsy schemat. Schemat 5. System abepiecenia społecnego osób niepełnosprawnościami Źródło: Juros A., Osoba niepełnosprawna aktywnym podmiotem społeceństwa obywatelskiego, KUL, Lublin 2011, s. 3. Finansowanie systemu abepiecenia społecnego osób niepełnosprawnością jest wyjątkowo skomplikowane arówno w akresie źródeł finansowania, jak i uregulowań prawno-instytucjonalnych. Na powyżse nakłada się dodatkowe skomplikowanie systemu, mające swoje źródło w łożonej strukture uprawnień i kompetencji wielu instytucji i samych fundusy NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ NA MAZOWSZU Według wyników Narodowego Spisu Powsechnego 2011 roku licba osób niepełnosprawnością ogółem w Polsce wynosiła około 4,7 mln (dokładnie 4 697,5 tys.). Tym samym licba osób niepełnosprawnością w Polsce stanowiła 12,2% ludności kraju wobec 14,3% w 2002 r. (blisko 5,5 mln osób niepełnosprawnością w 2002 roku). Udiał mężcyn wśród osób niepełnosprawnością wynosił 46,1% wobec 53,9% dla kobiet. Według tych samych wyników NSP 2011 licba osób niepełnosprawnością na Maowsu wyniosła osób, co stanowiło 10% całej populacji wojewódtwa (w 2002 było to 11%). Mężcyźni stanowili 46,1% wsystkich osób niepełnosprawnością w regionie, kobiety aś stanowiły 53,9% tej populacji. Na wsi STR. 46

47 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA mieskało osób niepełnosprawnością, w mieście Presło 303 tys. osób (dokładnie osób) posiadało prawne potwierdenie faktu niepełnosprawności. Licebność biorowości osób niepełnosprawnością tylko biologicnie wyniosła osoby. W porównaniu wynikami Narodowego Spisu Powsechnego 2002 roku ogólna licba osób niepełnosprawnością na Maowsu obniżyła się o osób, tj. o 11,2%, aś licba osób niepełnosprawnością prawnie mniejsyła się o , tj. o 31,8%. Natomiast licba osób niepełnosprawnością tylko biologicnie więksyła się o osoby tj. o 56,25%. Wykres 19. Licba osób niepełnosprawnością w wojewódtwie maowieckim na podstawie Narodowego Spisu Powsechnego Ludności i Mieskań 2002 i Źródło: Narodowy Spis Powsechny Ludności i Mieskań 2002 i Jak wynika informacji predstawionych na wykresie 20, wskaźnik atrudnienia osób niepełnosprawnością od 2007 roku wrasta. Wykres 20. Wskaźnik atrudnienia osób niepełnosprawnością w wieku lata w wojewódtwie maowieckim w latach (w %) 25 Ogółem Mężcyźni Kobiety Ogółem Mężcyźni Kobiety Ogółem Mężcyźni Kobiety Miasta Wieś ,1 17,3 17,2 16,4 17,8 19, Źródło: Bank Danych Lokalnych - rynek pracy - aktywność ekonomicna ludności (dane średniorocne), GUS Mimo rosnącego od 2007 roku wskaźnika atrudniania osób niepełnosprawnością skala berobocia nadal jest duża. Najwyżsy wskaźnik berobocia osób niepełnosprawnością występuje w podregionie radomskim i wynosi osoby. Najniżsa licba berobotnych osób niepełnosprawnością występuje w podregionie warsawskim achodnim. STR. 47

48 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Wykres 21. Wskaźnik atrudnienia osób niepełnosprawnością w wieku lata w wojewódtwie maowieckim w latach (w osobach) Podregion warsawski achodni Podregion warsawski wschodni Podregion m. Warsawa Podregion radomski Podregion ostrołęcko-siedlecki Podregion ciechanowsko-płocki Maowieckie Źródło: Bank Danych Lokalnych - rynek pracy - aktywność ekonomicna ludności (dane średniorocne), GUS Sytuacja społecno-ekonomicna poscególnych grup ludności, w tym osób niepełnosprawnością, jest pochodną ich sytuacji na rynku pracy. Niska aktywność awodowa osób niepełnosprawnością w wieku 16 lat i więcej najduje odwierciedlenie w strukture tej populacji według źródeł utrymania. Wykres 22. Wskaźniki agrożenia ubóstwem w gospodarstwach domowych osobami niepełnosprawnością prawną w wojewódtwie maowieckim w latach (w %) 35,0 kobiety mężcyźni ogółem 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0, minimum egystencji relatywna granica ubóstwa ustawowa granica ubóstwa Gospodarstwa domowe co najmniej jedną osobą niepełnosprawną niepełnosprawną głową gospodarstwa domowego prynajmniej 1 dieckiem do lat 16 posiadającym orecenie o niepełnosprawności Źródło: Bank Danych Lokalnych - rynek pracy - aktywność ekonomicna ludności (dane średniorocne), GUS Ze wględu na fakt dużego berobocia wśród osób niepełnosprawnością ora wskaźników agrożenia ubóstwem, osoby te stanowią dużą grupę osób korystających e świadceń pomocy społecnej. W roku 2012 na terenie wojewódtwa maowieckiego funkcjonowało 318 organiacji poarądowych realiujących adania publicne na rec osób niepełnosprawnych. Stanowiły one ponad 16% wsystkich organiacji w Polsce. W porównaniu do innych wojewódtw była to najwięksa licba takich organiacji Rynek pracy i wyklucenie społecne w kontekście percepcji Polaków diagnoa społecna 2013, Warsawa STR. 48

49 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA W wojewódtwie maowieckim realiowano również najwięksą ilość leconych pre marsałków wojewódtw umów organiacjami poarądowymi dotycących adań adresowanych do osób niepełnosprawnością 118 umów, stanowiących ponad 18% wsystkich realiowanych adań w kraju 26. Licba osób niepełnosprawnych, które ropocęły udiał w projektach PO KL na Maowsu wynosiła na koniec 2012 roku osoby, a więc ponad 11% wsystkich osób niepełnosprawnych biorących udiał w projektach PO KL. W podiale na priorytety najwięcej osób ucestnicyło w Priorytecie VII niepełnosprawnych (ponad 71%), następnie w Priorytecie VI niepełnosprawnych (prawie 14%), Priorytecie IX niepełnosprawnych (prawie 12%) ora Priorytecie VIII 536 niepełnosprawnych (prawie 3%). Odsetek osób niepełnosprawnością, które ropocęły udiał w projektach PO KL na terenie wojewódtwa maowieckiego wyniósł łącnie 4,5%. Najwięcej, bo aż 20,3% niepełnosprawnych ucestnicyło w Priorytecie VII, następnie 3,12% w Priorytecie VI, ora 1,34% w Priorytecie IX i 0,48% w Priorytecie VIII. Środki Państwowego Fundusu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki dla osób niepełnosprawnością terenu wojewódtwa maowieckiego wyniosły w 2012 roku ł w 29 powiatach i była to kwota najwyżsa spośród wsystkich wojewódtw. Na osoby dorosłe wydano ł, a na dieci i młodież ł. Licba osób niepełnosprawnością, które otrymały w roku 2012 dofinansowanie do ucestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym wyniosła na Maowsu w 41 powiatach. Otrymało je dorosłych ora dieci 27. Udiał osób oreceniem o niepełnosprawności i niepełnosprawnych dieci w roku 2013 w wojewódtwie maowieckim wyniósł 7,1%. Wśród osób niepełnosprawnych oreceniem najwięksą cęść stanowiły osoby posiadające umiarkowany stopień niepełnosprawności, tj. 49,7%. Procentowy udiał osób oreceniem o niepełnosprawności w stopniu lekkim ora nacnym był nacąco niżsy i wynosił odpowiednio 27,9% ora 22,4% 28. Celem pomocy społecnej jest umożliwienie osobom niepełnosprawnością i ich rodinom prewyciężenia trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie samodielnie pokonać, wykorystując własne środki i możliwości 29. Wśród podmiotów obowiąanych do świadcenia pomocy społecnej główna rola prypada administracji samorądowej, scególnie gminie i powiatowi. Poostałe sceble samorądu ora administracja rądowa kierują się asadą pomocnicości, tn. ściśle interpretują wynikające ustawy o pomocy społecnej adania własne. Wykres 23. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu niepełnosprawności w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin na wsi Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata Od roku 2007 obserwujemy spadek arówno licby rodin jak i osób w rodinach objętych pomocą społecną w wiąku niepełnosprawnością. Na podobnym poiomie utrymuje się licba rodin korystających pomocy na terenach wiejskich. 26 Tamże, str Tamże. 28 Tamże. 29 Ustawa dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej, art. 24, ust. 1. STR. 49

50 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Wykres 24. Licba rodin objętych pomocą powodu niepełnosprawności w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 węgrowski wyskowski wołomiński żuromiński woleński żyrardowski białobreski ciechanowski garwoliński gostyniński grodiski grójecki koienicki warsawski m. st. Warsawa sydłowiecki sokołowski sochacewski legionowski lipski łosicki makowski miński sierpecki mławski siedlecki nowodworski m. Siedlce radomski m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski płoński płocki otwocki piasecyński m. Płock ostrowski ostrołęcki m. Ostrołęka Licba rodin W tym: na wsi Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. Analia natężenia występowania problemu w powiatach wskauje, że w 2012 roku najwięcej rodin korystało pomocy społecnej w wiąku niepełnosprawnością w m.st. Warsawa ora m. Radom. Powyżej tysiąca rodin było objętych pomocą na terenie m. Płock ora powiatu wołomińskiego. Powiat płocki, radomski i siedlecki charakteryują się najwięksym poiomem rodin wymagających wsparcia na terenach wiejskich WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 30 W subregionach ostrołęcko-siedleckim ora m.st. Warsawa występuje wysoki wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu niepełnosprawności. W poostałych subregionach obserwujemy umiarkowane natężenie problemu. Dane są analogicne do wskaźnika subregionalnego obserwowanego w prypadku problemu długotrwałej i ciężkiej choroby (punkt 2.3 Strategii). 30 Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 50

51 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Mapa 7. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu niepełnosprawności w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Dynamika mian Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu niepełnosprawności w ostatnich 5 latach utrymuje się na podobnym poiomie. Na poiom życia i aktywność osób niepełnosprawnością wpływa atrudnienie. Wnioski: Regionalna polityka publicna w akresie problem niepełnosprawności realiowana jest w oparciu o Wojewódki program wyrównywania sans osób niepełnosprawnych i preciwdiałania ich wykluceniu społecnemu ora pomocy w realiacji adań na rec atrudnienia osób niepełnosprawnych w wojewódtwie maowieckim na lata Dane dotycące arówno skali problemu jaki i sytuacji osób niepełnosprawnością są niepełne. Brak jest ujęcia całościowego problemu (skali, prycyny, skutki itp.), co wiąane jest bardo różnicowanym i podielonym systemem pomocy dla osób niepełnosprawnością (patr Schemat 3). Diagnoowanie skali problemu wymaga wypracowania dodatkowych narędi głównie w akresie skali, skutków, prowadonej aktywiacji społecnej i awodowej osób niepełnosprawnością uwględnieniem prediałów wiekowych i stopnia niepełnosprawności, w celu określenia stosownych potreb, dostępnej infrastruktury itp. Niebędne jest monitorowanie jawiska uwględnieniem wypracowanych narędi. Aktywiacja społecno-awodowa osób niepełnosprawnością wymaga prowadenia diałań indywidualiowanych i integrowanych opracowywanych i realiowanych w oparciu o retelnie diagnoowane potreby. Wmocnienia wymaga arówno diagnoowanie diałań skierowanych do dieci niepełnosprawnością ora ich rodin jak i prowadenie diałań profilaktycnych apobiegających powstawaniu ora pogłębianiu się niepełnosprawności u dieci. STR. 51

52 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ Tabela 16. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemów społecnych niepełnosprawność Nawa Instytucji Państwowy Fundus Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) Źródło: opracowanie własne. Powiatowe Centra Pomocy Rodinie Ośrodki Pomocy Społecnej Powiatowe Urędy Pracy ZUS i KRUS Zakłady Pracy Chronionej Warstaty Terapii Zajęciowej Organiacje Poarądowe Tabela 17. Analia SWOT - niepełnosprawność MOCNE STRONY 1. Wrost aktywności społecnej osób niepełnosprawnościami. 2. Zwięksanie dostępu osób niepełnosprawnościami do ustawicnego kstałcenia i podnosenia kwalifikacji awodowych popre: kursy, skolenia doskonalenia awodowego. 3. Organiowanie i prowadenie integrowanych diałań na rec włącania osób niepełnosprawnych w rynek pracy. 4. Roseranie usług akresu rehabilitacji społecnej ora podnosenie ich jakości. 5. Doświadcenia realiacji adań dofinansowanych e środków UE. SZANSE 1. Zwięksenie dostępu do usług społecnych w tym drowotnych dla osób niepełnosprawnościami. 2. Promowanie atrudniania osób niepełnosprawnościami na otwartym i chronionym rynku pracy. 3. Popularyowanie wiedy i asad korystania e środków PFRON STR. 52 Zakres diałania 1. Prekaanie środków finansowych określonych algorytmem dla samorądów wojewódkich i powiatowych. 1. Dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego, dofinansowanie do aopatrenia w spręt rehabilitacyjny. 2. Dofinansowanie do predmiotów ortopedycnych i środków pomocnicych. 3. Dofinansowanie do likwidacji barier architektonicnych. 4. Dofinansowanie ajęć sportowych, kulturalnych, rekreacyjnych i turystycnych osób niepełnosprawnych. 5. Zwrot kostów poniesionych w wiąku prystosowaniem tworonych lub istniejących stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych. 6. Dofinansowanie e środków Fundusu skolenia i prekwalifikowania osoby niepełnosprawnej. 7. Udielanie pożycek na ropocęcie diałalności gospodarcej lub rolnicej. 1. Zasiłek pielęgnacyjny. 2. Zasiłek celowy. 3. Praca socjalna. 1. Skolenia. 2. Staż. 3. Prace interwencyjne. 4. Prygotowanie awodowe dorosłych. 5. Sfinansowanie badań lekarskich lub psychologicnych, o których mowa w art. 2 ust. 3 ustawy o promocji. 6. Dofinansowanie studiów podyplomowych. 7. Jednoraowo prynawane środki na podjęcie diałalności gospodarcej, rolnicej albo na wniesienie wkładu do spółdielni socjalnej. 1. Renta tytułu niedolności do pracy. 2. Renta socjalna. 3. Zasiłek rehabilitacyjny. 4. Orecnictwo lekarskie. 5. Rehabilitacja lecnica. 1. Zakładowy fundus rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON). 2. Finansowanie rehabilitacji awodowej, społecnej i lecnicej. 3. Indywidualne programy rehabilitacji osób niepełnosprawnych. 1. Aktywne wspomaganie procesu rehabilitacji awodowej i społecnej osób niepełnosprawnych. 2. Stwaranie osobom niepełnosprawnym niedolnym do podjęcia pracy możliwości rehabilitacji społecnej i awodowej w akresie poyskania lub prywracania umiejętności niebędnych do podjęcia atrudnienia. 1. Repreentowanie środowiska daną niepełnosprawnością. 2. Prełamywanie barier i ograniceń osób niepełnosprawnych. 3. Rowiąywania innych ważnych problemów społecnych. SŁABE STRONY 1. Niski stopień aspokojenia potreb scególnie w regionach o najubożsej infrastrukture lecnico-rehabilitacyjnej. 2. Niewystarcająca licba integrowanych, lokalnych programów diałania na rec osób niepełnosprawnościami. 3. Brak spójnego systemu diagnoowania i monitorowania skali problemu ora potreb i asobów w akresie diałań na rec osób niepełnosprawnościami. 4. W małym stopniu wykorystanie nowych technologii w rehabilitacji osób niepełnosprawnych. 5. Niewystarcająca licba specjalistów realiującej adania w akresie opieki psychiatrycnej dieci i młodieży. ZAGROŻENIA 1. Pogorsenie kondycji ekonomicnej gospodarstw domowych osób niepełnosprawnościami i ich rodin. 2. Nierówny dostęp do usług społecnych w tym drowotnych, różnicowanie terytorialne wojewódtwa w tym akresie. 3. Niewystarcający dostęp do programów profilaktyki drowotne

53 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA w wiąku atrudnianiem osób niepełnosprawnych. 4. Wspieranie diałań mierających do życia w środowisku wolnym od barier funkcjonalnych. 5. Zintegrowanie i wmocnienie organiacji poarądowych diałających na rec osób niepełnosprawnościami. 6. Funkcjonowanie i rowój podmiotów ekonomii społecnej w tym w scególności o charaktere reintegracyjnym. 7. Rowój usług środowiskowych wmacniających samodielność osób niepełnosprawnościami ora cłonków ich rodin. Źródło: opracowanie własne. Tabela 18. Wywania niepełnosprawność WYZWANIA w scególności wcesnej diagnoy wad wrodonych i rowojowych u dieci. 1 Zapewnienie dostępu do rehabilitacji dostosowanej optymalnie do potreb osoby niepełnosprawnością. Diagnoowanie i monitorowanie skali problemu ora potreb i asobów w akresie diałań na rec osób niepełnosprawnościami. 2 Aktywiowanie społecne i awodowe osób niepełnosprawnych uwględnieniem własnej aktywności osoby niepełnosprawnej w podejmowaniu wywań. 3 Rowijanie wielosektorowych usług aktywiacji i integracji społecnej osób niepełnosprawnością i ich rodin więksających autonomię osoby i rodiny. 4 5 Rowój usług środowiskowych wspierających osoby niepełnosprawnościami i ich rodiny. Deinstytucjonaliacja usług. 6 Zwięksenie współpracy samorądów NGO. Źródło: opracowanie własne. 4. DIAGNOZA - BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZO- WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO, ZWŁASZCZA W RODZINACH NIEPEŁNYCH LUB WIELODZIETNYCH 4.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZO- WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO, ZWŁASZCZA W RODZINACH NIEPEŁNYCH LUB WIELODZIETNYCH Cele i diałania realiowane będą w oparciu o Wojewódki Program Wspierania Rodiny i Piecy Zastępcej. Zadanie jest realiowane pre Samorąd Wojewódtwa Maowieckiego na podstawie art. 183 ust. 3 Ustawy dnia 9 cerwca 2011 r. o wspieraniu rodiny i piecy astępcej CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Presłanką umożliwiającą ubieganie się o prynanie świadcenia jest beradność, pry cym ustawodawca uscegółowił ją, dodając sprawy opiekuńco-wychowawce i prowadenia gospodarstwa domowego. Prycyna ta jest piątą co do ważności (cęstości występowania) wśród ogólnej licby rodin ubiegających się o pomoc społecną w wojewódtwie maowieckim 2012 roku. Należy podkreślić, że ten powód ubiegania się ora otrymywania wsparcia e strony instytucji pomocy społecnej bardo cęsto współwystępuje innymi prycynami otrymywania pomocy społecnej np. ubóstwem, premocą w rodinie, berobociem, potrebą ochrony macieryństwa, wielodietnością, nadużywaniem alkoholu. W wielu sytuacjach beradność w sprawach opiekuńco-wychowawcych jest skutkiem wyżej wymienionych trudności doświadcanych pre rodiny i ich cłonków. W wiąku powyżsym niewykle trudno jest wyodrębnić tę prycynę jako jedyny powód ubiegania się o świadcenia pomocy społecnej. Rodiny beradnością opiekuńco-wychowawcą w wielu prypadkach są tw. rodinami wieloproblemowymi, różnorodnymi (niejednokrotnie sprężonymi e sobą) konsekwencjami aistniałych sytuacji Opracowanie problemu społecnego Beradność w sprawach opiekuńco wychowawcych pre espół badacy Skoły Głównej Handlowej w Warsawie pod kierunkiem Profesora Piotra Błędowskiego, w ramach projektu systemowego Kalkulator Kostów Zaniechania - wprowadenie innowacyjnych rowiąań na Maowsu w akresie polityki społecnej w obsare analiy kostów braku podejmowania diałań aktywiująco-wpierających projekt współfinansowany e środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Fundusu Społecnego, str. 3. STR. 53

54 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Schemat 6. Schemat wieloproblemowej rodiny diećmi alkoholim ubóstwo premoc w rodinie niepełnosprawność beradność w prowadeniu gospodarstwa domowego berobocie rodina diećmi wieloproblemowa beradność w sprawach opiekuńco -wychowawcych Źródło: Ławnicak D., Marsałkowska M., Mierejewska B., Polcyk D., Zeller L., Standard pracy socjalnej rodiną, Warsawa 2010, s. 6. Problemy w rodinie diećmi, stanowiące swoiste identyfikatory trudnej sytuacji w rodinie podielone ostały w ustawie o pomocy społecnej, wg źródła ich pochodenia: 1. W sprawach opiekuńco-wychowawcych: aburenia komunikacji (brak jasnych i cytelnych komunikatów niedostosowanych do wieku i poiomu intelektualnego cłonków rodiny, jednostronne wydawanie poleceń, agresywne i głośne romowy); brak worców (diedicenie negatywnego stylu życia, brak poytywnych prykładów, trudności adaptacyjne, problemy we współżyciu ludźmi); brak autorytetów (niedojrałość emocjonalna, diecko rądi w rodinie ); brak właściwych metod wychowawcych (np. brak lub niewłaściwy system nagród i kar, brak konsekwencji w postępowaniu rodiców, brak prawidłowej stymulacji); brak lub niedostatecne ainteresowania problemami i potrebami rowojowymi diecka (brak dbałości o drowie, rowój emocjonalny i intelektualny, brak umiejętności i potreby wspólnego spędania casu dieckiem, organiacji casu wolnego diecku). 2. W sprawach prowadenia gospodarstwa domowego: brak lub niedostatecna umiejętność racjonalnego gospodarowania budżetem; aburona hierarchia potreb; brak umiejętności organiowania prestreni w domu (brak miejsca do: nauki, abawy, snu dla diecka); brak nawyków lub niedostatecna umiejętność utrymania cystości w domu (spręty niekompletne i użyte, podłogi brudne); niewłaściwy podiał obowiąków w rodinie; brak lub ogranicona umiejętność prygotowywania pełnowartościowych, różnicowanych i ekonomicnych posiłków dostosowanych do wieku i potreb dieci. 3. W sprawach funkcjonowania w środowisku lokalnym: brak umiejętności ałatwiania spraw urędowych; brak umiejętności korystania asobów środowiska ora prysługujących im praw i uprawnień. Niewydolność wychowawca i problemy wychowawce diećmi to jedne najważniejsych problemów w prypadku rodin wielodietnych i niepełnych amieskujących w miastach i na wsi. STR. 54

55 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Wykres 25. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu beradności w sprawach opiekuńco-wychowawcych i prowadenia gospodarstwa domowego w wojewódtwie maowieckim w latach Beradność w sprawach opiekuńco-wychowawcych i prowadenia gospodarstwa domowego ogółem Rodiny niepełne Rodiny wielodietne Licba rodin ogółem Licba rodin na wsi Licba osób w rodinie Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata Licba rodin i osób w rodinach korystających pomocy społecnej e wględu na problemy wiąane beradnością w sprawach opiekuńco-wychowawcych od 2007 utrymuje tendencję malejącą. W roku 2007 licba rodin objętych pomocą wyniosła , natomiast w 2012 roku Podobnie sytuacja się predstawia w stosunku do licby osób w rodinach w 2007 roku , aś w roku Wykres 26. Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu beradności w sprawach opiekuńco-wychowawcych w wojewódtwie maowieckim w 2012 roku białobreski żyrardowski żuromiński woleński 1400 wyskowski 1200 wołomiński węgrowski 1000 ciechanowski garwoliński gostyniński grodiski grójecki koienicki warsawski achodni m. st. Warsawa sydłowiecki sokołowski sochacewski legionowski lipski łosicki makowski miński sierpecki mławski siedlecki m. Siedlce radomski m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski płoński otwocki piasecyński m. Płock płocki ostrowski nowodworski ostrołęcki m. Ostrołęka Licba rodin W tym: na wsi Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. STR. 55

56 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Analia natężenia występowania problemu w powiatach wskauje, że w 2012 roku najwięcej rodin korystało pomocy społecnej w wiąku beradnością w sprawach opiekuńco-wychowawcych w m.st. Warsawa, m. Radom ora powiecie radomskim, ostrołęckim i wołomińskim. Powiat ostrołęcki i radomski charakteryują się najwięksym poiomie rodin wymagających wsparcia na terenach wiejskich WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU BEZRADNOŚCI W SPRAWACH OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 32 W subregionie ostrołęcko-siedleckim występuje wysoki wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu beradności w sprawach opiekuńco-wychowawcych. W poostałych subregionach obserwujemy umiarkowane natężenie problemu. Mapa 8. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu beradności w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Dynamika mian Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu beradności w sprawach opiekuńcowychowawcych w latach utrymuje tendencję spadkową. Równoceśnie dane demograficne wskaują na ujemny pryrost naturalny. Wnioski: Regionalna polityka publicna w akresie problemu beradności w sprawach opiekuńco -wychowawcych realiowana jest w oparciu o opracowywany Wojewódki Program Wspierania Rodiny i Piecy Zastępcej. Preciwdiałanie jawisku wymaga więksenia diałań profilaktycnych w scególności w akresie wsparcia rodiców/opiekunów w wypełnianiu funkcji opiekuńco-wychowawcych. Niebędne jest prowadenie regionalnej polityki rodinnej ukierunkowanej na wmocnienie asobów rodiny i apobiegającej powstawaniu dysfunkcji. 32 Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 56

57 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA 4.4. INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH - BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH Tabela 19. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemów społecnych beradność w sprawach opiekuńco- wychowawcych NAZWA INSTYTUCJI ZAKRES DZIAŁANIA 1. Prowadenie interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych i regionalnych placówek opiekuńco-wychowawcych. 2. Opracowywanie programu dotycącego wspierania rodiny i systemu piecy astępcej, będącego integralną cęścią strategii rowoju wojewódtwa. Regionalny Ośrodek Polityki Społecnej 3. Promowanie nowych rowiąań w akresie wspierania rodiny i systemu piecy astępcej. 4. Organiacja i prowadenie ośrodków adopcyjnych. 1. Pomoc materialna i finansowa. Powiatowe Centra Pomocy Rodinie 2. Pomoc niematerialna. 3. Praca socjalna. 1. Diałania asystenta rodiny polegają międy innymi na pomocy w poprawie sytuacji rodiny, w scególności pomocy w usunięciu cynników preskadających w osobistym Asystenci rodiny wychowywaniu. 2. Wspieranie rodiny w uyskaniu atrudnienia i podniesieniu kwalifikacji awodowych. Rodina wspierająca, pry współpracy asystenta rodiny, pomaga rodinie preżywającej trudności w: Rodiny Wspierające 1. opiece i wychowaniu diecka, 2. prowadeniu gospodarstwa domowego, 3. kstałtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecnych. 1. Pomoc materialna i finansowa. Ośrodki Pomocy Społecnej 2. Pomoc niematerialna. 3. Praca socjalna. 4. Różnorodne programy wspierające rodinę. Udielanie Organiacje Poarądowe i/lub wiąki wynaniowe pomocy psychologicnej, pedagogogicnej, terapeutycnej. Źródło: opracowanie własne. Tabela 20. Analia SWOT beradność w sprawach opiekuńco-wychowawcych i prowadenia gospodarstwa domowego, własca w rodinach niepełnych lub wielodietnych MOCNE STRONY SŁABE STRONY 1. Rowój pracy socjalnej rodinami i diećmi. 1. Beradność wychowawca w rodinach wielodietnych 2. Realiowane programy i akcje społecne dotycące racjonalnego i niepełnych. gospodarowania budżetem gospodarstwa domowego. 2. Niewystarcający status materialny rodin wielodietnych 3. Ropocęte miany w systemie wspierania rodiny. i niepełnych. 3. Diedicenie biedy. 4. Niski stopień roponawania problemów i potreb rowojowych dieci. 5. Niskie kwoty wypłacanych świadceń, scególnie na rec rodin ubogich. 6. Niskie, różnicowane terytorialnie nasycenie usługami środowiskowymi i diennymi skierowanymi do dieci i rodin. 7. Ogranicony dostęp do poradnictwa rodinnego. 8. Niewystarcająca współpraca służb medycnych i socjalnych w akresie rowiąywania problemów dieci i rodin. 9. Nierówny dostęp do edukacji w wymiare społecnym i prestrennym wśród dieci. i młodieży pochodących rodin agrożonych wykluceniem społecnym i ubogich. 10. Niewystarcające środki na rowój obowiąkowych i fakultatywnych usług i świadceń akresu wspierania rodiny i systemu piecy astępcej. SZANSE ZAGROŻENIA 1. Wspieranie dieci rodin wielodietnych i niepełnych popre konkretną pomoc umożliwiającą im pełny rowój i funkcjonowanie. 2. Uruchomienie w pobliżu miejsca amieskania rodin sprawnej sieci poradnictwa i doradtwa rodinnego, psychologicnego i prawnego. 3. Aktywiacja rodin wielodietnych i niepełnych dająca sansę na samodielne wyjście trudnej sytuacji. 4. Zwięksenie licby placówek wsparcia diennego dla dieci i młodieży. 5. Doskonalenie i tworenie nowych elementów systemu wspierania rodiny i ochrony dieci w wiąku wejściem w życie ustawy dnia 9 cerwca 2011r. o wspieraniu rodiny i systemie piecy astępcej. Źródło: opracowanie własne. 1. Narastające problemy społecne w rodinach wielodietnych i niepełnych: ubóstwo, berobocie, uależnienia. 2. Konsekwentne pogarsanie się statusu materialnego rodin. 3. Trudności podjęciem pracy spowodowane brakiem opieki nad diećmi. 4. Brak środków finansowych na dostosowanie standardów placówek wsparcia diennego dla dieci i młodieży godnie obowiąującymi prepisami. 5. Brak infrastruktury apewniającej całodobową opiekę i wsparcie dieciom długotrwale i prewlekle chorym poostającym w piecy astępcej STR. 57

58 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Tabela 21. Wywania beradność w sprawach opiekuńco-wychowawcych i prowadenia gospodarstwa domowego, własca w rodinach niepełnych lub wielodietnych. WYZWANIA 1 Zwięksenie roli diałań profilaktycnych i aktywnych form pomocy diecku i rodinie. 2 Rowój usług w systemie wspierania rodiny i piecy astępcej. 3 Deinstytucjonaliacja usług na rec diecka i rodiny. 4 Zwięksenie współpracy samorądów NGO w scególności w formie lecania adań własnych i leconych obsaru diecka i rodiny organiacjom poarądowym. 5 Wmocnienie wielosektorowych diałań na rec pomocy diecku i rodinie. Źródło: opracowanie własne. 5. DIAGNOZA POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA LUB WIELODZIETNOŚCI 5.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA LUB WIELODZIETNOŚCI Cele i diałania realiowane będą w oparciu o Wojewódki Program Wspierania Rodiny i Piecy Zastępcej. Zadanie jest realiowane pre Samorąd Wojewódtwa Maowieckiego na podstawie art. 183 ust. 3 Ustawy dnia 9 cerwca 2011 r. o wspieraniu rodiny i piecy astępcej CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Rodina jest pierwsą istotną instytucją wychowania i kstałcenia jednostki. Jest ona nie tylko instytucją wychowania naturalnego, lec spełnia podstawowe funkcje w predskolnym i późniejsym rowoju osobowości cłowieka. Warunkiem prawidłowego rowoju diecka jest prede wsystkim więź ucuciowa matką. Wprowadenie urlopów macieryńskich i opiekuńcych, świadcy o tym, że polityka społecna uwględnia wagę i nacenie więi ucuciowej diecka matką, więi, która jest scególnie ważna dla diecka w ciągu pierwsych trech, cterech lat życia. W tym okresie bowiem kstałtują się podstawy jego osobowości i drowia psychicnego. Wśród różnych środków scególne nacenie prypisywać należy miejscu i roli, jakie w społecnej hierarchii wartości ajmuje macieryństwo. Wysoki prestiż społecny rodiny wielodietnej niewątpliwie może wpływać poytywnie na postawy prokreacyjne osób dorosłych. Wykres 27. Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu ochrony macieryństwa (w tym wielodietności) w wojewódtwie maowieckim w latach Potreba ochrony macieryństwa w tym: Wielodietność Licba rodin ogółem Licba rodin na wsi Licba osób w rodinie Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata Zarówno licba rodin jak i licba osób w rodinach, które otrymują pomoc w postaci ochrony macieryństwa w tym wielodietności od 2007 roku utrymuje tendencję wrostową. STR. 58

59 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Wśród rodin korystających pomocy społecnej w akresie ochrony macieryństwa w tym wielodietności w podiale powiatowym dominuje miasto Warsawa i Radom. Zara po nich powiat siedlecki i płocki. Najmniej rodin skorystało tej formy pomocy w Płocku i powiecie gostynińskim. Z powodu ochrony macieryństwa w tym wielodietności w 2012 roku najwięcej rodin korystało pomocy społecnej w m.st. Warsawa, m. Radom i powiecie radomskim ora powiecie siedleckim, węgrowskim, płockim, ostrołęckim, ciechanowskim, legionowskim ora mińskim. Wymienione powiaty charakteryują się również najwięksym poiomie rodin wymagających wsparcia na terenach wiejskich. Wykres 28. Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu ochrony macieryństwa (w tym wielodietności) w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 warsawski achodni m. st. Warsawa białobreski żyrardowski ciechanowski żuromiński 700 garwoliński woleński wyskowski 600 gostyniński grodiski wołomiński węgrowski grójecki koienicki legionowski lipski sydłowiecki sokołowski sochacewski łosicki makowski miński sierpecki mławski siedlecki nowodworski m. Siedlce radomski m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski płoński otwocki piasecyński m. Płock płocki ostrowski ostrołęcki m. Ostrołęka Potreba ochrony macieryństwa W tym: Wielodietności Źródło: Ocena asobów pomocy społecnej a 2012 rok, Maowieckie Centrum Polityki Społecnej, Warsawa Jeżeli chodi o potrebę ochrony macieryństwa niewykle istotne są regulacje prawne w tym akresie. Prepisy prawa pracy prewidują rowiąania chroniące w sposób scególny stosunek pracy kobiet w okresie ciąży i w prypadającym po nim okresie sprawowania opieki nad małym dieckiem RODZINY WIELODZIETNE Demografia, a wielodietną uważa rodinę apewniającą tak waną roseroną astępowalność pokoleń cworgiem lub więksą licbą dieci. Z ekonomicnego punktu widenia, a wielodietną uważana jest rodina trojgiem dieci i więcej, ponieważ pojawienie się treciego diecka może wpłynąć na obniżenie materialnego standardu rodiny, cyli poiom mierony wysokością preciętnego miesięcnego dochodu na osobę. Rodice wielodietni cęściej niż inne grupy społecne doświadcają negatywnych skutków prekstałceń, głównie berobocia, które w wielu prypadkach ma charakter długookresowy. Ponadto poiom wykstałcenia, niżse kwalifikacje awodowe ora amieskiwanie na terenach, na których nie nastąpiło ożywienie gospodarce utrwalają jawisko berobocia w rodinie i stanowią agrożenie diediceniem tego statusu pre następne pokolenie. STR. 59

60 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Dochód jakim dysponują rodiny wielodietne jest nacnie niżsy od dochodów preciętnej rodiny. Budżety gospodarstw rodin wielodietnych obciążone są stałymi wydatkami prede wsystkim na żywność. W rodinach 3 dieci oscylują one wokół 35%, a w rodinach 4 i więcej dieci prekracają 40% ogółu wydatków. Są tak nacącym obciążeniem budżetu rodiny wielodietnej, że ogranicają możliwość dokonywania innych akupów, mimo że rodiny starają się wydawać oscędnie, a nawet wprowadają daleko idące ogranicenia kupując na prykład najtańsą żywność. Jednakże dara się, że sytuacja materialna tych rodin jest tak ciężka, że nie starca nawet na żywność 33. Obok standardu materialnych warunków życia rodin, ależnego od licebności rodiny, głęboko niepokojący jest fakt, że wielodietność rodiny onaca poważne agrożenie głębokim ubóstwem. Trudności w aspokajaniu potreb rodiny na poiomie niebędnym i apewniającym minimalny standard integracji społecnej mogą prowadić do społecnego wyklucenia, a następnie marginaliacji. Ponadto następnym problemem występującym w rodinach wielodietnych jest możliwość aspokojenia potreb rowojowych swoich dieci. W rodinach wielodietnych plany edukacyjne wobec dieci napotykają jednak barierę finansową. Wrastają bowiem kosty wiąane nauką, stanowiące poważne obciążenia dla rodin kstałcących jednoceśnie kilkoro dieci. Najcęściej w rodinach wielodietnych brak jest środowiskowych worców wydobycia się e stagnacji, w jakiej nalała się rodina. Najwięksą barierą jest ocywiście sytuacja materialna rodiny, żyjącej głównie e świadceń pomocy społecnej. Są one niebędne dla jej egystencji, ale powodują także stan uależnienia się od świadceń. Ponadto połowa rodin wielodietnych nie widi i cęsto faktycnie nie ma możliwości diałań we własnym akresie. Z tych wględów rodiny te ocekują pomocy ewnątr od rodiny i najomych ora od instytucji publicnych i niepublicnych 34. Rodiny wielodietne należą w Polsce do grupy ludności najubożsej; w prypadku więksości nich dochód prelicony na jedną osobę wystarca jedynie na to, aby preżyć. Niemal cały wysiłek nastawiony jest na aspokojenie potreb podstawowych kostem potreb rowojowych. Prewiduje się, iż wielodietność na wsi, będie wykaywała tendencje constans. Wielodietność jest cechą środowiskową występuje głównie na wsi ora w środowiskach niżej uposażonych i wykstałconych. Wykres 29. Prekrój rodin diećmi objętych pomocą w wojewódtwie maowieckim w latach e wględu na licbę dieci 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% i więcej 0% Licba rodin ogółem Licba rodin na wsi Licba osób w rodinie Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata Najwięksą grupę rodin objętych pomocą stanowią rodin tradycyjne cyli 2+1 i 2+2. Zmniejsa się natomiast licba rodin wielodietnych objętych pomocą cyli od 3 diecka w górę. Rodiny wielodietne stanowią ok. 7% wsystkich rodin objętych pomocą. Określenia rodina niepełna lub wielodietna wskaują bardiej na pewną, wyróżniającą się kategorię, niż na potencjalnie występujące problemy. Rodiny te mogą bowiem świetnie funkcjonować, aspokajać potreby ich cłonków, własca dieci, osiągać najwyżsy status społecny. Jedynie scegółowy opis rodiny 33 Balcerak-Paradowska B., Rodina i polityka rodinna na prełomie wieków, Warsawa 2004, s Tamże, s STR. 60

61 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA i warunków jej funkcjonowania może być wskaówką do prowadenia diałań diagnostycnych i oferowania form pomocy. Funkcjonowanie tych rodin obarcone jest wieloma stereotypami, a obra ich realnych i faktycnych problemów ujawnia się popre osobiste doświadcenia osób ajmujących się udielaniem pomocy WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU OCHRONY MACIERZYŃSTWA I WIELODZIETNOŚCI W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 35 W subregionie ostrołęcko-siedleckim występuje wysoki wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu ochrony macieryństwa. W poostałych subregionach obserwujemy umiarkowane natężenie problemu. Mapa 9. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu ochrony macieryństwa i wielodietności w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Dynamika mian Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu ochrony macieryństwa w tym wielodietności w latach wykauje tendencję wrostową. Wnioski: Regionalna polityka publicna w akresie ochrony macieryństwa i wielodietności realiowana jest w oparciu o opracowywany Wojewódki Program Wspierania Rodiny i Piecy Zastępcej. Intensyfikacji wymagają diałania wmacniające rodinę e scególnym uwględnieniem rodin wielodietnych. Kontynuacji wymaga rowój systemu opieki nad diećmi do lat 3 uwględnieniem nowych rowiąań w tym akresie INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH OCHRONA MACIERZYŃSTWA I WIELODZIETNOŚCI 35 Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 61

62 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Tabela 22. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemów społecnych ochrona macieryństwa i wielodietności Źródło: opracowanie własne. NAZWA INSTYTUCJI Regionalny Ośrodek Polityki Społecnej Powiatowe Centra Pomocy Rodinie Ośrodki Pomocy Społecnej Organiacje Poarądowe Tabela 23. Analia SWOT ochrona macieryństwa i wielodietności MOCNE STRONY 1. Możliwość podiału urlopu macieryńskiego międy oboje rodiców diecka i możliwość dielenia urlopu na cęści. 2. Wydłużony urlop macieryński. 3. Wprowadanie w gminach, powiatach, miastach karty rodiny wielodietnej. 4. Dodatek do asiłku rodinnego tytułu wychowywania diecka w rodinie wielodietnej. SZANSE 1. Tworenie instytucji poradnictwa rodinnego, psychologicnego, prawnego. 2. Wspieranie opieki popre rowiąania powalające godić obowiąki awodowe matki i ojca obowiąkami rodinnymi. 3. Kstałtowanie poytywnych postaw wobec wielodietności. 4. Rowój świadceń recowych, uwględniających różne sytuacje i potreby rodin. 5. Ogranicanie skali ubóstwa i apobiegania marginaliacji rodin wielodietnych jako warunku apewnienia rowoju młodego pokolenia. 6. Lepse rowiąania dotycące prorodinnych ulg podatkowych. Źródło: opracowanie własne. Tabela 24. Wywania ochrona macieryństwa i wielodietności WYZWANIA ZAKRES DZIAŁANIA 1. Prowadenie interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych i regionalnych placówek opiekuńco-wychowawcych. 1. Opracowywanie programów dotycących wspierania rodiny i systemu piecy astępcej, będących integralną cęścią strategii rowoju wojewódtwa. 2. Promowanie nowych rowiąań w akresie wspierania rodiny i systemu piecy astępcej. 3. Organiacja i prowadenie ośrodków adopcyjnych. 1. Pomoc materialna i finansowa. 2. Pomoc niematerialna. 1. Pomoc materialna i finansowa. 2. Pomoc niematerialna. Programy na rec wsparcia rodin wielodietnych ora ochrony macieryństwa. SŁABE STRONY 1. Niskie nakłady finansowe na rec rodin żyjących w ubóstwie ora więksej osłony socjalnej. 2. Niska kwota asiłków macieryńskich ora dodatku do asiłku rodinnego tytułu rodin wielodietnych. 3. Brak promocji rodin wielodietnych jako dobrych prykładów posiadania więksej licby dieci. ZAGROŻENIA 1. Zlikwidowanie różnicowania wysokości asiłków rodinnych ależnie od licby dieci w rodinie. 2. Niewiele rowiąań dotycących godenia życia awodowego rodinnym. 3. Niestabilność finansowa rodin. 4. Zwięksający się poiom berobocia i ubóstwa. 5. Brak systemowych rowiąań dotycących powrotu do pracy po okresie urlopu macieryńskiego. 1 Wspieranie rowiąań ułatwiających godenia kariery rodicielskiej i awodowej. 2 Promowanie instrumentów wsparcia rodiny w diedinie edukacji, wychowania i opieki medycnej. Zwięksenie współpracy samorądów NGO w scególności w formie lecania adań własnych i leconych obsaru diecka i rodiny organiacjom poarądowym. 3 4 Wmocnienie wielosektorowych diałań na rec pomocy diecku i rodinie. Źródło: opracowanie własne. 6. DIAGNOZA - ALKOHOLIZM I NARKOMANIA 6.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO ALKOHOLIZM I NARKOMANIA Cele i diałania realiowane są w oparciu o Wojewódki Program Profilaktyki i Rowiąywania Problemów Alkoholowych na lata ora Wojewódki Program Preciwdiałania Narkomanii na lata Zadanie jest realiowane pre Samorąd Wojewódtwa Maowieckiego na podstawie art. 4 ust. 1 Ustawy dnia 26 paźdiernika 1982 r. o wychowaniu w treźwości i preciwdiałaniu alkoholimowi (tekst jedn. D. U r., po. 1356) ora art. 9 ust. 1 ustawy dnia 29 lipca 2005 r. o preciwdiałaniu narkomanii (tekst jedn. D. U r., po. 124). STR. 62

63 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA 6.2. CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Ustawa dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej jako presłanki kwalifikujące do uyskania pomocy wymienia m. in. alkoholim i narkomania. Scegółowa regulacja tej problematyki awarta jest w prepisach odrębnych, tj. Ustawie o wychowaniu w treźwości i preciwdiałaniu alkoholimowi ora Ustawie o preciwdiałaniu narkomanii. Pierwsa prywołanych ustaw w ogóle jednak nie wiera wyjaśnienia, cym jest samo uależnienie od alkoholu, druga narkomanię definiuje w art.4: Osoba uależniona - osoba, która w wyniku używania środków odurających, substancji psychotropowych lub środków astępcych albo używania ich w celach medycnych najduje się w stanie uależnienia od tych środków lub substancji. Uależnienie od środków odurających lub substancji psychotropowych - espół jawisk psychicnych lub somatycnych wynikających diałania środków odurających lub substancji psychotropowych na organim ludki, charakteryujący się mianą achowania lub innymi reakcjami psychofiycnymi i koniecnością używania stale lub okresowo tych środków lub substancji w celu donania ich wpływu na psychikę lub dla uniknięcia następstw wywołanych ich brakiem. Uależnienie od alkoholu ostało definiowane w Narodowym Programie Profilaktyki i Rowiąywania Problemów Alkoholowych na lata W dokumencie wskaano, iż espół uależnienia od alkoholu to kompleks jawisk fijologicnych, behawioralnych i ponawcych, wśród których picie alkoholu dominuje nad innymi achowaniami, które miały poprednio dla pacjenta więksą wartość. Głównym objawem espołu uależnienia jest pragnienie alkoholu (cęsto silne, casami premożne). Na ostatecne roponanie uależnienia powala identyfikacja trech lub więcej następujących cech lub objawów występujących łącnie pre pewien cas w ciągu ostatniego roku: 1. Silne pragnienie lub pocucie prymusu picia ( głód alkoholowy ). 2. Upośledona dolność kontrolowania achowań wiąanych piciem, (trudności w unikaniu ropocęcia picia, trudności w akońceniu picia do wceśniej ałożonego poiomu, nieskutecność wysiłków mierających do mniejsenia lub kontrolowania picia). 3. Fijologicne objawy stanu odstawienia pojawiającego się, gdy picie alkoholu jest ogranicane lub prerywane (drżenie mięśniowe, nadciśnienie tętnice, nudności, wymioty, biegunki, besenność, roserenie źrenic, wysusenie śluówek, wmożona potliwość, aburenia snu, niepokój, drażliwość, lęki, padacka poalkoholowa, omamy wrokowe lub słuchowe, majacenie drżenne) albo używanie alkoholu lub pokrewnie diałającej substancji (np. leków) w celu łagodenia ww. objawów, uwolnienia się od nich lub uniknięcia ich. 4. Zmieniona (najcęściej więksona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka alkoholu nie prynosi ocekiwanego efektu) potreba spożycia więksych dawek dla wywołania ocekiwanego efektu. 5. Z powodu picia alkoholu - narastające aniedbywanie alternatywnych źródeł pryjemności lub ainteresowań, więksona ilość casu prenacona na dobywanie alkoholu lub jego picie, bądź uwolnienia się od następstw jego diałania. 6. Uporcywe picie alkoholu mimo ocywistych dowodów występowania skodliwych następstw picia (picie alkoholu, mimo że charakter i romiary skód są osobie pijącej nane lub można ocekiwać, że są nane) 36. Według badań realiowanych pre GUS w roku 2010 jedynie 8% mieskańców wojewódtwa maowieckiego nie spożywa alkoholu w ciągu roku, natomiast 5% osób nigdy nie konsumuje alkoholu 37. Najwięksa grupa mieskańców spożywa alkohol 2-3 ray w ciągu miesiąca 23% 38. Alkohol codiennie piło 1,6% mieskańców wojewódtwa maowieckiego, cyli mniej niż w ogólnokrajowych statystykach PARPA, gdie około 2% mieskańców Polskich jest trwale uależnionych od alkoholu 39. W ocenie mieskańców wojewódtwa maowieckiego arówno alkoholim, jak i narkomania najdują się wśród najmniej istotnych problemów społecnych, odpowiednio 10,8% mieskańców wojewódtwa maowieckiego wskaało na istotność problemu narkomanii (w Polsce statystyka wynosi 26,4%), natomiast w pry- 36 Narodowy Program Profilaktyki i Rowiąywania Problemów Alkoholowych na lata , opracowany pre Państwową Agencję Rowiąywania Problemów Alkoholowych, s Tamże. 38 Tamże. 39 Tamże. STR. 63

64 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA padku alkoholimu jedynie 14,6% mieskańców Maowsa unało go a istotny problem społecny (w kraju a istotny problem unało go 32,1% Polaków) 40. Wykres 30. Spożycie alkoholu w wojewódtwie maowieckim 30% 23% 20% 17% 10% 0% 1,6% 1,6% 2-3 ray w miesiącu 1-2 ray w tygodniu 5-6 ray w tygodniu codiennie Źródło: opracowanie własne, na podstawie danych Wojewódkiego Programu Profilaktyki i rowiąywania problemów alkoholowych na lata , Warsawa 2011, s. 7. Jeśli chodi natomiast o picie alkoholu pre młodież w wojewódtwie maowieckim w badaniach realiowanych na potreby Maowieckiego Centrum Polityki Społecnej pre PBS DGA, to 90% chłopców i 82% diewcąt w 3 klasie gimnajum piło alkohol, a w 2 klasie ponadgimnajalnej statystyki były odpowiednio wyżse i wynosiły 94% wśród chłopców ora 96% wśród diewcąt. W stosunku do danych ogólnopolskich to charakterystycne jest, że jesce w 3 klasie gimnajum ilość diewcyn pijących alkohol jest nacnie niżsa niż chłopców ora niżsa niż statystyki dla diewcąt w Polsce (89,2%), o tyle już w 3 klasie ponadgimnajalnej miało kontakt alkoholem więcej diewcyn niż chłopców (charakterystycne dla wojewódtwa maowieckiego) i średnia jest wyżsa dla diewcyn w woj. maowieckim niż w kraju (94,6% kraj) 41. Natomiast jeśli chodi o wskaźniki cęstego picia alkoholu (30 dni pred badaniem) prynało się, aż 88% chłopców ora 82% diewcąt, statystyki są wyżse o około 6 procent od średniej krajowej, co wskauje, że problem picia alkoholu wśród młodieży jest bardiej ropowsechniony w wojewódtwie maowieckim 42. Wykres 31. Dostępność alkoholu w Polsce i wojewódtwie maowieckim w latach Polska Maowieckie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódkiego Programu Profilaktyki i rowiąywania problemów alkoholowych na lata , Warsawa 2011, s. 10. Specyfiką wojewódtwa maowieckiego jest niżsy stopień dostępu do alkoholu niż średnia ogólnopolska, w roku 2010 na 1 punkt spredaży alkoholu prypadało preciętnie 247 mieskańców, jednakże w prypadku wojewódtwa maowieckiego ilość ta była nacnie wyżsa i wynosiła 291 osób. W wojewódtwie maowieckim decydowanie najpopularniejsymi narkotykami spożywanymi pre mieskańców były marihuana ora hasys. Kontakt tymi substancjami w życiu adeklarowało 12,7% mieskańców wojewódtwa maowieckiego, tego w ostatnim roku 5,2% osób spożywało marihuanę lub hasys. Charakterystycna dla wojewódtwa maowieckiego jest wyżse spożycie substancji wiewnych w stosunku do resty kraju, scególności w prypadku młodieży, gdie substancje te ajmują drugie miejsce po marihuanie lub hasysu. Jednoceśnie w woj. maowieckim jest stosunkowo łatwo dobyć dostęp do akaanych substancji psychoaktywnych, w badaniu realiowanym dla MCPS 13,7% mieskańców wojewódtwo wskaało dostęp do marihuany lub hasysu jako łatwy lub bardo łatwy. W tym ¼ mieskańców wojewódtwa w roku 2011 spotkała się propoycją spożycia marihuany lub hasysu. 40 Raport Monitorowanie Problemów Narkotykowych w woj. maowieckim 2011, Maowieckie Centrum Polityki Społecnej, Warsawa 2011, s Tamże. 42 Tamże. STR. 64

65 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Wykres 32. Spożycie środków odurających pre ucniów w wojewódtwie maowieckim - lata 2000 i , ,1 0,9 1, ,4 4,6 Źródło: Kidawa. M., Malcewski. A., Struik. M, cyt. a: Raport: Monitorowanie problemów narkotykowych w wojewódtwie maowieckim 2011, Warsawa 2011 s. 13. Mężcyźni cęściej używają substancji psychoaktywnych niż kobiety. Wśród badanych 14,5% mężcyn używało kiedykolwiek marihuany lub hasysu, podcas gdy wśród kobiet wskaźnik ten wynosił 10,9%. Najwiękse różnice odnotowano w prypadku substancji wiewnych. Po tę substancję mężcyźni (6,8%) sięgali dwukrotnie cęściej niż kobiety (2,7%). Gryby halucynogenne są pryjmowane pre trykrotnie więcej mężcyn niż kobiet, natomiast używanie LSD adeklarowali wyłącnie mężcyźni 43. Jeśli chodi o prestępstwa wiąane ustawą o preciwdiałaniu narkomanii roku 2005, wojewódtwo Maowieckie ajmuje drugie miejsce w Polsce prestępstw narkotykowych w roku 2011, gdie odpowiednio wojewódtwo wielkopolskie ajmuje 1 miejsce prestępstw ora odpowiednio 3 i 4 miejsce wojewódtwa dolnośląskie (8 258) i małopolskie (8 237). W wojewódtwie maowieckim w latach wrosła 10-krotnie wykrywalność prestępstw wiąanych prestępcością narkotykową. W ocenie badanej młodieży trecich klas gimnajum najłatwiejsy dostęp istnieje do piwa, papierosów, wina ora wódki. Jako trudny oceniony ostał dostęp do marihuany lub hasysu i leków uspakajających lub nasennych. Ponad jedna trecia badanych określiła jako niemożliwy dostęp do amfetaminy i ecstasy. Na podstawie powyżsych danych widać, że dostępność do alkoholu jest o wiele wyżsa niż do innych substancji psychoaktywnych. Zwiąane jest to jego spredażą w wielu punktach na terenie wojewódtwa maowieckiego ora mniejsą społecną presją aniżeli w prypadku narkotyków. Wykres 33. Dostępność poscególnych substancji psychoaktywnych w ocenach respondentów trecich klas gimnajów w 2011 r. w wojewódtwie maowieckim (proc. badanych) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Bardo łatwe Łatwe Trudne Bardo trudne Niemożliwe Nie wiem 0% Piwo Papierosy Wino Wódka Leki uspakajające lub nasenne Marihuana lub hasys Ecstasy Amfetamina Źródło: opracowanie własne na podstawie raportu Monitorowanie problemów narkotykowych w wojewódtwie maowieckim w 2011 r.. 43 Raport: Monitorowanie problemów narkotykowych w wojewódtwie maowieckim 2011, Warsawa 2011, s. 14. STR. 65

66 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Wykres 34. Licba prestępstw stwierdonych ustawy o narkomanii 2005 r. ora licba podejranych ustawy w wojewódtwie maowieckim w latach Licba prestępstw Podejrani ustawy Źródło: opracowanie własne na podstawie raportu Monitorowanie problemów narkotykowych w wojewódtwie maowieckim w 2011 r.. Jeśli chodi o wojewódtwo maowieckie mamy do cynienia rosnącą tendencją gonów spowodowanych spożywaniem narkotyków. W roku 2010 blisko 40 procent gonów na terytorium RP wiąanych narkotykami prypadało na wojewódtwo Maowieckie (103 na 261 prypadków), następne w kolejności wojewódtwo śląskie to 27 prypadków, natomiast w wojewódtwie opolskim jako jedynym w Polsce nie odnotowano w roku 2010 żadnego gonu powodu narkotyków 44. Wojewódtwo Maowieckie również ajmuje 1 miejsce pod wględem ilości gonów wyrażonych w licbach bewględnych (na 100 tys. mieskańców), w roku 2010 wskaźnik wynosił 1,96 gonu na 100 tys. mieskańców pry średniej krajowej 0, Wykres 35. Licby gonów powodu narkotyków w latach w Polsce i wojewódtwie maowieckim Polska Maowieckie Źródło: Dane GUS opracowane pre CINN. Wykres 35 jednonacnie wskauje na tendencję wrostu licny gonów powodu narkotyków w okresie Licba rodin objętych pomocą powodu narkomanii w wojewódtwie maowieckim na prełomie lat utrymuje się na podobnym poiomie pry jednocesnym spadku licby osób w rodinie (wykres 36). 44 Raport Monitorowanie Problemów Narkotykowych w woj. maowieckim 2011, Maowieckie Centrum Polityki Społecnej, Warsawa 2011, s Tamże, s. 22. STR. 66

67 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Wykres 36. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu narkomanii w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin obsarów wiejskich Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata Analia natężenia występowania problemu w powiatach wskauje, że w 2012 roku najwięcej rodin korystało pomocy społecnej w wiąku występowaniem problemu narkomanii w m. st., Warsawa, m. Płock ora powiatach piasecyńskim, ostrołęckim i wołomińskim. Powiat piasecyński i pruskowski charakteryują się najwięksym poiomie rodin wymagających wsparcia na terenach wiejskich. Wykres 37. Licba rodin objętych pomocą powodu narkomanii w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 wyskowski wołomiński żyrardowski żuromiński woleński białobreski ciechanowski 30 garwoliński gostyniński 25 grodiski grójecki węgrowski warsawski m. st. Warsawa sydłowiecki sokołowski sochacewski koienicki legionowski lipski łosicki makowski miński sierpecki mławski siedlecki nowodworski m. Siedlce radomski m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski płoński otwocki piasecyński m. Płock płocki ostrowski ostrołęcki m. Ostrołęka Licba rodin W tym: na wsi Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. Wykres 38 ukaujący licbę rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu alkoholimu w wojewódtwie maowieckim wskauje na utrymującą się tendencję spadkową skali problemu na prełomie lat pry jednocesnym obserwowalnej podobnej skali problemu na obsarach wiejskich. STR. 67

68 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Wykres 38. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu alkoholimu w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin obsarów wiejskich Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata M.st. Warsawa, powiat wołomiński ora m. Radom i powiat radomski charakteryują się najwięksą licbą rodin objętych wsparciem w 2012 roku tego tytułu. Na obsarach wiejskich najwiękse natężenie występowało w powiatach: płockim, radomskim, siedleckim, ostrołęckim ora węgrowskim. Wykres 39. Licba rodin objętych pomocą powodu alkoholimu w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 wyskowski wołomiński żyrardowski żuromiński woleński białobreski ciechanowski garwoliński gostyniński grodiski grójecki węgrowski warsawski achodni m. st. Warsawa sydłowiecki sokołowski sochacewski koienicki legionowski lipski łosicki makowski miński sierpecki mławski siedlecki m. Siedlce radomski m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski płoński otwocki piasecyński m. Płock płocki ostrowski nowodworski ostrołęcki m. Ostrołęka Licba rodin W tym: na wsi Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. STR. 68

69 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Nowymi rodajami uależnień, które dopiero acynają być seroko badane i analiowane w Polsce ora na Maowsu są uależnienia behawioralne (uależnienia od cynności). Główną cechą tych uależnień jest mocno ogranicone lub też niemożliwe oparcie się impulsom lub chęci, pożądaniu cy też pokusie wykonywania cynów, będących skodliwymi dla osób od nich uależnionych lub innych ludi otocenia. Do najcęściej występujących uależnień behawioralnych można alicyć: haard, uależnienie od Internetu (siecioholim), uależnienie od akupów (akupoholim) ora uależnienie od pracy (pracoholim) WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU ALKOHOLIZMU I NARKOMANII W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 47 Wysoki wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu alkoholimu i narkomanii występuje w subregionach ostrołęcko siedleckim ora warsawskim wschodnim, w poostałych obserwujemy umiarkowane natężenie problemu. Mapa 10. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu alkoholimu i narkomanii w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Dynamika mian Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu narkomanii utrymuje się na podobnym poiomie natomiast powodu alkoholimu wykauje tendencję spadkową. Wnioski: Regionalna polityka publicna w akresie alkoholimu i narkomanii realiowana jest w oparciu o Wojewódki Program Profilaktyki i Rowiąywania Problemów Alkoholowych na lata ora Wojewódki Program Preciwdiałania Narkomanii na lata Monitorowanie i diagnoowanie problemu uależnień powinno ostać roserone o nowe agrożenia i uależnienia. Istotne jest promowanie nowych rowiąań i dalse wmacnianie diałań profilaktycnych. 46 Osacowanie ropowsechnienia ora identyfikacja cynników ryyka i cynników chroniących w odniesieniu do haardu, w tym haardu problemowego (patologicnego) ora innych uależnień behawioralnych, CBOS Warsawa 2012, s Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 69

70 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH PRZECIWDZIAŁANIE ALKOHOLIZMOWI I NARKOMANII Tabela 25. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemów społecnych preciwdiałanie alkoholimowi i narkomanii Nawa instytucji Regionalny Ośrodek Polityki Społecnej Wojewódki Ośrodek Terapii Uależnień i Współuależnienia. Źródło: opracowanie własne. Placówki lecnictwa Organiacje poarądowe Tabela 26. Analia SWOT alkoholim i narkomania MOCNE STRONY 1. Dobre roponanie jawiska alkoholimu i narkomanii bogata literatura źródłowa. 2. Robudowana sieć instytucji i placówek wsparcia w wojewódtwie maowieckim. 3. Duża aktywność, doświadcenie i dotychcasowe reultaty diałań realiowanych na Maowsu pre stowarysenie abstynenckie. 4. Efektywna diałalność organiacji poarądowych w akresie preciwdiałania uależnieniom. 5. Duża licba prowadonych diałań akresu profilaktyki uniwersalnej. SZANSE 1. Wrost ainteresowania kampaniami społecnymi i ich intensyfikacja. 2. Zaangażowanie środków UE w nowocesne programy preciwdiałania uależnieniom. Źródło: opracowanie własne. Tabela 27. Wywania alkoholim i narkomania WYZWANIA Zakres diałania Diałania edukacyjno-profilaktycne mające na celu preciwdiałanie jawisku w wojewódtwie. Terapia uależnień i współuależnienia. Świadcenie pomocy terapeutycnej dla osób dorosłych i młodieży nadużywającej /uależnionej od alkoholu i/lub innych substancji psychoaktywnych. Organiacje poarądowe - diałania wiąane profilaktyką, ochroną, wsparciem psychologicnym ora prawnym. SŁABE STRONY 1. Wcesna inicjacja użycia środków psychoaktywnych;. 2. Zwięksająca się licba punktów spredaży alkoholu. 3. Zwięksenie udiału kobiet w populacji osób uależnionych. 4. Zróżnicowana jakość programów profilaktycnych. ZAGROŻENIA 1. Łatwa dostępność substancji psychoaktywnych w scególności konopi. 2. Niewystarcający poiom wiedy akresu profilaktyki uależnień lub umiejętności jej astosowania wśród osób pracujących diećmi i młodieżą. 3. Promowanie spożywania alkoholu niskoprocentowego np. piwa. 4. Niewystarcająca licba diałań profilaktycnych uwgledniających również nowe uależnienia. 5. Brak infrastruktury apewniającej całodobową opiekę i wsparcie osobom niedolnym do samodielnej egystencji e współistniejącym problemem alkoholowym. Zwięksenie świadomości społecnej wiąanej problematyką uależnień e scególnym uwględnieniem nowych agrożeń. 1 2 Podnosenie jakości programów profilaktycno-edukacyjnych dla młodieży. 3 Bieżąca analia nowych jawisk wiąanych wchodeniem na rynek nowych substancji odurających 4 Wmocnienie diałań aktywiacji społecno-awodowej osób uależnionych, promowanie predsiębiorcości społecnej. Źródło: opracowanie własne. 7. DIAGNOZA - ZDARZENIA LOSOWE I SYTUACJE KRYZYSOWE 7.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO ZDARZENIA LOSOWE I SYTUACJE KRYZYSOWE Na podstawie art. 5 Ustawy dnia 26 kwietnia 2007 r. o arądaniu kryysowym (tekst jedn. D. U r., po. 1166) regionalną politykę publicną dotycącą dareń losowych i sytuacji kryysowych realiuje Wojewoda Maowiecki we współpracy Maowieckim Wojewódkim Zespołem Zarądania Kryysowego w oparciu o Plan Zarądania Kryysowego Wojewódtwa Maowieckiego. STR. 70

71 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA 7.2. CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Unormowania akresu pomocy społecnej nie definiują obu presłanek prynania świadcenia. Warto auważyć, że gdy uwględni się treść art. 7 pkt 14 Ustawy dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej, to okaże się, że jest to jedna presłanka, ponieważ uwagi na spójnik i" darenie losowe ora sytuacja kryysowa musą wystąpić łącnie. Tym samym darenie losowe musi spowodować aistnienie sytuacji kryysowej. Z uwagi na brak wynacenia akresu pojęciowego obu terminów, w każdym prypadku będie achodiła koniecność interpretacji sytuacji osoby ubiegającej się o świadcenie, a mianowicie, cy w jej prypadku wystąpiło darenie losowe skutkujące powstaniem sytuacji kryysowej. Wyżej cytowana ustawa w art. 47 ust. 1 opisuje: Interwencja kryysowa stanowi espół interdyscyplinarnych diałań podejmowanych na rec osób i rodin będących w stanie kryysu. Celem interwencji kryysowej jest prywrócenie równowagi psychicnej i umiejętności samodielnego radenia sobie, a dięki temu apobieganie prejściu reakcji kryysowej w stan chronicnej niewydolności psychospołecnej. a w ust. 3 określa: w ramach interwencji kryysowej udiela się natychmiastowej specjalistycnej pomocy psychologicnej, a w ależności od potreb poradnictwa socjalnego lub prawnego, w sytuacjach uasadnionych - schronienia do 3 miesięcy. Według literatury predmiotu Interwencja kryysowa, to kompleks integrowanych, interdyscyplinarnych diałań podejmowanych na rec osób, rodin, a casem całych grup będących w stanie kryysu, których celem jest apobieganie utracie lub prywracanie utraconej równowagi w wymiare psychicnym i społecnym, dolności do diałania i autonomii. Formy pomocy: diałania akresu interwencji kryysowej, pomoc psychologicna, poradnictwo rodinne, porady prawne, poradnictwo socjalne, bepiecne schronienie, grupy wsparcia, psychoterapia, socjoterapia, mediacje, terapia pedagogicna, terapia logopedycna, hostele. Problemy w jakich udielana jest pomoc to: konflikty rodinne, samobójstwa, premoc domowa, agresja, premoc seksualna, utraty - żałoba, żal, utraty okołoporodowe, berobocie, wypadki, katastrofy. Pomoc osobom, rodinom w sytuacji kryysowej udielana jest natychmiast, informacja o dochodie ważna jest tylko w prypadku umiescenia w placówce całodobowej lub udielaniu pomocy finansowej i obowiąują wtedy asady określane pre ustawę o pomocy społecnej. W sytuacjach dareń losowych, agrożenia życia i drowia pomoc udielana jest natychmiast. Diałania akresu interwencji kryysowej mogą też być wynikiem wceśniejsych diałań podjętych pre pracowników socjalnych MOPR w środowiskach, w których prowadona jest praca socjalna i udielana jest inna pomoc rodinom, osobom, dieciom. Licba rodin korystających pomocy społecnej e wględu na darenie losowe i sytuacje kryysową kstałtowała się różnorodnie. Licba rodin ogółem malała od roku 2007 (1 046 korystających) do roku 2009 (787 korystających), następnie wrastała od roku 2010 (1 406 korystających) do roku 2011 (1 628 korystających). W roku 2012 licba rodin korystających pomocy ponownie spadła i wyniosła 996 rodin. Analogicnie sytuacja predstawiała się w stosunku do licby osób w rodinach jeżeli chodi o darenie losowe, cyli od roku 2007 do 2009 licba osób w rodinach malała, następnie wrosła w latach , a w 2012 roku ponownie spadła. Jeżeli chodi o sytuację kryysową licba osób w rodinach wrastała od 2007 do 2008 roku. W latach spadła i od końca 2009 roku acęła prybierać tendencję wrostową. Od osób w roku 2009 do w roku W roku 2012 licba osób w rodinach korystających spadła i wyniosła osób. Wykres 40. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu darenia losowego i sytuacji kryysowej w wojewódtwie maowieckim w latach Zdarenia losowe Sytuacja kryysowa Licba rodin ogółem Licba rodin na wsi Licba osób w rodinie Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata STR. 71

72 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Cęstsym powodem uyskania wsparcia były sytuacje kryysowe. Najwięksa licba rodin wymagających pomocy tego tytułu w 2012 roku występowała w m. Radom, m. Płock, m.st. Warsawa, m. Siedlce ora powiatach mławskim i płockim. Z powodu dareń losowych najcęściej rodiny korystały e wsparcia w m.st. Warsawa ora powiecie wołomińskim i płockim. Wykres 41. Licba rodin objętych pomocą powodu darenia losowego i sytuacji kryysowej w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 sydłowiecki sokołowski sochacewski warsawski achodni m. st. Warsawa wołomiński węgrowski wyskowski żyrardowski żuromiński woleński białobreski ciechanowski garwoliński gostyniński grodiski grójecki koienicki legionowski lipski łosicki makowski miński sierpecki mławski siedlecki nowodworski m. Siedlce ostrołęcki radomski m. Radom ostrowski m. Ostrołęka pułtuski otwocki prysuski prasnyski pruskowski płoński płocki piasecyński m. Płock Zdarenia losowe Sytuacje kryysowe Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU ZDARZEŃ LOSOWYCH I SYTUACJI KRYZYSOWYCH W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 48 Wysoki wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu dareń losowych i sytuacji kryysowych występuje w subregionie warsawskim wschodnim, w poostałych obserwujemy umiarkowane natężenie problemu. 48 Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 72

73 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Mapa 11. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu dareń losowych i sytuacji kryysowych w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Dynamika mian Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu dareń losowych i sytuacji kryysowych kstałtuje się różnorodnie co niewątpliwie wiąane jest e specyfika problemu i niską prewidywalnością dareń. Wnioski: Regionalna polityka publicna w akresie dareń losowych i sytuacji kryysowych realiowana jest pre Wojewodę Maowieckiego. Wmocnienie systemu apobiegającego dareniom ora ich skutkom może nastąpić popre rowój współpracy służb i instytucji ora infrastruktury e scególnym uwględnieniem ośrodków interwencji kryysowej WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH ZDARZENIA LOSOWE I SYTUACJE KRYZYSOWE Tabela 28. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemów społecnych darenie losowe i sytuacja kryysowa Nawa instytucji Ośrodki Pomocy Społecnej Ośrodki Interwencji Kryysowej Źródło: opracowanie własne. Zakres diałania 1. Świadcenia pieniężne: asiłek celowy, specjalny asiłek celowy. 2. Pomoc psychologicna. 3. Świadcenia recowe (posiłek, odież, udielenie schronienia). 1. Specjalistycna pomoc psychologicna. 2. Koordynacja wselkiej pomocy, która może prycynić się do rowiąania problemu danej osoby lub rodiny. 3. Współpraca : pomocą społecną, ochroną drowia, policją, prokuraturą, strażą pożarną, strażą miejską i wieloma innymi instytucjami. STR. 73

74 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Tabela 29. Analia SWOT darenie losowe i sytuacja kryysowa MOCNE STRONY 1. Rowój wachlara form pomocy pre Ośrodki Interwencji Kryysowej. 2. Natychmiastowa pomoc w potrebie - be dostarcania dokumentacji w momencie udielania pomocy. SZANSE 1. Organiowanie skoleń akresu interwencji kryysowej. 2. Wspomaganie powstawania grup samopomocowych sieci wsparcia społecnego. 3. Wprowadenie superwiji interwencji kryysowych. 4. Powoływanie espołów kryysowych powoływanych pre organiacje/instytucje do rowiąania sytuacji krytycnych. Źródło: opracowanie własne. Tabela 30. Wywania darenia losowe i sytuacja kryysowa SŁABE STRONY 1. Niska licba instytucji w porównaniu do więksającej się licby rodin i osób w rodinach korystających pomocy. 2. Najwięksa licba ośrodków skupiona w Warsawie i na obreżach stolicy. ZAGROŻENIA Narastające problemy społecne i licba osób wymagających wsparcia w wiąku doświadcaniem sytuacji kryysowej. WYZWANIA Rowijanie współpracy podmiotów i instytucji umożliwiającej interdyscyplinarne apobieganie występowaniu sytuacji kryysowych i reagowanie w stanach kryysu. 1 2 Wspieranie rowoju usług i infrastruktury Ośrodków Interwencji Kryysowej. 3 Monitorowanie agrożeń i sporądanie progno. Źródło: opracowanie własne. 8. DIAGNOZA - PRZEMOC W RODZINIE 8.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO PRZEMOC W RODZINIE Cele i diałania realiowane są w oparciu o Wojewódki Program Preciwdiałania Premocy w Rodinie na lata Zadanie jest realiowane pre Samorąd Wojewódtwa Maowieckiego na podstawie art. 6 ust. 6 pkt 1 Ustawy dnia 29 lipca 2005 r. o preciwdiałaniu premocy w rodinie (D. U r., Nr 180, po późn. m.) ora uupełnione są o diałania w ramach Wojewódkiego Programu Profilaktyki i Rowiąywania Problemów Alkoholowych na lata CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Premoc w rodinie należy do grupy problemów społecnych objętych pomocą społecną. Zgodnie Ustawą dnia 29 lipca 2005 roku o preciwdiałaniu premocy w rodinie w art. 2 pkt. 2 jako premoc w rodinie możemy definiować: Ilekroć w ustawie jest mowa o premocy w rodinie należy pre to roumieć jednoraowe albo powtarające się umyślne diałanie lub aniechanie narusające prawa lub dobra osobiste osób ( ), w scególności narażające te osoby na niebepieceństwo utraty życia, drowia, narusające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące skody na ich drowiu fiycnym lub psychicnym, a także wywołujące cierpienia i krywdy moralne u osób dotkniętych premocą". Wykres 42 pokauje, iż w roku 2012 nastąpił wrost licby rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu premocy w rodinie w wojewódtwie maowieckim w stosunku do lat Powyżse może być spowodowane noweliacją Ustawy dnia 29 lipca 2005 roku o preciwdiałaniu premocy w rodinie i wrostem licby wscętych procedur Niebieska Karta. Analia procedury i danych poniżej. Wykres 42. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu premocy w rodinie w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin obsarów wiejskich Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata STR. 74

75 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA W 2012 roku najwięksa licba rodin objęta wsparcie w wiąku doświadcaniem premocy występowała w m.st. Warsawa ora powiecie mławskim na obsarach wiejskich najwięcej rodin korystało pomocy w powiatach radomskim i garwolińskim. Wykres 43. Licba rodin objętych pomocą powodu premocy w rodinie w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 wołomiński wyskowski żyrardowski żuromiński woleński białobreski ciechanowski garwoliński gostyniński grodiski grójecki m. st. Warsawa węgrowski warsawski achodni koienicki legionowski lipski sydłowiecki sokołowski sochacewski 50 0 łosicki makowski miński sierpecki mławski siedlecki nowodworski m. Siedlce radomski m. Radom ostrowski ostrołęcki m. Ostrołęka pułtuski prysuski prasnyski pruskowski Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. płoński Licba rodin płocki otwocki piasecyński m. Płock W tym: na wsi 8.3. PROCEDURA NIEBIESKA KARTA Głównym narędiem preciwdiałania premocy w rodinie jest procedura Niebieska Karta, która ostała uregulowana roporądeniem Rady Ministrów dnia 13 wreśnia 2011 r. w sprawie Procedury Niebieska Karta ora worów formulary Niebieska Karta. Wykres 44. Licba Niebieskich Kart ałożonych w 2012 roku pre poscególne podmioty słuba drowia oświata Policja GKRPA jednostka organiacyjna pomocy społecnej Źródło: Realiacja procedury Niebieskie Karty w 2012 roku - Maowiecki Urąd Wojewódki. W 2012 roku najwięcej Niebieskich Kart - A ałożyła Policja (81% wsystkich Kart), najmniej Gminne Komisje Rowiąywania Problemów Alkoholowych (1%). Podcas spotkań osobami donającymi premocy w rodinie w 2012 roku wypełniono Niebieskich Kart C, dla 47% prowadonych w tym casie spraw (w tym kontynuowanych poprednich okresów ora ałożonych w 2012 roku). Pre cały rok sporądono Niebieskich Kart - D, co stanowi 35% ropatrywanych spraw. STR. 75

76 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA W ramach diałań mających na celu apewnienie bepieceństwa osobom donającym premocy w rodinie w 2012 roku podejmowano kroki mierające do: apewnienia schronienia osobom donającym premocy w rodinie, odebrania diecka rodiny e wględu na agrożenie jego życia lub drowia. W 2012 roku w gminach wojewódtwa maowieckiego, w trakcie realiacji procedury Niebieska Karta, bepiecne schronienie apewniono 172 osobom ( 68 rodin). W tym samym okresie wystąpiła potreba odebrania, na podstawie art. 12a Ustawy dnia 29 lipca 2005 r. o preciwdiałaniu premocy w rodinie 84 dieci ( 42 rodin). W 544 prypadkach wystąpiła potreba prekaania sprawy do organów ścigania. Wykres 45. Diałania wiąane realiacją procedury Niebieskie Karty rok 2012 rok Założone Karty A Sprawy akońcone Sprawy prekaane do organów ścigania Źródło: Realiacja procedury Niebieskie Karty w 2012 roku, Maowiecki Urąd Wojewódki. Jak wynika predstawionych danych, w porównaniu 2011 rokiem nacnie wrosła licba akładanych Niebieskich Kart, licba końconych spraw ora licba spraw prekaywanych do organów ścigania WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU PRZEMOCY W RODZINIE W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 49 Najwyżsy wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu premocy w rodinie w 2012 roku występowała w subregionach ostrołęcko-siedleckim i ciechanowsko-płockim. W subregionach radomskim, warsawskim wschodnim ora m.st. Warsawa wskaźnik był umiarkowany, a w subregionie warsawskim achodnim niski. Mapa 12. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu premocy w rodinie w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 76

77 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Dynamika mian Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu premocy w rodinie w roku 2012 wrastała. Powyżse może być spowodowane noweliacją ustawy o preciwdiałaniu premocy w rodinie i Roporądeniem Rady Ministrów 13 wreśnia 2013 r. dotycącego procedury Niebieskie Karty. Wnioski: Regionalna polityka publicna w akresie premocy w rodinie realiowana jest w oparciu o Wojewódki Program Preciwdiałania Premocy w Rodinie na lata ora uupełniona jest o diałania w ramach Wojewódkiego Programu Profilaktyki i Rowiąywania Problemów Alkoholowych na lata Rowijanie systemu preciwdiałania premocy w rodinie powinno uwględniać diałania edukacyjno informacyjne, wmocnienie espołów interdyscyplinarnych ds. preciwdiałania premocy w rodinie ora infrastruktury. Opracowywane i realiowane programy na rec osób i rodin doświadcających premocy powinny uwględniać arówno diałania profilaktycne jak i aktywiujące umożliwiające prewyciężenie sytuacji kryysowej INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH - WSPARCIE DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY W RODZINIE Tabela 31. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemów społecnych wsparcie dla osób doświadcających premocy w rodinie NAZWA INSTYTUCJI Regionalny Ośrodek Polityki Społecnej Zespoły interdyscyplinarne Specjalistycne ośrodki wsparcia dla ofiar premocy w rodinie Punkty konsultacyjno-informacyjne dla osób doświadcających premocy Ośrodki wsparcia dla osób doświadcających premocy w rodinie premocy w rodinie ora domy dla matek małoletnimi diećmi i kobiet w ciąży udielające pomocy osobom doświadcającym premocy w rodinie. ZAKRES DZIAŁANIA 1. Opracowywanie i realiacja Wojewódkiego Programu Preciwdiałania Premocy w Rodinie. 2. Inspirowanie i promowanie nowych rowiąań w akresie preciwdiałania premocy w rodinie. 3. Opracowywanie ramowych programów ochrony ofiar premocy w rodinie ora ramowych programów oddiaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących premoc w rodinie. 4. Skolenie specjalistycne kadry pomocy społecnej. 1. Diagnoowanie problemu premocy w rodinie. 2. Podejmowanie diałań w środowisku agrożonym premocą w rodinie, mających na celu preciwdiałanie temu jawisku. 3. Inicjowanie interwencji w środowisku agrożonym premocą w rodinie. 4. Ropowsechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udielenia pomocy w środowisku 1. Zapewnienie schronienia osobie doświadcającej premocy w rodinie ora dieciom poostającym pod jej opieką, 2. Ochronę osoby doświadcającej premocy w rodinie pred osobą stosującą premoc w rodinie, 3. Udielanie pomocy psychologicnej, prawnej, medycnej, socjalnej. 4. Diagnoowanie sytuacji osoby doświadcającej premocy i opracowywanie indywidualnego planu pomocy. 5. Prowadenie grup wsparcia i terapeutycnych ora terapii indywidualnej dla osób doświadcających premocy. 6. Diagnoowanie i ocena sytuacji dieci w rodinie doświadcającej premocy i udielenie im wsparcia lub pomocy psychologicnej ora specjalistycnej socjoterapeutycnej i terapeutycnej. 7. Prowadenie oddiaływań korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących premoc. Poradnictwo prawne, psychologicne. 1. Zapewniają całodobowy, okresowy pobyt matkom małoletnimi diećmi i kobietom w ciąży lub innym osobom sprawującym opiekę nad diećmi, które są dotknięte premocą lub najdują się w innej sytuacji kryysowej. 2. Udielenie wsparcia, pomocy adekwatnie do potreb osoby/rodiny w kryysie. STR. 77

78 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA NAZWA INSTYTUCJI Ośrodki Interwencji Kryysowej Organiacje poarądowe ora kościoły i wiąki wynaniowe Źródło: opracowanie własne. Tabela 32. Analia SWOT - premoc w rodinie MOCNE STRONY 1. Cora wyżse kompetencje ora stałe doskonalenie awodowe pracowników organiacji ajmujących się preciwdiałaniem premocy w rodinie. 2. Rowijająca się sieć organiacji diałających na rec preciwdiałania premocy w rodinie wyspecjaliowana współpraca służb jak i organiacji w ramach podejmowanych diałań. 3. Realiacja adań pre espoły interdyscyplinarne ds. preciwdiałania premocy w rodinie. ZAKRES DZIAŁANIA 1. Specjalistycna pomoc psychologicna. 2. Koordynacja wselkiej pomocy, która może prycynić się do rowiąania problemu danej osoby lub rodiny. 3. Współpraca : pomocą społecną, służbą drowia, policją, prokuraturą, strażą miejską innymi instytucjami i organiacjami diałającymi na rec preciwdiałania premocy w rodinie. 1. Realiacja programów korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących premoc. 2. Doradtwo wsparcie prowadane w ramach telefonu aufania. 3. Realiacja programów profilaktycnych, terapeutycnych. 4. Prowadenie poradni, punktów konsultacyjnych, ośrodków wsparcia.. SŁABE STRONY 1. Brak korelacji międy skalą natężenia premocy w rodinie w poscególnych powiatach w stosunku do diałań podejmowanych wobec osób stosujących premoc. 2. Niewielkie różnicowanie oferty diałań podejmowanych wobec osób stosujących premoc (iolowanie lub objęcie sprawców programem korekcyjno-edukacyjnym). 3. Ogranicona możliwość apewnienia schronienia osobom doświadcającym premocy racji niedostatecnej ilości miejsc w placówkach specjalistycnych. 4. Zbyt duża koncentracja na diałaniach doraźnych, a brak oferty wspierającej aktywność społecną jak i awodową osób doświadcających premocy. SZANSE 1. Więkse wykorystanie potencjału organiacji poarądowych ajmujących się preciwdiałaniem premocy w rodinie popre więksenie skali diałań ora konsolidacji jednostek lokalnych. 2. Zwięksenie świadomości ora wiedy nt. możliwości pomocy osobom doświadcającym premocy. 3. Tworenie koalicji i partnerstw na rec preciwdiałania premocy w rodinie. Źródło: opracowanie własne. Tabela 33. Wywania premoc w rodinie WYZWANIA ZAGROŻENIA 1. Niewystarcająca licba diałań wmacniających espoły interdyscyplinarne ds. preciwdiałania premocy w rodinie. 2. Brak dostosowania wystarcająco różnicowanej oferty (krótko i długo terminowej) pomocy osobom doświadcającym premocy w rodinie. 3. Utrymujące się stereotypy i mity dotycące premocy w rodinie funkcjonujące w społeceństwie. 4. Niepełne aangażowanie podmiotów realiujących procedurę Niebieskiej Karty w diałania wynikające prepisów prawa w akresie preciwdiałania premocy. 1 Zwięksanie kompetencji Zespołów Interdyscyplinarnych ds. preciwdiałania premocy w rodinie. 2 Prowadenie programów profilaktycnych uwrażliwiających społecność na problem premocy w rodinie. 3 Propagowanie programów prewencyjnych w scególności kierowanych do osób i rodin w sytuacji kryysowej. 4 5 Promowanie diałań aktywiujących społecnie i awodowo osoby doświadcające premocy w celu wmocnienia ich samodielności. Zwięksenie licby programów korekcyjno-edukacyjnych ora roserenie oferty diałań podejmowanych wobec osób stosujących premoc. 6 Zwięksenie licby programów ochrony osób doświadcających premocy 7 Zwięksenie skutecności systemu ochrony dieci pred premocą w rodinie. 8 Wspieranie rowoju współpracy służb i instytucji w akresie preciwdiałania premocy w rodinie. Wspieranie rowoju infrastruktury specjalistycnych placówek ajmujących się preciwdiałaniem premocy w rodinie. 9 Zapewnienie dostępu do usług. Źródło: opracowanie własne. STR. 78

79 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA 9. DIAGNOZA - TRUDNOŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO ŻYCIA PO ZWOLNIENIU Z ZAKŁADU KARNEGO 9.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO TRUDNOŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO ŻYCIA PO ZWOLNIENIU Z ZAKŁADU KARNEGO Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 16 a Ustawy dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecnej są to obligatoryjne, własne adania gminy. Zadanie realiowane jest w oparciu m.in. o Fundus Pomocy Pokrywdonym ora Pomocy Postpenitencjarnej CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Zgodnie treścią art. 7 pkt 12 ora art. 17 ust. 1 pkt 16a Ustawy dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej osoby i rodiny preżywające trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego są osobami uprawnionymi do otrymania pomocy. Jeśli więień po odbytej kare ma trudności w integracji e społeceństwem otrymuje prejściową pomoc Fundusu Pomocy Pokrywdonym ora Pomocy Postpenitencjarnej a następnie staje się klientem pomocy społecnej. Nieradko wceśniej już klientami pomocy społecnej stali się jego bliscy poostawieni w domu podcas odbywania kary. Należy również auważyć, iż osoby walniania akładów karnych doświadcają różnorodnych trudności, ależnych od długości odbywania kary (ubóstwo, berobocie, brak kwalifikacji awodowych, wykstałcenia, degradacja stanu drowia, uależnienia, trudności natury psychologicnej). Wśród cynników, które wpływają na możliwości powrotu do normalnego funkcjonowania społecnego należą: rodaj cynu, a który dana osoba ostała skaana ora cas prebywania w akładie karnym, typ akładu karnego 50 w jakim prebywał skaany, cas prebywania w iolacji, jakość oddiaływań resocjaliacyjnych w akładie karnym, stan więi pomiędy byłym więźniem, a otoceniem rodinnym i społecnym, wceśniejse doświadcenia. Onaca to, że poa społecnym stosunkiem do prestępstwa 51 i wiąanym tym stanem więi otoceniem więźnia, duże nacenie dla decyji jaki typ diałań pomocowych należy podjąć, ależy prede wsystkim od charakteru i jakości casu spędonego w więieniu. Statystycny więień jest młodym mężcyną, niskim wykstałceniem, który pracował dorywco lub w ogóle nie posiada doświadcenia awodowego Cęstym problemem jest również uależnienie od alkoholu lub substancji psychoaktywnych. Niejednokrotnie odnaca się postawą rosceniową ora jest obarconych stygmatem prestępcy. Jednak więksość byłych sprawców prestępstw, to osoby, które potencjalnie mogą funkcjonować w społeceństwie godnie pryjętym systemem norm. Dlatego tak istotna jest pomoc dla tych osób, w powrocie do pełnego ucestnictwa społecnego, tym bardiej iż jest to nacąca populacja. Licba osadonych w skali kraju w 2012 roku wynosiła osób, w tym stanowiły kobiety. Rocnie akłady karne w Polsce opusca około 90 tys. osób średnio w miesiącu Polskie prawo penitencjarne na 4 rodaje akładów karnych: dla młodocianych, dla odbywających karę po ra pierwsy, dla recydywistów penitencjarnych ora dla odbywających karę arestu wojskowego. (art. 69 kkw) Każdy tych akładów może być organiowany jako akład karny amknięty, półotwarty i otwarty. O wyróżnieniu rodajów akładów karnych presąda kategoria osób, dla których prenacona jest dana jednostka. Wymienione typy różnią się aś stopniem abepiecenia, iolacji tam prebywających, a także wynikającymi stąd ich obowiąkami i uprawnieniami w akresie porusania się po terenie jednostki ora poa nią (art. 70 kkw). Z. Lasocik, Organiacja i asady diałania więiennictwa, T. Bulenda i R. Musidłowski (red), System penitencjarny i postpenitencjarny, ISP, Warsawa 2003, str Badania nad rygorymem prawnym, opiniami na temat dolegliwości i skutecności kary dowodą, iż społeceństwo polskie charakteryuje się wysokim poiomem potępienia prestępców i represyjnością. (...) Stereotyp prestępcy- wroga eksponują i wmacniają środki masowego prekau. Koncentrują się na prestępstwach gwałtownych i samym cynie, najchętniej okrutnym, mało dbając o właściwy kontekst oceny. Wobec braku recowej informacji na temat struktury prestępcości, drogi życiowej sprawców, sposobu traktowania ich pre wymiar sprawiedliwości, losu po odbyciu kary, cierpień, jakie są jej treścią, roli społeceństwa w kreowaniu dewiantów do świadomości społecnej dociera obra prestępcy jako wyutego ucuć ludkich wyrodnialca, budącego lęk, odraę i ucucie obcości. M. Porowski, Psychospołecne aspekty pomocy dla więźniów, (w:) T. Bulenda i R. Musidłowski (red), System penitencjarny i postpenitencjarny, ISP, Warsawa 2003, str STR. 79

80 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Wykres 46. Licba osadonych stan na 31 XII Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości, Centralny Zarąd Służby Więiennej, Informacja Statystycna a rok 2012, s. 7. Wykres 47 obrauje, iż do roku 2010 występowała tendencja wrostowa licby rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego w wojewódtwie maowieckim. W latach nastąpił spadek w stosunku do roku 2010 jednak licba rodin i osób w rodinie korystająca e wsparcia jest wyżsa niż w latach Znacenie mają diałania podejmowane pre romaite instytucje polityki społecnej, ich właściwe dostosowanie arówno do potreb różnicowanej populacji osób opuscających akłady karne, jak też do ich potreb indywidualnych. Niżej amiescone schematy pokaują różnicowanie populacji byłych więźniów i podejmowanych wobec nich oddiaływań. Doświadcenia projektów i badań finansowanych programu EQUAL w latach , wskaują, że byli więźniowie widą w powrocie na rynek pracy swoją sansę na readaptację społecną i chcą podejmować atrudnienie. Natomiast jedynie ok % byłych osadonych najduje atrudnienie po odbyciu kary pobawienia wolności 52. Wykres 47. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin obsarów wiejskich Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata Najwięksa licba rodin korystających pomocy powodu trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego w 2012 roku była w m.st. Warsawa ora m. Radom. 52 M. Korsak, Więźniowie na rynku pracy w Polsce, _biuletyn_nr_11_wieniowie.pdf, dostęp r., s. 6. STR. 80

81 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Wykres 48. Licba rodin objętych pomocą powodu trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 wołomiński wyskowski żyrardowski żuromiński woleński białobreski ciechanowski garwoliński gostyniński grodiski grójecki węgrowski warsawski m. st koienicki legionowski lipski sydłowiecki sokołowski sochacewski 40 0 łosicki makowski miński sierpecki mławski siedlecki nowodworski m. Siedlce radomski m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski płoński płocki otwocki piasecyński m. Płock ostrowski ostrołęcki m. Ostrołęka Licba rodin W tym: na wsi Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU TRUDNOŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO ŻYCIA PO ZWOLNIENIU Z ZAKŁADU KARNEGO W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 53 Wysoki wskaźnik korystania usług pomocy społecnej tytułu trudności w prystosowaniu się do życia po wolnieniu akładu karnego występował w 2012 roku w m.st. Warsawa w poostałych subregionach wskaźnik był na poiomie umiarkowanym. 53 Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 81

82 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Mapa 13. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Dynamika mian Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego w latach utrymuje się na podobnym poiomie i jest niżsa niż w roku 2010 jednak wyżsa niż w latach Wnioski: Diałania w akresie wsparcia osób i rodi w wiąku trudnościami w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego jest adaniem własnym gminy realiowane w oparciu m.in. o Fundus Pomocy Pokrywdonym ora Pomocy Postpenitencjarnej. Realiacja regionalnej polityki publicnej w omawianym akresie wymaga prowadenia stałego monitorowania problemu ora wsparcia gmin w realiacji adania INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH - TRUDNOŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO ŻYCIA PO ZWOLNIENIU Z ZAKŁADU KARNEGO Tabela 34. Instytucje i usługi na rec trudności w prystawaniu do życia po wolnieniu akładu karnego Nawa instytucji Fundus Pomocy Pokrywdonym ora Pomocy Postpenitencjarnej 54 Zakres diałania Państwowy fundus celowy, w cęści pomocy postpenitencjarnej służy pomocy osobom pobawionym wolności, walnianym akładów karnych i arestów śledcych, a także ich rodinom. O środki fundusu można wnioskować na: 1. pokrycie kostów casowego akwaterowania lub udielanie schronienia w ośrodku dla bedomnych, 2. okresową dopłatę do bieżących obowiąań cynsowych a lokal mieskalny, jeśli mas tytuł prawny do lokalu, 3. finansowanie prejadów środkami komunikacji publicnej lub pokrywanie kostów transportu specjalnego, godnie e wskaaniami lekarskimi, 4. pokrywanie kostów wiąanych uyskaniem dowodu osobistego ora innych niebędnych dokumentów. 54 Zakres diałania fundusu jest regulowany Roporądeniem Ministra Sprawiedliwości dn. 3 stycnia 2012, (D.U. dnia 13 stycnia 2012 r. po. 49). STR. 82

83 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Nawa instytucji Ośrodki Pomocy Społecnej i Powiatowe Centra Pomocy Rodinie Wojewódki Urąd Pracy, Ochotnice Hufce Pracy, Powiatowe Urędy Pracy. Organiacje poarądowe Źródło: opracowanie własne. Zakres diałania Już podcas odbywania kary pobawienia wolności pracownik socjalny na wniosek skaanego może objąć pracą socjalną jego rodinę. Zakres takiej pomocy obejmuje w scególności: 1. świadcenia pieniężne (asiłek stały, asiłek okresowy, asiłek celowy, specjalny asiłek celowy), 2. świadcenia recowe (bilet kredytowany, posiłek, odież, udielenie schronienia, 3. usługi opiekuńce, interwencja kryysowa, poradnictwo specjalistycne. Aktywiacja awodowa. 1. Programy integracyjne, 2. Wsparcie społecno-awodowe. Tabela 35. Analia SWOT trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego MOCNE STRONY 1. Rowinięty system monitoringu rynku pracy. 2. Podniesienie kwalifikacji służby więiennej. SZANSE 1. Wykorystanie dobrych praktyk innych państw. 2. Tworenie międysektorowych partnerstw. 3. Sukanie nis atrudnieniowych. 4. Wykorystanie nowych technologii dla tworenia nowych miejsc pracy. 5. Tworenie programów aktywiujących dla osób opuscających akłady karne. Źródło: opracowanie własne. Tabela 36. Wywania trudności w prystosowaniu do życia po wolnieniu akładu karnego WYZWANIA SŁABE STRONY 1. Brak skutecnego monitoringu losów osób skaanych. 2. Brak rowiniętego, kompleksowego systemu pomocy byłym więźniom. 3. Brak integracji diałań w trakcie odbywania kary pobawienia wolności diałaniami po opusceniu akładu karnego. ZAGROŻENIA 1. Niskie ainteresowanie społeceństwa problemami byłych więźniów. 2. Stereotypy dotycące osób osadonych. 3. Brak środków na pomoc postpenitencjarną. 1 Likwidacja społecnych efektów ukarania, stworenia realnych sans ucestnictwa w życiu społecnym i awodowym. 2 Zatrudnienie, rowój programów wsparcia psychologicnego i socjalnego. Źródło: opracowanie własne. STR. 83

84 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA DIAGNOZA - TRUDNOŚĆ W INTEGRACJI CUDZOZIEMCÓW, KTÓRZY UZYSKALI W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ STATUS UCHODŹCY LUB OCHRONĘ UZUPEŁNIAJĄCĄ REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO TRUDNOŚĆ W INTEGRACJI CUDZOZIEMCÓW, KTÓRZY UZYSKALI W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ STATUS UCHODŹCY LUB OCHRONĘ UZUPEŁNIAJĄCĄ Na podstawie art. 22 ust. 5 Ustawy dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecnej regionalną politykę publicną dotycącej trudności w integracji cudoiemców, który uyskali w Recypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uupełniającą realiuje Wojewoda Maowiecki. Koordynowanie diałań odnosi się do realiacji indywidualnych programów integracji CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Ustawa dnia 13 cerwca 2003 r. o cudoiemcach (tekst jedn. D. U Nr 264, po. 1573) w art. 2 definiuje cudoiemca jako każdego, kto nie posiada obywatelstwa polskiego. Wśród cudoiemców można wyróżnić osoby, które mieniły państwo i migrowały powodów ekonomicnych albo są tw. migrantami prymusowymi. W ramach omawianej kwestii społecnej interesują nas jedynie migranci prymusowi. Istnieje wiele klasyfikacji migracji i samych migrantów prymusowych, na poiomie międynarodowym unaniem ciesy się opis migracji prymusowych stworony pre Międynarodowe Stowarysenie na rec Studiów o Migracjach Prymusowych 55. Klasyfikacja ta wskauje, że prymusowa migracja dotycy koniecności miany miejsca amieskania powodów: konfliktu, rowoju gospodarcego, klęski żywiołowej lub kataklimu. Wśród migrantów prymusowych wyróżniamy natomiast: uchodźców objętych ochroną międynarodową, osoby ubiegające się o nadanie statusu uchodźcy, uchodźców wewnętrnych, presiedleńców rowojowych, presiedleńców powodu klęski żywiołowej lub kataklimu, osoby premycane, ofiary handlu ludźmi. Spośród migrantów prymusowych mających miejsce amieskania i prebywających w Polsce do świadceń pomocy społecnej podmiotowo są uprawnieni: uchodźcy, cudoiemcy objęci ochroną uupełniającą, cudoiemcy na podstawie gody na pobyt tolerowany. Do wsystkich świadceń pomocy społecnej są jedynie uprawnione dwie pierwse grupy migrantów (art. 5 pkt 2 lit. a ustawy o pomocy społecnej), natomiast osoby pobytem tolerowanym mogą jedynie korystać e schronienia, posiłku, niebędnego ubrania i asiłku celowego (art. 5 pkt 2 lit. b w/w ustawy). Dodatkowo na podstawie art. 5 a w/w ustawy spośród migrantów prymusowych pomocą społecną w formie interwencji kryysowej, schronienia, posiłku, niebędnego ubrania i asiłku celowego objęci ostały ofiary handlu ludźmi i prawdopodobne ofiary handlu ludźmi 56. Jak wskauje raport dotycący uchodźców prygotowany pre Wysokiego Komisara Narodów Zjednoconych do spraw Uchodźców (ang. United Nations High Commissioner for Refugees) Polska najduje 55 Opracowanie problemu społecnego Trudność w integracji cudoiemców, który uyskali w Recypospolitej polskiej status uchodźcy lub ochronę uupełniającą pre espół badacy Skoły Głównej Handlowej w Warsawie pod kierunkiem Profesora Piotra Błędowskiego, w ramach projektu systemowego Kalkulator Kostów Zaniechania - wprowadenie innowacyjnych rowiąań na Maowsu w akresie polityki społecnej w obsare analiy kostów braku podejmowania diałań aktywiująco-wpierających projekt współfinansowany e środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Fundusu Społecnego, str Tamże, str. 5. STR. 84

85 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA się na 15 miejscu na świecie pod wględem składanych aplikacji o status uchodźcy, podcas gdy najwięksą ilość wniosków o prynanie statusu uchodźcy w Europie, w roku 2012 uyskały odpowiednio Niemcy, Francja ora Swecja 57. Aby ukaać całościowo sytuację uchodźców na terenie Polski, poniżej estawimy dane statystycne ora trendy wskaywane pre Urąd ds. Cudoiemców w latach Jak wskaują dane predstawiane pre Urąd ds. Cudoiemców, w latach decydowana więksość składanych wniosków o status uchodźcy była odrucana (bądź ropatrywana negatywnie lub umarana). W latach mamy do cynienia e spadkiem procentowej licby osób objętej ochroną międynarodową lub krajową, od roku 2008 kiedy ochroną objętych ostało 32% wnioskujących, nastąpił sukcesywny spadek i w roku 2012 jedynie 5% wnioskujących ostało objętych ochroną w ramach statusu uchodźcy lub ochrony uupełniającej. Jednoceśnie mamy do cynienia wrostem procentowej licby osób osadanych w miejscach detencji, gdie porównywalnie rokiem 2008 licba ta wrosła o ponad 300%. W roku 2011 ora 2012 Urąd ds. Cudoiemców więcej osób wnioskujących o status uchodźcy ostało umiescone w streżonych ośrodkach lub arestach, niż otrymało status ochrony. W latach sytuacja była odwrotna i nacnie więcej osób otrymywało decyje poytywne. Z danych tych można wnioskować o aostreniu polityki imigracyjnej ora podejściu do ochrony osób ubiegających się o ochronę międynarodową lub krajową. Wykres 49. Postępowania w sprawie nadania statusu uchodźcy w Polsce w latach według danych Urędu ds. Cudoiemców licba łożonych wniosków licba osób objętych wnioskami licba decyji poytywne negatywne umorone ochrona uupełniająca pobyt tolerowany osadenie Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urędu ds. Cudoiemców. Tabela 37. Statystyki dotycące postępowania w sprawie nadania statusu uchodźcy w latach według danych Urędu ds. Cudoiemców rok licba łożonych wniosków licba osób objętych wnioskami licba decyji poytywne negatywne UNHCR Asylum Trends 2012: Levels and Trends in Industrialied Countries, UNHCR: United Nations Refugee Agency, s. 15. STR. 85

86 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA rok umorone ochrona uupełniająca pobyt tolerowany osadenie objęci ochroną % % % % b.d % Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urędu ds. Cudoiemców ZARYS INDYWIDUALNEGO PROGRAMU INTEGRACJI W ramach prynanego statusu uchodźcy lub ochrony uupełniającej cudoiemcy mają prawo wystąpić w ciągu 60 dni od prynania statusu o ucestnictwo w Indywidualnym Programie Integracji (IPI). Cas programu nie może prekracać 12 miesięcy, a jego celem jest integracja społecna ora ekonomicna cudoiemca e społeceństwem polskim. IPI opiera się na współpracy międy cudoiemcem, a realiatorem programu, w którym wytycane są diałania, które podejmie cudoiemiec na rec integracji e społeceństwem polskim ora budżet poscególnych diałań W wojewódtwie maowieckim koordynuje diałania Indywidualnych Programów Integracji Wojewoda Maowiecki, a realiatorem IPI jest najcęściej pracownik socjalny PCPR lub OPS. W roku 2011 Wojewoda Maowiecki na IPI wiąane prynaną ochroną międynarodową prenacył ,62 PLN (diewięćset siedemdiesiąt tysięcy osiemset cterdieści diewięć łotych seśćdiesiąt dwa grose), w tym ,50 ł to kwota wypłacona cudoiemcom w ramach pomocy integracyjnej, a 1 878,12 ł to kosty ubepiecenia cudoiemców w ramach realiowanych pre nich programów. Tabela 38. Wydatki na realiację IPI w wojewódtwie maowieckim w roku 2011 Wydatki na realiację IPI w wojewódtwie maowieckim w roku 2011 L.p. Miasto/Powiat kwota (w PLN) % 1 m. st. Warsawa ,2 2 nowodworski otwocki 1 057,5 0,1 4 piasecyński ,7 5 pruskowski ,8 6 radomski grodki warsawski achodni ,6 8 wołomiński ,4 9 wyskowski ,2 Raem ,5 100 Źródło: Sprawodanie realiacji Indywidualnych Programów Integracji (IPI) w roku 2011 na terenie wojewódtwa maowieckiego, Warsawa, wresień 2012, Maowiecki Urąd Wojewódki, Oddiał Programów i Anali. Jak wskauje tabela nr 38 diałania na rec integracji cudoiemców decydowana więksość uchodźców realiowała swoje Indywidualne Programy Integracji w Obsare Metropolitalnym Warsawy, w cym najwięcej w mieście stołecnym Warsawa (42%), następnie powiecie pruskowskim (24,8%) i na trecim miejscu w powiecie piasecyńskim (13,7%). Jedynie 9 powiatów w woj. maowieckim ajmowało się realiacją IPI, cego tylko dwa najdowały się poa asięgiem metropolii warsawskiej, a mianowicie: powiat radomski grodki (4%) ora powiat wyskowski (2,2%). Jak wskauje tabela 50 najwięcej osób (104) było objętych IPI w m.st. Warsawa, a następnie w powiecie pruskowskim (69) ora piasecyńskim (40). Z realiowanych programów IPI w roku % ostało akońconych godnie planem, natomiast 26% procent ostało akońconych pred casem 58. W ramach adań wiąanych pomocą społecną realiowaną pre organiacje poarądowe, Wojewoda Maowiecki prekaał dofinansowanie w wysokości PLN w roku 2011 na projekty 58 Sprawodanie realiacji Indywidualnych Programów Integracji (IPI) w roku 2011 na terenie wojewódtwa maowieckiego, Warsawa, wresień 2012, Maowiecki Urąd Wojewódki, Oddiał Programów i Anali; s. 5. STR. 86

87 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA wiąane rynkiem pracy ora poradnictwem prawnym 59. W ramach wsparcia udielonego pre organiacje poarądowe najwięcej osób uyskało wsparcie jęykowe (50 osób), prawne (17 osób), awodowa (7 osób) ora psychologicna (1 osoba) 60. Wykres 50. Licba realiowanych Indywidualnych Programów Integracji według powiatu w woj. maowieckim w roku 2011 licba IPI licba osób m. st. Warsawa nowodworski otwocki piasecyński pruskowski m. Radom warsawski achodni 29 Źródło: Sprawodanie realiacji Indywidualnych Programów Integracji (IPI) w roku 2011 na terenie wojewódtwa maowieckiego, Warsawa, wresień 2012, Maowiecki Urąd Wojewódki, Oddiał Programów i Anali, s. 5. Analia wykresu nr 51 wskauje, iż w roku 2012 nastąpił nacny spadek licby rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu integracji cudoiemców który uyskali status uchodźcy w wojewódtwie maowieckim w scególności do lat Wykres 51. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu trudności w integracji cudoiemców który uyskali status uchodźcy w wojewódtwie maowieckim w latach wołomiński 2 8 wyskowski Licba rodin ogółem Licba rodin obsarów wiejskich Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata Tamże, s Tamże, s. 27. STR. 87

88 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA W 2012 roku najwięcej rodin było objętych pomocą społecną powodu trudności w integracji cudoiemców było w m.st. Warsawa, powiecie pruskowskim i wołomińskim. Wykres 52. Licba rodin objętych pomocą powodu trudności w integracji cudoiemców w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012r. wyskowski wołomiński żyrardowski żuromiński woleński białobreski ciechanowski garwoliński gostyniński grodiski grójecki m. st. Warsawa węgrowski warsawski 12 8 koienicki legionowski lipski sydłowiecki sokołowski sochacewski 4 0 łosicki makowski miński sierpecki mławski siedlecki nowodworski m. Siedlce radomski m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski płoński otwocki piasecyński m. Płock płocki ostrowski ostrołęcki m. Ostrołęka Licba rodin W tym: na wsi Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU TRUDNOŚCI W INTEGRACJI CUDZOZIEMCÓW, KTÓRZY UZYSKALI W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ STATUS UCHODŹCY LUB OCHRONĘ UZUPEŁNIAJĄCĄ W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 61 Wysoki wskaźnik korystania usług pomocy społecnej tytułu trudności w integracji cudoiemców występował w 2012 roku w m.st. Warsawa, w subregionie warsawskim wschodnim wskaźnik był na poiomie umiarkowanym a w poostałych subregionach na poiomie niskim. 61 Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 88

89 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Mapa 14. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu trudności w integracji cudoiemców, w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Dynamika mian Licba rodin korystających pomocy społecnej powodu trudności w integracji cudoiemców wykauje tendencję malejącą. Wnioski: Diałania dotycące wsparcia cudoiemców, który uyskali w Recypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uupełniającą realiuje Wojewoda Maowiecki. Koordynowana jest realiacja indywidualnych programów integracji. Realiacja regionalnej polityki publicnej w omawianym akresie wymaga wmocnienia współpracy podmiotów i instytucji diałających na rec wsparcia integracji cudoiemców ora stałego monitorowania skali problemu i diałań realiowanych w ramach obsaru INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH - DYSKRYMINACJA I INTEGRACJA CUDZOZIEMCÓW, MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH Tabela 39. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemów społecnych dyskryminacja i integracja cudoiemców, mniejsości narodowych Maowiecki Urąd Wojewódki Nawa instytucji Powiatowe Centrum Pomocy Rodinie/ Ośrodki Pomocy Społecnej Organiacje poarądowe Zakres diałania 1. Koordynowanie diałań w akresie integracji osób posiadających status uchodźcy i posiadających ochronę uupełniającą, w scególności w akresie wskaania miejsca amieskania. 2. Diałania preintegracyjne. 3. Ropatrywanie wniosków o nadanie statusu uchodźcy ora ochrony uupełniającej. 1. Pomoc cudoiemcom, który uyskali w RP status uchodźcy lub ochronę uupełniającą w akresie IPI. 2. Opłacanie a te osoby składek na ubepiecenie drowotne (adanie lecone). 3. Wspieranie cudoiemców po akońceniu programu integracyjnego (adanie własne). Wspieranie sektora publicnego w integracji cudoiemców, scególnie w akresie: 1. naucania jęyków obcych, 2. porad prawnych, psychologicnych 3. prowadenia skoleń awodowych; Źródło: opracowanie własne na podstawie preentacji Integracja Cudoiemców na prykładie Warsawskiego Centrum Pomocy Rodinie. STR. 89

90 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Tabela 40. Analia SWOT dyskryminacja i integracja cudoiemców, mniejsości narodowych MOCNE STRONY 1. Sybkość i efektywność ropatrywania wniosków o status uchodźcy. 2. Dostęp do skoleń jęyka polskiego. 3. Wysoki poiom integracji cudoiemców w akresie społecnym. 4. Stosunkowo dobra struktura wykstałcenia cudoiemców (prewaga wykstałcenia średniego ora wyżsego). 5. Wsparcie popre organiacje poarądowe. SZANSE 1. Bardiej efektywne wykorystanie instytucji Indywidualnych Programów Integracji. 2. Więkse powiąanie skolenia awodowego rynkiem pracy w ramach nowego programowania unijnego. 3. Wprowadenie kryteriów SMART do naucania jęyka polskiego - ocekiwanie certyfikacji osiągnięć jęykowych. 4. Więkse wykorystanie potencjału organiacji poarądowych - więksenie ilości adań leconych w ramach konkursów. 5. W preważającej więksości jednolita struktura jęykowa uchodźców (ponad 95% krajów byłego ZSRR) ułatwiająca naukę j. polskiego. 6. Zdecydowana więksość osób objętych ochroną prebywa na terenie aglomeracji warsawskiej - duża ilość ofert pracy. Źródło: opracowanie własne. Tabela 41. Wywania dyskryminacja i integracja cudoiemców, mniejsości narodowych WYZWANIA SŁABE STRONY 1. Zdecydowanie niedostatecna ilość i niedostosowanie oferty skoleń awodowych do lokalnego rynku pracy w ramach Indywidualnych Programów Integracji. 2. Znikoma ilość osób podejmujących atrudnienie w ramach IPI w ramach umów o pracę lub cywilnoprawnych. 3. Słabe postępy cudoiemców w akresie nauki jęyka polskiego. 4. Dla więksości ucestników brak pomiaru najomości jęyka popre certyfikacje. 5. Problemy uyskaniem ameldowania dla cudoiemców; 6. Brak mieskań komunalnych dla cudoiemców. 7. Niski poiom integracji cudoiemców w akresie rynku pracy ora edukacji. 8. Niewielka ilość adań leconych dla organiacji poarądowych. 9. Różnice kulturowe. ZAGROŻENIA 1. Niespodiewana miana w strukture osób uyskujących status uchodźcy - koniecność prygotowania kulturowo-jęykowego personelu. 2. Niedostatecna integracja diałań rynkiem pracy - nieefektywne arądanie skoleniami. 3. Nieumiejętne włącanie organiacji poarądowych w proces wspierania integracji cudoiemców. 4. Brak apleca mieskalnego może stanowić problem w prypadku niespodiewanej fali uchodźców. 1 Dostosowanie programów skoleniowych do lokalnego rynku pracy. Zwięksenie nakładów edukacyjnych w scególności skierowanych na skolenia twarde dające realne umiejętności na rynku 2 pracy. 3 Więksy nacisk na certyfikację w kursach jęyka polskiego. 4 Zapewnienie puli mieskań komunalnych dla uchodźców i osób na pobycie chronionym. Źródło: opracowanie własne. 11. DIAGNOZA - SIEROCTWO REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO SIEROCTWO Cele i diałania realiowane będą w oparciu o Wojewódki Program Wspierania Rodiny i Piecy Zastępcej. Zadanie jest realiowane pre Samorąd Wojewódtwa Maowieckiego na podstawie art. 183 ust. 3 Ustawy dnia 9 cerwca 2011 r. o wspieraniu rodiny i systemie piecy astępcej CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA W powsechnym i naukowym roróżnieniu pojęcie sieroctwa dieli się na sieroctwo biologicne ora sieroctwo społecne w jego wężsym roumieniu a atem obejmujące jedynie dieci poostające w piecy astępcej. W polskich prepisach prawnych pojęcie sieroctwo nie ostało definiowane wprost, jednak ostało ono wymienione jako jedna kwestii społecnych, które w momencie aistnienia uprawniają dotkniętą nią osobę (w tym prypadku diecko) do uyskania pomocy e strony administracji rądowej ora jednostek samorądu terytorialnego jednostek samorądu terytorialnego (art. 7 Ustawy dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej) Opieka nad dieckiem pobawionym opieki rodiców biologicnych sprawowana jest w Polsce w ramach systemu piecy astępcej definiowany jako espół osób, instytucji i diałań mających na celu apewnienie casowej opieki i wychowania dieciom w prypadkach niemożności sprawowania opieki i wy- STR. 90

91 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA chowania pre rodiców (art. 2, ust. 2 Ustawy dnia 9 cerwca 2011 r. o wspieraniu rodiny i systemie piecy astępcej) W literature predmiotu podjęto wiele prób precyyjnego definiowania pojęcia sieroctwo. Więksość badacy analiujących problem społecny sieroctwo wyodrębnia w scególności dwie kategorie tego pojęcia: 1. sieroctwo naturalne sytuacja, w której diecko pobawione ostaje opieki biologicnych rodiców powodu ich śmierci 62, 2. sieroctwo społecne które może być roumiane w wężsym lub sersym akresie: nacenie wężse: scególny psychologicny i społecny stan, w jakim nalało się diecko, który charakteryuje się pobawieniem go opieki żyjących rodiców i prejęciem tej opieki pre inne osoby lub instytucje, pry cym kontakt rodicami jest całkowicie erwany lub nie ma nacenia w życiu diecka 63, nacenie serse: odnosi się do dieci, które wychowują się poa rodiną, albo te, które poostają pod formalną opieką rodiców, który nie poświęcają im dostatecnej uwagi, choć aspokajają ich potreby biologicne i materialne. Z analiy wykresu nr 53 wynika, iż w prediale 5 lat licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu sieroctwa w wojewódtwie maowieckim maleje, a w latach utrymuje się podobna tendencja skali problemu. Wykres 53. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu sieroctwa w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin obsarów wiejskich Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata Najwięksa licba rodin objętych wsparciem tytułu sieroctwa w 2012 roku występowała w m. Radom, m.st. Warsawa ora powiecie siedleckim, w którym również najwięcej rodin było objętych wsparciem na terenach wiejskich. 62 Olearcyk T.E., Sieroctwo i osamotnienie. Pedagogicne problemy kryysy współcesnej rodiny, Kraków 2007, str Badora S., Preciw sieroctwu. Zapobieganie, opieka, pomoc instytucjonalna, Tarnobreg 2007, str. 22. STR. 91

92 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Wykres 54. Licba rodin objętych pomocą powodu sieroctwa w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 m. st. Warsawa węgrowski warsawski achodni wołomiński wyskowski żyrardowski żuromiński woleński białobreski ciechanowski garwoliński gostyniński grodiski grójecki koienicki legionowski lipski sydłowiecki sokołowski sochacewski 5 0 łosicki makowski miński sierpecki mławski siedlecki nowodworski m. Siedlce ostrołęcki radomski m. Radom ostrowski m. Ostrołęka pułtuski otwocki prysuski prasnyski pruskowski płoński płocki piasecyński m. Płock Licba rodin W tym: na wsi Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. Jedną form opieki i wychowania diecka pobawionego opieki rodiców biologicnych jest adopcja. W 2013 roku na Maowsu a pośrednictwem ośrodków adopcyjnych ostało prysposobionych 668 dieci, które nalały nowy dom u 500 rodin. Tabela 42. Rodiny głasające gotowość prysposobienia diecka ora preprowadone adopcje na Maowsu w okresie styceńgrudień 2013 r. Licba rodin głasających gotowość prysposobienia Licba rodin odbywających aktualnie skolenie Licba rodin preskolonych Licba rodin prysposobionych do procesu prysposobienia Licba adopcji krajowych akońconych Licba rodin Licba dieci Licba adopcji agranicnych akońconych Licba rodin Licba dieci Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów MCPS. Rodina astępca jest ara po adopcji równie korystną formą opieki i wychowania diecka poa rodiną biologicną. Umiescenia diecka w rodinie astępcej dokonuje się na skutek orecenia sądu opiekuńcego, będącego konsekwencją ogranicenia, awiesenia lub pobawienia włady rodicielskiej jego rodiców biologicnych. STR. 92

93 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Wykres 55. Licba rodin astępcych ora licba rodin astępcych na wsi i dieci prebywających w rodinach astępcych na Maowsu w roku 2012 ogółem na wsi dieci ogółem ciechanowsko-płocki ostrołęcko-siedlecki radomski m. st. Warsawa warsawski wschodni warsawski achodni Źródło: Bank danych lokalnych - Ochrona drowia i opieka społecna - Opieka nad diećmi i młodieżą - Rodiny astępce, GUS. Najwięcej rodin astępcych występuje w Warsawie i regionie warsawskim, najmniejsa licba rodin ora dieci w nich prebywających występuje w Radomiu i podregionie radomskim WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU SIEROCTWA W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 64 Najwyżsy wskaźnik korystania usług pomocy społecnej tytułu sieroctwa występował w 2012 roku w subregionie radomskim, ostrołęcko-siedleckim, umiarkowany w m.st. Warsawa, warsawskim wschodnim, ciechanowsko-płockim, a niski w warsawskim achodnim. Mapa 15. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu sieroctwa w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 93

94 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Dynamika mian Licba rodin korystających pomocy społecnej tytułu sieroctwa w latach wykauje tendencję malejącą. Wnioski: Realiacja regionalnej polityki społecnej w akresie problemu realiowana będie w oparciu o opracowywany Wojewódki Program Wspierania Rodiny i Piecy Zastępcej. Niebędne jest stałe, monitorowanie sytuacji w diedinie opieki nad dieckiem, e scególnym uwględnieniem achodących w niej mian na poiomie wojewódkim, powiatowym i gminnym. Rowój systemu na rec diecka i rodiny wymaga wmocnienia diałań profilaktycnych, współpracy międysektorowej i deinstytucjonaliacji usług INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH SIEROCTWO Tabela 43. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemu społecnego sieroctwo NAZWA INSTYTUCJI Powiatowe Centra Pomocy Rodinie Ośrodki Pomocy Społecnej Asystenci rodiny Rodiny wspierające Pieca astępca Rodina pomocowa Koordynator Rodinnej Piecy Zastępcej Ośrodki adopcyjne, w tym ośrodki prowadone pre organiacje poarądowe WYBRANY ZAKRES DZIAŁANIA 1. Tworenie rodin astępcych awodowych. 2. Pomoc pieniężna dla dieci, wychowujących się w rodinach astępcych na: usamodielnienie, kontynuowanie nauki, uyskanie odpowiednich warunków mieskaniowych, pomoc na agospodarowanie w formie recowej, praca socjalna. 3. Tworenie rodin astępcych spokrewnionych i niespokrewnionych dieckiem. 4. Tworenie pogotowia rodinnego. 5. Świadcenia dla rodin astępcych, rodinnych domów diecka, usamodielniających się wychowanków rodinnej piecy astępcej ora wynagrodenia dla koordynatorów rodinnej piecy astępcej. 1. Dodatek pielęgnacyjny tytułu niepełnosprawności diecka. 2. Dożywianie dieci. 3. Środki finansowe na utrymanie lokalu mieskalnego w budynku wielorodinnym lub domu jednorodinnym, w którym amieskuje rodina astępca awodowa, nieawodowa lub w którym jest prowadony rodinny dom diecka. 4. Finansowanie mieskań chronionych. 5. Finansowanie wynagrodenia asystenta rodiny. 1. Pomoc w poprawie sytuacji rodiny, w scególności w usunięciu cynników preskadających w osobistym wychowywaniu dieci. 2. Wspieraniu rodiny w uyskaniu atrudnienia i podniesieniu kwalifikacji awodowych. Rodina wspierająca, pry współpracy asystenta rodiny, pomaga rodinie preżywającej trudności w: 1. Opiece i wychowaniu diecka. 2. Prowadeniu gospodarstwa domowego. 3. Kstałtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecnych. 1. Prygotowaniu diecka do godnego, samodielnego i odpowiedialnego życia. 2. Pokonywania trudności życiowych godnie asadami etyki, nawiąywania i podtrymywania bliskich, osobistych i społecnie akceptowanych kontaktów rodiną i rówieśnikami, w celu łagodenia skutków doświadcania straty i separacji ora dobywania umiejętności społecnych. 3. Zaspokojeniu potreb emocjonalnych dieci, e scególnym uwględnieniem potreb bytowych, drowotnych, edukacyjnych i kulturalnorekreacyjnych. Zastąpienie rodiny astępcej w prypadku korystania pre rodiny astępce awodowe i rodinne domy diecka wypocynku w wymiare 30 dni kalendarowych w okresie 12 miesięcy, w sytuacji nieprewidianych trudności lub darenia losowego, które wpływają na brak możliwości sprawowania osobistej opieki nad powieronym dieckiem. Udielanie pomocy rodinom astępcym i prowadącym rodinne domy diecka w realiacji adań wynikających piecy astępcej. 1. Prowadenie procedur prysposobienia ora prygotowanie osób głasających gotowość do prysposobienia diecka. 2. Kwalifikacja dieci głosonych do prysposobienia ora sporądenie dla diecka akwalifikowanego do prysposobienia diagnoy psychologicnej i pedagogicnej. 3. Gromadenie aktualnych informacji o stanie drowia diecka. 4. Dobór rodiny prysposabiającej właściwej e wględu na potreby diecka. Źródło: opracowanie własne na podstawie ustawy o pomocy społecnej i ustawy o systemie piecy astępcej. STR. 94

95 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Tabela 44. Analia SWOT sieroctwo MOCNE STRONY 1. Tworony system wspierania rodiny i piecy astępcej. 2. Prowadone programy usamodielnienia dla osób opuscających system piecy astępcej. SZANSE 1. Rowój systemu wspierania rodiny i piecy astępcej. 2. Deinstytucjonaliacja usług na rec wpierania diecka i rodiny. Źródło: opracowanie własne. Tabela 45. Wywania sieroctwo WYZWANIA SŁABE STRONY 1. Wrastająca beradność w sprawach opiekuńco wychowawcych rodiców. 2. Niewystarcająca licba diałań profilaktycnych na rec pomocy diecku i rodinie w tym wmacniających kompetencje rodiców i opiekunów w akresie sprawowania funkcji rodicielskich. 3. Niewystarcająca licba placówek piecy astępcej na terenach miejskich i deficyt tych placówek na terenach wiejskich. ZAGROŻENIA 1. Rosnące agrożenia i dysfunkcje w rodinach biologicnych dieci, w tym głównie alkoholim, narkomania. 2. Nierówny dostęp do usług społecnych w Regionie e scególnym uwględnieniem usług środowiskowych. 1 Zwięksenie roli diałań profilaktycnych i aktywnych form pomocy diecku i rodinie. 2 Rowój usług w systemie wspierania rodiny i piecy astępcej. 3 Deinstytucjonaliacja usług na rec diecka i rodiny. Zwięksenie współpracy samorądów NGO w scególności w formie lecania adań własnych i leconych obsaru diecka i rodiny organiacjom poarądowym. 4 5 Wmocnienie wielosektorowych diałań na rec pomocy diecku i rodinie. Stałe, monitorowanie sytuacji w diedinie opieki nad dieckiem, e scególnym uwględnieniem achodących w niej 6 mian na poiomie wojewódkim, powiatowym i gminnym. Źródło: opracowanie własne. 12. DIAGNOZA - OCHRONA OFIAR HANDLU LUDŹMI REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO OCHRONA OFIAR HANDLU LUDŹMI Na podstawie art. 22 pkt 15 Ustawy dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecnej regionalną politykę publicną dotycącą ochrony ofiar handlu ludźmi realiuje Wojewoda Maowiecki. Do adań Wojewody należy koordynowanie, w ramach systemu pomocy społecnej, diałań w akresie apobiegania handlowi ludźmi ora wsparcia udielanego ofiarom handlu ludźmi CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Jak wskauje 22 i 23 art. 115 Kodeksu Karnego handlem ludźmi jest werbowanie, transport, dostarcanie, prekaywanie, prechowywanie lub pryjmowanie osoby astosowaniem: 1. premocy lub groźby beprawnej, 2. uprowadenia, 3. podstępu, 4. wprowadenia w błąd albo wyyskania błędu lub niedolności do należytego pojmowania predsiębranego diałania, 5. nadużycia stosunku ależności, wykorystania krytycnego położenia lub stanu beradności, 6. udielenia albo pryjęcia koryści majątkowej lub osobistej albo jego obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadór nad inną osobą - w celu jej wykorystania, nawet a jej godą, w scególności w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego wykorystania, w pracy lub usługach o charaktere prymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie lub innych formach wykorystania poniżających godność cłowieka albo w celu poyskania komórek, tkanek lub narądów wbrew prepisom ustawy. Jeżeli achowanie sprawcy dotycy małoletniego, stanowi ono handel ludźmi, nawet gdy nie ostały użyte metody lub środki wymienione w pkt Art. 189a. 1 i 2 KK definiuje dopuscalne kary a handel ludźmi: kto dopusca się handlu ludźmi, podlega kare pobawienia wolności na cas nie krótsy od 3 lat. Kto cyni prygotowania do popełnienia prestępstwa określonego w 1, podlega kare pobawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. STR. 95

96 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Analia Wykresu nr 56 wskauje na nacny spadek rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu ochrony ofiar handlu ludźmi w wojewódtwie maowieckim w latach w stosunku do lat W roku 2007 brak danych w omawianym akresie. Należy jednak auważyć, iż wykrywalność prestępstw w tym akresie jest bardo trudna uwagi na jego łożoność (grupy prestępce, proceder obejmujący teren różnych państw, uwikłanie ofiar). Wykres 56. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu ochrony ofiar handlu ludźmi w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin obsarów wiejskich Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. W 2012 roku pomoc udielana była głównie w m.st. Warsawa co może być wiąane dostępem do służb i instytucji udielających wsparcia dla ofiar handlu ludźmi. Wykres 57. Licba rodin objętych pomocą powodu ochrony ofiar handlu ludźmi w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 białobreski żyrardowski ciechanowski żuromiński 7 garwoliński woleński gostyniński wyskowski 6 grodiski warsawski achodni m. st. Warsawa sydłowiecki sokołowski sochacewski wołomiński węgrowski grójecki koienicki legionowski lipski łosicki makowski miński sierpecki siedlecki m. Siedlce radomski m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski Licba rodin płoński otwocki piasecyński m. Płock płocki W tym: na wsi ostrowski mławski nowodworski ostrołęcki m. Ostrołęka Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. STR. 96

97 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU HANDLU LUDŹMI W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 65 Najwyżsy wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu ochrony ofiar handlu ludźmi występuje w subregionie warsawskim wschodnim i m.st. Warsawa co jest analogicne występowaniem jawiska w powiatach. Mapa 16. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu ochrony ofiar handlu ludźmi w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Dynamika mian Licba rodin korystających pomocy społecnej tytułu ochrony ofiar handlu ludźmi w latach wykauje tendencję malejącą. Wnioski: Koordynowanie, w ramach systemu pomocy społecnej, diałań w akresie apobiegania handlowi ludźmi ora wsparcia udielanego ofiarom handlu ludźmi prowadone jest pre Wojewodę Maowieckiego. Niebędne jest monitorowanie skali jawiska ora prowadenie badań, gromadenie danych statystycnych uwględnieniem interdyscyplinarnych diałań służb i instytucji INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH - OCHRONA I PRZECIWDZIAŁANIE HANDLOWI LUDŹMI Tabela 46. Najważniejse Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dot. problemów społecnych ochrona i preciwdiałanie handlowi ludźmi Nawa instytucji Wojewódki Zespół ds. Preciwdiałania Handlu Ludźmi Regionalny Ośrodek Polityki Społecnej Zakres diałania 1. Wymiana informacji i doświadceń poscególnych cłonków espołu. 2. Wypracowanie sprawnego i efektywnego systemu pomocy i wsparcia dla ofiar handlu ludźmi. Inicjowanie nowych rowiąań, diałania informacyjno edukacyjne. 65 Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 97

98 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Nawa instytucji Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne Dla Ofiar Handlu Ludźmi Organiacje poarądowe Zakres diałania 1. Udielenie schronienia Wsparcie psychologicne, prawne medycne. 2. Zapewnienie tłumaca, 3. Pomoc w legaliacji pobytu w Polsce/powrót do Polski. Wsparcie diałań wiąanych : 1. ochroną, 2. wsparciem psychologicnym ora prawnym osób - ofiar handlu ludźmi. Źródło: opracowanie własne na podstawie Diagnoa Diałań Podejmowanych w 2010 r. w akresie preciwdiałania handlu ludźmi na terenie woj. maowieckiego. Tabela 47. Analia SWOT - ochrona i preciwdiałanie handlowi ludźmi MOCNE STRONY 1. Funkcjonujące na sceblu krajowym i regionalnym Zespoły ds. Preciwdiałania Handlu Ludźmi w skład których wchodą predstawiciele różnych służb i instytucji ora organiacji poarądowych. 2. Obecność na terenie woj. maowieckiego siedib organiacji poarądowych ajmujących się handlem ludźmi La Strada. Lokaliacja Krajowego Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla Ofiar Handlu Ludźmi. 3. Bogaty program edukacyjno-profilaktycny na ternie wojewódtwa maowieckiego. 4. Relatywnie wysoki udiał organiacji treciego sektora w preciwdiałaniu problemowi. SZANSE 1. Wysokie priorytet prypisywany preciwdiałaniu jawisku arówno pre organiacje na sceblu UE jak i w dokumentach krajowych. 2. Harmonijne współdiałanie i efekt synergii organiacji publicnych ora poarądowych w ramach Maowieckiego Zespołu ds. Preciwdiałania Handlu Ludźmi. 3. Kontynuowanie seroko akrojonych akcji edukacyjnoinformacyjnych mających na celu ogranicenie asięgu jawiska. 4. Stworenie lepsych systemów identyfikacji ofiar handlu ludźmi w scególności do grup cudoiemskich (np. dieci). Źródło: opracowanie własne. Tabela 48. Wywania - Ochrona i preciwdiałanie handlowi ludźmi WYZWANIA SŁABE STRONY 1. Brak informacji o nacnej cęści problemu e wględu na jego charakterystykę. 2. Brak dostępu do informacji na temat występowania jawiska w amkniętych - hermetycnych grupach cudoiemskich. 3. Brak systemów identyfikacji dieci cudoiemskich - potencjalnych ofiar handlu ludźmi. 4. Ze wględu na globalny ora trans granicny charakter jawiska więksa potreba diałań ponadnarodowych. ZAGROŻENIA 1. Brak uświadamiania sobie realnej skali jawiska m.in. pre niechęć astrasonych ofiar do głasania prestępstwa. 2. Brak możliwości badania skali jawiska w grupach ciężko dostępnych jak np.: dieci cudoiemskie. 3. Mała możliwość identyfikacji i ścigania ofiar handlu ludźmi w prypadku traktowania woj. maowieckiego jako punkt tranytowy. 4. Wysokie uależnienie organiacji poarądowych ajmujących się preciwdiałaniem handlu ludźmi od środków publicnych (ryyko w prypadku aprestania finansowania). 1 Prowadenie programów profilaktycnych uwrażliwiających społecność na problem handlu ludźmi. 2 Zwięksenie licby programów ochrony osób doświadcających premocy ora ofiar handlu ludźmi. 3 Zwięksenie współpracy samorądów organiacjami poarądowymi diałającymi na rec ochrony ofiar handlu ludźmi. Źródło: opracowanie własne. 13. DIAGNOZA - KLĘSKA ŻYWIOŁOWA LUB EKOLOGICZNA REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO KLĘSKA ŻYWIOŁOWA LUB EKOLOGICZNA Na podstawie art. 5 Ustawy dnia 26 kwietnia 2007 r. o arądaniu kryysowym regionalną politykę publicną dotycącą dareń losowych i sytuacji kryysowych realiuje Wojewoda Maowiecki we współpracy Maowieckim Wojewódkim Zespołem Zarądania Kryysowego oparciu o Plan Zarądania Kryysowego Wojewódtwa Maowieckiego CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Pomoc społecna nie awiera definicji klęski żywiołowej lub ekologicnej, jednakże należy wrócić uwagę na fakt, że o ile pojęcie klęski żywiołowej jest nane polskiemu systemowi prawnemu, o tyle pojęcie klęski ekologicnej już nie. Konstytucja RP w art. 228 ust l prewiduje wprowadenie stanu kieski żywiołowej jako rodaju stanu nadwycajnego. W art. 232 Konstytucji RP wskauje się, że pod pojęciem kieski żywiołowej należy roumieć katastrofy naturalne lub awarie technicne nosące namiona klęski żywiołowej. W prypadku ich wystąpienia Rada Ministrów może wprowadić stan klęski żywiołowej. Z kolei Ustawa 18 kwietnia 2002 r. STR. 98

99 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA o stanie klęski żywiołowej (tekst jedn. D. U r., po. 333) awiera definicję pojęć: klęski żywiołowej, katastrofy naturalnej i awarii technicnej. Stosownie do treści art. 3 ust. l pkt l tej ustawy, pod pojęciem klęski żywiołowej roumie się katastrofę naturalną lub awarię technicną, których skutki agrażają życiu lub drowiu dużej licby osób, mieniu w wielkich romiarach albo środowisku na nacnych obsarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecnie podjęte tylko pry astosowaniu nadwycajnych środków, we współdiałaniu różnych organów i instytucji ora specjalistycnych służb i formacji diałających pod jednolitym kierownictwem. Definicja pojęcia klęski żywiołowej najduje się także w dekrecie Rady Państwa 23 kwietnia 1953 r. o świadceniach w celu walcania klęsk żywiołowych. Stosownie do postanowień art. l ust. l dekretu klęskami żywiołowymi są wselkiego rodaju darenia żywiołowe agrażające bepieceństwu życia lub mienia więksej licby osób albo mogące wywołać poważne akłócenia gospodarki narodowej, w scególności w komunikacji na skutek nadmiernych opadów śniegu, dla których walcania koniecna jest organiowana akcja społecna. Można powiedieć, że obie definicje odnosą się do tego samego typu dareń i wajemnie się uupełniają. Pod pojęciem katastrofy naturalnej stosownie do postanowień art. 3 ust. l pkt 2 ww. ustawy roumie się darenie wiąane diałaniem sił natury, w scególności wyładowania atmosferycne, wstrąsy sejsmicne, silne wiatry, intensywne opady atmosferycne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska iemi, pożary, suse, powodie, jawiska lodowe na rekach i moru ora jeiorach i biornikach wodnych, masowe występowanie skodników, chorób roślin lub wierąt albo chorób akaźnych ludi albo też diałanie innego żywiołu. Natomiast w art. 3 ust. l pkt 3 tejże ustawy najduje się definicja awarii technicnej, pod którą roumie się gwałtowne, nieprewidiane uskodenie lub niscenie obiektu budowlanego, urądenia technicnego lub systemu urądeń technicnych powodujące prerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości. Na podstawie analiy powyżsych definicji można unać, że pojęcie to w jakimś stopniu astępuje pojęcie klęski ekologicnej, które występowało w ustawie o ochronie i kstałtowaniu środowiska. Jednakże w ustawie 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. D. U. 2013, po. 1232), nie występuje już to pojęcie, W jego miejsce wprowadono nowe pojęcia, a mianowicie: poważna awaria i poważna awaria premysłowa. Pojęcie poważnej awarii na gruncie tej ustawy obejmuje darenie powodujące w scególności emisję, pożar lub eksploję powstałe w trakcie procesu premysłowego, magaynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebepiecnych substancji prowadących do natychmiastowego agrożenia życia lub drowia ludi lub środowiska lub powstania takiego agrożenia opóźnieniem. Pojęcia te wprowadona ostały do ustawy w celu wypełnienia wymogów wiąanych dostosowaniem polskiego ustawodawstwa do wymagań Unii Europejskiej jednakże nie mają one odnośnika w ustawie o pomocy społecnej. Sytuacja kryysowa może powstać wskutek diałania sił pryrody, żywiołów 66, cora cęściej jest też efektem diałalności cłowieka - lub jej aniechania. Stąd, sytuacje kryysowe mogą spowodować międy innymi agrożenia nadwycajne w wyniku awarii, katastrofy, klęski ekologicnej i klęski żywiołowej. Wśród wielu sytuacji niebepiecnych, mających namiona agrożeń naturalnych, można w głównej miere wyróżnić: gwałtowne opady atmosferycne, huraganowe wiatry, tornada, tręsienia iemi, bardo wysokie bądź bardo niskie temperatury, występowanie tw. smogu. Skutkiem tych wymienionych sytuacji (agrożeń) mogą być: powodie, niscenia abudowań (infrastruktury gospodarcej), połamane drewa, prerwy w asilaniu wskutek niscenia linii energetycnych, akłócenia w transporcie, grabieże, włamania do sklepów, domów i mieskań i inne diałania mające wymiar prestępcy, straty w prechowywanej żywności i uprawach, prerwy (akłócenia) w produkcji materiałów chemicnych, premysłowych, artykułów żywnościowych, itp., achwiania dostaw paliw, mających nacenie strategicne dla funkcjonowania państwa, prerwy w aopatreniu w wodę pitną i dla celów sanitarnych, poważne utrudnienia w funkcjonowaniu spitali i innych placówek służby drowia, istotne utrudnienia w dystrybuowaniu informacji o sytuacji w regionie (w obsare występowania klęski żywiołowej). Klęska żywiołowa (kataklim) określana jest jako ekstremalne jawisko naturalne, którego efektem są duże skody i straty na obsare objętym tym jawiskiem 67. Najistotniejse punktu widenia podjęcia stosownych diałań do wyżej wymienionych agrożeń jest prewidywanie ich wystąpienia, a w ostatecności - wcesną identyfikację jawisk wskaujących na roponanie aistnienia sytuacji kryysowej. 66 Zwanych także katastrofami naturalnymi cy też klęskami żywiołowymi patr: K. Zieliński, Bepieceństwo obywateli podcas kryysów niemilitarnych ora reagowanie w raie katastrof i klęsk żywiołowych, AON, Warsawa Klęska żywiołowa w roumieniu Ustawy o stanie klęski żywiołowej 18 kwietnia 2002 r., to katastrofa naturalna lub awaria technicna, których skutki agrażają życiu lub drowiu dużej licby osób, mieniu w wielkich romiarach albo środowisku na nacnych obsarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecnie podjęte tylko pry astosowaniu nadwycajnych środków, we współdiałaniu różnych organów i instytucji ora specjalistycnych służb i formacji diałających pod jednolitym kierownictwem. STR. 99

100 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Najwięksa pomoc wiąana pomocą dotycącą klęski żywiołowej bądź ekologicnej wystąpiła w roku 2008 i 2009 spowodowane trąbami powietrnymi i powodiami w wojewódtwie maowieckim. W latach 2007, 2010, 2011 i 2012 nikt nie korystał pomocy w akresie klęski żywiołowej lub ekologicnej w woj. maowieckim. Wykres 58. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą klęski żywiołowej lub ekologicnej w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin na wsi Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ LUB EKOLOGICZNEJ W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 68 Ze wględu na fakt, iż w 2012 roku nie wystąpiły wojewódtwie maowieckim sytuacje wymagające diałań pomocowych w wiąku klęskami żywiołowymi lub ekologicnym wskaźnik korystania usług pomocy społecnej tego tytułu we wsystkich subregionach był erowy. Z uwagi jednak na specyfikę problemu niebędne jest monitorowanie i prognoowanie sytuacji w obrębie omawianego obsaru. Mapa 17. Wskaźnik poiomu występowania i agrożenia klęską żywiołową lub ekologicną w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Wskaźnik określony na podstawie danych sprawodania resortowego MPiPS-03R a rok 2012 w oparciu o licbę osób w rodinach korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego. STR. 100

101 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Dynamika mian W latach , wsparcie dla osób i rodin w wiąku klęskami żywiołowymi lub ekologicnymi udielone było tylko w 2008 i 2009 roku. Zjawiska charakteryują się jednak dużą ależność od cynników nagłych i niskim stopniem prewidywalności. Wnioski: Diałania wiąane e dareniami losowymi i sytuacjami kryysowymi realiuje Wojewoda Maowiecki we współpracy Maowieckim Wojewódkim Zespołem Zarądania Kryysowego. W uwagi na specyfikę jawisk system rowój systemów apobiegania agrożeniom wymaga monitorowania i prognoowania jak również wmocnienia infrastruktury i współpracy służb i instytucji WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH KLĘSKA ŻYWIOŁOWA LUB EKOLOGICZNA Tabela 49. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemów społecnych klęska żywiołowa lub ekologicna Nawa instytucji Urąd Wojewódki/ Wojewódkie Centrum Zarądania Kryysowego Ośrodek Pomocy Społecnej Ośrodki Interwencji Kryysowej Źródło: opracowanie własne. Zakres diałania 1. Zapewnienie współdiałania wsystkich jednostek organiacyjnych administracji rądowej i samorądowej terenu wojewódtwa w akresie apobiegania agrożeniu mienia ora agrożeniom środowiska, bepieceństwa państwa i utrymania porądku publicnego, ochrony praw obywatelskich, a także apobiegania klęskom żywiołowym i innym nadwycajnym agrożeniom ora walcania i usuwania ich skutków na asadach określonych w ustawach. 2. Wykonywanie diałań wiąanych monitorowaniem, planowaniem, reagowaniem i usuwaniem skutków agrożeń na terenie wojewódtwa. 3. Zarądanie, organiowanie i prowadenie skoleń, ćwiceń i treningów akresu reagowania na potencjalne agrożenia. 4. Zapobieganie, preciwdiałanie i usuwanie skutków dareń o charaktere terrorystycnym. 5. Gromadenie i pretwaranie danych ora ocena i prognoowanie rowoju agrożeń występujących na obsare wojewódtwa. 6. Współpraca powiatowymi espołami arądania kryysowego. 7. Zapewnienie funkcjonowania Wojewódkiego Zespołu Zarądania Kryysowego. 8. Planowanie wsparcia innych organów właściwych w sprawach arądania kryysowego. 9. Współdiałanie podmiotami prowadącymi akcje ratownice i humanitarne. 10. Realiacja adań akresu ochrony infrastruktury krytycnej, w tym wiąanych wykaem infrastruktury krytycnej najdującej się na terenie wojewódtwa, objętej planem arądania kryysowego. 11. Prowadenie stałego całodobowego dyżuru operacyjnego w Wojewódkim Centrum Zarądania Kryysowego. 1. Świadcenia pieniężne: asiłek celowy, specjalny asiłek celowy. 2. Pomoc psychologicna. 3. Świadcenia recowe (posiłek, odież, udielenie schronienia). 1. Specjalistycna pomoc psychologicna. 2. Koordynacja wselkiej pomocy, która może prycynić się do rowiąania problemu danej osoby lub rodiny. 3. Współpraca : pomocą społecną, ochroną drowia, policją, prokuraturą, strażą pożarną, strażą miejską i wieloma innymi instytucjami. STR. 101

102 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Tabela 50. Analia SWOT klęska żywiołowa lub ekologicna MOCNE STRONY 1. Gotowość, dolność do sybkiej reakcji i udostępnienia właściwego wyposażenia to najważniejse narędia umożliwiające pełną możliwość wykorystanie wspólnot, wład i jednostek obecnych na agrożonych obsarach. 2. Natychmiastowa pomoc w potrebie - be dostarcania dokumentacji w momencie udielania pomocy. SŁABE STRONY 1. Niska efektywność inwestycji w apobieganie konkretnym agrożeniom, aby mniejsyć skutki ekstremalnych dareń hydrometeorologicnych pry jednocesnym więkseniu dolności prystosowawcych. SZANSE 1. Nadać mniejseniu ryyka ważne nacenie na sceblach lokalnym i państwowym ora solidną podstawę instytucjonalną dla jego wdrożenia. 2. Należy wskaać, ocenić i monitorować ryyko klęsk ora ulepsyć systemy wcesnego ostregania. 3. Wmocnienie technicnych dolności służb ratunkowych. Źródło: opracowanie własne. Tabela 51. Wywania klęska żywiołowa lub ekologicna ZAGROŻENIA 1. W wypadku wystąpienia klęsk żywiołowych i ekologicnych brak uwględnienia mian na strefę społecną, gospodarcą i ekologicną. WYZWANIA 1 Wypracowanie wspólnych standardów reagowania w sytuacji kryysowej i dareń losowych. 2 Instytucjonalne diałanie wyspecjaliowanych służb kryysowych. 3 Tworenie i rowój systemów apobiegania agrożeniom. 4 Rowój usług i infrastruktury Ośrodków Interwencji Kryysowej. Jednolity system bioru, analiy i dystrybucji informacji niebędnych do efektywnego funkcjonowania espołów arądania 5 kryysowego. Źródło: opracowanie własne. STR. 102

103 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA OBSZAR II REGIONALNE POLITYKI PUBLICZNE BEZ WYODRĘBNIONYCH PROGRAMÓW WOJEWÓDZKICH DLA ZIDENTYFIKOWANYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH 14. DIAGNOZA - UBÓSTWO REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO UBÓSTWO Cele i diałania obsaru ubóstwa ujęte ostały w Strategii Wojewódtwa w akresie Polityki Społecnej dla Wojewódtwa Maowieckiego na lata Na podstawie art. 21 ust. 3 Ustawy dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecnej do adań samorądu należy roponawanie prycyn ubóstwa ora opracowywanie regionalnych programów pomocy społecnej wspierających samorądy lokalne w diałaniach na rec ogranicania tego jawiska CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Zgodnie art. 7 Ustawy dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej ubóstwo jest jednym powodów udielenia pomocy społecnej osobom i rodinom. Ustawa nie definiuje wprawdie kategorii ubóstwa, ale określa próg dochodowy na jedną osobę w gospodarstwie domowym, który uprawnia do korystania e świadceń. Stąd określenie ubóstwo ustawowe, definiowane pre ten próg. Od 1 paźdiernika 2012 roku prawo do świadceń pieniężnych pomocy społecnej prysługuje osobie samotnie gospodarującej, jeśli jej dochód miesięcny nie prekraca 542 ł, natomiast osobie w rodinie, w której dochód na osobę nie prekraca 456 ł. Kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata, uwględnieniem wyniku badań progu interwencji socjalnej. Badania tego progu dokonuje Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Cytowana wyżej ustawa określa, jakie świadcenia mogą ostać prynane powodu ubóstwa i alica do nich świadcenia pieniężne (np. asiłek okresowy, celowy i specjalny), jak również świadcenia niepieniężne, w tym pracę socjalną. Ubóstwo w ustawie o pomocy społecnej traktowane jest głównie jako ubóstwo o charaktere finansowym, a kryterium nabycia uprawnień do świadceń pomocy społecnej ma charakter dochodowy, ubóstwo finansowe urasta w ustawie o pomocy społecnej do głównego wymiaru tego jawiska. Treba jednak pamiętać o tym, że - własca w aktywnej polityce społecnej możemy wyróżnić inne wymiary ubóstwa, takie jak ubóstwo mieskaniowe, drowotne, edukacyjne i wiele innych, które yskują stale na naceniu 69. Miarami określającymi skalę jawiska ubóstwa jest miara minimum socjalnego i minimum egystencji. Minimum socjalne to wskaźnik społecny mierący kosty utrymania gospodarstw domowych. Zakres i poiom aspokajanych potreb według tego modelu winny apewniać takie warunki życiowe, by na każdym etapów rowoju cłowieka umożliwić reprodukcję jego sił życiowych, posiadanie i wychowanie potomstwa ora utrymanie więi społecnych. Model minimum socjalnego uwględnia alecenia nauki (wyżywienie, higiena osobista, mieskanie), unawane normy obycajowe i społecne (ubranie, rekreacja, kultura) ora obowiąujące regulacje (oświata, ochrona drowia). Zaspokajanie potreb na poiomie minimum socjalnego nie onaca ubóstwa, ale dostatecne (choć racej skromne) warunki bytowania adekwatne do preciętnego poiomu życia w kraju. Natomiast aspokajanie potreb na niżsym poiomie prowadić może do erwania więi społecnych. Dlatego minimum socjalne treba unać a wskaźnik integracji społecnej, a negatywnie a wskaźnik wyklucenia społecnego. Minimum egystencji, wane inacej minimum biologicnym. Kosyk minimum biologicnego wynaca praktycnie najniżsy standard życia chodi wynacenie poiomu aspokojenia potreb, poniżej którego występuje biologicne agrożenie życia ora rowoju psychofiycnego cłowieka. 69 Opracowanie problemu społecnego Ubóstwo pre espół badacy Skoły Głównej Handlowej w Warsawie pod kierunkiem Profesora Piotra Błędowskiego, w ramach projektu systemowego Kalkulator Kostów Zaniechania - wprowadenie innowacyjnych rowiąań na Maowsu w akresie polityki społecnej w obsare analiy kostów braku podejmowania diałań aktywiująco-wpierających projekt współfinansowany e środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Fundusu Społecnego, str. 4. STR. 103

104 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Wykres 59. Minimum egystencji, relatywna i ustawowa granica ubóstwa w wojewódtwie maowieckim w latach (w 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0, minimum egystencji relatywna granica ubóstwa ustawowa granica ubóstwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych minimum socjalnego i minimum egystencji Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych Na podstawie wykresu 59 widać, że wartość minimum egystencji wrasta ( 3,4% w roku 2008 do 4,6% w roku 2011). Jeżeli chodi o relatywną granice ubóstwa wartości kstałtują się nierównomiernie, w roku 2008 (11,8%), w 2009 (12,4%), w 2010 (11,6%) i w roku 2011 (12,1%). Natomiast ustawowa granica ubóstwa wykauje tendencję spadkową od 7,0% w roku 2008 do 4,2% w roku Biorąc pod uwagę wskaźnik relatywnej granicy ubóstwa na Maowsu 12,4% osób w gospodarstwie domowym w 2011 roku żyło poniżej tej granicy. W skali kraju wojewódtwo maowieckie jest wśród cterech wojewódtw o najniżsym wskaźniku agrożenia ubóstwem według relatywnej granicy ubóstwa. Mapa 18. Wskaźnik agrożenia ubóstwem w Polsce wg relatywnej granicy ubóstwa (w proc.). Źródło: opracowanie własne na podstawie Ubóstwo w Polsce w 2011r. na podstawie badań budżetów gospodarstw domowych, notatka sygnalna, GUS 2011, s. 17. STR. 104

105 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Projekt Krajowego Programu Preciwdiałania Ubóstwu i Wykluceniu Społecnemu 2020, Nowy wymiar aktywnej integracji, wskauje, iż do statystycnego pomiaru ubóstwa w Polsce stosuje się try kryteria pryjęte dla strategii Europa 2020 w UE: 1. Wskaźnik agrożenia ubóstwem lub wykluceniem społecnym - rodina (gospodarstwo domowe) jest agrożona ubóstwem, jeżeli jej dochód jest niżsy niż 60% mediany dochodów w danym kraju. W 2011 r. wartość tak ustalonej granicy ubóstwa wynosiła dla jednej osoby około ł miesięcnie, a dla rodiny 2+2 było to ponad ł. Wskaźnik dla wojewódtwa maowieckiego w roku 2011 wynosił 21,2% pry średniej krajowej 27,2%. 2. Wskaźnik deprywacji materialnej - jeżeli rodina deklaruje, że nie może aspokoić powodów finansowych co najmniej cterech diewięciu podstawowych potreb, to unawana jest a będącą w sytuacji pogłębionej deprywacji materialnej. Wskaźnik dla wojewódtwa maowieckiego w roku 2011 wynosił 9,2% pry średniej krajowej13,0%. 3. Wskaźnik agrożenia niską intensywnością pracy - dotycy casu pracy cłonków rodiny w roku popredającym badanie. Jeżeli cas pracy cłonków rodiny był niżsy niż 20% pełnego rocnego casu pracy, wówcas mowa o rodinach żyjących w sytuacji bardo niskiej intensywności pracy. Wskaźnik dla wojewódtwa maowieckiego w roku 2011 wynosił 5,2% pry średniej krajowej 6,9%. Dla celów pomiaru łącnego występowania w/w sytuacji stosuje się jednoceśnie try kryteria. Żeby uniknąć podwójnego licenia osób, np. jednoceśnie agrożonych ubóstwem i podlegających pogłębionej deprywacji, biere się pod uwagę spełnianie tylko jednego nich 70. Z punktu widenia rowoju regionalnego walcanie ubóstwa należy unać a centralne adanie polityki społecnej. W tym akresie należy uwględniać prycyny ubóstwa. Najcęstsymi są berobocie, mała mobilność awodowa, niski poiom wykstałcenia, długotrwała, prewlekła choroba. Utrwalonemu ubóstwu materialnemu może towarysyć wyklucenie społecne. Jego walcanie wysuwa się na pierwsy plan wśród adań w sfere społecnej. W roku 2012 powodu ubóstwa w wojewódtwie maowieckim pomocą objęto rodin 71. Wynika to prede wsystkim pryjętego kryterium prynawania świadceń. W reultacie dochodi do sytuacji, w której ła sytuacja dochodowa dominuje wśród prycyn korystania pomocy. W latach możemy aobserwować utrymującą się tendencje w licbie rodin objętych pomocą powodu ubóstwa w wojewódtwie maowieckim. Zmniejseniu uległa licba osób w rodinach objętych wsparciem, co może być spowodowane mianami demograficnymi. Na podobnym poiomie utrymuje się również licba rodin korystających pomocy powodu ubóstwa na obsarach wiejskich. Wykres 60. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu ubóstwa w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin na wsi Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata Projekt Krajowego Programu Preciwdiałania Ubóstwu i wykluceniu Społecnemu 2020, Nowy wymiar aktywnej integracji str Ocena Zasobów Pomocy społecnej w oparciu o sytuację społecną i demograficną wojewódtwa maowieckiego a rok 2012, opracowanie MCPS 2013 r., str. 16. STR. 105

106 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA W 2012 roku najwięksa licba rodin objętych pomocą tytułu ubóstwa była w powiatach: radomskim, m.st. Warsawa, sydłowieckim, węgrowskim i wołomińskim. Na terenach wiejskich najwięcej osób korystało e wsparcia w powiatach radomskim, ostrołęckim, płockim i siedleckim. Wykres 61. Licba rodin objętych pomocą powodu ubóstwa w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 warsawski achodni m. st. Warsawa sydłowiecki sokołowski sochacewski białobreski żyrardowski 4000 ciechanowski żuromiński garwoliński woleński gostyniński wyskowski 3500 grodiski wołomiński węgrowski grójecki koienicki legionowski lipski łosicki makowski miński sierpecki siedlecki m. Siedlce radomski m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski płoński Licba rodin otwocki piasecyński m. Płock płocki w tym: na wsi mławski nowodworski ostrołęcki m. Ostrołęka ostrowski Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW ZWIĄZANYCH Z UBÓSTWEM ZE WZGLĘDU NA JEGO WIELOWYMIAROWOŚĆ WYMAGA WŁĄCZENIA DO DZIAŁAŃ ZWALCZAJĄCYCH UBÓSTWO INSTRUMENTÓW POMOCY SPOŁECZNEJ, RYNKU PRACY, EDUKACJI I ZDROWIA WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU UBÓSTWA W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. Najwyżsy wskaźnik korystania usług pomocy społecnej powodu ubóstwa w 2012 roku występował w subregionach radomskim i ostrołęcko-siedleckim, umiarkowany w m.st. Warsawa, warsawskim wschodnim i ciechanowsko-płockim, natomiast niski w warsawskim achodnim. Mapa 19. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu ubóstwa w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok STR. 106

107 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Dynamika mian W latach utrymuje się stała tendencja w akresie licby osób korystających pomocy powodu ubóstwa. Wnioski: Regionalna polityka publicna w akresie ubóstwa realiowana jest w oparciu o Strategię, brak jest wyodrębnionego programu. Realiacja systemu na rec preciwdiałania ubóstwu wymaga wmocnienia diałań koordynujących w tym akresie ora współpracy międysektorowej. Niebędne jest wypracowanie narędi diagnoowania i monitorowania arówno skali jak i prycyn ubóstwa w Regionie w tym uwględnienia korelacji innymi problemami społecnymi. Preciwdiałanie ubóstwu wymaga wdrażania nowych rowiąań ora wmocnienia diałań profilaktycnych i aktywiujących INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH UBÓSTWO Tabela 52. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemu społecnego ubóstwo Nawa instytucji Regionalne Ośrodki Polityki Społecnej Powiatowe Centra Pomocy Rodinie Ośrodki Pomocy Społecnej Ośrodki Wsparcia Noclegownie, Schroniska, Jadłodajnie, Domy dla Bedomnych Placówki Wsparcia Diennego Asystenci rodiny Gminy - lokale socjalne Organiacje poarądowe Źródło: opracowanie własne. Tabela 53. Analia SWOT ubóstwo MOCNE STRONY 1. Niski wskaźnik agrożenia ubóstwem lub wykluceniem społecnym w wojewódtwie maowieckim w stosunku do poostałych wojewódtwa i średniej krajowej. 2. Duża licba organiacji poarądowych i dobre praktyki współpracy międysektorowej. 3. Doświadcenia realiacji adań na rec aktywnej integracji finansowanych e środków UE. Zakres diałania Roponawanie prycyn ubóstwa, opracowywanie regionalnych programów pomocy społecnej wspierających samorądy lokalne w diałaniach na rec ogranicenia tego jawiska, organiowanie skoleń dla kadry pomocy społecnej. Prognoowanie, diagnoowanie, opracowywanie rowiąań, wynikających roenanych potreb. Prynawanie asiłków stałych, okresowych, asiłków celowych (w formie pieniężnej i w nature), sprawianie pogrebu, ekonomicne usamodielnienie, praca socjalna, dożywianie dieci, wsparcie asystenta rodiny. Usługi opiekuńce, specjalistycne usługi opiekuńce dla osób abureniami psychicnymi, pomoc medycna, posiłek w ośrodku wsparcia, poradnictwo socjalne, prawne. Zapewnienie noclegu, posiłku, ubrania, schronienia. Placówki wsparcia diennego wspierają funkcje opiekuńce i wychowawce rodiny: 1. apewniają diecku opiekę i wychowanie, 2. pomoc w nauce, 3. organiację casu wolnego, 4. abawę i ajęcia sportowe ora rowój ainteresowań, 5. organiują ajęcia socjoterapeutycne, terapeutycne, korekcyjne, kompensacyjne ora logopedycne. 1. Diałania asystenta rodiny polegają międy innymi na pomocy w poprawie sytuacji rodiny, w scególności pomocy w usunięciu cynników preskadających w osobistym wychowywaniu. 2. Wspieraniu rodiny w uyskaniu atrudnienia i podniesieniu kwalifikacji awodowych. Lokal socjalny należy pre to roumieć lokal nadający się do amieskania e wględu na wyposażenie i stan technicny, którego powierchnia pokoi prypadająca na cłonka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsa niż 5 m 2, a w wypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego 10 m, pry cym lokal ten może być o obniżonym standardie. Organiacja systemu bierania i dystrybucji żywności dla osób ubogich system banków żywności. SŁABE STRONY 1. Rosnąca stopa berobocia ora wysoka stopa berobocia na terenach wiejskich. 2. Wrost licby osób korystających e świadceń pomocy społecnej. 3. Zwięksająca się licba osób ależnych w tym osób starsych, długotrwale lub ciężko chorych, niepełnosprawnych wymagających stałej opieki drugiej osoby. 4. Zróżnicowanie regionalne pod katem nasilenia skali problemu. 5. Niewystarcająca licba diałań integrowanych umożliwiających preciwdiałanie ubóstwu i wykluceniu społecnemu. STR. 107

108 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA SZANSE 1. Doświadcenia we współpracy instytucji pomocy i integracji społecnej, instytucji realiujących usługi akresu reintegracji społecnej i awodowej, instytucji rynku pracy ora predsiębiorców. 2. Wrost licby ludności wyżsym wykstałceniem. 3. Prygotowywany Krajowy Program Preciwdiałania Ubóstwu I Wykluceniu Podkreślenie wagi diałań na rec preciwdiałania ubóstwu w polityce Unii Europejskiej. Źródło: opracowanie własne. Tabela 54. Wywania ubóstwo ZAGROŻENIA 1. Zatrymanie stopy berobocia na tym samym poiomie lub jej wrost. 2. Zwięksająca się licba klientów pomocy społecnej. 3. Wrost licby osób bedomnych. 4. Pogłębianie się różnic międy Warsawą a peryferiami w dostępie do usług społecnych, w poiomie wykstałcenia, wrost licby osób długotrwale berobotnych. 5. Negatywne trendy demograficne i ekonomicne. WYZWANIA 1 Wmocnienie wielosektorowych diałań na rec preciwdiałaniu ubóstwu. Wspieranie współpracy instytucji pomocy i integracji społecnej, instytucji realiujących usługi akresu reintegracji społecnej i 2 awodowej, instytucji rynku pracy ora predsiębiorców w akresie aktywiacji społecno-awodowej osób w scególnie trudnej sytuacji na rynku pracy i osób dotychcas nieaktywnych. Promowanie diałań na rec rowoju budownictwa socjalnego, mieskań chronionych dla osób ubogich i agrożonych wykluceniem społecnym. 3 4 Rowój usług społecnych świadconych w środowisku osób i rodin agrożonych wykluceniem lub wykluconych społecnie. Wspieranie rowoju systemu opieki nad osobami niesamodielnymi/ależnymi (osoby starse, niepełnosprawne, dieci) umożliwiającego aktywiację awodową opiekunów. 5 6 Wykorystanie potencjału osób starsych i niepełnosprawnych w ich aktywiacji społecnej i awodowej. Źródło: opracowanie własne. 15. DIAGNOZA - BEZDOMNOŚĆ REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ DLA ZIDENTYFIKOWANEGO PROBLEMU SPOŁECZNEGO BEZDOMNOŚĆ Cele i diałania obsaru bedomności ujęte w Strategii wojewódkiej w akresie polityki społecnej dla wojewódtwa maowieckiego na lata Na podstawie art. 17 ust. 1 Ustawy dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecnej są to obligatoryjne, własne adania gminy CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Na gruncie prawa polskiego bedomność jest definiowana popre Ustawę dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecnej. Art. 6 pkt 8 tej ustawy definiuje osobę bedomną, jako: osobę nieamieskującą w lokalu mieskalnym w roumieniu prepisów o ochronie praw lokatorów i mieskaniowym asobie gminy i nieameldowaną na pobyt stały, w roumieniu prepisów o ewidencji ludności, a także osobę nieamieskującą w lokalu mieskalnym i ameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości amieskania. Zakres samego pojęcia bedomności jest bardo seroki, od sytuacji braku upełnego schronienia aż do wględnie pewnej egystencji, choć w warunkach mieskaniowych o niskim standardie 72. Problem bedomności dotycy głównie osób dorosłych, ale niestety także dieci, pry cym akłada się, że bedomność dieci jest wykle wiąana bedomnością ich opiekunów prawnych. Tabela 55. Licba osób bedomnych diagnoowanych w trakcie ogólnopolskiego badania w nocy 7 na 8 lutego 2013 r. w wojewódtwie maowieckim uwględnieniem licby kobiet, dieci i mężcyn Licba osób bedomnych prebywających w placówkach instytucjonalnych Licba osób bedomnych prebywających poa placówkami instytucjonalnymi OGÓŁEM RAZEM RAZEM RAZEM mężcyźni kobiety dieci mężcyźni kobiety dieci mężcyźni kobiety dieci Źródło: Sprawodanie realiacji diałań na rec ludi bedomnych w wojewódtwach w roku 2012 ora wyniki Ogólnopolskiego badania licby osób bedomnych (7/8 luty 2013) MPiPS Departament Pomocy i Integracji Społecnej. 72 Dębski M. (red.), Problem bedomności w Polsce. Wybrane aspekty diagnoa Zespołu Badawcego, Pomorskie Forum na rec Wychodenia Bedomności, Gdańsk 2011, str. 43. STR. 108

109 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Należy podkreślić, iż e wględu na fakt, iż bedomni żyją prede wsystkim w dużych miastach na taki obra jawiska w wojewódtwie wpływa sytuacja Warsawy, która nie tylko wybija się na tle Regionu, ale także w estawieniu innymi dużymi miastami. Z analiy wykresu 56 wynika, iż obserwujemy wrost licby rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu bedomności w wojewódtwie maowieckim w latach w stosunku do lat Wykres 56. Licba rodin i osób w rodinach objętych pomocą powodu bedomności w wojewódtwie maowieckim w latach Licba rodin ogółem Licba rodin obsarów wiejskich Licba osób w rodinach Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a lata W 2012 roku najwięcej rodin korystało pomocy społecnej w wiąku bedomnością w m.st. Warsawa, m. Radom i m. Płock. Wykres 62. Licba rodin objętych pomocą powodu bedomności w wojewódtwie maowieckim według powiatów w 2012 wyskowski żyrardowski żuromiński woleński białobreski ciechanowski garwoliński gostyniński grodiski wołomiński węgrowski warsawski achodni m. st. Warsawa sydłowiecki sokołowski sochacewski grójecki koienicki legionowski lipski łosicki makowski miński sierpecki mławski siedlecki nowodworski m. Siedlce radomski m. Radom pułtuski prysuski prasnyski pruskowski płoński płocki otwocki piasecyński m. Płock ostrowski ostrołęcki m. Ostrołęka Licba rodin w tym: na wsi Źródło: opracowanie własne na podstawie MPiPS-03R a 2012 rok. STR. 109

110 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Z danych badania Bedomność na Maowsu wśród prycyn bedomności wskaywano: wymeldowanie donikąd, wyprowadenie się własnej inicjatywy, wyrucenie mieskania, eksmisja (por. schemat poniżej) Badanie prycyn bedomności jest skomplikowanym procesem, e wględu na dotarcie do głównych prycyn tego jawiska, który wiąże się faktem łożoności problemu bedomności. Należałoby mówić o niejednej głównej prycynie, lec racej o współwystępowaniu wielu trudnych sytuacji w życiu poscególnej osoby. Wyniki badań dotycące problemu bedomności i mieskalnictwa na terenie wojewódtwa maowieckiego, preprowadonych na lecenie Maowieckiego Centrum Polityki Społecnej wskaują, iż najcęstsą wskaywaną prycyną bedomności jest uależnienie od alkoholu, następnie ubóstwo i berobocie, pry cym należy również wskaać wysoki odsetek opuscenia placówki opiekuńco-wychowawcej jako jedną prycyn bedomności. Wykres 63. Główne prycyny bedomności w opinii pracowników placówek ajmujących się wsparciem dla osób bedomnych ( możliwością wyboru więcej niż 1 odpowiedi) Źródło: Analia podejmowanych diałań w obsare bedomności i mieskalnictwa socjalnego celem ebrania danych niebędnych dla opracowania diagnoy strategii polityki społecnej wojewódtwa maowieckiego w obsare bedomności i mieskalnictwa socjalnego, badanie wykonane pre ASM-Centrum Badań i Anali Rynku Sp. o.o. w Kutnie, na lecenie MCPS w ramach projektu systemowego Raem dla Maowsa-Edukacja w diałaniu, współfinansowanego e środków UE w ramach EFS, listopad W akresie preciwdiałania jawisku bedomności i wykluceniu mieskaniowemu klucową rolę pełni infrastruktura w tym placówki diałające na rec osób bedomnych jak i asoby mieskaniowe gminy i sposób arądania polityką mieskaniową gminy. Na podstawie Sprawodanie realiacji diałań na rec ludi bedomnych w wojewódtwach w roku 2012 ora wyniki Ogólnopolskiego badania licby osób bedomnych (7/8 luty można wskaać następujące licby placówek noclegowych dla osób bedomnych: Tabela 56. Placówki noclegowe dla osób bedomnych w wojewódtwie maowieckim w 2012 roku Wskaźnik Placówki prowadone w ramach adań własnych lub leconych akresu administracji rądowej e środków na pomoc i integrację społecną placówki prowadone pre gminy Alkoholim Ubóstwo Berobocie Eksmisja Ropad rodiny Premoc w rodinie Opuscenie akładu karnego Choroba powodująca wyklucenie społecne Narkomania Opuscenie domu diecka Inne uależnienia pre gminy Inne placówki prowadone pre inny podmiot 3,4% 6,8% placówki prowadone pre powiaty 15,3% 15,3% pre powiaty placówki prowadone pre inny podmiot Raem Inne placówki (np. prowadone pre organiacje poarądowe), o nieuregulowanym sposobie finansowania OGÓŁEM Licba placówek ,9% 23,7% 27,1% 39,0% 50,8% 49,2% 59,3% 72,9% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 5+6 Licba miejsc w placówkach Licba możliwych dodatkowych miejsc Źródło: Sprawodanie realiacji diałań na rec ludi bedomnych w wojewódtwach w roku 2012 ora wyniki Ogólnopolskiego badania licby osób bedomnych (7/8 luty 2013) MPiPS Departament pomocy i Integracji Społecnej. STR. 110

111 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Dane dotycące mieskalnictwa ujęte w Sprawodaniu realiacji diałań na rec ludi bedomnych w wojewódtwach w roku 2012 wskaują, iż w 2012 roku osobom bedomnym prekaano w wojewódtwie maowieckim 96 mieskań, w tym 55 lokali socjalnych i 38 komunalnych. Tabela 57. Lokale prekaane osobom bedomnym w wojewódtwie maowieckim w 2012 roku Lokale prekaane osobom bedomnym OGÓŁEM Lokale socjalne Lokale komunalne Inne lokale Źródło: Sprawodanie realiacji diałań na rec ludi bedomnych w wojewódtwach w roku 2012 ora wyniki Ogólnopolskiego badania licby osób bedomnych (7/8 luty 2013) MPiPS Departament Pomocy i Integracji Społecnej. Ogólna licba nowych mieskań socjalnych, które powstały od 2010 roku w wojewódtwie maowieckim, wynosi 333. Poniżej tabela obraująca efekty podjętych diałań na rec osób bedomnych w wojewódtwie. Tabela 58. Efekty podjętych diałań na rec osób bedomnych w wojewódtwie maowieckim w 2012 roku Licba osób objętych Indywidualnym Programem Wychodenia Bedomności w roku 2012 Licba osób bedomnych objętych Kontraktem Socjalnym w roku 2012 Licba osób bedomnych, które się usamodielniły Licba osób bedomnych, które podjęły atrudnienie, w tym atrudnienie wspierane w roku 2012 (umowa o pracę, umowy cywilnoprawne) Źródło: Sprawodanie realiacji diałań na rec ludi bedomnych w wojewódtwach w roku 2012 ora wyniki Ogólnopolskiego badania licby osób bedomnych (7/8 luty 2013) MPiPS Departament Pomocy i Integracji Społecnej WSKAŹNIK POZIOMU KORZYSTANIA Z USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ Z TYTUŁU BEZDOMNOŚCI W WOJ. MAZOWIECKIM WG SUBREGIONÓW W 2012 R. 73 Najwyżsy wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu bedomności występowała w 2012 roku w m.st. Warsawa. W subregionach ostrołęcko-siedleckim, warsawskim wschodnim, warsawskim achodnim, ciechanowsko-płockim wskaźnik był umiarkowany a w subregionie radomskim niski. Mapa 20. Wskaźnik poiomu korystania usług pomocy społecnej tytułu bedomności w woj. maowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawodania MPiPS-03R a rok Wskaźnik określony na podstawie danych Oceny Zasobów Pomocy Społecnej a rok 2012 w oparciu o licbę rodin korystających e świadceń pomocy społecnej tytułu danego problemu społecnego w stosunku do ogólnej licby osób w rodinach. STR. 111

112 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Dynamika mian W latach obserwujemy wrastającą licbę osób korystających pomocy powodu bedomności. Wnioski: Diałania obsaru bedomności ujęte w Strategii Wojewódkiej w akresie Polityki Społecnej dla Wojewódtwa Maowieckiego na lata Zgodnie ustawą o pomocy społecnej adanie realiują gminy. System preciwdiałania jawisku wymaga prowadenia diałań na rec apobiegania utracie mieskań i wykluceniu mieskaniowemu osób i rodin INSTYTUCJE I WYBRANY ZAKRES DZIAŁAŃ W OBSZARZE DOTYCZĄCYM PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH BEZDOMNOŚĆ Tabela 59. Instytucje i wybrany akres diałań w obsare dotycącym problemu społecnego bedomność Nawa instytucji Ośrodki Pomocy Społecnej/Urędy Gmin Organiacje poarądowe i /lub gromadenia akonne Źródło: opracowanie własne. Wybrany akres diałania 1. Opracowywanie gminnej strategii rowiąywania problemów społecnych /w tym m.in. w akresie bedomności/. 2. Prynawanie różnego typu pomocy finansowej. 3. Prynawanie pomocy w formie niepieniężnej. 4. Praca socjalna, /w tym także kontrakt socjalny/. 5. Pomoc na ekonomicne usamodielnienie. 6. Pomoc psychologicna, prawna. 7. Pomoc finansowa w postaci dodatków mieskaniowych. 8. Tworenie Zespołów Interdyscyplinarnych w tym także Grup Robocych. 9. Budowanie sieci współpracy instytucji aangażowanych w rowiąywanie problemu bedomności na terenie gminy /w tym także współpraca NGO. 10. Indywidualne Programy Wychodenia Bedomności. 11. Zakładanie KIS, CIS, grup wsparcia, grup samopomocowych. 12. Poyskiwanie środków finansowych na programy na rec osób bedomnych lub agrożonych bedomnością. 13. Prynawanie mieskań socjalnych, komunalnych, mieskań wspieranych (mieskania chronione, treningowe, readaptacyjne). Gminy mogą lecać wykonywanie adań na rec pomocy osobom organiacjom poarądowym. Pre te organiacje są prowadone: 1. Schronisko dla osób bedomnych - apewnia usługi całodobowe, casowe schronienie, pełne wyżywienie (w tym 1 ciepły posiłek). Osoby korystające nie mogą najdować się pod wpływem alkoholu (wyjątek stanowi okres imowy). Schroniska oferują międy innymi: noclegi, wyżywienie, pomoc recową (np. ubrania, środki cystości), finansową, pomoc medycną i pielęgniarską, pomoc psychologicną, prawną, pomoc w naleieniu pracy, skolenia, reedukację, programy wychodenia bedomności. 2. Hostel/dom dla osób bedomnych apewnia: usługi całodobowe, casowe schronienie, pełne wyżywienie kompleksową pomoc opiekuńco-wspomagającą. Osoby korystające nie mogą najdować się pod wpływem alkoholu. 3. W świetlicach diennego pobytu dla osób bedomnych, w których mogą naleźć: posiłek, opiekę medycną, packi żywnościowe, odież, pomoc socjalną. 4. Punkty wydawania odieży - korystają nich osoby najubożse w tym scególnie osoby bedomne. 5. Punkty wydawania żywności Rodaj wydawanej żywności ależny jest od dostaw Banku Żywności lub innej instytucji ajmującej się dożywianiem osób i rodin ubogich. STR. 112

113 DIAGNOZA. CZĘŚĆ I PROBLEMY SPOŁECZNE MAZOWSZA Tabela 60. Analia SWOT bedomność MOCNE STRONY 1. Realiowane programów administracji rądowej i samorądowej w akresie bedomności w tym we współpracy organiacjami poarądowymi. 2. Seroki akres wsparcia dla osób bedomnych w postaci oferowanej pomocy pre jednostki organiacyjne pomocy społecnej ora dyspoycyjność miejsc w istniejących schroniskach i noclegowniach, ośrodkach wsparcia. 3. Wysoki poiom wiedy kadry jednostek organiacyjnych pomocy społecnej ora instytucji/ placówek diałających w obsare bedomności w akresie wsparcia, jakiego mogą skorystać osoby bedomne. 4. Seroki akres diałań skierowanych do osób bedomnych prewidiany w dokumentach strategicnych gmin i powiatów ora konkretne podstawy formalne dla diałania jednostek organiacyjnych pomocy społecnej ora instytucji/ placówek diałających w obsare bedomności. SZANSE 1. Stworenie więksej bay usług dla osób bedomnych. 2. Stworenie standardów pomocy. 3. Zwięksenie akresu współpracy jednostek samorądu terytorialnego organiacjami poarądowymi. 4. Tworenie interdyscyplinarnych espołów pomocowych. 5. Kampanie społecne na temat bedomności. Źródło: opracowanie własne. Tabela 61. Wywania bedomność WYZWANIA SŁABE STRONY 1. Niewystarcająca licba mieskań socjalnych i komunalnych. 2. Brak specjaliacji placówek świadcących pomoc (e wględu na prycynę bedomności) ora standaryacji usług. 3. Brak systemu koordynacji diałań pomocowych. 4. Niska najomość już istniejących strategii i modeli. 5. Brak systematycnego diagnoowania i monitorowania skali jawiska. 6. Preważające formy pomocy interwencyjne w udielanej pomocy (asiłki celowe, pomoc recowa, pomoc w palcówce), niewystarcająca licba diałań aktywiujących osoby bedomne umożliwiająca wyjście sytuacji. 7. Niewystarcające i/lub nieskutecne diałania apobiegające utracie mieskań (adłużeniom cynsowym, eksmisjom, bedomności). 8. Brak spójności międy aktualnymi rowiąaniami prawnymi, a faktycnymi potrebami udielania schronienia osobom bedomnym w miejscu pobytu. ZAGROŻENIA 1. Ubożenie społeceństwa- więksa licba osób agrożonych wykluceniem. 2. Rosnące ceny mieskań, i jednoceśnie ogranicenia kredytowe. 3. Zaostrenie polityki kredytowej powalającej na akup mieskania. 4. Brak polityki wspierającej rowój mieskalnictwa (socjalnego, komunalnego, mieskań chronionych). 5. Duża licba osób bedomnych napływających do M.st Warsawy. 6. Duże różnicowanie w subregionach pod wględem asobów instytucjonalnych (placówek wsparcia dla osób bedomnych). 1 Indywidualiacja pomocy i apewnienie kompleksowości usług. 2 Wspieranie rowoju pomocy wieloetapowej mierającej do wyprowadenia bedomności. Zmiana oferowanych programów dedykowanych osobom bedomnym uwględnieniem programów profilaktycnych apobiegających jawisku ora programów aktywiujących. 3 Wypracowania standardów usług uwględnieniem kompleksowej pomocy osobie bedomnej uwględniając specyfikę sytuacji bedomnego po dokonaniu pogłębionej diagnoy jego sytuacji. 4 5 Wypracowanie spójnego systemu apobiegającego utracie mieskań. 6 Budowanie sieci systemowej współpracy pomiędy instytucjami, samorądem i organiacjami poarądowymi. 7 Opracowanie i wdrożenie metodyki pracy socjalnej osobami bedomnymi ora udielanie sersego wsparcia pracownikom socjalnym w obsare bedomności. Podjęcie scególnych diałań prewencyjnych w obsare drowia ochrony drowia psychicnego i uależnień jako jednych 8 głównych prycyn bedomności. Zdrowie psychicne i uależnienia. Skierowanie sersej gamy instrumentów rynku pracy, aktywiacji ora kstałcenia i podnosenia kwalifikacji skierowanych 9 do osób bedomnych. Źródło: opracowanie własne. STR. 113

114 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA IV. DIAGNOZA. CZĘŚĆ II NOWE REGIONALNE POLITYKI PUBLICZNE DLA ROZWOJU MAZOWSZA 1. POLITYKA RODZINNA 1.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ Jak wynika preprowadonej diagnoy problemów społecnych rodina uwględniona jest we wsystkich dotychcas identyfikowanych regionalnych politykach publicnych (rodina osobami niesamodielnymi w tym dieckiem, osobą starsą osobą niepełnosprawnością, rodina, w której występuje problem uależnienia, rodina doświadcająca premocy). W więksości dotychcasowe diałania maja charakter interwencyjny i podejmowane są w momencie wystąpienia dysfunkcji. Preprowadona analia wskauje, iż niewystarcający jest system apobiegania po-wstawaniu dysfunkcji i diałań wmacniających rodinę Rowój kapitału społecnego wojewódtwa wymaga w scególności wmocnienia i apewnia optymalnych warunków dla prawidłowego funkcjonowanie rodiny, która stanowi podstawową strukturę każdej społecności CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Ustawa o pomocy społecnej definiuje rodinę w następujący sposób osoby spokrewnione lub niespokrewnione poostające w faktycnym wiąku, wspólnie amieskujące i gospodarujące 74. Z danych Oceny Zasobów Pomocy Społecnej a rok 2012 wynika, iż w 2012 roku, mniejsyła się licba osób i rodin korystających pomocy społecnej o osoby i rodin w stosunku do 2011 roku. W roku 2013 roku pomocą i wsparciem planuje się objąć osób i rodin. Wśród rodin korystających pomocy społecnej nie maleje licba osób długotrwale (ponad 3 lata) korystających pomocy społecnej, która wrosła w stosunku do roku 2011 o osób. Dane obraują poniżse wykresy podiałem na gminy i powiaty wojewódtwa maowieckiego. Wykres 64. Osoby i rodiny które uyskały pomoc i wsparcie be wględu na rodaj, formę, licbę świadceń i źródło finansowania w gminach woj. maowieckiego Rok 2010 Rok 2011 Rok Licba osób Źródło: Ocena Zasobów Pomocy Społecnej a rok W tym: osoby długotrwale korystające Licba rodin Licba osób w rodinach 74 Ustawa dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecnej, art. 6 ust. 14. STR. 114

115 DIAGNOZA. CZĘŚĆ II NOWE REGIONALNE POLITYKI PUBLICZNE DLA ROZWOJU MAZOWSZA Wykres 65. Osoby i rodiny które uyskały pomoc i wsparcie be wględu na rodaj, formę, licbę świadceń i źródło finansowania w powiatach woj. maowieckiego Licba osób Źródło: Ocena Zasobów Pomocy Społecnej a rok W 2012 roku na świadcenia pieniężne pomocy społecnej (asiłki stałe, celowe i okresowe) na Maowsu prenacono kwotę ł, aś na świadcenia niepieniężne ł. Prenacanie tak dużych kwot na wypłatę świadceń pieniężnych nie prekłada się na spadek licby beneficjantów pomocy społecnej i nie aspokaja podstawowych potreb osób i rodin korystających pomocy. Z powodu niewielkiej ilości osób i rodin objętych stosowaniem aktywnych form wsparcia (praca socjalna rodiny, poradnictwo specjalistycne rodin, kontrakt socjalny awarty osobami) skutecność stosowanych form pomocy materialnej wydaje się być nikoma. Obserwuje się również utrwalanie nawyku korystania pomocy, syndrom diedicenia biedy i wrost postaw rosceniowych 75. Główne dane dotycące wspierania rodiny dotycą osób i rodin, które korystają systemu pomocy społecnej. Brak jest wystarcających danych obraujących sytuację rodin spoa systemu pomocy społecnej. Obserwowalny jest więksający się problem trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńco-wychowawcych pre rodiców, opiekunów nieależnie od statusu materialnego cy poiomu wykstałcenie. Powyżse powoduje koniecność więksenia diałań profilaktycnych, wmacniających rodinę i tym samym apobieganie powstawaniu dysfunkcji w rodinie. Niebędne jest również prowadenie diałań indywidualiowanych i aktywiujących rodinę w kryysie, do prewyciężenia trudnej sytuacji i wmocnienia samodielności arówno rodiny jak i jej cłonków. Tabela 62. Analia SWOT regionalna polityka publicna rodina MOCNE STRONY 1. Rowijający się system wspierania rodiny w oparciu o ustawę o wspieraniu rodiny i piecy astępcej. 2. Wrost licb wykwalifikowanych specjalistów w tym kadry pomocy i integracji społecnej. 3. Duża licba organiacji poarądowych diałających na rec rodiny. SZANSE 1. Rodina obecna jest w politykach publicnych arówno na poiomie wspólnotowym, krajowym jak i regionalnym. 2. Wypracowane systemy współpracy służb i instytucji. 3. Projektowanie mian prawnych i systemowych uwględnieniem diałań profilaktycnych i aktywiujących. 4. Prowadone diałania na rec rowoju i podnosenia jakości usług placówek wsparcia diennego dla dieci i młodieży. Źródło: opracowanie własne. Tabela 63. Wywania - regionalna polityka publicna rodina Rok 2010 Rok 2011 Rok 2012 W tym: osoby długotrwale korystające SŁABE STRONY 1. Prewaga diałań interwencyjnych w systemie pomocy. 2. Niewystarcająca licba programów wmacniających rodinę w pełnieniu pre nią funkcji wychowawcych i apobiegających arówno powstawaniu dysfunkcji ora ich pogłębianiu. 3. Zbyt mała licba diałań edukacyjnych prygotowująca specjalistów i kadrę pomocy i integracji społecnej do nowych wywań pojawiających się w obsare wsparcia rodiny. 4. Brak integrowanego systemu monitorowania realiacji programów na rec rodiny. 5. Niewystarcająca licba programów aktywiujących rodinę do samodielności w scególności rodiny osobami ależnymi. ZAGROŻENIA 1. Utrymująca się licba osób stale korystających e świadceń pomocy społecnej. 2. Pogłębiające się adłużenie rodin. 3. Spadające natężenie pryrostu naturalnego. 4. Trudności w wypełnianiu pre rodinę funkcji wychowawcych w tym rodin spoa systemu pomocy społecnej. WYZWANIA Licba rodin Licba osób w rodinach 1 Rowijanie spójnego systemu monitorowania realiacji regionalnej polityki publicnej. 2 Wrost roli aktywnych form pomocy, programów, usług ora profilaktyki w systemie pomocy diecku i rodinie. 3 Rowój usług i warunków spryjających aktywiacji awodowej rodiców dieci w scególności w wieku 0 6 lat. 4 Programy wsparcia dla rodin wielodietnych. Rowój współpracy samorądów NGO w scególności w formie lecania adań własnych i leconych obsaru diecka i 5 rodiny. Źródło: opracowanie własne. 75 Ocena Zasobów Pomocy Społecnej a rok 2012, str. 29. STR. 115

116 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Uwględniając powyżse niebędne jest rowinięcie nowej regionalnej polityki publicnej umożliwiającej skoncentrowanie diałań na wmocnieniu funkcji rodiny i jej asobów popre diałania profilaktycne apobiegające powstawaniu dysfunkcji i aktywiująco-wmacniające samodielność. Kreowanie regionalnej polityki publicnej pryjanej rodinie będie miała na celu wspieranie inkluji społecnej i preciwdiałanie ubóstwu. 2. POLITYKA SENIORALNA 2.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ Diałania dotycące polityki senioralnej ostały ujęte w Strategii Wojewódkiej w akresie Polityki Społecnej dla Wojewódtwa Maowieckiego na lata Z uwagi na cynniki demograficne wskaujące, iż więksa się licba osób w wieku poprodukcyjnym niebędne jest prowadenie diałań umożliwiających utrymanie sprawności i samodielności osób starsych apobiegających prewlekłym chorobom i niepełnosprawności CHARAKTERYSTYKA Starenie się to naturalny proces, któremu towarysy wiele mian w obrębie całego organimu. Jest to naturalny i nieunikniony etap życia każdego cłowieka. Starenie się cłowieka to proces rowojowy, jedno e stadiów życiowych, które jest nieodwracalne. Mimo, że jest procesem naturalnym, ależy od cynników genetycnych ora od otocenia. Światowa Organiacja Zdrowia (WHO) a pocątek starości unaje 60 rok życia. Wyróżnia w niej try asadnice etapy: rok życia - wiek podesły (tw. wcesna starość); rok życia wiek starcy (tw. późna starość); 90 rok życia i powyżej wiek sędiwy (tw. długowiecność). Warto wrócić uwagę, że do niedawna granicę starości wynacał 60 rok życia. Obecnie granica ta ostała nie tylko prekrocona, ale anaca się tendencja do sytuowania progu starości w 70 roku życia 76. Zarówno w Europie, jak i na świecie starość społecna jest jawiskiem relatywnie nowym i budi powsechny niepokój. Zgodnie danymi Organiacji Narodów Zjednoconych, co diesiąty mieskaniec iemi ma obecnie 60 i więcej lat. W 2004 roku co najmniej jeden na cterech Europejcyków miał ukońcone 65 lat, a jeden na siedmiu 75 lat. Prognoy na najbliżse diesięciolecia dla Europy prewidują pryrost populacji osób starsych do poiomu co piątego cłowieka. W 2050 roku biorowość ta stanowić będie prawdopodobnie ponad 30 % ogółu ludności Europy. Preciętne dalse trwanie życia w wojewódtwie maowieckim wydłuża się. Średnia długość życia dla osób urodonych w 2005 wynosiła: dla kobiet 80,2 lat, dla mężcyn 71,1 lat, a w 2012 roku: dla kobiet 81,3 lat (wrost o 1,1) ora mężcyn 72,9 lat (wrost o 1,8). Różnica w długości życia kobiet i mężcyn stopniowo wyrównuje się. W 2005 roku było to 9,1 lat, a w 2012 roku 8,4 lat. Dane obrauje poniżsy wykres. Wykres 66. Preciętne dalse trwanie życia w wojewódtwie maowieckim w latach ,2 80,1 80,4 80,6 80, ,6 81,3 72,6 72,7 72,9 71,1 71,4 71,3 71,7 71, Kobiety Mężcyźni Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS. 76 N. Pikuła, Senior w prestreni społecnej, Warsawa 2013, str. 26. STR. 116

117 DIAGNOZA. CZĘŚĆ II NOWE REGIONALNE POLITYKI PUBLICZNE DLA ROZWOJU MAZOWSZA Na wskutek poprawy warunków życia wydłuża się średnia długość życia Polaków, która dla mężcyn urodonych w 2012 roku wynosiła 72,7 lat, a dla kobiet 81,0 lat. W ciągu 12 lat, od 2000 roku preciętne dalse trwanie życia wrosło o 3 lata, arówno dla mężcyn jak i dla kobiet. Według prognoy demograficnej Głównego Urędu Statystycnego w latach preciętnie trwanie życia wrośnie odpowiednio o 4,4 lata dla mężcyn i o prawie 3 lata dla kobiet. Wydłużająca się preciętna długość życia sprawia, że w perspektywie najbliżsych dwudiestu kilku lat nastąpi gwałtowny proces starenia się ludności. Tempo starenia się społeceństwa polskiego obrauje mediana wieku, która w roku 2012, dla ogółu populacji Polski wynosiła 38,7 lat, a w 2035 według prognoy GUS, może wynieść 47,9 lat (w ciągu 25 lat wrost o 26%) 77. Zgodnie wykresem nr 67, w okresie udiał osób w wieku poprodukcyjnym w strukture społeceństwa wojewódtwa maowieckiego stale się więksa. W roku 2005 wynosił on 16,8%, a w 2012 już 18,6%. Wartym anacenia jest niepokojący fakt, iż w roku 2012 po ra pierwsy udiał osób w wieku poprodukcyjnym był taki sam jak osób w wieku predprodukcyjnym. Wra upływem casu i utrymującą się niekorystną tendencją nastąpi sytuacja w której system emerytalny państwa stanie się niewydolny. Wykres 67. Struktura demograficna społeceństwa wojewódtwa maowieckiego w latach % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 16,8 17,0 17,2 17,4 17,6 17,7 18,1 18,6 63,5 63,7 63,8 63,8 63,8 63,5 63,3 62,9 19,7 19,3 19,1 18,8 18,7 18,8 18,6 18, wiek predprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny Źródło: opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS. W roku 2010 osób starsych stanowiących polskie społeceństwo było 13,6% w wieku 65 lat i więcej (wskaźnik ONZ), ora 18,8% w wieku 60 lat i więcej (wskaźnik E. Rosseta). Według danych GUS w Polsce w roku 2030 będie aż 26% ludi starsych, cyli 10 milionów 78. Prognoy Głównego Urędu Statystycnego w akresie struktury społecnej wojewódtwa maowieckiego na lata ukaują dalsą tendencję mniejsania się udiału osób młodych w społeceństwie pry jednocesnym wroście udiału osób starsych. Osoby w wieku 0-39 lat do roku 2015 stanowić będą ponad połowę ogółu społeceństwa, jednak już od roku 2020 będie to niecałe 48%, a w roku 2035 tylko 40%. Prognoowane dane predstawione pre GUS potwierdają, iż polityka senioralna będie stawać się upływem casu cora bardiej priorytetowa. Wykres 68. Prognoowana struktura demograficna społeceństwa wojewódtwa maowieckiego w latach % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 4,35 4,42 4,3 5,48 7,12 11,66 14,06 16,27 15,91 14,98 33,37 33,81 35,17 36,8 37,61 30,08 26,94 23,41 21,99 21,87 20,53 20,77 20,85 19,81 18, Źródło: opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS. 77 Rądowy Program na rec Aktywności Społecnej Osób Starsych na lata N. Pikuła, Senior w prestreni społecnej, str STR. 117

118 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA W wojewódtwie maowieckim na dień 31 grudnia 2012 roku było mieskańców. Jeśli chodi o osoby w wieku poprodukcyjnym (60-64 lata) to na dień 31 grudnia 2012 roku było ich: (15,5%), w tym: mężcyn i kobiety. Według danych GUS w wojewódtwie maowieckim osób w wieku powyżej 80 roku życia jest (24%). Kobiet w tej grupie wiekowej było dwukrotnie więcej niż mężcyn, ( mężcyn i kobiet). Ogólnie w wojewódtwie maowieckim osób starsych w prediale wiekowym lat i więcej było osób, co stanowi blisko 22% mieskańców Maowsa. Systematycnie wydłuża się długość trwania życia, pry cym nadal utrymuje się duża różnica międy mężcynami (73 lata) i kobietami (82 lata). Wrasta licba osób w wieku poprodukcyjnym, własca wśród kobiet. W 2002 r. ta grupa stanowiła 21,5% populacji kobiet, w 2012 r. już 24,7% 79. Wykres 69. Wskaźniki ludności w wieku poprodukcyjnym ora nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w wojewódtwie maowieckim w latach , ,8 56,8 56,9 57,4 58, ,5 26,6 26,9 27,2 27,6 27,9 28,6 29, poprodukcyjny nieprodukcyjny Źródło: opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS. Zmiany w strukture ludności według wieku pociągają a sobą określone konsekwencje ekonomicne, co obrauje powyżsy wykres predstawiający wskaźnik obciążenia demograficnego (tn. stosunek ludności w wieku nieprodukcyjnym do ludności w wieku produkcyjnym). W 2012 r. na każde 100 osób w wieku produkcyjnym prypadało 59 osób w wieku nieprodukcyjnym, dla wieku poprodukcyjnego wskaźnik ten wyniósł 29,5. Na skutek prewidywanych mian w poscególnych kategoriach, ludność w wieku produkcyjnym ostanie w więksym niż obecnie stopniu obciążona pracą na rec pokolenia w wieku predprodukcyjnym i poprodukcyjnym. W 2035 r. na każde 100 osób w wieku nieprodukcyjnym pracować będą 72 osoby w wieku produkcyjnym. W prypadku wieku poprodukcyjnego wskaźnik ten wrośnie 28 notowanych w 2011 r. do Analia infrastruktury w wojewódtwie maowieckim wskauje, iż podstawowymi formami wsparcia dla osób starsych są: Uniwersytety Treciego Wieku 77 (w Warsawie 33, na Maowsu 44) 81 Dienne Domy Pomocy Domy Pomocy Społecnej dla osób starsych Kluby Seniora Organiacje poarądowe diałające na rec osób w wieku emerytalnym Urąd Statystycny w Warsawie. 80 Urąd Statystycny w Warsawie, Seniory na Maowsu w świetle wyników narodowego spisu ludności i mieskań Opracowanie własne UTW stan na 26 lutego 2013 r. :Wydiał ds. Badań Społecnych Obserwatorium Integracji Społecnej. 82 Ocena asobów pomocy społecnej w oparciu o sytuację społecną i demograficną wojewódtwa maowieckiego a 2012 ro 83 Rejestr Domów Pomocy społecnej wojewódtwa maowieckiego stan na r. źródło: polityka-spolecna/rejestry-i-wykay/9481,rejestry.html. 84 Źródło: bay.ngo.pl Stowarysenie Klon/Jawor. 85 Źródło: bay.ngo.pl Stowarysenie Klon/Jawor. STR. 118

119 DIAGNOZA. CZĘŚĆ II NOWE REGIONALNE POLITYKI PUBLICZNE DLA ROZWOJU MAZOWSZA Tabela 64. Analia SWOT regionalna polityka publicna seniory MOCNE STRONY 1. Rowijający się system aktywiacji osób starsych np. popre Uniwersytety Treciego Wieku. 2. Realiacja pre organiacje poarądowe projektów na rec aktywiacji seniorów o asięgu regionalnym i lokalnym 3. Opracowany i realiowany Rądowy Program Aktywności Społecnej Osób Starsych na lata SZANSE 1. Aktywiacja osób starsych obecna jest w politykach publicnych arówno na poiomie wspólnotowym, krajowym jak i regionalnym. 2. Rowój usług środowiskowych. 3. Dobra infrastruktura domów pomocy społecnej. 4. Programy [promujące aktywność społecną i awodową osób Wrastająca świadomość społecna w akresie drowego i aktywnego starenia się. Źródło: opracowanie własne. Tabela 65. Wywania regionalna polityka publicna seniory SŁABE STRONY 1. Niewystarcająca licba diałań aktywiujących realiowana na terenach wiejskich. 2. Zbyt mała dostępność do infrastruktury środowiskowej aktywiującej arówno społecne jak i awodowo Preważająca licba programów skierowanych na wyrównywanie deficytów pominięciem asobów osób starsych. 3. Brak spójnego systemu monitorowania realiacji polityki publicnej w Regionie. ZAGROŻENIA 1. Niedostatecny dostęp do usług społecnych w tym drowotnych w scególności na terenach defaworyowanych. 2. Brak środków finansowych na realiację adań. WYZWANIA 1 Rowój usług środowiskowych wspierających samodielność osób starsych i ich rodin. Deinstytucjonaliacja usług. 2 Realiacja programów profilaktycnych ukierunkowanych na wmocnienie asobów i samodielności osób starsych. Programowanie diałań uwględnieniem aktywiacji arówno osób starsych wymagających opieki i wsparcia jak i cłonków 3 rodin (opiekunów osoby niesamodielnej). Źródło: opracowanie własne. Istotne jest prowadenie regionalnej polityki senioralnej spryjającej aktywiacji osób starsych i apobiegającej ich wykluceniu i utracie samodielności. Ważne jest połącenie diałań polityką rowoju usług i deinstytucjonaliacji. 3. POLITYKA ROZWOJU EKONOMII SPOŁECZNEJ 3.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ Zgodnie art. 21 pkt 4a ora art. 21a pkt. 4 Ustawy dnia 12 marca 2005 r. o pomocy społecnej do adań Samorądu Wojewódtwa Maowieckiego realiowanego pre Maowieckie Centrum Polityki Społecnej należy koordynowanie diałań na rec sektora ekonomii społecnej w regionie ora monitorowanie rowoju lokalnej predsiębiorcości społecnej służącej więkseniu aktywności społecnej i awodowej osób i rodin agrożonych wykluceniem społecnym. Diałania realiowane są w oparciu o Plan Rowoju Ekonomii Społecnej na Maowsu na lata Ekonomia społecna w latach będie jedną e strategicnych polityk regionalnych dla rowoju wojewódtwa maowieckiego, której rowój umożliwi tworenie warunków dla włącenia społecnego i walki ubóstwem. Kierunki rowoju dostosowywane będą do diagnoowanych potreb Regionu ora celów i diałań określonych w projektowanym pre Ministerstwo Pracy i Polityki Społecnej, Krajowym Programie Rowoju Ekonomii Społecnej CHARAKTERYSTYKA Zgodnie projektem Krajowego Programu Rowoju Ekonomii Społecnej, ekonomia społecna definiowana jest w następujący sposób Organiacje ekonomii społecnej są to podmioty gospodarce i społecne diałające we wsystkich sektorach. Wyróżniają się one głownie swoimi celami ora charakterystycną formą predsiębiorcości. Ekonomia społecna obejmuje organiacje takie jak spółdielnie, towarystwa wajemnościowe, stowarysenia i fundacje. Predsiębiorstwa te są scególnie aktywne w niektórych obsarach, takich jak ochrona socjalna, usługi społecne, ochrona drowia, bankowość, ubepiecenia, produkcja rolnica, kwestie STR. 119

120 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA konsumenckie, praca stowaryseniowa, remiosło, mieskalnictwo, dostawy, usługi sąsiedkie, edukacja i skolenia ora obsar kultury, sportu i rekreacji 86. W wojewódtwie maowieckim diałają obecnie m.in. następujące podmioty ekonomii społecnej: Zakłady Aktywności Zawodowej wyodrębnione organiacyjnie i finansowo jednostki tworone pre powiat, gminę, stowarysenie lub inną organiację społecną, których statutowym adaniem jest rehabilitacja awodowa i społecna osób niepełnosprawnych. W wojewódtwie maowieckim utworono 6 Zakładów Aktywności Zawodowej: 4 w dużych miastach (Warsawa, Płock, Siedlce), aś 2 w mniejsych miejscowościach (Klwów, Stanisławów). Spółdielnie socjalne to podmioty łącące cechy predsiębiorstwa ora organiacji poarądowej, mające umożliwić jej cłonkom, którymi musą być w 50% osoby agrożone wykluceniem społecnym, powrót do uregulowanego życia społecnego i aktywności na rynku pracy. Na Maowsu w 2011 r. funkcjonowały 42 spółdielnie socjalne, lokaliowane w 14 powiatach, a najwięcej było ich w m.st. Warsawa (26). Centra Integracji Społecnej celem ich diałalności jest reintegracja społecna i awodowa osób berobotnych i nieaktywnych awodowo. Na Maowsu funkcjonuje 5 Centrów Integracji Społecnej lokaliowanych w dużych miastach (Płock, Radom, Siedlce, Warsawa). Kluby Integracji Społecnej usytuowane najcęściej w strukturach ośrodków pomocy społecnej. KIS jest powoływany pre jednostkę samorądu terytorialnego lub organiację poarądową. Jego diałalność skupiona jest na udostępnianiu informacji dla osób berobotnych ora organiacji prac społecnie użytecnych i robót publicnych. Według rejestru wojewody maowieckiego na terenie wojewódtwa maowieckiego najduje się 11 Klubów Integracji Społecnej lokaliowanych w 10 powiatach. Warstaty Terapii Zajęciowej ajmują się rehabilitacją społecną i awodową osób niepełnosprawnych oreceniem o nacnym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. W wojewódtwie maowieckim funkcjonują 73 Warstaty Terapii Zajęciowej, które są lokaliowane w 35 powiatach. Najwięksa licba WTZ najduje się w Warsawie (16), Radomiu (5), Płocku (5) ora Ostrołęce (3) 87. Według danych GUS końca 2005 roku, w Polsce arejestrowanych było nieco ponad 18 tys. spółdielni. Jednak cęść nich w praktyce nie prowadi diałalności. Krajowa Rada Spółdielca sacuje licbę aktywnych spółdielni w Polsce na około 12 tys. podmiotów. Najwięcej spółdielni arejestrowanych jest na Maowsu 2,3 tys. (wiąże się to faktem, że w stolicy koncentrują się spółdielnie o asięgu ogólnokrajowym). Jeśli mieryć wielkość sektora spółdielcego preciętną licbą spółdielni w gminie, wojewódtwo maowieckie ajmuje drugie miejsce w Polsce (po woj. achodniopomorskim), jednak po wyłąceniu analiy Warsawy, Maowse pod wględem licby spółdielni w gminie najduje się na 12. miejscu. Można więc powiedieć, że maowieckie spółdielnie koncentrują się prede wsystkim w Warsawie 88. Z rejestru prowadonego pre Ogólnopolski Zwiąek Rewiyjny Spółdielni Socjalnych wynika, że na Maowsu są arejestrowane 63 spółdielnie socjalne (stan na dień 24 kwietnia 2013 roku) 89. Na rowój ekonomii społecnej na Maowsu niewątpliwie nacąco wpłynęły projekty realiowane e środków Europejskiego Fundusu Społecnego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludki , Priorytet VII Promocja integracji społecnej, Diałania 7.2 Preciwdiałanie wykluceniu i wmocnienie sektora ekonomii społecnej. W ramach Diałania 7.2 wsparciem ostało objętych osób ( ,69% kobiety; ,31% mężcyźni). W ramach Diałania 7.2.Jedna na pięć osób ucestnicących w projektach była niepełnosprawna (5 146 osoby 18,91%). Pod wględem wieku ucestników najlicniejsą grupą są osoby prediału lata ( osób, co stanowi 69,01% wsystkich ucestników). Wg raportu końcowego pt.: Badanie ewaluacyjne pt. Ocena wsparcia w obsare ekonomii społecnej udielonego e środków EFS w ramach PO KL najwięksą grupą docelową korystającą e wsparcia w ramach Poddiałania to osoby berobotne i nieaktywne awodowo (56%) Krajowy Program Rowoju Ekonomii Społecnej projekt. 87 Plan Rowoju Ekonomii Społecnej na Maowsu na lata Plan Rowoju Ekonomii Społecnej na Maowsu na lata , str.26, a: Kondycja, potreby i bariery podmiotów ekonomii społecnej na Maowsu ora ich współpraca instytucjami administracji publicnej, Deskresearch, FISE Plan Rowoju Ekonomii Społecnej na Maowsu na lata , str Sprawodanie realiacji Diałania w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludki ,str. 14. STR. 120

121 DIAGNOZA. CZĘŚĆ II NOWE REGIONALNE POLITYKI PUBLICZNE DLA ROZWOJU MAZOWSZA Tabela 66. Analia SWOT regionalna polityka publicna ekonomia społecna MOCNE STRONY 1. Wrost efektywnych diałań pomocy społecnej i aktywnej integracji. 2. Duży potencjał i aangażowanie organiacji poarądowych w diałania w obsare integracji społecnej i ekonomii społecnej. 3. Rowój partnerstw lokalnych i współpracy w obsare polityki społecnej. SZANSE 1. Rowijający się system koordynacji i monitoringu rowoju ekonomii społecnej w Regionie. Rosnąca rola ekonomii społecnej jako instrumentu aktywiacji awodowej. Pryjęcie Krajowego Programu Rowoju Ekonomii Społecnej. Tworenie partnerstw, współpraca międysektorowa. Rowój społeceństwa obywatelskiego. Źródło: opracowanie własne. Tabela 67. Wywania regionalna polityka publicna ekonomia społecna SŁABE STRONY 1. Niska licba podmiotów ekonomii społecnej diałających na Maowsu. 2. Niewystarcająca wieda osób agrożonych wykluceniem społecnym i ubogich o możliwości atrudnienia w podmiotach ekonomii społecnej. 3. Niska świadomość środowisk binesu dotycąca roli i możliwości CSR w rowoju ekonomii społecnej. 4. Niski wskaźnik atrudnienia osób niepełnosprawnych. 5. Nierównomierny rokład terytorialny organiacji poarądowych realiujących adania własne i lecone samorądu a także rowój lokalnych organiacji poarądowych. ZAGROŻENIA 1. Kumulacja problemów powodujących wyklucenie społecne (ubóstwo, brak pracy, choroba). 2. Koncentracja podmiotów ekonomii społecnej wokół aglomeracji warsawskiej. WYZWANIA 1 Rowój spójnego systemu koordynacji i monitoringu ekonomii społecnej w Regionie. 2 Tworenie nowych podmiotów ekonomii społecnej i rowój już istniejących. 3 Rowój systemy wspierania podmiotów ekonomii społecnej ora CSR. Źródło: opracowanie własne. Z uwagi iż ekonomia społecna stanowi ważne narędie aktywiacji społecno-awodowej grup agrożonych i wykluconych społecnie rowój polityki prycyni się do realiacji Misji Strategii i powoli na tworenie warunków dla włącenia społecnego na Maowsu. 4. POLITYKA ROZWOJU USŁUG SPOŁECZNYCH I DEINSTYTUCJONALIZACJI 4.1. REALIZACJA REGIONALNEJ POLITYKI PUBLICZNEJ Dotychcas polityka rowoju usług uwględniana była w diałaniach poscególnych programów wojewódkich. W akresie deinstytucjonaliacji diałania są dopiero rowijane w scególności w akresie systemu wspierania rodiny i piecy astępcej. Zarówno w akresie rowoju usług jak i deinstytucjonaliacji istotnym elementem jest uwględnienie spójności diałań dokumentami strategicnym na poiomie wspólnotowym i krajowym. Diałania na rec deinstytucjonaliacji w Unii Europejskiej prowadone są m.in. popre European Social Network organiację, która jako cłonek Europejskiej Grupy Ekspertów ucestnicy we wsparciu nowych cłonków UE w kreowaniu rowoju usług społecnych i obserwuje prebieg tego procesu w tym w scególności w odniesieniu do: troski o uwględnianie indywidualnych potreb ich odbiorców, godności osoby, trwałości i samodielności rodiny, a także odpowiedialności wład lokalnych a mieskańców swojej wspólnoty. Minister Spraw Zagranicnych decyją dnia 3 kwietnia 2012 roku wyraił godę na prystąpienie Wojewódtwa Maowieckiego do ESN Uchwała nr 1519/177/12 Zarądu Wojewódtwa Maowieckiego dnia 16 lipca 2012 wyraił godę na podpisanie deklaracji cłonkowskiej potwierdającej prystąpienie Wojewódtwa Maowieckiego do organiacji resającej publicne służby socjalne w Europie p. European Social Network CHARAKTERYSTYKA Usługi społecne to wielosektorowa oferta umożliwiająca jednostkom i grupom więksenie sans na dodatkowe asoby, cęstsy kontakt instytucjami życia społecnego ora urealnienie sans na korystanie prysługujących uprawnień ( ). Badace podejmujący kwestię usług społecnych wskaują na różne ujęcia podiału usług społecnych. Jako jeden wielu prykładów podiału preentowany jest poniżej: STR. 121

122 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Stymulację i kontrolę potreb; 2. Zapotrebowanie potreb (i pomoc w aspokajaniu potreb) a realiują się w następujących obsarach: abepiecenie socjalne (usługi socjalne w tym publicne i socjalne usługi mieskaniowe), wychowanie/edukacja/profesjonaliacja (usługi edukacyjne, usługi wychowawce w tym resocjaliacyjne, usługi skoleniowe), ochrona i promocja drowia (usługi drowotne lub prodrowotne, usługi sanitarne i terapeutycne w tym psychologicne, psychiatrycne i rehabilitacyjne), kultura (usługi kulturalne), sport i wypocynek (usługi rekreacyjne) 91. Usługi społecne użytecności publicnej godnie ałożeniami Krajowego Programu Preciwdiałania Ubóstwu i Wykluceniu Społecnemu 2020 pryjmuje Polską Klasyfikacją Diałalności (PKD) Ważnym realiatorem usług społecnych są organiacje poarądowe i ich rowój ściśle wiąany jest rowojem treciego sektora. Organiacje poarądowe na Maowsu Rowój usług społecnych Regionu niewątpliwie powiąany jest e wmacnianiem współpracy organiacji poarądowych administracją samorądową, apewnieniu warunków dla stabilności ich funkcjonowania ora profesjonaliacji diałań. Z informacji awartych w ogólnopolskiej baie organiacji poarądowych ( wynika, że na terenie wojewódtwa maowieckiego jest arejestrowanych organiacji poarądowych. Według diedin prowadonej diałalności są one podielone na organiacje diałające: w akresie nauki, kultury, ekologii (5 611), w celu prewyciężenia trudnych sytuacji życiowych (4 895), w akresie sportu, turystyki i wypocynku (4 562), w akresie diałalności międynarodowej, wspólnot lokalnych, aktywności społecnej (3 030), w akresie bepieceństwa publicnego (2 507), w akresie ochrony drowia (2 157), w akresie preciwdiałania berobociu, rowoju gospodarcego (1 705), w akresie ochrony praw (1 497), w obsare tożsamości i tradycji narodowych (1 284), w innych diedinach (1 255), Z akresu seroko pojętej pomocy społecnej można wyróżnić organiacje poarądowe diałające w sfere: pomocy społecnej, w tym pomocy rodinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej ora wyrównywania ich sans (2 402), wsparcia osób niepełnosprawnych (1192), wsparcia osób w wieku emerytalnym (352), preciwdiałania uależnieniom i patologiom społecnym (486), integracji i reintegracji awodowej i społecnej (321), wspierania rodiny i systemu piecy astępcej (53) 92. Z analiy danych krajowych dotycących pryrostu licby stowaryseń i fundacji w latach w poscególnych wojewódtwach wynika, iż na Maowsu powstało najwięcej organiacji w kraju, najcęściej są one jednak lokaliowane w m.st. Warsawa. 91 M. Grewiński, A. Karwacki, Pluralim i międysektorowa współpraca w realiacji usług społecnych, MCPS, Warsawa 2010, str Plan Rowoju Ekonomii Społecnej na Maowsu na lata , str.23. STR. 122

123 DIAGNOZA. CZĘŚĆ II NOWE REGIONALNE POLITYKI PUBLICZNE DLA ROZWOJU MAZOWSZA Mapa 21. Pryrost licby stowaryseń (poa OSP) i fundacji na 10 tys. mieskańców w latach wg wojewódtw Źródło: opracowanie własne prygotowane na podstawie opracowania - Podstawowe fakty o organiacjach poarądowych raport badania 2012, Stowarysenie Klon/Jawor, 2013, s. 32. Zgodnie raportem badania Podstawowe fakty o organiacjach poarądowych preprowadonego w roku 2012 pre Stowarysenia Klon/Jawor możemy wnioskować, iż usługi socjalne i pomoc społecna są cwartymi w kolejności najcęstsymi diedinami diałalności organiacji poarądowych w kraju. Dane w tabeli nr 68 wskaują również, iż aktywność w tej diedinie od roku 2004 do 2012 roku sukcesywnie spada. Preentowane dane ukaują tendencje ogólnopolskie. Tabela 68. Diediny diałalności organiacji poarądowych w skali kraju Wyscególnienie Sport, turystyka, rekreacja, hobby 62% 47% 50% 53% 55% Edukacja i wychowanie 44% 36% 37% 47% 42% Kultura i stuka 26% 23% 24% 31% 33% Usługi socjalne, pomoc społecna 27% 21% 22% 17% 16% Rowój lokalny w wymiare społecnym i materialnym 21% 13% 11% 16% 16% Ochrona drowia 24% 17% 19% 19% 15% Ochrona środowiska 16% 9% 10% 11% 11% Wsparcie instytucji, organiacji poarądowych i inicjatyw obywatelskich 14% 10% 10% 10% 10% Rynek pracy, atrudnienie, aktywiacja awodowa - 9% 11% 9% 7% Diałalność międynarodowa 11% 7% 10% 6% 6% Prawo, prawa cłowieka, diałalność politycna 11% 7% 8% 6% 6% Badania naukowe 9% 6% 6% 6% 6% Sprawy awodowe, pracownice, branżowe 7% 4% 3% 4% 4% Religia 2% 3% 3% 3% 3% Poostała diałalność 2% 5% 5% 11% 4% Źródło: Podstawowe fakty o organiacjach poarądowych, raport badania 2012, Stowarysenie Klon/Jawor, STR. 123

124 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Uwględniając, iż najwięcej organiacji Maowsa arejestrowanych jest w Stolicy możemy wskaać, iż usługi socjalne, pomoc społecna najdują się na piątym miejscu najcęstsych diedin diałalności. Najwięksą branżą w której diałają warsawskie organiacje poarądowe jest kultura i stuka dla niemal ¼ wsystkich stołecnych organiacji jest to priorytetowy obsar diałań. Na kolejnych miejscach nalały się odpowiednio branże edukacji i wychowania (18%) ora sportu, turystyki, rekreacji i hobby (16%) 93. Wykres 70. Najwiękse branże warsawskiego III Sektora Kultura i stuka 23% Edukacja i wychowanie 18% Sport, turystyka, rekreacja, hobby 16% Ochrona drowia 9% Usługi socjalne, pomoc społecna, humanitarna, ratownictwo 6% Prawo, prawa cłowieka, diałalność politycna 5% Ochrona środowiska 5% 0% 5% 10% 15% 20% 25% Źródło: Współpraca m.st. Warsawy organiacjami poarądowymi, Stowarysenie Klon/Jawor, Warsawa Dane dotycące aktywności organiacji poarądowych w poscególnych diedinach polityki społecnej wskaują, iż najwięksa aktywność jest w akresie pomocy społecnej w tym pomocy osobom i rodinom w trudnej sytuacji życiowej i wyrównywanie ich sans. Znacąca licba organiacji, w tym poa Warsawą prowadi diałalność w obsare pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych. Wykres 71. Licba organiacji poarądowych diałających w wojewódtwie maowieckim wyscególnieniem obsarów diałalności w obsare polityki społecnej Pomoc społecna, w tym rodinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej ora wyrównywanie ich sans Pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfilktów brojnych i wojen w kraju i a granicą Preciwdiałanie berobociu i rowój gospodarcy Diałalność na rec osób niepełnosprawnych Preciwdiałanie uależnieniom i patologiom społecnym Diałalność na rec osób w wieku emerytalnym Diałalność na rec rodiny, macieryństwa, rodicielstwa, upowsechnianie i ochrona praw diecka Wspieranie rodiny i piecy astępcej w Warsawie poa Warsawą Źródło: opracowanie własne na podstawie bay.ngo.pl 93 Współpraca m.st. Warsawy organiacjami poarądowymi, Stowarysenie Klon/Jawor, Warsawa STR. 124

125 DIAGNOZA. CZĘŚĆ II NOWE REGIONALNE POLITYKI PUBLICZNE DLA ROZWOJU MAZOWSZA W funkcjonowaniu organiacji poarądowych niewykle istotne są asoby ludkie. Powyżej cytowane dane dotycące współpracy m.st. Warsawy organiacjami poarądowymi wskaują, iż ponad połowa warsawskich organiacji posiada stałych i regularnych pracowników atrudnionych na umowę o pracę lub w innych formach. Aż 46% organiacji nie posiada stałych i regularnych pracowników i opiera się na pracy społecnej lub casami leca adania sporadycnym współpracownikom. Wykres 72. Struktura atrudnienia w warsawskich organiacjach Stali, regularni pracownicy atrudnieni na umowę o pracę lub w innych formach Brak stałych, regularnych pracowników Źródło: Współpraca m.st. Warsawy organiacjami poarądowymi, Stowarysenie Klon/Jawor, Warsawa Dane dotycące współpracy finansowej Samorądu Wojewódtwa Maowieckiego organiacjami poarądowymi wskaują, iż polityka społecna i promocja drowia stanowiły ponad 65% prekaanych środków. Środki na te cele prekaywane były Państwowego Fundusu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych ora dotacji celowej budżetu państwa i dotacji jednostek samorądu terytorialnego. Środki własne samorądu prekaane ostały na obsar sportu i kultury fiycnej ora turystyki 94. Wykres 73. Wysokość dotacji prekaanych organiacjom poarądowym w otwartych konkursach ofert na realiację adań publicnych w poscególnych obsarach współpracy w wojewódtwie maowieckim Polityka społecna Sport, kultura fiycna i ratownictwo Turystyka Źródło: Sprawodanie realiacji programu współpracy Samorądu Wojewódtwa Maowieckiego organiacjami poarądowymi ora innymi podmiotami prowadącymi diałalność pożytku publicnego, Warsawa Suma dotacji prekaanych organiacjom poarądowym pre Samorąd Wojewódtwa Maowieckiego w ramach otwartych konkursów ofert w roku 2013 wyniosła 13,9 mln ł, a dotacji udielonych na podstawie art. 19a ustawy o diałalności pożytku publicnego i wolontariacie, tj. małych grantów ponad 384 tys. ł Sprawodanie realiacji programu współpracy Samorądu Wojewódtwa Maowieckiego organiacjami poarądowymi ora innymi podmiotami prowadącymi diałalność pożytku publicnego na rok 2013,Warsawa 2014, s Tamże, s. 3. STR. 125

126 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA Wykres 74. Źródła finansowania dotacji prekaanych organiacjom poarądowym w otwartych konkursach ofert na realiację adań publicnych w 2013 r Środki Własne Opłaty celowe - powolenia na spredaż alkoholu PFRON Dotacje celowe jednostek samorądu terytorialnego Źródło: opracowanie własne na podstawie Sprawodania realiacji programu współpracy Samorądu Wojewódtwa Maowieckiego organiacjami poarądowymi ora innymi podmiotami prowadącymi diałalność pożytku publicnego na rok 2013, Warsawa Analia danych Oceny asobów pomocy społecnej w akresie współpracy pry realiacji adań akresu pomocy społecnej organiacjami poarądowymi lub innymi podmiotami określonymi w ustawie o diałalności pożytku publicnego na podstawie umowy o współpracy i leceniu adań, adeklarowało 21 powiatów i 80 gminy wojewódtwa maowieckiego. Kwoty leconych adań wyniosły: ł w gminach i ł - powiatach. W powiatach białobreskim, gostynińskim, łosickim, makowskim, prysuskim, sochacewskim, sokołowskim, woleńskim i żuromińskim żadna gmin nie wykaała współpracy organiacjami poarądowymi. Najwięcej organiacji poarądowych współpracuje natomiast gminami w powiatach: grodiskim (3 gminy) nowodworskim (3 gminy), pruskowskim (3 gminy), m.st. Warsawa (13 dielnic), wyskowskim (4 gminy), sierpeckim ( 4 gminy). Współpracy organiacjami poarądowymi, polegającej na lecaniu adań akresu pomocy społecnej, nie deklarowały następujące powiaty: ciechanowski, gostyniński, grójecki, koienicki, lipski, łosicki, ostrołęcki, ostrowski, płoński, prysuski, pułtuski, m. Radom, sierpecki, sochacewski, sokołowski, sydłowiecki, węgrowski, woleński, żuromiński, żyrardowski. Spośród rodajów usług pomocy społecnej wykonywanych pre organiacje poarądowe najwięcej gminy lecały w akresie usług opiekuńcych (80 leceń). Powiatowe centra pomocy rodinie skoncentrowały się głównie na współpracy organiacjami poarądowymi w akresie lecania prowadenia placówek pomocy społecnej w licbie 32. Analia danych dotycących funkcjonujących na terenie wojewódtwa maowieckiego asobów instytucjonalnych pomocy społecnej, skłania do wniosku, że nadal nie abepieca ona istniejących w tym akresie potreb. Wrosła nienacnie ilość domów pomocy społecnej, diennych domów pomocy, mieskań chronionych. Obniżyła się ilość środowiskowych domów samopomocy, diennych placówek wsparcia, placówek opiekuńco-wychowawcych, placówek typu rodinnego. Deficyty występują arówno w akresie instytucjonalnych jak i środowiskowych form pomocy. Pry jednocesnym postępującym procesie deinstytucjonaliacji jednostek pomocy społecnej scególnie w akresie pomocy diecku i rodinie i piecy astępcej jednostki samorądu terytorialnego nie prenacają nakładów finansowych na tworenie środowiskowych form pomocy dla potrebujących 96. Tabela 69. Analia SWOT regionalna polityka publicna rowój usług i deinstytucjonaliacja Dotacja celowa budżetu państwa Środki Europejskiego Fundusu Społecnego MOCNE STRONY 1. Duży potencjał organiacji poarądowych. 2. Rowijający się sektor ekonomii społecnej. SŁABE STRONY 1. Utrymywanie się dużej licby osób korystających pomocy społecnej i wysokiego odsetka osób na trwałe objętych systemem pomocy społecnej. 2. Nierówny dostęp do usług społecnych w Regionie. 3. Brak wiedy dotycącej deinstytucjonaliacji i możliwości rowoju usług. 96 Ocena Zasobów Pomocy Społecnej a rok STR. 126

127 DIAGNOZA. CZĘŚĆ II NOWE REGIONALNE POLITYKI PUBLICZNE DLA ROZWOJU MAZOWSZA SZANSE 1. Urynkowienie usług w akresie infrastruktury społecnej. 2. Zwięksenie dostępności usług w akresie opieki długotrwałej i paliatywnej. Źródło: opracowanie własne. Tabela 70. Wywania - regionalna polityka publicna rowój usług i deinstytucjonaliacja WYZWANIA ZAGROŻENIA 1. Niski poiom współpracy pomiędy poscególnymi sceblami samorądu w akresie tworenia warunków dla rowoju infrastruktury społecnej. 1 Rowój usług środowiskowych. Wmocnienie diałań lokalnych w tym współpracy i partnerstw międysektorowych na rec rowoju usług i deinstytucjonaliacji. 2 Prygotowanie samorądów i kadry instytucji pomocy i aktywnej integracji ora wspierania rodiny i piecy astępcej do rowoju usług środowiskowych i deinstytucjonaliacji. 3 Źródło: opracowanie własne. Zapewnienie dostępu do usług społecnych godnie diagnoowanymi potrebami stanowi podstawę do preciwdiałania występowaniu i więksaniu się skali problemów społecnych. STR. 127

128 STRATEGIA POLITYKI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA V. MISJA I CELE STRATEGII 1. MISJA W ramach prac nad Strategią określono misję, która odwierciedla wywania i kierunki diałań uwględnione w Strategii Rowoju Wojewódtwa Maowieckiego do roku Scegółowa analia spójności apisów ostała ujęta w Załącniku nr 2 do dokumentu. Misją Samorądu Wojewódtwa Maowieckiego w akresie polityki społecnej na lata jest włącenie społecne i preciwdiałanie ubóstwu dla poprawy jakości życia mieskańców Maowsa. Głównym ałożeniem Strategii jest prechodenie prymatu diałań o charaktere interwencyjnym na rec diałań profilaktycnych i aktywiujących w celu apewnienia warunków dla inkluji społecnej i wmacniania samodielności osób i rodin. 2. CELE POLITYKI SPOŁECZNEJ MAZOWSZA Układ celów Strategii obejmuje: Cel strategicny wynacony do realiacji na lata Cele główne dla każdego trech wynaconych obsarów tj.: Obsar I Regionalne polityki publicne dla identyfikowanych problemów społecnych wyodrębnionymi programami wojewódkimi. Obsar II - Regionalne polityki publicne dla identyfikowanych problemów społecnych be wyodrębnionych programów wojewódkich. Obsar III Nowe regionalne polityki publicne dla rowoju wojewódtwa. Cele główne i scegółowe dla każdego identyfikowanych problemów społecnych ora 4 nowych regionalnych polityk publicnych. Scegółowy podiał obrauje schemat nr 6. Określone celów w Obsarach I i II dla wsystkich 15 podstawowych problemów społecnych, powoli arówno na realiację integrowanych diałań w obrębie danej kwestii pre Samorąd Wojewódtwa Maowieckiego jak i umożliwi wsparcie samorądów powiatów i gmin w opracowywaniu i realiacji strategii rowiąywania problemów społecnych. Cele wynacone dla 4 nowych regionalnych polityk publicnych, tj.: polityki rodinnej, polityki senioralnej, polityki rowoju ekonomii społecnej ora polityki rowoju usług społecnych i deinstytucjonaliacji, umożliwi prowadenie polityki społecnej Maowsa ukierunkowanej na aktywiację osób i rodin ora wmacnianie ich samodielności ora umożliwi odchodenie od prymatu diałań interwencyjnych na rec profilaktyki. Wynacone cele uwględniają spójność dokumentów strategicnych i wykonawcych wojewódtwa. Osiągnięcie amieronych reultatów do roku 2020 wymaga apewnienia synergii diałań. Diałania wynacone do realiacji w każdym obsarów godne są adaniami ustawowymi Samorądu Wojewódtwa w akresie polityki społecnej i stanowią punkt wyjścia do opracowywania programów i projektów, w tym w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Wojewódtwa Maowieckiego na lata Główne diałania umożliwiające realiację akładanych celów obejmować będą: Prowadenie badań i monitorowanie problemów społecnych. Monitorowanie spójności dokumentów w obsare polityki społecnej. Organiacja i realiacja diałań informacyjno-edukacyjnych (skolenia, seminaria, konferencje, publikacje akresu polityki społecnej). Inicjowanie i promowanie nowych rowiąań. Ważnym elementem w akresie inicjowania i promowania rowiąań będie prowadenie ba wiedy i katalogu programów co prycyni się do wsparcie rowoju usług społecnych w diałaniach samorądu lokalnego popre ułatwienie dostępu do wiedy o projektach opartych na usługach społecnych, źródłach finansowania możliwych do poyskania w celu realiacji w/w diałań, publikacjach o tematyce polityki społecnej, opisujących nowe rowiąania i metody prowadenia polityki społecnej. Wspierany będie również rowój innowacji społecnych w diałaniach lokalnych instytucji polityki społecnej w gminach i powiatach wojewódtwa maowieckiego popre promowanie współpracy międyinstytucjonalnej STR. 128

129 CELE GŁÓWNE MISJA I CELE STRATEGII ora apewnienie spójności w dokumentach strategicnych popre wykorystanie narędia informatycnego generator strategii. Zarówno cele jak i diałania Strategii podporądkowane są tworeniu warunków dla inkluji społecnej i poprawy jakości życia mieskańców Maowsa. MISJA Włącenie społecne i preciwdiałanie ubóstwu dla poprawy jakości życia mieskańców Maowsa CEL STRATEGICZNY Wmocnienie kapitału ludkiego do aktywności, samodielności i integracji społecnej OBSZAR I Cel: Rowój integrowanego systemu realiacji polityk publicnych dla strategicnego arądania polityką społecną Regionu OBSZAR II Cel: Wmocnienie inkluji społecnej popre realiację diałań profilaktycnych i aktywiujących OBSZAR III Cel: Poprawa dostępności, integracji i jakości usług społecnych świadconych w interesie ogólnym pry więksonym udiale organiacji poarądowych w realiacji adań polityki społecnej Regionu Scegółowego podiału obsarów realiacji regionalnych polityk publicnych Maowsa dokonano na podstawie preprowadonej analiy uwględniającej m.in. wsystkie problemy społecne uwględnione w Ustawie o pomocy społecnej, sytuacje społecno gospodarcą Regionu ora kierunki wynacone w dokumentach strategicnych i programowych na poiomie wojewódtwa maowieckiego, kraju ora Unii Europejskiej. Pierwse dwa obsary umożliwią wmocnienie koordynacji i rowój integrowanego systemu polityki społecnej Maowsa, ukierunkowaniem na diałania profilaktycne i aktywiujące natomiast treci obsar wynaca nowe regionalne polityki publicne strategicne dla rowoju wojewódtwa. STR. 129