6. KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEJ DLA SFER FUNKCJONALNO PRZESTRZENNYCH PASMA ODRY

Transkrypt

1 6. KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEJ DLA SFER FUNKCJONALNO PRZESTRZENNYCH PASMA ODRY 6.1. SFERA POWIĄZAŃ OSADNICZYCH Sieć osadnicza Obszar województwa dolnośląskiego w paśmie rzeki Odry posiada bogatą i historycznie ukształtowaną sieć osadniczą. Cechą tego obszaru, jak i całego województwa dolnośląskiego jest policentryczny charakter tej sieci. Podstawą tego obszaru winna być zasada harmonijnego rozwoju systemu osadniczego poprzez m.in. wzmocnienie policentrycznej struktury funkcjonalno-przestrzennej, likwidacji narastających dysproporcji, zagrożeń i barier rozwojowych związanych m.in. z rzeką Odrą, jakościowego wzmocnienia ośrodków obsługi oraz przywracania ładu przestrzennego, jak również równowagi ekologicznej. Przeprowadzone analizy i studia do Planu zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego pozwoliły określić relacje przestrzenne i funkcjonalne poszczególnych jednostek osadniczych oraz przeprowadzić hierarchizację ośrodków usługowych w obszarze opracowania studium Hierarchia ośrodków W strukturze sieci osadniczej, w obszarze opracowania Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry, składającej się z 679 jednostek osadniczych, w tym 12 miast i 667 wsi podstawową rolę odgrywają miejscowości stanowiące ośrodki obsługi ludności. W oparciu o przyjęte kryteria: zasięg oddziaływania funkcjonalnego, liczbę mieszkańców, dochód na mieszkańca, strukturę demograficzną, stopień wyposażenia w usługi, potencjał intelektualny i zasoby wykwalifikowanej kadry, uwarunkowania historyczne i zasoby dziedzictwa kulturowego, dostępność komunikacyjną i wyposażenie w infrastrukturę techniczną oraz w oparciu o preferencje rozwoju ośrodki zostały zakwalifikowane do 4 niżej wymienionych grup hierarchicznych: ośrodek metropolitalny Wrocław, regionalny ośrodek równoważenia rozwoju (miasta duże i średnie) obsługujący subregion lub jego część - miasto Głogów, subregionalne ośrodki równoważenia rozwoju (miasta średnie i małe) obsługujące część subregionu o skali powiatu: Góra, Wołów, Środa Śląska, Oława, ośrodki lokalne i gminne (małe miasta i wsie) - miejscowości o najmniejszym zasięgu obsługi w skali gminy. Miasto Wrocław o największym zasięgu obsługi regionalnej i ponadregionalnej, miasto o znaczeniu europejskim - potencjalne europole. Według założeń "Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju" kryteriom europoli odpowiadają największe polskie aglomeracje, w tym kształtująca się wielofunkcyjna aglomeracja Wrocławia jako potencjalny obszar docelowych migracji oraz akumulacji kapitału, a także ośrodek, który może awansować w europejskim systemie wielkich miast. Miasto Głogów spełniając rolę wielofunkcyjnego ośrodka usług wyższego rzędu, specjalizującego się w produkcji przemysłowej w skali kraju i będącego rozwiniętym węzłem komuni- 27

2 kacyjnym o znaczeniu krajowym i regionalnym, powinno umożliwiać nie tylko podnoszenie standardu życia ludności, ale również oddziaływać kulturowo oraz gospodarczo na zaplecze. Ośrodki subregionalne, do których w paśmie Odry należą miasta: Góra, Wołów, Środa Śląska i Oława, spełniają rolę miast powiatowych. Oprócz obecnych funkcji pełnionych przez te ośrodki, pożądane jest wykreowanie w nich również pewnych funkcji regionalnych. Miasta te powinny pełnić rolę łączników pomiędzy ośrodkami regionalnymi a ośrodkami lokalnymi w celu umożliwienia pełniejszego i szybszego rozwoju mniejszych ośrodków. Ośrodki lokalne - gęsta sieć względnie równomiernie rozmieszczonych i rozwiniętych małych ośrodków miejskich i wiejskich powinna umożliwić organizację racjonalnej obsługi zaplecza rolniczego na szczeblu lokalnym, podstawowym dla sprawnego funkcjonowania rolnictwa, rekreacji, gospodarki leśnej oraz poprawy warunków życia ludności wiejskiej w ramach wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Postuluje się przeniesienie siedziby gminy Św. Katarzyna do miasta Siechnice oraz w konsekwencji stosowną zmianę nazwy gminy. Siechnice liczą ponad 4 tys. mieszkańców co stanowi połowę aktualnej liczby ludności gminy. Ponadto miasto to jest wyróżniającym się ośrodkiem usługowo-przemysłowym i ośrodkiem obsługi rolnictwa w aglomeracji wrocławskiej. W celu określenia wyznaczników położenia regionu oraz zaakcentowania powiązań z regionami sąsiednimi w oparciu o strategię województwa dolnośląskiego wyznaczono miejscowości spełniające dla województwa dolnośląskiego funkcje "bram" (ośrodków otwarcia). Położone na ważniejszych kierunkach dojazdowych do województwa powinny zapewniać warunki do kontaktów międzyregionalnych, a także stanowić ośrodki stabilizacji obszarów peryferyjnych województwa. Do tego typu zaliczono 17 miejscowości położonych na obrzeżu województwa, niezależnie od pełnionych przez nie funkcji w strukturze sieci osadniczej, w tym 3 ośrodki znajdujące się w paśmie Odry: Głogów, Oławę i Górę Funkcje ośrodków Funkcje ośrodków przypisano podstawowym zhierarchizowanym ogniwom sieci osadniczej. Jest to znaczny poziom uogólnienia zapisu, jednakże stwarzający czytelność podstawowych ustaleń studium. Charakterystyka funkcjonalna poszczególnych ośrodków przedstawia się następująco: 1. Miasto centralne obszaru metropolitalnego Wrocław - ośrodek wielofunkcyjny. Zakłada się dalszy rozwój funkcji metropolitalnych Wrocławia jako: ośrodka administracji rządowej i samorządowej, centrum finansowo-bankowego, centrum informacji gospodarczej, centrum innowacji technologicznej, centrum wystawowo-targowego, ośrodka konferencyjno-szkoleniowego, centrum handlu hurtowego i giełd towarowych, ośrodka nauki, szkolnictwa wyższego, kultury narodowej, ośrodka usług turystyki i rekreacji, centrum usług multimodalnych. 2. Głogów - wielofunkcyjny ośrodek dyspozycyjno-usługowy. Równomiernie rozmieszczona sieć ośrodków obsługi o znaczeniu regionalnym tworzy system powiązań wewnątrz regionalnych. Miasto Głogów jako ośrodek regionalny równoważenia rozwoju i jako główny węzeł tego systemu, w paśmie opracowania, jest ośrodkiem o wielofunkcyjnym charakterze, zapewniają- 28

3 cym pełny wachlarz usług dla ludności i generującym efektywny rozwój gospodarczy rejonu obsługi. FUNKCJE OŚRODKÓW RÓWNOWAŻENIA ROZWOJU L.p. Ośrodki obsługi Rodzaj Hierarchia Funkcje ośrodków ośrodka Powiat ośrodków obsługi U P OR T UZ 1 Jerzmanowa wiejski lokalny głogowski + 2 Kotla wiejski lokalny głogowski Pęcław wiejski lokalny głogowski + 4 Żukowice wiejski lokalny głogowski Góra miejski subregionalny górowski Jemielno wiejski lokalny górowski Niechlów wiejski lokalny górowski Prochowice miejski lokalny legnicki Ruja wiejski lokalny legnicki Rudna wiejski lokalny lubiński Ścinawa miejski lokalny lubiński Jelcz-Laskowice miejski lokalny oławski Oława miejski subregionalny oławski Grębocice wiejski lokalny polkowicki Malczyce wiejski lokalny średzki Miękinia wiejski lokalny średzki Środa Śląska miejski subregionalny średzki Oborniki Śląskie miejski lokalny trzebnicki Wisznia Mała wiejski lokalny trzebnicki Brzeg Dolny miejski lokalny wołowski Wińsko wiejski lokalny wołowski Wołów miejski subregionalny wołowski Czernica wiejski lokalny wrocławski Długołęka wiejski lokalny wrocławski Święta Katarzyna wiejski lokalny wrocławski Siechnice miejski lokalny wrocławski U funkcja usługowa, P funkcja przemysłowa (górnictwo, kopalnictwo, działalność produkcyjna, zaopatrzenie w energie elektryczną, gaz i wodę), OR funkcja obsługi rolnictwa, T funkcja turystyki i wypoczynku (miejscowości turystyczne o znaczeniu krajowym i międzynarodowym oraz ponadregionalnym i regionalnym), UZ funkcja uzdrowiskowa. dalszy rozwój funkcji metropolitalnych miasta Wrocławia, co pozwoli miastu awansować w europejskim systemie wielkich miast jako silny ośrodek rozwoju społecznogospodarczego, dalszy rozwój funkcjonalny miasta Głogowa jako ośrodka regionalnego równoważenia rozwoju o wielofunkcyjnym rozwoju, rozwój dotychczasowych funkcji ośrodków subregionalnych i lokalnych, rozwój małych ośrodków miejskich i wiejskich w celu wielofunkcyjnej aktywizacji obszarów wiejskich (rolnictwo, rekreacja, gospodarka leśna, poprawa życia ludności wiejskiej), włączenie powiatu górowskiego (gminy: Góra, Niechlów, Jemielno, Wąsosz) do systemu powiązań komunikacyjnych województwa dolnośląskiego poprzez rozbudowę i modernizację systemu komunikacji drogowej, w tym przepraw mostowych, w celu usunięcia dotychczasowych barier komunikacyjnych. poprawa jakości i sprawności funkcjonowania obecnych struktur przestrzennych, reorientacja układów przestrzennych miast zlokalizowanych nad rzekami, w stronę rzek (dotyczy szczególnie miast położonych nad Odrą). 29

4 Powiązania funkcjonalno przestrzenne Powiązania funkcjonalno przestrzenne w obszarze pasma Odry występują na wielu płaszczyznach. Na strefy zróżnicowanej polityki przestrzennej nakładają się osie powiązań funkcjonalnoprzestrzennych związane z : istniejącym i projektowanym układem komunikacyjnym (oś Odry, oś autostrady A-4, oś autostrady A-8/S-8, oś drogi ekspresowej S-5), ośrodkami obsługi (miasta o znaczeniu ponadregionalnym, regionalnym i subregionalnym oraz miasto Wrocław), istniejącymi lub przewidzianymi do ukształtowania korytarzami ekologicznymi (dolina Odry, ciąg leśno-wodny doliny Baryczy), Wszystkie wymienione powiązania uzupełniają się wzajemnie stwarzając sprzyjające warunki dla aktywizacji i rozwoju regionu. Wiążą również Dolny Śląsk z województwami ościennymi i terenami Czech i Niemiec Tendencje kształtowania się aglomeracji oraz nowych kierunków i obszarów rozwoju Największą i najbardziej dynamicznie rozwijającą się w obszarze Studium jest aglomeracja wrocławska z Wrocławiem jako ośrodkiem o znaczeniu europejskim ( europole ), o dużym potencjale demograficznym oraz z trwałą perspektywą wzrostu. Wielofunkcyjna aglomeracja wrocławska, stanowi główny, potencjalny obszar docelowych migracji oraz akumulacji kapitału, a także ośrodek, który może w przyszłości awansować w europejskim systemie wielkich miast. W kształtowaniu funkcji oraz określaniu hierarchicznej rangi w Europejskim Systemie Miast w aglomeracji wrocławskiej istotną rolę będzie odgrywał wpływ aglomeracji berlińskiej pobudzający rozwój aglomeracji wrocławskiej, jak i tłumiący niektóre jej wyższe funkcje o znacznym zasięgu przestrzennym. Szansę przyspieszonego rozwoju aglomeracji wrocławskiej upatrywać można w poszukiwaniu powiązań Wrocławia z Poznaniem dla rozwoju wytworzonego przez nie bipola w celu zrównoważenia oddziaływania Berlina. W obszarze opracowania Studium, poza aglomeracją wrocławską, procesy aglomeracyjne osadnictwa zaawansowane są w różnym stopniu i są kontynuacją procesów z okresu, przed transformacją społeczno-gospodarczą, w którym do kształtujących się aglomeracji zaliczono również aglomerację legnicko-głogowską o charakterze pasmowym, leżącą częściowo w obszarze opracowania Studium. Aglomeracja ta wytworzyła się na bazie przemysłu wydobywczego (Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy LGOM) generującego jej rozwój. LGOM stanowić będzie oś rozwoju (Legnica Lubin Polkowice Głogów) opartą na istniejącym potencjale społecznogospodarczym. Przemysł miedziowy wymaga dalszej restrukturyzacji w kierunku pełniejszego wykorzystania bazy surowcowej i materiałowej oraz działań proekologicznych. Wszystkie wyżej wymienione czynniki stworzyły nowe uwarunkowania dla kształtowania i dalszego rozwoju tych obszarów. W warunkach przejścia do gospodarki rynkowej ujawniają się ekonomiczne korzyści urbanizacji i aglomeracji. Silnie oddziałują takie czynniki jak: przestrzenna dostępność, lokalny potencjał rynkowy, zróżnicowanie rynku pracy, obecność centrów naukowo-badawczych. Widocznym efektem dokonującej się transformacji są postępujące zmiany w strukturze gospodarki i zatrudnienia mające charakter kompensacyjny, silnie oddziaływujące na przekształcanie się funkcjonalno-przestrzennych struktur osadniczych województwa. 30

5 Nowe obszary rozwoju związane są przede wszystkim z aglomeracjami, większymi ośrodkami miejskimi oraz głównymi szlakami komunikacyjnymi, często sytuowane przy trasach wylotowych lub obwodowych; większe zespoły mieszkaniowe lokują się również na obszarach wiejskich oraz na obszarach o dużych walorach przyrodniczych (parki krajobrazowe) w postaci tzw. drugich domów mieszkalnych. Studium zakłada kształtowanie i porządkowanie struktur osadniczych powstających nierzadko w wyniku żywiołowej urbanizacji szczególnie na terenach podmiejskich oraz otwartych obszarach wiejskich. Procesy aglomeracyjne i urbanizacyjne osadnictwa, w nowych jakościowo uwarunkowaniach systemowych, wymagają szczegółowego określenia wzajemnych relacji między ośrodkami i prawidłowego kształtowania struktur funkcjonalno-przestrzennych Struktura funkcjonalno-przestrzenna Strefy zróżnicowanej polityki przestrzennej Struktura funkcjonalno-przestrzenna województwa uwarunkowana położeniem geograficznym, rzeźbą terenu, szatą leśną i systemem hydrograficznym, a także historycznymi procesami działalności człowieka, ma charakter strefowy. Wiąże się ona z rozmieszczeniem obszarów górskich i nizinnych, terenów rolnych i leśnych, okręgów przemysłowych i surowcowych oraz występowaniem konfliktów ekologicznych. W regionie dolnośląskim wyróżniono 6 stref funkcjonalnych o zróżnicowanej polityce przestrzennej, w tym 4 z nich obejmujące obszar opracowania Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry: STREFA OBSZARÓW ROLNO-LEŚNYCH O DOMINUJĄCYCH FUNKCJACH OCHRONY WALORÓW ŚRODOWISKA PRZEZNACZONA DO ROZWOJU FUNKCJI OCHRONNYCH, ROZWOJU TURYSTYKI I REKREACJI I UTRZYMA- NIA FUNKCJI RYBACKIEJ. Obejmuje bogato zalesioną północno-wschodnią i północno-zachodnią część województwa. Charakteryzuje się niskim wskaźnikiem waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz dużym nagromadzeniem cennych przyrodniczo obszarów objętych lub planowanych do objęcia ochroną, a także dużą atrakcyjnością pod względem turystycznym. Teren przewidziany pod rozwój turystyki i rekreacji oraz agroturystyki. Istnieją tu również warunki dla prowadzenia innych form działalności rolniczej, jak gospodarka rybacka i przetwórstwo rybne. restrukturyzacja gospodarki rolnej i leśnej pod kątem ograniczeń wynikających z istnienia parków krajobrazowych (Park Krajobrazowy Dolina Odry I, Nadodrzański Oławsko-Wrocławski Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Dolina Baryczy), rozwijanie bazy i zaplecza turystyczno-rekreacyjnego, eksponowanie zabytkowych obiektów i układów urbanistycznych, rozwijanie funkcji uzdrowiskowej w rejonie Obornik Śląskich, rozwijanie bazy przetwórstwa rolno-spożywczego, w tym przetwórstwa rybnego, uzupełnienie sieci komunikacyjnej dla zwiększenia dostępności turystycznej, dokonanie zmian w sferze produkcyjnej wynikających z ochrony środowiska i położenia na terenach chronionych, podnoszenie standardu sieci usług, rozwój agroturystyki i rolnictwa ekologicznego. 31

6 STREFA ROLNO-PRZEMYSŁOWA PRZEZNACZONA DO ROZWOJU ROLNIC- TWA I PRZEMYSŁU Z UWZGLĘDNIENIEM PRIORYTETU INTENSYFIKACJI PRODUKCJI ROLNEJ I OCHRONY ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJ- NEJ. Zajmuje środkowo-wschodni pas województwa charakteryzujący się najwyższą jakością rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Teren przewidziany jest pod intensywny rozwój rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego oraz rozwój przemysłu i obszarów aktywności gospodarczej związanych przede wszystkim z sąsiedztwem Wrocławia i III Paneuropejskim Korytarzem Transportowym. restrukturyzacja rolnictwa w kierunku tworzenia silnych gospodarstw rolnych, szczególnie z wykorzystaniem gruntów po zlikwidowanych PGR-ach, przejętych do Zasobu Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, tworzenie w ośrodkach lokalnych zespołów obsługi gospodarki rolnej i przetwórstwa rolno-spożywczego, podnoszenie standardu systemu infrastruktury technicznej, koncentracja zabudowy miast i wiejskich jednostek osadniczych ze względu na ochronę gruntów rolnych, tworzenie sieci dróg gospodarczych dla obsługi produkcji rolnej, ochrona krajobrazu kulturowego, wzbogacenie jednostek osadniczych o zespoły zieleni publicznej, tworzenie uzupełniających systemów zieleni dla terenów rolnych (wiatrochronnej, przy ciekach wodnych), uwzględnienie ograniczeń wynikających z ochrony środowiska w rozwoju jednostek osadniczych, ze szczególnym uwzględnieniem terenów zlewni chronionych (przede wszystkim zlewni Oławy, Bystrzycy) STREFA O PRZEWAŻAJĄCYM UDZIALE FUNKCJI PRZEMYSŁOWEJ I GO- SPODARCZEJ DO RESTRUKTURYZACJI PRZEMYSŁU Z PODWYŻSZENIEM STANDARDÓW OCHRONY ŚRODOWISKA. Obejmuje teren Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego (LGOM). Przemysł miedziowy wymaga dalszej restrukturyzacji w kierunku pełniejszego wykorzystania bazy materiałowej i surowcowej. Dużym walorem jest ranga LGOM jako obszaru o znaczeniu międzynarodowym; natomiast jest to obszar o silnie zachwianej równowadze środowiska, wymagający intensywnych działań naprawczych. Złoża węgla brunatnego ze względu na swoje położenie w obrębie cennych obszarów przyrodniczych są konfliktogenne i stanowią ważny problem do rozwiązania przy określaniu zasad gospodarki przestrzennej i prawidłowego rozwoju tego rejonu. dalsza restrukturyzacja przemysłu miedziowego, rozbudowa i modernizacja systemu komunikacji drogowej, w tym budowa przepraw mostowych na Odrze (Głogów, Radoszyce, gm. Rudna), rozwiązanie problemu składowania i zagospodarowania odpadów poflotacyjnych (zbiornik Żelazny Most), rekultywacja w kierunku leśnym i wodnym terenów zdegradowanych (gmina Rudna), kształtowanie powiązań ekologicznych. 32

7 STREFA ZWIĄZANA Z RZEKĄ ODRĄ PRZEZNACZONA DO WIELOFUNKCYJ- NEGO ROZWOJU, Z ZACHOWANIEM WALORÓW ŚRODOWISKA PRZYROD- NICZEGO. Obejmuje obszary przylegające do rzeki Odry. Jest to strefa w większości zagrożona zalewem powodziowym. Przewidziane są działania zmniejszające zagrożenie powodziowe, rozwój żeglugi, sportów wodnych i rekreacji. Konieczne jest zachowanie i wzmocnienie funkcji ochronnych korytarza ekologicznego rzeki Odry. ograniczanie zabudowy w obszarze objętym zalewem powodziowym lipiec 1997r., budowa i rozbudowa urządzeń służących zwiększeniu bezpieczeństwa powodziowego - poldery, zabudowa hydrotechniczna (zgodnie z Programem dla Odry 2006), modernizacja szlaku żeglugowego i rozbudowa zaplecza żeglugowego z możliwością intensyfikacji żeglugi pasażerskiej (zgodnie z Programem dla Odry 2006), zachowanie i wzmocnienie funkcji ochronnych korytarza rzeki Odry, kształtowanego w zgodzie z ładem przestrzennym; wnętrza powinny być otwarte na rzekę, dostępne od nadrzecznych szlaków spacerowych, uwzględniające ekspozycję obiektów od strony rzeki, rozwój energetyki wodnej jako taniego źródła energii, wykorzystanie cennych walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego dla rozwoju turystyki i rekreacji Obszary problemowe zróżnicowanej polityki przestrzennej Na obszarze Studium wyodrębniono następujące obszary problemowe o zróżnicowanej polityce przestrzennej: OBSZARY RESTRUKTURYZACJI ROLNICTWA Stanowią prawie połowę terenów gmin wiejskich i miejsko-wiejskich w paśmie Odry i położone są głównie w jego północnej i centralnej części (powiaty: głogowski, górowski, legnicki, lubiński, polkowicki, średzki, trzebnicki, wołowski). Wymagane jest trwałe zagospodarowanie gruntów będących w zasobie AWRSP i poprawa struktury agrarnej gospodarstw indywidualnych w kierunku ich powiększenia. przyśpieszenie trwałego zagospodarowania gruntów i obiektów znajdujących się w zasobie AWRSP: dotyczy to szczególnie gmin, w których udział AWRSP we własności użytków rolnych przekracza 25 %; są to głównie gminy położone w centralnej i północnej części województwa, poprawa struktury agrarnej gospodarstw, powiększenie ich obszaru, scalenia gruntów oraz wzmocnienia ich kondycji finansowej (pomoc w uzyskiwaniu kredytów, sporządzania biznesplanów, podnoszenie ich kwalifikacji i umiejętności funkcjonowania w gospodarce rynkowej) OBSZARY AKTYWIZACJI SPOŁECZNEJ I GOSPODARCZEJ Obejmują: Centra Logistyczne (Wrocław), Park Technologiczny (Wrocław), obszary i pasma aktywności gospodarczej - miasto Wrocław i aglomeracja wrocławska (gminy: Oborniki Śląskie, Wisznia Mała, Długołęka, Miękinia, Święta Katarzyna) - ośrodki o znaczeniu regionalnym, tereny około autostradowe, "gminne i powiatowe strefy ekonomiczne). 33

8 OBSZAR METROPOLITALNY WIELOFUNKCYJNEGO ROZWOJU Obejmuje miasto centralne Wrocław oraz obszar bezpośredniego sąsiedztwa Wrocławia silnie z nim powiązany funkcjonalnie, charakteryzujący się wysokim poziomem jednorodności procesów ekonomicznych i urbanizacyjnych. Wrocław nie stworzył wyraźnie wyodrębniającego się obszaru metropolitalnego. Wstępnie zdelimitowano obszar na dwa sposoby, biorąc pod uwagę obszar gmin sąsiadujących z terenem miasta Wrocławia oraz obszar powiatów sąsiadujących z Wrocławiem, leżących w odległości ok. 30 km od miasta. W pierwszym wariancie powierzchnia obszaru wynosi km 2, ludność: mieszkańców (gminy: m. Wrocław, Oborniki Śląskie, Wisznia Mała, Czernica, Długołęka, Święta Katarzyna, Miękinia oraz 3 gminy znajdujące się poza obszarem opracowania Trzebnica, Kąty Wrocławskie i Kobierzyce). W drugim wariancie powierzchnia wynosi 6 055, ludność: mieszkańców (powiaty: m. Wrocław, Wrocław, Środa Śląska, Wołów, Trzebnica, Oława, oraz 2 powiaty spoza opracowania Oleśnica i Strzelin). Na obszarach tych koncentruje się potencjał przemysłowy i powstają ośrodki i pasma aktywności gospodarczej sytuowane przede wszystkim przy wylotach dróg krajowych i międzynarodowych. Obszary koncentracji aktywności gospodarczej usługowo produkcyjnej o największych nakładach inwestycyjnych, posiadających optymalne warunki infrastrukturalne (dostępność mediów) i komunikacyjne, występują przede wszystkim we Wrocławiu, gminie Długołęka, mieście i gminie Środa Śląska oraz miastach Brzeg Dolny, Jelcz Laskowice, Oława. Potencjalne obszary, związane z autostradą A-4 i drogą nr 5 kształtować się będą w gminie Święta Katarzyna przy drodze nr 94 oraz w gminie Wisznia Mała. Znaczącymi węzłami rozwoju społeczno-gospodarczego obszaru metropolitalnego będą: Wrocławskie Zintegrowane Centrum Logistyczne i Wrocławski Park Technologiczny. aktywizacja działań na rzecz społecznej akceptacji dla idei wspólnych przedsięwzięć wspomagających rozwój obszaru metropolitalnego, budowa i rozbudowa układu komunikacji drogowej, w tym systemu obwodnic (śródmiejskiej, autostradowej obwodnicy Wrocławia - AOW, obwodnicy "powiatowej" i obwodnicy "aglomeracyjnej"), komplementarność systemów komunikacyjnych, tworzenie związków i porozumień dotyczących transportu oraz kompleksowe przedsięwzięcia komunikacyjne wewnątrz obszaru metropolitalnego mające szanse (zgodnie z założeniami polityki transportowej państwa) otrzymać wparcie państwa, stworzenie statystyki metropolitalnej dla wrocławskiego obszaru metropolitalnego jako regionalnej jednostki statystycznej Eurostatu, rozwijanie i świadczenie usług wymagających wysokich kwalifikacji (edukacja, zdrowie, szkolnictwo wyższe, kultura), rozwijanie bazy przetwórstwa rolno-spożywczego szczególnie w południowej części obszaru jako zaplecza dla mieszkańców metropolii, ograniczanie zagrożeń powodziowych poprzez realizowanie ustaleń Programu dla Odry 2006, modernizacja i rozwój Wrocławskiego Węzła Wodnego dla pełnego wykorzystania do żeglugi, transportu wodnego, sportów wodnych i rekreacji, restrukturyzacja sfery produkcyjnej, prawidłowe kształtowanie zespołów produkcyjnych w powiązaniu z istniejącym układem urbanistycznym, poprawa stanu środowiska zmniejszenie uciążliwości wywołanej działalnością gospodarczą i komunalną, porządkowanie i rewaloryzacja obrzeżnej zabudowy Wrocławia, w tym dawnych miast (Leśnica, Psie Pole, Brochów), utworzenie systemu terenów zielonych wokół Wrocławia ( zielony pierścień ). 34

9 OBSZARY ZWIĄZANE Z OBRONNOŚCIĄ PAŃSTWA Obejmują tereny położone w różnych częściach województwa. Największe obszary w paśmie Odry zlokalizowane są we Wrocławiu i Głogowie. Miasta te posiadają wiele terenów wojskowych o znaczeniu regionalnym, a nawet krajowym. Zachodzące przemiany strukturalne Sił Zbrojnych i Państwa, a także wstąpienie Polski w struktury NATO wymagają przygotowywania infrastruktury Sił Zbrojnych RP poprzez dostosowywanie jej do standardów NATO wg Programu Inwestycji NATO na rzecz Bezpieczeństwa (NSIP). Nie wszystkie obiekty i infrastruktura dotychczas funkcjonująca, a w szczególności ich rozmieszczenie może odpowiadać strategii obronnej przyjętej w ramach NATO. Aktualnie wszystkie garnizony, bazy lotnicze, stanowiska dowodzenia itp. stanowią tereny ważne z punktu widzenia strategicznego. Każde przedsięwzięcie związane z zagospodarowaniem przestrzennym w tych obszarach wymaga uzgodnień na dotychczasowych, obowiązujących zasadach prawnych. Zakłada się, że wstępne dane dotyczące infrastruktury i rezerwacji terenów strategicznych zostaną określone w skali globalnej łączącej potrzeby narodowe z sojuszniczymi, po określeniu strategii obronnej w ramach NATO. Kierunki polityki przestrzennej stworzenie warunków zapewniających wysoką sprawność działania struktur związanych z obronnością państwa jako podstawowy cel obronny w zagospodarowaniu przestrzeni (uwzględnienie przy projektowaniu przestrzennym i gospodarczym potrzeb i norm technicznych na potrzeby sfery obronności), prowadzenie działań w celu kształtowania świadomości obronnej, wykorzystanie potencjału naukowego wyższej uczelni wojskowej we Wrocławiu, upowszechnianie osiągnięć naukowo technicznych związanych z obronnością państwa, dostosowanie cywilnego rynku pracy, związanego ze sferą obronności, do restrukturyzacji Wojska Polskiego, współpraca władz samorządowych i wojskowych w zakresie inwestycji (np. inwestycje dotyczące infrastruktury technicznej), eliminowanie i łagodzenie kolizji struktur o charakterze obronnym z innymi strukturami przestrzennymi, współpraca wojska z innymi organami szybkiego reagowania, istotne w sytuacjach kryzysowych, stworzenie systemu składowania i transportu materiałów niebezpiecznych z zachowaniem szczególnych środków ostrożności, wykorzystanie terenów przejętych od Wojska Polskiego i wojsk Federacji Rosyjskiej na aktywizację gospodarczą (obszary aktywności gospodarczej, Specjalne Strefy Ekonomiczne), wykorzystanie przejętej od wojsk infrastruktury oraz dróg i lotnisk, konieczność likwidacji zanieczyszczeń i uciążliwości z obszarów powojskowych. 35

10 6.2. SFERA SPOŁECZNA Demografia Obszar pasma Odry obejmuje 29 gmin położonych w 3 podregionach województwa dolnośląskiego, w tym w podregionie wrocławskim - 11 gmin, podregionie legnickim -17 gmin i m. Wrocław 1 gmina. W 2000 roku zamieszkiwało tam około 1006,3 tys. mieszkańców w tym 825,6 tys. w miastach (82% ogółu ludności). W okresie ostatnich 2 lat na obszarze tym nastąpił spadek ogólnej liczby ludności (1,5 tys. osób), przy czym w poszczególnych gminach był on dosyć zróżnicowany. Nieznaczne zmiany liczby ludności spowodowane były głównie ujemnym przyrostem naturalnym ludności oraz niewielkimi dodatnimi migracjami ludności, przeważnie do miast i gmin oferujących miejsca pracy a w przypadku gmin podwrocławskich możliwością lokalizowania budownictwa mieszkaniowego. Prognoza demograficzna Polski na lata opracowana przez GUS w Warszawie zakłada spadek liczby ludności województwa dolnośląskiego do roku 2030 o około 141 tys. osób co stanowi 5% w stosunku do stanu wyjściowego z roku Na obszarze gmin położonych w paśmie Odry przewiduje się w tym okresie czasu spadek ogólnej liczby ludności o prawie 32 tys. osób z tym, że zmiany ludności w poszczególnych latach będą dosyć zróżnicowane. Przewiduje się, że do 2015 r spadek liczby osób zamieszkałych na tym terenie wyniesie około 6 tys. osób, a w następnym okresie do 2030 roku spadnie o dalsze 29 tys. osób. PROGNOZOWANE ZMIANY LICZBY LUDNOŚCI W OKRESIE Wyszczególnienie 1999 r. Ludność powiatu ogółem w tys. osób Prognoza 2005 r r r. Zmiany ludności wzrost - ubytek Zmiany ludności wzrost - ubytek Zmiany ludności wzrost - ubytek Zmiany ludności wzrost - ubytek Ogółem pasmo Odry 1007,7 1001,6 1001,7 981,7-6,1 +0,1-29,0-35,0 Ogółem województwo 2977,8 2958,2 2959,5 2836,7-19,4 +1,4-122,6-140,9 Prognoza demograficzna dla województwa dolnośląskiego zakłada duże zmiany w strukturze wieku ludności. Szczególnie niekorzystnie przedstawiać się będzie spadek udziału dzieci i młodzieży oraz duży wzrost liczby osób w wieku po 60K/65M roku życia w ogólnej liczbie ludności. Podobnie kształtować się będzie struktura wieku ludności zamieszkałej w paśmie Odry. PROGNOZOWANE ZMIANY STRUKTURY LUDNOŚCI WG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU W DWÓCH SKRAJNYCH PRZEDZIAŁACH CZASOWYCH % ogółu ludności Wyszczególnienie Wiek przedprodukcyjny Ludność w r Ludność w r. Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny Ogółem pasmo Odry 21,5 63,3 15,2 16,9 58,5 24,7 Ogółem województwo 23,1 62,1 14,7 17,3 57,8 24,9 36

11 ZMIANY LICZBY LUDNOŚCI W OMAWIANYCH GRUPACH WIEKU Zmiany ludności wg grup ekonomicznych w tys. osób Wyszczególnienie w latach (+ wzrost ; - ubytek) Wiek przed- Wiek Wiek Ludność produkcyjny produkcyjny poprodukcyjny ogółem Ogółem pasmo Odry -50,5-63,6 +89,2-26,0 Ogółem województwo -200,9-210,4 +269,0-140,9 Ogółem w okresie prognozowane zmiany ludności zamieszkałej na obszarze pasma Odry w poszczególnych grupach wieku będą bardzo znamienne dla gospodarki tego rejonu. Przede wszystkim nastąpi spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym i w wieku produkcyjnym oraz znaczący wzrost ludności w wieku poprodukcyjnym, co spowoduje m.in. konieczność wykształcenia wyspecjalizowanej kadry pracowniczej na potrzeby tego rejonu, tworzenia nowych miejsc pracy związanych z zagospodarowaniem rzeki Odry oraz zapewnienie wysokokwalifikowanej opieki zdrowotnej i socjalnej dla rosnącej liczby osób starszych i niepełnosprawnych Rynek pracy Wg stanu na koniec grudnia 2000 r w gminach położonych na obszarze pasma Odry pracowało prawie 264,1 tys. osób. Stanowili oni około 41,1% ogółu pracujących w województwie dolnośląskim. W stosunku do roku 1999 liczba pracujących w gminach na obszarze pasma Odry spadła o ponad 21,9 tys. osób Średni współczynnik aktywności zawodowej ludności (% udział pracujących w ogólnej liczbie osób w wieku produkcyjnym) wynosił około 41%, przy czym w poszczególnych gminach był on znacznie zróżnicowany. Zróżnicowanie wskaźnika ilości pracujących na 1000 mieszkańców na obszarze gmin wahało się w granicach od 37 (gm. Pęcław) do 316 (gm. Wrocław). Stopa bezrobocia rejestrowanego w województwie dolnośląskim we wrześniu 2001 roku wynosiła 19,7% gdy średnia krajowa wyniosła 16,7% ogółu ludności aktywnej zawodowo i była dwukrotnie wyższa od średniej dla krajów UE (8,1%). Brak zatrudnienia spowodował znaczne zubożenie społeczeństwa województwa dolnośląskiego. Dolnośląski Ośrodek Polityki Społecznej na podstawie liczby osób korzystających z pomocy społecznej wyznaczył na terenie województwa 8 gmin określanych jako enklawy ubóstwa. Zaliczono do nich m.in. 3 gminy położone w paśmie Odry tj. gminy Wińsko, Kotla i Jemielno. Powiaty położone w paśmie Odry, za wyjątkiem Wrocławia (miasto na prawach powiatu) oraz powiatów wrocławskiego, lubińskiego i polkowickiego, znacznie przekroczyły wartość średniej stopy bezrobocia dla województwa dolnośląskiego (19,7%). Wielkość stopy bezrobocia wahała się w granicach 21,4% w powiecie wołowskim do 25,4% w powiecie legnickim. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2000 roku powiat górowski jako jedyny w paśmie Odry podobnie jak 16 innych powiatów województwa dolnośląskiego został określony jako zagrożony szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym. Cele polityki przestrzennej: - Stworzenie nowych miejsc pracy dla zmniejszenie stopy bezrobocia - Zapewnienie pracy młodzieży wchodzącej na rynek pracy Zasady realizacji: Likwidacja dysproporcji zatrudnienia w powiatach, 37

12 Zagospodarowanie wchodzącego na rynek pracy zasobów pracy z wyżu demograficznego lat 80. Tworzenie nowych miejsc pracy z wykorzystania istniejącego potencjału intelektualnego Tworzenie poza rolniczych miejsc pracy na wsi w celu powstrzymanie migracji ludności ze wsi do miasta. tworzenie niewielkich zakładów rolno-spożywczych i przetwórstwa rolnego o nieuciążliwej produkcji w gminach o dużym areale użytków rolnych Tworzenie nowych miejsc zatrudnienia w budownictwie mieszkaniowym i komunikacji, w tym przy budowie autostrad i odbudowie portów rzecznych Wzrost zatrudnienia w rozwijających się dziedzinach usług głównie w usługach biznesowych, służbie zdrowia i opiece społecznej, ochronie środowiska, usługach finansowych, edukacji i usługach hotelowo-turystycznych Aktywizowanie gmin o walorach krajobrazowych lub rekreacyjnych do rozwoju turystyki i rekreacji i intensywnego rozwoju sektora usług związanych z tą działalnością. Tworzenie możliwości zdobywania kwalifikacji na różnym poziomie kształcenia pobliżu miejsca zamieszkania. Poprawa dostępności do szkół poziomu średniego i wyższego i dostosowanie kształcenia do potrzeb rejonu. Zmiany struktury zatrudnienia w wyniku restrukturyzacji przemysłu lekkiego, oświaty, służby zdrowia i opieki społecznej oraz reformy służb ochrony kraju Mieszkalnictwo Cele polityki przestrzennej: Osiągnięcie zadowalających standardów zamieszkania ludności zamieszkałej w gminach położonych na obszarze pasma Odry, zgodnych z normami UE. Osiągnięcie prawidłowych relacji zamieszkania, pracy, usług, rekreacji; proporcjonalne rozmieszczenie ludności. Zaspokojenie potrzeb ludności poprzez zapewnienie każdej rodzinie mieszkania. Zasady realizacji: Kształtowanie struktur osiedleńczych spełniających warunki ochrony zdrowia i życia mieszkańców (tereny zieleni i rekreacji, dogodne połączenia komunikacyjne). Kształtowanie struktur mieszkaniowych nie naruszających walorów środowiska przyrodniczego. Kształtowanie struktur mieszkalnych z pełnym wyposażeniem infrastrukturalnym. 1. Określenie podstawowych standardów zamieszkania ludności województwa dolnośląskiego wg norm europejskich i dążenie do jego osiągnięcia. Zgodnie z Prognozą demograficzną dla Polski na lata przewiduje się spadek ogólnej liczby ludności zamieszkałej w paśmie Odry o około 26 tys. osób, w tym do roku 2015 przewiduje się wzrost ludności o 6 tys. osób. Proponowane wskaźniki optymalne założone na rok 2015 : m² pow. uż./1 osobę (obecnie kraje UE - 35 m² pow. uż./1 osobę; Polska i woj. dolnośląskie 19,2-19,5 m² pow. uż./1 osobę) 2,5-2,8 osób/1 mieszkanie (obecnie Polska i województwie dolnośląskie 3,19-3,11 osób/1 mieszkanie) 0,8 osób /1 izbę (obecnie Polska i woj. dolnośląskie 0,92-0,90 osób/1 izbę) około 360 mieszkań /1000 mieszkańców (w Polsce i w województwie dolnośląskim w 2000 r. na 1000 mieszkańców przypada mieszkań; w krajach europejskich średnia ta wynosi 400 mieszkań/1000 mieszkańców. 38

13 Przewiduje się: 10% ubytek substancji mieszkaniowej w ilości 32,5 tys. mieszkań. pozostawienie 292,3 tys. mieszkań, które pomieszczą przy założonym wskaźniku 2,8 osób/1 mieszkanie 818,5 tys. osób. Potrzeby mieszkaniowe do roku 2015 wynikające z rozgęszczenia mieszkań i prognozy demograficznej (przy uwzględnieniu wskaźnika 2,5 osób/1 mieszkanie), w całym paśmie Odry wyniosą: około 65 tys. mieszkań i około 6,5 mln m pow. użytkowej (przy założeniu optymalnego wskaźnika 35 m² /1 osobę). Największe potrzeby mieszkaniowe przy założeniu w/w wskaźników wystąpią w mpp Wrocławiu oraz w powiatach głogowskim i oławskim. 2. Dynamizacja rynku mieszkaniowego wynikająca z wdrożenia Założeń polityki mieszkaniowej państwa na lata dążącej do jak najlepszego zaspakajania potrzeb mieszkaniowych społeczeństwa i zapewnienia wysokiego standardu zamieszkania ludności poprzez poprawę wyposażenia mieszkań w infrastrukturę techniczną w tym : Konieczność wzrostu ruchu budowlanego dla wyrównania postępującej dekapitalizacji mienia komunalnego, braku mieszkań o odpowiednim standardzie, kumulacji potrzeb mieszkaniowych spowodowanych strukturą demograficzną i potrzebą zapewnienia każdej rodzinie własnego mieszkania. Pożądane byłoby osiągnięcie wskaźnika ilości oddawanych mieszkań do 4-5 mieszkań /1000 mieszkańców (w krajach zachodnich wskaźnik ten osiąga wielkość 4-7 mieszkań /1000 mieszkańców. Obecny ruch budowlany (w latach ) w gminach pasma Odry wynosił 3,1 mieszkań /1000 mieszkańców (średnia dla województwa dolnośląskiego w 2000 r. około 2 mieszkania /1000 mieszkańców). 39

14 Usługi OŚWIATA I NAUKA Cele polityki przestrzennej: Stworzenie społeczeństwa o wysokim poziomie wykształcenia Stworzenie bazy i wspieranie różnorodnych form kształcenia ludności na wszystkich poziomach edukacji. Zasady realizacji: Dostosowanie istniejącej bazy oświatowej do potrzeb rynku regionu dolnośląskiego. Wyrównanie szans edukacyjnych młodzieży na obszarze całego województwa. Wprowadzenie standardów kwalifikacji zawodowych w ramach reformy oświatowej, zgodnych ze standardami Unii Europejskiej. Wprowadzenie reformy systemu edukacji w celu upowszechnienia szkolnictwa średniego (Założeniem reformy jest osiągnięcie przez około 80% społeczeństwa wykształcenia średniego) i dostosowanie go do wymagań rynku pracy. Uelastycznienie kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym (studia zawodowe licencjackie i inżynierskie; studia magisterskie jednolite i uzupełniające; studia doktoranckie) i dostosowanie go do wymagań rynku pracy. Powiązanie reformy systemu oświaty z pojawieniem się na rynku pracy wyżu demograficznego z początku lat 80, któremu potrzebne jest nowoczesne, wysoko specjalistyczne przygotowanie do zawodu na konkurencyjnym rynku pracy. Opracowanie w ramach reformy oświatowej standardów kwalifikacji zawodowych na poziomie przygotowania ogólnokształcącego i zawodowego, jakości kształcenia w tym akredytacji i certyfikacji uczelni i kadry dydaktycznej oraz modelu funkcjonowania ustawicznej edukacji zawodowej w Polsce w perspektywie integracji z Unią Europejską. Szkolnictwo ponadgimnazjalne Przebudowa polskiego systemu szkolnego (etapowe wprowadzanie w życie reformy strukturalno-programowej) w okresie 8 lat od do r. w tym: zreformowanie szkolnictwa średniego, rozwój szkół policealnych i kształcenia ustawicznego dorosłych oraz w ostatnim etapie rozszerzenie systemu edukacji średniej na obszary wiejskie i upowszechnianie wykształcenia średniego wśród młodzieży wiejskiej. Opracowanie struktury szkół ponadgimnazjalnych do maja 2002 roku przez jednostki samorządu terytorialnego (przekształcenie istniejących szkół w nowe struktury szkolne). Unowocześnianie bazy dydaktycznej szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego w tym modernizacja istniejących obiektów, budowa i modernizacja szkolnych obiektów sportowo-rekreacyjnych. Zapewnienie bezpiecznego transportu i opieki dzieciom dojeżdżającym do szkół. Szkolnictwo wyższe Koncentracja wyższych uczelni we Wrocławiu, zajmującym czwarte miejsce w kraju pod względem liczby studiujących. Ogółem we Wrocławiu w roku akademickim 1999/2000 znajdowało się 20 uczelni wyższych na których studiowało ponad 100 tys. studentów. Rozbudowa i modernizacja istniejącej bazy dydaktycznej oraz poszerzenie oferty możliwości kształcenia młodzieży. Tworzenie wyższych uczelni zawodowych lub filii istniejących na Dolnym Śląsku uczelni wyższych o kierunkach kształcenia dostosowanych do potrzeb regionu dolnośląskiego w wyniku Ustawy o wyższych szkołach zawodowych w środowiskach oddalonych od centrów akademickich, gdzie występuje duża liczba młodzieży zainteresowanej studiowaniem jak najbliżej własnego miejsca zamieszkania. 40

15 OCHRONA ZDROWIA I OPIEKA SPOŁECZNA Cele polityki przestrzennej: Poprawa stanu zdrowotnego ludności województwa dolnośląskiego. Zapewnienie opieki ludziom w podeszłym wieku i niepełnosprawnym. Zasady realizacji: Prowadzenie działalności prewencyjnej obejmującej szeroko rozumiane warunki życia (ograniczanie zanieczyszczenia środowiska, zwiększenie aktywności fizycznej ludności, promowanie zdrowego stylu odżywiania). Stworzenie bazy lecznictwa podstawowego dostosowanej do potrzeb ludności województwa i zlokalizowanej w dogodnym zasięgu oddziaływania. Zwiększenie efektywności pracy służby zdrowia. Wykorzystanie i przekształcenie istniejącej bazy szpitalnej i zakładów opiekuńczych z dostosowaniem ich do wyższych standardów sanitarnych. Niwelacja dysproporcji w dostępie do podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej, pomocy doraźnej oraz opieki stomatologicznej na terenach wiejskich i w mniejszych miastach Restrukturyzacja istniejącej sieci placówek służby zdrowia zgodnie z wymogami wprowadzonej w życie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, która stworzyła podstawy do działalności samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w oparciu o prawa rynku. - Uzupełnienie lub rozszerzenie działalności istniejących placówek ochrony zdrowia o lecznictwo i poradnictwo specjalistyczne. Wzrost jakości świadczeń zdrowotnych poprzez uzupełnienie sieci istniejących placówek opieki zdrowotnej siecią placówek lecznictwa prywatnego. Tworzenie zintegrowanego systemu opieki nad ludźmi w podeszłym wieku i niepełnosprawnymi na bazie istniejących szpitali i obiektów lecznictwa uzdrowiskowego. Modernizacja istniejących oraz lokalizacja nowych placówek i obiektów opieki społecznej w związku z niedostateczną już obecnie siecią domów opieki oraz z przewidywanym wzrostem liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Zabezpieczenie starzejącego się społeczeństwa w wystarczającą liczbę specjalistów i łóżek w zakresie opieki geriatrycznej i długoterminowej. Zapewnienie leczenia i rehabilitacji umożliwiającej podniesienie jakości życia osobom w podeszłym wieku oraz dotkniętym niepełnosprawnościami. Tworzenie noclegowni i schronisk dla osób bezdomnych pozbawionych dochodów lub o niskich dochodach oraz domów opieki dla matek z dziećmi KULTURA Cele polityki przestrzennej: Stworzenie społeczeństwa o wysokim stopniu kultury, otwartego na świat. Umożliwienie mieszkańcom województwa szerokiego dostępu do różnych form kultury. Rozwijanie różnorodnych form upowszechniania i krzewienia kultury. Zasady realizacji: 41

16 Wykorzystanie zasobów bazy kulturalnej w miastach, kontynuacja tradycyjnych form działalności, modernizacja istniejących obiektów kultury. Organizacja atrakcyjnych imprez dla mieszkańców i wspieranie róznych form działalności kulturalnej. Utrzymanie i wzmocnienie rangi Wrocławia jako ośrodka organizacji życia kulturalnego Zwiększenie bazy poprzez uzupełnienie i rozbudowę sieci placówek kultury oraz poprawa warunków lokalowych w istniejących miejskich i wiejskich obiektach kultury Wspieranie edukacji kulturalnej i artystycznej na szczeblu lokalnym w tym w placówkach szkolnych, bibliotecznych, ośrodkach i domach kultury itp. Propagowanie i promocja różnorodnych form działalności w upowszechnianiu kultury w tym wspieranie i ochrona kultury ludowej i amatorskiego ruchu artystycznego. Organizacja większej liczby imprez kulturalnych w mniejszych miastach i ośrodkach gminnych popularyzujących kulturę wśród społeczności lokalnych w miejscu zamieszkania. Modernizacja i podnoszenie standardów placówek muzealnych w celu przyciągnięcia i promocji zbiorów muzealnych i dorobku kultury szerokiej rzeszy publiczności HANDEL Cele polityki przestrzennej: Tworzenie sieci obiektów handlu dla zaspokojenia wzrastającego popytu konsumpcyjnego ludności. Ożywienie gospodarcze rejonu pasma Odry Zasady realizacji: Modernizacja i rozbudowa sieci usług handlu hurtowego i detalicznego. Wyrównanie dysproporcji w ilościowym i jakościowym wyposażeniu poszczególnych gmin w sieć usług handlowych. Zróżnicowanie oferty handlowej. Koncentracja sieci handlowej w miejskich i wiejskich ośrodkach i centrach usługowych. Ożywienie centrów handlowo-usługowych przez doposażenie istniejącej sieci handlowej i dobre skomunikowanie poprzez sieć drogową i kolejową Wykształcenie zróżnicowanej branżowo i asortymentowo sieci obiektów handlu detalicznego i hurtowego. Wyprowadzenie obiektów i magazynów handlu hurtowego na obrzeża miast w pobliże istniejących lub projektowanych ciągów komunikacyjnych. Wyznaczenie nowych terenów pod lokalizację obiektów handlu hurtowo-detalicznego i hurtowego stymulujących dynamiczny rozwój jednostek osadniczych z uwzględnieniem wykorzystania rzeki Odry jako drogi komunikacyjnej. Pozostawienie obiektów sklepowych o małej powierzchni handlowej i lokowanie nowych obiektów z zachowaniem należytego standardu technicznego, dających zatrudnienie wielu mieszkańcom miast i wsi SPORT I KULTURA FIZYCZNA Cele polityki przestrzennej: Podniesienie stanu zdrowotności społeczeństwa, w tym szczególnie dzieci i młodzieży. Stworzenie możliwości wykorzystania wolnego czasu w sposób atrakcyjny i wskazany dla zdrowia. 42

17 Rozwój sportów wyczynowych dla zwiększania różnorodności form rekreacji i rozrywki. Zasady realizacji: Budowa obiektów wielofunkcyjnych o atrakcyjnym zestawie urządzeń sportowych. Tworzenie ogólnodostępnych kompleksów sportowych. Rozszerzenie oferty sportowej dla młodzieży szkolnej. Poprawa stopnia powszechności i dostępności społeczeństwa do podstawowych obszarów kultury fizycznej, szczególnie wśród dzieci i młodzieży i dorównanie do poziomu charakterystycznego dla UE w zakresie wychowania fizycznego w szkołach i uczelniach, sportu dzieci i młodzieży, zajęć profilaktycznych i korekcyjnych dla dzieci i młodzieży, rehabilitacji ruchowej i sportu inwalidów. Zahamowanie negatywnych tendencji w rozwoju biologicznym dzieci i młodzieży poprzez upowszechnianie sportu i wyposażenie istniejących szkół podstawowych, gimnazjalnych, szkół ponadgimnazjalnych oraz uczelni wyższych w obiekty sportu ogólnorozwojowego Wyrównanie dostępu i dysproporcji w nasyceniu poszczególnych miast i gmin województwa w obiekty i urządzenia sportowe. Modernizacja, doposażenie lub budowa nowych, w pełni wyposażonych w urządzenia i obiekty sportowe, ogólnodostępnych ośrodków sportowo-rekreacyjnych w miastach i gminach Łączenie obiektów sportowo-rekreacyjnych z kompleksami ogólnodostępnej zieleni parkowo-leśnej oraz ciekami i akwenami wodnymi. Rekonstrukcja sportu wyczynowego poprzez rozszerzenie dostępu do obiektów dla wszystkich zainteresowanych oraz opracowanie struktury szkolenia osób utalentowanych. Zagospodarowanie i przystosowanie bulwarów i terenów nadrzecznych do uprawy sportów, poprzez tworzenie i wyznaczenie systemu tras rekreacyjnych. 43

18 6.3. SFERA PRZYRODNICZO EKOLOGICZNA Surowce mineralne Cele polityki przestrzennej Podstawowymi celami polityki przestrzennej są: racjonalna gospodarka zasobami złóż kopalin użytecznych regionu prowadzona w myśl zasady zrównoważonego rozwoju, ochrona i poprawa stanu środowiska naturalnego poddanego antropopresji w wyniku działalności górniczej przy zachowaniu ciągłości eksploatacji kopalin użytecznych promowanie prac poszukiwawczych i rozpoznawczych nowych złóż surowców mineralnych. Zasady realizacji: ochrona niezagospodarowanych złóż kopalin użytecznych umożliwiająca ich przyszłą, hipotetyczną eksploatację, wynikająca z ustaleń przepisów szczegółowych racjonalne korzystanie z dostępnych zasobów polegające na pełnym wykorzystaniu zasobów złóż zagospodarowanych, wykorzystaniu kopalin towarzyszących, zaawansowanemu przetwarzaniu surowców mineralnych, stosowanie najlepszych, uzasadnionych ekonomicznie, dostępnych technologii (BAT), przestrzeganie zasad bezpieczeństwa eksploatacji surowców mineralnych w stosunku do innych funkcji zagospodarowania terenu, gospodarcze wykorzystanie, jeśli jest to ekonomicznie uzasadnione, surowców odpadowych powstałych w wyniku działalności górniczej, stałego uzupełniania bazy zasobów kopalin użytecznych. ochrona rozpoznanych i udokumentowanych złóż kopalin podstawowych określenie możliwego obszaru odkrywkowej eksploatacji złóż węgla brunatnego (Legnica, Ścinawa) zalegających na monoklinie przedsudeckiej, częściowo w granicach opracowania, dla przyszłej, hipotetycznej eksploatacji tej kopaliny uwarunkowanej założeniami Polityki Energetycznej Polski, weryfikacja możliwości wykorzystania zasobów niezagospodarowanych (ok. 40) złóż kopalin pospolitych ze względu na uwarunkowania środowiskowe, jakościowe i ilościowe, eksploatacja kopalin użytecznych w najważniejszych ośrodkach górniczych rud miedzi i surowców towarzyszących w eksploatowanych złożach na monoklinie przedsudeckiej, gazu ziemnego ze złóż Grochowice, Wilków, Niechlów, Naratów, Żuchlów, Góra, Aleksandrówka, Wierzowice znajdujących się w granicach opracowania innych złóż kopalin pospolitych wydobywanie kopalin użytecznych z założeniem priorytetu ochrony środowiska przyrodniczego ograniczenie możliwości eksploatacji złóż w istniejących i planowanych pasach ochronnych dolin rzecznych Odry i jej dopływów oraz innych obszarach chronionych, wykorzystanie małych złóż kopalin pospolitych - kruszyw naturalnych, surowców ilastych ceramiki budowlanej itp., jako bodźca lokalnej aktywizacji gospodarczej, stałe uzupełnianie bazy zasobów kopalin użytecznych: prowadzenie prac dokumentacyjnych na obszarach perspektywicznych występowania złóż kopalin użytecznych m.in. w gminach: Brzeg Dolny, Oborniki Śląskie, Środa Śląska, Jelcz-Laskowice, Niechlów. poszukiwanie nowych złóż gazu ziemnego w rejonie przedsudeckim Niżu Polskiego rekultywacja i zagospodarowanie terenów pogórniczych 44

19 inwentaryzacja wyrobisk, zwałowisk i składowisk odpadów pogórniczych sukcesywna i kompleksowa rekultywacja oraz zagospodarowanie terenów pogórniczych w rejonie Głogowa, gdzie dodatkowym czynnikiem jest presja przemysłu przetwórstwa rud miedzi, a także obszarów Brzegu Dolnego, Środy Śląskiej i okolicy Wrocławia (gminy: Głogów, Jerzmanowa, Kotla, Rudna, Żukowice, Brzeg Dolny, Oborniki Śląskie, Środa Śląska). preferowane wodno-leśnego lub rolniczego kierunku rekultywacji terenów pogórniczych zmniejszenie ilości powstających w wyniku działalności górniczej odpadów: ograniczenie ilości odpadów górnictwa i przetwórstwa miedzi, zwłaszcza ograniczenie zrzutu wód kopalnianych do Odry, wykorzystanie odpadów poflotacyjnych do celów dosadzania zrobów zawałowych oraz w drogownictwie (gmina Rudna, Głogów), prowadzenie okresowego monitorowania wpływu eksploatacji kopalin na środowisko, przeciwdziałanie nielegalnemu i rabunkowemu wydobyciu kopalin Na obszarze opracowania tak jak na terenie całego województwa daje się zaobserwować, w okresie ostatnich kilku lat, wzrostowy trend wydobycia kruszywa naturalnego (piasków, żwirów i pospółek). WYDOBYCIE KRUSZYWA NATURALNEGO '000 ton/rok przewidywany trend wydobycia kruszywa naturalnego

20 Wody podziemne Cele polityki przestrzennej: Wysoka jakość oraz zasoby wód podziemnych sprawia, że są one bardzo ważnym źródłem zaopatrzenia w wodę do picia. Znaczenie gospodarcze oraz powszechnie występujące zagrożenie wód podziemnych powoduje, że ochrona ich zasobów i jakości jest zagadnieniem szczególnej wagi. Celem polityki regionalnej jest utrzymanie jakości wód podziemnych w najwyższych obowiązujących klasach czystości oraz zapewnienie i zachowanie odpowiedniej ilości zasobów dyspozycyjnych. Zasady działania: ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniami, racjonalne wykorzystanie udokumentowanych zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych, gospodarowanie wodami podziemnymi uzależnione od warunków hydrogeologicznych zbiorników wód podziemnych, określenie granic obszarów wymagających szczególnej ochrony poprzez szczegółowe rozpoznanie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych i wyznaczenie obszarów ochronnych dla tych zbiorników, konsekwentne działania administracyjno-prawne i inwestycyjne na rzecz porządkowania gospodarki odpadami i wodno-ściekowej, ochrona zwykłych wód podziemnych w odniesieniu do całych użytkowych poziomów wód podziemnych. opracowanie szczegółowych zasad ochrony i objęcie ochroną obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych zgodnie z wymogami ustawy Prawo Wodne: Objęcie najwyższą formą ochrony obszarów poniższych zbiorników: nr 302 Pradolina Barycz Głogów W, południowej i zachodniej części zbiornika nr 303 Zbiornik Barycz Głogów E, południowej części zbiornika nr 306 Zbiornik Wschowa, Objęcie wysoką formą ochrony następujących obszarów: północny fragment zbiornika nr 303 Zbiornik Barycz Głogów E, północna część zbiornika nr 306 Zbiornik Wschowa, zbiornik nr 314 Pradolina Odry (Głogów), zbiornik nr 319 Subzbiornik Prochowice Środa Śląska (wraz ze strukturą bogdaszowicką), nr 320 Pradolina Odry (S Wrocław), powiązanie działań ochronnych dla wód powierzchniowych i podziemnych, realizacja ustaleń planów gospodarowania wodami wynikająca z przepisów szczegółowych, współpraca z sąsiednimi jednostkami administracyjnymi w zakresie polityki ochrony wód podziemnych, wykorzystywanie wód podziemnych, ze względu na niewielkie zasoby dyspozycyjne, tylko na potrzeby komunalne, a jedynie w szczególnych, uzasadnionych przypadkach dla wybranych gałęzi przemysłu farmaceutycznego i spożywczego, prowadzenie stałej kontroli jakości wód podziemnych w ramach kompleksowego systemu monitoringu w celu wspomagania działań zmierzających do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych oraz określenia przestrzennych i czasowych trendów zmian jakości wód podziemnych, ochrona terenów wodonośnych Wrocławia, zwiększenie świadomości społecznej w zakresie korzystania z zasobów i utrzymania jakości wód podziemnych, 46