Według Brukseli zmiany te wynikają

Transkrypt

1 NR 6 (27) czerwiec 2008 r. MIESIĘCZNIK KRAJOWEJ RADY IZB ROLNICZYCH Zdaniem prezesa KRIR Zmiany są konieczne,,modernizacja Wspólnej Polityki Rolnej Wzajemna zgodność Czytaj na stronie 2 Nowa wycena wartości hodowlanej buhajów Informuje Krzysztof Gajek prezes Mazowieckiego Centrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt w Łowiczu Czytaj na stronie 2 Czytaj na stronie 5 Bliżej Instytutu Zootechniki Zioła w paszy loch ciężarnych i karmiących Czytaj na stronie 6 Perspektywy produkcji mleka w Polsce Czytaj na stronie 15 Komisja Europejska 20 maja w ramach tzw. przeglądu zdrowotnego WPR (,,Heath Check ) ogłosiła propozycje zmian we Wspólnej Polityce Rolnej. Wiele kontrowersji budzą przede wszystkim zaproponowane przez Komisję Europejską zmiany w systemie dopłat bezpośrednich. Komisja bowiem proponuje jeszcze w ramach przyjętego budżetu redukcje o 3 % dopłat bezpośrednich i przesunięcie zaoszczędzonych w ten sposób środków finansowych na rozwój obszarów wiejskich. KE zamierza też oddzielić płatności bezpośrednie od wielkości produkcji oraz zlikwidować całkowicie mechanizmy interwencyjne. Proponuje także całkowitą likwidację kwot mlecznych po 2015 roku, a już od 2009 roku likwidację dopłat do upraw energetycznych. Według Brukseli zmiany te wynikają głównie z dostosowania WPR do aktualnej sytuacji rynkowej czyli między innymi do rosnących cen, zmian klimatycznych czy globalizacji. Proponowaną przez KE,,modernizację Wspólnej Polityki Rolnej skrytykowały reprezentujące europejskich rolników i spółdzielnie rolnicze w Brukseli organizacje COPA i COGECA. Zdaniem Gerda Sonnleitnera, wiceprzewodniczącego Komitetu COPA teraz nie jest dobra pora na przesuwanie środków z programów wspierania produkcji rolniczej do programów wspomagania obszarów wiejskich. Dlatego też zarówno COPA jak i COGE- CA sprzeciwiają się propozycjom tych zmian Popieramy oczywiście rozwój obszarów wiejskich. Jednak obecnie naszym priorytetem jest zapewnienie rolnikom optymalizacji potencjału produkcji, a jednocześnie produkcja żywności według bardzo rygorystycznych i kosztownych europejskich standardów w kwestii bezpieczeństwa żywności, ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt mówi Gerd Sonnleitner Nie jest też pożądane dalsze osłabianie tych nielicznych mechanizmów, które nam pozostały, służących stabilizacji rynku i ochronie rolników, a to właśnie proponuje Komisja. Proponowane przez KE zmiany nie dotyczą obecnie jeszcze bezpośrednio Polski, bowiem w przypadku nowych państw UE będą obowiązywać dopiero od roku 2012 kiedy to dopłaty bezpośrednie dla rolników z nowych państw zgodnie z traktatem akcesyjnym osiągną poziom dopłat w krajach,,starej piętnastki. Wprawdzie reforma WPR nie dotyczy aktualnie naszego kraju, ale już dziś wiele obaw wśród producentów mleka budzi pomysł całkowitej likwidacji kwot mlecznych Jak podkreśla Wiktor Szmulewicz, prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych i jednocześnie producent mleka, zniesienie kwot mlecznych może spowodować spadek cen zaistniałe wzrostem produkcji. Już bowiem sama zapowiedź wzrostu w tym roku w naszym kraju o 2 % narodowej kwoty mlecznej spowodowała ogromny spadek cen mleka. Dlatego też producenci są pełni obaw zwłaszcza, że produkcja mleka jest dosyć pracochłonna i kapitałochłonna więc każda rezygnacja czy wejście na ten rynek to decyzja wieloletnia i związana z ogromnymi kosztami. Dobrze, że Komisja Europejska zapowiedziała w 2011 r. kolejny przegląd WPR. Jeżeli wówczas sytuacja na rynku będzie zła to Bruksela będzie mogła wycofać się z odejścia od kwotowania mleka. dokończenie na str. 3 Porozumienie z hodowcami i producentami Krajowa Rada Izb Rolniczych 4 czerwca podpisała porozumienie o współpracy z Polskim Związkiem Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego. Celem porozumienia jest przede wszystkim rozwijanie współpracy oraz podejmowanie wspólnych działań konsultacyjno doradczo opiniodawczych. Współpraca ta polegać będzie między innymi na wypracowaniu wspólnych opinii i analiz dotyczących sektora produkcji bydła mięsnego oraz rynku wołowiny, organizowaniu wspólnych konferencji i seminariów. Ponadto wymianie publikacji, materiałów, opracowań i opinii rynkowych i podejmowaniu wspólnych inicjatyw w obszarze współpracy zagranicznej, w tym na forum ponadnarodowych struktur Unii Europejskiej, a w szczególności w COPA COGECA. Krajowa Rada Izb Rolniczych będzie dążyć również do przekazania idei współpracy z Polskim Związkiem Hodowców Bydła Mięsnego na wojewódzkie izby rolnicze. KRIR zobowiązuje się również pomagać w ramach w swoich możliwości technicznych oraz woli wojewódzkich izb rolniczych, przy tworzeniu struktur terenowychpzh i PBM. Uwagi KRIR w ramach działania Zalesianie gruntów rolnych Nowe warunki pomocy finansowej Krajowa Rada Izb Rolniczych otrzymała do zaopiniowania projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniający rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Przedstawiamy uwagi izb rolniczych do tego projektu rozporządzenia. Zdaniem samorządu rolniczego mając na względzie proponowaną zmianę art. 3 pkt 1 lit. a regulującego obliczanie dochodu z pracy w gospodarstwie rolnym, należy zwrócić uwagę, że nowelizacja w sposób bezpośredni może ograniczyć możliwość skorzystania z omawianej formy pomocy tym rolnikom, którzy posiadając niewielki areał gruntów rolnych o niskiej klasie bonitacyjnej zatrudnieni są dodatkowo w innych sektorach gospodarki tj. posiadają dochody również z działalności nierolniczej. Z drugiej strony, w przypadku osób dwuzawodowych, rozwiązanie będzie sprzyjało posiadaczom gruntów IV klasy i wyżej, ponieważ naliczany tą metodą dochód rolniczy będzie wyższy, tj. łatwiej będzie spełnić wymóg minimum 20% dochodowości z rolnictwa określony w art. 7 ust. 6 rozporządzenia. Zwracając uwagę na powyższe, Krajowa Rada Izb Rolniczych wyraża nadzieję, że propozycja nowego zapisu art. 3 wynika z przeprowadzonego studium wdrażania pomocy oraz poparta jest analizą zainteresowania tym działaniem w poszczególnych regionach kraju. Zmiana proponowana w art. 4 ust. 2 pkt 1 w założeniu w sposób jasny rozróżnia grunty, które mogą zostać zalesione w ramach Schematu I pomocy, tj. Zalesianie gruntów rolnych. Wprowadzone obostrzenie jednoznacznie identyfikuje kierunkowość omawianego wsparcia, ale jednocześnie zwraca uwagę, iż z możliwości skorzystania dokończenie na str. 4

2 str. 2 czerwiec 2008 NR 6 Nowa wycena wartości Zdaniem prezesa KRIR Zmiany są konieczne hodowlanej buhajów KRZYSZTOF GAJEK prezes Mazowieckiego Centrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt w Łowiczu informuje Szanowni hodowcy Otrzymujecie już drugą wycenę buhajów, w wyniku której wartość hodowlana wyrażona jest nowym indeksem. Odważyłbym się użyć sformułowania, że wchodzimy w nowy okres oceny wartości hodowlanej, ale przede wszystkim jest to kolejny etap kształtowania populacji aktywnej bydła i ukierunkowania celów hodowlanych. Konstrukcja indeksu hodowlanego jest bowiem odzwierciedleniem kierunku selekcji i określeniem cech, które są przedmiotem selekcji. Dotychczasowy indeks uwzględniał tylko cechy produkcyjne ze szczególną preferencją do produkcji białka. Jesteśmy jednym z ostatnich krajów zrzeszonych w INTERBULU, który do ubiegłego roku dokonywał selekcji tylko pod względem cech produkcyjnych. Inne hodowle europejskie prowadziły selekcję również na cechy funkcjonalne. Opóźnienie zmiany konstrukcji indeksu miało jednak bardzo pozytywny wpływ na wzrost produkcji, ponieważ koncentrowanie selekcji tylko na cechach produkcyjnych umożliwiało szybkie osiągnięcie postępu w tej dziedzinie. Producenci mleka wiedzą jednak, że sama mleczność bez utrwalania cech funkcjonalnych nie gwarantuje oczekiwanych efektów ekonomicznych. Poziom wydajności, jaki osiągnęliśmy, uzasadniał, aby obok cech produkcji (50%) wprowadzić do indeksu cechy funkcjonalne, tj. cechy pokroju (30%), płodność (10%) oraz komórki somatyczne (10%). Przytoczone wyżej zmiany dotyczą indeksu buhaja. Krowy matki buhajów oceniane są nadal na podstawie produkcji. W najbliższym czasie Instytut Zootechniki w porozumieniu z Federacją Związków Hodowców Bydła oraz Spółdzielni Inseminacyjnych dokona zmiany również tego indeksu. Obecna konstrukcja indeksu wyrównuje szanse buhajów pochodzących z naszego programu z buhajami pochodzącymi z innych programów zachodnioeuropejskich czy amerykańskich. Dziś na listach interbulu można porównać je z innymi buhajami po przeliczeniu na bazę polską. Zachęcam gorąco wszystkich hodowców, którzy prowadzą racjonalne zarządzanie własnym stadem, aby dobierając buhaja importowanego do kojarzeń we własnym stadzie odszukali w rankingu interbulu jego wycenę wyrażoną polskim indeksem. Wartość hodowlana buhajów krajowych publikowana jest w dostępnych dla Państwa materiałach (katalogi). Dostawcy (importerzy) nasienia pochodzącego z importu mają obowiązek na Waszą prośbę udzielić informacji na temat aktualnego indeksu wyrażonego w odniesieniu do polskiej bazy. Często bowiem za pozornie korzystną cenę kupuje się nasienie o niskiej wartości hodowlanej. Aktualnie wyceny i publikacje listy rankingowej dokonuje się trzy razy w roku i każda partia nasienia powinna być zaopatrzona w aktualną z danego roku wycenę. W połowie maja bieżącego roku w Zielonej Górze Krajowa Rada Izb Rolniczych wspólnie z Lubuską Izbą Rolniczą zorganizowała konferencję,,szkody łowieckie w rolnictwie. Głównym celem konferencji było przedstawienie narastającego problemu szkód łowieckich na gruntach rolnych oraz uświadomienie konieczności zmian w prawodawstwie polskim w zakresie rozwiązań związanych z odszkodowaniami w kwestii szkód wyrządzanych przez zwierzynę łowną i chronioną. W obradach aktywnie uczestniczyli nie tylko przedstawiciele samorządu rolniczego z całej Polski, ale również Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Środowiska, Dyrekcji Lasów Państwowych oraz Polskiego Związku Łowieckiego i amorządu województwa lubuskiego. Na sali obecni byli również parlamentarzyści ziemi lubuskiej. Konferencja podzielona była na dwa panele tematyczne,,za i rzeciw obecnemu prawodawstwu w zakresie Prawa Łowieckiego w Polsce oraz,,rola i współpraca Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Ministerstwa Środowiska z organizacjami pozarządowymi w kształtowaniu prawa dotyczącego szacowania szkód łowieckich. Uczestnicy seminarium dyskutowali również na temat problemów związanych z szacowaniem szkód łowieckich, ekonomicznych skutków tych szkód dla gospodarstw rolnych oraz modeli rozwiązań w zakresie szkód rolniczych w innych państwach na przykładzie Niemiec. Wprawdzie w trakcie obrad nie wypracowano jeszcze kompromisu zadowalającego zarówno rolników jak i też myśliwych i leśników, ale wydaje się, że pierwszy krok w tym kierunku został poczyniony, bowiem wszyscy uczestnicy dyskusji byli zgodni, że trzeba szukać nowych rozwiązań, aby skutecznie rozwiązać problem szkód łowieckich. Dlatego też konieczne jest powołanie zespołu roboczego, w skład, którego wchodziliby przedstawiciele Ministerstwa Środowiska, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi,, Polskiego Związku Łowieckiego, Dyrekcji Lasów Państwowych oraz Krajowej Rady Izb Rolniczych. Jego zadaniem byłoby wypracowanie zmian w polskim prawie w zakresie odszkodowań za szkody wyrządzane przez zwierzynę łowną i chronioną. W naszym przekonaniu przy pełnej współpracy wszystkich zainteresowanych stron w stosunkowo krótkim czasie zespół mógłby przedstawić założenia oraz propozycje odpowiednich rozwiązań, które przyczyniłyby się do zażegnania narastającego ze względu na uwarunkowania ekonomiczne, konfliktu interesów pomiędzy posiadaczami gruntów rolnych i leśnych, a kołami łowieckimi będącymi dzierżawcami obwodów łowieckich. W-MIR wnioskuje Zarząd Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej otrzymuje liczne sygnały od rolników województwa warmińsko-mazurskiego korzystających z pakietów programu rolnośrodowiskowego o problemie otrzymywania środków należnych z tytułu realizowa- Czasopismo Krajowej Rady Izb Rolniczych Ukazuje się raz w miesiącu. nia zobowiązań w ramach tego programu. Wydawane i redagowane na zlecenie Krajowej Rady Izb Rolniczych przez zespół Poradnika Rolniczego. Kolportaż czasopismo dostępne razem z tygodnikiem Poradnik Rolniczy Krajowa Rada Izb Rolniczych ul. Wspólna 30, Warszawa Tel.: (022) , fax (022) ; Red. Nacz. Wojciech Petera, tel.: wojciech.petera@wp.pl polskawies@poradnik.net.pl Podstawowym celem wprowadzenia programów rolnośrodowiskowych w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata było stworzenie instrumentu finansowego, który zachęciłby rolników do ochrony przyrody na obszarach użytkowanych rolniczo. PROW na lata , także przewiduje wsparcie dla działań prośrodowiskowych. Jednak wydaje się wątpliwe, że przy problemach z wypłatami z poprzedniego okresu, nowi rolnicy wyrażą zainteresowanie z tego rodzaju płatności obostrzonej konkretnymi i ścisłymi wymogami rolnośrodowiskowymi mówi Zbigniew Ziejewski, prezes Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej. Dlatego też zarząd WMIR wystąpił do prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o przyspieszenie wypłat beneficjentom tego programu należności z tytułu realizowania przedsięwzięć rolnośrodowiskowych, a w przypadku opóźnień niezależnych od wnioskodawców, a z przyczyn leżących po stronie ARiMR, doliczanie odsetek ustawowych do tych płatności. Opracował:

3 czerwiec 2008 NR 6 str. 3 Internetowa Giełda Żywca Wieprzowego e-wgt W dniu rozpoczęła działalność pierwsza w Polsce Internetowa Giełda Żywca Wieprzowego ewgt S.A. Tworzenie takiej instytucji w naszym kraju, szczególnie na rynku żywca wieprzowego ma swoje głębokie uzasadnienie i przemawiają za tym następujące przesłanki: 1. Polska jest znaczącym, bo trzecim w Europie producentem żywca wieprzowego, po Niemczech (26,3 mln. szt.) i Hiszpanii (25,2 mln. szt.). Pogłowie tych zwierząt w ostatnim pięcioleciu wahało się w granicach 17,0 18,5 mln. szt. 2. Jest to jeden z największych rynków w krajowym rolnictwie stanowiący o poziomie dochodów znaczącej części gospodarstw rolnych. 3. Rynek żywca wieprzowego jest rynkiem o dużej zmienności i niestabilności cen, co wynika z charakterystycznych dla tego rynku wahań cyklicznych tzw. cykli świńskich a także wahań sezonowych oraz koniunkturalnych. Uwarunkowania te sprawiają że produkcja trzody wiąże się z dużym ryzykiem niekorzystnej zmiany ceny w momencie sprzedaży, co w konsekwencji powoduje niestabilność dochodów gospodarstw rolnych. Przedstawione powyżej przesłanki zdecydowanie wystarczą by podjąć decyzję o tworzeniu instytucji porządkującej ten rynek. Dodatkowo jednak za realizowaniem tej inicjatywy przemawia fakt, że system obrotu żywcem wieprzowym w Polsce nie zmienił się od wielu dziesiątków lat i funkcjonuje w modelu samoistnie wykształconym, którego podstawą są nieaktualne dziś rozwiązania poprzedniego systemu gospodarczego. Być może jest on w miarę sprawny jednak rozwiązania tam funkcjonujące nie uwzględniają uwarunkowań wolnego rynku takich jak np. zarządzanie ryzykiem cenowym. Nie przewidziano tam również działań ze strony uczestników rynku, ograniczających to zjawisko. Stąd też zmienność cenowa żywca wieprzowego na krajowym rynku osiąga poziomy wyższe niż w innych krajach o rozwiniętej produkcji trzody chlewnej, a to rodzi niezadowolenie i w skrajnych przypadkach protesty rolników. Wiadomo bowiem, że nie kontrolowane a jednocześnie nie zarządzane ryzyko cenowe w działalności gospodarczej, powoduje duże straty przedsiębiorstw i gospodarstw. Można zatem uznać, że obecnie polski rynek żywca wieprzowego charakteryzuje brak jasnych reguł funkcjonowania. Skutkuje to brakiem określonej w sposób rynkowy ceny równowagi surowca rzeźnego. Ceny, która stanowiłaby podstawę negocjacji i określania cen transakcyjnych w obrocie tym surowcem w danym dniu w zakładach skupujących. Zatem celem oferowanej rynkowi giełdy żywca jest stworzenie warunków umożliwiających zawieranie transakcji kupna sprzedaży a przy tym odkrywanie ceny równowagi rynkowej dnia. W dalszej perspektywie notowana cena wykorzystana będzie jako baza do wprowadzenia rynkowych narzędzi zabezpieczania cen żywca w transakcjach w przyszłych okresach. Aktualnie jednak podstawowym zadaniem w tej mierze jest skonsolidowanie rynku wokół tworzenia referencyjnej ceny równowagi rynkowej. Czy plany te powiodą się czy nie, zależy od uczestników rynku, którzy mam nadzieję, zaakceptują nową formę handlu. Wyniki pierwszej inauguracyjnej sesji w internetowym handlu żywcem wieprzowym są optymistyczne. Na przetarg zgłoszono 11 ofert w tym 4 na zakup i 7 na sprzedaż. Zaoferowano ogółem do sprzedaży 400 tuczników natomiast po stronie kupujących złożono ofertę na 2880 sztuk. Pomimo aktywnej licytacji ceny przez strony transakcji to jednak do ostatecznych uzgodnień niestety, nie doszło. Była to pierwsza sesja stąd sam fakt pojawienia się ofert i rozpoczęcia licytacji należy uznać za sukces i bardzo dobry prognostyk na przyszłość tym bardziej, że na kolejne dni giełdowe także pojawiły się już oferty. Michał A. Jerzak Roman Kwaśnicki, prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego napisał list skierowany rolników, w którym apeluje o przestrzeganie zasad bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach rolnych mając szczególnie na uwadze zwiększenie troski dorosłych o ochronę zdrowia i życia dzieci i młodzieży szkolnej. Dzieci wiejskie od najmłodszych lat przebywają w środowisku pracy rodziców. Poprzez obserwację i przykład przejmują nawyki i zachowania dorosłych. Z czasem na miarę swoich możliwości zaczynają pomagać przy niektórych czynnościach w gospodarstwie, ucząc się zawodu rolnika. Bardzo trudno ustrzec dziecko zwłaszcza kilkuletnie przed zagrożeniem wypadkami, szczególnie wtedy, gdy praca w gospodarstwie rolnym i życie domowe nieustannie się przenikają. Musicie Państwo zapewnić waszym dzieciom stałą, troskliwą opiekę, także w czasie ich zabawy, aby dorastały bezpiecznie. Angażując dziecko do pomocy, trzeba pamiętać, że nie jest ono w stanie wykonać wielu czynności z braku dostatecznych sił, wyobraźni i doświadczenia. Nie potrafi dostrzec grożącego mu niebezpieczeństwa, a w sytuacji realnego zagrożenia nie umie podjąć właściwej decyzji. Ponadto organizm dziecka jest Prezes apeluje W trosce o dzieci szczególnie wrażliwy na szkodliwe dla zdrowia czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne. Pracując, przewidujecie, że ciekawe wszystkiego dzieci mogą nieoczekiwanie zjawić się w strefie bezpośredniego zagrożenia życia. Szczególnie ich zainteresowanie wzbudzają maszyny rolnicze. Jednak nawet najnowsze rozwiązania techniczne nie uchronią przed wypadkami dzieci, które nieświadome niebezpieczeństwa, znajdą się blisko urządzeń lub narzędzi rolniczych. Państwa rozwaga to najlepszy sposób na to, by dzieci były bezpieczne. Rozmawiajcie z nimi o zagrożeniach, uprzedzajcie przed różnego rodzaju niebezpieczeństwem nie tylko w gospodarstwie rolnym. Drodzy rodzice i opiekunowie, pamiętajcie, że bezpieczeństwo dzieci zależy głównie od Państwa odpowiedzialności apeluje prezes Roman Kwaśnicki. Opracował: Wnioski obszarowe kampania 2008,,Modernizacja Wspólnej Polityki Rolnej Zakończyła się kampania składania wniosków o przyznanie płatności na rok Rolnicy mogli składać wnioski w biurach powiatowych ARiMR, właściwych ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę wnioskodawcy, oraz za pośrednictwem poczty, w terminie od dnia 15 marca do dnia 15 maja 2008 r. Co prawda dopuszczalne było jeszcze składanie wniosków w terminie 25 dni kalendarzowych po 15 maja, czyli do dnia 9 czerwca 2008r., jednakże za każdy dzień roboczy opóźnienia, należna rolnikowi płatność, będzie pomniejszana o 1% za każdy dzień roboczy opóźnienia. Wielkopolska Izba Rolnicza jak co roku pomagała wypełniać rolnikom wnioski. W tym roku przy pomocy izby zostało wypełnionych prawie 2 tysiące wniosków. Na dzień 26 maja 2008 r. w Wielkopolskim Oddziale Regionalnym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zostało przyjętych wniosków, a Biurze Powiatowym ARiMR w Poznaniu 6052 wnioski. W stosunku do wszystkich przyjętych wniosków w roku ubiegłym jest to nieco mniej. Dla porównania w roku 2007 w sumie przyjęto w Wielkopolsce wniosków. a w Biurze Powiatowym Agencji i Restrukturyzacji w Poznaniu 6343 wnioski. Co roku są wprowadzane zmiany we wnioskach. Bardzo często rolnicy się gubią nie wiedząc jak i co wpisać w poszczególne rubryki. W tegorocznych wnioskach najwięcej problemów sprawiało wpisanie odpowiedniego symbolu JPO i UPO. W przypadku, gdy dana działka kwalifikowała się do płatności podstawowej i uzupełniającej trzeba było wpisać dwa razy, najpierw jako jednolitą płatność obszarową JPO i jako uzupełniającą płatność obszarową UPO. Dla przypomnienia w poprzednim roku jeśli pisane było UPO to jednocześnie oznaczało, iż dana działka kwalifikuje się i do jednolitej płatności obszarowej i do uzupełniającej płatności obszarowej. Natomiast w bieżącym roku trzeba było wpisać obie płatności jako osobne pozycje. Marta Ceglarek Wielkopolska Izba Rolnicza dokończenie ze str. 1 Krajowa Rada Izb Rolniczych zdecydowanie jest przeciwna rezygnacji przez KE z funduszy interwencyjnych. Zdaniem prezesa Szmulewicza taki instrument powinien nadal istnieć bo w razie klęski czy drastycznego spadku cen nie potrzeba będzie zgody Komisji Europejskiej do wprowadzenia interwencji. Prezes KRIR uważa też, że złym pomysłem jest likwidacja dopłat do roślin energetycznych. W Brukseli mówi się, że nie potrzeba już dopłat do upraw roślin energetycznych, bo cena artykułów rolnych na cele spożywcze i przemysłowe i tak jest już duża i nie potrzeba dodatkowej zachęty. Uważam, że takie myślenie może okazać się błędne i moim zdaniem powinno się zachować te dopłaty, aby zachęcały nadal rolników do produkcji biopaliw. Szczególnie, że polscy rolnicy dopiero w ten system wchodzą wyjaśnia Wiktor Szmulewicz. Ostateczny kształt reformy czy też jak proponuje Komisja Europejska korekty Wspólnej Polityki Rolnej, teraz będzie zależeć od decyzji krajów członkowskich Unii Europejskiej. Debata nad Health Check rozpoczęła się już w chwili ogłoszenia propozycji Komisji Europejskiej. Jak się zakończy i jaki będzie ostateczny kształt zmian we Wspólnej Polityce Rolnej powinniśmy przekonać się już za kilka miesięcy. Izba Rolnicza w Opolu zaprasza Izba Rolnicza w Opolu wzorem lat ubiegłych organizuje V Regionalną Wystawę Zwierząt Hodowlanych oraz Maszyn i Urządzeń Rolniczych Wystawa odbędzie się w dniach 5 6 lipca 2008 r. na terenach wystawienniczych w Opolu Bierkowicach przy ul. Wrocławskiej 172. Na tegorocznej wystawie będzie można obejrzeć najlepsze zwierzęta reprezentujące kilkadziesiąt ras takich gatunków zwierząt domowych jak i trzoda chlewna, bydło, konie, owce i kozy, zwierzęta futerkowe, ptaki, w tym ptaki ozdobne, a także obejrzeć nowoczesny sprzęt i wyposażenie dla rolnictwa i ogrodnictwa oraz szeroką gamę środków do produkcji rolnej, prezentowaną przez polskich i opolskich producentów i dealerów. Odbędzie się również uroczyste wręczenie nagród, w tym odznaczenia Zasłużony dla Rolnictwa oraz Medali Samorządu Rolniczego medal Izby Rolniczej w Opolu. Organizowane przez nas corocznie wystawy cieszą się dużym zainteresowaniem rolników oraz mieszkańców całego województwa. Wystawę odwiedza kilkadziesiąt tysięcy osób, co daje doskonałą okazję do promocji obecnych w tych dniach firm i ich produktów na skalę nie tylko województwa opolskiego, ale również całego kraju, dzięki obecnym na wystawie mediom ogólnopolskim mówi Herbert Czaja, prezes Izby Rolniczej w Opolu.

4 str. 4 czerwiec 2008 NR 6 Z prac Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Reforma ubezpieczenia społecznego rolników Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi na posiedzeniu w dniu 30 maja zapoznała się z oceną funkcjonowania Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz planowanymi zmianami. Główne zadania KRUS, to obsługa ubezpieczonych rolników oraz ich domowników, przyznawanie i wypłata świadczeń, realizacja wewnętrznego dwuinstancyjnego systemu orzecznictwa lekarskiego, prowadzenie działalności prewencyjnej oraz prowadzenie nieodpłatnej, dobrowolnej rehabilitacji leczniczej. Według stanu na 31 grudnia 2007 r. ubezpieczeniu społecznemu rolników podlegało osób, w tym liczba płatników (gospodarstw) wynosiła Emerytury i renty uzyskiwało świadczeniobiorców. Liczba osób podlegających ubezpieczeniu w KRUS i jednocześnie prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wynosiła (4,4% ogółu ubezpieczonych). Największą grupę płatników i ubezpieczonych stanowią posiadający gospodarstwa o powierzchni 1 10 ha (powyżej 67%). KRUS prowadzi samodzielną gospodarkę finansową w oparciu o państwowe fundusze celowe: Fundusz Emerytalno-Rentowy, Fundusz Prewencji i Rehabilitacji, Fundusz Administracyjny oraz samofinansujący się Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników. W ustawie budżetowej na 2008 r. w części 72 KRUS przewidziano 15,77 mld zł, z czego na renty i emerytury ok. 12,8 mld zł. W założeniach reformy systemu ubezpieczenia społecznego rolników przewiduje się m. in., że o objęciu ubezpieczeniem będzie decydować prowadzenie działalności rolniczej w oparciu o gospodarstwo rolne, a nie sam fakt bycia właścicielem lub posiadaczem użytków rolnych, rezygnację z tzw. hektara przeliczeniowego i przyjęcie za podstawę ha fizycznego, zwiększenie składki dopiero dla gospodarstw o powierzchni powyżej 50 ha, objęcie ubezpieczeniem w ramach KRUS również osób podejmujących sezonową lub dorywczą pracę poza własnym gospodarstwem rolnym na podstawie stosunku pracy, umowy-zlecenia, a także rybaków łodziowych. Po reformie KRUS w dalszym ciągu będzie podlegać MRiRW. W dyskusji posłowie pozytywnie ocenili funkcjonowanie KRUS, ewidencję składek oraz niższy niż w ZUS koszt obsługi ubezpieczonego. Proponowane zmiany uznano za pożądane i pozytywne dla rolników. Za konieczne uznano uszczelnienie systemu, tak by ubezpieczeniem obejmować osoby faktycznie prowadzące działalność rolniczą a nie tylko posiadające ziemię. Opracował: Uwagi KRIR w ramach działania Zalesianie gruntów rolnych Nowe warunki pomocy finansowej dokończenie ze str. 1 z tego typu pomocy wyłączone są grunty rolne, które nie były utrzymywane w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 roku. Rolnicy, którzy zakupili po tym terminie ziemię z Zasobów Własności Rolnej Skarbu Państwa, często nie wiedzieli, że grunty takie, które w nomenklaturze Agencji Nieruchomości Rolnych oznaczone są symbolem DR10, wyłączone są spod płatności obszarowych. Zaproponowane nowe brzmienie art. 4 spowoduje więc, że rolnicy posiadający tego typu grunty, na których obecnie prowadzona gospodarka rolna odbywa się zgodnie z zasadami dobrej kultury rolnej, nie będą mogli skorzystać z pomocy w ramach omawianego działania. Projektując więc taką zmianę, należałoby zwrócić szczególną uwagę na skalę problemu, o którym mowa i możliwości jego zniwelowania. Biorąc pod uwagę obecne brzmienie ust. 2 w art. 12, który określa termin składania przez rolnika kierownikowi biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oświadczenia o wykonaniu zalesienia zgodnie z planem zalesienia, wnoszę o analogiczne rozwiązanie w przypadku pisemnego informowania nadleśniczego o założeniu uprawy leśnej, uregulowanej w ust. 1 tego samego artykułu i wydłużenie obecnie obowiązującego terminu z 7 do 21 dni mówi Wiktor Szmulewicz, prezes KRIR. Odnosząc się do zmian w ust. 1 w art. 18, gdzie spójnik i zastąpiono słowem lub, dzięki czemu otrzymał on brzmienie Rolnik zwraca wsparcie na zalesianie lub premię pielęgnacyjną, zdaniem samorządu rolniczego przepis w tym kształcie jest nieprecyzyjny, ponieważ nieokreślone są kryteria, w jakich konkretnych przypadkach oba rodzaje wsparcia podlegają zwrotowi, kto wydaje stosowną decyzję i od czego będzie to uzależnione. Opracował: W sprawie spółek wodnych Zarząd Śląskiej Izby Rolniczej skierował pismo do Marszałka Województwa Śląskiego, w którym wnioskuje o umieszczenie w priorytetach Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na rok 2009 zadania polegającego na dofinansowaniu działań polegających na zapobieganiu degradacji powierzchni ziemi na użytkach rolnych i leśnych poprzez konserwację, modernizację i budowę urządzeń melioracji szczegółowych, w celu poprawy stanu środowiska naturalnego. W ostatnich kilkunastu latach na terenie naszego województwa na znacznym obszarze postępuje proces degradacji urządzeń melioracji szczegółowych, co niekorzystnie wpływa na gospodarkę rolną, gospodarkę leśną, a także powoduje na skutek podtopień powstawanie nieużytków funkcjonalnych mówi Roman Włodarz, prezes Śląskiej Izby Rolniczej. Sytuacja ta ma swoje źródło w okresie przemian ustrojowych lat 90., kiedy to nastąpiła centralizacja zadań związanych z gospodarka rolną, a równocześnie nastąpiło zaostrzenie przepisów prawa o finansach publicznych. Spółki wodne, które od dziesięcioleci dbały o melioracje szczegółowe na terenie gmin na początku lat 90. zostały pozbawione dopływu środków pieniężnych ze źródeł rządowych i samorządowych, co w wielu miejscach skutkowało zamrożeniem działalności operacyjnej spółek wodnych a nawet do ich rozwiązania. Obecnie na terenie województwa śląskiego, jak podkreśla prezes ŚIR, działalność spółek wodnych jest bardzo zróżnicowana terytorialnie. Tylko w nielicznych gminach przy współudziale samorządu lokalnego spółki działają prawidłowo, ale w większości gmin działalność spółek wodnych jest bądź symboliczna, bądź spółki te znajdują się w stanie zawieszenia prawnego wynikającego z ułomności prawa wodnego oraz braku działań lokalnych liderów. Opracował: KRIR i młodzi rolnicy Wiktor Szmulewicz, prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych 2 czerwca uczestniczył w posiedzeniu zarządu Związku Zawodowego Centrum Narodowe Młodych Rolników. Gościem ZZCNMR był również Artur Ławniczak, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W trakcie obrad dyskutowano przede wszystkim o zacieśnienie współpracy pomiędzy KRIR, a ZZCNMR oraz o perspektywach życia młodych rolników na wsi. Jak podkreślali członkowie zarządu ZZCNMR konieczna jest wprowadzenie takich zmian w obrocie ziemia znajdującą się obecnie w zasobach Agencji Nieruchomości Rolnych, aby młodych ludzi zaczynających dopiero prowadzenie własnego gospodarstwa rolnego stać było na zakup ziemi czy też jej dzierżawę. Zdaniem zarządu ZZCN MR konieczna jest też reforma systemu ubezpieczeń społecznych na wsi, a szczególnie uszczelnienie KRUS- u i wprowadzenie takich zmian, które ułatwiłyby przejmowanie gospodarstw przez następców oraz umożliwiłoby im korzystanie z funduszy unijnych. Zarząd ZZCNMR poinformował też prezesa Szmulewicza i ministra Ławniczaka o organizacji kolonii letnich dla dzieci wiejskich i działalności związku na arenie międzynarodowej w CEJA. Dokonano też oficjalnej prezentacji nowej witryny internetowej ZZCNMR Prawo jazdy w szkołach rolniczych W związku z licznymi sygnałami zgłaszanymi przez wojewódzkie izby rolnicze dotyczącymi utrudnień związanych z możliwościami zdobycia prawa jazdy kategorii T, Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych zwrócił się do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z wnioskiem o podjęcie działań w celu przywrócenia szkołom rolniczym oraz centrom kształcenia ustawicznego możliwości organizowania kursów na kategorię T prawa jazdy. W myśl obecnie obowiązujących przepisów, prowadzenie tego typu kursów posiadają Zakłady Doskonalenia Zawodowego oraz prywatne szkoły jazdy, których w wielu regionach kraju jest bardzo niewiele. Fakt ten powoduje, że w wielu przypadkach osoby zainteresowane zdobyciem uprawnień do prowadzenia ciągników rolniczych z przyczepami muszą pokonywać wielokrotnie znaczne odległości, aby móc uczestniczyć w zajęciach. Należy ponadto zwrócić uwagę, iż ze względu na konieczność posiadania odpowiedniego placu manewrowego oraz maszyn, uruchomienie kursu prawa jazdy kategorii T jest bardzo kosztowne, co znacznie ogranicza zainteresowanie jego prowadzenia, zwłaszcza wśród podmiotów prywatnych mówi Wiktor Szmulewicz, prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych. Dlatego też zdaniem samorządu rolniczego rozwiązaniem zaistniałego problemu byłoby ponowne umożliwienie takiej działalności szkołom rolniczym. Jak podkreśla Szmulewicz, znacznie ułatwiłoby to zainteresowanym osobom uzyskanie stosownego dokumentu, który zważywszy na profil nauczania w tego typu szkołach, jest niezbędnym narzędziem w przyszłej pracy zawodowej. Jednocześnie jest to również sposób na dodatkowe środki dla placówek dydaktycznych, jakie mogłyby zostać wygenerowane z takiej działalności. Opracował: Hodowlany festiwal w Klikowej Już po raz XV Małopolska Izba Rolnicza w Klikowej koło Tarnowa w dniach czerwca organizuje Regionalną Wystawę Zwierząt Hodowlanych. Celem nadrzędnym wystawy jest przede wszystkim prezentacja zwierząt występujących w rejonie Małopolski. Organizatorzy przewidują prezentacje i ocenę 8 ras bydła, 5 ras koni oraz wielu ras owiec, kóz, szynszyli i królików oraz wielu jeszcze innych zwierząt gospodarskich. Prezentowane będą też firmy produkujące maszyny i urządzenia przydatne do prowadzenia gospodarstwa rolnego, sadu czy ogrodu. Zaplanowano też liczne występy artystyczne.

5 czerwiec 2008 NR 6 Wzajemna zgodność czyli ciernista droga do płatności bezpośrednich Bieżący rok jest ostatnim, w którym dopłaty bezpośrednie mają charakter obligatoryjny. Dotychczas wyglądało to tak, że jeśli rolnik wypełnił wniosek poprawnie i przestrzegał tzw. minimalnych norm, które zapewniały utrzymanie gruntów w dobrej kulturze rolnej płatność była realizowana bez większych problemów. Począwszy od przyszłego roku, ta powszechna i najważniejsza forma pomocy dla rolników uzależniona będzie od spełnienia przez nich określonych standardów w kilku różnych obszarach odnoszących się do zarządzania gospodarstwem. Obszary te dotyczyć będą: przestrzegania podstawowych zasad ochrony środowiska i dobrej kultury rolnej, zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt i zdrowotności roślin, identyfikacji i rejestracji zwierząt, dobrostanu zwierząt. Widzimy zatem, jak obszerna jest paleta zagadnień, w tym głównie prawnych regulujących kwestie przyszłych płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, z którymi przyjdzie się zmierzyć rolnikom w najbliższym czasie. W tej trudnej i złożonej sytuacji nie możemy pozostawić rolników samym sobie, gdyż jako samorząd rolniczy mamy nie tylko ustawowy, ale moralny obowiązek informowania ich o zagrożeniach jak również o korzyściach, jakie niosą za sobą nowe rozwiązania prawne dotyczące dopłat. Dlatego też, wspólnie z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego i Kujawsko-Pomorską Izbą Weterynaryjną, podjęliśmy się skomplikowanego logistycznie zadania, którego celem było szerokie dotarcie i poinformowanie rolników o zasadzie wzajemnej zgodności. Biorąc pod uwagę obszerny zakres tematyczny, 17-godzinny program każdego szkolenia realizowany był przez cztery dni. Zdanie nie było łatwe, gdyż informacje, które przyszło nam str. 5 przekazywać, często sprowadzane były do zakazów, nakazów i dodatkowych obowiązków nakładanych na rolnika z tytułu wprowadzenia w życie nowych przepisów. Rolnicy dowiadywali się często o koniecznych i to wcale nie małych wydatkach inwestycyjnych związanych z dostosowaniem swoich gospodarstw do określonych prawem wymagań. Jednocześnie staraliśmy się przedstawić całość zagadnień w sposób przystępny, tak aby nie zniechęcić rolników na samym starcie. Zwracaliśmy uwagę na wymierne efekty dokonywanych przez rolnika prac dostosowawczych, tj. gwarancja uzyskania dopłat bezpośrednich w pełnej wysokości. Nie należy jednak pomijać dodatkowych korzyści, ocenianych bardziej w aspekcie społecznym, chociażby takich, jak poprawa stanu środowiska naturalnego, dobrostanu zwierząt, czy wreszcie bezpieczeństwa produkcji żywności. Nie taki diabeł straszny, jak go malują takie przesłanie przyświecało nam wszystkim i takie wrażenie mieli wynieść rolnicy po każdym szkoleniu. Czy nam się to udało? W dużej mierze, zapewne tak, jednak należy sobie zdawać sprawę z tego, że to dopiero początek kampanii informacyjnej na ten jakże ważny temat. Przystępując do realizacji projektu mieliśmy wiele wątpliwości i obaw co do jego odbioru przez rolników. Biorąc pod uwagę obszerny program i wynikające z niego treści do przekazania, zastanawialiśmy się, czy rolnicy skłonni będą do uczestniczenia w naszych szkoleniach i czy poświęcą na to aż cztery dni. Dzisiaj, już na spokojnie mogę z satysfakcją powiedzieć, że nasze obawy były próżne. Zainteresowanie rolników szkoleniami przerosło nasze wyobrażenia. W niektórych gminach frekwencja przekraczała 200 osób. W takich przypadkach, w każdej z tych gmin szkolenie powtarzaliśmy, również przy dużym zainteresowaniu rolników. Dla nas jest to także istotna informacja, że w najbliższym czasie należy skoncentrować się głównie na tego rodzaju usługach, gdyż oczekiwania rolników i potrzeby edukacyjne w tym zakresie są bardzo duże. Paweł Wienconek Kujawsko-Pomorska Izba Rolnicza Rzepakowe prognozy Jak informuje FAMMU/FAPA, produkcja rzepaku w Unii w sezonie 2008/2009 prawdopodobnie osiągnie 18,2 mln ton, co oznacza podobny poziom, jak rok wcześniej. Tymczasem w br. w innych rejonach świata zapowiada się zwiększenie zbiorów. Na Ukrainie prognozowane jest rekordowe 2,2 mln ton. W Chinach, jakkolwiek trwają dyskusje na temat skutków zimy, zbiór rzepaku powinien być na poziomie 11,3 mln ton (11,5 mln ton wg źródeł rządowych) wobec 10,4 mln ton przed rokiem. W Kanadzie chłodna pogoda w kwietniu opóźniła wegetację oraz prace polowe, jednak obszar przeznaczony pod Canolę może zwiększyć się, co pozwoli zebrać około 9,5 mln ton surowca wobec 8,8 mln ton rok wcześniej. W Australii jest duża Rzepak w UE27 (w tys. ton) szansa na powrót do przeciętnie dobrych zbiorów sprzed kilku lat i osiągnięcia rekordowego 1,55 mln ton wobec 1,1 mln ton przed 2008/09(P) 2007/08 Czechy Francja Niemcy Polska Szwecja Wlk. Brytania UE rokiem, dzięki wzrostowi zainteresowania opłacalnym rzepakiem (Związek Australijskich Producentów Oleistych AOF prognozuje nawet 1,8 mln ton, a ABARE ponad 1,4 mln ton). Gdyby prognozy się zmaterializowały, światowe zbiory rzepaku wzrosłyby z 48,1 mln ton do 52,7 mln ton, jakkolwiek rzepak na sezon 2008/2009 nie został jeszcze zasiany w Australii czy Indiach. Światowa podaż rzepaku wzrośnie tylko o 2 mln (+3,6%) z powodu niskich zapasów na starcie sezonu 2008/2009. Słaby wzrost podaży ograniczy wzrost przerobu o tylko 1,4 1,7 mln ton w okresie od lipca 2008 do czerwca 2009, więc przyrost przerobu będzie najmniejszy od czterech sezonów. Ten niewielki wzrost będzie negatywnie rzutować na wzrost produkcji oleju i śruty rzepakowej. Opracował: Święto hodowców w Bratoszewicach W dniach lipca pod patronatem,,polskiej Wsi na terenie Łódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach odbędzie się IV Ogólnopolska Wystawa Bydła Hodowlanego oraz X Wojewódzka Wystawa Zwierząt Hodowlanych i Targi Rolne,,W sercu Polski. Ogólnopolska Wystawa Bydła Hodowlanego jest imprezą cykliczną, odbywającą się co roku w innym regionie Polski. Celem tej specjalistycznej hodowlanej ekspozycji, której głównym organizatorem jest Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka, jest przede wszystkim promowanie hodowli bydła ras mlecznych. Na IV OWBH bydło będzie prezentowane w dziesięciu kategoriach wystawowych. Najliczniejszą grupą będzie bydło rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej: jałowice w trzech kategoriach i krowy w czterech kategoriach. Zobaczyć będzie można także krowy rasy polskiej czerwonej, simentalskiej i jersey. Natomiast podczas Wojewódzkiej Wystawy Zwierząt Hodowlanych zobaczyć będzie można 40 sztuk koni różnych ras, 40 sztuk trzody chlewnej, 78 sztuk owiec i kóz, 200 królików oraz 150 szynszyli i 100 przedstawicieli drobiu ozdobnego. W ramach zaś Targów Rolnych,,W sercu Polski prezentowane będą maszyny i sprzęt rolniczy, nawozy sztuczne, żywność oraz wydawnictwa rolnicze, a także krzewy, kwiaty, sadzonki i nasiona. Swoje wyroby pokażą też twórcy ludowi. Organizatorzy targów (Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach) zaplanowali też konkurs wyrobów mleczarskich i wyrobów piekarniczych. Wybrana zostanie również Maszyna Targów.

6 str. 6 czerwiec 2008 NR 6 Bliżej Instytutu Zootechniki Zioła w paszy loch ciężarnych i karmiących Rola ziół, zarówno w medycynie ludzkiej, jak i weterynaryjnej, jest powszechnie znana. Obserwowany w ostatniej dekadzie wzrost zainteresowania konsumentów żywnością o wysokich walorach dietetycznych oraz wytyczne Unii Europejskiej ograniczające stosowanie w żywieniu zwierząt antybiotyków i innych stymulatorów wzrostu, zintensyfikowały badania z zakresu fitoterapii (Varley, 2004; Stahl, 2005). Uważa się, że zioła są bezpieczne dla zwierząt, a pozyskany produkt o wysokich walorach dietetycznych i kulinarnych przemawia za wykorzystaniem ich w formie dodatków paszowych dla świń. Pozytywny efekt stosowania dodatków ziołowych zależny jest od składu botanicznego oraz ilości wprowadzonej do paszy mieszanki ziół. Trafnie dobrany skład mieszaniny ziół, uwzględniający zawartość substancji biologicznie czynnych, może mieć wpływ na wyniki produkcyjne zwierząt gospodarskich. Znajdujące zastosowanie w żywieniu zwierząt zioła mogą w około 20% pochodzić ze stanowisk naturalnych oraz ze specjalistycznych upraw polowych, stanowiących blisko 80% ogółu skupowanych ziół. W związku z występującym skażeniem środowiska naturalnego, obserwowane jest zmniejszenie skupu ziół roślin dziko rosnących, natomiast wzrost upraw polowych. Zgodnie z danymi podanymi przez Fritz i Grelę (1995) w Polsce około 230 gatunków roślin uznawanych jest za posiadające właściwości lecznicze, w tym około 60 gatunków pozostaje w uprawach zielarskich. Do sporządzania mieszanek ziołowych wykorzystywane są różne części roślin: podziemne kłącza i korzenie oraz naziemne kora, łodygi, liście, kwiaty, owoce i nasiona. Rośliny te zbierane są w fazie, gdy zawierają odpowiednią ilość substancji czynnych. Po zbiorze powinny być dobrze wysuszone oraz przechowywane w odpowiednich warunkach temperatury, wilgotności i oświetlenia. Spośród substancji biologicznie czynnych występujących w ziołach wymienia się: garbniki, saponiny, terpeny, flawonoidy, alkaloidy, olejki eteryczne, śluzy roślinne i pektyny. Garbniki działają antybakteryjnie i zapobiegają biegunkom. Występują między innymi w korze dębowej, pięciorniku gęsim, owocach i liściach borówki czernicy. Saponiny działają wykrztuśnie oraz poprawiają trawienie i ułatwiają wchłanianie różnych związków przez błony komórkowe. Można je spotkać w kwiatostanie nagietka i zielu tymianku. Terpeny cechuje wielorakie działanie; są moczopędne, dezynfekujące, żółciopędne i bakteriostatyczne. Znajdują się między innymi w korzeniu mniszka i lubczyka ogrodowego oraz w liściach szałwii. Flawonoidy działają rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg żółciowych oraz posiadają właściwości przeciwzapalne. Występują między innymi w dziurawcu, rumianku, czosnku, szałwii i lubczyku ogrodowym. Glikozydy (antycjanowe), występujące np. w owocach czarnej porzeczki i wiśni, wzmacniają ściany naczyń krwionośnych. Spotykane są również w babce lancetowatej, krwawniku, nasionach lnu. Alkaloidy działają zarówno jako trucizny, jak i leki (kozieradka pospolita, wilcza jagoda, bieluń dziędzierzawy). Olejki eteryczne znajdują się w różnych ziołach i posiadają działanie rozkurczowe, moczopędne, żółciopędne, mlekopędne, przeciwzapalne oraz uspokajające. Oprócz opisanych właściwości zioła mogą też łagodzić stres, a także łagodzić działanie substancji antyżywieniowych występujących w nasionach roślin strączkowych i zbóż. Stąd też mieszankom ziołowym przypisuje się wysokie walory dietetyczne oraz smakowe. Oprócz walorów smakowych zioła odgrywają ważną rolę w regulacji przemiany materii, szczególnie u świń rosnących. Świadczą o tym wyniki licznych eksperymentów prowadzonych w ośrodkach naukowych w kraju i za granicą. Wyniki badań własnych (Paschma i Wawrzyński, 2003) wykazały, że zastosowany w dawce pokarmowej dla tuczników dodatek mieszaniny ziół miał dodatni wpływ na takie cechy produkcyjne, jak tempo wzrostu oraz umięśnienie tusz. Ponadto zaobserwowano korzystne działanie dodatku ziół na ważną z punktu widzenia konsumenta wartość kulinarną i dietetyczną mięsa. Tusze tych tuczników były lepiej umięśnione, a próbki mięsa polędwicy zawierały mniej cholesterolu całkowitego i cechował je nieco wyższy poziom nienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy PUFA-6 i PUFA-3. Panuje pogląd, że poprzez działanie na system odpornościowy niektóre zioła mogą hamować infekcje bakteryjne i wirusowe. Ponadto, zawarte w ziołach substancje biologicznie czynne, tzw. metabolity wtórne, cechuje podobne jak ergotropików sterydowych działanie, przy czym nie posiadają one ich niekorzystnych właściwości. Niektóre zestawy ziół, jak się uważa, mogą wpływać na cechy produkcyjne zwierząt, w tym na wyniki cech reprodukcyjnych. Badania nad wpływem różnych surowców zielarskich w paszy na użytkowość rozpłodową macior podejmowało wielu autorów, jednak w dosyć wąskim zakresie. Uzyskane wyniki tych badań świadczą o korzystnym działaniu niektórych zestawów ziół na efekty reprodukcyjne świń. Autorzy tych obserwacji podkreślają przy tym istotną rolę, jaką może odegrać w zakresie efektywności stosowania dodatków ziołowych w dawkach dla loch znajomość właściwości poszczególnych ziół i ich proporcji w dawce oraz okres stosowania dodatku. Stosunkowo niewiele prowadzono obserwacji nad działaniem mieszanek ziołowych u loch ciężarnych i karmiących. Uzyskane dotąd wyniki badań świadczą o korzystnym działaniu niektórych ziół i ich zestawów na efekty reprodukcji świń (Gajęcki i in., 1993; Rekiel i in., 1998; Paschma, 2004). Stosowanie mieszanek ziołowych z udziałem ziela pokrzywy oraz kopru włoskiego wpłynęło na skrócenie czasu trwania porodu i przyspieszenie odejścia łożyska. Istnieje również opinia, że podawana lochom wysoko prośnym profilaktycznie mieszanka ziół z udziałem kminku ogrodowego i kopru włoskiego może skutecznie przeciwdziałać bezmleczności poporodowej (Fritz i Grela, 1995; Maciołek, 1993). Duży udział rumianku w mieszance ziołowej dla macior, z uwagi na zawartość flawonoidów, powszechnie znanych z właściwości przeciwzapalnych (Strzelecka i Kowalski, 2000), pozytywnie wpływa na przebieg porodu oraz zdrowotność miotu. W badaniach prowadzonych przez Maciołka (1993), podczas których podawano lochom w okresie okołoporodowym zestaw ziół złożony z kopru włoskiego, pokrzywy i przewrotnika, stwierdzono korzystny wpływ tej mieszaniny ziół na przemianę materii loch oraz skrócenie czasu trwania akcji porodowej i poprawę zdrowotności u prosiąt. Wyniki badań wskazują, że na żywotność prosiąt można wpływać, stosując w okresie okołoporodowym dodatek do paszy macior prośnych różnych preparatów ziołowych. (Kołacz i in. 1997), po wprowadzeniu mieszanki z udziałem kopru, rumianku, nagietka, bazylii i kozieradki, uzyskali poprawę przyrostów masy ciała prosiąt po odsadzeniu. W innych badaniach (Kuhn i in., 2005) podawanie ekstraktu z jeżówki lochom ciężarnym i karmiącym spowodowało wzrost stężenia immunoglobulin IgG i IgA u jednodniowych prosiąt. Również antybakteryjne działanie ziół i poprawę parametrów produkcyjnych wykazano w doświadczeniach na prosiętach prowadzonych przez Perisa i Asensio (2002) oraz Oettinga i in. (2004). Jolanta Paschma Instytut Zootechniki PIB w Krakowie Zarząd Krajowej Spółki Cukrowej S.A. w Toruniu i przedstawiciele pracowników Oddziałów KSC Cukrownia Brześć Kujawski (woj. kujawsko-pomorskie) i Cukrownia Łapy (woj. podlaskie) podpisali porozumienia w sprawie wdrożenia programów osłonowych po wyłączeniu zakładów z produkcji cukru. Programy osłonowe dla zamykanych cukrowni Porozumienia zostały podpisane 14 i 15 maja przez Zarząd KSC i związki zawodowe reprezentujące załogi cukrowni. Ich celem jest złagodzenie społecznych i ekonomicznych skutków decyzji o wyłączeniu zakładów z produkcji cukru. KSC podjęła je w tym roku pod presją Unii Europejskiej, która od 2006 r. wdraża tzw. reformę unijnego rynku cukru zakładającą zmniejszenie jego produkcji w UE o 6 mln ton. Umowy przewidują realizację programów osłonowych obejmujących zarówno świadczenia finansowe dla pracowników, jak i pomoc Spółki w przekwalifikowaniu i znalezieniu nowego zatrudnienia. Zgodnie z porozumieniami w obydwu zakładach zostaną wdrożone Programy Dobrowolnych Odejść, na mocy których pracownicy zgłaszający między 16 a 27 czerwca 2008 r. dobrowolny wniosek o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron (z przyczyn niedotyczących pracowników w rozumieniu ustawy o zwolnieniach grupowych), otrzymają dodatkowe odprawy finansowe. Według szacunków razem ze świadczeniami ustawowymi, w przypadku jednego pracownika wyniosą one średnio 85 tys. zł brutto, a w maksymalnych przypadkach przekroczą 90 tys. zł mówi Łukasz Wróblewski, rzecznik prasowy KSC. Oprócz Programu Dobrowolnych Odejść pracownicy cukrowni będą mogli również skorzystać z Programu Adaptacji Zawodowej, umożliwiającego im przekwalifikowanie i znalezienie nowego zatrudnienia. Przewidziano w nim pomoc i stałe dyżury doradców zawodowych, konsultacje i warsztaty dla osób zainteresowanych uruchomieniem działalności gospodarczej oraz wsparcie finansowe KSC dla pracowników zakładających własne firmy i uczestniczących w szkoleniach zawodowych. Jak informuje Wróblewski, w przypadku Brześcia Kujawskiego, w którym w ramach unijnej restrukturyzacji do 2010 r. nastąpi całkowity demontaż linii produkcyjnych, Zarząd KSC i związki zawodowe potwierdziły harmonogram procesu zmniejszenia zatrudnienia. Zgodnie z nim, w II połowie 2008 r. z pracy odejdzie 58 pracowników, a w I połowie 2010 roku kolejnych 50 osób. W 2009 r. 45 pracowników Cukrowni Brześć Kujawski zostanie natomiast skierowanych do innych Oddziałów Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Osoby kontynuujące zatrudnienie w KSC mają zagwarantowany zwrot kosztów przejazdu, kosztów najmu mieszkania lub pomoc finansową na zagospodarowanie w nowym miejscu pracy lub zamieszkania. Podpisanie porozumień kończy negocjacje z pracownikami, których nie sfinalizowano do tej pory tylko w ostatnim z wyłączanych zakładów Cukrowni Lublin. Wnioski Spółki w sprawie rezygnacji z 21,3 proc. limitu produkcji obejmujące całkowitą lub częściową rezygnację z plantacji buraków m.in. w woj. podlaskim, świętokrzyskim, mazowieckim, kujawsko-pomorskim, pomorskim i lubelskim oraz demontaż linii produkcyjnych Cukrowni Brześć Kujawski i Cukrowni Lublin zatwierdziły Agencja Rynku Rolnego i Komisja Europejska. Ogółem w ramach procesu redukowania produkcji cukru w UE, Krajowa Spółka Cukrowa S.A. i pozostali wytwórcy cukru w Polsce zrezygnowali z limitu w wysokości ponad 366 tysięcy ton cukru mówi Łukasz Wróblewski. Opracował:

7 czerwiec 2008 NR 6 str. 7 Problem szacowania szkód łowieckich w rolnictwie Podstawowym aktem prawnym poruszającym kwestię szacowania szkód łowieckich w rolnictwie jest ustawa Prawo łowieckie z dnia 13 października 1995 r., natomiast sposób postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych określa Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 lipca 2002 r. Istnieje również możliwość dochodzenia odszkodowania w oparciu o przepisy prawa cywilnego. Art. 1 cytowanej ustawy określa definicje łowiectwa: Łowiectwo jako element ochrony środowiska przyrodniczego, w rozumieniu ustawy oznacza ochronę zwierząt łownych (zwierzyny) i gospodarowanie ich zasobami w zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej. Tak więc ustawa w definicji łowiectwa w pierwszym rzędzie akcentuje sferę związaną z ochroną środowiska przyrodniczego, do którego należą zwierzęta łowne, a dopiero w dalszej części precyzuje, że oznacza to ochronę zwierząt łownych i gospodarowanie zasobami tej zwierzyny, przy czym to gospodarowanie musi odbywać się w zgodzie z zasadami ekologii, a także racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej. A więc w ten sposób zdefiniowane łowiectwo, będące elementem ochrony środowiska, w praktyce może spełniać ważną rolę w zrównoważonym rozwoju wszystkich elementów składających się na to środowisko. Cytowane przeze mnie Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i szkodach rolnych w 2 ust. 1 dopuszcza do uczestniczenia w oględzinach oraz w ostatecznym szacowaniu szkody przedstawiciela właściwej terytorialnie izby rolniczej, wobec powyższego członkowie Lubuskiej Izby Rolniczej przeszli szkolenia związane, ogólnie mówiąc, z szacowaniem szkód w związku z ogromną ilością konfliktów, sporów pomiędzy rolnikami a grupami szacującymi straty. Przeprowadziliśmy ponad 30 spotkań z rolnikami w całym województwie, na których staraliśmy się zapoznać ich z obowiązującymi przepisami regulującymi tę kwestię oraz praktycznymi zasadami wyliczania strat w uprawach i płodach rolnych. Potwierdzam, że zakładany cel został niejednokrotnie osiągnięty rolnicy stali się partnerami dla grup szacujących w zakresie znajomości przepisów i trybu naliczania odszkodowań. Mam pełną świadomość, że w obecnej sytuacji gospodarczej kraju, gdzie koszty upraw i płodów rolnych wzrosły w ostatnim okresie średnio od 70 do 100%, to odpowiedzialność materialna za szkody bardzo osłabi kondycję finansową kół łowieckich oraz OHZ, a prawdopodobieństwo zwiększania konfliktów w tej sytuacji będzie prawie pewne. Bo przypomnę, że zgodnie z art. 2 cytowanej ustawy Zwierzęta łowne w stanie wolnym jako dobra ogólnonarodowe, stanowią własność Skarbu Państwa. Natomiast ciężar odpowiedzialności materialnej za szkody ponosi dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego, o czym mówi art. 46. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 16 marca 2005 r. w sprawie określenia okresów polowań na zwierzynę łowną powoduje skrócenie okresu polowania na dziki o miesiąc marzec, co w dużej mierze przyczynia się do powstawania większych szkód chociażby na łąkach. Dodatkowym obciążeniem dla kół łowieckich jest zapis ustawy Prawo Łowieckie art. 51 ust. 1 pkt 1, który zabrania dokonywania odstrzału zwierzyny w odległości 100 m od zabudowań mieszkalnych, a zobowiązuje do wypłaty odszkodowania za szkody powstałe na tym obszarze. Ogromne kontrowersje wśród rolników i myśliwych budzi art. 31 ustawy Prawo Łowieckie, z którego wynika, że czynsz dzierżawny koła łowieckie rozliczają z nadleśnictwami i gminami, a pieniądze te mogłyby posłużyć w zabezpieczaniu upraw przed szkodami. Problemy podczas szacowania szkód Jak już wspominałem, odbyliśmy ponad 30 spotkań z rolnikami w naszym województwie i teraz przedstawię najczęstsze uwagi, jakie padały na tych spotkaniach. 1. Problem z pogłowiem zwierzyny łownej wyrządzającej szkody. Stan pogłowia zwierzyny powinien być znośny zarówno dla środowiska, jak i dla rolnictwa. Z jednej strony dlatego, żeby szkody łowieckie zminimalizować, natomiast z drugiej strony, żeby zachować populacje zwierzyny na odpowiednim poziomie. 2. Problem z łabędziami masowo żerującymi na plantacjach rzepaku i egzekwowaniem odszkodowań za szkody wyrządzone przez te ptaki. 3. Kompetencje przedstawicieli dzierżawcy lub zarządcy kół łowieckich wyznaczonych do szacowania. Wiedza osób szacujących stawia wiele do życzenia zarówno w kwestii sposobu wyliczania powierzchni uszkodzonych, jak i technologii stosowanych w rolnictwie. Szacujący stawiają wiele zarzutów co do sposobów agrotechniki stosowanych w gospodarstwie posługując się ustawą: Prawo Łowieckie art. 48 pkt. 6, a mianowicie, że odszkodowanie nie przysługuje za szkody w uprawach rolnych założonych z rażącym naruszeniem zasad agrotechnicznych. Rolnictwo rozwija się tak samo, jak inne gałęzie gospodarki proponując nowe rozwiązania i sposoby uprawy, których jeszcze do niedawna nie było, a wiedza sprzed kilkunastu lat okazuje się niewystarczająca, żeby w sposób prawidłowy ocenić jakość uprawy. Częstą próbą odstąpienia od wypłaty odszkodowania jest stwierdzenie występowania pędraków czy nornic w uprawach wieloletnich. 4. Problem naruszania 1 ust. 1 rozporządzenia: Dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego informuje właściwy miejscowo zarząd gminy o osobach uprawnionych do przyjmowania zgłoszeń szkód wyrządzonych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny w uprawach i płodach rolnych. Zdarzają się przypadki, że gminy nie otrzymują takich informacji lub nie są one aktualizowane i rolnicy zwracają się do izby rolniczej z prośbą o podanie kontaktu, gdyż według rozporządzenia rolnik musi zgłosić szkodę pisemnie w terminie 7 dni od jej powstania. Są również prośby o interwencje do izby w związku z brakiem odpowiedzi na zgłoszenie szkody, a rolnik wysłał już kolejny list na wskazany adres. 5. Innym problemem jest zgłoszenie szkody w terminie 7 dni od jej powstania. Zdarza się, że osoby uprawnione do szacowania odstępują od odszkodowania oceniając, że szkoda powstała wcześniej niż 7 dni od zgłoszenia. Jaka wiedza pozwoli ocenić czy szkoda powstała przed 7 czy 9 dniami? Trudno też wymagać od rolnika, żeby przynajmniej raz w tygodniu obchodził każdy hektar swojej ziemi w celu sprawdzenia wystąpienia ewentualnej szkody, gdy ma tych hektarów kilkadziesiąt lub nawet kilkaset. 6. Problem protokołów z szacowania. Nagminny jest fakt, że rolnik nie otrzymuje protokołu zarówno z oględzin, jak i z ostatecznego szacowania lub dostaje go dopiero po pewnym czasie, o co musi się upominać. Używane są stare druki protokołów. Niekiedy wystawiony protokół z szacowania wypisany jest w taki sposób, że odczytanie go stwarza ogromne problemy lub jest wręcz niemożliwe. 7. Problem nie ustalania powierzchni zredukowanej przy szacowaniu wstępnym. W niektórych uprawach brak powierzchni zredukowanej przy oględzinach działa na niekorzyść producenta rolnego. Np. uszkodzenie szyjki korzeniowej w rzepaku w okresie jesienno-zimowym, zgryzanie bulw w ziemniakach powoduje obumarcie rośliny, co wpływa na zmniejszenie obsady, a tym samym na wielkość plonu i jest nie do wychwycenia i udowodnienia wielkości strat przy szacowaniu ostatecznym. 8. Kontrowersyjny jest zapis rozporządzenia 4 ust. 6 dotyczący potrąceń odszkodowań za nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania. Potrącenia z tego tytułu uzasadnione są tylko w przypadku całkowicie zniszczonych upraw rolnych wymagających zaorania. W praktyce również szacujący niejednokrotnie unikają wyceny tzw. plonu ubocznego, np. słomy, liści buraków. Obecnie słoma jest cennym towarem handlowym mającym wpływ na dochody gospodarstwa. 9. Problem nieuprzątnięcia płodów z uszkodzonej uprawy po dokonaniu ostatecznego szacowania. Zdarza się, że szacujący sztywno stosują się do zapisów ustawy Prawo łowieckie lub rozporządzenia. W takich przypadkach trudno się zgodzić z treścią rozporządzenia w 4 ust. 9, że nieuprzątnięcie płodów z uszkodzonej uprawy po dokonaniu ostatecznego szacowania wyklucza możliwość ponownego szacowania, w przypadku dalszego zwiększania się szkody. Jest rzeczą oczywistą, że produkcja rolna, a zwłaszcza roślinna jest uzależniona od warunków atmosferycznych. 10. Niezrozumiały jest dla rolników zapis ustawy Prawo Łowieckie art. 48 pkt 4, że odszkodowanie nie przysługuje za szkody nieprzekraczające wartości 100 kg żyta w przeliczeniu na 1 hektar uprawy. Są koła łowieckie, w których współpraca z rolnikami układa się dobrze. Wspólnie zabezpieczają uprawy przed szkodami wyrządzanymi przez zwierzęta, stawiając ogrodzenia lub pastuchy elektryczne, są również wyznaczane przez myśliwych dyżury na polach w celu odstraszania zwierzyny. Rolnicy traktowani są podmiotowo podczas szacowania szkód, natomiast przedstawiciele kół łowieckich są bardziej elastyczni, jeśli chodzi o podejście do szacowania, w związku z czym konflikty są rzadkością. Rolnicy powinni również informować koła o planowanych uprawach, dzięki czemu można dużo wcześniej zareagować i zabezpieczyć uprawę przed ewentualnymi szkodami. Szacowanie ma zawsze charakter oceny i w takim przypadku poprzez uregulowania prawne nie jest możliwe uzyskanie właściwego efektu bez dobrej woli osób uczestniczących w tym szacowaniu. Andrzej Bawłowicz Lubuska Izba Rolnicza

8 str. 8 czerwiec 2008 NR 6 Wyniki trzyletnich badań wpływu poziomu nawożenia azotem oraz UGmax na zawartość próchnicy w glebie. Katedra Chemii Rolnej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Sposób na zwiększenie zawartości Gleby polskie są bardzo ubogie w próchnicę. Zatem jednym z podstawowych celów rolnika powinno być dążenie do poprawy żyzności gleby poprzez działania powodujące przyrost ilości próchnicy. Rola próchnicy polega między innymi na poprawie struktury gleby i jej pojemności wodnej. Z drugiej strony próchnica jest źródłem i magazynem składników dla uprawianych roślin. W chwili, kiedy do gleby trafia masa organiczna (np. słoma, poplony, obornik) rozpoczyna się długotrwały proces, który w konsekwencji winien prowadzić do wzrostu zawartości próchnicy. Niezwykle istotną rolę w tworzeniu próchnicy odgrywają mikroorganizmy glebowe. To one przetwarzają masę organiczną w materię organiczną, która po okresie ok. roku staje się próchnicą aktywną. Próchnica aktywna ulec może dwóm procesom: mineralizacji, w wyniku której następuje uwolnienie składników pokarmowych, W tabeli przedstawiono zawartość próchnicy (trwałej i aktywnej) w glebie po 3 latach ścisłych doświadczeń stosowania UGmax w stosunku do kontroli (bez UGmax) na wzrastających dawkach azotu, Brody 2007 r. Dawka N kg/ha Zawartość próchnicy w glebie pod wpływem zróżnicowanego nawożenia N próchnicy aktywnej w glebie N + UGmax 60 2,61% 4,76% 120 1,83% 4,26% 180 1,73% 4,61% które stają się dostępne dla roślin, bądź dalszej humifikacji. W rezultacie po upływie kilku lat tworzy się próchnica trwała. Wszystkie te procesy wiążą się i wynikają z aktywności mikroorganizmów glebowych. UGmax jest preparatem, którego działanie, poprzez odbudowę życia biologicznego gleby, prowadzi między innymi do wzrostu zawartości próchnicy. Środek ten zawiera zestaw korzystnych dla procesów glebowych mikroorganizmów, które intensywnie rozkładając masę organiczną, działają tym samym próchnicotwórczo i strukturotwórczo. Ścisłe doświadczenia polowe prowadzono w zmianowaniu: pszenica ozima rzepak ozimy pszenica ozima. UGmax aplikowano w dwóch zabiegach. Pierwszy zabieg wykonywano bezpośrednio na resztki pożniwne (słomę, ścierń i plewy), zamiast azotu, w dawce 0,3 l/ha. Następnie uprawkami pożniwnymi wymieszano je z glebą. Drugi zabieg wykonano wiosną we wczesnych fazach rozwojowych roślin w dawce 0,6 l/ ha. We wszystkich latach Użyźniacz stymulował wzrost i plony roślin. Na stanowiskach kontrolnych stosowanie rosnących dawek azotu, pomimo tak ważnej roli tego składnika pokarmowego, spowodowało spadek poziomu próchnicy. Stosowanie UGmax na resztki roślinne w omawianym doświadczeniu przyspieszyło procesy humifikacji i spowodowało podwojenie zawartości próchnicy aktywnej w glebie! Na bazie prowadzonych doświadczeń stwierdzić można, że UGmax firmy BOGDAN przyspiesza procesy humifikacji trudnorozkładalnego materiału roślinnego, jakim jest słoma zbóż i rzepaku. W rezultacie zachodzi intensywny wzrost zawartości próchnicy aktywnej, co przyczynia się do poprawy struktury i urodzajności gleby. mgr inż. Karolina Frąckowiak-Pawlak Dlaczego UGmax? W praktyce rolniczej do przyspieszenia tempa rozkładu słomy, na resztki pożniwne stosowane są dodatkowe dawki azotu. Trzyletnie badania UP w Poznaniu wykazały, że (bez stosowania UGmax) pod wpływem zwiększanych dawek azotu, nastąpił spadek zawartości próchnicy w glebie. UGmax zastosowany do rozkładu słomy, pomimo braku aplikacji azotu na resztki pożniwne, spowodował ponad 100% przyrost zawartości próchnicy aktywnej w glebie. Oznacza to, że mimo tak ważnej roli azotu, bez wzbogacenia życia biologicznego gleby, jakie wnosi UGmax, nie uzyskujemy oczekiwanego rezultatu. Badania potwierdziły wysoką skuteczność UGmax w tworzeniu próchnicy, rozwiązując problem zagospodarowania słomy i innych resztek organicznych pozostałych na polach, które nie tylko przestają być utrudnieniem, lecz stają się cennym źródłem żyzności gleby. Przyrost zawartości próchnicy aktywnej rozpoczyna w glebie cykl zmian, takich jak poprawa struktury, pojemności wodnej, zasobności w składniki, przyswajalności makro- i mikroelementów oraz wydzielanie substancji wspomagających rozwój, zdrowotność i kondycję roślin. UGmax umożliwia zmniejszenie kosztów uprawy, nawożenia i ochrony roślin. Systematycznie stosowany podnosi plony i zwiększa opłacalność produkcji rolnej. Więcej informacji na temat Użyźniacza Glebowego UGmax można uzyskać w firmie BOGDAN tel. 058/ Grecja stawia na produkt regionalny My też możemy! Greckie podejście do produktu regionalnego może być inspiracją również dla opolskich rolników taki wniosek pojawia się, gdy porównamy polskie i greckie rolnictwo. Grupa rolników z Izby Rolniczej w Opolu miała taką okazję i odbyła krótką podróż studialną do kraju, który słynie z produkcji oliwek, wina i serów. Najważniejsze doświadczenie, jakie można przekazać rolnikom na Opolszczyźnie, pokazuje, że inwestowanie w produkt regionalny o wyjątkowym charakterze może się opłacać. Grecja uczyniła z tego swój atut. W sytuacji, kiedy możliwości tamtejszego rolnictwa są ograniczone kształtem terenu, przez lata wypracowano unikatowe formuły produkcji lokalnych specjalności takich jak wspomniane sery czy wina. Przypomnijmy, że najchętniej uprawianymi w Grecji roślinami są bawełna, tytoń, oliwki, winorośl, cytrusy, kukurydza, warzywa, a na północy ryż. Przy ubogich glebach duże znaczenie ma także produkcja zwierzęca. Najliczniejsze pogłowie posiada stado owiec, dla których dobrych warunków do wypasu dostarczają górskie łąki i pastwiska. I to właśnie Grecy potraktowali jako znak rozpoznawczy. Jak wiadomo, wytwarzany z mieszanki mleka owczego i koziego ser feta uznany przez Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu za produkt typowo grecki może być tak nazywany tylko przez greckich producentów. Grecja, która nie jest już postrzegana jako najbiedniejszy kraj Unii Europejskiej, potrafiła uczynić z rolnictwa ważną branżę gospodarki dającą zatrudnienie blisko 1/3 ludności czynnej zawodowo. Jak zauważyli członkowie opolskiej Izby Rolniczej, mimo że rolnictwo greckie jest słabo zmechanizowane i wielu rolników nadal wykorzystuje siłę pociągową zwierząt, dodaje to niezwykłego uroku. W zalewie produkcji masowej jest to atrakcja dla wielu odbiorców poszukujących naturalnych metod uprawy i hodowli. Ze względu na różnicę warunków klimatycznych, Polska w przeciwieństwie do Grecji nie stanie się europejskim potentatem produkcji wina. Niemniej cenne wydaje się tradycyjne podejście do hodowli winorośli. Tradycje uprawy i wyrobu wina liczą tam cztery tysiące lat, a winnice rozpościerają się od południowej części kraju aż po granicę z Macedonią oraz wyspy na Morzu Egejskim. Seminarium wyjazdowe dało osobom biorącym w nim udział możliwość do przyjrzenia się krajobrazowi Grecji oraz modelowi gospodarstw rolnych. Wartościowe doświadczenia wyniesione z tej podróży zostaną przekazane zainteresowanym rolnikom z naszego województwa, w szczególności te dotyczące promowania regionalnych produktów rolnych. Jadwiga Galicka Izba Rolnicza w Opolu

9 czerwiec 2008 NR 6 Tylko połowę składki ubezpieczeniowej zapłaci rolnik, który zdecyduje się na wykup dotowanego ubezpieczenia rolnego. Resztę dołoży budżet państwa. W PZU ubezpieczony dostanie dodatkowo kolejne zniżki. Dzięki temu składka za ubezpieczenie gospodarstwa jest dotowana w wysokości 50 60%. Wprowadzenie tych rozwiązań uplasowało Polskę w światowej czołówce państw posiadających najnowocześniejsze systemy ubezpieczeń rolnych. Ubezpieczenia dla wszystkich Do roku 1990 większość upraw i zwierząt była obowiązkowo objęta ochroną ubezpieczeniową. Zniesienie tego obowiązku spowodowało, że ochrona ubezpieczeniowa rolnictwa stała się niewystarczająca, a ilość ubezpieczonych upraw i zwierząt zmniejszyła się do kilku procent. Powódź z roku 1997 czy susza w 2006 roku uwidoczniły nie tylko niski stopień ubezpieczenia naszego rolnictwa, ale także niewydolność publicznych systemów pomocy. Wsparcie państwa w postaci kredytów tzw. klęskowych, zwolnień z podatków, opłat KRUS czy czynszów dzierżawnych nie rekompensuje w pełni poniesionych strat i wymaga spłaty kredytów. Dlatego PZU SA wspólnie z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, innymi firmami ubezpieczeniowymi, brokerami ubezpieczeniowymi oraz jednostkami naukowymi podjęli serię inicjatyw mających na celu zbudowanie nowoczesnego systemu ubezpieczenia produkcji rolnej, wykorzystując doświadczenia innych krajów europejskich oraz Stanów Zjednoczonych. W marcu ubiegłego roku Sejm uchwalił modyfikację ustawy o Dotowane ubezpieczenia rolne ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Dotowane polisy mogą oferować tylko te firmy ubezpieczeniowe, które wyłoniła specjalna Komisja Oceny Ofert oraz które posiadają zawartą z Ministerstwemem Rolnictwa i Rozwoju Wsi umowę o sprzedaży ubezpieczeń dotowanych. Wiodącą rolę w tych ubezpieczeniach odgrywa PZU SA ze względu na rozbudowaną sieć sprzedaży, liczbę agentów oraz wieloletnie doświadczenie w obsłudze ubezpieczeniowej i likwidacji szkód w produkcji rolniczej, roślinnej i zwierzęcej. Podstawowe zasady Istotą dotowanych ubezpieczeń rolnych jest dopłata państwa do polisy ubezpieczającej rośliny uprawne i zwierzęta gospodarskie od czynników atmosferycznych określonych w ustawie. Dopłaty udzielane są gospodarstwom rolnym, jeżeli ubezpieczony areał przypadający na jedno gospodarstwo nie jest większy niż 300 ha. Według ustawy dotacje do składek ubezpieczeniowych upraw przysługują rolnikom, jeśli stawka taryfowa polisy upraw rolnych wynosi 3,5% lub 5%, ale nie więcej niż 6% sumy ubezpieczenia. W przypadku ubezpieczenia zwierząt stawka taryfowa nie może przekraczać 0,5% sumy ubezpieczenia. W razie wystąpienia szkody, rolnicy mogą uzyskać odszkodowanie w wysokości 80% jej wartości. Jednakże szkoda w określonych ustawowo uprawach powinna przekraczać 30% wartości ubezpieczonego plonu. Nowa ustawa wprowadziła pojęcie producenta rolnego, którym jest osoba fizyczna, prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, w której posiadaniu lub współposiadaniu jest gospodarstwo rolne, będąca małym lub średnim przedsiębiorcą. Mały i średni przedsiębiorca to taki, który zatrudnia mniej niż 250 pracowników i jego roczne obroty nie przekraczają 40 mln euro. Warto z PZU Większość rolników posiada już ubezpieczenie w PZU są to głównie ubezpieczenia budynków w gospodarstwach rolnych oraz ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Wielu zawiera także ubezpieczenia mienia ruchomego, następstw nieszczęśliwych wypadków, upraw oraz zwierząt gospodarskich. Z uwagi na duże doświadczenie i tradycję w prowadzeniu tego typu ubezpieczeń, PZU SA został głównym rządowym partnerem i wykonawcą ustawy. Dodatkowo każde gospodarstwo, które jest już klientem str. 9 Polisa na każdą kieszeń Ile to kosztuje? Przykłady obliczania wysokości składek w PZU SA Ubezpieczenie pszenicy ozimej w zakresie pełnym Pole o powierzchni 1 ha. Wydajność 4 tony. Cena skupu w okolicy wynosi ok. 600 zł/tonę. Wartość produkcji 1 ha pszenicy, a więc suma ubezpieczenia, wynosi 2400 zł. Składka za to ubezpieczenie wynosi 84 zł, ale rolnik zapłaci tylko 42 zł, pozostałą część składki pokryje budżet państwa. Jeżeli jednak rolnik zapłaci składkę jednorazowo, a także gdy ma zawarte w PZU SA ubezpieczenie budynków i OC rolników, wówczas jego część składki do zapłacenia wyniesie 38 zł. Ubezpieczenie stada krów mlecznych Stado 12 sztuk krów mlecznych. Według ewidencji księgowej prowadzonej przez rolnika, zsumowana wartość zwierząt w stadzie, a więc także suma ubezpieczenia, wynosi zł. Składka za to ubezpieczenie wynosi 78 zł, z czego rolnik zapłaci 39 zł, a reszta pokryta zostanie z budżetu państwa. Jeżeli rolnik zapłaci składkę jednorazowo, a także gdy ma zawarte w PZU SA ubezpieczenie budynków, wówczas jego część składki do zapłacenia wyniesie 36 zł. UWAGA! Wg obecnego stanu prawnego (zapisy ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, a także najnowszy projekt nowelizacji ustawy, którym Sejm ma zająć się w maju) wynika, że obowiązek zawarcia ubezpieczenia co najmniej połowy areału upraw wejdzie w życie 1 lipca 2008 r. Rolnicy będą mieli 12 miesięcy na spełnienie tego obowiązku, a więc należy się spodziewać, że duża ich część zawrze ubezpieczenia już jesienią br. PZU SA oraz ma zawarte ubezpieczenia budynków i odpowiedzialności cywilnej rolników, może liczyć na 5% zniżki przy zawarciu dotowanego ubezpieczenia upraw i zwierząt. PZU SA oferuje rolnikom także inne ubezpieczenia: budynków wchodzących w skład gospodarstw rolnych (obowiązkowe), odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego (obowiązkowe), upraw, zarówno tych ze składką dotowaną przez państwo, jak i na zasadach komercyjnych, zwierząt gospodarskich od żywiołów ze składką dotowaną przez państwo oraz od padnięcia i uboju z konieczności na zasadach komercyjnych, mienia ruchomego w gospodarstwach rolnych, produkcji drobiarskiej, ryb w chowie stawowym, pasiek, zwierząt futerkowych, następstw nieszczęśliwych wypadków rolnika i członków rodziny, odpowiedzialności cywilnej w życiu prywatnym. Konrad Rojewski Małopolskie Forum Winne Już o trzech lat prężnie działa na terenie Małopolski Stowarzyszenie Małopolskie Forum Winne. Stowarzyszenie powołane zostało z inicjatywy Małopolskiej Izby Rolniczej, aby popularyzować uprawę winogron z przeznaczeniem na produkcję wina. Wykorzystując naturalne warunki turystyczne Małopolski uznaliśmy za stosowne, aby w celu uatrakcyjnienia oferty turystycznej, gospodarstwa agroturystyczne mogły rozpocząć produkcję win w oparciu o własne winnice. Chcieliśmy przede wszystkim pójść w ślady takich krajów, jak Austria, Włochy, Francja, gdzie rolnik ma takie możliwości i chętnie z nich korzysta ku zadowoleniu gości. Małopolska ma jeszcze jeden plus w okolicach Tarnowa jest długa tradycja uprawy winogron sięgająca okresu przedwojennego mówi Henryk Dankowiakowski, dyrektor Biura Małopolskiej Izby Rolniczej. Małopolskie Forum Winne samodzielnie realizuje projekty szkoleniowe, wyjazdy zagraniczne, pomaga nie tylko swoim członkom zakładać plantacje, walczy na forum kraju o likwidację głupich i nierozsądnych przepisów, które nie pozwalają rolnikowi sprzedać gościom butelki wina wyprodukowanego we własnym gospodarstwie. Obecnie bowiem gospodarstwo agroturystyczne produkujące wino w niewielkiej ilości musi spełniać takie same warunki, jak duże zakłady produkujące wino.

10 str. 10 czerwiec 2008 NR 6 Sucha zgnilizna kapustnych analiza zagrożenia rzepaku jesienią 2007 r. w Polsce Sucha zgnilizna kapustnych jest chorobą rzepaku przynoszącą znaczne straty plonu zarówno w krajach europejskich, jak i w Kanadzie i Australii. Jej przyczyną są dwa gatunki grzybów: Leptosphaeria maculans i L. biglobosa. Oba grzyby zazwyczaj występują w kompleksie, lecz w różnych latach, sezonach, rejonach geograficznych i na różnych odmianach rzepaku ich populacja może znacznie odbiegać od siebie. Oba gatunki wywołują podobne objawy chorobowe. Na liściach występują w formie zielonoszarych lub płowo-beżowych plam z licznymi czarnymi punkcikami, będącymi owocnikami stadium konidialnego patogenu. Bywają lata, kiedy nasilenie choroby jest małe i na liściach pojawia się niewielka liczba plam chorobowych. Bywają jednak sezony, w których zarówno procent roślin porażonych w naturalnych warunkach polowych oraz liczba plam chorobowych na każdym porażonym liściu jest duża (kilkanaście plam). Procent porażenia roślin oraz nasilenie choroby zależą od źródła porażenia oraz od przebiegu warunków pogodowych. Wystąpieniu choroby sprzyja ciepło i wilgoć, zarówno w okresie letnim, jak i na jesieni. Niejedna osoba mogłaby się zdziwić, dlaczego przebieg pogody w okresie, kiedy nie ma na polach rzepaku, jest ważnym elementem rozwoju procesu chorobowego. Dzieje się tak dlatego, że w tym czasie na polach pozostają resztki pożniwne, na których znajduje się grzybnia patogenu. Jeśli na danej łodydze występują oba typy kojarzeniowe (=obie płcie ) grzyba, wtedy może dojść do powstania owocników stadium generatywnego, czyli tzw. pseudotecjów. Z badań prowadzonych przez mgr Stachowiak z Instytutu Genetyki Roślin PAN w Poznaniu wynika, że zarówno w Polsce, jak też w innych krajach europejskich oba typy kojarzeniowe grzyba Leptosphaeria maculans występują w zbliżonych do siebie proporcjach, co umożliwia patogenowi wytwarzanie licznych owocników stadium generatywnego, a co za tym idzie także licznych zarodników tego stadium, zwanych zarodnikami workowymi lub askosporami. Askospory to zarodniki z łatwością przemieszczające się na bardzo duże odległości, mierzone w kilometrach. Zdolność do przemieszczania się z wiatrem i pokonywania tym sposobem znacznych dystansów jest jedną z najważniejszych cech przyczyniających się do sukcesu grzyba, a jednocześnie przynoszących zgryzoty rolnikowi producentowi rzepaku. Im wcześniej zarodniki znajdą się w powietrzu i im jest ich więcej, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia choroby. Zarodniki wydostają się z owocników grzyba po deszczu, co sprzyja nie tylko pęknięciu ścian pseudotecjum i uwolnieniu askospor, lecz także przyczynia się do większego sukcesu patogenu w kolonizacji roślin, bowiem zwilżenie blaszki liściowej sprzyja kiełkowaniu strzępek grzyba na powierzchni liści i szybkiej penetracji ich tkanek. W sezonie 2007/2008 w Polsce wystąpiły warunki sprzyjające dużemu nasileniu suchej zgnilizny kapustnych. W większości regionów klimatycznych pierwsze zarodniki pojawiły się w powietrzu już na samym początku września ( ). Jedynie w południowo-wschodniej części Polski (Lubelszczyzna, Podkarpacie) pierwsze zarodniki obserwowano tydzień później, 12 września, co i tak świadczy o wystąpieniu w okresie letnim warunków bardzo sprzyjających powstawaniu i dojrzewaniu owocników. Objawy suchej zgnilizny kapustnych na liściach rzepaku ozimego w stadium rozety (okres jesienny) W niektórych regionach klimatycznych Polski, np. w regionie nadmorskim, bardzo wcześnie w sezonie jesiennym nastąpił okres masowego uwalniania askospor z owocników. W Rarwinie koło Kamienia Pomorskiego masowy pojaw zarodników w powietrzu obserwowano już 11 września! Najpóźniejszy czas, w którym wystąpiło opisane zjawisko był to 20 października; w tym czasie, termin najliczniejszego uwalniania zarodników workowych obejmował region Podkarpacia. Wychwytywanie ziaren pyłku i zarodników grzybów przeprowadzane jest za pomocą pułapki typu Burkarda. Posługiwanie się takim typem pułapki jest uznawane za standardową metodę naukowobadawczą na świecie. Instrument ten aktywnie zasysa powietrze o objętości 10 decymetrów sześciennych na minutę. Dzięki systematycznemu monitorowaniu można poznać zarówno dobowe zmiany stężenia askospor, jak i policzyć sumę zarodników uwolnionych w danym okresie. Jesienią 2007 roku wartość ta wahała się dramatycznie od 37 zarodników na Mazurach do 4350 zarodników w południowej części Opolszczyzny! Tam również stwierdzono największą liczbę dni (83 dni w okresie od 1 września do 30 listopada), w których askospory znajdowały się w powietrzu. Dla porównania, na Podkarpaciu było to tylko 16 dni, co stanowi niecałą 1/5 opisanego maksimum. Należy zatem podkreślić, że w czasie nadchodzących żniw można się spodziewać znacznych strat plonu spowodowanych wystąpieniem tej groźnej choroby rzepaku. Wyjątek może stanowić wschodnia część Polski, gdzie zarodniki pojawiły się dość późno i w niewielkim nasileniu. Małgorzata Jędryczka Joanna Kaczmarek Adam Dawidziuk Pracownia Genetyki Odporności, Instytut Genetyki Roślin PAN w Poznaniu Pyton Consento 450 SC silny jak Tattoo C Tattoo C 750 SC, preparat do zwalczania dwóch groźnych chorób ziemniaka zarazy i alternariozy, przez wiele lat uważany był za fungicyd najskuteczniejszy, a wręcz niezastąpiony jeśli chodzi o działanie lecznicze. Wielu plantatorów ziemniaka ubolewa więc, że preparat jest niedostępny na rynku. Niepotrzebnie. Mają bowiem do dyspozycji wprowadzony na rynek w 2006 r. Pyton Consento 450 SC, fungicyd, który z pewnością w niczym nie ustępuje Tattoo C, a wręcz jest jego lepszą postacią. Pyton Consento 450 SC to jeden z dwóch fungicydów Bayer CropScience do ochrony ziemniaka o działaniu systemiczno-wgłębnym (obok Infinito 687,5 SC). Zawiera 2 substancje czynne: układowy propamokarb, na którym oparty był Tattoo C i wgłębny fenomen, który zastąpił substancję kontaktową, jaka była w Tattoo C. Połączenie unikalnych substancji sprawia, że Pyton Consento działa na zarazę ziemniaka i alternariozę wielokierunkowo i praktycznie we wszystkich fazach ich cyklów rozwojowych. Właśnie to zapewnia najwyższą skuteczność i zapobiega powstawaniu odporności. Preparat posiada działanie zapobiegawcze, interwencyjne (gdy na plantacji nastąpiła infekcja, ale jeszcze przed powstaniem objawów chorobowych) a także wyniszczające (gdy już wystąpiły objawy choroby). Właśnie Tattoo C był niezwykle ceniony za swoje właściwości lecznicze i uważany za ostatnią szansę, gdy zawiodły wcześniej stosowane preparaty lub z powodu warunków atmosferycznych nie można było w porę wykonać zabiegu. Pod tym względem Pyton Consento nie jest nic gorszy, a dawka 2 l/ha wnosi tyle samo propamokarbu i zapewnia taki sam efekt. Przypomnę, że dawka rejestracyjna wynosi 1,5 2 l/ ha, natomiast przykładowy program ochrony ziemniaka z użyciem fungicydów Bayer CropScience przedstawia poniższy rysunek. Dzięki unikalnemu sposobowi działania propamokarbu / kumulacja w łodygach/ Pyton Consento to także niedościgniony wzór w walce z zarazą łodygową. Od kilku lat właśnie ta cecha decyduje głównie o przydatności fungicydów w programie ochrony ziemniaka. Istotną rolę odgrywa tutaj też fakt, że preparat doskonale przemieszcza się w roślinach (działanie systemiczno-wgłębne), co jest niezwykle ważne zarówno na początku, w okresie intensywnego wzrostu (chroni nowe przyrosty), jak i później przy bujnej naci, gdy ciecz opryskowa nie jest w stanie wszędzie dotrzeć. Dodatkowym atutem preparatu jest ochrona bulw przed porażeniem. Ich ochrona w okresie wegetacji pozwala uzyskać wysoki i dobrej jakości plon oraz uniknąć problemów w przechowywaniu. Pyton Consento to także łatwiejsze stosowanie i większa gwarancja skutecznego działania, a to dzięki temu, że preparat jest odporny na zmywanie. Deszcz już po godzinie nie obniża jego skuteczności. Dzięki swoim właściwościom Pyton Consento stał się bardzo skutecznym narzędziem w walce z niezwykle groźnymi chorobami ziemniaka: alternariozą i (zarazą liściową, łodygową, porażenie bulw), łatwiej go stosować przy deszczowej aurze kiedy zaraza rozwija się najlepiej (niska zmywalność) i daje szanse na uratowanie plantacji, nawet gdy pojawią się objawy porażenia (działanie wyniszczające). Andrzej Czarnota Bayer CropScience

11 czerwiec 2008 NR 6 str. 11 Związek Stowarzyszeń Kraina Drwęcy i Pasłęki Organizacja pozarządowa działająca jako Lokalna Grupa Działania od 13 marca 2006 roku powstała w ramach inicjatywy pn. Leader+ TAK wiemy też jak! realizowanej w 2005 r. przez Fundację Rozwoju Regionu Łukta ze środków Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich , Działanie Pilotażowy Program Leader+. Efektem projektu jest partnerstwo publiczno-prywatne zawiązane na terenie gmin tj.: Łukta, Gietrzwałd, Morąg, Ostróda, Grunwald oraz Miłakowo, a także organizacje pozarządowe z terenu gmin. Obszar objęty Lokalną Strategią Rozwoju zajmuje powierzchnię 1410 km 2 i jest zamieszkiwany przez 61,443 mieszkańców. Leży on w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w niedużej odległości od najsilniejszego ośrodka życia gospodarczego i społecznego stolicy Warmii i Mazur, Olsztyna. Lokalna Grupa Działania Kraina Drwęcy i Pasłęki leży na obszarze o wybitnych walorach turystycznych, którego najbardziej charakterystyczną cechą krajobrazową jest duży udział jezior i lasów. Jest to obszar typowo rolniczy, o dużej lesistości i dużym bogactwie form fauny i flory. Występują tu ostoje lęgowe i przelotne ptactwa, a znaczna część terenu LGD pokryta jest przez rezerwaty. Silne znaczenie dla krajobrazu mają rzeki Drwęca i Pasłęka oraz duża ilość jezior (Narie, Isąg, Marąg, Drwęckie, Szeląg Wielki, Mildzie, Sarąg, Naterskie). Tereny te są czyste ekologicznie o stosunkowo dużej lesistości. Lokalna Grupa Działania charakteryzuje się również silną spójnością pod względem historycznym. Życie społeczne i gospodarcze kształtowało się tu w niemalże identycznych uwarunkowaniach. Wspólne korzenie, były obszar Prus, podobna architektura zabudowy wiejskiej. Duże występowanie zabytków: zamki, dwory, pałace, kościoły wiele z nich wpisanych zostało do rejestru zabytków. Również główne źródła utrzymania na terenie poszczególnych gmin wchodzących w skład LGD są zbliżone: rolnictwo, turystyka i usługi. Struktura gospodarstw jest zbliżona we wszystkich gminach, również zakres produkcji gospodarstw jest podobny. Z powodu dużego udziału jezior i wybitnych walorów krajobrazowych, dość istotne znaczenie mają gospodarstwa agroturystyczne oraz ośrodki działające w sferze turystyki. Gminy posiadają kilka szlaków rowerowych, które obejmują teren większy niż jedna gmina. Wszystkie gminy uznają turystykę jako olbrzymią szansę rozwojową. Wraz z rozwojem turystyki nastąpił we wszystkich gminach rozwój usług hotelarskich, gastronomicznych, jak również handlowych to kolejna cecha wspólna tego obszaru. Lokalna Grupa Działania Związek Stowarzyszeń Kraina Drwęcy i Pasłęki działa na rzecz rozwoju obszarów wiejskich poprzez wielokierunkową aktywizację społeczności lokalnej, promocję obszaru i optymalne wykorzystanie dziedzictwa kulturowego i naturalnego. Misja Lokalnej Grupy Działania określona w najważniejszym dokumencie, jakim jest Lokalna Strategia Rozwoju, zawiera najistotniejsze wytyczne działania Lokalnej Grupy Działania, powołanej do realizacji celów strategicznych. Związek Stowarzyszeń realizując Pilotażowy Program Leader + zorganizował pięć szkoleń, w których udział wzięło ok. 400 mieszkańców obszarów wiejskich z zakresu ekologii i ochrony środowiska, agroturystyki, produktu lokalnego oraz turystycznego, a także Programu Leader i realizacji strategii. Ponadto wytyczone zostały i oznakowane szlaki rowerowe oraz piesze, które łącznie obejmują prawie 430 km na obszarze gmin partnerskich. Wydane zostały liczne publikacje, tj.: przewodnik turystyczny, mapa turystyczna, album fotograficzny oraz materiały informacyjne dotyczące obszaru działania Lokalnej Grupy Działania oraz rezultatów inicjatywy. W ramach projektu zorganizowane i współorganizowane były liczne imprezy kulturalne promujące Krainę Drwęcy i Pasłęki, na terenie gmin objętych inicjatywą. Wszystkie działania realizowane przez Związek Stowarzyszeń Kraina Drwęcy i Pasłęki przyczyniły się do podniesienia jakości życia na obszarach wiejskich gmin objętych przedsięwzięciem oraz wykorzystaniu walorów kulturowych i przyrodniczych do rozwoju turystyki. Sylwia Wyszyńska Związek Stowarzyszeń Kraina Drwęcy i Pasłęki ul. Mazurska 30, Łukta Leader w Polsce doświadczenia i przyszłość W dniach maja 2008 r. w Krakowie odbyła się II Ogólnokrajowa Konferencja pod nazwą Leader w Polsce doświadczenia i przyszłość realizowana w ramach projektu Krajowa Sieć Leader+ przez konsorcjum, w którego skład wchodzą Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA), Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich (FAOW), Krajowa Rada Izb Rolniczych oraz Centrum Doradztwa Rolniczego. Celem konferencji była prezentacja i wymiana doświadczeń we wdrażaniu Inicjatywy i podejścia Leader w ramach Pilotażowego Programu Leader+ w Polsce i w państwach członkowskich UE, upowszechnienie informacji oraz dobrych praktyk w zakresie zrealizowanych projektów (Schemat II PPL+) w kontekście zadań zapisanych w PROW Konferencja skierowana była przede wszystkim do przedstawicieli Lokalnych Grup Działania z całej Polski. Ponadto w Konferencji uczestniczyli także przedstawiciele samorządów wojewódzkich, Instytucji Zarządzającej, Wdrażającej i Płatniczej, przedstawiciele ośrodków naukowych zainteresowanych problematyką rozwoju obszarów wiejskich oraz doradcy i przedstawiciele konsorcjum. Jak zawsze w przypadku ogólnopolskich spotkań leaderowskich frekwencja była wysoka, zarejestrowano 260 uczestników. Z racji zakończenia realizacji projektów II Schematu Pilotażowego Programu Leader+ i Krajowej Sieci Leader+, a także z uwagi na nowe wyzwania związane z perspektywą finansową dla wsi opracowaną w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich, zakres merytoryczny konferencji był niezwykle bogaty i interesujący. W pierwszym dniu odbyła się sesja plenarna, w której podsumowano wdrażanie PPL+. Realizację PPL+ zarówno w ocenie Instytucji Zarządzającej, jak i Wdrażającej, uznano za wielki sukces Lokalnych Grup Działania i pracy społeczności lokalnych. Projekty związane z wdrażaniem Zintegrowanych Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich realizowane były w 865 gminach w całej Polsce, przez 149 Lokalnych Grup Działania. Umowy podpisano na łączną kwotę 98,5 mln zł. Ostateczne rozliczenie zarówno projektów, jak i kwestii finansowych, nastąpi do końca roku Jak na każdym spotkaniu w ramach Krajowej Sieci Leader+, tak i w tym przypadku, niezwykle interesująco zaprezentowały się wybrane Lokalne Grupy Działania, dzieląc się swoimi doświadczeniami, konstruktywnymi spostrzeżeniami i dobrze zrealizowanymi przedsięwzięciami. Tym razem były to m.in. Fundacja na Rzecz Rozwoju Ziemi Kamiennogórskiej Kwiat Lnu, LGD Gniazdo, LGD Powiśle Dąbrowskie. Podczas konferencji bardzo ciekawe wystąpienia zaprezentowali goście zagraniczni. Jean-Michel Courades poinformował, że wspólnotowe wytyczne strategiczne dla osi Leader określają kilka ważnych priorytetów, w tym: wykorzystanie podejścia Leader do wprowadzenia innowacji do osi 1, 2 i 3, lepsze zarządzanie na poziomie lokalnym oraz wykorzystanie lokalnych zasobów dla rozwoju i wzrostu zatrudnienia. Należy tu zaznaczyć że w konsekwencji tych priorytetów występują działania kluczowe, tj.: budowanie lokalnego potencjału, partnerstwa publiczno-prywatne, sieciowanie i współpraca, wzajemnie się uzupełniające działania z zakresu rolnictwa, ochrona środowiska oraz agronomii i populacji, a także zrównoważony rozwój. Innowacyjność w programie Leader wskazuje, że LGD będą motorem innowacyjnych działań na obszarach wiejskich, będzie możliwość eksperymentowania tzn. kwalifikowalności każdej operacji spełniającej cele osi oraz preferowania innowacji wśród lokalnych kryteriów wyboru operacji przez LGD. Podsumowując wdrażanie w Polsce podejścia typu Leader, zarówno poprzez realizację Pilotażowego Programu Leder+, jak i towarzyszące mu działania Krajowej Sieci Leader+, należy zauważyć, że program ten w Polsce okazał się sukcesem. Leader zaktywizował społeczności lokalne, wskazał możliwości rozwoju, wstępnie przygotował samorządy, organizacje pozarządowe, instytucje działające na wsi oraz samych mieszkańców obszarów wiejskich do nowego okresu programowania Barbara Kucharska FAPA

12 str. 12 czerwiec 2008 NR 6 MAZOWIECKIE CENTRUM HODOWLI I ROZRODU ZWIERZ T Sp. z o.o. w owiczu Oferujemy: - genetykê na œwiatowym poziomie - nasienie buhajów ró nych ras - nasienie knurów ró nych ras - matki pszczele ró nych linii genetycznych - kompletn¹ us³ugê inseminacyjn¹ J. SMITH ET PL Czo³owy buhaj styczniowej wyceny owicz, ul. Topolowa 49, tel , fax NIP sekretariat@mchirz.pl www. mchirz.pl

13 czerwiec 2008 NR 6 Zakwaszanie gleb proces naturalny Proces nazywany zakwaszeniem gleby jest najbardziej naturalnym zjawiskiem, jakie występuje w przyrodzie. Zachodzi w wyniku powstawania w glebie kwasów, których podstawowym źródłem jest mineralizacja materii organicznej, którą rolnik wprowadza do gleby w formie resztek pożniwnych (ścień), słoma, nawozy naturalne (obornik, gnojowica). W wyniku utleniania węgla zawartego w tej materii organicznej, powstaje dwutlenek węgla, który częściowo ulatnia się do atmosfery, a częściowo rozpuszcza w wodzie produkując kwas węglowy. Największe tempo mineralizacja osiąga późną wiosną i latem, pod warunkiem dostatecznej wilgotności gleby. Proces ten jest niezwykle korzystny dla uprawianych roślin, gdyż uwalniają się także składniki mineralne. W tym okresie dwutlenek węgla rozpuszcza się słabo w wodzie. Późną jesienią, kiedy temperatury spadają, dwutlenek węgla rozpuszcza się w znacznie większych ilościach i następuje dość znaczne zakwaszenie gleby, które zagraża wiosennej wegetacji roślin. Analogicznie, rozkładające się w glebie białka prowadzą do pojawienia się amoniaku, który w wodzie rozpuszcza się i pojawia się kation amonowy (NH 4 +). Ta forma azotu podlega szybkiemu utlenieniu w glebie, pod warunkiem optymalnego jej odczynu, najlepiej w zakresie obojętnym. W takich warunkach nie dochodzi do zakwaszenia, gdyż roślina pobierając azotany podnosi odczyn gleby. W sytuacji, gdy odczyn gleby znajduje się w zakresie odczynów lekkokwaśnych, proces zakwaszenia ulega przyspieszeniu, gdyż utlenianie azotu amonowego jest wolniejsze. Zaletą tego przedziału odczynu jest jednak uruchamianie mikroskładników, które dla manganu stają się słabiej dostępne po przekroczeniu ph 5,5 a dla cynku i miedzi słabsze pobieranie ujawnia się po przekroczeniu ph 6,0. Wrażliwość roślin na odczyn Wrażliwość roślin uprawnych na odczyn jest złożoną sprawą. W zasadzie problem sprowadza się do trzech kwestii: 1) toksyczności glinu (ph < 5,0); rośliny wrażliwe od ph < 5,5; 2) niedoboru wapnia; szczególnie wrażliwe są dwuliścienne: rzepak, motylkowate, buraki; 3) niedoboru mikroskładników, zwłaszcza manganu: ziemniak (parch ziemniaczany); pszenica (zgorzel podstawy źdźbła). W Polsce, gdzie w strukturze zasiewów dominują zboża (ponad 70%), a pszenica stanowi około 40% areału obsiewanego zbożami, zachodzi duże niebezpieczeństwo porażenia przez choroby podstawy źdźbła, wskazane jest utrzymywanie odczynu w stanie umożliwiającym roślinom pobieranie manganu (<6,5), lecz dla gatunków wrażliwych powyżej granicy toksyczności glinu (ph > 5,5). Zasady doboru nawozu W polskiej terminologii agrotechnicznej pole się wapnuje, aby je odkwasić. Tak postawiony problem oznacza, że zgodnie ze standardowymi zaleceniami, glebę trzeba doprowadzić do optymalnego dla danej kategorii agronomicznej ph, powyżej którego zabieg odkwaszania jest zbędny (tabela). W sytuacji bardzo dużego zakwaszenia gleb średnich zalecana dawka wapna wynosi 4,5 t/ ha CaO a przy ograniczonych potrzebach wapnowania 1,0 t/ha. str. 13 Łatwiej regulować odczyn niż odkwaszać glebę Graniczne i dopuszczalne wartości odczynu gleby wg kategorii agronomicznej* Kategoria agronomiczna gleby Bardzo lekka Lekka Średnia Ciężka graniczny zakres ph 5,5 6,0 6,5 7,0 dopuszczalny zakres ph 5,1-5,5 5,6-6,0 6,1-6,5 6,6-7,0 *wg oceny Stacji Chemiczno-Rolniczych Z punktu oceny zabezpieczenia potrzeb pokarmowych rośliny w azot, makroskładniki oraz w mikroskładniki, sztuką jest utrzymywanie przez rolnika gleby użytkowanego pola w zakresie dopuszczalnym. Stąd też znając ph gleb, które testuje się co 3 5 lat, należy opracować w gospodarstwie dwa różne systemy kontroli odczynu, polegające na: 1) odkwaszaniu; 2) regulacji (kontroli) odczynu. W pierwszym systemie rolnik odkwasza glebę, której stopień zakwaszenia jest głęboki, co najmniej wskazujący na stan określany terminem potrzebne. W takiej sytuacji zabieg wapnowania powinien być natychmiastowy, ze wskazaniem na nawozy szybko działające, czyli tlenkowe. Wapno najlepiej stosować jesienią, gdy nie ma roślin na polu, a gleba jest dostatecznie wilgotna. Takie warunki sprzyjają szybkiemu działaniu wapna nawozowego. Drugi system stosowania nawozów wapniowych sprowadza się do regulacji wapnowania. Rolnik poprzez wykonany zabieg optymalizuje warunki wzrostu roślin uprawnych, zwłaszcza tych, które wykazują dużą wrażliwość na odczyn oraz na niedobór wapnia. Zabiegi te przeprowadza się w trzech terminach o malejącej efektywności: 1) jesienią; 2) wiosną przed siewami lub ruszeniem wegetacji roślin ozimych; 3) w trakcie wiosennej wegetacji zabieg ratujący plon. Dobór nawozów jest szeroki, gdyż obejmuje zarówno klasyczne nawozy węglanowe typu mielonego, jak i węglan, zwany kredą. Zaletą obu grup nawozów jest możliwość ich stosowania przed siewem roślin pod warunkiem dostatecznie wczesnej aplikacji i dobrego wymieszania z glebą. W tym terminie dawki trzeba obniżyć, najlepiej do zakresu określanego terminem wskazane. W sytuacji stanów krytycznych, a więc w sytuacji ph gleby na granicy stanu wrażliwości, co zawsze jest dla rośliny stresogenne, trzeba ratować plon. Rozwiązaniem jest aplikacja nawozów wapniowych w okresie wegetacji, co odnosi się także do wiosennego, ściślej wczesnowiosennego wapnowania roślin ozimych. Warunkiem podstawowym jest granulacja nawozów oraz ich dobra rozpuszczalność w wodzie. Takie warunki spełnia kreda nawozowa. Dawki nie powinny przekraczać 0,5 1,0 t/ha CaO. W trakcie aplikacji rośliny muszą być suche. Witold Grzebisz Choroba,,niebieskiego języka Zarząd Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej zaniepokojony napływającymi informacjami o możliwości wystąpienia choroby niebieskiego języka, w imieniu członków samorządu rolniczego województwa warmińsko-mazurskiego, w celu zlokalizowania potencjalnych źródeł choroby, zwrócił się do Ewy Lach, Głównego Lekarza Weterynarii, z prośbą o udzielenie informacji nt. podmiotów zajmujących się importem bydła. Z powodu zagrożenia zachorowaniami zwierząt gospodarskich, zarząd WMIR zwraca się także z prośbą o wskazanie obszarów na terenie kraju, w których stwierdzono lub istnieje podejrzenie występowania tej choroby. Wykaz podmiotów importujących zwierzęta zagrożone zakażeniem się tą chorobą oraz obszarów, w których stwierdzono lub istnieje podejrzenie występowania choroby niebieskiego języka może zmniejszyć zagrożenie nieświadomego przenoszenia choroby wśród zwierząt oraz ponoszenia dodatkowych strat wśród producentów rolnych mówi Zbigniew Ziejewski, prezes Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej.

14 str. 14 czerwiec 2008 NR 6 Od maja zmiany w ustawie podatkowej VAT w rolnictwie Prawidłowe rozliczanie podatku od towarów i usług jest jednym z najtrudniejszych zadań, z jakim się borykamy będąc podatnikiem rozliczającym się według zasad ogólnych. Ponieważ podatek ten stanowi jedną z głównych pozycji na liście wpływów finansowych, kontrola prawidłowości rozliczeń stanowi ważny cel postępowań prowadzonych przez urzędy skarbowe. Konsekwencje nieprawidłowych rozliczeń są bardzo dotkliwe, dlatego w każdej organizacji czy jest to firma, czy gospodarstwo rolne konieczne jest nieustanne podnoszenie poziomu wiedzy związanej ze stosowaniem przepisów dotyczących podatku VAT. Od maja br. nastąpiło kilka istotnych zmian. Zgodnie z nowelizacją ustawy o podatku od towarów i usług dokonaną ustawą z dnia 11 kwietnia 2008 r. zmianie ustawy o podatku od towarów i usług ( Dz. U. Nr 74, poz. 444 ), od 1 maja 2008 r. zmieniają się niektóre stawki podatku VAT związane z rolnictwem. Zmiany te można podzielić na dwie grupy: 1. Przedłużono do 31 grudnia 2010 r. zakres obowiązywania stawki 3%, ale UWAGA tylko w zakresie dostaw nieprzetworzonych produktów rolnych. Z preferencyjnej 3--procentowej stawki zostały wyłączone niżej wymienione towary i usługi, które od 1 maja 2008 podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki 7-procentowej: produkty gospodarki leśnej z wyłączeniem drewna surowego, bambusa, wikliny (drewno surowe, bambus, wiklina podlegają opodatkowaniu wg stawki 22%, pozostałe produkty gospodarki leśnej 7%), ziemia ogrodnicza, wełna szarpana, wszelkie nawozy stosowane w rolnictwie (azotowe, fosforowe, potasowe, wapniowe, kreda nawozowa), amoniak, pestycydy, sznurek do snopowiązałek, wszelkie usługi związane z rolnictwem, leśnictwem i rybołówstwem 2. Podwyższono stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku z 5% do 6%. Oznacza to, że podmioty, które wystawiają faktury VAT-RR dla rolników ryczałtowych (skupiające produkty rolne), od dnia 1 maja br. stosują stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku w wysokości 6% a nie jak dotychczas - 5%. Natomiast nie zmienił się zakres towarów i usług, od sprzedaży których przysługuje zryczałtowany zwrot podatku VAT. Dorota Olejniczak Izba Rolnicza Województwa Łódzkiego W trosce o zbiory borówek Czy możliwe jest cofnięcie zakazu? Stowarzyszenie Plantatorów Borówki Amerykańskiej wystąpiło do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z prośbą o pomoc przy wyborze i ewentualnej rejestracji środków do ochrony chemicznej borówki. Obecnie bowiem obowiązujące w Polsce prawo nie dopuszcza stosowania jakichkolwiek środków ochrony roślin w uprawie borówki wysokiej. Brak takich środków powoduje bowiem duże straty miedzy innymi w wyniku porażenia przez choroby grzybowe. Sytuacja taka wymaga podjęcia jak najszybszej decyzji o formalnym zezwoleniu stosowania niektórych środków grzybobójczych i owadobójczych. O rejestrację środka ochrony dla danego gatunku uprawnego występuje producent środka, a ten nie jest zainteresowany, gdyż koszty rejestracji wyższe są niż ewentualne zyski ze sprzedaży. Taka sytuacja stwarza barierę rozwoju uprawy i obarcza plantatorów wielkim ryzykiem utraty zbiorów i zdobytych rynków mówi Ireneusz Komorowski, prezes zarządu SPBA Dotychczas czynione przez plantatorów próby zainteresowania firm chemicznych tym tematem okazały się bezskuteczne, a poniesienie kosztów rejestracji przez plantatorów nie jest możliwe. Dlatego też jak podkreśla Komorowski jedynym wyjściem z tej sytuacji jest skorzystanie z artykułu 49 Ustawy o ochronie roślin czyli potraktowanie uprawy borówki jako małoobszarowej i wydanie zezwolenia na stosowanie przynajmniej kilku podstawowych preparatów. Zarząd Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej, reagując na postulaty napływające z terenu województwa warmińsko-mazurskiego, zwrócił się do Ministra Edukacji Narodowej z prośbą o rozważenie możliwości cofnięcia zakazu organizowania imprez o charakterze lokalnym lub masowym na terenie szkoły, czy to podstawowej, czy ponadpodstawowej. Zdaniem samorządu rolniczego Warmii i Mazur wprowadzenie tego zakazu spowodowało, szczególnie na obszarach wiejskich, ogromny problem z nową lokalizacją imprez zwyczajowo organizowanych w szkołach. Szczególnie po reformie przeprowadzonej w latach 90., związanej z likwidacją państwowych gospodarstw rolnych, szkoły znajdujące się na wsiach pozostały często jedynym centrum kulturalnym, gdzie można było do czasu wprowadzenia ww. zakazu organizować spotkania wiejskie, odpusty, dożynki, czy też wesela. -Obecnie stosowany, bardzo rygorystycznie, zakaz organizowania spotkań na terenie szkoły (nie tylko w budynku, ale także na przyległym placu lub boisku), spowodował duże niezadowolenie społeczności lokalnych, które w większości społecznie pomagały w tworzeniu i budowie nowych obiektów szkolnych, z których teraz korzystają ich dzieci i młodzież. W tak trudnej sytuacji ludności zamieszkującej obszary wiejskie, która w porównaniu z mieszkańcami miasteczek i większych miast, nie ma dostępu do innych obiektów, które mogłyby zastąpić rolę pełnioną dotychczas przez szkoły, ważne jest przywrócenie ich poprzedniego charakteru centrum kulturalnego i społecznego na wsi, poprzez zniesienie zakazu wprowadzonego przez poprzedni rząd mówi Zbigniew Ziejewski, prezes Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej. Rujnują gospodarkę wodną Wojewódzki Związek Spółek Wodnych w Bydgoszczy w imieniu licznych zarządów gminnych spółek wodnych i swoim własnym wystąpił do resortu rolnictwa z prośbą o pozyskanie dodatkowych środków finansowych na utrzymanie urządzeń melioracji podstawowych. Ograniczenia finansowe budżetu państwa na wymagane ustawowo utrzymanie urządzeń melioracji podstawowej sprawiły, że dziś taki stan rzeczy powoduje liczne zagrożenia szczególnie przy zwiększonych opadach atmosferycznych czy suszy, co rujnuje gospodarkę wodną, ochronę środowiska i rolnictwo. Vetmedica 2008 Pod patronatem Głównego Lekarza Weterynarii oraz Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej maja w Łodzi, w hali Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji, odbyły się IV już Targi Medycyny Weterynaryjnej Vetmedica. Uroczystego otwarcia dokonała dr Ewa Lech, Główny Lekarz Weterynarii, w towarzystwie Tadeusza Jakubowskiego, prezesa Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej, Andrzeja Górczyńskiego, członka zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych i prezesa Izby Rolniczej Województwa Łódzkiego. Uczestniczące w wystawie firmy prezentowały wyposażenie lecznic, urządzenia, narzędzia medyczne i laboratoryjne oraz leki i środki farmakologiczne. W czasie tegorocznej edycji targów Vetmedica miała miejsce także Konferencja Wojewódzkich i Powiatowych Lekarzy Weterynarii. Odbyły się również składające się z sześciu sesji naukowych Warsztaty Medycyny Weterynaryjnej. Tematyka sesji dotyczyła między innymi chorób przewodu pokarmowego koni, cyrkowiroz świń, chorób Z lewej: Andrzej Górczyński, członek zarządu KRIR, prezes IRWŁ i Andrzej Woźniak, z-ca dyrektora Departamentu Rolnictwa i Ochrony Środowiska w Urzędzie Marszałkowskim w Łodzi zwierząt towarzyszących, granic odpowiedzialności lekarza weterynarii wolnej praktyki oraz zastosowania krioterapii w leczeniu chorób zwierząt małych i dużych. W trakcie sobotniej sesji wręczono też Honorową Nagrodę Chirona dla najlepszego popularyzatora praktycznej wiedzy z zakresu medycyny weterynaryjnej. W tym roku jej laureatem został prof. dr hab. Zygmunt Pejsak z Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach.

15 czerwiec 2008 NR 6 Perspektywy produkcji mleka w Polsce Wciągu trzech lat kwotowych nastąpił w Polsce dynamiczny proces konsolidacji produkcji mleka i jego przetwórstwa. Uległa zmniejszeniu zarówno liczba dostawców hurtowych i bezpośrednich, jak i liczba podmiotów skupujących. Należy przypuszczać, iż proces ten będzie się utrzymywał. Spadek liczby dostawców hurtowych, jak również bezpośrednich, uwarunkowany jest miejscem położenia regionalnego gospodarstwa. Tendencja ta jest najbardziej widoczna w województwach zachodnich i południowych. Związane jest to również z różnorodnym rozwojem podmiotów skupujących. Nowy mechanizm rekompensat spowodował dalsze zmniejszenie liczby producentów mleka, w szczególności tych posiadających mniejsze stada, co w przyszłości spowoduje wzrost towarowości w produkcji. Mimo zmniejszenia liczby producentów mleka oraz znaczącego spadku pogłowia krów mlecznych w naszym kraju, utrzymuje się wysoka produkcja oraz zwiększają się dostawy (spada samo spożycie i dostawy bezpośrednie). Zmiany w strukturze produkcji mleka wyrażają się stałym wzrostem wydajności krów mlecznych. Proces konsolidacji produkcji spowodował znaczne zmniejszenie krajowej kwoty bezpośredniej. W chwili obecnej krajowa kwota w ilości 187 mln kg zaczyna coraz bardziej stawać się kwotą odpowiadającą realnym potrzebom na rynku bezpośrednim. Jednocześnie związane jest to ze specjalizacją produkcji w ramach kwoty bezpośredniej, czego wyrazem jest rozwój gospodarstw agroturystycznych. W tym zakresie potrzebne jest zdecydowane działanie mające na celu wsparcie tej produkcji, np. wykorzystanie środków ARiMR. Zmienny proces corocznego rozdysponowania krajowej rezerwy powoduje brak przewidywalności w planowaniu produkcji przez dostawców. Należy więc wypracować stałe zasady rozdziału krajowej rezerwy. W przypadku uwolnienia za dwa lata sprzedaży kwot między województwami, należy zastanowić się, czy podział kwot z rezerwy nie powinien odnosić się do tego faktu. W wyniku restrukturyzacji sektora powstał rynek wtórny obrotu kwotami, który pozwala zwiększyć kwoty dostawcom dynamicznie rozwijającym produkcję. Polska w kolejnym roku kwotowym nie wykorzystała przysługującej jej IIR, ponadto od tego roku kwotowego 2008/2009 dodatkowo krajowa kwota została zwiększona o 2%. PFHBiPM wystąpiła też do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o zamianę wielkości referencyjnej % tłuszczu z 3,9 do 4,0 co umożliwi zwiększenie kwoty dla naszego kraju o około 160 mln kg. Propozycja ta spotkała się z przychylnością i poparciem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Zarząd Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka opowiada się za utrzymaniem systemu kwotowania po roku 2015, co zapewni stabilizację cen mleka. PFHBiPM Zarząd Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej realizując postulaty zgłoszone podczas IV Walnego Zgromadzenia samorządu rolniczego Warmii i Mazur zwrócił się z prośbą do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka Sawickiego o uruchomienie dopłat eksportowych do mleka w proszku. Dopłaty te pozwolą na zdjęcie z rynku krajowego nadwyżki mleka i spowodują zatrzymanie spadku cen mleka, jak i artykułów mle- Zarząd Śląskiej Izby Rolniczej wnioskuje do Marszałka Województwa Śląskiego o wprowadzenie do priorytetów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na rok 2009 zadania polegającego na dofinansowaniu wapnowania użytków rolnych w województwie śląskim, dla realizacji celów związanych z ochroną środowiska. Do 30 kwietnia 2007 roku zadanie to było realizowane w naszym województwie, przy czym organizatorem technicznym na poziomie gmin były urzędy wojewódzkie. Od 1 maja 2007 roku w związku z zakończeniem trzyletniego moratorium na niektóre rodzaje pomocy publicznej w rolnictwie określone w Traktacie Akcesyjnym, zadanie to nie było realizowane w naszym województwie. Jednocześnie dotarły do nas informacje, że w kilku województwach, np. w województwie łódzkim i wielkopolskim, mimo wygaśnięcia moratorium unijnego, pomoc była i jest w dalszym str. 15 O dopłaty eksportowe mleka w proszku czarskich mówi Zbigniew Ziejewski, prezes Warmińsko-Mazurskiej Izby Rolniczej. Wapnowanie na Śląsku ciągu realizowana przez WFOŚiGW, na podstawie umów pomiędzy Funduszem a miejscowymi izbami rolniczymi. Brak dofinansowania wapnowania w naszym województwie w tym kontekście jest negatywnie odbierany przez naszych rolników, tym bardziej, że według badań Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Gliwicach występuje duże zakwaszenie naszych gleb, spowodowane naturalnymi procesami glebotwórczymi, ale też historycznymi skutkami działalności przemysłowej mówi Roman Włodarz, prezes zarządu Śląskiej Izby Rolniczej. Z tego punktu widzenia potrzeby wapnowania gleb naszego województwa należy rozpatrywać w szerszym niż tylko rolniczym aspekcie, a pożądanym kierunkiem działań powinno być włączenie wapnowania gleb w naszym województwie do szeroko rozumianego działania w zakresie ochrony naturalnego środowiska. Opracował: Szeroka współpraca gospodarki w regionie W celu realizacji założeń Strategii Lizbońskiej, dzięki której to realizacji Europa ma się stać najbardziej konkurencyjną gospodarką do 2020 roku, nieustannie realizowane są programy mające przyspieszyć tempo wzrostu, pobudzić przedsiębiorczość oraz upowszechnić ideę innowacyjności. Wdrażanie innowacji należy rozumieć jako poprawianie jakości oferowanych produktów. Jednym ze skutecznych sposobów budowania konkurencyjności przedsiębiorstw jest tworzenie współpracy wszystkich sektorów gospodarki w regionie. Przykładem takiej współpracy są systematycznie rozwijające się ostatnio w Polsce inicjatywy klastrowe (cluster [ang.] grono). Autorem klasycznej definicji klastra jest wybitny ekspert w tej dziedzinie Michael Porter, który określa klastry jako geograficzne skupiska wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji w poszczególnych dziedzinach, konkurujących między sobą, ale także współpracujących. Taką inicjatywę w branży ekoenergetycznej w województwie lubelskim buduje w chwili obecnej Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, realizując projekt Lubelska sieć współpracy na rzecz przedsiębiorczości i innowacji tworząc Ekoklaster energetyczny. Polityka energetyczna Komisji Europejskiej skupia swoje działania na wsparciu wzrostu efektywności energetycznej oraz wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. Celem końcowym tego wsparcia ma być zapewnienie zrównoważonej, konkurencyjnej i bezpiecznej energii dla Europy. Założenia zrealizowania 3 celów wspólnej polityki energetycznej dla Europy nazywane trzy razy dwadzieścia dotyczą redukcji emisji gazów cieplarnianych o 20%, wzrostu poszanowania energii o 20% oraz uzyskania 20% energii odnawialnej w bilansie energetycznym. Dodatkowym celem jest osiągnięcie 10% biopaliw w całym transporcie. Działania klastrowe, budujące sieć współpracy pomiędzy przedsiębiorcami, samorządami lokalnymi i ośrodkami badawczo-rozwojowymi, skutkują przede wszystkim zwiększeniem efektywności działań branży, zmniejszeniem kosztów prowadzenia działalności oraz umożliwiają transfer wiedzy z nauki do biznesu. Dla branży ekoenergetycznej rozwiązanie budowania powiązań między wszystkimi regionalnymi sektorami wspiera wdrożenie polityki unijnej na poziomie regionalnym. Idea klastrów staje się coraz bardziej powszechną w Polsce, natomiast napotyka jeszcze wiele barier mentalnych, jak dominująca jeszcze kultura konkurencji nad współpracą czy deficyt kapitału społecznego brak wzajemnego zaufania w grupie. Mechanizm działania kapitału społecznego obrazowo przedstawia ekspert w dziedzinie kapitału społecznego Robert Putnam: Na przykład grupa, której członkowie wykazują, że są godni zaufania i ufają innym będzie w stanie osiągnąć znacznie więcej, niż porównywalna grupa, w której brak jest zaufania [...] We wspólnocie rolników [...], w której rolnikowi inni pomagają ułożyć w stogach siano i gdzie narzędzia są powszechnie pożyczane, kapitał społeczny pozwala każdemu z farmerów na wykonywanie swojej pracy z mniejszym nakładem kapitału fizycznego w formie narzędzi i wyposażenia. Dlatego śmiało możemy przyznać, że kapitał społeczny stanowi pozaekonomiczny warunek rozwoju ekonomicznego. Nie możemy jednak nie pominąć indywidualnych działań w celu realizacji oczekiwań Komisji Europejskiej. Zakłady Azotowe Puławy S.A., jeden z potencjalnych członków ekoklastra energetycznego, już od jakiegoś czasu stara się sprostać oczekiwaniom unijnym. Mając na swoim koncie realizację proekologicznych projektów instalacyjnych, udowadnia, że dba o środowisko naturalne wpisując swe działania w definicje ekoinnowacyjności, czyli przystosowania procesu produkcyjnego, który stanowi innowacje w danej organizacji (rozwijaną lub wdrażaną) i który powoduje w trakcie całego cyklu życia mniejsze ryzyko środowiskowe, ograniczenie zanieczyszczenia i innych negatywnych oddziaływań wynikających z wykorzystania zasobów (w tym energii) w stosunku do rozwiązań alternatywnych. Z drugiej strony nie możemy jednak umniejszać problemów, jakie napotykają firmy, które zmieniają proces produkcji w oparciu o wykorzystanie OZE (Odnawialne Źródła Energii). Na ostatnich warsztatach klastrowych prowadzonych dla klastra ekoenergetycznego, ekspert ds. clusteringu Bogdan Kępka zdiagnozował z grupą najważniejsze problemy branży. Należą do nich problemy prawne, jak: niespójność przepisów w określaniu odpadów i paliw, brak rozwiązań legislacyjnych dotyczących akcyzy na paliwa alternatywne oraz brak świadomości legislatora odnośnie kosztów produkcji energii, społeczne, jak: brak odpowiedniej kultury organizacyjnej do realizacji wspólnych przedsięwzięć czy ekonomiczne, jak niezmierzony rynek surowców energii odnawialnej. Prócz działań zmierzających do sformalizowania grupy, w oparciu o analizę rynku oraz konsultacje z przedsiębiorcami, zostanie opracowana strategia dla klastra ekoenergetycznego, której realizacja powinna rozwiązać część problemów przedsiębiorców. Podpisanie listów intencyjnych w zakresie dalszej współpracy Ekoklastra energetycznego nastąpiło roku w Lublinie. Więcej informacji na temat klastra udziela Małgorzata Gałczyńska z Fundacji Rozwoju Lubelszczyzny. Aneta Ganeczko Dział: Centrum Clusteringu i Innowacji Eko Marketing

16 str. 16 czerwiec 2008 NR 6 TANKUJ U SIEBIE W DOMU! M108 GVE GOSZCZANÓW WALISZEWICE 19 mobile: ; fax: info@krisl.pl