Autorzy opracowania: Opracowanie graficzne:

Transkrypt

1 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO DLA CZĘŚCI MIEJSCOWOŚCI BORKI SIEDLECKIE I PRZYGODY Autorzy opracowania: mgr inż. Maciej Kowalczyk mgr Katarzyna Żurkowska Opracowanie graficzne: Karol Zalewski S i e d l c e, k w i e c i e ń

2 Spis treści: I. Informacje ogólne...4 1) Podstawa prawna opracowania...5 2) Zakres opracowania (w tym omówienie zawartości, głównych celów projektu planu oraz jego powiązań z innymi dokumentami)...8 3) Metodyka sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko...9 4) Materiały wejściowe ) Transgraniczne oddziaływanie na środowisko...13 II. Charakterystyka obszaru objętego projektem planu ) Charakterystyka stanu środowiska abiotycznego ) Charakterystyka stanu biosfery i różnorodność biologiczna ) Ochrona prawna środowiska ) Opis warunków środowiskowych terenu objętego projektem planu...32 III. Ocena istniejących problemów ochrony środowiska...35 IV. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu planu...36 V. Środowiskowa ocena skutków realizacji projektu planu ) Ocena przyjętej funkcji terenu oraz prawidłowości ustaleń projektu planu z punktu widzenia ochrony środowiska ) Skutki projektowanego zagospodarowania przestrzennego dla środowiska ) Ocena projektowanych warunków zagospodarowania terenu odnośnie potrzeb ochrony środowiska i prawidłowości gospodarowania zasobami przyrody...44 VI. Przewidywane znaczące oddziaływanie na środowisko...45 VII. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu ponadlokalnym wraz ze sposobem ich uwzględniania w projekcie planu...46 VIII. Rozwiązania przyjęte w projekcie planu, mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru...48 IX. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projekcie planu...50 X. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym oraz sposoby uwzględnienia tych celów i innych 2

3 problemów środowiska podczas opracowywania projektu planu...51 XI. Przewidywane metody analizy skutków realizacji postanowień projektu planu oraz częstotliwość ich przeprowadzania...52 XII. Podsumowanie...53 XIII. Streszczenie w języku niespecjalistycznym

4 I. INFORMACJE OGÓLNE Niniejszy projekt Prognozy oddziaływania na środowisko (zwanej dalej prognozą) jest elementem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (sooś) i został sporządzony dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla części miejscowości Borki Siedleckie i Przygody (zwanego dalej projektem planu). Prognozę opracowano dla projektu planu dotyczącego zagospodarowania terenu położonego we wsiach Borki Siedleckie i Przygody, uwzględniając wpływ ustaleń tego dokumentu na tereny sąsiadujące, biorąc pod uwagę sieć powiązań środowiskowych, szczególnie na terenach objętych różnymi formami ochrony oraz integralność obszaru Natura Projektem planu objęty jest teren przewidziany pod eksploatację złóż piasku kwarcowego. W związku z planowaniem przedmiotowego przedsięwzięcia, sporządzono raport o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięcia pn.: Eksploatacja złóż piasku kwarcowego w Przygodach Borkach Siedleckich. Obowiązek sporządzenia raportu wynikał z decyzji Wójta Gminy Suchożebry z dnia 10 lutego 2010 r., znak:goc.7625/1/2010. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie postanowieniem z dnia 2 lipca 2010 r., znak: RDOŚ-14-WOOŚ-II-IA /10, uzgodnił przedmiotowe przedsięwzięcie na etapie realizacji i eksploatacji lub użytkowania z określeniem niezbędnych do podjęcia działań, stwierdzając, że nie ma konieczności przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko w ramach postępowania o wydanie decyzji, o których mowa w art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r., o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Inwestor uzyskał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia wydaną przez Wójta Gminy Suchożebry w dniu 28 lipca 2010 r., znak:goc.7625/1/2010. Celem sporządzenia niniejszej prognozy jest ocena w jakim stopniu projekt planu uwzględnia zasady zrównoważonego rozwoju i ewentualna weryfikacja jego ustaleń pod kątem spełniania kryteriów trwałego i zrównoważonego rozwoju. Celem prognozy jest również określenie, czy ustalenia projektu planu mogą powodować pogorszenie stanu środowiska w obszarach wzajemnych oddziaływań i stwierdzenie, czy uwzględniają one lokalne uwarunkowania środowiska. Teren objęty projektem planu stanowią użytki rolne i leśne. Teren charakteryzuje się przekształceniem antropogenicznym; las w przeważającej części ma charakter nasadzonej monokultury sosnowej. W środkowej części terenu znajduje się stare wyrobisko będące 4

5 pozostałością po eksploatacji piasku, o powierzchni 0,35 ha i głębokości 2,4 3,7 m. W projekcie planu, zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Suchożebry, określono przeznaczenie terenów związane z eksploatacją piasku kwarcowego ze złoża teren górniczy (PG) oraz drogi wewnętrzne (KDW). Przedmiotowy obszar sąsiaduje od zachodu z terenami kolejowymi (linia kolejowa Siedlce Sokołów Podlaski), od północy i wschodu z terenami rolniczymi (grunty orne) od południa z drogą gruntową, a za nią z terenami rolniczymi. 1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA Podstawę prawną wykonania prognozy stanowią przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.). Zgodnie z przepisami art. 46 ustawy, projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W tym celu, w związku z przepisami art. 51 ust. 1 ustawy, sporządzana jest prognoza oddziaływania na środowisko. Na podstawie przepisów art. 53, w związku z art. 58 ustawy, organ opracowujący projekt dokumentu, uzgadnia z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska oraz państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. Następnie organ opracowujący projekt planu poddaje go, wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, opiniowaniu przez organy, z którymi wcześniej uzgodniono zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. Kolejno organ ten zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Organ opracowujący projekt planu bierze pod uwagę ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, opinie właściwych organów oraz rozpatruje uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa. Przyjmując projekt dokumentu, organ jest obowiązany przedstawić w szczególności informację w jaki sposób w przyjętym planie zostały uwzględnione ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko oraz propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków realizacji ustaleń planu w zakresie oddziaływania na środowisko. Prognozę sporządzono zgodnie z wymogami określonymi w art. 51 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (ooś). 5

6 Prognoza zawiera: informacje o zawartości, głównych celach projektu planu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, informacje o metodach zastosowanych przy jej sporządzaniu, informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym. Prognoza określa, analizuje i ocenia: 1. istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektu planu, 2. stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, 3. istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektu planu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, 4. cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektu planu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas jego opracowywania, 5. przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnio- i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między 6

7 oddziaływaniami na te elementy. Prognoza przedstawia: 1. rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem projektowanej projektu planu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, 2. biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projekcie projektu planu wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatku techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Ponadto przy sporządzaniu niniejszej prognozy, przy formułowaniu wniosków, opierano się na obowiązujących przepisach ustawowych, przepisach wykonawczych oraz aktach prawa miejscowego. Działając na podstawie wyżej cytowanych przepisów, przed przystąpieniem do opracowania niniejszego dokumentu, Wójt Gminy Suchożebry uzgodnił zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Warszawie oraz z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Siedlcach. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie w dniu 4 stycznia 2011 r., znak sprawy: WOOŚ-I JD, ustalił zakres prognozy oddziaływania na środowisko zgodny z art. 51 ust. 2 ustawy ooś, w zakresie stopnia szczegółowości prognozy wskazując na konieczność przedstawienia wpływu założeń i planowanych przedsięwzięć uwzględnionych w projekcie planu na pobliskie obszary Natura 2000 oraz tereny leśne. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Siedlcach w dniu 29 grudnia 2010 r. uzgodnił zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie, pismem, znak: ZNS /10, ustalając m.in., iż powinien on uwzględniać istniejący stan środowiska, w tym środowiska zamieszkania ludzi na terenach objętych miejscowym planem i bezpośrednio graniczącym z tym obszarem oraz potencjalne zmiany tego stanu po wprowadzeniu planu, ponadto projektowane przeznaczenie terenów i wynikające z niego oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi zarówno na obszarze objętym planem jak i w jego sąsiedztwie. Niniejszy dokument, zgodnie ze stanowiskiem właściwych organów, zawiera zatem: 7

8 informację o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, informację o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym, nazwiska osób sporządzających prognozę, określa, analizuje i ocenia: istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, przewidywane znaczące oddziaływania, w tym działanie bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, w szczególności na zdrowie ludzi, wodę i powietrze, szczegółowo zaś wpływ założeń i planowanych przedsięwzięć uwzględnionych w projekcie projektu planu, na obszary Natura 2000: Dolina Liwca PLB oraz Ostoja Nadliwiecka PLH , Siedlecko-Węgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu oraz projektowany Park Krajobrazowy Dolina Liwca i tereny leśne przedstawia: rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko. 2. ZAKRES OPRACOWANIA (w tym omówienie zawartości, głównych celów projektu planu oraz jego powiązań z innymi dokumentami). Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla części miejscowości Borki Siedleckie i Przygody, został sporządzony zgodnie z uchwałą Nr XXVII/175/2010 Rady Gminy Suchożebry z dnia 26 maja 2010 r. Celem projektu planu jest ustalenie zasad zagospodarowania przestrzennego, przyjmując przeznaczenie terenu części miejscowości Borki Siedleckie i Przygody dla potrzeb powierzchniowej eksploatacji kruszywa. Dokumentami powiązanymi ze projektem planu, który obejmuje ustalenia odnośnie sposobu zagospodarowania terenu dla części miejscowości Borki Siedleckie 8

9 i Przygody o łącznej powierzchni 12,95 ha, są: Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Suchożebry. Plan ochrony środowiska dla gminy Suchożebry na lata , z uwzględnieniem lat (Aktualizacja), opracowany w 2010 r., Plan gospodarki odpadami dla gminy Suchożebry na lata , z uwzględnieniem lat METODYKA SPORZĄDZANIA PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO W niniejszej prognozie jako nadrzędną przyjęto ocenę zgodności określonych w projekcie planu ustaleń w zakresie zagospodarowania terenu z celami określonymi w nadrzędnych dokumentach strategicznych. Szczegółowy zakres prognozy determinuje charakter ustaleń projektu planu. Z samej istoty prognozy wynika, że musi dotyczyć ona oceny działań planowanych, dotyczących konkretnych sytuacji, a wynikać z dobrze przeprowadzonej diagnozy stanu istniejącego oraz logicznego wnioskowania skutków przewidywanych zmian. Metody, jakie stosowane są przy sporządzaniu prognozy, są metodami indukcyjno-opisowymi, polegającymi na łączeniu w logiczną całość posiadanych informacji o dotychczasowych mechanizmach funkcjonowania środowiska. Rolą prognozy jest stwierdzenie, czy realizacja ustaleń projektu planu będzie miała wpływ na środowisko przyrodnicze oraz jakiego rodzaju zmiany mogą nastąpić. Informacje zawarte w prognozie oraz ocena wpływu projektowanych ustaleń planu na środowisko zostały opracowane zgodnie ze stanem współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu podlegającego strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko Stanem odniesienia dla prognozy jest istniejący stan środowiska i zagospodarowania terenu oraz projektowane ustalenia w zakresie zagospodarowania terenu wynikające z projektu planu. Przy sporządzaniu prognozy zastosowano metody opisowe i analizy jakościowe oraz identyfikację i wartościowanie możliwych do przewidzenia skutków zmian w środowisku, w związku z realizacją zawartych w projekcie planu założeń. Prowadzono prace kameralne oraz terenowe (oględziny terenu, rozpoznanie zjawisk). 9

10 4. MATERIAŁY WEJŚCIOWE 1. Atlas hydrogeologiczny Polski, red. B. Paczyński. Warszawa Atlas podziału hydrograficznego Polski. Praca zbiorowa pod kierunkiem H. Czarneckiej. Część II - Zestawienia zlewni. IMiGW, Warszawa Ekofizjografia podstawowa dla potrzeb miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla części miejscowości Borki Siedleckie i Przygody w gminie Suchożebry. Siedlce Ekofizjografia podstawowa gminy Suchożebry (aktualizacja). Siedlce Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, red. L. Starkel. PWN, Warszawa Kondracki J. Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa Kondracki J. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa Plan gospodarki odpadami dla gminy Suchożebry na lata , z uwzględnieniem lat Plan ochrony środowiska dla gminy Suchożebry na lata , z uwzględnieniem lat (Aktualizacja), opracowany w 2010 r. 10. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego przyjęty uchwałą Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 7 czerwca 2004 r. 11. Polityka ekologiczna Państwa w latach , z perspektywą do roku Program ochrony środowiska dla powiatu siedleckiego na lata , Siedlce Program ochrony środowiska dla województwa mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r. 14. Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla części miejscowości Borki Siedleckie i Przygody, Siedlce Przyroda województwa siedleckiego, red. H. Kot. Zakład Badań Ekologicznych EKOS, Siedlce Raport oddziaływania na środowiska dla przedsięwzięcia pn.: Eksploatacja złóż piasku kwarcu w Przygodach Borkach Siedleckich, EKO-PROJEKT - Pracownia Ochrony Środowiska, Lublin Stan środowiska w województwie mazowieckim. Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy 10

11 Suchożebry, przyjęte Uchwałą Rady Gminy Suchożebry Nr XVII/81/2000 z dnia 5 października 2000 r. 20. Witek T. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski (wg gmin). IUNG, Puławy Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Suchożebry. Akty prawne: 1. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. nr 45, poz. 435 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. nr 228, poz z późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. nr 121, poz z późn. zm.). 4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz.150 z późn. zm.). 5. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. nr 39, poz. 251, z późn. zm.). 6. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. nr 239, poz z późn. zm.). 7. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. nr 80, poz. 717 z późn. zm.). 8. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz z późn. zm.). 9. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r., Nr 151, poz z późn. zm.). 10. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity Dz. U. z 2005 Nr 236, poz. 2008, z późn. zm.) 11. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495, z późn. zm.). 12. Ustawa z dnia 12 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz. 493 z późn. zm.). 13. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego 11

12 ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. nr 199 poz z późn. zm.). 14. Ustawa z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. Nr 106, poz. 675 z późn. zm.). 15. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397). 16. Rozporządzenie Ministra Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 sierpnia 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej (Dz. U. Nr 67, poz. 337). 17. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. nr 112, poz. 1206). 18. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. nr 58, poz. 535). 19. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U. Nr 122, poz. 1055). 20. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359). 21. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. nr 192, poz. 1883). 22. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2005 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzenie w ściekach przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego (Dz. U. nr 233, poz. 1988, z późn. zm.). 23. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz. 984, z późn. zm.). 24. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. nr 120, poz. 826). 12

13 25. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 47, poz. 281). 26. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). 27. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). 28. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 25, poz. 133). Prawo europejskie, konwencje i umowy międzynarodowe: 1. Konwencja o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz siedlisk naturalnych (Konwencja Berneńska) z 1979 r. 2. Dyrektywa 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikiego ptactwa z 1979 r., zmieniona Dyrektywą 91/244/EWG z 1991r. 3. Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt z 1979 r. 4. Dyrektywa 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko z 1985 r. 5. Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym z 1991 r. (Konwencja z Espoo). 6. Konwencja o różnorodności biologicznej z 1992 r. 7. Dyrektywa 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory z 1992 r. 8. Dyrektywa 2000/60/WE Ramowa Dyrektywa Wodna z 2000 r. 9. Europejska Konwencja Krajobrazowa z 2000 r. 10. Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko z 2001 r. 11. Dyrektywa 2007/60/WE w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim z 2007 r. 5. TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO Oddziaływanie transgraniczne, wychodzące poza granice kraju, nie występuje ze względu na planowany charakter zagospodarowania przestrzennego, rozmiar prowadzonej działalności oraz położenie terenu w stosunku do granic państwa około 60 km w linii prostej od najbliższej granicy z Republiką Białoruś. 13

14 II. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJĘTEGO PROJEKTEM PLANU Gmina Suchożebry położona jest w województwie mazowieckim, w północnej części powiatu siedleckiego. Od zachodu graniczy z gminą Mokobody, od północy z gminą Bielany w powiecie sokołowskim, od wschodu z gminami Paprotnia i Mordy, od południa z gminą Siedlce. Teren objęty planem położony jest w centralnej części gminy, na południowy-wschód od miejscowości gminnej, przy linii kolejowej Siedlce Sokołów Podlaski, na gruntach miejscowości Borki Siedleckie i Przygody. Pod względem fizycznogeograficznym (wg J. Kondrackiego) gmina Suchożebry położona jest w środkowej części mezoregionu Wysoczyzna Siedlecka, który należy do makroregionu Nizina Południowopodlaska. 1. CHARAKTERYSTYKA STANU ŚRODOWISKA ABIOTYCZNEGO Poniżej scharakteryzowano stan poszczególnych elementów środowiska, abiotycznego. Budowa geologiczna, rzeźba terenu, surowce naturalne Obszar gminy Suchożebry pod względem strukturalnym położony jest w obrębie Zapadliska Podlaskiego należącego do Platformy Wschodnioeuropejskiej. Podłoże zapadliska tworzą osady kredowe reprezentowane głównie przez margle, wapienie i kredę piszącą. Na utworach kredy zalegają osady trzeciorzędowe: oligocenu - występujące w postaci iłów i piasków z wkładkami iłów, miocenu - występujące w postaci iłów i piasków z wkładkami węgla brunatnego, pliocenu - występujące w postaci iłów pstrych i mułków oraz przewarstwiających je piasków drobnoziarnistych. Na utworach trzeciorzędu zalegają osady czwartorzędowe. Plejstocen reprezentowany jest przez gliny zwałowe, iły, mułki i piaski ze żwirami akumulacji wodnolodowcowej, a holocen - głównie przez humusowe namuły i torfy. W obrębie prawie płaskiej wysoczyzny występują gliny, piaski, żwiry oraz mułki i iły. Są to utwory morenowe, zastoiskowe i wodnolodowcowe. Są to utwory zwarte i twardoplastyczne stanowiące grunty nośne. W niższych partiach terenu, w sąsiedztwie dolin i obniżeń terenu, na niewielkich obszarach gminy, występują piaski i mułki oraz piaski pylaste. Są to utwory rzeczne 14

15 i wodnolodowcowe, przeważnie piaski drobne lub pylaste średnio zagęszczone, stanowiące grunty nośne. W okolicach miejscowości Borki Siedleckie i na południe od Woli Suchożebrskiej fragmentarycznie występują piaski, żwiry i gliny pochodzenia czołowo-morenowego. Są to przeważnie piaski średnie z udziałem frakcji pylastej lub pospółki średnio zagęszczonej stanowiące grunty nośne. Dna dolin rzek Liwiec, Sosenka i Stara Rzeka, dolin bezimiennych cieków, zagłębień bezodpływowych wypełnione są holoceńskimi utworami aluwialnymi w postaci namułów i piasków. Są to utwory słabonośne nie nadające się do bezpośredniego posadowienia budynków. W dolinach rzek występują torfy, mające miąższość przeważnie większą niż 1 metr, które stanowią grunty nienośne nie nadające się do bezpośredniego posadowienia budynków. Współczesna rzeźba omawianego obszaru jest głównie wynikiem działalności wód fluwioglacjalnych płynących przed czołem lodowca stadiału Wkry zlodowacenia środkowopolskiego oraz procesów denudacyjnych z okresu zlodowacenia bałtyckiego. Pod względem morfologicznym teren gminy charakteryzuje się słabym zróżnicowaniem i urozmaiceniem rzeźby. Wysokości bezwzględne wahają się od 139 m npm w dolinie Liwca, do 175 m npm w rejonie wsi Wola Suchożebrska. Cały obszar gminy Suchożebry położony jest w obrębie wysoczyzny polodowcowej charakteryzującej się powierzchnią płaską lub lekko falistą o spadkach terenu najczęściej ok. 2%. W rejonie wsi Wola Suchożebrska i Borki Siedleckie występują wzgórza moreny czołowej. Obniżenia powytopiskowe występują w południowej części gminy i są wykorzystywane przez Liwiec, którego dolina ma tu szerokość kilkuset metrów. Mniejsze obniżenia powytopiskowe włączone są w system dolin rzek: Stara Rzeka i Sosenka. Wokół obniżeń powytopiskowych występują płaskie poziomy akumulacyjne, wyniesione najczęściej do 2 m ponad poziom obniżeń. Stara Rzeka przecina wysoczyznę morenową w kierunku południowym, w północnej i wschodniej części gminy płynie niezbyt szeroką doliną z lokalnymi rozszerzeniami. Od strony wschodniej i zachodniej dopływają do niej bezimienne cieki płynące wąskimi dolinami. Sosenka płynie także w kierunku południowym przecinając wysoczyznę polodowcową w zachodniej części gminy. Płynie również niezbyt szeroką doliną z wyraźnym rozszerzeniem między Wolą Suchożebrską a Borkami Siedleckimi. W gminie Suchożebry jedynym surowcem mineralnym jest kruszywo naturalne nagromadzone podczas akumulacji czwartorzędowej. Eksploatacja tego surowca prowadzona 15

16 jest na potrzeby lokalne oraz na skalę przemysłową do produkcji betonów komórkowych. Na obszarze gminy znajdują się następujące udokumentowane złoża kruszywa naturalnego: 1. "Wola Suchożebrska" o zasobach bilansowych ton, 2. "Wola Suchożebrska II" o zasobach bilansowych ton, 3. "Wola Suchożebrska III" o zasobach bilansowych ton, 4. "Wola Suchożebrska IV" o zasobach bilansowych ton, 5. "Wola Suchożebrska V" o zasobach bilansowych ton, 6. "Wola Suchożebrska VI" o zasobach bilansowych ton, 7. "Wola Suchożebrska VII" o zasobach bilansowych ton, 8. "Wola Suchożebrska VIII" o zasobach bilansowych 7000 ton, 9. "Wola Suchożebrska IX" o zasobach bilansowych ton, 10. "Wola Suchożebrska X" o zasobach bilansowych ton. Złoże "Wola Suchożebrska" zostało już wyeksploatowane, a w złożu "Wola Suchożebrska IV zarzucono eksploatację. Pozostałe złoża są eksploatowane na mocy wydanych koncesji, określających warunki i zasady korzystania ze złóż i sposoby rekultywacji złóż po zakończeniu eksploatacji. Wszystkie ww. złoża położone są w obrębie wzgórz moreny czołowej na południowy-zachód od Woli Suchożebrskiej. Ponadto na gruntach wsi Wola Suchożebrska, na wschód od drogi Siedlce - Sokołów Podlaski znajduje się udokumentowane złoże piasków kwarcowych o zasobach 924 tys. m 3 w kat. C1 eksploatowane na potrzeby zakładu w miejscowości Podnieśno. Na gruntach wsi Borki Siedleckie i Przygody udokumentowano złoże piasków kwarcowych o powierzchni 12,95 ha, które będzie zapewniało bazę surowcową dla zakładu SOLBET w Podnieśnie, zajmującego się produkcją elementów murowanych z autoklawizowanego betonu komórkowego. Niniejsza prognoza dotyczy projektu planu zagospodarowania przestrzennego terenów jego eksploatacji. Krajobraz W północnej, zachodniej oraz wschodniej części gminy występują kompleksy leśne. Są to głównie siedliska borowe, stosunkowo ubogie. Pod względem przestrzennym większość kompleksów leśnych nie jest z sobą połączona, a izolacja dotyczy głównie lasów położonych w części północnej gminy. Uwzględniając znaczną powierzchnię większości kompleksów leśnych oraz stosunkowo zwarty ich kształt, można wyróżnić strefę wnętrza lasu, skupiającą typowo leśne gatunki zwierząt. W dolinach Liwca, Starej Rzeki i Sosenki ukształtowały się środowiska tworzące 16

17 krajobrazy dolinne o wyróżniających się w gminie walorach przyrodniczych. Jest to mozaika bardzo odmiennych siedlisk: otwartych (łąki, pastwiska, płaty torfowisk niskich, torfianki) oraz zarastających (łozowiska, lasy łęgowe). Udziały poszczególnych typów środowisk w dolinach rzek są silnie zróżnicowane. W dolnych i środkowych biegach rzek Sosenki i Starej Rzeki wyeliminowano naturalne lasy łęgowe i przeważają tu środowiska otwarte, natomiast górne biegi odznaczają się jeszcze obecnością tzw. przystrumykowych lasów olchowo-jesionowych. Nieco inne jest zróżnicowanie środowisk w dolinie Liwca, gdzie występują duże kompleksy silnie zarastających torfianek, znacznie podnoszące walory przyrodnicze, poprzez wzbogacenie w gatunki wodnych zwierząt oraz roślin. Również znacznie więcej jest kęp zadrzewień olchowych i wierzbowych. Podobnie jest z płatami torfowisk niskich oraz łozowisk, które w największym stopniu zachowały się w dolinie Liwca. Krajobraz rolniczy będący mozaiką agrocenoz, niewielkich śródpolnych lasów, płatów łąk i pastwisk, sadów oraz zabudowy wiejskiej jest w obrębie gminy słabo zróżnicowany. Na przeważającym terenie zajmowanym przez ten typ krajobrazu dominują grunty orne. Szczególną rolę w zachowaniu wysokiego poziomu zróżnicowania fauny i flory odgrywają tzw. siedliska marginalne: oczka wodne, kępy zakrzewień i zadrzewień, grunty z porzuconym użytkowaniem, itp. Wyjątkową rolę wśród otwartych pól uprawnych odgrywają grunty ugorowane i odłogowane, z tzw. ziołoroślowymi zbiorowiskami odznaczającymi się unikalną florą oraz związaną z nią fauną bezkręgowców i kręgowców lądowych. Pod względem przyrodniczym najcenniejsze są fragmenty krajobrazu rolniczego, położone w pobliżu lasów oraz dolin rzek. Natomiast znikomy udział gruntów odłogowanych nie sprzyja wysokiemu poziomowi różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Klimat Zgodnie z regionalizacją klimatyczną Polski R. Gumińskiego, opracowaną dla potrzeb rolnictwa, gmina Suchożebry położona jest w klimatycznej Dzielnicy Podlaskiej. E. Romer zalicza analizowany obszar do Klimatów Wielkich Dolin, do Krainy Chełmsko-Podlaskiej. Zgodnie z regionalizacją klimatyczną Polski W. Okołowicza obszar gminy Suchożebry znajduje się w granicach Mazowiecko-Podlaskiego regionu klimatycznego. Teren gminy należy do dość chłodnych obszarów Polski. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi ok. 7,4 o C. Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca wynosi 18,0 C, natomiast najchłodniejszego - 4,2 C. Średnio w roku jest 130 dni z przymrozkiem. Czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi ok. 60 dni w roku. Okres wegetacyjny trwa dni. Największe zróżnicowanie przestrzenne warunków termicznych występuje między 17

18 dolinami i terenami podmokłymi, a obszarami wyniesionymi o głębszym zaleganiu wód gruntowych. Tereny wyniesione ponad dna dolin i obniżeń charakteryzują się dobrymi warunkami termicznymi, natomiast doliny rzeczne stanowią obszary inwersyjne z tendencją do zalegania chłodnego powietrza i mgieł. Zróżnicowanie termiczne i różnice w wilgotności powietrza występują między terenami leśnymi, terenami zabudowanymi i otwartymi terenami wykorzystywanymi rolniczo. Na obszarze gminy Suchożebry wilgotność względna wynosi 81%. Największą wilgotnością względną charakteryzują się tereny położone w obrębie obniżeń. Związane jest to głównie z płytkim zaleganiem wód gruntowych. Zjawiskiem ściśle związanym z temperaturą powietrza i wilgotnością powietrza jest mgła. Średnia roczna liczba dni z mgłą wynosi 52. Mgły najczęściej występują w miesiącach jesienno-zimowych. Lokalnie mgły występują najczęściej w dolinach i obniżeniach oraz na terenach o podwyższonej wilgotności powietrza. Średnia roczna wielkość zachmurzenia na terenie gminy wynosi 6,5 stopnia pokrycia nieba w skali 10 stopniowej. Największym zachmurzeniem charakteryzuje się okres od listopada do lutego, minimalne zachmurzenie występuje w czerwcu i sierpniu. Teren gminy charakteryzuje się niewielką ilością opadów. Suma opadów wynosi 550 mm rocznie. Najniższe opady notowane są w styczniu-kwietniu (średnio miesięcznie 30 mm), natomiast najwyższe w lipcu (86 mm). Na obszarze gminy przeważają wiatry zachodnie. Często też występują wiatry północno-zachodnie i południowo-zachodnie. Średnia roczna prędkość wiatru wynosi 3,0 m/s. Wiatry silne i bardzo silne występują bardzo rzadko. Średnio w roku jest 20 dni z wiatrem silnym o prędkości ponad 10 m/s. Kierunek wiatru oraz warunki termiczne i wilgotnościowe wpływają na rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń powietrza. Wobec dominacji krajobrazu rolniczego, stosunkowo dużego udziału lasów i braku zakładów o dużej uciążliwości, zanieczyszczenia powietrza dotyczą głównie emisji komunikacyjnej. Wody powierzchniowe i podziemne Gmina Suchożebry położona jest w dorzeczu Bugu. Teren gminy odwadniany jest przez Liwiec i jego dwa większe dopływy Starą Rzekę i Sosenkę oraz ich bezimienne dopływy. Liwiec jest lewobrzeżnym dopływem Bugu. Płynie wzdłuż południowej granicy gminy. Na tym odcinku rzeka jest nieuregulowana i charakteryzuje się licznymi meandrami i znacznymi wahaniami stanów wód. Stara Rzeka uchodzi do Liwca w rejonie miejscowości Kolonia Kownaciska. Sosenka wpływa do Liwca na południe od miejscowości Kopcie. 18

19 Na terenie gminy nie ma większych naturalnych zbiorników wodnych. Występują jedynie oczka śródbagienne oraz wypełnione wodą dna zagłębień bezodpływowych. Zbiornikami sztucznymi, o niewielkich rozmiarach, są torfianki w dolinach rzecznych, zbiorniki w wyrobiskach poeksploatacyjnych oraz zbiorniki przeciwpożarowe i niewielki kompleks stawów rybnych. Główny poziom wodonośny na terenie gminy Suchożebry stanowią wody piętra trzeciorzędowego. Jednak utwory wodonośne są położone na dużych głębokościach, a woda odznacza się podwyższoną zawartością związków żelaza i manganu i wymaga uzdatniania. Na terenie gminy brak jest studni ujmujących wody z poziomu trzeciorzędowego. Głównym źródłem zaopatrzenia ludności gminy Suchożebry w wodę jest poziom wodonośny zalegający w utworach czwartorzędowych, który na ok. 60% powierzchni gminy występuje głębiej niż 3,0 m pod poziomem terenu. Na pozostałym obszarze (doliny rzek, suche doliny boczne i lokalne obniżenia) pierwszy poziom wodonośny występuje bardzo płytko, tj. 0-1,0 m poniżej poziomu terenu. Na obszarze gminy Suchożebry znajduje się Główny Zbiornik Wód Podziemnych 223 (Zbiornik międzymorenowy rzeki górny Liwiec), który charakteryzuje się niską odpornością na zanieczyszczenia. Gleby Na terenie gminy Suchożebry nie wykazano znacznego zróżnicowania typologicznego gleb - dominują gleby pseudobielicowe oraz brunatne wytworzone z piasków gliniastych mocnych. Gleby te występują w centralnej części gminy oraz we wsiach Krześlin, Krześlinek, Brzozów, Krynica, Stany Duże, Sosna-Korabie, Sosna-Kozółki i Podnieśno. Na pozostałych obszarach dominują gleby pseudobielicowe i brunatne wytworzone z piasków słabo gliniastych i gliniastych lekkich. W dolinach rzek i w obniżeniach terenu występują gleby murszowo-mineralne oraz torfowe i murszowo-torfowe. Uwzględniając klasyfikację IUNG (Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach) w obrębie gruntów ornych największy udział stanowią kompleksy: żytni bardzo dobry (45,7% powierzchni gruntów ornych), żytni słaby (20,9% powierzchni gruntów ornych), żytni dobry (12,2% powierzchni gruntów ornych), żytni bardzo słaby (12,0% powierzchni gruntów ornych). W obrębie trwałych użytków zielonych dominują użytki średnie stanowiące 76,9% powierzchni tej kategorii użytków. Użytki zielone słabe i bardzo słabe zajmują 22,9% 19

20 powierzchni tej kategorii użytków, a użytki zielone bardzo dobre i dobre jedynie 0,2%. Dobra materialne Na terenie gminy zlokalizowane są dwa parki dworskie: w Woli Suchożebrskiej i Krynicy. Oba uznane są za obiekty zabytkowe. Dworski park w Woli Suchożebrskiej zajmuje powierzchnię 3,05 ha. Podzielony jest aleją dojazdową z początku XIX i budynkiem dworku na dwie części: południową i północną; granice części południowej wyznaczają aleje lipowo- grabowe. Drzewostan parku tworzą lipy drobnolistne, jesiony wyniosłe, klony zwyczajne, kasztanowce białe, akacje, jawory. W domieszce występuje świerk pospolity, żywotnik zachodni, dąb szypułkowy, lipa krymska, wiąz górski. Trzy lipy drobnolistne oraz jeden buk objęto ochroną w formie pomników przyrody. Dworski park w Krynicy o powierzchni 2,5 ha pochodzi z końca XIX w., 2 ha zajmują wody. Zachował się tu dwór. Drzewostan tworzą między innymi: jesion wyniosły, grab pospolity, świerk pospolity, lipa drobnolistna, kasztanowiec biały, wierzba krucha, świerk kłujący, olsza czarna, orzech włoski, jawor. 2. CHARAKTERYSTYKA STANU BIOSFERY I RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA Różnorodność biologiczna to zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących w ekosystemach oraz w zespołach ekologicznych, których są częścią. Dotyczy ona różnorodności w obrębie gatunku (różnorodność genetyczna), pomiędzy gatunkami oraz różnorodności ekosystemów. Najwyższym poziomem różnorodności biologicznej na terenie gminy Suchożebry odznaczają się: kompleks borów rozciągających się w pobliżu wsi Sosna-Korabie, doliny rzek: Liwca, Starej Rzeki i Sosenki. W liczącym około 40 ha kompleksie leśnym, położonym koło wsi Sosna-Korabie, stwierdzono występowanie 4 gatunków widłaków (podlegających ochronie prawnej): widłaka jałowcowatego, goździstego, spłaszczonego i cyprysowatego. Ponadto występuje tu rzadki na Niżu Polskim porost: chrobotek alpejski. Z rzadkich gatunków zwierząt wykazano m.in. obecność lelka, pleszki i paszkota. Doliny rzek wyróżniają się obecnością wyjątkowo zróżnicowanej awifauny lęgowej, w tym wielu gatunków uważanych za rzadkie: kulik wielki, krwawodziób i podróżniczek. Szczególnie duże skupienie stanowisk rzadkich gatunków ptaków wykazano w dolinie Liwca, na wschód od Krześlina. Na terenie tym stwierdzono ponadto szereg interesujących 20

21 gatunków roślin. Zmiany w różnorodności biologicznej są związane z przekształceniami siedliskowymi (osuszanie łąk w dolinach, uproszczenie składu gatunkowego drzewostanów w lasach), jak również z przekształceniami struktury przestrzennej lasów: wielkości, kształtu i rozmieszczenia przestrzennego. Szczególnie istotnie na różnorodność biologiczną wpływa izolacja naturalnych płatów środowisk. Gmina Suchożebry odznacza się wysokimi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi w południowej części, ze względu na urozmaiconą rzeźbę terenu, bogatą florę i faunę. Zadecydowały one o objęciu południowej części gminy ochroną prawną. Na terenie gminy Suchożebry stwierdzono dużą liczbę chronionych i rzadkich gatunków roślin - 50 taksonów, w tym 13 gatunków roślin objętych ochroną ścisłą i 8 gatunków podlegających ochronie częściowej (Ćwikliński, 1994). Z grupy gatunków objętych ochroną ścisłą najliczniej spotykane są widłaki: widłak jałowcowy stwierdzony w borach koło Brzozowa oraz wsi Sosna-Korabie i Sosna Kozłówki, widłak goździsty występuje w lasach prywatnych w północnej części uroczyska Chodów, w borach świeżych koło Podnieśna oraz w borach przy zachodniej granicy gminy, gdzie występują także widłak spłaszczony i widłak cyprysowy, wawrzynek wilczełyko występuje w lesie mieszanym na wschód od stacji kolejowej w Podnieśnie, pomocnika baldaszkowatego znaleziono w borze świeżym na północ od Podnieśna, podkolan biały występuje w lasach Nadleśnictwa Siedlce koło Podnieśna, storczyk krwisty występuje w lesie mieszanym na południowy-wschód od Brzozowa. Z innych gatunków na uwagę zasługują: storczyk szerokolistny występujący na łąkach na południe od wsi Borki oraz na zachód od wsi Kopcie, lipiennik Loesela stwierdzony na łąkach na południe od wsi Borki oraz na wschód od stacji kolejowej Podnieśno. Z chronionych gatunków roślin wodnych nielicznie występuje grążel w rozlewiskach Starej Rzeki koło wsi Stany Małe i Krynica. Z grupy gatunków objętych ochroną częściową występują: porzeczka czarna - ols na południowy wschód od Krynicy, kalina koralowa koło wsi Brzozów i Krynica, 21

22 kopytnik pospolity w uroczysku Chodów, konwalia majowa w lasach na południe od wsi Krynica, koło Brzozowa i wsi Sosna- Korabie, kruszyna pospolita licznie występuje w różnych typach lasów. Zbiorowiska roślin wodnych i szuwarowych występują na niewielkich powierzchniach stawów, torfowisk, rowów oraz rzek, gdzie można zaobserwować zespoły rzęs, okrężnicy bagiennej czy zarośla moczarki kanadyjskiej. W dolinach Liwca i Starej Rzeki rzadko występują zbiorowiska szuwarowe płaty pałki szerokolistnej, trzciny pospolitej oraz zespół strzałki wodnej i jeżogłówki pojedynczej. Ponadto na terenie gminy występują chronione gatunki ssaków (kuna leśna i gronostaj). Dość licznie występują niektóre gatunki ssaków łownych np. sarna i zając. Płazy i gady występują rzadko. Zaobserwowano 9 gatunków, głównie w dolinach rzecznych, oprócz żab zielonych i brunatnych występują: rzekotka drzewna, kumak nizinny, ropucha zielona, ropucha szara, traszka zwyczajna i jaszczurka zwinka. W Liwcu, Starej Rzece oraz Sosence występuje około 12 gatunków ryb, w większości gatunki pospolite. Najczęściej występują: płoć, ukleja, słonecznica, karaś i ciernik, zaś mniej licznie lin, karp, szczupak i okoń. Teren gminy Suchożebry znajduje się w obszarze węzłowym o znaczeniu krajowym 13K ECONET - PL. Obszary węzłowe wyróżniają się z otoczenia bogactwem różnorodności biologicznej i krajobrazowej. Często tworzą ważne ostoje dla gatunków rodzimych i wędrownych, w tym wielu rzadkich i zagrożonych wyginięciem. Wyróżniono następujące główne powiązania przyrodnicze gminy Suchożebry z terenami otaczającymi. Są to powiązania dolinne, poprzez rzeki, które biorą początek poza granicami gminy Suchożebry. Sosenka wypływa z obszaru gminy Mokobody, natomiast Stara Rzeka z gminy Bielany. Rzeka Liwiec przecinająca w południowej części gminę Suchożebry, bierze początek na terenie gminy Zbuczyn. Rozległy kompleks leśny położony w części zachodniej gminy, przecina południkowo granica gminy Suchożebry z gminą Mokobody. Ten korytarz ekologiczny ma odmienny leśny charakter od powyżej omówionych powiązań - typowo dolinnych. 3. OCHRONA PRAWNA ŚRODOWISKA Na terenie gminy Suchożebry ustanowiono następujące obszary i obiekty objęte ochroną: Siedlecko-Węgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu, 22

23 trzy pomniki przyrody, dwa parki dworskie: w Woli Suchożebrskiej i w Krynicy (omówione powyżej), obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 Dolina Liwca (PLB ), specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Ostoja Nadliwiecka (PLH ). Siedlecko-Węgrowski Obszar Chronionego Krajobrazu zajmuje zachodni i południowo-zachodni skraj gminy Suchożebry o powierzchni 1050 ha. Stanowi to ponad 10% powierzchni gminy. Tą formą ochrony objęty jest kompleks leśny, grunty orne i niewielki fragment doliny Liwca. Występują tu udokumentowane złoża surowców naturalnych i liczne wyrobiska poeksploatacyjne, w części zrekultywowane. Formy gospodarowania i ochrony środowiska na tych obszarach powinny być zgodne z zasadami określonymi w Rozporządzeniu Nr 17 Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 kwietnia 2005 r. w sprawie Siedlecko-Węgrowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego Nr 91, poz. 2449). Zakres dopuszczalnych działań i ustaleń ochrony środowiska dla przedmiotowego obszaru chronionego krajobrazu obejmuje: 1. w zakresie czynnej ochrony ekosystemów leśnych: 1) utrzymanie ciągłości i trwałości ekosystemów leśnych; niedopuszczanie do ich nadmiernego użytkowania; 2) wspieranie procesów sukcesji naturalnej przez inicjowanie i utrwalanie naturalnego odnowienia o składzie i strukturze odpowiadającej siedlisku; tam gdzie nie są możliwe odnowienia naturalne - używanie do odnowień gatunków miejscowego pochodzenia przy ograniczaniu gatunków obcych rodzimej florze czy też modyfikowanych genetycznie; 3) zwiększanie udziału gatunków domieszkowych i biocenotycznych; tworzenie układów ekotonowych z tych gatunków; 4) pozostawianie drzew o charakterze pomnikowym; 5) zwiększanie istniejącego stopnia pokrycia terenów drzewostanami, w szczególności na terenach porolnych tam, gdzie z przyrodniczego i ekonomicznego punktu widzenia jest to możliwe; sprzyjanie tworzeniu zwartych kompleksów leśnych o racjonalnej granicy polno leśnej; tworzenie i utrzymywanie leśnych korytarzy ekologicznych ze szczególnym uwzględnieniem możliwości migracji dużych ssaków; 6) utrzymywanie, a w razie potrzeby podwyższanie poziomu wód gruntowych, w szczególności na siedliskach wilgotnych i bagiennych, 7) budowa zbiorników małej retencji jako zbiorników wielofunkcyjnych, w szczególności podwyższających różnorodność biologiczną w lasach; 8) zachowanie i utrzymywanie w stanie zbliżonym do naturalnego istniejących śródleśnych cieków, mokradeł, polan, torfowisk, wrzosowisk oraz muraw napiaskowych; 23

24 niedopuszczanie do ich nadmiernego wykorzystania dla celów produkcji roślinnej lub sukcesji; 9) zwalczanie szkodników owadzich i patogenów grzybowych, a także ograniczanie szkód łowieckich poprzez zastosowanie metod mechanicznych lub biologicznych; stosowanie metod chemicznego zwalczania dopuszcza sie tylko przy braku innych alternatywnych metod; 10) stopniowe usuwanie gatunków obcego pochodzenia, chyba że zaleca się ich stosowanie w ramach przyjętych zasad hodowli lasu; 11) ochrona stanowisk chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; w przypadkach stwierdzenia obiektów i powierzchni cennych przyrodniczo (stanowiska rzadkich i chronionych roślin, zwierząt, grzybów oraz pozostałości naturalnych ekosystemów) wnioskowanie do właściwego organu o ich ochronę; 12) kształtowanie właściwej struktury populacji zwierząt, roślin i grzybów stanowiących komponent ekosystemu leśnego; 13) opracowanie i wdrażanie programów czynnej ochrony oraz reintrodukcji i restytucji gatunków rzadkich, zagrożonych; 14) wykorzystanie lasów dla celów rekreacyjno-krajoznawczych i edukacyjnych w oparciu o wyznaczone szlaki turystyczne oraz istniejące i nowe ścieżki edukacyjnoprzyrodnicze wyposażone w elementy infrastruktury turystycznej i edukacyjnej zharmonizowanej z otoczeniem; 15) prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej, w szczególności poprzez dostosowanie liczebności populacji zwierząt łownych związanych z ekosystemami leśnymi do warunków środowiskowych; 2. w zakresie czynnej ochrony nieleśnych ekosystemów lądowych: 1) przeciwdziałanie zarastaniu łąk, pastwisk i torfowisk; 2) propagowanie wśród rolników działań zmierzających do utrzymania trwałych użytków zielonych; 3) promowanie agroturystyki i rolnictwa ekologicznego; 4) maksymalne ograniczanie zmiany użytków zielonych na grunty orne; 5) prowadzenie zabiegów agrotechnicznych zgodnie z wymogami zbiorowisk i zasiedlających je gatunków fauny, zwłaszcza ptaków; 6) preferowanie ochrony roślin metodami biologicznymi; 7) ochrona zieleni wiejskiej: zadrzewień, zakrzewień, parków wiejskich, oraz kształtowanie zróżnicowanego krajobrazu rolniczego poprzez ochronę istniejących oraz formowanie nowych zadrzewień śródpolnych i przydrożnych; 8) zachowanie śródpolnych torfowisk, zabagnień, podmokłości oraz oczek wodnych; 9) zachowanie zbiorowisk wydmowych, śródpolnych muraw napiaskowych, wrzosowisk i psiar; 10) zabiegi melioracyjne dopuszczalne tylko w ramach racjonalnej gospodarki 24