Szanowne Koleżanki, Szanowni Koledzy,

Transkrypt

1 CMYK 1 W NUMERZE M.IN. Obszerna relacja z Jubileuszu 400-lecia Szpitala Zakonu Bonifratrów oraz biogram jego za³o yciela w Krakowie Kamila hrabiego Ferrary Dyskusja o pediatrii i pediatrach z udzia³em m.in. K. Fydereka, S. Koleta, J. Lankosz-Lauterbach, M. Radwan- Ballady, S. Stêpniewskiego Czy gro ¹ nam choroby zakaÿne? wywiady z woj. konsultantem doc. A. Garlickim i dr D. Jurkiewicz-Badacz, kier. Centrum Szczepieñ i Medycyny Podró y Druzgoc¹ce konkluzje (o systemie ochrony zdrowia) p³yn¹ce z VII Forum Prawniczo-Medycznego i Konferencji odbytej w Radzie m. Krakowa nt. opieki zdrowotnej jego mieszkañców Czy Wieliczka uzyska status uzdrowiska? relacja z posiedzenia Komisji Uzdrowisk NRL Uchwa³y, Apele i Stanowiska XXV Okrêgowego Zjazdu Lekarzy w Przemyœlu Regulamin dzia³ania nowo powo- ³anego Rzecznika Praw Lekarzy OIL Kiedy wolno u ywaæ pojêcia klinika wyk³adnia Biura Radców Prawnych OIL Mistyczne piêkno Indii, Nepalu i Bhutanu zaproszenie do pielgrzymki Fot. na okładce: Jerzy Sawicz Uroczysta Sesja Rady Miasta Krakowa z okazji 400 lat Zakonu Bonifratrów na ziemiach polskich. Szanowne Koleżanki, Szanowni Koledzy, Rozpoczê³y siê wybory delagatów do Izb Lekarskich nastêpnej kadencji. Równoczeœnie w Polsce trwa kampania wyborcza pos³ów do Parlamentu Europejskiego. Czy te wybory maj¹ ze sob¹ coœ wspólnego? Wydaje mi siê, e tak. Przede wszystkim frekwencja w jednych i drugich wyborach nie jest rewelacyjna. Tam, gdzie wybory do Izb siê odby³y i wybrano delegatów, liczba g³osuj¹cych niewiele przekracza³a procent wymagany do ich wa noœci. Sonda e przewiduj¹ce uczestnictwo w wyborach do Parlamentu Europejskiego przewiduj¹ równie niezbyt masowe uczestnictwo obywateli. Czy mo na porównywaæ ze sob¹ mechanizmy tak niskiego anga- owania siê w wybory? Moim zdaniem tak. Dlaczego? Obywatele nie id¹cy do urn w wyborach do Parlamentu Europejskiego i do Izb Lekarskich wychodz¹ z tego samego za³o enia. Twierdz¹, e ich g³os nie ma adnego znaczenia, e wszystko dzieje siê ponad nimi. Nie wierz¹, e ich g³os mo e cokolwiek zmieniæ. Nic bardziej b³êdnego. Wybieraj¹c w³aœciwego delegata masz Drogi Kolego szansê, e bêdzie on reprezentowa³ Twoje pogl¹dy. Je eli tego nie zrobisz, zdajesz siê na przypadek i nie masz prawa zarzucaæ komukolwiek póÿniej, e delegat nie realizuje Twoich postulatów. W wyborach do parlamentu, kampania wyborcza jest czêsto negatywna, polegaj¹ca na kompromitowaniu swoich przeciwników. Nic dziwnego za miejscem w parlamencie id¹ znaczne apana e i jest o co walczyæ. W wyborach do Izb na szczêœcie o takich korzyœciach trudno marzyæ. Bycie delegatem nie niesie za sob¹ przywilejów przeciwnie oznacza obowi¹zki. Tyle e ich wype³nienie, prócz satysfakcji osobistej, s³u y œrodowisku. I to rodzi nadziejê, e nowi delegaci, w kolejnej kadencji sprawi¹, e idea samorz¹du lekarskiego bêdzie bli sza ogó³owi Kolegów. Jan Kowalczyk Nowy system ewidencjonowania sk³adek Uprzejmie informujemy, e pocz¹wszy od 1 paÿdziernika 2009 roku w Okrêgowej Izbie Lekarskiej w Krakowie, celem usprawnienia rejestracji dokonywanych wp³at zostanie wprowadzony nowy system ewidencjonowania wp³at sk³adek cz³onkowskich. Ka demu lekarzowi zostanie przydzielony indywidualny numer rachunku bankowego w Banku PKO S.A., na który bêd¹ Pañstwo przekazywaæ sk³adki. Pe³na informacja na temat numeru indywidualnego konta zostanie do wszystkich lekarzy przekazana listownie. 1

2 2 CMYK AKTUALNOŒCI 400 lat Szpitala Bonifratrów By³ kwiecieñ 1609 roku, kiedy to zamo ny kupiec krakowski Walerian Montelupi, w podziêce za uratowanie zdrowia królowi Zygmuntowi III Wazie, ofiarowa³ Kamilowi hrabiemu Ferrary i Braciom Bonifratrom, do których ów s³ynny medyk nale a³, kamienicê przy zbiegu ulic œw. Jana i Marka, gdzie znalaz³ siedzibê pierwszy w Polsce zakon szpitalny Braci Mi³osierdzia. Jak do tego dosz³o przeczytacie Pañstwo w artykule prof. Henryka Gaertnera pomieszczonym wewn¹trz numeru. Centralne uroczystoœci jubileuszowe 400-lecia odby³y siê w Krakowie w dniach maja br. Z³o y³y siê na nie m.in. okolicznoœciowe posiedzenie Rady Miasta Krakowa pt. Bracia czyñcie dobro, sesja naukowa poœwiêcona 200-leciu Szpitala w pierwotnej siedzibie, Jubileuszowa Gala 400-lecia w Teatrze im. J. S³owackiego, konferencja w auli Collegium Novum UJ nt. Zakon Bonifratrów w Polsce 400 lat pos³ugi, dwa koncerty Jana Kantego Pawluœkiewicza ( Niedzicki i Radoœæ Mi³osierdzia ) oraz Ma³a Msza Organowa B-dur Josepha Haydna dedykowana Bonifratrom (w 200 rocznicê œmierci kompozytora). Relacja z uroczystoœci na str lat odrodzonego Samorz¹du Lekarskiego 17 maja 1989 roku Sejm uchwali³ ustawê o Izbach Lekarskich. Za by³o 225 pos³ów (wszyscy obecni na posiedzeniu), nikt nie by³ przeciw, ani nie wstrzyma³ siê od g³osu. Tym samym uniewa niony zosta³ okres trwaj¹cy od 18 lipca 1950, kiedy to Izby (te uchwa³¹ sejmow¹) zosta³y zlikwidowane. Szkoda tylko, e owej ci¹g³oœci nie zapisano w nowej ustawie, bo nie mielibyœmy trudnoœci z odzyskaniem maj¹tku. Akt reaktywowania mia³ charakter procesu. 19 czerwca 1989 powo³ano Komitet Organizacyjny Izb, 6 lipca ukonstytuowa³y siê jego w³adze z prof. Jackiem ochowskim na czele, 4 sierpnia powo³ano Prezydium Komitetu (sekretarzem zosta³ prof. Tadeusz Chruœciel), 4 wrzeœnia (na drugim posiedzeniu Komitetu) wprowadzono pierwszy podzia³ terytorialny (na 11 izb okrêgowych i 3 mundurowe); w dniach grudnia odby³ siê I Krajowy Zjazd Lekarzy; 18 grudnia obradowa³a po raz pierwszy Naczelna Rada Lekarska. 30 maja 2009 roku w Poznaniu, a Auli Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu odby³o siê uroczyste posiedzenie Samorz¹du dla uczczenia 20-lecia. Relacjê znajd¹ Pañstwo w Gazecie Lekarskiej. Ochrona zdrowia w Polsce wg rankingu UE na 25 miejscu Dziennik (niebieski) zamieœci³ wyniki rankingu zorganizowanego w Brukseli nt. praw chorych w 31 krajach europejskich. Polska zajê³a w nim 25 miejsce. G³ównym powodem niekorzystnej oceny s¹ terminy oczekiwañ na niektóre œwiadczenia medyczne: np. 88 miesiêcy na endoprotezoplastykê w Szpitalu Uniwersyteckim w Bydgoszczy, 47 miesiêcy na przyjêcie na oddzia³ chirurgii urazowo-ortopedycznej w Szpitalu Klinicznym w Szczecinie, 30 miesiêcy do Poradni Protetyki Stomatologicznej w Opolu itp. itd. Przypadków ekstremalnych jest mnóstwo, ale warto by³oby poznaæ czas oczekiwania na zabieg w ujêciu uœredniaj¹cym. Jest on ró ny w poszczególnych regionach, niemniej w wypadku endoprotez czy usuwania zaæmy, w ca³ym kraju dramatycznie d³ugi. Podobnie narasta problem z diagnostyk¹, m.in. onkologiczn¹, z dostêpem do neurologów, okulistów, ortodontów. No có, kszta³cimy coraz mniej specjalistów (o czym pisaliœmy wielokrotnie), bo system kszta³cenia sta³ siê niewydolny. Za naprawê sytuacji wzi¹³ siê NFZ, zapowiadaj¹c walkê o prawa pacjenta, a przedmiotem ataku maj¹ byæ... rejestratorki. Fakt, bywaj¹ niegrzeczne, mo na je przeszkoliæ, zaœ niew¹tpliwym sukcesem bêdzie planowane wyposa enie ich w instrukcjê obs³ugi pacjenta, zapewne na wzór instrukcji obs³ugi bojlera. Problemy lepszego rozdysponowania nak³adów na deficytowe us³ugi medyczne, wadliwej wyceny procedur, nadwykonañ, itp. jakoœ uwadze NFZ umknê³y. 2

3 CMYK 3 Przyjmowanie materia³ów do n-ru zakoñczono 31 maja 2009 AKTUALNOŒCI Wreszcie krok w dobrym kierunku Resort zdrowia chce wprowadziæ w 2010 roku system dodatkowych ubezpieczeñ zdrowotnych informuje Gazeta Prawna (5 V 2009). Osobom, które wykupi³yby polisê zdrowotn¹ przys³ugiwa³aby ulga podatkowa. Natomiast firmy wykupuj¹ce pakiety us³ug dla swych pracowników mog³yby wliczaæ ów wydatek do kosztów dzia³alnoœci. To ma³o ich zdaniem potrzebne by³oby zwolnienie pracodawców z op³at na ZUS. Pieni¹dze z polis zasili³yby bud ety szpitali, a Polacy wydaj¹ pono na zdrowie z prywatnych kieszeni ok. 28 mld z³. I czêœæ tej kwoty zdaniem resortu ok. 6 mld posz³aby na pewno na dodatkowe ubezpieczenia. Oczywiœcie sprawa jest delikatna. Autorzy projektu podkreœlaj¹, e z dodatkowych ubezpieczeñ nie maj¹ wynikaæ g³ównie wy sze standardy pobytu w szpitalu. Chodzi raczej o mo liwoœæ wyboru dogodnego terminu operacji czy lekarza, który j¹ przeprowadzi. Ale zagro enie preferowaniem przez szpitale pacjentów posiadaj¹cych dodatkowe ubezpieczenia jest znaczne, a populistyczne ataki na projekt s¹ nie do unikniêcia. Tyle e dodatkowe ubezpieczenia funkcjonuj¹ we wszystkich krajach europejskich dawnej piêtnastki, a u nas mówi siê o nich w³aœciwie od chwili transformacji ustrojowej. Przeciwnikom trzeba zwróciæ uwagê, e dodatkowy dop³yw gotówki do szpitali poprawi³by równie standard us³ug œwiadczonych dla pacjentów nieubezpieczonych dodatkowo. Collegium Medicum najlepsze W og³oszonych w maju br. w Poznaniu wynikach rankingu szkó³ wy szych w kategorii uczelni medycznych organizowanym przez Akademickie Centrum Informacyjne z Poznania dzia³aj¹ce pod patronatem medialnym Polska The Times, ONET.PL i RMF MAXXX Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielloñskiego uzyska³o I miejsce. Drugie miejsce zdoby³ Uniwersytet Medyczny w odzi, a trzecie Akademia Medyczna we Wroc³awiu. Serdecznie gratulujemy! Rzecznik Praw Lekarza Nie czekaj¹c na dalsze akty agresji s³ownej i fizycznej wobec lekarzy (nie objêtych ochron¹ przys³uguj¹c¹ funkcjonariuszom publicznym); na stosowane przez organa policji i prokuratury nieuzasadnione œrodki przymusu w wypadkach podejrzeñ o wykroczenia; na praktykowane przez tabloidy i inne pisma brutalne ataki (patrz niedawna ok³adka tyg. Wprost : A ty? Da³eœ ju w mordê lekarzowi? ) Okrêgowa Rada Lekarska w Krakowie powo³a³a urz¹d Rzecznika Praw Lekarza (na prawach komisji ORL), z filiami w swoich delegaturach. Obowi¹zki Rzecznika podjê³a dr Katarzyna Turek-Fornelska, z-ca sekretarza Izby. XXV Okrêgowy Zjazd Lekarzy w marcu br. zaaprobowa³ ideê oraz wspar³ j¹ stosownym bud etem. W bie ¹cym wydaniu drukujemy Regulamin Pracy Rzecznika i zasady normuj¹ce procedury postêpowania. Doœæ upokarzaj¹cego milczenia wobec agresywnych zachowañ pijanych pacjentów, wobec aresztowañ zasadnych przy zwalczaniu bandyckich mafii (patrz ostatnia sprawa dr Anny Chrapusty) mówi przewodnicz¹cy ORL dr Jerzy Friediger. Telefon Rzecznika Praw Lekarza Alarm w sprawie pediatrii W tym wydaniu znajd¹ Czytelnicy nasz¹ redakcyjn¹ dyskusjê w sprawie pediatrii i pediatrów. Za Gazet¹ Prawn¹ (13 V br.) przytaczamy jeszcze kilka danych dotycz¹cych stanu zdrowia polskich uczniów i systemu opieki zdrowotnej (a raczej jego braku) nad m³odzie ¹ szkoln¹. Oto 70% szkó³ podstawowych, 50% gimnazjów i 30% liceów (to jest 3,8 tys. szkó³, 3,1 mln dzieci) nie ma gabinetu lekarskiego ani pielêgniarskiego. Umieralnoœæ dzieci i m³odzie y w Polsce jest wy sza o 40% w porównaniu do rozwiniêtych krajów UE. 90% dzieci w wieku szkolnym ma próchnicê to ju opinia Marka Michalaka, Rzecznika Praw Dziecka a jest to skutkiem wyprowadzenia ze szkó³ gabinetów stomatologicznych i dentystów. Inne alarmuj¹ce informacje znajd¹ Czytelnicy we wspomnianej dyskusji. 3

4 4 CMYK AKTUALNOŒCI Tymczasem MEN uwa a przywrócenie lekarzy do szkó³ za niemo liwe i nierealne. Wiêc co, w zamian? Babiñski na sprzeda Zarz¹d Województwa Ma³opolskiego postanowi³ w ramach Planu wykorzystania wojewódzkiego zasobu nieruchomoœci na lata pozbyæ siê szpitala psychiatrycznego w Kobierzynie. Zdaniem Zarz¹du remont zabytkowych obiektów jest zbyt kosztowny, bardziej by siê op³aca³o postawienie nowego szpitala, dla którego szuka siê lokalizacji, najprawdopodobniej poza granicami Krakowa. Natomiast atrakcyjny teren, wyceniony na ok. 60 mln z³ (zdaniem pracowników Szpitala wart cztery razy wiêcej), zostanie sprzedany deweloperom. Podobny los ma spotkaæ zespó³ pa³acowo-dworski w Bulowicach, nale ¹cy do Szpitala Psychiatrycznego w Andrychowie, gdzie mieœci siê odzia³ terapii uzale nieñ od alkoholu. Psychiatria w Polsce to temat wstydliwy, ale wielkoœæ deficytu ³ó ek jest tu rekordowa, obliczana na ³ó ek!!! Piêkne prekursorskie w œwiecie idee m.in. Antoniego Kêpiñskiego i jego poprzedników, by powi¹zaæ terapiê z prac¹ w przyszpitalnym gospodarstwie, z zajêciami artystycznymi na miejscu, id¹ do lamusa. Sk¹d siê wezm¹ œrodki na nowy szpital, jak zapewni mu siê kadrê poza Krakowem, jak docieraæ tam bêd¹ rodziny, co z terapi¹ dzienn¹ pacjentów niehospitalizowanych to s¹ pytania, które plan wykorzystania zasobu nieruchomoœci przemilcza. Kto zatem na nie odpowie? IX Kongres Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego W dniach maja w Auditorium Maximum obradowa³ IX Kongres Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego. Wybór Krakowa jako miejsca Kongresu mia³ charakter prowokacyjny, Ma³opolska znalaz³a siê bowiem w 2008 roku na ostatnim miejscu w Polsce, jeœli chodzi o iloœæ pobranych narz¹dów (dwóch dawców). Tymczasem na transplantacjê czeka ok. 2 tys. osób. Dr Piotr Przyby³owski, wojewódzki konsultant ds. transplantologii t³umaczy ten zawstydzaj¹cy stan rzeczy kilkoma przyczynami: niechêæ menad erów szpitali do transplantacji; brak w nich komisji orzekaj¹cych o œmierci mózgu oraz przeszkolonych koordynatorów ds. transplantacji; lêk lekarzy przed rozmow¹ z rodzinami, a ordynatorów przed wymaganymi formalnoœciami; niewiedza o procedurach postêpowania, wreszcie po drugiej stronie obawy rodzin zwi¹zane z ewentualnym mylnym rozpoznaniem zgonu oraz w¹tpliwoœci natury etycznej, mimo poparcia Koœcio- ³a i samego Jana Paw³a II dla transplantacji. Uczestnicy kongresu przyjêli z zadowoleniem zrodzon¹ w Krakowie przez w³adze samorz¹dowe, administracyjne i Polsk¹ Uniê Medycyny Transplantacyjnej inicjatywê Regionalne Partnerstwo dla Transplantologii. Progress in Percutaneous Cardiovascular Interventions Z okazji 10-tej rocznicy uruchomienia w Instytucie Kardiologii Collegium Medicum UJ ca- ³odobowych dy urów hemodynamicznych dla pacjentów z zawa³em serca mia³a miejsce w Krakowie miêdzynarodowa uroczysta sesja naukowa pt. Progress in Percutaneous Cardiovascular Interventions zorganizowana przez Zak³ady Hemodynamiki i Angiokardiografii CM UJ przy ul. Kopernika i Pr¹dnickiej. Honorowymi goœæmi sesji byli prezydent Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego prof. Roberto Ferrari oraz wybitny kardiolog europejski, specjalista w zakresie przezskórnych interwencji obwodowych prof. Giancarlo Biamino. Uruchomienie w roku 1999 ca³odobowych dy urów hemodynamicznych dla pacjentów z zawa³em serca da³o pocz¹tek dynamicznemu rozwojowi krakowskiej kardiologii interwencyjnej, która sta³a siê wiod¹cym w Europie i na œwiecie oœrodkiem prowadzenia badañ klinicznych i wdra ania nowych metod leczenia zawa³u serca. Festiwal Nauki Organizowany cyklicznie od 2000 roku, z udzia³em krakowskich uczelni i instytutów FESTIWAL NAUKI, odby³ siê w Krakowie, tradycyjnie w Rynku G³ównym i okolicach, w dniach 4

5 CMYK 5 AKTUALNOŒCI maja br. pod has³em Cz³owiek-Przestrzeñ- Energia. Zagospodarowane te by³o Collegium Nowodworskiego przy ul. œw. Anny 12, gdzie rolê gospodarza pe³ni³o Collegium Medicum UJ. Dla odwiedzaj¹cych przygotowano wiele atrakcji z zakresu nauk medycznych (teoretycznych i klinicznych), farmacji i nauk o zdrowiu, w tym bezp³atne badania wykonywane na miejscu, pokazy technik ratuj¹cych ycie, jak równie mo - liwoœæ sprawdzenia swoich zdolnoœci w trakcie zabiegu laparoskopowego. Gdzie kszta³ciæ balneologów? Mimo e na terenie Ma³opolski znajduje siê 30% ³ó ek sanatoryjnych w Polsce, NZOZ Uzdrowisko Krynica- egiestów zlikwidowa³ 15 miejsc specjalizacyjnych, którymi dot¹d dysponowa³. Tym samym mówi dr Jerzy Pasadyn, wojewódzki konsultant ds. balneoologii nasze województwo utraci³o mo liwoœæ kszta³cenia specjalistów w tym zakresie, bo innego uzdrowiska ze stosown¹ akredytacj¹, nie ma. Tymczasem spo³eczeñstwo polskie siê starzeje i popyt na us³ugi sanatoryjne bêdzie rós³. O problemach uzdrowisk debatowa³a w Wieliczce Komisja ds. Uzdrowisk NRL (patrz str....) Doktorat honoris causa UJ dla prof. Andrzeja Szczeklika 12 maja br. prof. Andrzej Szczeklik, wybitny specjalista w dziedzinie kardiologii i pulmonologii, twórca i kierownik II Katedry Chorób Wewnêtrznych Uniwersytetu Jagielloñskiego, autor oko³o 650 prac naukowych otrzyma³ doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagielloñskiego w Krakowie. Podczas laudacji rektor UJ Karol Musio³ powiedzia³, e najwy sz¹ godnoœæ uczelni uzyska³ humanista, wybitny lekarz i uczony, przysparzaj¹c blasku Uniwersytetowi, a tak e nauce polskiej. Prof. A. Szczeklik dziêkuj¹c za wyró nienie wspomnia³ na przyk³adzie leczenia choroby H-M i zawa³u serca, jak bardzo zmieni³a siê medycyna przez lata jego pracy. W nowe millenium wchodzimy marz¹c o medycynie regeneracyjnej i implantowaniu komórek macierzystych. Stajemy siê œwiadkami prób odtworzenia fragmentów cz³owieka. Zainteresowania badawcze Profesora skupiaj¹ siê wokó³ chorób serca i p³uc. Jest autorem tzw. teorii cykloksygenazowej astmy aspirynowej. W 1976 roku razem z prof. Ryszardem Gryglewskim wstrzykn¹³ sobie po raz pierwszy na œwiecie prostacyklinê, po czym opisa³ jej dzia³anie na ustrój ludzki i wprowadzi³ do leczenia chorób têtnic. Laureat wielu nagród: PAN, MZ, Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej i czasopisma The Lancet za odkrycie pod³o a genetycznego astmy oskrzelowej; cz³onek honorowy Royal College of Physicians w Londynie za odkrycie zaburzeñ krzepniêcia krwi w chorobach serca i cz³onek PAN, PAU, Allergy and Immunology, New York Academy of Science, European Respiratory Society i wielu innych towarzystw naukowych w kraju i za granic¹. Szpital bez bólu w Krakowie 18 maja br. odby³a siê uroczystoœæ wrêczenia certyfikatu Szpital bez bólu Krakowskiemu Centrum Rehabilitacji przy ul. Modrzewiowej 22. Prezes Polskiego Towarzystwa Badania Bólu dr Jan Dobrogowski przekazuj¹c certyfikat na rêce dyrektor mgr Teresy Zalewiñskiej-Cieœlik i anestezjologa dr. Waldemara Walickiego podkreœli³, e placówka spe³nia wszystkie kryteria najwy szych standardów uœmierzania bólu operacyjnego. Certyfikaty nadawane s¹ przez PTBB na okres trzech lat szpitalom lub oddzia³om, które spe³niaj¹ okreœlone kryteria i przyczyniaj¹ siê do podno- 5

6 6 CMYK AKTUALNOŒCI szenia jakoœci œwiadczeñ w zakresie ³agodzenia bólu pooperacyjnego. Celem akcji jest zmniejszenie czêstotliwoœci wystêpowania powik³añ po operacjach, poprawa satysfakcji pacjentów z jakoœci leczenia, redukcja kosztów hospitalizacji oraz promocja szpitali. Inicjatywê popiera m.in. Narodowy Fundusz Zdrowia. Obecnie o zdobycie certyfikatu ubiega siê oko³o 40 szpitali i 6 oddzia³ów z ca³ej Polski. Wymagane jest m.in. przeszkolenie ca³ego personelu placówki z zakresu redukowania bólu pooperacyjnego, monitoring natê enia bólu oraz informowanie pacjenta o metodach jego ³agodzenia. Jak szacuje PTBB, ból pooperacyjny jest niew³aœciwie uœmierzany u ponad po³owy pacjentów w polskich szpitalach. Krakowskie Centrum Rehabilitacji otrzyma- ³o potwierdzenie najwy szych standardów uœmierzania bólu jako jedno z pierwszych w kraju. Gratulujemy! (jod) jednym zdaniem... W Auli Collegium Nowodworskiego w dniach kwietnia br. odby³a siê V Krakowska Konferencja Choroby nowotworowe profilaktyka, leczenie i opieka zorganizowana przez Fundacjê Urszuli Smok Podaruj ycie, Rejestr Dawców Szpiku Kostnego. Nowo otwarte Muzeum Anatomii CM UJ otrzyma³o imiê prof. Ludwika Teichmanna (relacja wewn¹trz numeru) Katedra Ginekologii i Po³o nictwa CM UJ otrzyma³a (za poœrednictwem Fundacji na rzecz Rozwoju Onkologii Ginekologicznej) w darze 100 tys. USD od króla Arabii Saudyjskiej. Czek przekaza³ ambasador tego kraju p. Nasser A. Albraik. Pieni¹dze zostan¹ przeznaczone na modernizacjê kliniki. W Krakowie w dniach maja br. odby³a siê VIII Konferencja Naukowo-Szkoleniowa z cyklu Pacjent-pielêgniarka partnerzy w dzia- ³aniu zorganizowana przez Szpital Uniwersytecki. Z inicjatywy artystów z Wiednia w Operze Krakowskiej odby³ siê II koncert charytatywny 6 pt. Dla ma³ych serc na rzecz Kliniki Kardiochirurgii Dzieciêcej Uniwersyteckiego Szpitala Dzieciêcego w Krakowie. Odby³a siê tak e licytacja grafik, z której dochód oraz z biletów zostanie przekazany na utworzenie dodatkowych miejsc intensywnej terapii dla dzieci po operacjach serca w Uniwersyteckim Szpitalu Dzieciêcym. V Sympozjum Polskiego Towarzystwa Psychologii i Medycyny Prenatalnej i Perinatologii zorganizowane przez Klinikê Po³o nictwa i Perinatologii UJ CM kierowan¹ przez prof. Alfreda Reronia. obradowa³o w Zakopanem, w dniach kwietnia. Dyskutowano m.in. o medycznych, psychologicznych i spo³ecznych aspektach porodu przedwczesnego, jak równie o stanach nag³ych w perinatologii. Sukcesy krakowskich studentów w stolicy W Warszawskim Uniwersytecie Medycznym odby³a siê miêdzynarodowa konferencja naukowa pt. IV Baltic Sea Region Conference in Medical Sciences z udzia³em ponad 200 uczestników z kilkunastu krajów Europy, Afryki, Azji i Ameryki Pó³nocnej. Wyst¹pienie pt. Endoscopic surgery in diagnosis, treatment and surveillance of gastrointestinal stromal tumors przygotowane przez studentów z Ko³a Naukowego II Katedry Chirurgii CM UJ (Pawe³ Kuczia, Maciej Wybraniec i Maciej Staszak) zdoby³o pierwsz¹ nagrodê w sesji chirurgii onkologicznej oraz nagrodê specjaln¹ Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego. Natomiast w sesji chirurgii ogólnej i transplantologicznej trzecie miejsce uzyska³a praca Microsatellite instability in adenomatous polyps of the large intestine; an introductory review studentów z tego Ko³a. Jego opiekunem jest dr Maciej Nat³ok z II Katedry Chirurgii CM UJ. i na niwie sportowej Znacz¹ce sukcesy na niwie sportowej odnieœli ostatnio studenci Collegium Medicum UJ. I tak w Mistrzostwach Polski Uczelni Medycznych w Tenisie Ziemnym rozegranych w ywcu w dniach maja reprezentacja uczelni wy-

7 CMYK 7 AKTUALNOŒCI walczy³a z³oty medal. Podobny sukces w Mistrzostwach Polski w Pi³ce No nej we Wroc³awiu odnios³a dru yna krakowskich futbolistów. eby jednak nie poprzestaæ na pochwale tylko tê yzny fizycznej dodamy, e tak e w VI Ogólnopolskim Konkursie Wiedzy Biochemicznej SUPERHELISA 2009, z udzia³em studentów wszystkich uczelni medycznych w kraju, zwyciê- y³a ekipa studentów CM UJ. To swego rodzaju ukoronowanie porzekad³a W zdrowym ciele, zdrowy duch. Gratulujemy! Mistrzowskie ratowanie 19 maja 2009 roku na Rynku G³ównym w Krakowie odby³y siê I Mistrzostwa Krakowa w Ratownictwie Medycznym i Drogowym Jednostek Ratowniczo Gaœniczych. Po prawie czterogodzinnych zmaganiach najlepsza okaza³a siê 4 Jednostka Ratowniczo-Gaœnicza z Krakowa. Poza klasyfikacj¹ generaln¹ zosta³a równie przyznana nagroda specjalna w konkurencji resuscytacji kr¹ eniowo-oddechowej z u yciem automatycznego defibrylatora zewnêtrznego (BLS AED), a otrzyma³a j¹ 1 Jednostka Ratowniczo-Gaœnicza z Krakowa. Mistrzostwom towarzyszy³y pokazy oraz krótkie szkolenia z zakresu u ycia AED, które zorganizowane zosta³y w ramach programu Krakowska Sieæ AED Impuls ycia. W Mistrzostwach wystartowa³o 8 czteroosobowych zespo³ów reprezentuj¹cych Pañstwow¹ Stra Po arn¹ w Krakowie, Stra Miejsk¹ oraz Policjantów Pionu Prewencji Garnizonu Ma³opolskiego. Z prac ORL i jej Prezydium Trwa kampania wyborcza do samorz¹du lekarskiego. Jak dot¹d, jej przebieg jest zadawalaj¹cy w porównaniu z innymi regionami kraju. G³ówne k³opoty z quorum wystêpuj¹ w rejonach skupiaj¹cych lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (bli sze szczegó³y w Informacji Sekretarza ORL). Prezydium ORL rekomendowa³o Okrêgowej Radzie Lekarskiej w Krakowie udzielenie po yczki w kwocie 0,5 mln z³, o któr¹ zwróci³a siê Okrêgowa Rada Lekarska w Warszawie, na dokoñczenie budowy swojej siedziby. W siedzibie Izby odby³a siê 11 maja konferencja prasowa poœwiêcona rosn¹cemu deficytowi specjalistów i niewydolnemu systemowi ich kszta³cenia; problematyce œwiadczeñ paramedycznych udzielanych przez rozmaitych pseudomedyków, pos³uguj¹cych siê szyldami klinik (których prokuratura mimo sygna³ów Izby wzbrania siê œcigaæ) oraz powo³aniu Rzecznika Praw Lekarzy (o czym piszemy wy ej). Znany krakowski chór Echo, w rosn¹cym procencie z³o ony z lekarzy, uzyska³ od Izby niewielk¹ dotacjê z okazji 50-lecia swego istnienia. Wyst¹pi m.in. na uroczystoœciach z okazji 20-lecia samorz¹du lekarskiego w Krakowie. Rozpoczynaj¹ siê prace projektowe zwi¹zane z budow¹ nowej siedziby Delegatury ORL w Przemyœlu. Szef Delegatury dr Marek Zasadny zyska³ od ORL upowa nienie zaanga owania na ten cel œrodków w wysokoœci do 100 tys. z³. To ju tradycja. Lekarze, którzy ukoñczyli specjalizacje z najlepszym wynikiem, otrzymali na posiedzeniu plenarnym Okrêgowej Rady dyplomy i nagrody finansowe (po 1500 z³). Rada rozwa a te objêcie nagrodami lekarzy, którzy osi¹gnêli wyró niaj¹ce siê wyniki podczas LEP i LDEP. Z inicjatywy Okrêgowej Rady Lekarskiej, Wojewody Ma³opolskiego oraz Rady ds. Transplantacji 10 czerwca odbêdzie siê w Krakowie spotkanie anestezjologów, specjalistów intensywnej terapii oraz chirurgów, reprezentuj¹cych ma- ³opolskie szpitale, którego skutkiem powinno byæ wielostronne poparcie dla transplantologii i stworzenie odpowiedniego systemu jej organizacji w regionie. Po ywej dyskusji Prezydium ORL zaakceptowa³o wniosek pewnej lekarki, która w wieku 77 lat postanowi³a wróciæ do zawodu. Przedtem bêdzie musia³a przejœæ pó³roczne przeszkolenie. 7

8 8 CMYK SZPALTY PREZESA 8 Szanowne Koleżanki i Szanowni Koledzy! Niewątpliwie, najaktualniejszym obecnie tematem są wybory. I to nie te do parlamentu europejskiego bo tym zajmują się partie polityczne i ludzie będący na ich usługach. Zresztą, kiedy ten numer Galicyjskiej Gazety dotrze do Państwa, to będzie już posprzątane. Myślę o wyborach do Samorządu Lekarskiego. Wybieramy delegatów na Okręgowy Zjazd Lekarzy. To spośród nich dokonywany będzie wybór władz Izby w kolejnej kadencji. To będą Państwa przedstawiciele we władzach Izby i w jej Komisjach. Jakich przedstawicieli wybierzemy, takie będą władze Izby i jej praca. Dlatego apeluję do Państwa po raz kolejny o aktywność w wyborach i udział w zebraniach wyborczych. To będzie nasza reprezentacja i od niej zależy, czy nasz głos będzie słuchany, czy też nasze prawa zostaną jedynie na papierze. Tymczasem część zebrań nie odbyła się z powodu braku 20% quorum niezbędnego do przeprowadzenia wyborów. Niejednokrotnie słyszeliśmy zarzut, że Okręgowa Rada Lekarska jest radą szpitali, że brak w niej przedstawicieli lecznictwa otwartego specjalistycznego i POZ. Niestety, wśród zebrań, które nie odbyły się przeważają zdecydowanie zebrania tych właśnie rejonów. Chcąc zapewnić przedstawicielstwo POZ i otwartego lecznictwa specjalistycznego oddzieliliśmy tym razem we wszystkich powiatach szpitale od lecznictwa otwartego. Zdaję sobie sprawę z obciążenia pracą i trudności z doborem miejsca i czasu spotkań wyborczych, ale wybory odbywają się raz na cztery lata, a o terminach zebrań powiadamiamy pisemnie, co najmniej na dwa tygodnie wcześniej. Zebrania wyborcze rejonów, w których zabrakło quorum będą powtarzane we wrześniu. Wybierzmy wszyscy swoich delegatów. Szanowni Państwo! Od wielu już lat (moim zdaniem od sprawy łódzkiej tzw. łowców skór) staliśmy się jako środowisko obiektem ataków z różnych stron. Nie ma chyba lekarza, który nie zetknąłby się z atakiem słownym, a nawet czynnym ze strony pacjentów lub ich rodzin. Niestety, wielu z naszych kolegów uważa, że rodzina pacjenta ma prawo być zdenerwowana, a lekarz ma zachować spokój i wyrozumienie. O ile zgadzam się ze spokojem i kulturą, to już nie ze zrozumieniem. Musimy mieć prawo do obrony. Nie do przyjęcia jest traktowanie lekarzy gorzej niż zwykłego obywatela. Nie ma także zgody na spektakularne zatrzymywanie lekarzy przez organy ścigania, informowanie o tym całej Polski w sposób pozwalający bez trudu rozszyfrować osobę, o którą chodzi, a po niepotwierdzeniu się zarzutów przemilczenie należnego przeproszenia. Dlatego powołaliśmy w Izbie zespół Rzecznika Praw Lekarza, wyposażając go w odpowiedni budżet na opinie i ekspertyzy oraz na pokrycie, przynajmniej częściowe, kosztów obrony. Uznaliśmy, że rolą Izby jest zapewnienie Koleżankom i Kolegom takiej ochrony. Co więcej, trudno nie zauważyć, że także przedstawiciele mediów przyjęli ten pomysł ze zrozumieniem, a może i pewną sympatią. W tym miejscu trudno nie zauważyć jednego z ostatnich numerów tygodnika Wprost. Wprawdzie okładka z niewybrednym tytułem jest typowym przykładem chamstwa i głupoty jego redaktorów, godnym najgorszych tabloidów a nie gazety aspirującej do roli tygodnika opiniotwórczego, ale za to treść artykułu, który się w nim ukazał, jest zbliżona do obiektywizmu. Chciałbym także podjąć próbę stworzenia zespołu ekspertów, który mógłby służyć wiedzą fachową dla adwokatów występujących w obronie lekarzy. Kilkoro doświadczonych Koleżanek i Kolegów wyraziło już zgodę na współpracę w tej sprawie. Apeluję więc o zwracanie się do Rzecznika o pomoc. Z Izbą współpracuje także stale kancelaria adwokacka, do której można się zwracać o poradę i pomoc w sprawach dotyczących wykonywania zawodu (mec. Marcin Kosiorkiewicz: tel ). Pierwszy kontakt odbywa się na koszt Izby, dalsze w zależności od decyzji Państwa. Nie oznacza to w żadnym wypadku obowiązku korzystania z tej właśnie kancelarii, a stanowi jedynie możliwość uzyskania w razie potrzeby szybkiej pomocy adwokata.

9 CMYK 9 Jednym z ogromnych problemów polskiej medycyny jest spadek ilości transplantacji. Spowodowane jest to przede wszystkim brakiem zgłoszeń dawców. Zgłoszeń tych dokonujemy my, lekarze. Zdaję sobie sprawę, że decyzja w tych sprawach, powołanie komisji, kwalifikacja, rozmowa z rodziną jest bardzo trudna. Zdaję sobie również sprawę, że wydarzenia ostatnich lat: słynna konferencja prasowa p. Ziobry, fałszywe i napastliwe publikacje Faktu i Gazety Polskiej znacznie pogorszyły sytuację, ale Małopolska znajduje się na samym końcu w ilości zgłoszeń potencjalnych dawców. U Wojewody Małopolskiego odbyło się spotkanie z udziałem wszystkich zainteresowanych tematem transplantacji narządów. Zakończyło się decyzją o powołaniu Porozumienia na rzecz transplantacji. Mam nadzieję, że działania tego zespołu pozwolą na zwiększenie ilości zgłoszeń dawców i pomoc chorym wymagającym transplantacji narządów. Szanowne Koleżanki i Koledzy! Zbliża się okres urlopowy. Mam nadzieję, że w tym czasie nie będzie nowych, reformatorskich decyzji ani płatnika ani resortu. Życzę wszystkim udanego wypoczynku. Jerzy Friediger SEKRETARZ ORL INFORMUJE... Wyborczy maj! Koñczy siê piêkny miesi¹c maj. Jesteœmy w po³owie wyborów delegatów na VI kadencjê Naszego Samorz¹du. Czas na pierwsze refleksje. Z ramienia Komisji Wyborczej OIL nadzorowa³em blisko 20 Rejonów Wyborczych, z tego w 4 zabrak³o quorum. Mo na powiedzieæ, nie jest Ÿle, ale czy na pewno? W pozosta³ych, wybory odby³y siê z frekwencj¹ nieznacznie tylko przekraczaj¹c¹ wymagane minimum czyli 20%. Czêsto, aby ratowaæ quorum, trzeba siê by³o uciekaæ do telefonicznych próœb do Kolegów i Kole anek o pilne przybycie. Z informacji nap³ywaj¹cych z innych Izb wynika, e krakowska OIL i tak jest w czo³ówce, je eli chodzi o iloœæ Rejonów, w których uda³o siê przeprowadziæ wybory (podobno bardzo Ÿle wygl¹da Warszawa). U nas wybory zakoñczone wybraniem delegatów objê³y ponad 2/3 okrêgów wyborczych. Mo e wiêc nale- y siê cieszyæ, e wypadamy tak dobrze w porównaniu z pozosta³ymi Izbami? Niestety, problem quorum nie jest jedyny, du o powa niejszy wydaje siê fakt braku chêtnych do kandydowania do w³adz, a tym samym jakiegokolwiek zaanga owania na rzecz Lekarskiej Wspólnoty. Jeden z Kolegów stwierdzi³, czym tu siê martwiæ, je eli do wyborów do Europarlamentu, jak siê szacuje, pójdzie raptem kilkanaœcie procent Polaków!? Myœlê, e nie o takie porównania chodzi! Dzia³alnoœæ Izb Lekarskich bardzo czêsto poddawana jest przez Kolegów bardzo ostrej krytyce. Tymczasem jakich sobie wybierzemy przedstawicieli, taki bêdzie samorz¹d. Ale doœæ ju o wyborach! W dniu 10 maja w Warszawie odby³y siê w Teatrze Polskim uroczystoœci z okazji XX-lecia Odrodzonych Izb Lekarskich. Wspania³a uroczystoœæ, odznaczenia, a wyœmienity program artystyczny prowadzi³ znakomicie Bogus³aw Kaczyñski, po ciê kim wylewie, co jest ywym œwiadectwem sukcesu nas lekarzy! Gdy wracaliœmy w nocy samochodem z Kolegami do Krakowa nasunê³a nam siê zgodna refleksja, e jednak te mijaj¹ce 20 lat nie by³o stracone! W maju bra³em te udzia³ w uroczystym zakoñczeniu ogólnopolskiego konkursu fotograficznego Okiem Esculapa, organizowanego przez Œl¹sk¹ OIL. Nap³ynê³o ponad 1000 prac, ogl¹daliœmy przepiêkne zdjêcia. Serdecznie gratulujê dr. Grzegorzowi Góralowi organizatorowi tej udanej imprezy. Marzy mi siê podobna impreza u nas w Krakowie. Zainteresowanych pomys³em zapraszam do Komisji Kultury, Sportu i Rekreacji. Na koniec pragnê przeprosiæ Kolegów i Kole anki, dla których brak³o miejsca w Stomio w obecnym sezonie letnim. Kolejny raz okaza³o siê, e taka mo liwoœæ wypoczynku za tanie pieni¹dze jest bardzo po ¹dana. Informujê jednak, e zwolni³o siê kilka apartamentów, w rezultacie rezygnacji paru rodzin z przyczyn losowych. Chêtnych proszê o kontakt telefoniczny. Szukam tak e Kolegów i Kole anek, którzy maj¹ doœwiadczenie, a przede wszystkim chêæ, w organizowaniu rajdów (pieszych czy rowerowych), sp³ywu kajakowego, zlotu motorowego itp. Bardzo proszê o kontakt! Gwarantujê pomoc finansow¹ i organizacyjn¹ dla tego typu inicjatyw. Serdecznie pozdrawiam Sekretarz OIL w Krakowie dr med. Jacek Têtnowski 9

10 10 CMYK FORUM Wszczynaliœmy na naszych ³amach alarm w kwestiach Szpitalnych Oddzia³ów Ratunkowych, których finansowanie uleg³o ca³kowitemu za³amaniu, opublikowaliœmy raport o Podstawowej Opiece Zdrowotnej (po którym NFZ siê na nas obrazi³) oraz o niedow³adach ma³opolskiej okulistyki, wszczêliœmy alarmy w sprawie przedwczesnego i nieprzygotowanego wdro enia systemu JGP w szpitalach (wsparci stanowiskiem ich dyrektorów) oraz zapaœci w transplantologii (ORL wyst¹pi³a w tej sprawie do najwy szych w³adz pañstwowych) s³owem staramy siê podejmowaæ kwestie newralgiczne. I tak¹ doœæ nieoczekiwanie staje siê p e d i a t r i a. Dlaczego? 13 maja odby³a siê w siedzibie OIL na zaproszenie Galicyjskiej Gazety Lekarskiej dyskusja redakcyjna, w której staraliœmy siê znaleÿæ odpowiedÿ na to pytanie. Wziêli w niej udzia³: doc. Krzysztof Fyderek, konsultant wojewódzki ds. pediatrii, dr S³awomir Kolet, ordynator pediatrii w Szpitalu Powiatowym w Olkuszu, dr Janina Lankosz-Lauterbach, kierownik jedynego w Krakowie SOR dzieciêcego w Instytucie Pediatrii w Prokocimiu, Ma³gorzata Radwan-Ballada, pediatra a zarazem lekarz rodzinny, przewodnicz¹ca Rady Miasta Krakowa, dyrektor NZOZ w Prokocimiu, dr Stanis³aw Stêpniewski dyrektor Dzieciêcego Szpitala Specjalistycznego im. œw. Ludwika w Krakowie oraz dr El bieta Simsak-Bukowska, lekarz poz, pediatra w NZOZ Podgórze. Redakcjê reprezentowali dr Jerzy Friediger przewodnicz¹cy ORL oraz red. Stefan Ciep³y, który dyskusjê prowadzi³. O pediatrii i pediatrach (dyskusja redakcyjna) Stefan Ciep³y: Witam Pañstwa serdecznie, dziêkujê za przyjêcie naszego zaproszenia. Punktem wyjœcia do tej rozmowy chcia³bym uczyniæ kilka faktów. Oto kurczy siê nam zastraszaj¹co iloœæ specjalistów pediatrów, do tego stopnia, e sama Minister Zdrowia stwierdza publicznie, e powinniœmy do 2015 roku wykszta³ciæ (obok 3 tys. specjalistów ratownictwa medycznego) 2 tysi¹ce pediatrów, co jest zamys³em ca³kowicie nierealnym, gdy obie te specjalnoœci musia³yby wch³on¹æ wszystkich absolwentów uczelni medycznych. Jednoczeœnie przybiera na sile absurdalny atak na pediatrów (oraz internistów), chyba przy poparciu tego Ministerstwa, bo pojawiaj¹ siê rozporz¹dzenia o formalnym odsuniêciu od podstawowej opieki zdrowotnej pediatrów i internistów, a nawet zosta³ zdefiniowany termin (2017 rok), w którym w ogóle nie oni powinni pracowaæ w podstawowej opiece zdrowotnej. W œlad za 10 tym NFZ który pono nie prowadzi polityki zdrowotnej wrêcz zakaza³ pediatrom zbierania podpisów pacjentów tzw. zaoptowanych. Musimy siê tym martwiæ, bo w Ma³opolsce mamy przyrost urodzeñ, wiêkszy ni w innych rejonach kraju. Tymczasem ulegaj¹ redukcji oddzia³y pediatryczne w wiêkszych szpitalach, np. w Narutowiczu, szpitalu im. S. eromskiego, brak pediatrii w Rydygierze. Pozostaje Uniwersytecki Szpital Dzieciêcy w Prokocimiu i Szpital Specjalistyczny im. œw. Ludwika przy Strzeleckiej. Chcê te zwróciæ uwagê na swoisty dramat rodziców, pragn¹cych dy urowaæ przy swoich dzieciach. Jakoœæ tej us³ugi. mimo oczywistej korzyœci dla terapii, jest fatalna (jakieœ maty na pod³odze, itp.) O warunkach w jakich pracuje jedyny SOR dzieciêcy, mam nadziejê, dziœ us³yszymy. Jednoczeœnie nie mogê przemilczeæ faktu, e 50,3% dzieci w wieku szkolnym posiada

11 CMYK 11 zaburzenia statyki cia³a, 27,8% wady wzroku, 26,1% prze ywa zaburzenia w rozwoju somatycznym i psychicznym, 25,6% wymaga pomocy stomatologicznej, a równoczeœnie wraz z reform¹ zdrowia w 2004 roku praktycznie zlikwidowano w³aœciwie gabinety szkolne. Wszystko to budzi najwy szy niepokój. Oddajê Pañstwu g³os, maj¹c nadziejê e mój Szef dr Jerzy Friediger uzupe³ni jeszcze to s³owo wstêpne... Dr Jerzy Friediger: Rzeczywiœcie zlikwidowano szereg placówek dla dzieci myœl¹c, e nie bêdzie dzieci. Zawsze s¹dzi³em, e ci, którzy zajmuj¹ wysokie stanowiska, powinni myœleæ. Tymczasem okazuje siê to trudne. Je eli w ci¹gu 6 lat mamy wykszta³ciæ 2 tys. pediatrów, to powinniœmy ich kszta³ciæ w iloœci co najmniej 300 rocznie. Absurd. Tymczasem 12 lat temu zmieniono zasady szkoleñ specjalistycznych, nie ma wiêc specjalistów I stopnia, a raczej s¹ gatunkiem wymieraj¹cym. Ja siê jednak pytam, czy ktokolwiek próbowa³ okreœliæ, ilu pediatrów jest w Polsce potrzebnych? I gdzie oni maj¹ byæ usytuowani? Dr Ma³gorzata Radwan-Ballada: Ja bym chcia³a jednak, panie prezesie, usprawiedliwiæ medycynê szkoln¹. Jej istnienie, b¹dÿ nieobecnoœæ, to g³ównie kwestia warunków umowy z NFZ. A to, e my nie jesteœmy doceniani jako pediatrzy, stanowi po prostu skandal. To jest taka sama specjalizacja medyczna jak inne, a nawet jeszcze ciê sza. Dr El bieta Simsak-Bukowska: Je eli naszemu pañstwu wystarcza specjalista, który siê bêdzie zajmowaæ dzieæmi po pó³rocznym sta- u jako lekarz rodzinny, to zróbmy referendum wœród rodziców: kto woli pójœæ do takiego lekarza, a kto woli iœæ z w³asnym dzieckiem do pediatry. Myœlê, e coœ z tym trzeba zrobiæ. Trzeba ruszyæ ludzi! Trzeba zaalarmowaæ opiniê publiczn¹. Dr Jerzy Friediger: Zwracaliœmy na to uwagê i prosiliœmy Polskie Towarzystwo Pediatryczne o interwencjê. Nie by³o adnej reakcji. FORUM Doc. Krzysztof Fyderek: Mamy teraz Ministra, który jest pediatr¹, a wiêc teoretycznie powinien chroniæ tê specjalizacjê. Tymczasem w Sejmie przechodz¹ ustawy i umocowania prawne, które wy³¹czaj¹ pediatrê z aktywnoœci. Pacjenci nie mog¹ do niego przyjœæ, nie on decyduje, czy potrzebna jest kardiologiczna, pulmonologiczna, czy dermatologiczna konsultacja... Dr El bieta Simsak-Bukowska: Forsuje siê w tej chwili dwie specjalizacje: medycynê rodzinn¹ i medycynê ratunkow¹. Jedna ma siê zaj¹æ ca³oœciowo, a wiêc tanio, pacjentem w podstawowej opiece, a druga ma posk³adaæ delikwenta, jak mu siê coœ stanie na ulicy. A co zrobi ratownik, który przyjedzie do dziecka, które gor¹czkuje? Mo e je w najlepszym wypadku odwieÿæ do szpitala, bo nie ma adnych uprawnieñ. Stefan Ciep³y: Ten jeden SOR na kilkaset tysiêcy ma³ych pacjentów, wystarcza? Dr Janina Lankosz-Lauterbach: Absolutnie nie i dlatego przyjmujemy do 140 pacjentów na dobê, których musimy nie tylko zdiagnozowaæ, ale te rozsegregowaæ, bo skierowania od kolegów z POZ, zwanych lekarzami pierwszego kontaktu, s¹ nieprecyzyjne. Zreszt¹ pacjenci wol¹ przyjœæ do SOR-u pediatrycznego ni do poradni podstawowej opieki zdrowotnej. Dla mnie jest coœ dziwnego w samej nazwie lekarz pierwszego kontaktu, coœ pejoratywnego. To jakby dyspozytor segregacji masowej, a nie lekarz, który ma siê zaj¹æ leczeniem pacjenta. Jeœli nie jest nim pediatra, to pacjent z regu³y dostaje skierowanie lub polecenie ustne zg³oszenia siê do szpitala dzieciêcego, gdzie nastêpuje ci¹g dalszy procesu diagnostycznoleczniczego. To dobry sposób na tani¹ podstawow¹ s³u bê zdrowia. To jest dla rz¹dz¹cych bardzo wygodne, bo pacjent zostanie definitywnie za³atwiony, jednak nie za pieni¹dze na ten cel przeznaczone. Taka pomoc obci¹ a i tak mocno niedofinansowane szpitale, ton¹ce w d³ugach. Mo na powiedzieæ ludziom: Macie 11

12 12 CMYK FORUM zapewnion¹ opiekê podstawow¹ i ratunkow¹. Czego chcecie wiêcej?. Doc. Krzysztof Fyderek: Ja nie mam nic przeciwko temu, eby by³a podstawowa opieka zdrowotna i SOR. Nie mo na jednak doprowadzaæ do sytuacji, eby w polskiej opiece zdrowotnej by³ tylko lekarz rodzinny i pogotowie. Nie mo na sprowadzaæ do tych dwóch specjalizacji wszystkiego. Przecie próba wrzucenia w specjalizacjê lekarza rodzinnego bronchoskopii czy gastroskopii jest wrêcz nielegalna! W modelu podstawowej opieki zdrowotnej powinna byæ zagwarantowana opieka specjalistyczna, a w ramach tej opeki powinien byæ te lekarz pediatra. Dr El bieta Simsak-Bukowska: Pracujê zawodowo 39 lat, z tego 21 w szpitalu, m.in. na intensywnej terapii, 18 w POZ. Maj¹c pacjenta malucha miewam czêsto w¹tpliwoœci przy ocenie jego stanu. Denerwujê siê, czy dobrze zrobi³am. Czy ktoœ, kto ma pó³ roku zajêæ z pediatrii, czy nawet jest w trakcie robienia specjalizacji z medycyny rodzinnej, nie boi siê stawiania diagnozy? Dr Janina Lankosz-Lauterbach: Powinniœmy wróciæ do poprzedniego modelu, w którym poz posiada internistê i pediatrê. To, co próbuje siê nam narzuciæ nie zdaje egzaminu. Pediatra to nieodzowna czêœæ podstawowej opieki zdrowotnej. Stefan Ciep³y: Pragnê zwróciæ Pañstwa uwagê, e 50 procent wszystkich przyznawanych rezydentur dotyczy medycyny rodzinnej. Dr Janina Lankosz-Lauterbach: To kontynuacja projektu zabezpieczenia minimum opieki medycznej na co dzieñ lekarz rodzinny, a od wypadku medycyna ratunkowa. Moje pytanie zatem brzmi: Po co pani Minister tak nagle te 2 tysi¹ce pediatrów? Gdzie oni znajd¹ zatrudnienie? Zapewne wskutek eliminacji pediatrów z poz bardzo szybko bêd¹ powstawa³y prywatne gabinety pediatryczne, eby jakoœ zape³niæ tê lukê. Ale w wiêkszoœci m³odzi rodzice maj¹ ograniczone fundusze, wiêc nadal bêd¹ szukaæ fachowej opieki w naszym szpitalu. Jednak w pediatrii na skutek ograniczenia iloœci rozpoczyna- 12

13 CMYK 13 nych po reformie specjalizacji w pediatrii powsta³a znacz¹ca luka pokoleniowa. Œrednia wieku pediatry obecnie wynosi 58 lat!!! Ci lekarze nie bêd¹ pracowaæ wiecznie. Ktoœ musi nas zast¹piæ. Czy ci nowi specjaliœci zd¹ ¹ na czas? FORUM Dyr. Stanis³aw Stêpniewski: Chcia³em przede wszystkim podziêkowaæ przedstawicielom Izby Lekarskiej za zainteresowanie siê tym niezwykle wa nym problemem. Mam nadziejê, e z tej dzisiejszej rozmowy coœ pozytywnego wyniknie. e jest Ÿle, wszyscy wiemy. Proponowa³bym zastanowiæ siê nad tym, dlaczego jest tak Ÿle i co mo na naprawiæ. Zgadzamy siê wszyscy jak tu siedzimy z tym, e lekarz poz przy obecnym modelu kszta³cenia i zatrudniania, nie jest osob¹ w pe³ni wystarczaj¹c¹ do zabezpieczenia dobrej opieki pediatrycznej. Przegl¹dn¹³em przed t¹ dyskusj¹ ogólnodostêpne, ale bardzo wiarygodne dane w Internecie i co siê okazuje: 35% dzieci w wieku 2-3 lat w ogóle nie jest badana przez pediatrów; 50% dzieci w wieku szkolnym nigdy nie mia³a kontaktu z pediatr¹; a umieralnoœæ dzieci w Polsce, w porównaniu do krajów Europy Zachodniej w przedziale wiekowym od 0 do 18 lat jest o 40% wy sza. To jest skala problemu. Przez to, e jest niewystarczaj¹ca podstawowa opieka pediatryczna, niektóre chore dzieci wymagaj¹ce dzia³añ diagnostycznych a czasami równie leczenia, czêsto s¹ niezauwa ane w naszym aktualnym systemie. Potem trafiaj¹ do specjalistycznych placówek pediatrycznych albo dopiero do specjalistów wieku doros³ego. Nie tak rzadko okazuje siê, e choroba trwa od dawna. Nastêpnie s¹ leczeni w zakresie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej a najczêœciej szpitalnej. Takie przypadki zdarzaj¹ siê g³ównie w schorzeniach reumatologicznych, endokrynologicznych, neurologicznych, nefrologicznych ale tak e w innych specjalnoœciach. Naprawdê mo na tego unikn¹æ poprawiaj¹c zdecydowanie dostêpnoœæ do prawdziwych specjalistów z zakresu pediatrii. Dzieci w stanie zaawansowanej choroby s¹ leczone za ciê kie pieni¹dze, które id¹ z Narodowego Funduszu Zdrowia. A moglibyœmy chorobie przeciwdzia³aæ wczeœniej i zdecydo- 13

14 14 CMYK FORUM wanie taniej. Tak du o mówimy teraz o oszczêdzaniu i o racjonalizacji wydatków. Trzeba wiêc postawiæ pytanie NFZ-owi czy Pañstwo nie widzicie tego problemu? Nastêpna sprawa, która ma równie wymiar finansowy, choæ odmienny. Mam tu na myœli notoryczne przesuwanie do poradni specjalistycznych dzieci, które tak naprawdê opieki specjalistycznej nie wymagaj¹. To s¹ niezbyt skomplikowane przypadki, które powinny byæ za³atwiane na poziomie lekarza rodzinnego. Tymczasem nasz system polega na tym, e im lekarz rodzinny wyda mniej na diagnostykê, tym wiêcej ma dla siebie. Wiêc co robi? Oszczêdza, staraj¹c siê jak najwiêcej diagnozowaæ w zakresie Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej. Rozwi¹zanie doskona³e, ale niestety bardzo drogie. Z wyliczeñ wynika, e przynajmniej 30% skierowanych dzieci nie musi trafiaæ do poradni specjalistycznej. Te przypadki, powinny byæ za³atwiane na poziomie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (oczywiœcie najlepiej pediatry). Dr Jerzy Friediger: Mamy w Polsce 7353 pediatrów, w tym 2130 powy ej 65 roku ycia. Pozostaje ok osób, które s¹ w wieku zawodowo czynnym, chocia w przedziale 61 do 65 lat s¹ 554 osoby, a e zawód jest zdominowany przez panie, trzeba w³aœciwie przyj¹æ, e s¹ to równie w znacznym stopniu osoby w wieku emerytalnym. I teraz popatrzcie Pañstwo na wykres, co dzieje siê dalej. Oto w przedziale wieku 56 do 60 lat, obejmuj¹cym lekarzy, którzy robili specjalizacjê jakieœ 30 lat temu jest 669 osób. Teraz wchodzimy na szczyt: w przedziale lat mamy 1155 specjalistów, w przedziale lat jest ich 1159, po czym zaczyna siê spadek, w wieku lat jest ich wyraÿnie mniej, bo 918, a w wieku 36 do 40 lat nastêpuje wrêcz dramatyczny spadek do 639 osób. Cofnêliœmy siê wiêc o 30 lat w liczbie kszta³conych specjalistów. Grupy wiekowej w przedziale lat nie liczê, bo w tym wieku dopiero koñczy siê specjalizacjê. Tak wiêc w ci¹gu 10 lat straciliœmy 500 pediatrów, i mo na siê spodziewaæ e w kolejnym dziesiêcioleciu bêdzie podobnie. To jest skala problemu (patrz wykres). Doc. Krzysztof Fyderek: Rzeczywiœcie sytuacja jest nieweso³a. Jeœli mogê to powiem dwa zdania w kwestii kszta³cenia. W tej chwili w woj. ma³opolskim szkoli siê 102 pediatrów, g³ównie w systemie rezydenckim. W zesz³ym roku specjalizacjê zda³o 23 lekarzy, jest to wiêc liczba nowych specjalistów, któr¹ mo emy 14

15 CMYK 15 w Ma³opolsce wykszta³ciæ rocznie. To nie zast¹pi odchodz¹cych na emeryturê pediatrów. Czy jednak dla nich nie pojawi¹ siê problemy z zatrudnieniem? W obecnym systemie nie widzê ich miejsca w POZ. Dyr. Stanis³aw Stêpniewski: Chcia³bym bardzo wyraÿnie powiedzieæ, e jest bardzo du o m³odych lekarzy, którzy chc¹ siê specjalizowaæ w zakresie pediatrii. To naprawdê, w moim przekonaniu, nieprzypadkowi, m¹drzy, œwietnie rokuj¹cy przyszli pediatrzy. Gdybym móg³, to zatrudni³bym 90% aktualnie kszta³c¹cych siê w Szpitalu œw. Ludwika rezydentów. Wczeœniej, ró nie by³o z podejœciem do tej specjalizacji. Teraz przyszli specjaliœci pediatrii naprawdê chc¹ siê uczyæ jak najwiêcej i chwa³a im za to. A przecie pediatria nie jest specjalnoœci¹ ³atw¹. Natomiast do organizatorów specjalizacji mam jeszcze pytanie: dlaczego pediatra, chc¹c zostaæ jeszcze np. nefrologiem, musi siê uczyæ kolejne 5 lat? Dr Jerzy Friediger: To siê ma zmieniæ. Dr El bieta Simsak-Bukowska: Ja chcia³am zwróciæ uwagê na pewn¹ niekonsekwencjê systemow¹. Jeœli lekarz rodzinny mia³ siê wszystkim zaj¹æ, to czemu pozostawiono poradnie ginekologiczne i chirurgiczne? I dlaczego wyrugowano pediatriê? Doc. Krzysztof Fyderek: Lekarz rodzinny powinien pozostaæ, ale pediatrów oczywiœcie nie powinno siê rugowaæ. FORUM Dr Ma³gorzata Radwan-Ballada: Ja pragnê zwróciæ uwagê Pañstwa, e w Krakowie jesteœmy dopiero u progu ca³ego problemu. Lekarzy rodzinnych w mieœcie to a tak wielu, nie ma! Lekarzami pierwszego kontaktu w znakomitej wiêkszoœci s¹ interniœci i pediatrzy. Sama jako szef NZOZ-u preferujê ich zatrudnienie. Ale przy kontynuowaniu tych proporcji w kszta³ceniu specjalizacyjnym, które maj¹ miejsce obecnie, ten stan rzeczy siê zmieni. W³aœciwie powinniœmy d¹ yæ do uruchomienia poradni pediatrycznych w ramach otwartej s³u by zdrowia. To by dopiero rozwi¹za³o problem opieki pediatrycznej. Dr Jerzy Friediger: Pragnê zwróciæ Pañstwa uwagê, e lekarze rodzinni to ju nie s¹ specjaliœci chorób wewnêtrznych, którzy dorobili specjalizacjê z medycyny rodzinnej. To ju s¹ lekarze rodzinni, którzy od razu s¹ specjalistami. Ja jestem przyzwyczajony, e doros³ych lecz¹ interniœci, dzieci lecz¹ pediatrzy, a ci¹ e prowadz¹ ginekolodzy i po³o nicy. I jestem zdania, e tak powinno byæ nadal. Dyr. Stanis³aw Stêpniewski: System ochrony zdrowia w Polsce to jest problem polityczny. I tego tutaj i dziœ, jeœli nawet bardzo chcemy, nie za³atwimy. Niemniej myœlê, e trzeba go udoskonalaæ, a nie zmieniaæ co kilka lat, poniewa jazda od bandy do bandy to jest najgorszy scenariusz dla wszystkich, a szczególnie dla pacjenta. Pad³a tu przed chwil¹ propozycja uruchomienia poradni pediatrycznych, usytuowanych gdzieœ miêdzy POZ, a specjalistyk¹. To jest œwietny pomys³, który wydaje mi siê du o by nie kosztowa³, a w znacznym stopniu poprawi³by opiekê pediatryczn¹. Doc. Krzysztof Fyderek: Politycy kieruj¹ siê swoimi racjami. My, jako osoby zajmuj¹ce siê dzieæmi i widz¹cy ten problem inaczej, powinniœmy forsowaæ tê myœl, lobbowaæ na rzecz pediatrii. Dr S³awomir Kolet: Jest du o dzieci zaniedbanych, z wadami postawy, wadami wymowy, opóÿnionych w rozwoju. Dobrze by by³o, aby lekarz wróci³ do szko³y i przedszkola, gdzie dawniej te problemy rozwi¹zywano. Dyr. Stanis³aw Stêpniewski: Wydaje mi siê, e do systemu lekarza w szkole i przedszkolu nie wrócimy. To wymaga du ej iloœci pieniêdzy, a szczególnie teraz w czasie postêpuj¹cego kryzysu gospodarczego mo e byæ z tym problem. Dr Jerzy Friediger: Ale niech przynajmniej bêdzie pediatra w oœrodku zdrowia. 15

16 16 CMYK FORUM Dr El bieta Simsak-Bukowska: Teoretycznie pacjent ma prawo wybraæ lekarza. Tymczasem nie mo na wybraæ lekarza pediatry zatrudnionego trzy razy w tygodniu. Ja mam w ogóle pretensje do Funduszu o dezorganizacjê pracy pediatrów. Czemu nagle Zarz¹dzeniem Prezesa NFZ z 2008 roku zmienia siê zasadê, i godziny pracy pediatry okreœla harmonogram pracy lekarza na zasadê okreœla harmonogram pracy œwiadczeniodawcy. Oznacza to w praktyce, e pediatra udzielaj¹cy w poradni œwiadczeñ trzy razy w tygodniu relatywnie do wymiaru zatrudnienia wynikaj¹cego z wielkoœci i potrzeb rejonu, po ileœ tam godzin musi bywaæ codziennie. To po prostu szykana. To samo rozporz¹dzenie pozbawia pediatrów pracuj¹cych krócej ni piêæ dni w tygodniu prawa do przyjmowania deklaracji wyboru. W imiê czego? Ja tego doprawdy nie rozumiem. Prawo wyboru lekarza gwarantuje pacjentowi ustawa. Czy lekarz pracuj¹cy trzy razy w tygodniu, to ktoœ gorszy jakoœciowo, od zatrudnionego przez piêæ dni? Dr S³awomir Kolet: I jeszcze jedno, Panie Docencie: kwestia nadzoru pediatrycznego. Nie ma nadzoru nad opiek¹ pediatryczn¹ w poradniach, nad sposobami leczenia, prowadzeniem dokumentacji, przeprowadzaniem szczepieñ ochronnych. Dobrze by by³o wróciæ do dyskusji na te tematy z lekarzami POZ. Doc. Krzysztof Fyderek: Kiedyœ by³a funkcja lekarza wojewódzkiego, teraz poz-ów nie ma kto nadzorowaæ. Dr Lankosz-Lauterbach: Fakt, jest tylko p³atnik i wykonawca, a nadzoru brak. Dr Jerzy Friediger: Podstawowym problemem jest fakt, e jeœli czêœæ z nas powie, e coœ jest potrzebne, to druga czêœæ natychmiast zaprzeczy. Nie jesteœmy niestety solidarni. Dwukrotnie zwo³ywa³em zebrania na temat lecznictwa otwartego i oba siê nie odby³y. Nie przyjechali lekarze z delegatur, œrodowisko jest ma³o aktywne. 16 Zastanówmy siê jednak, co mo emy zrobiæ, by to o czym mówimy tutaj dotar³o do szerszej opinii publicznej i decydentów. S¹dzê, e mo- emy wystosowaæ pismo do NFZ, domagaj¹ce siê uchylenia restrykcji dotycz¹cych pediatrów np. w kwestii zbierania opcji, zatrudniania pediatrów w poz i innych kwestiach, które by³y tu poruszane. S¹dzê, e mo emy te skierowaæ list otwarty do Ministra Zdrowia podnosz¹cy kwestie statusu pediatry w systemie i problemów zwi¹zanych ze specjalizacjami. Dalej, Izba mo e zwo³aæ konferencjê prasow¹ w nadziei uzyskania poparcia opinii publicznej dla naszych postulatów. Byæ mo e warto by³oby wczeœniej przygotowaæ ankietê adresowan¹ do pediatrów i rozes³aæ z nasz¹ Gazet¹, która poszerzy³aby nasz punkt widzenia. Ja osobiœcie nie mam w¹tpliwoœci, e rodzice ma³ych pacjentów chcieliby mieæ lepsz¹ opiekê pediatryczn¹. Mo e trzeba zebraæ jakieœ podpisy. Dr El bieta Simsak-Bukowska: Potrzebujemy poparcia mediów, podpisów nie musimy zbieraæ. Codziennie zbieramy informacje od naszych pacjentów. Oni nie pójd¹ do swojego lekarza rodzinnego, tylko z dzieckiem przyjd¹ do mnie, czyli do pediatry. Doc. Krzysztof Fyderek: Musimy mieæ klarown¹ wizjê tego, z czym chcemy trafiæ do opinii publicznej. To nie mo e byæ spotkanie, na którym bêdziemy wy³¹cznie narzekaæ. Stefan Ciep³y: Nim skoñczymy nasz¹ dyskusjê, chcia³bym jeszcze zwróciæ Pañstwa uwagê na kwestiê bazy. Mam tu aktualne materia³y z Ma³opolskiego Centrum Zdrowia Publicznego. Oto na przestrzeni lat iloœæ ³ó- ek pediatrycznych zmala³a o 50 co mo e nie jest powodem do alarmu natomiast w tych samych latach iloœæ dzieci leczonych stacjonarnie wzros³a o 6 tysiêcy (by³o , wzros³o do pacjentów). Chcia³bym Pañstwa prosiæ o skomentowanie tych liczb. Dr S³awomir Kolet: To jest w³aœnie problem, zawsze nam wytykano, e mamy 50% ob³o enia ³ó ek, wiêc trzeba je likwidowaæ. Ale proszê sobie przypomnieæ, co by³o tej zimy. Nie by³o miejsc. Dzwoniliœmy po wszystkich

17 CMYK 17 oddzia³ach i negocjowaliœmy ze szpitalami, eby zorganizowaæ dodatkowy oddzia³ pediatryczny. Decydentom nie mieœci siê w g³owie, e jest coœ takiego, jak sezonowoœæ pediatrii. Dr Janina Lankosz-Lauterbach: Podzielam ten pogl¹d, pediatria jest sezonowa, pracujemy od paÿdziernika do maja lecz¹c przede wszystkim infekcje i ich powik³ania, a miesi¹ce letnie to w pediatrii dominuj¹coe urazy, wypadki i zatrucia. Dr S³awomir Kolet: Opieka pediatryczna szwankuje te w innych krajach, s¹dz¹c po telefonach przera onych rodziców pracuj¹cych w Anglii, Irlandii, czy Niemczech Dyr. Stanis³aw Stêpniewski: Nie bierzmy przyk³adu z angielskiego systemu zdrowia, bo on nie jest najlepszy. Ale doœæ biadolenia. Chcia³bym, abyœmy dostrzegli równie jasne strony naszego systemu ochrony zdrowia. Na przestrzeni ostatnich 10 lat (od pierwszej reformy) ochrona zdrowia zdecydowanie siê unowoczeœni³a. Po wtóre, mamy rynek pediatryczny w postaci ludzi pragn¹cych byæ pediatrami. To bardzo dobrze. Po trzecie, ktoœ tam dostrzega na górze, e z pediatrami jest krucho i zwiêksza pulê pieniêdzy dla rezydentów chc¹cych siê specjalizowaæ w zakresie pediatrii. Byæ mo e wzrosn¹ nak³ady NFZ na procedury pediatryczne, o co od dawna postulujemy, poniewa dziecko w szpitalu wiêcej kosztuje. S¹ sygna³y, e zaczyna to równie rozumieæ centrala. Tak wiêc naprawiajmy to co z³e, ale nie zapominajmy o pozytywach. Dr Jerzy Friediger: Fundusz zamiast podnieœæ wartoœæ punktów, rozszerza iloœæ œwiadczeñ. Dochodzi do tego, e odbywa siê ca³a masa niepotrzebnych hospitalizacji, bo w jakiœ sposób musi siê dopi¹æ stawki za procedury. Dyr. Stanis³aw Stêpniewski: To jest odpowiedÿ na pytanie, które postawi³ red. Ciep³y. Wzrost iloœci hospitalizacji wcale nie oznacza, e tak bardzo wzros³y potrzeby zdrowotne pacjentów. Prawda jest taka, e w chwili obecnej trudniejsze przypadki bardziej op³aca siê diagnozowaæ w szpitalu, ni w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej. Nale y równie przy tej FORUM okazji zwróciæ uwagê na to, e znacznie skróci³ siê okres pobytu pacjenta w szpitalu, co niew¹tpliwie jest bardzo pozytywnym faktem szczególnie dla pacjentów. Dr Jerzy Friediger: Spróbujmy zatem napisaæ te listy do NFZ i Ministra Zdrowia. Spróbujmy powtórzyæ tê nasz¹ dyskusjê na szerszym forum z udzia³em przedstawicieli rady miasta, specjalisty wojewódzkiego, izby lekarskiej, przewodnicz¹cego towarzystwa pediatrycznego, przedstawiciela sejmiku wojewódzkiego. S¹dzê, e gdybyœmy w takim gronie spróbowali zaprosiæ dziennikarzy, to by przyszli. Doc. Krzysztof Fyderek: Trzeba w tych naszych listach wyartyku³owaæ priorytety. Tego nie mo e byæ za du o. Powinny byæ poruszone kwestie kluczowe, poczynaj¹c od tego, e pediatra jest potrzebny w podstawowej opiece zdrowotnej. I trzeba te pamiêtaæ, e nie chodzi nam o to, by uraziæ lekarza rodzinnego, bo oni te nie maj¹ lekko. Warto wywalczyæ dla dzieci specjalistê pediatrê umieszczonego w poradni specjalistycznej. Dobrze by te by³o, eby NFZ by³ przychylniejszy dla pediatrii, a tym samym dla przysz³ych pokoleñ i lepiej wycenia³ procedury, bo to siê nam wszystkim zwróci. Stefan Ciep³y: Mo e warto te zainteresowaæ problemem Rzecznika Praw Dziecka? Doc. Krzysztof Fyderek: To dobry pomys³. Dr Jerzy Friediger: Mamy wiêc pewien zal¹ ek sposobu zainteresowania problemem pediatrii w³adz oraz opinii publicznej. Jej ogniwa to lekarz przedszkolny i szkolny, pediatra w systemie, poradnie specjalistyczne... Stefan Ciep³y: Chyba wyczerpaliœmy temat. Traktujemy tê dyskusjê jako punkt wyjœcia do dalszych dzia³añ Izby i redakcji. Dziêkujê Pañstwu za przybycie. 17

18 18 CMYK WYWIADY Musimy byæ przygotowani... Rozmowa z dr hab. Aleksandrem M. Garlickim wojewódzkim konsultantem w dziedzinie chorób zakaÿnych, kierownikiem Kliniki Chorób ZakaŸnych Collegium Medicum UJ Stefan Ciep³y: Chcia³bym rozpocz¹æ nasz¹ rozmowê od proœby o ocenê tej wrzawy medialnej, która zaczê³a siê wokó³ tzw. œwiñskiej grypy. Rano w³¹czy³em radio TOK FM i s³yszê, e Minister Zdrowia odwiedzi³a w Mielcu jedyn¹ jak dot¹d w Polsce pacjentkê chor¹ na tzw. œwiñsk¹ grypê. Œwiñska grypa, ptasia grypa czy to faktyczne zagro enia, czy raczej wydarzenia medialne? Aleksander Garlicki: To nie s¹ wydarzenia medialne, lecz powa ne zagro enia epidemiologiczne. W 1997 roku, kiedy dosz³o do transmisji wirusa ptasiej grypy od ptaków na cz³owieka zosta³a po raz kolejny prze³amana bariera gatunkowa w transmisji wirusa. Na szczêœcie wirus grypy ptaków w bardzo ma³ym stopniu szerzy³ siê z cz³owieka na cz³owieka. Teraz jesteœmy zaniepokojeni wirusem grypy typu A H1N1, poniewa dosz³o nie tylko do jego transmisji ze zwierzêcia na cz³owieka, a nastêpnie z cz³owieka na cz³owieka. Oczywiœcie grypa zwierzêca jako taka nie jest czymœ zaskakuj¹cym, to choroba, która wystêpowa³a od zawsze, tak e u zwierz¹t hodowlanych (ptactwo, trzoda chlewna). Problemem nowym jest to, e wirusy zwierzêce grypy nabywaj¹ cech, które umo liwiaj¹ im zaka anie cz³owieka i nastêpnie szerzenie siê wœród ludzi. Najnowsze raporty, które s¹ podawane przez WHO i Europejskie Centrum Kontroli Chorób na szczêœcie nie mówi¹ o jakiejœ dramatycznej iloœci zachorowañ. Na ca³ym œwiecie potwierdzono ³¹cznie 9798 przypadków (stan na ). Do tej pory na terenie Polski potwierdzono dwa przypadki zaka enia wirusem grypy A H1N1. Przypadki zaka enia tym wirusem wyst¹pi³y na terenie 17 krajów UE i EFTA, ³¹cznie 265 zachorowania. Do tej pory na terenie Europy nie stwierdzono utrzymuj¹cej siê transmisji wirusa z cz³o- 18 wieka na cz³owieka. Podczas sezonowej grypy zachorowañ jest wiele tysiêcy, w niektórych sezonach epidemicznych w skali globalnej siêgaj¹ nawet miliona. WHO og³osi³o 5 poziom alertu pandemicznego w skali 6-stopniowej, wiêc sprawa jest powa na. Nie mo na wywo³ywaæ paniki, ale te nie wolno bagatelizowaæ zagro enia. Poznano dok³adnie strukturê nowego wariantu wirusa grypy A H1N1, wiemy jak przebiega choroba, sprawa jest kontrolowana przez odpowiednie w³adze sanitarne. W przeci¹gu kilku miesiêcy powinniœmy mieæ szczepionkê chroni¹c¹ nas przed nowym wirusem grypy typu AH1N1 i to te jest pocieszaj¹ce. S.C.: Czy jednak nie powinniœmy siê bardziej zamartwiaæ zagro eniami, które maj¹ miejsce rzeczywiœcie, w rodzaju wirusowego zapalenia w¹troby typu B czy C, gdzie statystyki w Polsce mówi¹ o 500 czy 700 tysi¹cach chorych? A.G.: Proszê pamiêtaæ, e wirus grypy jest nies³ychanie zaraÿliwy. Jego ³atwoœæ przenoszenia

19 CMYK 19 siê jest nieporównywalnie szybsza ni innych chorób w rodzaju wspomnianego wirusowego zapalenia w¹troby typu A, B, czy C. Choroba szerzy siê przede wszystkim drog¹ kropelkow¹. Kichaj¹c czy kaszl¹c os³aniamy odruchowo d³oni¹ nos czy usta, a potem t¹ sam¹ d³oni¹ zazwyczaj nieumyt¹ witamy siê z napotkan¹ osob¹, przekazuj¹c jej tym samym nasz wirus. Ta osoba dotknie swojego nosa i ju mo e byæ zara ona. Obawy przed wybuchem nowej pandemii wynikaj¹ te z tego, e yjemy w czasach szybkiego i ³atwego podró owania. Ocenia siê, e rocznie podró uj¹c przemieszcza siê przez granice samolotem ok. 1,4 mld ludzi. Proszê sobie przypomnieæ SARS chorobê, która wy³oni³a siê od zwierz¹t w Chinach. W ci¹gu jednej doby wirus SARS przeniós³ siê do piêciu krajów na ró - nych kontynentach. Kilka tysiêcy osób zachorowa³o, z czego 10% zmar³o. Oczywiœcie, e ta grypa AH1N1 przebiega podobnie jak grypa sezonowa, ale przecie ju dzisiaj wiêcej chorych wykryto w USA ni w Meksyku. Trzeba te pamiêtaæ o bezwzglêdnej liczbie zachorowañ. Je eli zapadaj¹ na jak¹œ chorobê miliony ludzi, to przy wzglêdnie niskim odsetku œmiertelnoœci, podobnym odsetku powik³añ, w liczbach bezwzglêdnych s¹ to bardzo du e wielkoœci. S.C.: Nie nale y zatem wirusa H1 N1 bagatelizowaæ? A.G.: Absolutnie. WYWIADY S.C.: Czy zatem Klinika, któr¹ Pan kieruje, jest na jakimœ poziomie alarmu? A.G.: Polska, jeœli chodzi zagro enie gryp¹, jest w doœæ korzystnym po³o eniu. Ju kilka lat temu zosta³ opracowany tzw. Polski Plan Pandemiczny na wypadek zagro enia gryp¹ lub inn¹ chorob¹ zakaÿn¹, mamy wiêc system przygotowany. Przypomnê, e je eli u danej osoby wyst¹pi¹ objawy infekcji górnych dróg oddechowych (gor¹czka, kaszel, katar, bóle miêœniowe, bóle gard³a) i osoba ta przebywa³a na terenie wzmo onych zachorowañ grypowych lub mia³a bliski kontakt z osob¹ chor¹ na tê w³aœnie grypê, powinna zasiêgn¹æ porady u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Lekarz po ustaleniu dodatniego wywiadu epidemiologicznego, kieruje pacjenta do Oddzia³u ZakaŸnego najbli szego szpitala. Zawsze konieczne jest powiadomienie o takim przypadku w³aœciwej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Mamy na terenie naszego województwa nie najgorsz¹ bazê, jest kilkanaœcie oddzia- ³ów obserwacyjno-zakaÿnych równomiernie usytuowanych. Gdyby okaza³oby siê, e miejsc w szpitalach jest za ma³o, to na podstawie wspomnianego planu zabezpieczenia przeciwepidemicznego s¹ wyznaczone izolatoria. S.C.: Nie wiem, czy prawdziwe s¹ docieraj¹ce do mnie opinie, e szpitale chêtnie pozbywaj¹ siê oddzia³ów zakaÿnych, bowiem przynosz¹ deficyt. Proszê popatrzeæ na Szpital Jana Paw³a II, który wyrós³ korzeniami z epidemii jaglicy i innych chorób. Jak wygl¹da ten oddzia³ w porównaniu z eleganck¹ kardiologi¹. Nie mówiê ju o Pañskiej siedzibie w kompleksie obiektów Szpitala Uniwersyteckiego. A.G.: Nie dramatyzowa³bym, mamy kilkanaœcie oddzia³ów chorób zakaÿnych na terenie województwa ma³opolskiego, wiêc naprawdê nie jest Ÿle. Mieszcz¹ siê one w dobrych warunkach, zazwyczaj w osobnych budynkach, niezale nych w kwestii dostaw wody, kanalizacji, energii i z regu³y posiadaj¹ tzw. boksy melcerowskie, czyli sale, w których mo na izolowaæ skutecznie chorych. Jest tam osobny wêze³ sanitarny, jest œluza i œrodki ochrony osobistej (maski, okulary, specjalna odzie ) zapewniaj¹ca bezpieczeñstwo tak osoby izolowanej jak i opiekuj¹cego siê chorym personelu medycznego. Te oddzia³y budowane by³y doœæ dawno, ale do dziœ pozostaj¹ funkcjonalne. To dobrze, e mamy tak¹ infrastrukturê, ale bior¹c pod uwagê mo liwoœæ zawleczenia choroby o wysokim stopniu zaraÿliwoœci np. gor¹czki krwotocznej, czy ó³tej febry, ataku bioterrorystycznego, nale y przygotowaæ siê na tak¹ ewentualnoœæ. Kraków ma du y port lotniczy obs³uguj¹cy ruch miêdzynarodowy. Dlatego takie ryzyko jest realne. Pe³ne bezpieczeñstwo zapewniæ mo na tylko wtedy, gdy bêd¹ dostêpne 19

20 20 CMYK WYWIADY specjalne izolatki dla chorych z podejrzeniem choroby zakaÿnej o wysokim stopniu zaraÿliwoœci. Nowoczesne pañstwo musi byæ przygotowane na takie zagro enia. S.C.: A co z lekarzami chorób zakaÿnych? A.G.: Jest umiarkowanie dobrze, dzisiaj kadry jeszcze istniej¹. 20 S.C.: A jak wygl¹da struktura wiekowa tej kadry? A.G.: Podobnie jak w innych dyscyplinach medycyny. Zbli amy siê do sytuacji, w której wyst¹pi tzw. luka pokoleniowa. Jest to wynik, moim zdaniem niew³aœciwych decyzji dotycz¹cych ca- ³ego systemu specjalizacyjnego i jeœli siê to nie zmieni widzê przysz³oœæ kadrow¹ w doœæ ciemnych barwach. Ale proszê zobaczyæ, co siê dzieje w innych dyscyplinach, prawie wszêdzie jest podobnie. Powiem jednak optymistyczne, e mamy m³odych lekarzy, którzy podejmuj¹ siê tej specjalizacji. W Klinice Chorób ZakaŸnych jest czterech takich lekarzy, którzy siê kszta³c¹ w ramach rezydentury. To bardzo ciekawa specjalizacja i cieszê siê, e m³odzi koledzy to tak e dostrzegaj¹. Mamy Ko³o Naukowe przy Klinice, które skupia studentów V roku Wydzia³u Lekarskiego Collegium Medicum i ywiê nadziejê, e przynajmniej niektórzy z nich zechc¹ kszta³ciæ siê dalej w tym kierunku. Wspomnia³ pan te, e wystêpuje tendencja do likwidacji oddzia³ów chorób zakaÿnych. Uwa- am, e takie dzia³anie powoduje zubo enie tych szpitali w sensie diagnostyczno-leczniczym. Nie da siê zast¹piæ skutecznie pracy oddzia³u obserwacyjno-zakaÿnego. W samej nazwie zawiera siê informacja, e s¹ tu leczeni nie tylko pacjenci zdiagnozowani z chorob¹ zakaÿn¹, ale te tacy, u których nie da siê okreœliæ na wstêpie jednostki chorobowej, bo konieczna jest obserwacja. Trafia tu zatem np. pacjent gor¹czkuj¹cy przez d³u szy czas. W trakcie bardzo mudnego i zwykle kosztownego diagnozowania dochodzimy do tego, e przyczyn¹ gor¹czki nie jest choroba infekcyjna a ostra bia³aczka albo ch³oniak. Ktoœ móg³by zapytaæ: co wy leczycie? Przecie to bia³aczka! Tak. Ale takie ustalenie by³o mo liwe dopiero dziêki wielu badaniom, konsultacjom i obserwacji. Dziêki temu pacjent mo e byæ w³aœciwie leczony przez specjalistów hematologów. S.C.: Panie Docencie, proponujê ebyœmy teraz poœwiêcili chwilê uwagi kilku podstawowym chorobom zakaÿnym wystêpuj¹cym w Polsce. A wiêc nie malarii, a na pocz¹tek powiedzmy boreliozie? A.G.: Borelioza jest w ostatnich latach chorob¹ nies³ychanie czêsto rozpoznawan¹. W Polsce w ubieg³ym roku zg³oszono ponad 8 tys. zachorowañ. W naszej Klinice z podejrzeniem boreliozy jest hospitalizowanych bardzo wiele osób i u czêœci pacjentów potwierdza siê to rozpoznanie. Leczenie zaawansowanej choroby wymaga pobytu pacjenta w szpitalu, poniewa antybiotyk podajemy w postaci do ylnej. Natomiast wspomniana malaria w tej chwili w Polsce nie jest chorob¹ rodzim¹, a tak by³o jeszcze w latach 60. Na szczêœcie przerwaliœmy ten proces cyklicznej transmisji zarodÿca malarii. Jesteœmy ju jednak krajem wzglêdnie zamo nym, wiêc coraz wiêcej osób podró uje do Afryki, Azji, Ameryki Po³udniowej. W rezultacie przypadki malarii wystêpuj¹ coraz czêœciej, choæ jeszcze, na szczêœcie, doœæ rzadko. Niestety, jeœli siê pojawiaj¹, to w najciê szej odmianie, czyli malarii tropikalnej, która prowadzi do uszkodzenia mózgu, nerek i innych narz¹dów, powoduj¹c bezpoœrednie zagro enie dla ycia. Dlatego musi byæ wyrabiana czujnoœæ u lekarzy, gdy spotkaj¹ siê z pacjentem zg³aszaj¹cym pobyt w krajach wystêpowania malarii. Je eli ten pacjent zg³asza niepokoj¹ce objawy w postaci gor¹czki, bólu stawów, miêœni jednym s³owem objawy przypominaj¹ce grypê, to owa osoba wymaga bezwzglêdnie badañ wykluczaj¹cych malariê. Przy okazji dotykamy innego problemu. Jeœli lekarz spotyka siê z informacj¹, e pacjent wybiera siê do krajów obarczonych ryzykiem zachorowania na chorobê zakaÿn¹, powinien go poinformowaæ o mo liwych zagro eniach i namówiæ do profilaktyki ograniczaj¹cej ryzyko zara enia.