GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY NA LATA GMINY ŻMUDŹ

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 do Uchwały Nr XLIII/367/2014 Rada Gminy Żmudź z dnia 13sierpnia 2014r. GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY NA LATA GMINY ŻMUDŹ I. Wprowadzenie. Rodzina, jako pierwsze i podstawowe środowisko społeczne, powinna spełniać zadania, które określić można jako zaspokojenie potrzeb biologicznych, psychicznych, społecznych itp. Każde dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuje rodziny, która otacza je miłością, zapewnia poczucie bezpieczeństwa i zaspokaja jego potrzeby. Rodzina w sposób świadomy i nieświadomy oddziałuje na osobowość dziecka, przekazuje mu swój system wartości, tradycje, poglądy, ukierunkowuje jego aktywność i postępowanie na całe życie. Rodzina jest najbardziej stabilnym punktem odniesienia w doświadczeniu dziecka. Pomyślny rozwój dziecka jest możliwy w prawidłowo funkcjonującej rodzinie. Dlatego, jeśli w funkcjonowaniu rodziny pojawiają się dysfunkcje, instytucje i służby zobligowane do wspierania rodziny zobowiązane są do podjęcia na jej rzecz określonych działań. Problemy występujące w rodzinie często są złożone i wymagają interdyscyplinarnych rozwiązań. Choroba alkoholowa, przemoc w rodzinie, niewydolność w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych, to główne problemy dezorganizujące życie rodzin, którym często towarzyszy również problem ubóstwa, czy długotrwałego bezrobocia. Są one najczęstszą przyczyną niedostosowania społecznego dzieci. W przypadku dezorganizacji rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań, role wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się coraz bardziej niezgodne z normami prawnymi, moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi. Rodziny dysfunkcyjne wymagają stałego monitorowania przez pracowników socjalnych, pedagogów szkolnych, pracowników przychodni medycznych, policji, kuratorów sądowych i przedstawicieli innych instytucji, które mają kontakt z rodziną. Celem polityki prorodzinnej państwa z punktu ochrony dobra dziecka jest wspieranie i pomoc ukierunkowana na przezwyciężenie trudności i usamodzielnienie poprzez wskazanie sposobów wyjścia z sytuacji kryzysowej i odpowiednie wsparcie materialne. Organizując różnorodne formy wsparcia na rzecz rodziny wielopokoleniowej, należy kierować się zasadą podstawowej roli rodziny w rozwoju dziecka.

2 Zamiast zastępować rodzinę w jej funkcji opiekuńczo-wychowawczej, należy ją wspierać i wspomagać tak, aby przywrócić prawidłowe funkcjonowanie. Stąd założeniem Programu jest wsparcie rodziny naturalnej już na etapie, gdy problemy się zaczynają oraz eliminowanie takich sytuacji, kiedy dziecko musi opuścić własną rodzinę. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie powyższym problemom poprzez tworzenie systemu wspomagającego rodzinę, dzieci i młodzież, w taki sposób, aby była w stanie samodzielnie zmierzyć się z własnymi problemami. Pomoc rodzinie powinna mieć na celu podtrzymanie umiejętności uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej i pełnieniu ról społecznych poprzez wzmocnienie zasobów tkwiących w poszczególnych członkach rodziny, poprawę jakości życia rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym, wspieranie rodziców w pełnieniu funkcji opiekuńczowychowawczych. Aby skutecznie zapobiegać dysfunkcji rodziny konieczne jest zaangażowanie wszystkich instytucji, które wspierają rodzinę. Najważniejszą sprawą jest zapewnienie odpowiednich warunków rozwoju dla dzieci i młodzieży w taki sposób, aby zapobiegać powielaniu nieprawidłowych wzorów z przyszłości. Pozostawienie rodzin bez fachowego dla nich wsparcia i pomocy specjalistycznej może spowodować wzrost zjawiska dalszej ich degradacji i skutkować będzie różnorodnymi konsekwencjami. Ważne jest, by pomoc specjalistyczna (psychologiczna, socjalna, prawna) mogła być dla rodzin ubogich bezpłatna. W pierwszej kolejności rodzina powinna mieć możliwość samodzielnego zmierzenia się ze swoimi problemami, co pozwala zwiększyć jej szansę na prawidłowe funkcjonowanie w środowisku oraz stymulować aktywność własną, wyzwalać potencjał i pozwalać na uczenie się nowych umiejętności. Pomoc powinna przede wszystkim być nakierowana na wsparcie dziecka w rodzinie i środowisku lokalnym przy wykorzystaniu grup samopomocowych, organizacji pozarządowych i innych instytucji działających na rzecz rodziny i dziecka. Podstawowym założeniem Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata Gminy Żmudź jest utworzenie spójnego systemu wsparcia rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, w celu przywrócenia im zdolności do wypełniania tych funkcji, poprzez pracę z rodziną oraz zapewnienie pomocy w opiece i wychowaniu dzieci. Realizowane w ramach niniejszego Programu zadania koncentrować będą się nie tylko na dziecku, ale na całej rodzinie, również w sytuacjach, gdy dziecko umieszczone zostanie poza rodziną biologiczną w celu umożliwienia mu powrotu do tej rodziny. Zadania przyjęte do realizacji w ramach niniejszego Programu są spójne z kierunkami działania przyjętymi w szczególności w następujących aktach prawnych; - Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz.182 z późn. zm.),

3 - Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wsparciu rodziny i systemie pieczy zastępczej Dz. U. z 2013 r. poz.135 z późn. zm.), - Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz.1493, z późn. zm.). II. Diagnoza sytuacji demograficznej i społecznej. Na koniec 2013 r. liczba mieszkańców Gminy Żmudź wyniosła 3290, w tym kobiet 1663, mężczyzn 1625 (źródło: UG Żmudź). Ze świadczeń z pomocy społecznej w ramach zadań zleconych i zadań własnych, bez względu na ich rodzaj, formę, liczbę, oraz źródła finansowania skorzystało 171 rodzin, w tym 580 osób w rodzinie (źródło: spraw. MPiPS za 2013 r.). Natomiast ogółem ze świadczeń pomocy społecznej w 2012 roku korzystało 175 rodzin, a roczna liczba klientów OPS wyniosła 606 osób (źródło: spraw. MPiPS za 2012r.). Dominującym powodem przyznawania pomocy było bezrobocie, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, ubóstwo, długotrwała lub ciężka choroba, niepełnosprawność. Pracownicy Ośrodka Pomocy Społecznej podejmują szereg działań wytyczonych przez ustawy. Działalność Ośrodka w tej dziedzinie jest duża i ciągle się rozwija dzięki profesjonalnie wykonywanej pracy socjalnej przez każdego pracownika socjalnego. Pracę socjalną wykonuje się z każdym zgłaszającym się do OPS klientem. W pojęciu pracy socjalnej mieści się właściwie każda pomoc udzielana przez Ośrodek. Szczególną uwagę zwraca się na rodzinę i jej funkcjonowanie. Najczęściej dysfunkcyjność rodziny łączy się z takimi zjawiskami jak uzależnienia, przemoc domowa, problemy w wypełnianiu ról rodzica, małżonka czy osoby pracującej. W celu zapobiegania umieszczaniu dzieci w pieczy zastępczej i wzmacnianiu rodziny w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych zachodzi konieczność udzielania daleko idącego wsparcia tym rodzinom, w związku z tym został opracowany Gminny Program Wspierania Rodziny na lata Gminy Żmudź. Umieszczenie dziecka w formie pieczy zastępczej ma być ostatecznością po wykorzystaniu przez gminę wszystkich możliwości form wsparcia rodziny. Wiele problemów z jakimi borykają się rodziny jest ze sobą powiązanych w sposób przyczynowo - skutkowy. Dlatego też tylko profesjonalne i kompleksowe podjęcie wszystkich instytucji i organizacji podejmujących różnorodne działania na rzecz rodziny i dziecka pozwoli na wyjęcie rodziny z kryzysu i umożliwi prawidłowe funkcjonowanie w środowisku społecznym. III. Adresaci Programu Adresatami Programu są dzieci i rodziny z terenu gminy Żmudź, a w szczególności rodziny wychowujące dzieci w tym przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji

4 opiekuńczo wychowawczych, dotknięte przemocą, problemem uzależnień, zagrożone ubóstwem. IV. Cele Programu 1. Cel główny: Wsparcie rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo wychowawczych. 2. Cele szczegółowe: a) Wsparcie materialne ubogich rodzin z dziećmi zagrożonych bezrobociem, b) Wspieranie rodzin zagrożonych patologią rodzin dysfunkcyjnych w rozwiązywaniu ich problemów życiowych oraz wzmocnienie i wyzwalanie zasobów tkwiących w rodzinach, c) Podejmowanie działań profilaktycznych i edukacyjnych na rzecz rodziny, d) Wspieranie rodzin niewydolnych wychowawczo celem przywrócenia prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie, e) Podejmowanie działań profilaktycznych sprzyjających umocnieniu rodziny, f) Praca z rodziną w celu zapobiegania sytuacji kryzysowych oraz rozwiązywanie już istniejących, g) Podniesienie świadomości w zakresie funkcjonowania rodziny. V. Realizacja Programu W realizacji celów zakłada się następujące działania: 1. Asystent rodziny. W pracy z rodziną ważna jest profilaktyka. Zakłada się zatem kluczową rolę asystenta rodziny, którego zadania przedstawiają się następująco: - opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym; - udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego; - prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną; - dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku i przekazywanie tej oceny Zleceniodawcy; - sporządzanie na wniosek sądu opinii o rodzinie i jej członkach; - współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;

5 - współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą, o których mowa w art.9a ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna za niezbędną; - wykonywanie innych czynności i obowiązków wynikających z ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Praca asystenta rodziny będzie również polegała na inicjowaniu i rekomendowaniu zadań zespołowych, w skład których wchodzić będą m.in. asystent rodziny, pedagog, pracownik socjalny, przedstawiciel policji, kurator sądowy. Praca asystenta rodziny lub zespołu powinna skutkować trafniejszą diagnozą problemów środowiska rodzinnego, ustaleniem spójnego planu pomocy oraz uruchomić mechanizmy współpracy z właściwymi instytucjami i służbami. 2. Poradnictwo specjalistyczne Praca z rodziną może być prowadzona w formie konsultacji i poradnictwa specjalistycznego (psychologicznego, prawnego), treningu umiejętności wychowawczych dla rodziców, psychoedukacji, mediacji. Narzędziem wzmocnienia rodziny może być również doradztwo w zakresie prowadzenia gospodarstwa domowego, dbałości o higienę osobistą i otoczenia. Tam gdzie jest to możliwe, praca w ramach Programu powinna opierać się o pełną współpracę z rodziną. Niezwykle ważnym elementem jest również dostęp rodziny do pomocy prawnej, szczególnie w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 3. Organizowanie grup wsparcia, grup samopomocowych. Kolejnym narzędziem wzmocnienia rodzin dysfunkcyjnych będzie tworzenie grup wsparcia i grup samopomocowych. Ich celem będzie wymiana doświadczeń, zapobieganie izolacji, a także wzmocnienie systemu wsparcia. 4. Pomoc pieniężna i niepieniężna dla rodzin. Wsparcie i pomoc w ramach tego działania powinno być skierowane do osób i rodzin, które z różnych przyczyn nie mogą funkcjonować prawidłowo w oparciu o posiadane środki i zasoby. Wsparcie powinno być wielopłaszczyznowe i obejmować zarówno poprawę ich warunków bytowych jak i wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, barier w dostępie do leczenia, rehabilitacji, wypoczynku i inne. Priorytetem pomocy jest zapewnienie dzieciom i młodzieży ze środowisk zagrożonych i dysfunkcyjnych ciepłych posiłków, wyposażenia w podręczniki i artykuły szkolne, opieki przedszkolnej, wypoczynku i możliwości aktywnego spędzania czasu wolnego. 5. Systematyczna współpraca instytucji i organizacji działających w obszarze pomocy społecznej.

6 6. Edukacja rodzin zagrożonych dysfunkcją oraz wczesna interwencja w tych rodzinach. 7. Wspieranie rodzin w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. 8. Wspieranie rodzin we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do prawidłowego funkcjonowania poprzez pracę socjalną z rodziną. VI. Zasoby Instytucje funkcjonujące na terenie Gminy Żmudź świadczące pomoc w opiece nad dzieckiem i rodziną: 1. Ośrodek Pomocy Społecznej; 2. Urząd Gminy; 3. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; 4. Zespół Interdyscyplinarny do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie; 5. Komisariat Policji; 6. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej AMIMED; 7. Placówki oświatowe. VII. Finansowanie Finansowanie Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata Gminy Żmudź odbywać się będzie w ramach środków budżetu Gminy Żmudź, środków ujętych w budżecie OPS w Żmudzi oraz środków pozabudżetowych pozyskanych z innych źródeł. VIII. Przewidywane efekty realizacji Programu Efektem realizacji Programu ma być polepszenie sytuacji dziecka i rodziny, poczucie bezpieczeństwa socjalnego, ograniczenie patologii społecznej, zminimalizowanie negatywnych zachowań oraz stworzenie skutecznego systemu wsparcia dla rodziny i dziecka. IX. Monitoring i ewaluacja Koordynatorem Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata jest Ośrodek Pomocy Społecznej w Żmudzi. Prowadzenie ewaluacji i monitoringu realizacji programu służy sprawdzeniu, czy zostały zrealizowane planowane działania oraz jaki jest wynik zrealizowanych przedsięwzięć. Ewaluacja ma na celu uzyskanie informacji, czy osiągnięto zakładane rezultaty, czy pozwoliły i w jakim stopniu na realizację celów Programu. Ewaluacja programu będzie odbywała się na bieżąco przez cały czas. Monitoring będzie polegał na zbieraniu i ocenie danych pod kątem realizacji celów Programu.

7 Uzasadnienie Program Wspierania Rodziny na lata został przygotowany w związku z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Program ten przedstawia kierunki działań zmierzających do tworzenia warunków dla rozwoju rodziny i opieki nad dzieckiem, szczególnie tych, które znajdują się w trudniej sytuacji życiowej. Celem Programu jest ukazanie możliwości rozwojowych rodziny i jej zdolności do przezwyciężania problemów, braków poprzez wspieranie i poprawę jej funkcjonowania przy ścisłej współpracy samorządu, instytucji i podmiotów zajmujących się rodziną. Ważnym aspektem jest to, że Program będzie służyć jako jeden z dokumentów niezbędnych przy ubieganiu się o dodatkowe środki finansowe w ramach ogłoszonych programów lub konkursów. W związku z powyższym podjęcie uchwały jest uzasadnione.