Poniższy tekst, opracowany przez Ewę Wójcik, ukazał sie w odcinkach w bezpłatnym tygodniku PLUS latem 2013 r.

Transkrypt

1 Poniższy tekst, opracowany przez Ewę Wójcik, ukazał sie w odcinkach w bezpłatnym tygodniku PLUS latem 2013 r. Julian Tuwim urodził się w 1894 roku w Łodzi. Młody Tuwim odziedziczył pasje językowe od swojego ojca, który ukończył studia we Francji i władał kilkoma językami. Ojciec poety pracował w jednym z banków, gdzie miał stanowisko korespondenta i urzędnika. Matką poety była Adela Krukowska, córka właściciela zakładu drukarskiego. Po swoich rodzicach Tuwim odziedziczył zamiłowanie do przedmiotów humanistycznych, te szły mu świetnie. Nieco gorzej było z przyjmowaniem do wiadomości, wiedzy z zakresu przedmiotów ścisłych. Przyszły poeta do tego stopnia nie miał do nich serca, że z ich powodu spędził dodatkowy rok w klasie szóstej szkoły powszechnej. Pierwsze kłopoty rodziny Tuwimów zaczęły się podczas rewolucji roku Wówczas to cała rodzina zmuszona była opuścić Łódź i przenieść sie do Wrocławia. Fascynacja młodego Tuwima językami obcymi dała o sobie znać już w roku 1911, kiedy to przełożył na język esperanto kilka wierszy Staffa. Dwa lata później Tuwim napisał swój pierwszy utwór, zatytułowany Prośba. Utwór ten okazał się na tyle interesujący, że znalazło się dla niego miejsce na łamach Kuriera Warszawskiego. Nie wiadomo dlaczego, pod wierszem widniał podpis składający się z inicjałów przyszłej żony poety Stefanii Marchew. W 1916 roku poeta przeniósł się do Warszawy. W stolicy Tuwim podjął studia prawnicze i filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim. Trzy lata później wraz z kilkoma innymi poetami, założył grupę poetycką Skamander. W kwietniu 1919 roku, w wielkiej synagodze w Łodzi, odbył się ślub poety ze Stefanią Marchew która w ówczesnym środowisku artystycznym uchodziła za jedną z najpiękniejszych kobiet. W następnym roku wybuchła wojna polskobolszewicka. Julian Tuwim znalazł wówczas zajęcie w biurze prasowym, które pracowało dla Józefa Piłsudskiego. Dla młodego Tuwima, wzorem i źródłem inspiracji była twórczość Leopolda Staffa. Więcej na ten temat można się dowiedzieć czytając pamiętniki poety. Julian Tuwim założył istniejący do dziś Związek Artystów i Kompozytorów Scenicznych. Okres warszawski skończy się dla poety w roku 1939 kiedy to wyjechał z Polski przez Rumunię i Włochy i dotarł do Francji. Wraz z nim wemigrowali inni znani poeci tacy jak Antoni Słonimski, Jan Lechoń, Mieczysław Grydzewski i Kazimierz Wierzyński, nazwani potem poetami satelitami. Polscy poeci spotykali się w jednej z paryskich kawiarni. Nastrój tych spotkań był raczej smutny, przepełniony poczuciem bezsilności, klęski i goryczy. Ziemia francuska nie okazała się jednak na długo bezpiecznym schronieniem dla poety. W rok później Francja skapitulowała i Tuwim udał się do Brazylii, gdzie osiadał wraz z Lechoniem w Rio de Janeiro. Jego wędrówka po świecie

2 skończyła się w Nowym Jorku, gdzie Tuwim mieszkał do roku Mieszkając w Ameryce poeta publikował swoją twórczość w Nowej Polsce i Robotniku. W roku 1946 poeta wrócił do Polski. Wkrótce potem Tuwim wraz z żoną adoptował córkę Ewę (od roku 2006 działa założona przez nią fundacja imienia Juliana Tuwima i Ireny Tuwim, która pełni prawną opiekę nad dorobkiem artystycznym poety i jego siostry). Rok później Tuwim otrzymał posadę kierownika artystycznego w jednym z warszawskich teatrów, którą pełnił przez trzy lata. Pod koniec swojego życia, Tuwim pisał wiersze tylko na zlecenie bliskich osób oraz redaktorów pism. Wiele z tych utworów wiąże się z różnego rodzaju rocznicami. W ostatnich latach zajmował się również tłumaczeniem poezji, oraz fragmentów literatury obcej. Dzieła poety powstałe w końcowych latach życia można było czytywać na łamach miesięcznika Problemy, a cykl dziwnych przypadków literackich, nosił tytuł Cicer cum Caule. Julian Tuwim zmarł 27 grudnia 1953 roku w zakopiańskim ośrodku ZAIKS-u. Jego grób znajduje się w wojskowej części warszawskiego cmentarza na Powązkach. Twórczość Juliana Tuwima Julian Tuwim zasłynął szczególnie jako autor tekstów wykonywanych przez różnych artystów kabaretowych, które pomimo upływu lat nie straciły na wartości. Wręcz przeciwnie. Dzięki współczesnym interpretacjom zyskały nowy urok. Julian Tuwim tworzył również teksty o charakterze politycznym. W ciągu swojego życia poeta współpracował z wieloma pismami literackimi, takimi jak: Skamander, Wiadomości literackie czy Cyrulik Warszawski. Ponadto z pasją zajmował się tłumaczeniem dzieł literatury obcej na język polski. Już w młodości przekładał twórczości Staffa i Słowackiego na język esperanto. Jego pierwsze tłumaczenia można pojawiło się w czasopiśmie Esperantysta Polski. W późniejszym okresie tłumaczył między innymi teksty Aleksandra Puszkina. Za jego sprawą właśnie możemy czytać w rodzimym języku takie utwory jak Jeździec miedziany czy Połtawa. Jednak najpopularniejszą część twórczości poety, stanowią wiersze adresowane do dzieci, np.: Lokomotywa, Bambo, Pan Hilary" czy Ptasie radio. Ponadto Julian Tuwim z zamiłowaniem zbierał różnego rodzaju ciekawostki literackie, które nazwał kuriozami.

3 Opublikował je w zbiorkach Czary i czarty polskie, Pegaz dęba oraz Cicer cum caule. Julian Tuwim uwielbiał język oraz ciekawostki z nim związane, co można dostrzec w wierszach np. Lokomotywa i Ptasie radio. Co więcej, utwory te stanowią doskonałe ćwiczenie fonetyczne. Z dużym zapałem tworzył również neologizmy językowe. Należy jednak pamiętać, że poza poezją dziecięcą Tuwim pisywał także wiersze dla dorosłych. Jednakowoż te nie są już tak łatwe w odbiorze. Trudność ta wynika z bardzo wnikliwego stosunku poety do języka. Tuwim posługuje się w swoich utworach różnego rodzaju podtekstami, czy zwielokrotnionym znaczeniem słów. Do największych utworów Juliana Tuwima należą Juwenilia, dzieło napisane przez poetę w latach młodości. Podobnie Czyhanie na Boga. Mniej więcej w tym samym okresie powstał także Sokrates tańczący. W późniejszym czasie Tuwim napisał Siódmą jesień oraz Pogrzeb prezydenta Narutowicza. Przed rokiem 1925 powstały jeszcze: Wpisy czarnoksięskie, Wierszy tom czwarty, A to pan zna? i Czary i czarty polskie. Po roku 1925 poeta napisał między innymi: Czarną mszę, Tysiąc dziwów prawdziwych, Rzecz czarnoleską, Tajemnice amuletów i talizmanów, i Strofy o późnym lecie. W latach trzydziestych spod pióra poety wyszły takie utwory jak: Bal w operze, Biblia cygańska i inne wiersze, Polski słownik pijacki i antologia bachiczna, Jarmark rymów, Treść gorejąca i wiele innych. W następnych dziesięcioleciach poeta stworzył między innymi: Piórem i Piórkiem, Kwiaty polskie i zbiory wierszy dla dzieci zatytułowane Rzepka i Lokomotywa. Twórczość satyryczna Juliana Tuwima stała się inspiracją dla innych twórców, czego dowodem są liczne aranżacje wierszy poety. Do dnia dzisiejszego wielu artystów teatralnych, kabaretowych, lirycznych, a także wykonawców popowych, rockowych czy punkowych sięga do dorobku poety. Kolejną cześć dzieł Tuwima stanowią teksty piosenek. Ponadto sama postać poety pojawia się w tle wielu muzycznych wykonań. Na pytanie "Co nam zostało z tych lat?", odpowiada Mieczysław Fogg, a "Do prostego człowieka", zwracają się słowami poety różni wykonawcy. Magda Polańska wyśpiewała tekst Tuwima pod tytułem Figielek, a fragment Kwiatów polskich możemy usłyszeć w wykonaniu Ewy Demarczyk i Justyny Steczkowskiej. Wiele tekstów poety wyśpiewał Czesław Niemen, a są to między innymi Wspomnienie i Jeżeli śpiewa. Julian Tuwim jest autorem tekstów do dwóch najbardziej znanych przebojów okresu międzywojennego: Miłość ci wszystko wybaczy i Na pierwszy znak, wykonywanych przez Hankę Ordonównę.

4 Jednak najbardziej znaną częścią twórczości Tuwima są wiersze dla dzieci. Utwory te, to rymowane opowieści o różnych postaciach, zwierzętach przedmiotach czy jedzeniu. Wszystkie w sposób dowcipny opisują jakiś fragment rzeczywistości kryjąc w sobie morał lub przesłanie. Zosia samosia - w tej powiastce poeta wyolbrzymia niechęć dzieci do słuchania dorosłych. Bohaterka utworu myśli, że wszystko już wie, i że wszystko potrafi zrobi sama. O Grzesiu kłamczuchu i o jego cioci to śmieszna historyjka, pokazująca, że nie wypada kłamać. Dyzio marzyciel to bajka, w której poeta żartuje sobie z leniuszków i łakomczuszków. Rzepka to bajka, która uczy nas tego, że wspólnymi siłami można zawsze więcej zdziałać niż w pojedynkę. Okulary to powiastka, która jest ilustracją do tego i że działanie w panice nie tylko nie prowadzi do zamierzonego skutku, ale prowokuje wiele komplikacji. Warzywa to utwór w którym autor wyśmiewa kłótnie i próżno prowadzone waśnie a także niczym nie uzasadnione przechwałki. W historyjce o Spóźnionym słowiku Julian Tuwim w zabawny sposób poucza nas, że nie warto się niepotrzebnie zamartwiać i niepokoić. Abecadło stanowi doskonałą metodę na zapamiętanie przez dzieci kształtu poszczególnych liter. Bajka w atrakcyjny i dowcipny sposób uczy rozpoznawania, pisania i zapamiętywania liter. Lokomotywa to wiersz w którym poeta opisuje z detalami wygląd i zasady działania lokomotywy parowej, po czym, swoim niezwykłym językiem, puszcza ją w ruch. Wiersz jest napisany w ten sposób, że gdy go odpowiednio przeczytany i wyakcentowany, imituje tempo i dźwięk pędzącego pociągu. Ptasie radio to bajka, która jest podobna do utworu o lokomotywie, z tą różnicą, że tym razem zaczarowane dźwięki, naśladują śpiew i odgłosy ptaków. W Ptasim radiu zawarte jest także przesłanie mówiące o tym, że nie warto kłócić się, bić i przekrzykiwać Wszyscy dla wszystkich to wiersz, pokazujący jak jedni ludzie i ich praca potrzebna jest innym. Wartości ukryte w poezji dziecięcej Tuwima.

5 Zrozumienie dla innych. Mimo, iż poeta wyśmiewa niektóre ludzkie wady i zachowania, robi to w sposób łagodny i z przymrużeniem oka. Bajki Juliana Tuwima nikogo nie wyszydzają i nie krytykują. Uczą natomiast zrozumienia i szacunku do świata, nawet jeśli nie jest on idealny. Rady praktyczne. W opowiastkach poety można dostrzec wiele użytecznych rad, które nie są udzielane wprost. Wręcz przeciwnie, dochodzimy do nich sami. Wiedza o świecie. Historyjki Tuwima są doskonałym źródłem wiedzy o świecie. W sposób atrakcyjny i zabawny dzieci poznają nazwy i cechy przedmiotów, zwierząt, roślin, warzyw itp. Ciekawostki o Julianie Tuwimie Julian Tuwim i nagrody. Poeta za swoje osiągnięcia literackie był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany. Jest on m.in. laureatem nagrody literackiej miasta Łodzi, którą zdobył po raz pierwszy w roku 1928, a po raz drugi w roku W latach trzydziestych polski PEN Club również przyznał Tuwimowi nagrodę. W roku 1949 poeta otrzymał także doktorat honoris causa uniwersytetu w Łodzi. Trzy lata później został on laureatem nagrody państwowej pierwszego stopnia. Łódź pełna śladów Juliana Tuwima. W tym właśnie mieście urodził się Julian Tuwim. Jego dom mieścił się na ulicy Widzewskiej numer 44. Aktualnie ulica ta nosi nazwę J. Kilińskiego. Aby zobaczyć dom, w którym poeta spędził swoją młodości, trzeba pójść na ulicę Struga. Kiedyś dom ten miał numer 40, dziś jest znany jest pod numerem 42. Na ulicy Sienkiewicza 46 mieściło się gimnazjum męskie, w którym uczył się Tuwim. Aktualnie w budynku tym znajduje się liceum ogólnokształcące. Na ulicy Piotrkowskiej przy numerze 104 stoi słynna ławeczka Tuwima, na której można przysiąść. Natomiast przy ulicy 1 maja numer 5 znaleźć można dom, w którym młody poeta zamieszkiwał razem z rodzicami. Na łódzkim cmentarzu żydowskim znajdują się groby jego rodziców. Satyryczna strona Juliana Tuwima. W wielu utworach Juliana Tuwima można dostrzec niezwykłe poczucie humoru oraz dowcipny sposób ujmowaniem rzeczywistości. Obie te cechy równie mocno, dawały o sobie znać w

6 codziennych kontaktach poety z ludźmi. Świadczą o tym historie, jakie wspominają osoby, które znały poetę. Podobno Julian Tuwim mówił paniom z towarzystwa żałuję, że nie poznałem pani dwadzieścia kilo wcześniej. Tuwim na językach. Tuwim, podobnie jak inni znani artyści doczekał się, iż jego zabawne frazy używane są po dziś dzień. Oto kilka cytatów, które wrosły w naszą mowę. Miłość ci wszystko wybaczy, Nie pożądaj żony bliźniego swego nadaremno, Żyj tak, aby twoim znajomym zrobiło się nudno, gdy umrzesz, Błogosławiony ten, co nie mając nic do powiedzenia, nie obleka tego faktu w słowa, Tragedia, zakochać się w twarzy, a ożenić się z całą dziewczyną, Plan, coś co potem wygląda absolutnie inaczej.