KANCELARIA SEJMU / NR 21 (657) / VI KADENCJA / DWUTYGODNIK / 30 WRZEŚNIA 2008 R.

Transkrypt

1 KANCELARIA SEJMU / NR 21 (657) / VI KADENCJA / DWUTYGODNIK / 30 WRZEŚNIA 2008 R. MARSZAŁEK SEJMU W PARLAMENCIE EUROPEJSKIM O AKTUALNEJ SYTUACJI I DZIAŁANIACH PODEJMOWANYCH W POLSKIEJ OŚWIACIE RZĄD INFORMUJE O SKUTKACH KRYZYSU NA ŚWIATOWYCH RYNKACH

2

3 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U SEJM UCHWALIŁ NOWELIZACJĘ KODEKSU KARNEGO Poseł sprawozdawca Grzegorz Karpiński (PO) Rozpatrywane zmiany mają na celu dostosowanie polskiego prawa do unormowań unijnych dotyczących zwalczania seksualnego wykorzystania dzieci oraz wytwarzania i rozpowszechniania materiałów pornograficznych z ich udziałem. Pozwolą także na skuteczniejszą ochronę systemów informatycznych przed przestępstwem hackingu oraz rozszerzą przepisy dotyczące wykonywania kar pieniężnych poinformował poseł Grzegorz Karpiński (PO), przedstawiając Izbie sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z przyjętą przez Sejm nowelą, rok więzienia będzie groził za produkcję, rozpowszechnianie, prezentację lub przechowywanie materiałów pornograficznych przedstawiających nie tylko rzeczywiste, ale także przetworzone komputerowo wizerunki małoletnich uczestniczących w czynnościach seksualnych. Ponadto, w myśl zgłoszonej przez posłów PiS poprawki, osoba pokazująca takie treści dzieciom (do 15 roku życia) może stracić wolność nawet na dwa lata (pierwotnie projekt przewidywał za to przestępstwo maksymalnie rok więzienia). Jedną z najistotniejszych zmian jest dodanie paragrafu, zgodnie z którym przestępstwa pedofilskie nie będę się przedawniały przed upływem pięciu lat od dnia uzyskania pełnoletności przez pokrzywdzonego. Wprowadzenie tego rozwiązania ma ułatwić postawienie przed wymiarem sprawiedliwości sprawców, których ofiary w dzieciństwie z różnych powodów nie mogły ujawnić przestępstwa. Ustawa rozszerza też zawarte w Kodeksie karnym regulacje dotyczące tzw. hackingu czyli włamywania się do systemów informatycznych. Przestępstwem ma być nie tylko uzyskanie przez daną osobę informacji dla niej nieprzeznaczonej (jest to obecnie ujęte w polskim prawie), ale penalizowane będzie również nieuprawnione uzyskanie dostępu do określonych danych i złamanie jakiegokolwiek zabezpieczenia zainstalowanego w komputerze (do 2 lat pozbawienia wolności). Natomiast za uszkadzanie, usuwanie, utrudnianie dostępu lub zmianę danych informatycznych, a także za- kłócanie systemu komputerowego lub sieci teleinformatycznej, grozić będzie kara do 5 lat więzienia. Nowelizacja wprowadza także rozwiązania zwiększające zakres zwalczania korupcji. Zgodnie z nimi karą pozbawienia wolności, od 3 miesięcy do 5 lat, zagrożone będą osoby pełniące funkcje kierownicze w firmie prowadzącej działalność gospodarczą, które zażądają korzyści (lub przyjmą ją) w zamian za podjęcie działań wyrządzających jej szkody majątkowe lub stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji. Ponadto przyjęto przepisy umożliwiające stosowanie w państwach Wspólnoty zasady wzajemnego uznawania zasądzonych kar pieniężnych. Postanowiono m.in., że w razie prawomocnego orzeczenia przez nasz wymiar sprawiedliwości wobec cudzoziemca środka karnego, np. w postaci nawiązki, lub obciążenia sprawcy kosztami procesu, polski sąd może wystąpić o jego wykonanie bezpośrednio do właściwego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia. 1

4 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U SEJM UCHWALIŁ PRZEPISY DOTYCZĄCE USTAWY O KOMERCJALIZACJI, RESTRUKTURYZACJI I PRYWATYZACJI PKP Poseł sprawozdawca Janusz Piechociński (PSL) Nowelizacja tworzy podstawy prawne do realizacji Strategii dla transportu kolejowego do roku 2013, przyjętej przez Radę Ministrów w 2007 r. Wprowadza przepisy usprawniające restrukturyzację majątkową PKP SA, w tym procedurę zbywania udziałów mniejszościowych PKP SA w spółkach spoza Grupy PKP. Po uchwaleniu tej ustawy powstaną zupełnie nowe warunki funkcjonowania grupy PKP i polskiego rynku kolejowego powiedział poseł Janusz Piechociński (PSL), który przedstawił Izbie sprawozdanie Komisji Infrastruktury oraz Komisji Skarbu Państwa o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe oraz ustawy o transporcie kolejowym. Uchwalone przez Sejm regulacje umożliwią nieodpłatne przekazywanie linii kolejowych (niebędących liniami o znaczeniu państwowym) jednostkom samorządu terytorialnego w celu wykonywania przewozów kolejowych oraz pozwolą na usprawnienie procedur dotyczących zbywania nieruchomości, którymi dysponuje PKP. Możliwe będzie także finansowanie lub współfinansowanie ze środków publicznych wydatków na budowę lub przebudowę dworców kolejowych oraz wprowadzenie ulgi w opłatach za korzystanie z infrastruktury kolejowej dla przewoźników w przypadku, gdy samorząd terytorialny finansuje lub dofinansowuje inwestycje na liniach kolejowych. Nowe przepisy pozwolą na sprzedaż budynków użytkowych, w których znajdują się mieszkania. Większość trafi w formie aportu do spółek Grupy PKP, głównie do PLK SA. Osobom uprawnionym, zajmującym lokal mieszkalny, ma przysługiwać prawo pierwszeństwa w nabyciu lokalu (obecne przepisy nie pozwalają PKP dysponować budynkami, w których jest choć jeden lokal mieszkalny). PKP będą mogły też nieodpłatnie przekazać gminom lub spółdzielniom mieszkaniowym lokale zakładowe, których nie zechcą wykupić wynajmujący je kolejarze. Nowelizacja może przyczynić się do poprawy stanu technicznego dworców kolejowych. PKP będą mogły bowiem przekazać je na własność wnioskującym o to gminom. W zamian za budynek (wraz z gruntem pod nim) jednostka samorządu będzie musiała się zobowiązać do jego remontu, odnowienia lub przebudowy w określonym terminie. Warunkiem przekazania będzie dodatkowo zachowanie na terenie dworca funkcji związanych z obsługą podróżnych (kasy, przechowalnie bagaży, poczekalnie, parkingi itp.). W zamian za nabyte nieodpłatnie nieruchomości gmina nie będzie mogła żądać od PKP zaległych zobowiązań z tytułu podatku od nieruchomości. Przyjęta, przy braku głosów przeciwnych i wstrzymujących się, ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia. 2

5 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U SEJM UCHWALIŁ ZMIANY W PRZEPISACH O KIEROWNIKACH URZĘDÓW STANU CYWILNEGO Poseł sprawozdawca Ireneusz Raś (PO) Wprowadzenie tych zmian podyktowane jest koniecznością dostosowania przepisów regulujących tryb wybierania kierowników USC i ich zastępców do znowelizowanej w 2005 r. ustawy o pracownikach samorządowych, która nałożyła obowiązek przeprowadzania konkursów na stanowiska urzędnicze. Dotychczas nie przestrzegano tej procedury, przyjmując, że tryb konkursowy może zastąpić odpowiednia uchwała rady gminy. Ta niejednoznaczność przepisów spowodowała, że pojawiły się wątpliwości, czy czynności wykonywane przez powołanych w ostatnich latach kierowników USC i ich zastępców wypełniają rygor skuteczności powiedział poseł Ireneusz Raś (PO), przedstawiając Izbie sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego oraz o zmianie ustawy o opłacie skarbowej. W myśl przyjętych przez Sejm przepisów kandydaci na stanowisko kierow- nika USC muszą mieć wyższe wykształcenie prawnicze lub administracyjne oraz udokumentowane kilkuletnie doświadczenie zawodowe (co najmniej pięcioletni staż pracy na stanowiskach urzędniczych), co ma zagwarantować profesjonalizm wykonywanych przez nich czynności. Nowelizacja przewiduje 6-letni okres na spełnienie tego wymogu w tym czasie osoby zatrudnione na tym stanowisku i nieposiadające właściwego wykształcenia będą musiały uzupełnić swoje kwalifikacje. Po wejściu w życie nowych przepisów do skutecznego nawiązania stosunku pracy z kierownikiem USC (i jego zastępcą) konieczne będzie przeprowadzenie postępowania konkursowego. Jednocześnie usankcjonowane zostaną czynności prawne dokonane przez kierowników USC powołanych bez przeprowadzenia naboru, w okresie pomiędzy 2005 r. a dniem wejścia w życie nowelizacji, uznając je za prawomocne. Pozostawia ona bez zmian podstawową zasadę, zgodnie z którą funkcję kierownika USC z mocy prawa pełni wójt (burmistrz, prezydent miasta), ale może on powierzyć pełnienie tych obowiązków innej osobie. Nowym rozwiązaniem jest natomiast przepis wprowadzający obligatoryjną regułę, że w miastach liczących powyżej 50-tysięcy mieszkańców należy powołać kierownika USC. Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia. 3

6 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U SEJM UCHWALIŁ NOWE REGULACJE DOTYCZĄCE CUDZOZIEMCÓW Poseł sprawozdawca Józef Piotr Klim (PO) nia wiz, zgodnie z przepisami obowiązującymi państwa tzw. obszaru Schengen. Wprowadzono także unormowania dotyczące wzajemnego uznawania decyzji państw członkowskich Unii Europejskiej o wydalaniu obywateli krajów nienależących do Wspólnoty oraz regulacje określające prawa cudzoziemców do uzyskania świadczeń z tytułu ubezpieczeń zdrowotnych oraz socjalnych. Rozszerzono zadania i kompetencje Straży Granicznej oraz wzmocniono instrumenty kontrolne umożliwiające sprawniejsze działanie tych służb w przypadku naruszania prawa przez cudzoziemców. Do jej obowiązków należeć będzie np. sprawdzanie legalności pracy i działalności gospodarczej wykonywanej przez cudzoziemców, co ma Zasadniczym celem nowelizacji jest dostosowanie naszego prawa do unormowań obowiązujących w Unii Europejskiej, obejmujących m.in. wzajemne uznawanie decyzji o wydaleniu obywateli państw trzecich oraz uregulowań umożliwiających podróżowanie w ramach małego ruchu granicznego. Określono w niej również nowe obowiązki Straży Granicznej usprawniające procedury przeprowadzanych przez nią kontroli oraz doprecyzowano zasady wydawania wiz i przyznawania cudzoziemcom zezwoleń na czasowy pobyt w naszym kraju. Ponadto wprowadzono wiele zmian o charakterze legislacyjnym i redakcyjnym poinformował poseł Józef Piotr Klim (PO), przedstawiając Izbie sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami, obywatele państw sąsiadujących z Polską, nienależących do UE, będą mogli wjechać do polskiej strefy przygranicznej bez konieczności posiadania wizy. Białorusini, Rosjanie i Ukraińcy mieszkający na terenach przygranicznych będą mogli przekraczać granicę z Polską na podstawie specjalnego zezwolenia, które będzie przyznawał konsul właściwy ze względu na miejsce stałego zamieszkania (jednak dopiero po zawarciu unijnej umowy międzypaństwowej o małym ruchu granicznym). Nowe przepisy określają także przesłanki cofnięcia takiego zezwolenia, a także wprowadzają sankcje (np. cofnięcie zezwolenia oraz karę grzywny) dla osób, które nielegalnie przebywają poza strefą przygraniczną albo nie opuszczą terytorium Polski po upływie okresu pobytu określonego w zezwoleniu. W nowelizacji uporządkowano przepisy dotyczące wjazdu do Polski, pobytu oraz wyjazdu z naszego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i ich rodzin, m.in. zasady wydawania, przedłużania i unieważniapomóc w zwalczaniu procederu nielegalnego zatrudniania. Funkcjonariusze SG będą współdziałali w tym zakresie z Państwową Inspekcją Pracy i Służbą Celną. Uzyskają także uprawnienia umożliwiające prowadzenie działalności rozpoznawczej, np. mogą zażądać okazania sprzedawanych towarów i złożenia wyjaśnień w zakresie przeprowadzonej kontroli. Straż Graniczna będzie mogła również podejmować interwencje w stosunku do osób, które nie wypełniają decyzji o wydaleniu z Polski lub uchylają się od wypełnienia nakazu umieszczenia w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców. Jednogłośnie uchwalona przez Sejm nowelizacja ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. Uchwalone przez Sejm ustawy trafią teraz do Senatu, ponownie do Sejmu, a potem do Prezydenta RP. Obowiązującym prawem staną się po opublikowaniu w Dzienniku Ustaw. 4

7 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU PROPOZYCJE ZMIAN W PRAWIE KARNYM PROCESOWYM Przyjęcie przez organy Unii Europejskiej określonych przepisów z reguły zobowiązuje poszczególne państwa członkowskie do implementacji tych rozwiązań (nie dotyczy to tylko unormowań, które obowiązują bezpośrednio). W październiku 2006 r. Rada Europejska podjęła tzw. decyzję ramową w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania nakazów konfiskaty. Zobligowało to Polskę do dokonania odpowiednich korekt w prawie krajowym. Wykonując ten obowiązek, Rada Ministrów skierowała do laski marszałkowskiej projekt zmiany Kodeksu postępowania karnego oraz dwóch innych aktów prawnych. Uzasadnienie inicjatywy przedstawił posłom podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Łukasz Rędziniak, akcentując m.in., że proponowane rozwiązania umocnią współpracę policyjną i sądową krajów UE, a celem tego współdziałania jest zapewnienie obywatelom jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa. W przedłożeniu zakłada się wprowadzenie do k.p.k. nowego rozdziału. Unormowane byłyby w nim zasady, na jakich polski sąd mógłby wystąpić do organów wymiaru sprawiedliwości innego państwa członkowskiego Unii o wykonanie wyroku orzekającego przepadek mienia (jest to tzw. kara dodatkowa, często bardzo dolegliwa dla sprawcy przestępstwa). Instytucja ta byłaby stosowana w przypadku skazania obywatela RP lub cudzoziemca, jeśli posiadają oni majątek w danym kraju unijnym lub osiągają w nim dochody. W razie niemożności Projekt przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Łukasz Rędziniak ustalenia tych okoliczności, za adresata wystąpienia uznaje się państwo, w którym przestępca ma stałe lub czasowe miejsce pobytu. Postanowienie naszego sądu podjęte w tym trybie nie podlegałoby zaskarżeniu. Byłoby ono kierowane, w zasadzie, tylko do jednego kraju członkowskiego. Od reguły tej przewidziano jednak kilka wyjątków. Przykładowo adresatów mogłoby być kilku, jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że składniki mienia znajdują się w więcej niż jednym kraju. Do stosownego wniosku dołączane by było postanowienie oraz zaświadczenie, którego treść zostałaby określona w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Dokumenty te musiałyby być tłumaczone na język urzędowy państwa adresata lub przez niego wskazany. Przekazywałoby się je właściwemu sądowi danego kraju członkowskiego. W razie trudności w jego ustaleniu, można byłoby skorzystać z pomocy punktów kontaktowych specjalnej europejskiej sieci informacyjnej. W projekcie wymienione przypadki, w których obligatoryjnie odmawiano by wykonania przekazanego w tym trybie orzeczenia o przepadku mienia. Jednym z nich jest oparcie go na domniemaniu innym niż pochodzenie mienia z przestępstwa, za które sprawca został skazany w danej sprawie. Przedłożenie umożliwia także fakultatywną odmowę, która wchodzi w grę m.in. wtedy, gdy czyn nie jest karany w państwie będącym adresatem wniosku. Rządowy projekt nowelizacji zawiera również regulacje dotyczące obowiązków wykonywanych przez polskie sądy na zasadzie wzajemności oraz propozycje odpowiednich korekt w kodeksach karnym wykonawczym i karnym skarbowym. Projekt nowelizacji ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, został skierowany do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. 5

8 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU PROPOZYCJE WPROWADZENIA NOWEJ PROCEDURY CYWILNEJ Projekt przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Jacek Czaja W ostatnich kilkunastu latach przyjęto wiele rozwiązań mających na celu przyspieszenie postępowania sądowego. Mimo to ciągle jest ono oceniane jako zbyt przewlekłe, czasami ciągnie się wiele miesięcy, a nawet lat, co naraża strony zwłaszcza w sprawach gospodarczych na duże straty. W tej sytuacji duże nadzieje można wiązać z rządowymi propozycjami szerokiego wykorzystania w procedurach cywilnych nowoczesnych systemów informatycznych. Zawierający je projekt ustawy przedstawił Sejmowi podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Jacek Czaja, akcentując, że wprowadzenie w życie nowych przepisów nie tylko skróci drogę sądową, ale jednocześnie przyniesie istotne oszczędności budżetowe. Rada Ministrów chce osiągnąć te cele postulując uzupełnienie procedur cywilnych o elektroniczne postępowanie upominawcze. Byłoby ono prowadzone za pomocą łącz komputerowych przez specjalne wydziały danego sądu rejonowego, zwane e-sądami. Stosowano by je w sprawach niebudzących wątpliwości, dobrze udokumentowanych, a więc niewymagających przeprowadzenia odrębnego procesu dowodowego. Przykładowo w trybie tym dochodzić byłoby można roszczeń o charakterze gospodarczym, uzasadnianych za pomocą faktur czy też rachunków. Rząd nie proponuje jednak przyjęcia górnej granicy przedmiotu sporu mogłoby nim być zarówno 100 zł jak i 100 tys. zł. W sprawach tych pisma procesowe byłyby dostarczane drogą elektroniczną. Jednak pozwany otrzymywałby je sposobami tradycyjnymi (pocztą), chyba, że nawiązałby z sądami kontakt za pomocą łącz komputerowych. W przedłożeniu znalazło się także kilka innych rozwiązań mających dodatkowo wpłynąć na przyspieszenie postępowania. Zakłada się m.in. rezygnację z dołączania odpisów pism, różnego typu załączników oraz pełnomocnictw. W ostatnim przypadku ma wystarczyć oświadczenie osoby występującej w imieniu stron. Oszczęd- ności czasowe miałaby też przynieść zasada, zgodnie z którą bez rozpoznania będą pozostawione wszystkie czynności powoda podejmowane w sposób tradycyjny, bez wykorzystania drogi elektronicznej. Zbliżony skutek ma przynieść także rozpoznawanie odwołań w podobnym trybie, za pomocą łącz komputerowych. W rządowym przedłożeniu znalazły się również przepisy określające obowiązkowe elementy treści pozwu (m.in. tzw. niepowtarzalny identyfikator w przypadku osoby fizycznej jest to PESEL, któremu mają być przypisane login i hasło) oraz koszty związane z jego wniesieniem. Zawiera ono również odpowiednie propozycje skorygowania innych aktów prawnych, w tym np. regulacji dotyczących adwokatury. Rządowy projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw został skierowany do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. 6

9 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU ROZWIĄZANIA SŁUŻĄCE POLITYCE PRORODZINNEJ Projekt przedstawiła podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak Od ponad 20 lat systematycznie spada liczba nowo narodzonych dzieci. Tylko między 1989 i 2003 r. zmniejszyła się ona o ponad 200 tys. Można zatem mówić o ciągle rosnącym zagrożeniu demograficznym, które w niedalekiej już przyszłości może negatywnie wpłynąć na rozwój społeczno-gospodarczy Polski. Dodajmy, że nasz kraj ma jeden z najniższych w Europie tzw. wskaźnik dzietności. Dziś wynosi on nieco ponad 1,27, gdy tymczasem we Francji osiąga poziom 1,8. O konieczności odwrócenia tej niekorzystnej tendencji mówił w swoim exposé premier Donald Tusk, podkreślając, że jednym z głównych celów jego gabinetu będzie uniknięcie zagrożeń demograficznych. Przypomniano o tym w uzasadnieniu rządowego projektu nowelizacji Kodeksu pracy i kilku innych ustaw. Przedstawiła je Sejmowi podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Chłoń-Domińczak, akcentując m.in., że przedłożenie dąży do wzrostu liczby narodzin oraz poprawy jakości życia i kondycji polskich rodzin. Rząd chce osiągnąć te cele za pomocą kilku rozwiązań normatywnych. Proponuje się m.in. wydłużenie do 20 tygodni urlopu macierzyńskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz do 31 tygodni, jeśli na świat przyjdzie więcej potomków przy jednym porodzie (dziś maksymalny wymiar urlopu wynosi 28, a minimalny 18 tygodni). Zmiana ta weszłaby w życie od 1 stycznia 2009 r. Rok później rozpocząć by się miało etapowe wprowadzanie dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Od 1 stycznia 2014 r. wynosiłby on 6 tygodni w razie urodzenia jednego dziecka i 8 tygodni w przypadku minimum bliźniąt (początkowo byłoby to odpowiednio najpierw 2, potem 4 tygodnie, a w przypadku mnogiego porodu 3 i 6 tygodni). Byłby on udzielany bezpośrednio po wykorzystaniu obligatoryjnej części urlopu (20 i 31 tygodni) na pisemny wniosek zainteresowanej osoby. Jednocześnie rząd proponuje, aby tę fakultatywną część urlopu można było łączyć z pracą na maksimum ½ etatu, przy zachowaniu prawa do zasiłku macierzyńskiego. W projekcie zakłada się również wydłużenie urlopu przyznawanego na prawach macierzyńskiego (np. z tytułu adopcji). W razie przyjęcia dziecka w wieku do 7 lat od 1 stycznia przyszłego roku wynosiłby on 9 tygodni (dziś 8). Jednocześnie, także w tym przypadku, proponuje się wprowadzenie urlopu dodatkowego, co również wprowadzane byłoby w trzech etapach. Docelowo, od 2014 r., wynosiłby on 3 tygodnie w razie adopcji i 6 tygodni w innych okolicznościach. Ponadto ostatnie cztery tygodnie urlopu macierzyńskiego będzie mógł wykorzystać ojciec dziecka. Rząd proponuje też, aby pracownik, który nie korzysta z urlopu wychowawczego, ale ze względu na opiekę nad dzieckiem, chce pracować w niepełnym wymiarze, był chroniony przed zwolnieniem przez czas odpowiadający okresowi urlopu wychowawczego. Zgodnie z projektem, podniesiona zostałaby podstawa składki na ubezpieczenie rentowe i emerytalne za osoby na urlopie wychowawczym do poziomu wynagrodzenia osiąganego przed przejściem na ten urlop, jednak nie więcej niż 60% przeciętnego wynagrodzenia. Jak argumentuje rząd, dzięki temu osoby na urlopach wychowawczych mogłyby otrzymywać na swoje konto emerytalne w ZUS i OFE zamiast jak obecnie 81,98 zł, prawie 300 zł. W okresie przejściowym, czyli od 2009 r. do 2011 r. podstawę wymiaru składek mogłoby stanowić wynagrodzenie minimalne. 7

10 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U Kolejną zmianą przewidzianą w projektowanej noweli jest możliwość wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na tworzenie przyzakładowych żłobków i przedszkoli oraz finansowanie z tego funduszu opieki nad dziećmi przebywającymi w tych placówkach. Według projektu, wydłużony do 270 dni zostałby okres otrzymywania świadczenia chorobowego przez kobiety w ciąży. Ma to szczególny związek z tzw. ciążą zagrożoną, w przypadku której obecnie obowiązujący okres 182 dni jest zbyt krótki i kobieta zmuszona jest ubiegać się o inny typ świadczenia (np. rehabilitacyjne). Kolejne zmiany dotyczą warunkowego wypłacania tzw. becikowego. Jego wypłata byłaby uzależniona od przedstawienia przez osobę ubiegającą się o ten zasiłek zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego objęcie odpowiednią opieką lekarską. Zniesione zostałyby także ograniczenia możliwości podjęcia pracy przez kobiety otrzymujące dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urlopu wychowawczego. Jego otrzymywanie będzie możliwe również w sytuacji, gdy dzieci uczęszczają do przedszkola lub żłobka. W przedłożeniu znalazły się także przepisy dążące do nowelizacji innych ustaw w związku ze zmianami w k.p. Ustawa o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (m.in. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych) została skierowana do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. W PIERWSZYM CZYTANIU PROPOZYCJE ZMIAN W KODEKSIE RODZINNYM I OPIEKUŃCZYM Projekt przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Zbigniew Wrona Kodeks rodzinny i opiekuńczy obowiązuje już ponad 44 lata. W tym czasie był kilkanaście razy nowelizowany, ale z pewnością nadal nie w pełni odpowiada aktualnym uwarunkowaniom społecznym. Chcąc przynajmniej częściowo wypełnić tę lukę, rząd wyszedł z inicjatywą obszernej, składającej się z kilkudziesięciu przepisów, nowelizacji k.r.i.o. Jej uzasadnienie przedstawił Sejmowi podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Zbigniew Wrona, informując m.in., że konieczność dokonania zmian wynika także z ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych oraz z obecnego brzmienia Konstytucji RP. W przedłożeniu znalazły się przepisy zawierające ustawowe definicje pokrewieństwa, powinowactwa i ich stopni. Dziś podobne regulacje zawiera Kodeks cywilny, ale rząd uznał, że jest to materia prawa rodzinnego. Za krewnych w linii prostej uznano osoby, z których jedna pochodzi od drugiej (np. ojciec i syn), a w bocznej mających wspólnego przodka (m.in. rodzeństwo). Jednocześnie proponuje się, aby stopień pokrewieństwa określać według liczby urodzeń, wskutek których ono powstało (np. pierwszy stopień zachodzi między matką i córką). Z kolei powinowactwo definiuje się jako relacje między krewnymi męża i żony, trwające nawet mimo ustania małżeństwa. Jego linie i stopnie ma się ustalać tak jak przy pokrewieństwie naturalnym (np. pierwszy stopień między teściową i zięciem). W rządowym projekcie znalazły się także unormowania dotychczas nieznane w polskim systemie prawa. Chodzi tu m.in. o regulacje umożliwiające 8

11 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U ustalenie i zaprzeczenie macierzyństwa oraz stwierdzające wyraźnie, że matką dziecka jest kobieta, która dziecko urodziła. To ostatnie jest szczególnie istotne dziś, kiedy coraz częściej dochodzi do ciąż będących skutkiem wykorzystania materiału genetycznego innej kobiety. Zaproponowano, żeby powództwo o ustalenie macierzyństwa mogło być wytaczane zarówno przez matkę, jak i przez dziecko, z tym że matka nie byłaby władna tego zrobić po osiągnięciu pełnoletności przez syna lub córkę. Autorzy przedłożenia proponują również zastąpienie dotychczasowej czynności prawnej zwanej uznawaniem dziecka instytucją uznania ojcostwa. Polegałoby ono na złożeniu przez zainteresowanego mężczyznę oświadczenia przed kierownikiem właściwego urzędu stanu cywilnego lub sądem opiekuńczym, że dziecko od niego pochodzi i potwierdzeniem tego za pomocą testów DNA. Koniecznym warunkiem ma być jednoczesne, albo dokonane najpóźniej w ciągu następnych 3 miesięcy, poświadczenie tego faktu przez matkę potomka. Deklaracje takie mogłyby być złożone po ukończeniu przez te osoby szesnastego roku życia. Musiałyby to one uczynić osobiście, bez pośrednictwa ewentualnych przedstawicieli. W przedłożeniu przyjęto zasadę, zgodnie z którą nie można wszczynać postępowania o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia osoby zmarłej. Wyjątki dotyczą prokuratora, który może wytoczyć powództwo wyłącznie o ustalenie ojcostwa i macierzyństwa oraz osoby chcącej uznać dziecko po jego zgonie. Ten drugi przypadek jest konsekwencją uwzględnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Rządowa inicjatywa obejmuje także wiele innych kwestii, w tym m.in.: władzy rodzicielskiej, zarządzania majątkiem dziecka oraz kontaktów z nim po rozwiązaniu małżeństwa (separacji). W przypadku braku porozumienia rodziców dziecka co do tego, czyje nazwisko powinno ono nosić, nowelizacja precyzuje, że ma ono być złożone z nazwiska matki i nazwiska ojca. Projekt wprowadza też zasadę nierozdzielania rodzeństwa kierowanego do rodziny zastępczej lub domu dziecka. Możliwość rozdzielenia będzie dopuszczalna ze względu na dobro dziecka. Do tej pory zasada ta była zawarta jedynie w przepisach dotyczących pomocy społecznej. Projekt zobowiązuje rodziców, by podejmując ważne decyzje mające wpływ na dziecko liczyli się z jego opinią. Dotyczy to głównie sytuacji, gdy posiada ono majątek, na przykład spadek, a rodzice jako prawni opiekunowie nieletniego mogą nim rozporządzać. Wprowadzona ma być zasada wzajemnego szacunku w relacjach między rodzicami a dzieckiem. Zapis ten będzie brany pod uwagę w sytuacjach kryzysowych w rodzinie, np. przy separacji, rozwodzie czy odbieraniu władzy rodzicielskiej. W takim przypadku sądy będą oceniały, czy rodzice szanowali swoje dzieci, ale też czy dzieci wyrażały swoim zachowaniem szacunek wobec rodziców. Projekt wdraża koncepcję planu wychowawczego. Ma być on pomocny przy rozstrzyganiu o władzy rodzicielskiej rodziców żyjących osobno. Porozumienia zawierane między nimi będą dotyczyły sprawowania pieczy nad dzieckiem, podejmowania decyzji w sprawach dziecka, kontaktów z dzieckiem. Rodzice będą musieli brać pod uwagę rozsądne życzenia dziecka. Od przedstawienia takiego planu sądowi będzie zależało powierzenie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom. Nowelizacja łagodzi obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dorosłych dzieci, które nie dbają o osiągnięcie życiowej samodzielności. Projekt nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz niektórych innych ustaw (m.in. k.c. i k.p.c.) został skierowany do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. Wcześniej trafiło do niej przedłożenie o zbliżonej treści autorstwa posłów PiS. 9

12 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU PROPOZYCJA ZMIANY MODELU SZKOLENIA APLIKANTÓW SĄDOWYCH I PROKURATORSKICH Zdaniem rządu, utrzymywanie zdecentralizowanego modelu kształcenia aplikantów sądowych i prokuratorskich (obecnie funkcjonuje 36 ośrodków szkoleniowych, w których zajęcia prowadzi 974 wykładowców 539 na aplikacji sądowej i 435 na aplikacji prokuratorskiej), przy założeniu, że rocznie, w skali całego kraju, będzie możliwe zapewnienie tylko około 200 etatów sędziowskich i prokuratorskich, jest ekonomicznie całkowicie nieuzasadnione. Na konieczność reformy obecnego, mało wydolnego, systemu szkolenia zwracały też uwagę w swoich raportach i zaleceniach Komisja Europejska oraz Rada Europy. Podejmując prace nad projektem ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, jego autorzy mieli także na uwadze orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 2007 r., który uznał, że powierzenie asesorom sądowym sprawowania wymiaru sprawiedliwości jest sprzeczne z normami Konstytucji RP. Rządowy projekt ustawy, który przedstawił Izbie podsekretarz stanu w Mini- sterstwie Sprawiedliwości Jacek Czaja, zakłada utworzenie Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, działającej w ramach Ministerstwa Sprawiedliwości. Ma ona prowadzić aplikację ogólną, przygotowującą do zajmowania stanowisk: referendarza sądowego, asystenta sędziego i asystenta prokuratora oraz aplikację sędziowską i prokuratorską, ukierunkowaną na szkolenie przyszłych sędziów i prokuratorów (asesorów prokuratorskich) oraz szkolenia i doskonalenia zawodowe sędziów, prokuratorów, asesorów prokuratury, referendarzy sądowych, asystentów sędziów, asystentów prokuratorów, zawodowych kuratorów sądowych oraz urzędników sądów i prokuratury. Projekt zakłada, że szkolenie wstępne przyszłych kadr sądów i prokuratury składałoby się z dwóch etapów. Pierwszy etap szkolenia stanowiłaby aplikacja ogólna, trwająca 12 miesięcy. Kolejny etap stanowiłyby aplikacje specjalistyczne sędziowska i prokuratorska. Warunkiem przyjęcia na aplikację ogólną ma być złożenie dwuetapowego egzaminu konkursowego, składającego się z części testowej, mającej na celu sprawdzenie wiedzy kandydata z poszczególnych dziedzin prawa i nauk pokrewnych (m.in. ekonomii, podstaw psychologii, kryminalistyki, medycyny sądowej itp.) oraz pracy pisemnej sprawdzającej umiejętność stosowania argumentacji prawniczej, zasad wykładni oraz kwalifikowania stanów faktycznych. Aplikacja sędziowska ma trwać 54 miesiące i obejmować dwa etapy: 30-miesięczny okres zajęć w Krajowej Szkole i odpowiadających im praktyk (zakończony egzaminem sędziowskim) oraz 24-miesięczny staż (realizowany w pierwszej kolejności na stanowisku asystenta sędziego, a następnie referendarza sądowego). Po zakończeniu stażu i uzyskaniu pozytywnej oceny jego przebiegu aplikant ma otrzymać dyplom ukończenia aplikacji sędziowskiej. Aplikacja prokuratorska ma trwać 30 miesięcy, a jej realizacja ma przebiegać analogicznie jak sędziowska, czyli obejmować zajęcia szkoleniowe w Krajowej Szkole oraz praktyki w prokuraturach, sądach i innych instytucjach związanych z funkcjonowaniem prokuratury. W ostatnim miesiącu aplikacji aplikanci mają składać egzamin prokuratorski, przeprowadzany na zasadach przyjętych przy egzaminie sędziowskim. W projektowanej ustawie przewiduje się też system stypendialny, obejmujący zarówno okres aplikacji ogólnej, jak i sędziowskiej oraz prokuratorskiej (z wyłączeniem okresu stażu, na którym ma przysługiwać nie stypendium, lecz wynagrodzenie). Projekt zakłada likwidację obowiązującej obecnie aplikacji referendarskiej. Zmienia też m.in. część przepisów ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, przewidując równorzędne traktowanie trzech dróg dochodzenia do stanowisk sędziowskich. Po pierwsze poprzez wykonywanie zawodu adwokata, radcy prawnego, notariusza lub prokuratora; po drugie poprzez ukończenie aplikacji sędziowskiej lub pracę w charakterze asesora co najmniej przez okres trzech lat; po trzecie poprzez ukończenie aplikacji ogólnej, pracę na stanowisku 10

13 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U referendarza sądowego lub asystenta sędziego przez okres odpowiednio 5 i 6 lat oraz złożenie egzaminu sędziowskiego. Projekt zachowuje dotychczasową zasadę, iż o stanowisko sędziego mogą ubiegać się także osoby mające tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych. Do rządowych propozycji krytycznie odniósł się przedstawiciel Prawa i Sprawiedliwości, m.in. zarzucając autorom zignorowanie konsultacji ze środowiskami prawniczymi. Opowiedział się za reformą polskiego wymiaru sprawiedliwości, ale przeprowadzoną w innej formie. Poinformował, że jego Klub nie poprze przedłożenia. Pozostałe kluby zgłosiły uwagi do projektu. Projekt ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, przy braku sprzeciwu, został skierowany do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. W PIERWSZYM CZYTANIU ZMIANA USTAWY O PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG Projekt przedstawił poseł Adam Abramowicz (PiS) Poseł Adam Abramowicz (PiS), który w imieniu Komisji Nadzwyczajnej Przyjazne Państwo do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji przedstawił Izbie projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, zwrócił uwagę, że z rankingu Banku Światowego wynika, iż w Polsce założenie firmy zajmuje średnio 31 dni (tyle co na Białorusi). Natomiast w Gruzji proces ten trwa 3 dni, w Estonii 7, w Nowej Zelandii 1 dzień. Polska zajmuje 74. miejsce na tej liście m.in. dlatego, że na przedsiębiorców są nałożone zbyt duże obowiązki związane z rejestracją firmy. Celem proponowanych zmian jest zatem uproszczenie tych procedur przez zlikwidowanie nakazu oddzielnej rejestracji dla transakcji krajowych i transakcji wewnątrzunijnych. W obecnym stanie prawnym podmioty gospodarcze z mocy art. 5 ustawy o VAT przed dniem wykonania pierwszej czynności mają obowiązek złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne. Jeśli podmiot zamierza po raz pierwszy podjąć wewnątrzwspólno- towe nabycie towarów lub ich dostawę, musi ponownie zawiadomić urząd o takim zamiarze, w dodatkowym zgłoszeniu rejestracyjnym. Poseł podkreślił, że Polska jest członkiem Unii Europejskiej i wspólnego rynku, a ustawa o VAT jest zgodna z dyrektywami Komisji Europejskiej, dlatego nie ma potrzeby dokonywania dwukrotnej rejestracji. Podatnik, który rejestruje się w Polsce, w zasadzie rejestruje się w całym obszarze gospodarczym UE. Jednokrotny akt rejestracji może rodzić problemy dotyczące identyfikacji podatnika, jednak ich rozwiązanie leży w gestii Ministerstwa Finansów. Wszystkie kluby parlamentarne odniosły się pozytywnie do przedłożonego projektu opowiadają się za skierowaniem go do dalszych prac w Komisji Finansów Publicznych. W debacie głos zabrał także podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Ludwik Kotecki, odnosząc się m.in. do bardzo ważnej dla poprawności rozliczeń identyfikacji podatników dokonujących transakcji wewnątrz Unii Europejskiej. Jego zdaniem, jeżeli proponowane w projekcie zmiany miałyby wejść w życie, należałoby odpowiednio dostosować system wymiany informacji o handlu wewnątrzwspólnotowym (tzw. system VIES) rejestrujący drogą elektroniczną zarówno rozliczenia podatnika, jaki i organu podatkowego. Urzędy skarbowe musiałyby być dostosowane do przyjęcia wniosków rejestracyjnych, ich weryfikacji i potwierdzenia. Jest to realne, jednak nie wcześniej, niż w roku Wiceminister zwrócił uwagę, że projekt jest niedopracowany, gdyż brakuje w nim przepisów przejściowych. Sejm, wobec braku sprzeciwu, skierował projekt do Komisji Finansów Publicznych. 11

14 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU KOREKTY W ORDYNACJI PODATKOWEJ Projekt przedstawił poseł Mirosław Sekuła (PO) Projekt przedstawił poseł Michał Marcinkiewicz (PO) Izba debatowała też nad kolejnymi inicjatywami zmian w prawie przygotowanymi przez Komisję Nadzwyczajną Przyjazne Państwo do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji. Komisja przedstawiła dwa projekty ustaw zmierzające do nowelizacji ustawy Ordynacja podatkowa. Poseł Mirosław Sekuła (PO) uzasadnił propozycję skreślenia przepisu wprowadzającego niekorzystny dla podatników moment powstania nadpłaty w podatku VAT. W obecnym stanie prawnym różny jest moment powstania nadpłaty w podatku dochodowym od osób prawnych i w podatku VAT. W przypadku VAT powstaje ona nie z dniem zapłaty zawyżonego podatku, ale dopiero z dniem złożenia korekty deklaracji. Uniemożliwia to zaliczenie jej na poczet zaległości podatkowej w dniu zapłaty zawyżonego podatku, a nawet powoduje traktowanie nadpłaty jako zaległości podatkowej. Oznacza to, że podatnicy którzy zadeklarowali podatek VAT, np. zbyt wcześnie, są zobowiązani do uiszczenia odsetek za zwłokę od zaległości za kolejny okres, naliczanych aż do momentu złożenia korekty deklaracji, chociaż Skarb Państwa dysponował środkami pochodzącymi z nadpłaconego przez podatnika podatku. Projektowana zmiana zakłada, że nadpłata w podatku VAT będzie powstawała z dniem dokonania zapłaty podatku nienależnego lub w wysokości większej niż należna. Zmiana wyeliminuje niesprawiedliwą, zdaniem autorów przedłożenia, karę dla przedsiębiorców, którzy zbyt wcześnie złożyli deklarację podatkową. Rząd poparł projektowaną zmianę. Z kolei poseł Michał Marcinkiewicz (PO) omówił projekt nowelizacji ustawy Ordynacja podatkowa, przewidujący obniżenie stawki odsetek za zwłokę do wysokości 75% stawki zwykłej (tzn. obniżenie jej z 200% do 150% stopy lombardowej NBP) w przypadku dobrowolnego przedstawiania korekty deklaracji podatkowej i uiszczenia w ciągu 7 dni od dnia jej złożenia całej sumy zaległości podatkowej. Obowiązujące prawo nie premiuje uczciwych podatników gotowych dobrowolnie zapłacić zaległość podatkową. Traktuje ich tak samo jak podatników, którzy muszą zapłacić zaległość podatkową na podstawie decyzji urzędu skarbowego wydanej w wyniku kontroli. Proponowane przez Komisję Przyjazne Państwo obniżenie stawki odsetek za zwłokę stanowiłoby premię za dobrowolną wpłatę zaległości podatkowej, ale również znaczącą motywację do szybkiego regulowania należności podatkowych. Zmiany zawarte w obu projektach stanowiłyby ułatwienie dla przedsiębiorców, mogłyby przyczynić się do zwiększenia stopnia przestrzegania prawa, do wzrostu wpływów do budżetu państwa oraz tworzenia poczucia partnerstwa między przedsiębiorcą i państwem. Rząd ocenił intencję projektodawców jako słuszną, ale uznał, że stosowanie preferencyjnej stawki nie może mieć miejsca w sytuacji, gdy złożenie deklaracji nastąpiło już po kontroli skarbowej lub podatkowej, albo w wyniku podjęcia czynności sprawdzających. Obydwa projekty nowelizacji ustawy Ordynacja podatkowa, przy braku sprzeciwu, zostały skierowane do Komisji Finansów Publicznych. 12

15 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU PROPOZYCJA UCHYLENIA PRZEPISU OPODATKOWUJĄCEGO NIEISTNIEJĄCY PRZYCHÓD Komisja Nadzwyczajna Przyjazne Państwo przedstawiła projekt zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, której celem jest usunięcie z niej art. 16 przepisu uznanego za nielogiczny i świadczący o braku zaufania do podatników. Propozycję, w imieniu Komisji, przedstawił poseł Adam Abramowicz (PiS). W obecnym stanie prawnym w przypadku nieodpłatnego użyczenia nieruchomości obowiązuje, zapisana w art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zasada opodatkowania zarówno użyczającego, jak i użytkownika. W tej sytuacji użyczający nieruchomość bezpłatnie jest zobowiązany do uwzględnienia w przychodzie wartości stanowiącej równowartość czynszu, jaki przysługiwałby mu w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy. Komisja stwierdziła, że nie jest uzasadnione uznanie, iż w przypadku bezpłatnego odstąpienia nieruchomości powstaje przychód podlegający opodatkowaniu. Przepis taki powstał, by przeciwdziałać nadużyciom, ale prowadzi on do negatywnych konsekwencji dla podatnika, a w rezultacie do zaniechania bezpłatnego użyczania, ponieważ staje się ono ekonomicznie całkowicie nieuzasadnione. Proponowana zmiana zakłada, że nieodpłatne użyczenie nieruchomości przestanie podlegać opodatkowaniu po stronie użyczającego. Natomiast podmiot przejmujący nieruchomość w celu użytkowania nadal będzie zobowiązany do zapłaty podatku z tytułu otrzymania nieodpłatnego świadczenia. Zmiana może przyczynić się do uproszczenia i uczynienia bardziej spójnym prawa podatkowego, a także do zwiększenia stopnia jego przestrzegania. W dyskusji posłowie poparli projekt, chociaż wyrażano obawy, że zmiana ta spowoduje zwiększenie liczby fikcyjnych umów i zmniejszenia dochodów budżetowych. Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Ludwik Kotecki obawy te uznał za niesłuszne i poparł przedłożenie w imieniu rządu. Projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przy poparciu wszystkich klubów, został skierowany do Komisji Finansów Publicznych. 13

16 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU UJEDNOLICENIE PRAW PODATNIKÓW Projekt przedstawiła posłanka Hanna Zdanowska (PO) Kontrola podatkowa służy sprawdzeniu wywiązywania się obywateli z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. W jej wyniku następuje m.in. kontrola ksiąg, deklaracji, wpłat itp. Kontrolerzy urzędu skarbowego sprawdzają np. prawidłowość zadeklarowanych podstaw opodatkowania, czy też prawidłowości dokonanych rozliczeń w zakresie podatku VAT. Inną formą kontroli podatników jest kontrola skarbowa, przeprowadzana przez Urząd Kontroli Skarbowej. Dotyczy ona szerszego spektrum zagadnień, m.in. rozliczeń z funduszami (np. ZUS, fundusz pracy itp.), a nie tylko zobowiązań podatkowych. W świetle obecnych przepisów istnieje nierówność prawna podatnika w przypadku postępowań prowadzonych przez organy podatkowe i organy kontroli skarbowej. Podatnik kontrolowany przez organy podatkowe jest zwolniony z zapłaty odsetek za zwłokę zaległości podatkowych powstałą z winy organu prowadzącego kontrolę. Natomiast kontrolowany przez organy kontroli skarbowej musi zapłacić odsetki naliczane m.in. w związku z wydłużaniem postępowania. Różna sytuacja prawna podatników budzi wątpliwości co do konstytucyjnej równości podatników wobec prawa, nie ma bowiem podstaw do tego, aby postępowanie prowadzone przez organy kontroli skarbowej niosło ze sobą inne skutki dla podatnika niż postępowanie prowadzone przez organy podatkowe. Proponowane przedłożenie ujednolica prawa podatnika, przewiduje rezygnację z naliczania odsetek za zwłokę za okres od dnia wszczęcia postępowania kontrolnego prowadzonego przez organy kontroli skarbowej do dnia doręczenia decyzji wydanej w pierwszej instancji, jeżeli decyzja nie zostanie doręczona w terminie 6 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania kontrolnego powiedziała posłanka Hanna Zdanowska (PO), przedstawiając kolejną propozycję przygotowaną przez Komisję Nadzwyczajną Przyjazne Państwo. Nowe regulacje będą korzystne dla podatników i zmobilizują organy kontroli skarbowej do sprawniejszego prowadzenia postępowań kontrolnych, zdarzało się bowiem, że czasami kontrole trwały nawet 3-4 lata. Wprowadzenie ich w życie nie spowoduje zwiększonych obciążeń finansowych dla budżetu państwa. Rząd pozytywnie ocenił projekt, a jego przedstawiciel poinformował, że resort finansów pracuje nad podobnymi rozwiązaniami. Projekt ustawy o kontroli skarbowej, przy braku sprzeciwu, został skierowany do Komisji Finansów Publicznych. 14

17 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU POSTULAT NOWELIZACJI PRAWA CELNEGO Projekt przedstawił podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Jacek Kapica Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Jacek Kapica przedstawił Izbie rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo celne oraz o zmianie niektórych innych ustaw, podkreślając, że do dokonania nowelizacji skłaniają postulaty terenowych jednostek służby celnej oraz środowisk gospodarczych. Ponadto, wobec wprowadzenia przez UE nowych rozwiązań prawnych w przepisach wspólnotowego prawa celnego, należy je umieścić w krajowym porządku prawnym. Przyjęcie projektowanych rozwiązań spowoduje, że ulegną poprawie kontakty przedsiębiorców z organami celnymi, głównie przez uproszczenie i przyspieszenie obsługi podmiotów gospodarczych, uchylenie przepisów zbędnych oraz uciążliwych dla obywateli i przedsiębiorców oraz zmianę tych, których treść rodzi wątpliwości interpretacyjne podkreślił poseł sprawozdawca. Projekt znosi ograniczenia w ilości paliw w standardowych zbiornikach samochodowych przywożonych do Polski z państw nie należących do UE (obecnie wolne od cła jest maksymalnie 200 l paliwa). W opinii resortu, wprowadzenie zmiany zwiększy konkurencyjność polskich przewoźników międzynarodowych. Zakłada się, że naczelnicy urzędów celnych, a nie jak dotychczas dyrektorzy izb celnych, będą udzielać zezwoleń na prowadzenie składów celnych, co przyspieszy te procedury. Kolejną propozycją jest przyznanie wszystkim dyrektorom izb celnych uprawnień do nadawania statusu upoważnionego przedsiębiorcy świadectwa Authorised Economic Operators (obecnie takie uprawnienia mają tylko placówki w Warszawie, Szczecinie i Wrocławiu). Instytucja prawna upoważnionego przedsiębiorcy, czyli autoryzowanego operatora ekonomicznego, nadaje podmiotom gospodarczym posiadającym świadectwo AEO pewne przywileje, m.in. rzadsze kontrole i szybsze odprawy celne. Do ważnych rozwiązań należy zaliczyć propozycję zmian w dysponowaniu towarami zajętymi przez organy celne. Projekt przewiduje, że zniszczenie lub sprzedaż tych towarów będą możliwe dopiero po orzeczeniu ich przepadku na rzecz Skarbu Państwa. Wyroby tytoniowe i produkty lecznicze, których przepadek orzeczono, byłyby obligatoryjne niszczone, z wyjątkiem niektórych napojów alkoholowych i kosmetyków. W myśl projektu, wykaz gwarantów, tj. instytucji udzielających gwarancji na zapłatę należności celnych (wiarygodne banki i firmy ubezpieczeniowe) byłby ustalany przez Ministra Finansów, a nie jak dotychczas w drodze rozporządzenia, co umożliwi elastyczne działanie. Przedłożony projekt zawiera również przepisy przejściowe. Zakłada, że ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2009 r., z wyjątkiem przepisu dotyczącego zwolnień od cła towarów przywożonych do Polski z krajów trzecich, który powinien wejść w życie z dniem 1 grudnia 2008 r., gdyż wtedy zaczyna obowiązywać dyrektywa Rady w sprawie zwolnienia towarów przywożonych z państw trzecich z podatku od wartości dodanej i akcyzy. Wszystkie kluby opowiedziały się za skierowaniem projektu do dalszych prac legislacyjnych. Sejm, wobec braku sprzeciwu, skierował rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo celne oraz o zmianie niektórych innych ustaw do Komisji Finansów Publicznych. 15

18 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU ZMIANA PRZEPISÓW O RUCHU DROGOWYM Projekt przedstawił poseł Zbigniew Rynasiewicz (PO) dów i Kierowców będą ustalane dane właścicieli pojazdów i wysyłane im zawiadomienia o przekroczeniu dozwolonej prędkości. Kary pieniężne nakładane w związku z przekroczeniem dopuszczalnych prędkości stanowić będą przychody Krajowego Funduszu Nadzoru nad Ruchem Drogowym, z czego 50% środków przekazywanych będzie na Krajowy Fundusz Drogowy, a 30% do budżetu państwa. Wysokość kary uzależniona ma być od rodzaju drogi. Najwyższe kary będą nakładane za przekroczenie dozwolonej prędkości w terenie zabudowanym. Ponadto wnioskodawcy zaproponowali rozwiązania regulujące sytuację, w której można odstąpić od nałożenia kary za przekroczenie prędkości dopuszczalnej równocześnie deklarując gotowość dalszej dyskusji na ten temat. Sejm nie przyjął wniosku Demokratycznego Koła Poselskiego o odrzucenie w pierwszym czytaniu poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz zmianie niektórych innych ustaw, a tym samym skierował go do Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych oraz do Komisji Infrastruktury. Celem poselskiego projektu zmian w ustawie Prawo o ruchu drogowym i innych ustawach jest zminimalizowanie liczby ofiar wypadków drogowych spowodowanych nadmierną prędkością. Rekomendujący tę inicjatywę poseł Zbigniew Rynasiewicz (PO) przypomniał, że Komisja Europejska uznała rozwój systemu automatycznego nadzoru nad ruchem drogowym za jeden z priorytetów programu dotyczącego zapewnienia bezpieczeństwa transportu i krajowych sieci transportowych i przewidziała na ten cel odpowiednie środki. Autorzy inicjatywy wzięli pod uwagę także to, aby nasz kraj miał możliwość skorzystania z dofinansowania budowy systemu, który w ciągu kilku lat ma szansę przynieść wymierne efekty w postaci polepszenia bezpieczeństwa na drogach. Zgodnie z projektem całością nadzoru nad ruchem drogowym miałby się zająć Główny Inspektorat Transportu Drogowego, co wiązałoby się z doprecyzowaniem jego kompetencji, na wzór innych krajów europejskich. Nowy system przewidywałby karanie łamiących przepisy drogowe na podstawie Kodeksu postępowania administracyjnego (co m.in. oznacza, że przed karą nie chroniłby immunitet poselski lub sędziowski). W efekcie, jeżeli właściciel pojazdu nie wskazałby osoby, która prowadziła jego samochód i popełniła wykroczenie, to kara, w drodze decyzji administracyjnej, zostałaby nałożona na niego. Zdaniem wnioskodawców, utworzenie Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym usprawniałoby postępowania w sprawach o przekroczenie przez kierującego pojazdami dopuszczalnych prędkości maksymalnych, zwiększyłoby oddziaływanie prewencyjnego nadzoru nad przestrzeganiem przepisów ruchu drogowego oraz uwolniłoby około 500 policjantów od tych obowiązków, umożliwiając skierowanie ich do pełnienia służby w terenie. Do centrum będą automatycznie przesyłane zarejestrowane przez fotoradary przypadki naruszenia prędkości. Następnie w Centralnej Ewidencji Pojaz- 16

19 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU OBYWATELSKI PROJEKT USTAWY O PRZYWRÓCENIU ŚWIĘTA TRZECH KRÓLI Przedstawiciel Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej Jerzy Kropiwnicki Celem projektu jest nadanie Świętu Trzech Króli obchodzonemu 6 stycznia i związanemu w Kościele katolickim z obowiązkiem uczestnictwa we Mszy świętej charakteru dnia wolnego od pracy. Przedstawiając tę inicjatywę, przewodniczący Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej Jerzy Kropiwnicki przypomniał, że dzień ten w Polsce był wolnym od pracy aż do 1960 r., kiedy to władza komunistyczna zlikwidowała ten zwyczaj w wymiarze państwowym. W związku z tym przyjęcie proponowanej ustawy będzie powrotem do wielowiekowej tradycji i likwidacją skutków represji prowadzonych przez reżim komunistyczny w stosunku do Kościoła katolickiego. Przedstawiciel Komitetu przypomniał, że stosownie do postanowień między Rzecząpospolitą Polską a Stolicą Apostolską zawartych w dniu 28 lipca 1993 r. Polska w porozumieniu z władzami Kościoła może w drodze ustawowej rozszerzać zapisany w art. 9 ust. 1 Konkordatu wykaz dni świątecznych będących dniami wolnymi od pracy. Dodał, że Święto Trzech Króli ma obecnie status dnia wolnego od pracy w dziewięciu krajach Unii Europejskiej (Niem- czech, Grecji, Hiszpanii, Włoszech, Austrii, Szwecji i Finlandii). Autorzy projektu zebrali pod nim podpisy ok. 553 tys. obywateli. Projekt uzyskał także poparcie NSZZ Solidarność. OPZZ poinformowało na piśmie, że nie zgłasza uwag, natomiast Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan zaopiniowała go negatywnie, argumentując to względami ekonomicznymi. W dyskusji posłowie Platformy Obywatelskiej wyrazili pogląd, że Polski nie stać na kolejny dzień wolny od pracy. Ich zdaniem spowoduje to spadek PKB o 0,3-0,4%, a więc o 4 mld zł oraz zmniejszenie wpływów do budżetu o ok. 1,5 mld zł. Mniej pracy to biedniejsi ludzie, mniej dochodu narodowego, więcej bezrobotnych i towarzyszących bezrobociu nieszczęść ludzkich argumentowali przeciwnicy przedłożenia. W odpowiedzi na zastrzeżenia, przedstawiciel wnioskodawców wyjaśniał, że Święto Trzech Króli wpisuje się w sposób naturalny w ciąg dni po Bożym Narodzeniu i Nowym Roku, w których aktywność handlowa ulega znacznemu obniżeniu. Z drugiej strony dotychczasowe doświadczenia z wprowadzaniem dni wolnych od pracy (np. wolnych sobót) udowadniają, że dodatkowy dzień wolny powoduje zwiększoną wydajność w dniach pracy. Klub PO oraz posłowie Koła Socjaldemokracja Polska i Demokratycznego zgłosiły wnioski o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu. Do głosowania nad tymi wnioskami Sejm przystąpi na następnym posiedzeniu. 17

20 2 2 P O S I E D Z E N I E S E J M U SEJM WYSŁUCHAŁ INFORMACJI O AKTUALNEJ SYTUACJI I DZIAŁANIACH PODEJMOWANYCH W POLSKIEJ OŚWIACIE Informację przedstawiła minister edukacji narodowej Katarzyna Hall Główne cele przeprowadzanych aktualnie zmian w polskiej oświacie to: wzmocnienie pozycji zawodowej nauczyciela, upowszechnienie wychowania przedszkolnego dla dzieci w wieku od 3 do 5 lat, w tym wprowadzenie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego dla dzieci pięcioletnich, zapewnienie lepszego dostępu do edukacji najmłodszym dzieciom przez obniżenie wieku rozpoczynania obowiązku szkolnego do 6 lat, korekta programowa wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego służąca podniesieniu jakości edukacji, poprawa jakości kształcenia zawodowego, zaspokajanie specjalnych potrzeb edukacyjnych oraz warunków uczenia się przez całe życie, otwarcie polskiego systemu edukacji na świat, działania na rzecz integracji cudzoziemców w polskim systemie oświaty i wspieranie nauczania polskich dzieci poza granicami Polski, a także odbiurokratyzowanie nadzoru pedagogicznego i jasny rozdział zadań między organy pro- wadzące szkoły oraz organy sprawujące nadzór pedagogiczny powiedziała minister edukacji narodowej Katarzyna Hall, przedstawiając Sejmowi informację rządu na temat polskiej oświaty. Dodała, że każdy z wymienionych celów jest odpowiednio wspierany przez środki unijne. Wiele zmian jest już realizowanych, część znajduje się w trakcie przygotowań. Szefowa resortu edukacji podkreśliła, że rząd podjął już kroki zmierzające do istotnej poprawy wynagrodzeń nauczycieli. Pod koniec przyszłego roku każdy nauczyciel będzie zarabiał miesięcznie jeszcze więcej, początkujący o ponad 500 zł, najstarszy stażem o prawie 400 zł. W 2010 r. skala podwyżek będzie podobna. Podjęte zostały działania zmierzające do upowszechnienia wychowania przedszkolnego. Proces ten zostanie rozłożony na dwa lata: od 1 września 2009 roku pięciolatek będzie miał prawo do rocznego przygotowania przedszkolnego, a od 2010 obowiązek takiego przygotowania. Gminy będą musiały zorganizować bezpłatny dowóz dzieci do przedszkola, jeżeli będzie ono położone dalej niż 3 km od ich miejsca zamieszkania. Młodsze dzieci do systemu edukacji będą wprowadzane stopniowo, w ciągu trzech lat. W tym okresie rodzice sami będą mogli zdecydować, kiedy ich dziecko rozpocznie szkołę w wieku 6 czy 7 lat. Od 1 września 2011 r. wszystkie sześciolatki będą już objęte obowiązkiem szkolnym. W związku z obniżeniem wieku szkolnego konieczne będzie wzmocnienie opiekuńczej funkcji szkoły. Planuje się m.in., aby w każdej szkole wydzielono miejsce z przeznaczeniem na część zabawowo-wypoczynkową. Dzieci muszą mieć też zapewnioną odpowiednią opiekę po lekcjach i w czasie ferii. Do priorytetowych zadań oświaty w najbliższym czasie należeć będzie doskonalenie nauczycieli wychowania przedszkolnego i nauczania zintegrowanego. Planuje się, że nowa podstawa programowa będzie obowiązywała od roku szkolnego 2009/2010 w przedszkolach, klasach pierwszych szkół podstawo- 18