SZCZĘŚĆ BOŻE SZLAK PIELGRZYMKOWY W KOPALNI SOLI WIELICZKA

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "SZCZĘŚĆ BOŻE SZLAK PIELGRZYMKOWY W KOPALNI SOLI WIELICZKA"

Gabriel Kowal
8 lat temu
Przeglądów:

1 SZCZĘŚĆ BOŻE SZLAK PIELGRZYMKOWY W KOPALNI SOLI WIELICZKA

3 Górnicze Szczęść Boże Wy jesteście solą ziemi, wy jesteście światłem świata (Mt. 5, 13-14) Praca pod ziemią zawsze była związana z wielkim niebezpieczeństwem niosącym zagrożenie dla życia. Dlatego też górnicy budowali pod ziemią kaplice, do których udawali się na codzienną, poranną mszę świętą. Ważne miejsce w kulturze wielickich górników zajmował kult świętych patronów. Świadczą o tym nie tylko liczne podziemne kaplice, ale również zwyczaje, folklor słowny, czy uprawianie sztuk pięknych, a zwłaszcza rzeźby w soli, poświęcone tematyce religijnej. Wystawieni na ciągłe niebezpieczeństwo górnicy zawierzali swe życie i zdrowie opiece Wszechmogącego, Matki Boskiej i świętych patronów. Szczególnymi orędownikami, których darzono nadzwyczajnym kultem byli, oprócz głównej patronki św. Kingi, św. Antoni Padewski, św. Klemens, św. Barbara. Tradycje te przetrwały do dnia dzisiejszego, podobnie jak pozdrowienie Szczęść Boże, którym witają się i mówią sobie na pożegnanie wszyscy ludzie przebywający pod ziemią. Pierwsze Szczęść Boże rozbrzmiewa z chwilą zjazdu na dół, ostatnie gdy wydostajemy się na powierzchnię, czyli na świat.

Świadczą o tym nie tylko liczne podziemne kaplice, ale również zwyczaje, folklor słowny, czy uprawianie sztuk pięknych, a zwłaszcza rzeźby w soli, poświęcone tematyce religijnej.

4 Kaplica św. Antoniego (poziom I - 64m) Kaplica pod wezwaniem św. Antoniego powstawała w latach w stylu barokowym. Jest najstarszą z zachowanych podziemnych świątyń. Pierwsze nabożeństwo odprawiono tutaj w 1698 roku. Ze względu na nieustanny proces ługowania (rozpuszczania) solnego wnętrza, konieczne było ciągłe prowadzenie prac renowacyjnych. Wnętrze kaplicy dzieli się na trzy części: prezbiterium, nawę i przedsionek, w których podziwiać można solne rzeźby, ołtarze i ambonę. Za patrona kaplicy wybrano św. Antoniego, sprzymierzeńca ludzi poszukujących, opiekuna górników kruszcowych. W ołtarzu głównym znajdują się figury Chrystusa Ukrzyżowanego, Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Antoniego. W bocznych wnękach, między kolumnami umieszczono figury św. Stanisława ze Szczepanowa i św. Klemensa. Umieszczone w prezbiterium rzeźby, ówcześnie panującego w Polsce króla Augusta II i scena pasyjna są już dzisiaj trudne do odczytania. W podobnym stanie są dwa boczne ołtarze znajdujące się po obu stronach nawy. Jeden z nich poświęcony został św. Piotrowi z Alkantary, drugi św. Kazimierzowi. W oddzielonym od prezbiterium przedsionku znajdują się wolnostojące posągi świętych: Franciszka, Dominika, Piotra i Pawła, oraz wykuta w soli ambona. Pomimo wysiłków konserwatorskich, detale architektoniczne, jak i same rzeźby, powoli zatracają swój pierwotny kształt.

Wnętrze kaplicy dzieli się na trzy części: prezbiterium, nawę i przedsionek, w których podziwiać można solne rzeźby, ołtarze i ambonę. Za patrona kaplicy wybrano św.

7 (poziom II wyższy - 90m) Kaplica św. Krzyża Kaplica powstała jako wotum za uratowanie kopalni z katastrofalnego wycieku podziemnych wód w 2 połowie XIX wieku. Różnorodne wyposażenie wnętrza skompletowano z kilku dawnych miejsc kultu. Sposób urządzenia tej kaplicy poświadcza zjawisko tzw. wędrowania kaplic i ich wyposażenia w miejsca bezpieczne i tam gdzie rozpoczynano pracę, czyli w nowe rejony eksploatacji. Ołtarz znajduje się w obudowanej drewnem wnęce zwieńczonej łukiem. Konstrukcja wspiera się na dwóch solnych kolumnach o głowicach ciekawie zdobionych roślinnymi motywami. Centralne miejsce w ołtarzu zajmuje XIX-wieczna drewniana rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego. Przed mensą umieszczono solne figury zakonników. Po przeciwległej stronie można zobaczyć polichromowaną figurę Matki Boskiej Zwycięskiej, pochodzącą z XVII wieku. Wnętrze oświetla żyrandol wykonany w 2. poł. XIX wieku z drewna i kryształów soli.

wędrowania kaplic i ich wyposażenia w miejsca bezpieczne i tam gdzie rozpoczynano pracę, czyli w nowe rejony eksploatacji. Ołtarz znajduje się w obudowanej drewnem wnęce zwieńczonej łukiem.

8 Kaplica św. Kingi (poziom II niższy - 101m) Jest najokazalszą i najbogatszą w swej formie podziemną świątynią, która powstaje już od ponad 100 lat. W latach prace rzeźbiarskie wykonywali górnicy samoucy: Józef i Tomasz Markowscy oraz Antoni Wyrodek. Kolejne projekty rzeźbiarskie realizuje w jej wnętrzu współczesne pokolenie wielickich górników. Rzeźbiarskie dzieła zdobiące ociosy kaplicy, czyli jej ściany, są ilustracją scen z Nowego Testamentu. Najbliżej schodów, po prawej stronie, znajdują się płaskorzeźby Wyrok Heroda i Rzeź Niewiniątek, powyżej nich szopka Betlejemska. Nieco dalej kaplica Matki Boskiej z Dzieciątkiem zwieńczona wyobrażeniem Boga Ojca; dalej płaskorzeźba: Ucieczka do Egiptu, a ponad nią Chrystus upadający pod krzyżem. W sąsiedztwie ołtarza głównego umieszczono ołtarz boczny poświęcony Sercu Pana Jezusa, płaskorzeźbę 12-letni Jezus nauczający w świątyni oraz ambonę, której podstawa przypomina mury

Kolejne projekty rzeźbiarskie realizuje w jej wnętrzu współczesne pokolenie wielickich górników. Rzeźbiarskie dzieła zdobiące ociosy kaplicy, czyli jej ściany, są ilustracją scen z Nowego Testamentu.

11 Wawelu. We wnęce ołtarza centralnego umieszczono relikwie św. Kingi. Chrystus na krzyżu i dwie postaci klęczących zakonników to solne kopie ołtarza z kaplicy św. Antoniego, które w 1900 roku były eksponowane na Światowej Wystawie w Paryżu. Po lewej stronie głównego ołtarza widnieje płaskorzeźba Cud w Kanie Galilejskiej, obok niej znajduje się ołtarz Serca Matki Boskiej. Prezbiterium kaplicy zdobią zarówno prace rzeźbiarskie z początku XX wieku, jak i powstałe w ostatnich latach. Ołtarz główny jeden z najstarszych elementów wystroju, dzieło Józefa Markowskiego, składa się z trzech części. Po środku figura św. Kingi otoczona kryształami soli. W bocznych wnękach ołtarza, pomiędzy dwoma parami kolumn figury św. Józefa i św. Klemensa. W latach w prezbiterium zrealizowano nowe projekty rzeźbiarskie. Na froncie solnej mensy, we wnęce umieszczono relikwie św. Kingi przywiezione do Wieliczki w 1994 roku, ze starosądeckiego klasztoru sióstr klarysek (pierwotnie umieszczone były w ołtarzu głównym). Po lewej stronie relikwiarza przedstawiony jest herb Arpadów, po prawej herb kapituły biskupów krakowskich. Wykonano również ambonkę Słowa Bożego, tron papieski, stalle oraz krzyż papieski. Krzyż ten poprzez różnorodne sole, z których został skonstruowany, symbolizuje wszystkie polskie kopalnie soli: Wieliczkę, Bochnię, Kłodawę i Sieroszowice. Kaplicę rozświetlają wspaniałe solne żyrandole. Cały wystrój podziemnej świątyni wykonano w soli, także posadzkę. Po lewej stronie od ołtarza znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca Ostatnią Wieczerzę; to dzieło Antoniego Wyrodka, które wykonał na wzór słynnego fresku Leonarda da Vinci. Obok Ostatniej Wieczerzy umieszczono kaplicę Zmartwychwstania Pańskiego. Kolejna z płaskorzeźb Niewierny Tomasz powstała w latach 60. ubiegłego stulecia. Tuż przy wyjściu z kaplicy zwiedzający mogą podziwiać najmłodszą z rzeźb zdobiących podziemną świątynię: postać Jana Pawła II, która jest jedynym na świecie pomnikiem papieża Polaka wykutym w soli. Pomnik wykonał w roku 1999 górnik-rzeźbiarz Stanisław Anioł wraz z pomocnikami Pawłem Janowskim oraz Piotrem Starowiczem, w podzięce za kanonizację błogosławionej Kingi. Kaplica św. Kingi jest kościołem gdzie odprawiane są uroczyste msze święte z okazji szczególnych wydarzeń, a także: 24 lipca (św. Kingi), 4 grudnia (św. Barbary) i 24 grudnia (Pasterka).

Po lewej stronie głównego ołtarza widnieje płaskorzeźba Cud w Kanie Galilejskiej, obok niej znajduje się ołtarz Serca Matki Boskiej.

12 Kaplica św. Jana (poziom III - 135m) Kaplica św. Jana (zwana również kaplicą św. Krzyża) pierwotnie usytuowana była na I poziomie kopalni (64 m głębokości) w komorze Lipowiec. W 2005 przeniesiona na obecne miejsce na III poziomie, po odrestaurowaniu włączona została tym samym do komór trasy turystycznej. Nowa lokalizacja i przeprowadzone zabiegi konserwatorskie uratowały kaplicę przed zniszczeniem i zapomnieniem dając pielgrzymom możliwość podziwiania jej piękna. Dwie inskrypcje poświadczają rok powstania kaplicy i nazwiska wykonawców; Lepiarski robił te kaplice w roku 1859, Malował A: Nurnberger Steiger Posiada półkoliste drewniane sklepienie wpuszczone częściowo w solną ścianę. Na stropie polichromia przedstawiająca Boga Ojca i Syna w obłokach. W ołtarzu głównym - wysokiej klasy krucyfiks, za nim polichromia przedstawiająca ideowe wyobrażenie Jerozolimy. Wpływów w dekoracji i wystroju kaplicy można szukać w świątyniach franciszkanów-reformatów.

Nowa lokalizacja i przeprowadzone zabiegi konserwatorskie uratowały kaplicę przed zniszczeniem i zapomnieniem dając pielgrzymom możliwość podziwiania jej piękna.

14 Ołtarz św. Kingi (III poziom 135 m) Obecnie znajduje się tutaj współczesny obraz Piotra Moskala, przedstawiający patronkę solnych górników św. Kingę. W symetrycznie zaprojektowanych wnękach, po obu stronach obrazu znajdują się rzeźby św. Franciszka i Klary, wykonane z drewna lipowego przez górnika-rzeźbiarza Pawła Janowskiego. Takie ołtarze zgodnie z tradycją powstawały w miejscach, z których górnicy udawali się do pracy, i z których po jej zakończeniu wyjeżdżali na powierzchnię.

górników św. Kingę. W symetrycznie zaprojektowanych wnękach, po obu stronach obrazu znajdują się rzeźby św.

15 Informacje praktyczne i zasady zwiedzania Lokalizacja: Kopalnia Soli Wieliczka znajduje się około 10 km od centrum Krakowa, przy trasie E40 i A4. Z Dworca Głównego w Krakowie kursują do Wieliczki podmiejskie pociągi, autobus nr 304 oraz liczne minibusy. Godziny otwarcia: Kopalnia Soli Wieliczka udostępniona jest do zwiedzania codziennie w godzinach: od 7.30 do (1 kwietnia 31 października) od 8.00 do (2 listopada 31 marca) z wyjątkiem: 1 stycznia, 1 dnia Świąt Wielkanocnych (w Wielką Sobotę czynne od 7.30 do 14.00), 1 listopada oraz 24, 25 grudnia (31 grudnia czynne od 8.00 do 14.00). Zasady zwiedzania: Zwiedzanie wymaga wcześniejszej rezerwacji. Zwiedzanie trwa około 2 godzin i odbywa się pod opieką przewodnika. Po zakończeniu pielgrzymki istnieje możliwość odprawienia mszy św. w podziemnej kaplicy św. Jana. Do kopalni schodzi się schodami (378 stopni) na I poziom (64 m). Wyjazd na powierzchnię odbywa się windą szybem Daniłowicza z poziomu III (135 m). Temperatura na dole wynosi C powyżej zera, dlatego uczestnicząc w pielgrzymce latem, należy zabrać ze sobą cieplejszą odzież. Zachęcamy do skorzystania z oferty obiadów w podziemnej restauracji. Oferujemy miejsca noclegowe w hotelu Grand Sal****

Godziny otwarcia: Kopalnia Soli Wieliczka udostępniona jest do zwiedzania codziennie w godzinach: od 7.30 do 19.30 (1 kwietnia 31 października) od 8.00 do 17.

16 Informacja i Rezerwacja: Kopalnia Soli Wieliczka Trasa Turystyczna sp. z o.o Wieliczka, ul. Daniłowicza 10, Polska tel , , fax turystyka@kopalnia.pl, Patroni medialni:

Podobne dokumenty

Szczęść Boże. Kopalnia Soli Wieliczka - trasy turystyczne związane z turystyką religijną

Szczęść Boże. Kopalnia Soli Wieliczka - trasy turystyczne związane z turystyką religijną Szczęść Boże Kopalnia Soli Wieliczka - trasy turystyczne związane z turystyką religijną Kajetan d Obyrn Prezes Zarządu Kopalni Soli Wieliczka SA Kraków, 14.06.2012 Geneza turystki pielgrzymkowej w wielickiej