Pierwszy Synod Diecezji Kaliskiej ( )

Transkrypt

1 Pierwszy Synod Diecezji Kaliskiej ( )

2

3 Pierwszy Synod Diecezji Kaliskiej ( ) Prawo diecezjalne Kościoła Kaliskiego Kalisz 2009

4 Copyright by Kuria Diecezjalna. Kalisz 2009 Wydano z polecenia Biskupa dr hab. Stanisława Napierały Biskupa Diecezji Kaliskiej Opracowanie redakcyjne i skład komputerowy Ks. dr Jacek Bąk S. mgr Nikodema Buerger ISBN Druk i oprawa; TPi Sp. z o.o. Ostrzeszów

5 Dekret promulgujący pierwszy Synod Diecezji Kaliskiej Na chwałę Boga w Trójcy Świętej Jedynego, w służbie Ludowi Bożemu, stosownie do brzmienia kanonu 466 KPK, podpisuję statuty i aneksy, owoc dwuletniej pracy i modlitwy pierwszego Synodu Diecezji Kaliskiej, i ogłaszam je prawem diecezjalnym. Będzie ono obowiązywać od dnia 27 grudnia 2009 roku, w którym Kościół obchodzi Święto Najświętszej Rodziny Jezusa, Maryi, Józefa. Czas do Święta Najświętszej Rodziny zostanie wykorzystany na przygotowanie do wdrażania Synodu w życie Diecezji. Kalisz, dnia 25 marca 2009 roku, w uroczystość Zwiastowania Pańskiego L.dz. 234/2009/B Stanisław Napierała Biskup Kaliski

6

7 Statuty

8

9 I Struktura hierarchiczna Kościoła Kaliskiego Diecezja Kościół partykularny 1. Diecezja Kaliska jest częścią Ludu Bożego, którą ustanowił i powierzył Biskupowi, jako jej pasterzowi, Ojciec Święty Jan Paweł II 25 marca 1992 roku Bullą Totus Tuus Poloniae Populus. Diecezja tworzy Kościół partykularny, w którym prawdziwie jest obecny i działa jeden, święty, katolicki i apostolski Kościół Chrystusa. Diecezja składa się z parafii, powierzonych przez Biskupa diecezjalnego prezbiterom zwanym proboszczami. Biskup diecezjalny 2. Biskup diecezjalny pod przewodnictwem Ojca Świętego sprawuje pieczę nad powierzoną mu częścią Ludu Bożego jako jej pasterz, spełniając wobec niej zadania i obowiązki nauczania, uświęcania i kierowania. 3. Nauczycielskie zadanie Biskupa wyraża się w obwieszczaniu diecezjanom nieskazitelnej Ewangelii Chrystusowej w sposób przystosowany do ich potrzeb, z troską o wszystkich, przy pomocy również dostępnych środków społecznego przekazu. 4. Pełniąc misję uświęcania, Biskup ma troszczyć się, aby on sam i wszyscy powierzeni jego pieczy duchowni i świeccy wzrastali w łasce Bożej i byli świadkami Pana. Przez miłość, pokorę i prostotę życia Biskup winien sam dawać przykład świętości. Zadanie uświęcania odwołuje się do wzajemnego duchowego wspomagania się, którego zwyczajnym przejawem powinna być modlitwa: Biskupa za diecezjan, a diecezjan za Biskupa. 5. W wypełnianiu troski pasterskiej, czyli w zarządzaniu Kościołem diecezjalnym, Biskupowi przysługuje władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza. 6. Władzę ustawodawczą, w sposób określony przez prawo kanoniczne, Biskup wykonuje sam i nie może jej delegować. 7. Władza wykonawcza, będąca prawem i obowiązkiem Biskupa, może być przez niego delegowana przede wszystkim Wikariuszowi Generalnemu, Wikariuszom biskupim, pracownikom Kurii Diecezjalnej.

10 10 Statuty 8. Przedmiotem władzy sądowniczej są sprawy sporne, karne oraz sprawy dotyczące stwierdzenia nieważności małżeństwa. Władzę sądowniczą w Diecezji Kaliskiej Biskup wykonuje osobiście oraz przez Wikariusza Sądowego i sędziów. Do czasu ustanowienia własnego Sądu Duchownego Biskup Kaliski, na mocy indultu Sygnatury Apostolskiej, sprawy dotyczące stwierdzenia nieważności małżeństwa powierzył Metropolitalnemu Sądowi Duchownemu w Poznaniu. 9. Biskup, jako pasterz Diecezji, ma czuwać, by nie wkradały się nieprawidłowości do dyscypliny kościelnej, zwłaszcza w zakresie nauki wiary, sprawowania sakramentów, kultu Bożego, form i dzieł apostolstwa, zarządzania dobrami diecezjalnymi. 10. Biskup nie jest w stanie wykonać spoczywającego na nim potrójnego zadania: nauczania, uświęcania i kierowania Diecezją bez kapłanów. Oni są jego niezastąpionymi współpracownikami. Biskup chciałby czuć w nich oparcie dla podejmowanych przez siebie działań i chciałby, aby oni w nim czuli oparcie dla swojej posługi duszpasterskiej i dla swego kapłańskiego życia. Biskup pomocniczy 11. Biskup pomocniczy, ustanowiony przez Biskupa diecezjalnego Wikariuszem Generalnym, wspomaga go w zarządzaniu Diecezją, reprezentuje i zastępuje go w czasie jego nieobecności. Swoje funkcje wypełnia w zależności od Biskupa diecezjalnego, uzgadniając z nim podejmowane przez siebie działania i inicjatywy. 12. Jako Wikariusz Generalny, Biskup pomocniczy koordynuje pracę poszczególnych wydziałów i osób w Kurii Diecezjalnej; wydaje, zgodnie ze swoją kompetencją, dyspensy, dekrety generalne, dekrety szczegółowe, nihil obstat, instrukcje i inne akty władzy wykonawczej oraz wykonuje zadania zlecone mu przez Biskupa diecezjalnego. 13. Wspomaga Biskupa diecezjalnego w posłudze uświęcania, udzielając sakramentu Bierzmowania oraz na mocy dymisoriów święceń kapłańskich; wizytuje parafie. Ma powierzoną troskę o stałą formację duchowieństwa Diecezji Kaliskiej. Rada Biskupia 14. W pasterskiej posłudze wspiera Biskupa diecezjalnego Rada Biskupia. W jej skład wchodzą: Wikariusz Generalny i Wikariusze Biskupi.

11 Struktura Hierarchiczna Kościoła Kaliskiego 11 Dziekani Rada spotyka się raz w tygodniu oraz wówczas, gdy poprosi Biskup diecezjalny. Biskup konsultuje z członkami Rady najważniejsze sprawy duszpasterskie, administracyjne, prawne, personalne oraz wszelkie inne dotyczące życia Diecezji. Jeśli zachodzi potrzeba szerszej konsultacji, Biskup zaprasza na posiedzenia Rady inne osoby kompetentne w danej dziedzinie. 15. Dziekana mianuje Biskup diecezjalny. Dziekan obejmuje swój urząd poprzez przyjęcie nominacji podpisanej przez Biskupa i złożenie wobec niego lub jego delegata Wyznania Wiary oraz Przysięgi wierności przy objęciu urzędu wykonywanego w imieniu Kościoła. 16. Dziekan w dekanacie współuczestniczy w odpowiedzialności Biskupa za działalność duszpasterską i administracyjną kapłanów i ludzi świeckich. Zadanie to spełnia według wskazań Biskupa oraz wspólnych ustaleń z proboszczami dekanatu. 17. Jako pośrednik między władzą diecezjalną i dekanatem, dziekan przedstawia Biskupowi w sposób odpowiedzialny sytuację duszpasterską w parafiach swego dekanatu oraz stanowisko księży i na odwrót, księżom w dekanacie przedstawia zamierzenia i plany Biskupa oraz stara się przekonać ich do zaangażowania się w ich realizację. 18. W ramach misji pośredniczenia do dziekana należy: Wierne i pilne przekazywanie księżom w dekanacie dyrektyw i poleceń z Konferencji i zebrań dziekańskich. Bezzwłoczne rozprowadzanie w parafiach dekanatu materiałów duszpasterskich z Kurii Diecezjalnej. Przygotowanie i koordynowanie, zgodnie z wytycznymi Biskupa, wizytacji kanonicznych w dekanacie. Towarzyszenie Biskupowi w czasie wizytacji oraz wówczas, gdy oficjalnie przybywa do parafii w dekanacie. Czuwanie, aby kapłani swoim życiem i pracą duszpasterską budowali wspólnotę Kościoła w dekanacie. Otaczanie troską duchową kapłanów, a zwłaszcza słabszych przeżywających trudności. Organizowanie dekanalnych dni skupienia. Troska o kapłanów chorych i emerytów. Dziekan powinien powiadamiać Kurię o chorobie księdza i zorganizować zastępstwo.

12 12 Statuty W przypadku śmierci księdza Dziekan natychmiast ma powiadomić Biskupa diecezjalnego, zabezpieczyć archiwum i mienie parafialne oraz testament zmarłego; ustalić w Kurii Diecezjalnej termin i miejsce pogrzebu, powiadomić o nim wszystkich dziekanów Diecezji; zatroszczyć się o godną uroczystość pogrzebową. Organizowanie zebrań i konferencji dekanalnych, które winny mieć charakter zarówno informacyjny, jak i pastoralny (Por. Statuty ). Raczej nie powinny być łączone ze spotkaniami imieninowymi lub uroczystościami w dekanacie. Protokół z odbytego zebrania dziekan przesyła do Kurii Diecezjalnej oraz składa w archiwum dekanalnym. Wizytowanie parafii dekanatu w rok po wizytacji kanonicznej. Przedmiotem wizytacji dziekańskiej ma być stan realizacji wskazań Biskupa zawartych w dekrecie powizytacyjnym. Protokół z odbytej wizytacji przekazuje do Kurii Diecezjalnej. Dokonywanie co roku w parafiach przeglądu archiwum parafialnego, zwracając szczególną uwagę na księgi metrykalne, na księgę intencji mszalnych i ogłoszeń duszpasterskich. Wprowadzanie w urząd nowego proboszcza, o ile inaczej nie zarządził Biskup diecezjalny. Obrzęd wprowadzenia przygotuje kurialny Wydział Liturgii i Sakramentów. Przeprowadzanie tradycji, czyli protokolarnego przekazania stanu parafii przez proboszcza ustę pującego nowemu proboszczowi. Protokoły zdawczo-odbiorcze z tradycji winny być przekazane Kurii Diecezjalnej w terminie dwóch tygodni (Aneks 46). Wizytowanie parafii dziekańskich w innych dekanatach, o ile takie upoważnienie otrzymał od Biskupa diecezjalnego. Prawo delegowania kapłana do błogosławienia małżeństwa, jeśliby w którejś parafii dekanatu nagle zabrakło duchownego, do którego należy prawo błogosławienia małżeństw (nagła śmierć, zasłabnięcie, inna losowa przyczyna). W przypadku nieobecności dziekana prawo to posiada wicedziekan. 19. Dziekan inspiruje i koordynuje w ramach dekanatu współpracę księży: w posłudze sakramentu Pokuty; w prowadzeniu parafialnych rekolekcji; w prowadzeniu katechez dla narzeczonych i poradnictwa rodzinnego;

13 Struktura Hierarchiczna Kościoła Kaliskiego 13 w organizowaniu rozmaitych spotkań: młodzieży, dzieci komunijnych, grup pielgrzymkowych, służby liturgicznej, zespołów Caritas oraz innych grup duszpasterskich; w prowadzeniu działań duszpasterskich, które trudno zrealizować w obrębie jednej parafii. 20. Dziekan uczestniczy w Konferencjach Dziekanów, a także w innych zebraniach zwoływanych przez Biskupa diecezjalnego. Jego udział powinien być kreatywny, wnoszący twórczy wkład w rozpoznawanie rozważanych spraw i problemów oraz w wypracowywaniu rozwiązań służących Diecezji, jak również poszczególnym parafiom. 21. Dziekan winien osobiście uczestniczyć w uroczystościach i wydarzeniach o dużym znaczeniu w życiu Diecezji, jak: Rocznica powstania Diecezji, coroczne Sympozjum Józefologiczne, Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego (29 kwietnia), Inauguracja Roku Akademickiego w Wyższym Seminarium Duchownym, Święcenia Kapłańskie, Msza św. Krzyżma w Wielki Czwartek, Diecezjalne dziękczynienie za żniwa. 22. Dziekan posługuje się pieczęcią okrągłą z napisem w otoku Dziekan Dekanatu Diecezji Kaliskiej i wizerunkiem Świętego Józefa w środku, oraz pieczęcią podłużną z takim samym napisem. W miejscu swego zamieszkania, w pomieszczeniu odpowiednio urządzonym i wyposażonym, dziekan prowadzi swoje biuro oraz archiwum dziekańskie, które przekaże swojemu następcy. W celu sprawnego pełnienia urzędu dziekan winien wyposażyć swoje biuro w nowoczesne środki komunikowania. Wicedziekan 23. Wicedziekana, wybranego przez kapłanów spośród proboszczów dekanatu, zatwierdza Biskup diecezjalny na okres 5 lat. 24. Wicedziekan wspiera dziekana; zastępuje go w przypadku choroby lub innej zaistniałej przeszkody, o czym winien powiadomić Kurię Diecezjalną; wykonuje obowiązki dziekańskie, które dziekan mu zlecił za zgodą Kurii lub powierza mu Synod (Por. Statut 18). Kapituły Kanonickie Kanonicy 25. W Diecezji Kaliskiej istnieją trzy Kapituły Kanonickie: Katedralna p.w. św. Mikołaja w Kaliszu, Kolegiacka p.w. św. Józefa w Kaliszu oraz

14 14 Statuty Konkatedralna p.w. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Ostrowie Wielkopolskim. Kapituła Katedralna ma pierwszeństwo przed Kapitułą Kolegiacką, a ta przed Konkatedralną. Urzędy kanonickie, prawa i obowiązki, strój i przywileje poszczególnych Kapituł określają ich własne Statuty (Aneks 1). Proboszczowie 26. Proboszcz jest pasterzem parafii powierzonej mu przez Biskupa diecezjalnego, pod którego zwierzchnictwem sprawuje swój urząd i reprezentuje go we wspólnocie parafialnej. 27. Proboszcz jest mianowany zasadniczo na czas nieokreślony. Może być mianowany na czas określony, jeżeli sytuacja i okoliczności za tym przemawiają. Stałość na stanowisku proboszcza nie jest równoznaczna z jego nieusuwalnością. 28. Proboszcz, mianowany przez Biskupa, otrzymuje władzę z chwilą objęcia parafii w kanoniczne posiadanie. Parafię obejmuje nie własną powagą, lecz zostaje wprowadzony w urząd przez Biskupa diecezjalnego. Biskup dokonuje aktu wprowadzenia sam lub przez wyznaczonego przez siebie kapłana. Jeśli inaczej nie postanowił w dekrecie nominacyjnym, wyznaczonym do wprowadzenia nowego proboszcza w kanoniczne posiadanie parafii jest dziekan. Obejmując parafię, proboszcz powinien wobec Biskupa lub dziekana złożyć Wyznanie wiary oraz Przysięgę wierności przy objęciu urzędu wykonywanego w imieniu Kościoła. Kanoniczne objęcie parafii powinno odbyć się przy udziale licznie zgromadzonej wspólnoty parafian. W sytuacjach wyjątkowych Biskup może udzielić proboszczowi dyspensy od obowiązku kanonicznego objęcia urzędu. 29. Do obowiązków proboszcza należy posługa nauczania, uświęcania i pasterskiego kierowania w odniesieniu do powierzonych mu parafian. 30. Posługa nauczania obejmuje: odpowiedzialność za całe nieskażone przepowiadanie słowa Bożego w parafii: głoszenie homilii w niedziele i święta, a także, o ile możliwe, krótkich kazań w dni powszednie, zwłaszcza w Adwencie i Wielkim Poście

15 Struktura Hierarchiczna Kościoła Kaliskiego 15 odpowiedzialność za katechezę szkolną i parafialną (por. Statut 402) odpowiedzialność za misje i rekolekcje, za rekolekcje szkolne w placówkach oświatowych na terenie parafii, za wszelkie formy przepowiadania. 31. Posługa uświęcania obejmuje: budowanie wspólnoty Kościoła w parafii, głównie przez gromadzenie jej jak najliczniej na niedzielnej Eucharystii prowadzenie parafian do źródeł odrodzenia, którymi są sakramenty, szczególnie Eucharystia i sakrament Pojednania zabezpieczenie parafianom łatwego przystępu do spowiedzi: codziennie pół godziny przed każdą Mszą św., a także, jeśli są kapłani, w czasie Mszy. Co miesiąc, w łączności z pierwszym piątkiem, wierni, zwłaszcza dzieci i młodzież, powinni mieć możliwość przystąpienia do Sakramentu Pokuty w określonych dniach i godzinach. kierowanie, pod przewodnictwem Biskupa, liturgią w parafii i czuwanie, by nie wkradły się do niej nadużycia. 32. Posługa rządzenia pasterzowanie: proboszcz w małej i średniej parafii powinien znać swoich parafian, a w dużej ciągle ich poznawać miłością dobrego pasterza powinien obejmować wszystkich parafian, szczególnie chorych, biednych, samotnych, przeżywających trudności i kryzysy oraz z udziałem parafialnego zespołu charytatywnego przychodzić im z pomocą otaczać wielką troską małżeństwa i wszystkie rodziny oraz przygotowywać młodych do małżeństwa i życia rodzinnego proboszcz ma uaktywniać świeckich do czynnego udziału w życiu parafii, budzić w nich świadomość bycia Kościołem, świadomość odpowiedzialności za Kościół, przynależności do niego we własnej wspólnocie parafialnej, w Diecezji, w Kościele Powszechnym proboszcz powinien inspirować i pomagać wiernym tworzyć w obrębie parafii grupy duszpasterskie, zespoły i organizacje: Zespół charytatywny, Akcję Katolicką, Różaniec, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży, Eucharystyczny Ruch Młodych, grupy charyzmatyczne, modlitewne; niech w nich parafianie przy asystencji kapłana pogłębiają swoją wiarę i przygotowują się do

16 16 Statuty wielorakiej aktywności apostolskiej, religijnej, duszpasterskiej, społecznej, publicznej. 33. Proboszcza mają wspomagać radą i kompetencjami wybrani przedstawiciele parafii działający w dwóch odrębnych gremiach zwanych: Radą Parafialną, czyli Ekonomiczną i Radą Duszpasterską. Sposób działania obu Rad określa Synod (w Statutach i ). 34. Niech proboszcz otacza ojcowską troską i opieką dom w parafii, który nazywa się probostwem lub plebanią. Dom ten niech będzie otwarty z pasterską miłością dla parafian. Dla wikariuszy, pierwszych współpracowników proboszcza, niech będzie miejscem braterskiej wspólnoty kapłańskiej, w której będą czuć się u siebie, dzielić się radościami i smutkami, osiągnięciami i trudnościami, zasiadać przynajmniej raz na dzień do wspólnego posiłku, przeżywać kapłańską więź we wspólnej modlitwie. (Możliwość kaplicy na probostwie - Statut 281). 35. W większych parafiach proboszcz winien co tydzień organizować spotkanie duszpasterskie z udziałem wikariuszy, a jeśli zajdzie potrzeba także zaproszonych kompetentnych osób, w celu ustalenia tygodniowego programu duszpasterskiego w parafii, omówienia aktualnych spraw i problemów, podzielenia się doświadczeniami. 36. Z myślą o przyszłości Kościoła proboszcz winien troszczyć się o powołania duchowne, kapłańskie, zakonne, misyjne. Jeśli w parafii są klerycy, w łączności z Seminarium Duchownym jest ich współformatorem. 37. W każdą niedzielę i święto obowiązujące według norm kanonicznych proboszcz winien odprawiać Mszę św. za parafian. Parafianie powinni być o tym co tydzień (w niedzielę) informowani (Statut 733). 38. Proboszcz: Reprezentuje parafię na zewnątrz i występuje w jej imieniu, stosownie do norm określonych w prawie kanonicznym. Jest zobowiązany do rezydencji w domu parafialnym z wyjątkiem przypadków, o których Synod mówi na innym miejscu (Statuty 289; ). 39. Proboszcz odpowiada za organizację, wyposażenie i funkcjonowanie Kancelarii Biura parafialnego. Sposób prowadzenia Biura określają (Statuty 72-77).

17 Struktura Hierarchiczna Kościoła Kaliskiego 17 Proboszcz posługuje się pieczęcią imienną z określeniem urzędu. Dokumenty urzędowe winien podpisywać własnoręcznie, a nie podpisem facsimile. 40. Proboszcz po ukończeniu siedemdziesiątego piątego roku życia jest proszony, stosownie do polecenia prawa kanonicznego (Kan ), o złożenie na ręce Biskupa diecezjalnego zrzeczenia się urzędu. Biskup po rozważeniu wszystkich okoliczności podejmie decyzję o przyjęciu lub odłożeniu zrzeczenia. 41. W przypadku wakansu parafii (śmierć proboszcza), jak również wtedy, gdy proboszcz na skutek przeszkody nie może wypełniać pasterskiej posługi, uprawnienia proboszcza, przed ustanowieniem administratora, przejmuje tymczasowo wikariusz parafialny najstarszy nominacją, a jeśli nie ma wikariusza, dziekan. Wikariusze parafialni 42. Wikariusza parafialnego mianuje Biskup diecezjalny. 43. Wikariusz jest najbliższym współpracownikiem proboszcza i uczestnikiem jego pasterskiej troski o parafię. Swoją posługę duszpasterską w parafii winien wykonywać pod kierownictwem proboszcza. Jest zobowiązany wspomagać proboszcza w całej jego posłudze parafialnej. 44. Wikariusz ma prawo do własnej inicjatywy duszpasterskiej i obowiązek przekonywania do niej proboszcza. Kiedy jednak proboszcz podejmie decyzję, wtedy decyzja ta winna stać się również własną decyzją wikariusza dla zachowania jedności duszpasterskiego działania, co jest niezbędne dla budowania wspólnoty Kościoła w parafii 45. Zakres praw i obowiązków wikariusza określa dekret nominacyjny, normy Synodu, a także szczegółowe polecenia proboszcza uzgodnione z wikariuszem. 46. Wikariusz winien uczestniczyć w spotkaniach duszpasterskich organizowanych co tydzień przez proboszcza. 47. Synod poleca, aby wikariusze przyszli proboszczowie stale pogłębiali swoją formację duchową, intelektualną i pastoralną. Młodsi winni uczęszczać regularnie na Diecezjalne Studium Pastoralne i wyełniać jego program, a starsi przygotować się do egzaminu proboszczowskiego i zdać go przed wokacją na urząd proboszcza.

18 18 Statuty 48. Synod dopuszcza, aby wikariusze podejmowali studia specjalistyczne zaoczne w ramach swoich posług duszpastersko-katechetycznych w parafii i po uzgodnieniu z proboszczem (por. Statuty ). 49. Synod przypomina, że wikariusze są zobowiązani do uczestniczenia w rekolekcjach kapłańskich według ustaleń Kurii Diecezjalnej. 50. Synod określa na innym miejscu sprawy: wspólnej modlitwy kapłańskiej (Statut 281), wakacji wikariuszowskich (Statuty ), dnia wolnego w tygodniu (Statuty ), wynagrodzenia za posługi, mieszkania i utrzymania, świadczeń wobec Diecezji (Statuty ). Kapelani 51. Kapłan, mianowany przez Biskupa diecezjalnego kapelanem dla określonej wspólnoty lub specjalnego zespołu wiernych, winien podpisać odpowiednią umowę o pracę z zarządem instytucji, do której został skierowany. 52. Kapelani na mocy urzędu posiadają władzę spowiadania wiernych powierzonych ich pieczy, głoszenia słowa Bożego, udzielania Wiatyku, Namaszczania Chorych, Bierzmowania tych, którzy są w niebezpieczeństwie śmierci. Nadto w szpitalach i więzieniach kapelani mogą rozgrzeszać z cenzur wiążących mocą samego prawa, w brzmieniu kan KPK. 53. Kapelan ma prawo do miesiąca urlopu. Termin urlopu powinien uzgodnić z zarządem instytucji, z którą podpisał umowę o pracę i podać z wyprzedzeniem do wiadomości Kurii diecezjalnej, aby ta mogła wyznaczyć na czas urlopu kapłana zastępcę. 54. Kapelan powinien starać się utrzymywać braterskie relacje z księżmi, diecezjalnymi i zakonnymi, w obrębie parafii i dekanatu, na których terenie pełni swoją posługę. W stosunku do proboszcza parafii i dziekana dekanatu relacje te winny mieć także wymiar duszpasterski (przekazywanie informacji parafialnych i dekanalnych, koordynacja posług, pomoc duszpasterska w parafii). 55. Kapelan jest zobowiązany do prowadzenia: księgi kapłanów celebrujących Mszę św. w powierzonej mu świątyni księgi osób, którym zostały udzielone sakramenty święte księgi intencji Mszy świętych.

19 II Struktura administracyjna Kościoła Kaliskiego Kuria Diecezjalna 56. Kuria Diecezjalna w Kaliszu składa się z instytucji i osób, którymi Biskup diecezjalny posługuje się w zarządzaniu Diecezją, szczególnie w kierowaniu działalnością pasterską, jak również w administracji i wykonywaniu władzy sądowniczej. 57. Sposób funkcjonowania Kurii określa Regulamin Kurii Diecezjalnej w Kaliszu (Aneks 2). Trybunał Diecezjalny 58. Do czasu ustanowienia własnego Trybunału mocą decyzji Stolicy Apostolskiej Trybunałem Pierwszej Instancji dla Diecezji Kaliskiej jest Metropolitalny Sąd Duchowny Archidiecezji Poznańskiej w Poznaniu. 59. Powołany przez Biskupa Kaliskiego Notariat do spraw Małżeńskich w Kurii Diecezjalnej w Kaliszu, zgodnie z przepisami prawa kanonicznego, przygotowuje sprawy dotyczące nieważności i niedopełnienia małżeństwa oraz inne zlecone przez Biskupa i przekazuje je do Sądu Metropolitalnego w Poznaniu. Rada Kapłańska 60. Rada Kapłańska jest organem doradczym Biskupa Kaliskiego wspomagającym go zgodnie z przepisami prawa w kierowaniu Diecezją, po to, aby możliwie jak najbardziej pomnażało się dobro duszpasterskie pośród wiernych Diecezji Kaliskiej. 61. Do Rady Kapłańskiej wchodzą kapłani z wyboru, z urzędu oraz z nominacji Biskupa. W Diecezji Kaliskiej Rada Kapłańska liczy 27 członków. 62. Sposób wyboru członków Rady Kapłańskiej określa Regulamin (Aneks 6). 63. Rada Kapłańska posiada swoje Statuty (Aneks 8). 64. Biskup zwołuje Radę, przewodniczy jej, określa tematy, które mają być rozpatrywane.

20 20 Statuty 65. W przypadkach określonych przez prawo kanoniczne Biskup ma obowiązek wysłuchania opinii Rady (por. KPK Kan , 515 2, 531, 536 1, , , 1236). Kolegium Konsultorów 66. Spośród członków Rady Kapłańskiej Biskup w sposób wolny mianuje niektórych kapłanów w liczbie nie mniejszej niż 6 i nie większej niż 12, którzy stanowią na okres 5 lat Kolegium Konsultorów. Kolegium podejmuje zadania określone przez Kodeks Prawa Kanonicznego, przez Konferencję Episkopatu Polski, przez prawo diecezjalne i Biskupa. 67. Kompetencje Kolegium Konsultorów Sede plena Biskup powinien wysłuchać zdania Kolegium Konsultorów w przypadkach, które przewiduje Kodeks Prawa Kanonicznego (por. KPK Kan , 494 2, 1277), a także w przypadkach, które określa Konferencja Episkopatu (por. KPK Kan. 1277). Sede vacante Kolegium Konsultorów wypełnia swoje zadania, zachowując ściśle przepisy przewidziane na taką sytuację (KPK kan. 272, 382 3, 404 1, 413 2, 419, 502 3, 421 1, 430 2, 485, 501 2, , 422, 833 4, ). Diecezjalna Rada Duszpasterska 68. Diecezjalna Rada Duszpasterska, ustanowiona przez Biskupa, jest jego organem doradczym i służy mu pomocą w posłudze pasterskiej. Rada kieruje się własnymi Statutami (Aneks 9). Dekanaty 69. Diecezja Kaliska pod względem administracyjnym liczy aktualnie 33 dekanaty. 70. Na czele dekanatu stoi dziekan mianowany przez Biskupa na okres pięciu lat. Jego kadencja może być przedłużona. Prawa i obowiązki dziekanów Synod określa (w Statutach 15-22). Parafie 71. Diecezja Kaliska jest podzielona, zgodnie z wymogami prawa, na odrębne części zwane parafiami, które są okręgami z własnym ludem,

21 Struktura Administracyjna Kościoła Kaliskiego 21 budynkiem kościoła i duszpasterzem. Każda parafia winna zawsze trwać w jedności z Biskupem diecezjalnym. Wierni należący do parafii oraz zespoły, które ją tworzą, powinni mieć świadomość przynależności do wspólnoty parafialnej i do wspólnoty diecezjalnej. Wyrazem tej świadomości, jak i odpowiedzialności pasterskiej, winna być wielkoduszna troska o duchowe i materialne dobro parafii oraz Diecezji. Biuro parafialne (kancelaria parafialna) 72. Ważną rolę w administrowaniu parafią i w posługiwaniu duszpasterskim spełnia biuro parafialne. Jest ono miejscem nie tylko administrowania, ale przede wszystkim duszpasterskich spotkań proboszcza i jego współpracowników z wiernymi. Życzliwe i przepełnione kulturą osobistą załatwianie spraw z interesantami może w pewnych przypadkach ułatwić ich zbliżenie do Kościoła. 73. Odpowiedzialnym za prowadzenie biura jest proboszcz. 74. Z delikatnością należy załatwiać sprawy finansowe, przestrzegając zasady dobrowolności ofiar. 75. W biurze parafialnym są gromadzone i przechowywane bieżące akta parafialne. 76. W biurze parafialnym powinny znajdować się: Pismo Święte Kodeks Prawa Kanonicznego Dokumenty Soboru Watykańskiego II Katechizm Kościoła Katolickiego Dokumenty II Polskiego Synodu Plenarnego Dokumenty I Synodu Diecezji Kaliskiej Pismo Kurii Diecezjalnej w Kaliszu Kaliskie Studia Teologiczne Rocznik Diecezji Kaliskiej Kalendarz Liturgiczny Diecezji Kaliskiej. 77. Każda parafia winna posiadać dwie pieczęcie: okrągłą i podłużną. Pieczęć jest określona w dekrecie erekcyjnym parafii lub zatwierdzona przez Kurię Diecezjalną.

22 22 Statuty Wymagania lokalowe 78. Na biuro parafialne powinno być przeznaczone pomieszczenie łatwo dostępne, przestrzenne, oddzielone od części mieszkalnej, estetyczne i dobrze umeblowane. W biurze na widocznym miejscu powinny znajdować się Krzyż, portret Papieża oraz portret Biskupa diecezjalnego. 79. Na budynku, w którym znajduje się biuro parafialne oraz w gablocie ogłoszeń parafialnych powinny znajdować się informacje o dniach i godzinach urzędowania. Archiwum parafialne 80. Parafia powinna posiadać własne archiwum, w którym przechowywane są dokumenty objęte klauzulą tajności, akta dawne, stare księgi metrykalne, dokumenty rzadko używane. Przechowywane w archiwum parafialnym księgi stanowią dowód zaistniałych w parafii faktów i aktów religijno-prawnych, odzwierciedlają jej życie, zawierają dokumentację wiary, są łącznikami między pokoleniami wiernych. 81. Na archiwum parafialne powinno być przeznaczone jedno z pomieszczeń biura parafialnego, o ile jest ich więcej, lub osobny pokój na plebanii. 82. Archiwum powinno być dobrze zabezpieczone przed zdarzeniami losowymi, a także przed osobami nieuprawnionymi. Księgi parafialne 83. W każdej parafii powinny być prowadzone i znajdować się w biurze parafialnym następujące księgi: księga ochrzczonych księga małżeństw wraz z protokołami przedślubnymi księga zmarłych księga Pierwszej Komunii Świętej księga bierzmowanych księga zapowiedzi księga chorych księga cmentarna, jeśli parafia posiada cmentarz księga ogłoszeń parafialnych księga intencji mszalnych zamawianych na bieżąco

23 Struktura Administracyjna Kościoła Kaliskiego 23 księga intencji mszalnych zamawianych z racji pogrzebu księga kapłanów gości celebrujących (ta księga powinna być w zakrystii) kronika parafialna dziennik podawczy księga inwentarzowa księga konwersji wraz z teczką protokołów z jej urzędowego przeprowadzenia księga wizytacji biskupich księga wizytacji dziekańskich księga stowarzyszeń religijnych i grup apostolskich księga trzeźwości indeks ksiąg metrykalnych księga kasowa z pełną dokumentacją finansową wpływów i wypływów z kasy parafialnej (Statut 720) księga darowizn na rzecz parafii. Zasady prowadzenia ksiąg metrykalnych 84. Księgi parafialne należy wypełniać pismem starannym i czytelnym, posługując się atramentem (nie można używać długopisu ani cienkopisu), nie należy używać skrótów. 85. W księgach metrykalnych nie wolno nanosić adnotacji ani korekt dotyczących zmiany imienia, nazwiska czy płci, bez uprzedniej zgody Kurii Diecezjalnej. 86. Podstawę do naniesienia adnotacji stanowi właściwy dokument Kurii Diecezjalnej lub Sądu Duchownego. 87. W Diecezji Kaliskiej istnieje obowiązek duplikatów ksiąg metrykalnych, które po zapełnieniu należy przekazać do Archiwum Diecezjalnego. Kartoteka parafialna 88. Proboszcz parafii ma obowiązek prowadzenia kartoteki parafialnej, jako źródła informacji o stanie personalnym wspólnoty wiernych, życiu sakramentalnym, a także o konkretnych potrzebach wiernych.

24 III Duszpasterstwo Program duszpasterski 89. Biskup diecezjalny przy współpracy z Radą Biskupią przygotowuje na każdy rok diecezjalny program duszpasterski oparty na programie duszpasterskim Kościoła Katolickiego w Polsce oraz przedstawia go na konferencjach rejonowych kapłanom diecezjalnym i zakonnym pracującym w duszpasterstwie. 90. Duszpasterze powinni podać wiernym w parafiach i omówić wiodące zadania Diecezjalnego programu duszpasterskiego. 91. Program diecezjalny stanowi podstawę do opracowania programów duszpasterskich w parafiach, za co odpowiedzialni są księża proboszczowie. 92. Program nie powinien ograniczać, lecz ukierunkowywać działania duszpasterskie parafii oraz jej grup i zespołów duszpasterskich. Msza święta niedzielna 93. Eucharystia stanowi źródło i szczyt życia chrześcijańskiego, urzeczywistnia wspólnotę Kościoła, rozpoczyna chrześcijańskie przeżywanie tygodnia. Duszpasterze niech uświadamiają tę centralną rolę Eucharystii w chrześcijańskim życiu, by przezwyciężać zjawisko oddzielania wiary od jej eucharystycznego źródła (Statut 440). 94. Msza święta niedzielna powinna być sprawowana o stałych godzinach, dogodnych dla wiernych, w odstępach przynajmniej półtoragodzinnych. Należy przestrzegać punktualności i unikać pośpiechu (Statut 480). 95. Udział we Mszy świętej w niedziele i święta nakazane jest dla katolików obowiązkiem (Statut 473). Śpiew ludu: Zespoły śpiewacze 96. Należy troskliwie pielęgnować śpiew ludu podczas sprawowania liturgii, zwłaszcza niedzielnej. Chóry ani inne zespoły śpiewacze nie powinny pozbawiać ludzi możliwości śpiewu w czasie liturgii, lecz

25 Duszpasterstwo 25 śpiew ich inicjować i go prowadzić. Troskę o śpiew i muzykę sakralną w naszych kościołach sprawuje Diecezjalna Komisja do Spraw Śpiewu i Muzyki Sakralnej powołana przez Biskupa. Chóry kościelne 97. Dodają splendoru modlitwie Ludu Bożego w czasie Mszy św., pielęgnują i szerzą kulturę muzyczną Kościoła, powinny wspomagać śpiew wiernych. Mówi o tym Instrukcja w sprawie chórów parafialnych w Diecezji Kaliskiej (Aneks 22). 98. Proboszczowie niech otaczają opieką istniejące w parafiach chóry kościelne, a gdzie ich brak, zwłaszcza w większych parafiach, niech starają się o ich założenie. 99. W Diecezji istnieje Związek Chórów Kościelnych, którego cele i zadania zostały określone w dekrecie erekcyjnym (Aneks 14) Chór kościelny jest jedną z grup duszpasterskich istniejących w parafii. Podlega proboszczowi, który sam lub przez ustanowionego przez siebie kapłana asystenta powinien zabezpieczyć chórzystom formację duchową oraz troszczyć się o organizowanie dla nich rekolekcji, konferencji duchowych, pielgrzymek, wyjazdów na spotkania diecezjalne. Proboszcz powołuje i odwołuje dyrygenta chóru. Inne zespoły 101. Synod dopuszcza w czasie nabożeństw obecność zespołów wokalnych, wokalno - instrumentalnych i instrumentalnych. Ich udział w liturgii winien być uprzednio ustalony i określony przez proboszcza Piosenki religijne, chociaż nie są liturgiczne, mogą być wykonywane w ramach przygotowania do Mszy św. z udziałem dzieci lub młodzieży. Zabrania się natomiast wykonywania podczas liturgii piosenek zwanych religijnymi, których tekst nie jest religijny, a muzyka posiada charakter świecki W każdej parafii powinna istnieć schola cantorum. Jej zadaniem jest troska o śpiew liturgiczny oraz wspomaganie wiernych w czynnym uczestnictwie w śpiewie. Odpowiedzialnym za scholę jest proboszcz bądź osoba przez niego delegowana: wikariusz, organista, kantor.

26 26 Statuty Służba liturgiczna 104. Za służbę liturgiczną uważa się: ministrantów, lektorów, psalmistów, kantorów, kościelnych, organistów, nadzwyczajnych szafarzy Komunii świętej, a także chóry, schole, zespoły muzyczne i śpiewacze Oprócz przygotowania w każdym tygodniu do funkcji, jaką będą pełnić w niedzielnej Mszy św., członkowie służby liturgicznej powinni być objęci stałą formacją, pogłębiającą ich życie wiary. W tym celu pomocne mogą być dla nich dni skupienia, rekolekcje, kursy lektora, psalmisty, kantora, pielgrzymki duszpasterskie, adoracje. Ministranci 106. Są przedstawicielami Ludu Bożego, kiedy podczas Eucharystii pełnią swoją posługę. Będąc na oczach wspólnoty zgromadzonej w świątyni, powinni dla niej być przykładem wiary i modlitwy. Spośród ministrantów często wywodzą się powołani do kapłaństwa lub życia zakonnego. Dla pasterza parafii i jej wiernych ministranci powinni być jak źrenica oka. Nie może ich zabraknąć w żadnej placówce duszpasterskiej, zwłaszcza w parafii Synod wzywa do tworzenia w parafiach zespołów ministranckich, liczących jak najwięcej osób. W parafialnym zespole ministranckim powinni znajdować się chłopcy, młodzieńcy oraz dorośli mężczyźni. Synod nie przewiduje ministrantek. Dziewczętom oraz kobietom należy powierzać funkcje psalmistek, kantorek, chórzystek, organistek Opiekę duszpasterską nad ministrantami w małej parafii powinien pełnić proboszcz. W większej parafii proboszcz może ją zlecić wikariuszowi W pracy nad ministrantami dobre owoce przynosi współpraca duszpasterza z ich rodzinami, dlatego Synod ją zaleca Duszpasterstwo ministrantów powinno obejmować: przygotowanie do prawidłowego, pięknego i pobożnego pełnienia służby przy ołtarzu formację ludzką, chrześcijańską, apostolską dyskretne wspomaganie budzących się powołań wychowywanie do radości i wypoczynku (gry, zabawy, wycieczki, pielgrzymki, przedstawienia, spotkania towarzyskie).

27 Duszpasterstwo Spotkania ministrantów poświęcone pracy szkoleniowej i wychowawczej powinny odbywać się co tydzień. W tym celu potrzebne jest dla nich osobne pomieszczenie odpowiednio wyposażone Strojem ministranta jest komża, komża z pelerynką lub alba, sutanna ministrancka. Dorośli mężczyźni, pełniący funkcje ministrantów, powinni ubierać albę lub służyć ubrani w garnitur licujący z godnością ich posługi Przyjęcie kandydatów do grona ministrantów powinno odbywać się po odpowiednim przygotowaniu, uroczyście, podczas nabożeństwa, w obecności rodzin i wiernych W parafiach, gdzie są liczebnie większe zespoły, ministranci powinni mieć sztandar, jako znak swojej wspólnoty W ramach Wydziału Duszpasterskiego Kurii Biskup ustanawia Diecezjalnego Duszpasterza Ministrantów. Do jego zadań należy inspirowanie pracy duszpasterskiej nad ministrantami w parafiach, przygotowywanie dla nich materiałów pomocnych do szkolenia i formacji, organizowanie różnorodnych spotkań, regionalnych i diecezjalnych. Parafialna Rada do spraw ekonomicznych 116. W każdej parafii należy ustanowić Parafialną Radę do spraw ekonomicznych, zwaną tradycyjnie Radą Parafialną. Jest ona organem doradczym i wspomagającym proboszcza w administrowaniu dobrami materialnymi parafii. Członkowie Rady 117. Członków Rady Parafialnej wybiera proboszcz po konsultacji z wiernymi W skład Rady powinni wchodzić parafianie cieszący się powszechnym zaufaniem, głęboko religijni, szczerze oddani Kościołowi, gotowi lojalnie z nim współpracować, zorientowani w problemach ekonomicznych i finansowych Rada powinna liczyć od 3 do 15 członków Proboszcz, po ustaleniu składu Rady, powinien przedstawić go Kurii Diecezjalnej do zatwierdzenia Rada wybiera spośród siebie przewodniczącego zebrań, jego zastępcę oraz sekretarza.

28 28 Statuty Posiedzenia Rady 122. Posiedzenia Rady zwołuje proboszcz w porozumieniu z przewodniczącym i w nich uczestniczy Proboszcz określa porządek posiedzeń Proboszcz jest zobowiązany przedstawić Radzie: zamierzenia dotyczące nowych inwestycji oraz remontów, konserwacji, napraw obiektów parafialnych, a także wspólnie naradzić się, w jaki sposób zostaną zgromadzone środki na ich realizację, komu zostaną zlecone prace wykonawcze, kto będzie czuwał ze strony parafii nad poprawnością ich wykonania ofiary, darowizny oraz inne dobra złożone przez wiernych i inne podmioty na rzecz parafii najpóźniej w ciągu pół roku po ich złożeniu Zadania Rady Parafialnej odnośnie do zarządzania cmentarzem, obiektami parafialnymi, dzierżawą (Aneks 38), alienacją, zamianą gruntów, umowami o pracę, nabywaniem nieruchomości są określone przez Synod w odpowiednich normach lub w rozporządzeniach Kurii Diecezjalnej Posiedzenia Rady powinny odbywać się przynajmniej raz na kwartał Chociaż Rada nie może zobowiązywać proboszcza w podejmowaniu decyzji, powinien on poważnie liczyć się z jej głosem Z każdego posiedzenia sekretarz Rady powinien sporządzić protokół, który, po przejrzeniu przez proboszcza, pozostanie w archiwum parafialnym O najważniejszych sprawach z posiedzeń Rady należy powiadamiać parafian w ogłoszeniach duszpasterskich. Kadencja Rady 130. Kadencja Rady trwa pięć lat i może być przedłużana W przypadku zmiany proboszcza lub jego śmierci kadencja Rady kończy się z chwilą objęcia urzędu przez nowego proboszcza, który powołuje nową Radę.

29 Duszpasterstwo 29 Parafialna Rada duszpasterska 132. W każdej parafii należy powołać Parafialną Radę Duszpasterską. Cele i zadania Rady: Rozeznawanie sytuacji duszpasterskiej parafii (przynajmniej raz na rok). Poszukiwanie rozwiązań problemów duszpasterskich, jakie pojawiają się we wspólnocie parafialnej. Przygotowywanie sposobów przeżywania i obchodzenia uroczystości parafialnych, rocznic. Troska o okolicznościowe dekoratorstwo religijno-kościelne (wyszukiwanie we wspólnocie parafialnej ludzi chętnych, posiadających umiejętności dekoratorskie, inspirowanie projektów dekoracji, zabezpieczanie środków finansowych). Ożywianie i pogłębianie wiary przez dobrze zorganizowane dni skupienia, rekolekcje, misje, konferencje, spotkania z wybitnymi chrześcijanami, świadkami wiary. Wyczulanie ludzi na niebezpieczeństwa milczącej apostazji (nowa forma ateizmu), demoralizacji, relatywizmu, indyferentyzmu. Przygotowywanie parafialnego rocznego programu duszpasterskiego w oparciu o program diecezjalny. Informowanie całej wspólnoty parafialnej o wynikach posiedzeń i spotkań Rady Członkowie Rady: wikariusze przedstawiciel każdej wspólnoty zakonnej męskiej i żeńskiej, znajdującej się na terenie parafii katecheci w liczbie 1-3 osób organista kościelny po jednym przedstawicielu z Rady parafialnej, Akcji Katolickiej, Zespołu Charytatywnego przedstawiciele młodzieży w liczbie 1-3 osób przedstawiciele pozostałych grup duszpasterskich, wybrani przez grupy, w liczbie 3-5 osób członkowie mianowani przez proboszcza w liczbie 3-5 osób.

30 30 Statuty Ogólna liczba członków Rady duszpasterskiej nie powinna przekraczać 24 osób. Posiedzenia Rady 134. Rada powinna spotykać się co miesiąc. Comiesięczne spotkania zabezpieczają Radzie żywotność i skuteczność działania. Struktura Rady 135. Radzie przewodniczy proboszcz. On zwołuje jej posiedzenia i razem z Sekretariatem ustala ich program Rada, mając głos doradczy, wspomaga proboszcza w owocnym i skutecznym organizowaniu duszpasterstwa parafii i kierowaniu nim Sekretariat Rady składa się z trzech osób wybranych na pierwszym posiedzeniu Rady. Zespół sekretariatu sporządza protokoły z posiedzeń; zbiera od członków Rady sprawy, wnioski, propozycje do programu najbliższego posiedzenia i przedstawia je proboszczowi; prowadzi archiwum; opracowuje tekst komunikatu z posiedzenia Rady, który po aprobacie proboszcza powinien być podany do wiadomości parafian. Kadencyjność Rady 138. Członkowstwo w Radzie trwa pięć lat i może być poszczególnym członkom przedłużone. Akcja Katolicka 139. Akcja Katolicka jest zorganizowanym Stowarzyszeniem Katolików Świeckich, które współpracuje z Hierarchią kościelną w realizacji misji apostolskiej Kościoła, jaką jest zbawianie świata. W Diecezji Kaliskiej Akcję Katolicką erygował Biskup dekretem z dnia 31 grudnia 1995 roku (Aneks 11) Synod zwraca się do proboszczów parafii, w których nie ma jeszcze Akcji Katolickiej, aby zatroszczyli się o jej powstanie. Jest ona znakiem i potrzebą czasu, kiedy na wszelkie sposoby wypiera się Boga z życia społecznego i publicznego Akcja Katolicka realizuje swoje cele przez: pogłębianie życia religijnego, moralnego, intelektualnego

31 Duszpasterstwo 31 i kulturalnego swoich członków oraz ukierunkowywanie ich ku zadaniom apostolskim przenikanie życia społecznego i publicznego wartościami ewangelicznymi zajmowanie stanowiska w sprawach publicznych Kościoła, a zwłaszcza reagowanie na zagrożenia wiary i moralności kształcenie działaczy katolickich i formowanie ich do aktywności w życiu społecznym, gospodarczym, kulturalnym, politycznym wskazywanie i promowanie do władz państwowych i samorządowych kandydatów o poglądach zgodnych z wiarą i moralnością chrześcijańską, zwłaszcza w dziedzinie życia, małżeństwa, rodziny Akcja Katolicka może prowadzić działalność: oświatową i wychowawczą (prelekcje, wykłady) kulturalną (biblioteki, czytelnie, świetlice, kolportaż wydawnictw katolickich, teatry, zespoły muzyczne) dobroczynną (jadłodajnie, pomoc biednym, duchowa i materialna) turystyczno-sportową (rajdy, wycieczki, festyny, kolonie, obozy, kluby sportowe) gospodarczą Członkowie Akcji Katolickiej Diecezji Kaliskiej mogą należeć do stowarzyszeń, których cele nie są sprzeczne z wartościami i zasadami społecznej nauki Kościoła. Wybrani do parlamentu lub na stanowiska kierownicze we władzach samorządowych, powinni zrezygnować z funkcji prezesów w oddziałach parafialnych oraz z funkcji w zarządzie diecezjalnym. Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży 144. Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży (KSM), erygowane w Diecezji Kaliskiej dekretem Biskupa z 16 grudnia 1994 roku, zrzesza młodych katolików świeckich w parafiach i w Diecezji (Aneks 31) Do zadań Stowarzyszenia należy: kształtowanie dojrzałych chrześcijan aktywne uczestnictwo we wspólnocie i misji Kościoła organizowanie życia młodzieżowego (wypoczynek, rozrywka bez alkoholu)

32 32 Statuty wprowadzanie w życie społeczne i publiczne wychowywanie patriotyczne otwieranie na kontakty ze światem Zadania KSM, jego struktury diecezjalne i parafialne warunki przynależności określają Statuty Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży (Aneks 12) Synod z uznaniem odnosi się do parafii, w których istnieje oddział (koło) Stowarzyszenia i zachęca proboszczów parafii, gdzie Stowarzyszenie nie istnieje do powołania go Parafialny oddział KSM dla swoich posiedzeń i spotkań powinien mieć przydzielone specjalne pomieszczenie w obiektach parafialnych i odpowiadać za jego wygląd i czystość. Eucharystyczny Ruch Młodych (ERM) 149. Jest katolicką organizacją skupiającą dzieci i młodzież młodszą. W ERM-ie rozróżnia się grupy: Uczniów Jezusa (klasy III i IV). Znak: żółta chusta Apostołów Dzisiaj (klasa V i VI). Znak: odznaka ERMu Młodych Świadków (gimnazjum). Znak: Krzyż ERMu. Eucharystyczny Ruch Młodych wdraża do czynnego udziału we Mszy św., ukazuje Jezusa Eucharystycznego jako przyjaciela, rozbudza pragnienie modlitwy i jej uczy, pogłębia więź z Kościołem w parafii, uczy pracy nad sobą, formuje do apostolstwa. Ruch Światło Życie 150. Jest w parafii duszpasterstwem grupowym o charakterze biblijnoliturgicznym obejmującym: dzieci, młodzież, dorosłych, małżonków, rodziny. Ulubioną drogą formacji Ruchu są rekolekcje ewangelizacyjne animowane przez kapłana. Za pracę Ruchu Światło Życie w Diecezji jest odpowiedzialny Moderator Diecezjalny ustanowiony przez Biskupa. Droga Neokatechumenalna 151. Nie jest stowarzyszeniem ani ruchem, lecz katechumenatem pochrzcielnym (neokatechumenatem), którego celem jest ponowne odkrycie Chrztu i jego bogactw oraz duszpasterstwo misyjne dla powrotu do Kościoła ludzi od niego oddalonych (Nowa ewangeliza-

33 Duszpasterstwo 33 cja powtórne nawrócenie). Droga Neokatechumenalna kieruje się własnym statutem zatwierdzonym przez Stolicę Apostolską. Synod zachęca proboszczów do wspomagania w parafiach Drogi Neokatechumenalnej jako jednej z grup duszpasterskich cieszącej się poparciem Stolicy Apostolskiej w całym Kościele. Odnowa w Duchu Świętym (Katolicka Odnowa Charyzmatyczna) 152. Synod popiera działalność wspólnot Odnowy w Duchu Świętym i zachęca duszpasterzy, aby zapewnili im właściwą opiekę duszpasterską. Za działalność wspólnot w Diecezji odpowiedzialny jest Koordynator ustanowiony przez Biskupa. Duszpasterstwo rodzin 153. Wysiłki duszpasterskie w każdej parafii winny koncentrować się wokół małżeństwa i rodziny. Małżeństwo i rodzina są bowiem dziś z wielu stron atakowane i zagrożone, a przez to zagrożone są: człowiek, Kościół, naród, społeczeństwo, państwo W duszpasterstwie rodzin należy dziś wracać do spraw podstawowych, przypominając, że: rodzina wspólnota osób, miłości i życia jest oparta na małżeństwie mężczyzny i kobiety rodzina jest miejscem uświęcającym przez osobny sakrament małżonków, dzięki któremu Chrystus stale towarzyszy ich życiu źródłem pochodzenia małżeństwa i rodziny nie jest jakaś ludzka instytucja, lecz Bóg, który stworzył człowieka jako mężczyznę i kobietę, aby oni stawali się małżonkami i rodzicami małżeństwo między jednym mężczyzną i jedną kobietą jest związkiem nierozerwalnym i dozgonnym, do śmierci jednej ze stron życie ludzkie od poczęcia do naturalnej śmierci jest życiem człowieka osoby i podmiotu praw szczęście osoby i społeczności ludzkiej oraz chrześcijańskiej wiąże się nierozdzielnie z pomyślną sytuacją wspólnoty małżeńskiej i rodzinnej (KDK 47).

34 34 Statuty 155. Formacja alumnów do duszpasterstwa małżeństw i rodzin winna należeć do priorytetowych zadań Wyższego Seminarium Duchownego Wszyscy kapłani, szczególnie pracujący w duszpasterstwie, muszą stale pogłębiać swoją wiedzę i umiejętności w dziedzinie współczesnej problematyki dotyczącej życia małżeńskiego i rodzinnego. Niech to czynią poprzez osobistą lekturę i studium, a także przez udział w kursach, konferencjach, zjazdach, które periodycznie, przynajmniej raz na rok, ma organizować Wydział Duszpasterski Kurii w połączeniu z Diecezjalną Komisją Duszpasterstwa Rodzin Duszpasterze powinni czynić rodziny Bogiem silne, wdrażając je do: wspólnej modlitwy, przynajmniej w niedzielę, życia eucharystycznego: wspólny udział we Mszy św. niedzielnej, przystępowanie do Komunii św., pielęgnowania dobrych zwyczajów i tradycji religijnych, świętowania i wspólnego wypoczynku w niedziele i święta, inicjowania powstawania w parafiach wspólnot małżeństw i rodzin pod duszpasterską opieką kapłanów. Okazją do wdrażania rodzin w praktyki religijne i kulturowe niech będą: katecheza dorosłych, okolicznościowe nauki i kazania, odwiedziny duszpasterskie i przede wszystkim rekolekcje, które raz na dwa lata powinny być poświęcone problematyce małżeńskiej i rodzinnej Centralna rola Kaliskiego Sanktuarium św. Józefa 158. Wzorem rodziny jest Święta Rodzina z Nazaretu. Jej cześć w Diecezji Kaliskiej jest związana w szczególny sposób z Bazyliką Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu Nawiązując do zawierzenia życia i rodzin św. Józefowi, jakiego dokonał w roku 1997 Ojciec Święty Jan Paweł II w Kaliszu, w każdy pierwszy czwartek miesiąca zanoszona jest w Kaliskim Sanktuarium modlitwa w intencji życia nienarodzonych i rodzin w trudnej sytuacji, z udziałem pielgrzymów z Diecezji i z Polski. Modlitwa ta jest transmitowana przez Radio Maryja i telewizję Trwam. Synod zachęca do udziału w tej modlitwie, a także do organizowania w parafiach comiesięcznych nabożeństw w intencji życia i rodzin połączonych ze zbiórką ofiar na Fundusz Centrum Pro Familia.

35 Duszpasterstwo Co roku w sobotę przed Niepokalanym Poczęciem NMP należy w parafiach zorganizować dzień świętości życia. Dzień ten w wymiarze diecezjalnym, z udziałem delegacji rodzin z wszystkich parafii, odbywa się w Kaliszu w Bazylice Sanktuarium św. Józefa. Centrum Pro Familia 161. W ramach duszpasterstwa rodzin zostały powołane w Diecezji Centrum Pro Familia, a w parafiach parafialne zespoły Pro Familia. Głównym zadaniem Centrum i zespołów parafialnych jest rozeznanie oraz różnorodna pomoc w trudnej sytuacji, zwłaszcza materialnej, samotnej matce lub rodzinie, gdy zagrożone jest życie poczętego, ale niechcianego dziecka. Synod poleca powołać zespół Pro Familia w parafiach, w których dotąd go nie ma Szczegółowe cele i zadania Centrum oraz zespołów parafialnych Pro Familia są zawarte w Instrukcji Centrum Pro Familia Diecezji Kaliskiej (Aneks 13). Przygotowanie do małżeństwa i życia w rodzinie 163. W Diecezji Kaliskiej obowiązuje przygotowanie do małżeństwa i życia rodzinnego poprzez katechezę parafialną dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych (Aneks 15) Osoby, które z poważnych przyczyn nie będą mogły uczestniczyć w katechezie parafialnej dla szkół ponadgimnazjalnych, winny zostać objęte katechezą równorzędną, obejmującą 25 tematów parafialnej katechezy ponadgimnazjalnej przedstawionych w systemie weekendowym lub innym (Por. Statut 523). Poradnie rodzinne 165. W parafiach liczących powyżej trzy tysiące wiernych powinna być utworzona poradnia rodzinna. Mniejsze parafie mogą utworzyć swoją poradnię lub korzystać z poradni w bliskim sąsiedztwie. Można utworzyć także poradnie dekanalne dla kilku parafii. Troska o poradnię parafialną spoczywa na proboszczu, a o poradnię dekanalną na dziekanie Każda poradnia powinna mieć swoje pomieszczenie, ogrzane i wyposażone oraz kompetentnych doradców, którzy ukończyli odpo-