Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku

Transkrypt

1 Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku Rewal, czerwiec 2009 roku

2 Niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku został przygotowany przez Zespół Autorski firmy konsultingowej Prozped Consulting w składzie: 1. Kamil Rozpędek 2. Piotr Rozpędek 3. Łukasz Krasowski 4. Natalia Karpowicz oraz Zespół koordynujący Gminy Rewal: 1. Edyta Sobolak-Murzynowska 2. Dariusz Sianoszek Program został sporządzony metodą ekspercko-partnerską, w ścisłym partnerskim współdziałaniu z gminą. Prozped Consulting Piotr Rozpędek pl. Kilińskiego 3, pokój Szczecin Tel./fax w.370 Tel. kom poczta@prozped.eu 2

3 Spis treści 1. Wstęp Charakterystyka obecnej sytuacji gospodarczo-społecznej na terenie Gminy Rewal w kontekście planów realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji Zagospodarowanie przestrzenne Gospodarka Sfera społeczna Skrócona analiza SWOT dla Gminy Rewal Powiązanie Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku z dokumentami strategicznymi i operacyjnymi na poziomie krajowym, regionalnym oraz gminnym Dokumenty strategiczne Dokumenty operacyjne Specyfika systemu dotacyjnego w ramach działania 5.5 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych RPO WZ na lata Charakterystyka Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej jako jednego z instrumentów realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku Rys historyczny Uwarunkowania prawne Tabor Analiza SWOT dla Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej WdroŜenie Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku Okres programowania Koncepcja rozwoju Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej jako głównego produktu turystycznego w Gminie Rewal Koncepcja wykorzystania Skansenu Rybackiego przy Latarni Morskiej w Niechorzu oraz Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu Działania w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku Rewitalizacja zabytkowej linii Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej Rewitalizacja centrum Niechorza Modernizacja i rozbudowa Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu Utworzenie Skansenu Wsi Pomorskiej w Niechorzu Plan finansowy Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku Plan finansowy realizacji zadania Rewitalizacji zabytkowej linii Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej w Gminie Rewal do 2015 roku Plan finansowy realizacji pozostałych zadań System wdraŝania Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej System monitorowania Sposoby oceny LPR Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi Sposoby komunikacji społecznej Zakończenie / podsumowanie

4 1. Wstęp Niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji (LPR) powstał w odpowiedzi na zapotrzebowanie wyraŝane wśród społeczności lokalnej Gminy Rewal, Powiatu Gryfickiego, a takŝe wielu tysięcy turystów polskich i zagranicznych przebywających corocznie na WybrzeŜu Rewalskim. Wizja rozwoju określająca Gminę Rewal w jej Strategii jako ośrodek europejskiego wymiaru o charakterze turystycznym, estetycznie zurbanizowany wzdłuŝ wybrzeŝa morskiego wymaga zaangaŝowania wszystkich środowisk, władz i społeczności lokalnej, tak by w 2015 roku osiągnąć zakładany, powyŝszy cel. Jego realizacja nie byłaby jednak moŝliwa bez zaangaŝowania odpowiednich środków finansowych, zarówno z budŝetu gminy, jak i działających lokalnie organizacji pozarządowych oraz podmiotów gospodarczych, a takŝe dostępnych środków pomocowych Unii Europejskiej. Przedstawiany dokument ma pomóc wszystkim potencjalnym stronom procesu budowy lepszego wizerunku Gminy Rewal we wdraŝaniu skoordynowanego, w pełni zaplanowanego programu rewitalizacji obszarów zurbanizowanych gminy oraz pozwolić na pozyskanie dodatkowych, zewnętrznych źródeł finansowania swoich zamierzeń. Jednocześnie, program nie ma jednak pełnić tylko roli dokumentu wspomagającego proces pozyskiwania środków unijnych w ramach działania 5.5 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata (RPO WZ), ale takŝe sankcjonować i kierunkować planowane działania na rzecz rozwoju turystyki w gminie w ramach zadań własnych, czy teŝ działań 5.1 i 5.2 RPO WZ oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). Program ma być teŝ narzędziem, który pozwala Gminie Rewal na skuteczne zarządzanie, administrowanie i monitoring zakładanych zadań, dawać impuls do efektywnego czerpania z zewnętrznych źródeł finansowania na wdraŝanie poszczególnych prac, a takŝe skupiać wokół idei rewitalizacji w gminie i powiecie całą społeczność lokalną, która zyskuje moŝliwość aktywnego współuczestnictwa w tym działaniu. Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku jest zgodny z dokumentami strategicznymi rozwoju kraju, regionu oraz Gminy Rewal. Podczas prac nad jego treścią korzystano m.in. z następujących opracowań i aktów prawnych:

5 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999; Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999; Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego; Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2006 roku, nr 227, poz z późn. zm.); Krajowe Wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania ; Projekt wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 11 lipca 2007 r. w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa; Projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 6 sierpnia 2007 r. w sprawie udzielania pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych; Strategia Rozwoju Gminy Rewal do roku 2015; Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Rewal; Program Rozwoju Produktu Turystycznego i Kreacji Marki Szlaku Kolei Wąskotorowych dla PilotaŜowego Odcinka w Gminie Rewal; Program rozwoju Rewitalizacja zabytkowej linii Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej w Gminie Rewal do 2015 roku ; Opracowania własne Gminy Rewal; Inwentaryzacje techniczne budynków dworcowych; Dane statystyczne Urzędu Statystycznego. NaleŜy zauwaŝyć, iŝ intencją władz Gminy Rewal oraz autorów dokumentu było wskazanie w jego treści priorytetowych kierunków i zadań inwestycyjnych w zakresie rewitalizacji, bez 5

6 ostatecznego zamknięcia katalogu potencjalnych przedsięwzięć słuŝących odnowie zasobów Gminy. Program ma bowiem charakter otwarty, który w zaleŝności od potrzeb, inicjatywy środowisk lokalnych oraz uwarunkowań finansowych będzie mógł być stale aktualizowany. Takie sformułowanie pozwala na pewną swobodę, jeśli chodzi o moŝliwość dopisywania nowych działań, a takŝe zmienianie kolejności ich realizacji w latach Obszar działania LPR Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku zakłada realizację czterech priorytetowych zadań inwestycyjnych tj.: Rewitalizacja zabytkowej linii Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej Rewitalizacja centrum Niechorza Modernizacja i rozbudowa Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Niechorzu Utworzenie Skansenu Wsi Pomorskiej w Niechorzu. KaŜde z wyŝej wymienionych zadań przedstawiono w programie pod kątem zakresu planowanych prac. Dodatkowo, wskazano umiejscowienie poszczególnych zadań w kontekście ich spójności z najwaŝniejszymi dokumentami strategiczno-operacyjnymi kraju, województwa i gminy jako potencjalnymi instrumentami wsparcia finansowego dla ich wdraŝania. W sposób szczególnie szeroki potraktowano produkt turystyczny o charakterze ponad lokalnym, jakim niewątpliwie jest Nadmorska Kolej Wąskotorowa. Wymaga ona ciągłej pielęgnacji oraz rozwoju jako czynnik stymulujący powstanie w świadomości odbiorców marki całego Pomorza Zachodniego, element ściśle wpływający na wzrost gospodarczy i turystyczny gminy, powiatu oraz regionu. Stąd, w programie przedstawiono nie tylko koncepcję rozwoju Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej, ale równieŝ zakładane działania i etapy realizacji projektu do 2015 roku. Rewitalizacja, modernizacja i rewaloryzacja Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej jako kluczowego elementu Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Rewal. Koncepcja odbudowy wielkości Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej zdefiniowana jest w oparciu o trzy waŝne elementy: rewitalizację, modernizację i rewaloryzację. KaŜdy z nich ma wpłynąć komplementarnie na realizację innego typu procesu ukierunkowanego na osiągnięcie jednolitego celu definiowanego jako wykreowanie spójnego produktu turystycznego i marki szlaku kolejowego, rozpoznawanego w Polsce i za granicą. 6

7 Rewitalizacja w skali dokumentu to przede wszystkim proces słuŝący połączeniu działań technicznych takich jak remonty dworców, torów, czy taboru kolejowego z funkcją oŝywienia gospodarczego gminy i regionu oraz działaniem na rzecz rozwiązania występujących problemów społecznych tj. bezrobocie, czy wzrost migracji; w tym kontekście głównym celem opracowania i wdroŝenia programu rewitalizacji pozostaje pobudzenie aktywności środowiska lokalnego i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego i turystycznego oraz przeciwdziałanie zjawiskom wykluczenia społecznego; Modernizacja słuŝyć ma unowocześnieniu, ulepszeniu, uwspółcześnieniu i nadaniu nowych funkcji istniejącej infrastrukturze związanej z funkcjonowaniem Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej, w tym przede wszystkim: dworców kolejowych, lokomotywowni, warsztatów i innych budowli oraz infrastruktury technicznej wraz z zagospodarowaniem terenu; dzięki temu procesowi zwiększeniu ma ulec wartość uŝytkowa zmodernizowanej infrastruktury; Rewaloryzacja jej zadaniem jest nadanie pierwotnej wartości odnawianej infrastrukturze, odnowienie i przywrócenie dawnej świetności. Program i misja Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku jest dokumentem wspierającym implementację zapisów Strategii Rozwoju Gminy Rewal do 2015 roku oraz uzupełnieniem zapisów Programu Rozwoju Produktu Turystycznego i Kreacji Marki Szlaku Kolei Wąskotorowych dla PilotaŜowego Odcinka w Gminie Rewal. Lokalny Program Rewitalizacji stanowi zintegrowany, kilkuletni program operacyjny bazujący na współpracy róŝnych podmiotów: władz regionu i Gminy Rewal, środowiska przedsiębiorców oraz sektora organizacji pozarządowych (w tym izb turystycznych). Program obejmuje równocześnie działania infrastrukturalne wraz z działaniami mającymi wpłynąć w perspektywie wieloletniej na rozwój handlu oraz usług w sektorze turystycznym i około turystycznym, a takŝe przyczynia się do rozstrzygnięć natury społecznej tj. spadek bezrobocia, czy ograniczenie migracji. Misją Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Rewal do 2015 roku jest kompleksowa odnowa przestrzenna, gospodarcza i społeczna obszaru Gminy Rewal i Powiatu Gryfickiego, oparta na wykreowaniu nowej, regionalnej marki oraz produktu turystycznego. 7

8 2. Charakterystyka obecnej sytuacji gospodarczo-społecznej na terenie Gminy Rewal w kontekście planów realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji Informacje ogólne Gmina Rewal połoŝona jest w północnej części Województwa Zachodniopomorskiego i naleŝy do grupy najmniejszych jednostek administracyjnych w regionie. Gmina Rewal zajmuje powierzchnię 41,1 km2, a zamieszkuje w niej mieszkańców (dane UG Rewal z 2007 r.). NajwaŜniejszym wyznacznikiem połoŝenia geograficznego gminy jest Morze Bałtyckie. Gmina posiada układ pasmowy wzdłuŝ brzegu morskiego. Ponadto graniczy ona z gminami: Dziwnów, Świerzno, Karnice, Trzebiatów. Wraz z gminami: Karnice, Trzebiatów, Gryfice, Brojce, Płoty, wchodzi w skład Powiatu Gryfickiego. Rys historyczny i administracyjny Obszar Gminy Rewal naleŝy do najbardziej atrakcyjnych terenów pod kątem historycznym w Województwie Zachodniopomorskim. Dzisiejsza Gmina zamieszkiwana była w pierwszych wiekach naszej ery przez Wandalów, a następnie przez Wendów. W X wieku ziemie te przyłączono do Polski. Następnie w roku 1181 stały się one lennem niemieckim. W 1630 roku pojawili się Szwedzi, którzy panowali tu aŝ do 1811 roku, kiedy to obszar gminy zaczął naleŝeć do Prus. W XIX wieku na tych terenach przebywały m.in. oddziały Napoleona. DuŜy napływ turystów rozpoczął się juŝ w 1896 roku, kiedy otwarto kolej wąskotorową. Turystyka na tych terenach rozwijała się dynamicznie na początku XX wieku oraz w okresie międzywojennym. Po II wojnie światowej obszar gminy powrócił do Polski i stał się częścią Gminy Karnice. W 1973 roku powstała Gmina Rewal, której granice, pomimo zmian podziału administracyjnego Polski, pozostają do dziś niezmienione. Gmina Rewal na tle Powiatu Gryfickiego. 8

9 2.1. Zagospodarowanie przestrzenne Rekomendacje: Nadanie naleŝnej funkcji Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej jako jednego z głównych produktów turystycznych w Gminie Rewal jest szczególnie uzasadnione w kontekście analizy zagospodarowania przestrzennego dla tego obszaru, w tym walorów historycznych oraz przyrodniczych, a takŝe stanu środowiska naturalnego. Jednocześnie, rewitalizacja istniejącej zabudowy poszczególnych miejscowości oraz powstanie nowych obiektów o charakterze historyczno-turystycznym zapewnić ma zrównowaŝony rozwój przestrzenny zgodny ze strategicznymi zamierzeniami Gminy Rewal. Struktura funkcjonalno-przestrzenna Gminy Rewal kształtowała się historycznie. Mieszkańcy gminy skupieni są wokół Morza Bałtyckiego, a ich głównym zajęciem było rybołówstwo. Od początku XX wieku dynamicznie rozwija się turystyka, która jest obecnie głównym priorytetem mieszkańców. Na terenie Gminy zlokalizowane są zabytki historyczne wpisane do rejestru zabytków. Główną funkcją Gminy jest funkcja turystyczno-rekreacyjna. Rewal W Rewalu zachowały się nieliczne obiekty przedwojennej zabudowy. Od 1 lipca 1896 roku przez miejscowość poprowadzono pierwszą, zachodnią linię Gryfickiej Kolei Wąskotorowej łączącą wówczas Gryfice z Niechorzem. Na terenie Rewala znajdują się obiekty związane z gospodarką morską takie jak baza rybacka, a nad brzegiem morza wybudowany został taras widokowy, otwarty dla turystów. Elementem zagospodarowania jest akwen morski z linią piaszczystej plaŝy, nad którą stromą krawędzią wznosi się brzeg klifowy wysoczyzny rewalskiej. Przez Rewal przebiega szlak pieszy czerwony Nadmorski Szlak im. Czesława Piskorskiego. Na terenie miejscowości znajdują się przede wszystkim domy prywatne, spełniające funkcję mieszkalno - usługową oraz obiekty administracji publicznej. Niechorze Nadmorska miejscowość wypoczynkowa połoŝona pomiędzy wybrzeŝem Bałtyku na północy, a jeziorem Liwia ŁuŜa na południu. Na terenie Niechorza znajdują się m.in. latarnia morska wpisana do rejestru zabytków, muzeum rybołówstwa, a takŝe rybacka zabudowa pochodząca 9

10 z przełomu XVIII i XIX wieku. Dominującym elementem zagospodarowania przestrzennego jest akwen morski wraz z plaŝą. Na terenie miejscowości znajdują się obiekty związane z gospodarka morską, w tym baza rybacka i betonowe pirsy. W strukturze zagospodarowania przestrzennego rozlokowana jest zabudowa mieszkalno-usługowa. W miejscowości usytuowany jest szlak pieszy zielony Liwiej ŁuŜy oraz szlak pieszy czerwony Nadmorski Szlak im. Czesława Piskorskiego. Pobierowo Na terenie Pobierowa dominującym elementem zagospodarowania przestrzennego jest piaszczysta plaŝa i tereny leśne z przewagą lasów sosnowych. W Pobierowie znajduje się wiele ośrodków wczasowych i wypoczynkowych, kwater prywatnych, domków campingowych, a takŝe pól namiotowych. Przez Pobierowo przebiegają dwa szlaki turystyczne: Szlak PobrzeŜa Rewalskiego oraz szlak pieszy czerwony Nadmorski Szlak im. Czesława Piskorskiego. Pogorzelica Pogorzelica jest znanym kąpieliskiem morskim. Głównym elementem zagospodarowania są piaszczyste plaŝe i sosnowe lasy. W strukturze zagospodarowania przestrzennego rozlokowana jest zabudowa mieszkalnousługowa. Na terenie Pogorzelicy otwarte są całoroczne ośrodki sanatoryjne, znajduje się dworzec Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej oraz Szlak Liwiej ŁuŜy. Pustkowo Obszar Pustkowa stanowią piaszczyste plaŝe, wybrzeŝe wydmowe i wspaniałe tereny leśne, przede wszystkim lasy sosnowe. W strukturze zagospodarowania przestrzennego dominującą rolę zajmują ośrodki wczasowe i wypoczynkowe, kwatery prywatne (mieszkalno-usługowe). Na terenie Pustkowa rozlokowany jest szlak pieszy czerwony Nadmorski Szlak im. Czesława Piskorskiego. 10

11 Śliwin Śliwin jest jedyną miejscowością, która zachowała rolniczy charakter, co stanowi ogromy walor tej miejscowości leŝącej niecałe 1500 m od Morza Bałtyckiego. W strukturze zagospodarowania przestrzennego Śliwin jest ulicówką (czyli jednodroŝną wsią o zwartej zabudowie po obu stronach drogi), z dobrze rozwinięta bazą agroturystyczną. Na terenie miejscowości znajduje się stanowisko archeologiczne, a takŝe zlokalizowany jest przystanek Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej. Trzęsacz Trzęsacz to miejscowość, w której dominujące miejsce w strukturze zagospodarowania przestrzennego zajmują zabytkowe budowle. Na brzegu klifowym znajdują się ruiny gotyckiego kościoła wybudowanego na przełomie XIV i XV wieku. Procesy abrazyjne spowodowały, Ŝe brzeg morski nieustannie zbliŝał się do budowli i jest ona do dzisiaj jedynym tego typu zabytkiem w Europie. W głębi lądu znajduje się neogotycki kościół z drugiej połowy XIX wieku oraz zespół pałacowo folwarczny z przełomu XVIII i XIX wieku. Trzęsacz to takŝe kompleks leśny z zabytkowymi parkami. Wieś posiada dobrze rozwiniętą bazę noclegową, sieć domów prywatnych, spełniających funkcje mieszkalno usługowe Granice strefy konserwatorskiej W okresie udokumentowanej historii osadnictwa na terenie Gminy Rewal, nawarstwiły się liczne i zróŝnicowane ślady stanowiące dziedzictwo kulturowe gminy. Najwartościowsza część zbiorów znajduje się pod ochroną prawną. Jest to kompleks zabytków nieruchomych, na które składają się pojedyncze obiekty, zespoły obiektów, załoŝenia urbanistyczne i cmentarnoparkowe. Budulcem układu urbanistycznego jest zabudowa i zagospodarowanie terenu. Najstarsze formy zagospodarowania przestrzennego to średniowieczne budowle, w tym kościoły i cmentarze nadal spełniające swoje funkcje. 11

12 Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Gminie Rewal: Tabela 1 Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Gminie Rewal L.p Obiekt Powiat Gmina Miejscowość 1 Latarnia Morska Gryficki Rewal Niechorze Niechorze (1866) 2 Ruiny Kościoła w Gryficki Rewal Trzęsacz Trzęsaczu 3 Rybacka zabudowa Gryficki Rewal Niechorze na rynku w Niechorzu 4 Neogotycki kościół w Gryficki Rewal Trzęsacz Trzęsacz 5 Zespół pałacowo Gryficki Rewal Trzęsacz folwarczny w Trzęsaczu 6 Kolej wąskotorowa Gryficki Rewal Pogorzelica Rewal Niechorze Śliwin Trzęsacz Źródło: Opracowanie własne Wykaz miejscowości, w których wyznaczono strefy ochrony konserwatorskiej: A - strefa ścisłej ochrony konserwatorskiej B - strefa pośredniej ochrony konserwatorskiej] K - strefa ochrony krajobrazu E - strefa ochrony ekspozycji Tabela 2 Wykaz stref ochrony konserwatorskiej w Gminie Rewal A (ilość) B (ilość) K (ilość) E (ilość) Trzęsacz (2) Trzęsacz (1) Śliwin (1) Trzęsacz (1) Rewal (1) Niechorze (1) Niechorze (1) Trzęsacz (1) Źródło: Opis do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Rewal 12

13 strefa A - ścisłej ochrony konserwatorskiej TRZĘSACZ - ruiny XV- wiecznego kościoła w ramach fragmentu klifowego brzegu, - odbudowana ruina XIX- wiecznego kościoła protestanckiego w granicach historycznej działki siedliskowej. strefa "B" - ochrony układów przestrzennych ŚLIWIN - zabudowa chłopska po wschodniej stronie drogi wiejskiej, złoŝona z typologicznie i chronologicznie jednorodnych zagród w obrębie pierwotnego układu ruralistycznego. TRZĘSACZ - dziedziniec folwarczny wyznaczony przez zwartą zabudowę (pałac, magazyn, stajnia, stodoła, oranŝeria) w kształcie podkowy, otwartej od północy oraz historyczne ogrodzenie ceglane od wschodu. strefa "K" - ochrony krajobrazu NIECHORZE - cmentarz w zachodniej części wsi Niechorze, w granicach współczesnego ogrodzenia. REWAL - park śródwiejski, rozplanowany po południowej stronie ul. Parkowej, - aleja lipowa wzdłuŝ ul. Dworcowej po południowej stronie szosy do Pobierowa. TRZĘSACZ - park pałacowy (krajobrazowy, naturalistyczny) w granicach historycznego załoŝenia, częściowo wyznaczony przez pierwotne ogrodzenie ceglane, - aleja kasztanowców po południowej stronie ruiny XV- wiecznego kościoła, aleja ta stanowi równieŝ oś widokową. strefa "E" - ochrony ekspozycji układów i obiektów zabytkowych NIECHORZE - teren po południowej stronie latarni morskiej (między dwiema drogami dojazdowymi a ul. Polną) dla właściwego wyeksponowania budowli. TRZĘSACZ - ekspozycja ruin gotyckiego kościoła. Wykaz obiektów proponowanych do wpisu do rejestrów zabytków: Wielkokubaturowy budynek o jednorodnej formie architektonicznej z początku XX wieku, stanowiący obecnie siedzibę MłodzieŜowego Ośrodka Wychowawczego w Rewalu. 13

14 2.1.2 Uwarunkowania ochrony środowiska i przyrody Gmina Rewal ze względu na swoje połoŝenie nadmorskie nie powoduje zanieczyszczeń atmosfery i gleby w takim stopniu jak duŝe miasta. Związane jest to z faktem, Ŝe na terenie Gminy nie znajdują się duŝe zakłady przemysłowe, ani waŝniejsze szlaki transportowe mogące stworzyć powaŝne awarie i kolizje, a takŝe szkodliwe dla mieszkańców hałasy przemysłowe i komunikacyjne. DuŜym problemem natomiast jest zaśmiecanie miejscowości naleŝących do gminy w czasie okresu letniego przez odwiedzających. Tereny zielone W strukturze przestrzennej Gminy Rewal tereny zielone zajmują 63,9% powierzchni; w tym: uŝytki rolne 34 % lasy 29,6%. Na terenie Gminy znajdują się duŝe skupiska zieleni w postaci parków, lasów, skwerów i zieleni ulicznej. Stan zieleni w znacznej mierze uwarunkowany jest zagospodarowaniem przestrzennym. Wokół Gminy Rewal rozciąga się kompleks leśny z pomnikami natury. Gmina posiada wiele obiektów zieleni miejskiej, które wymagają kompleksowego remontu, oświetlenia, wprowadzenia urządzeń i wymiany istniejącej architektury, nawierzchni itp. Są to potrzeby wyraźnie dostrzegane nie tylko przez mieszkańców, ale takŝe turystów. Tereny zielone znajdujące się na obrzeŝach gminy nie tworzą ciągłego układu przestrzennego. Środowisko przyrodnicze - oprócz funkcji ekologicznej, rekreacyjnej i estetycznej to w powiązaniu z funkcją turystyczną bardzo istotny czynnik atrakcyjności. Obszary i obiekty przyrodnicze prawnie chronione Rezerwat Przyrody Jezioro Liwia ŁuŜa Utworzony zarządzeniem Nr 239 MLiPD z dnia r. na powierzchni 220 ha, obejmującej jezioro i jego obrzeŝe. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych naturalnego środowiska lęgowego łabędzia dzikiego na jeziorze, będącym jednocześnie ostoją wielu 14

15 gatunków ptactwa wodno-błotnego. Zanieczyszczenie substancjami pochodzącymi z chemizacji uŝytków zielonych w dolinie przymorskiej, z której poprzez sieć rowów melioracyjnych i Kanał Lądkowski migrowały do jeziora, doprowadziły do zmniejszenia się populacji ptactwa w rezerwacie i niekorzystnych zmian w całym ekosystemie. Park zabytkowy TRZĘSACZ - park dworski z XVIII wieku wpisany do rejestru zabytków, o pow. 5 ha (w tym 0,3 ha stawy). Pomniki przyrody Pomniki przyrody ustanowione Uchwałą Rady Gminy Rewal Nr IX/92/03 z dnia 28 maja 2003 roku. Lasy ochronne obejmują 81 % ogólnej powierzchni lasów; w ich skład wchodzą: lasy glebochronne - wszystkie lasy w pasie technicznym wybrzeŝa morskiego, lasy masowego wypoczynku w rejonie Pobierowa oraz lasy pomiędzy Niechorzem a Pogorzelicą, lasy ochronne inne (związane z terenami wojskowymi) - na wschód od Pogorzelicy. Proponowane formy ochrony przyrody Pomniki przyrody TRZĘSACZ - pojedyncze drzewa i grupy drzew w zabytkowym parku (lipy, jawory, buki, cyprysiki oraz aleja i szpaler grabowy), 2 jesiony na terenie dawnego cmentarza przy ruinie kościoła na klifie, 2 Ŝywotniki, świerk, jodła na dawnym cmentarzu przy płd. kościele, aleja kasztanowców (od pałacu w kierunku morza). 15

16 Dąb szypułkowy w oddziale leśnym 504 f przy drodze Pobierowo Rewal. Zespoły przyrodniczo krajobrazowe TRZĘSACZ - zespół obejmuje fragment intensywnie abradowanego brzegu klifowego ze stanowiskiem dokumentacyjnym przyrody nieoŝywionej, wraz z pasem plaŝy do linii brzegowej oraz ruiną kościoła i fragmentem cmentarza przykościelnego, odcinek wybrzeŝa do drogi Trzęsacz-Rewal zawierający otwarte pasmo widokowe na morze. NIECHORZE - z pasem linii brzegowej oraz teren wysoczyzny do drogi Śliwin- Niechorze. Szczególną atrakcją zespołu jest latarnia morska wybudowana w 1866 roku na koronie klifu na wysokości 21 m n. p. m. Stok klifu u podnóŝa latarni jest chroniony opaską betonową z zespołem ostróg. Latarnia jest dominantą architektoniczną wyróŝniającą się w krajobrazie nadmorskim i stanowi trwały pomnik historii i techniki. BIELIKOWE WYDMY - zespół obejmuje kilka charakterystycznych pagórków wydm śródlądowych znajdujących się w kompleksie leśnym Liwski Las we wschodniej części gminy pomiędzy morzem a pradoliną przymorską. NajwyŜszy szczyt osiąga 35 m n. p. m., grupa niŝszych pagórów liczy m n. p. m. ( Sowia Góra 28 m n. p. m.). Na wierzchowinach i stokach niektórych pagórów znajdują się polany stanowiące atrakcyjne punkty widokowe na rozległą panoramę doliny Regi i miasto Trzebiatów oraz morze. UŜytki ekologiczne ZARASTAJĄCE JEZIORO KONARZEWO - płytkie jezioro połoŝone na wschód od wsi Pogorzelica w obrębie pradoliny przymorskiej. Geneza jeziora związana jest z wytopiskiem po bryłach martwego lodu po ostatnim zlodowaceniu i z późniejszymi holoceńskimi przekształceniami. Od północy przylega kompleks Liwski Las ze starodrzewem sosnowym i dębowym. Obszar ten obejmuje bagno, którego głębokość sięga 2,5 m, lustro wody utrzymuje się na wysokości 2,0 m n.p.m. oraz tereny podmokłe i wąski pas lasu w strefie nadbrzeŝnej. Od kilku lat obserwuje się zwiększenie populacji ptactwa wodno-błotnego, prawdopodobnie przenoszącego się z rezerwatu Liwia ŁuŜa. Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieoŝywionej TRZĘSACZ - (372,900 km - 373,150 km) reperowy profil geologiczny osadów glacjalnych ostatniego zlodowacenia. REWAL - (370,950 km) - reperowy profil geologiczny osadów glacjalnych ostatniego 16

17 zlodowacenia na klifie. REWAL (Śliwin Nadmorski.) - (369,720 Km) reperowy profil geologiczny późnoglacjalnych i holoceńskich osadów jeziornych na klifie. Miejsca rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych CZĘŚĆ LASU połoŝona na płn. od jez. Konarzewo odziały leśne 47, 48, 49, 62. GNIAZDA BOCIANA BIAŁEGO w m. Niechorze, Rewal, Śliwin. Obszar chronionego krajobrazu W koncepcji krajowego systemu obszarów chronionych cały obszar gminy znajduje się w granicach projektowanego w strefie przybrzeŝnej Nadmorskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Celem utworzenia obszaru jest ochrona wyróŝniających się krajobrazowo terenów o róŝnych typach ekosystemów oraz osłona ekologiczna dla istniejących i proponowanych obszarów o wyŝszej formie ochrony przyrody Infrastruktura techniczna Zaopatrzenie w wodę Sieć wodociągowa (rozdzielcza) obejmuje cały teren gminy, w układzie lokalnych sieci połączonych, tzw. rurociągami spinającymi w jedną całość, zasilana w wodę z istniejących stacji wodociągowych. Sieć ta w większości zbudowana jest z rurociągów PVC. Ogólna długość głównej sieci rozdzielczej wynosi ok. 55,7 km. Na podstawie analizy stanu istniejącego moŝna stwierdzić, Ŝe sytuacja w zakresie zaopatrzenia w wodę stanowi mocną stronę w infrastrukturze technicznej gminy. Ponadto, czynne są zwykle sezonowo liczne studnie indywidualnych uŝytkowników, funkcjonujące bez stref ochronnych, często w złym stanie technicznym, co stanowi potencjalną drogę migracji zanieczyszczeń do warstwy wodonośnej. Do najwaŝniejszych problemów związanych ze zorganizowanym zaopatrzeniem w wodę naleŝy zaliczyć: Deficyt wody w sezonie letnim przy gwałtownym wzroście poziomu zuŝycia Niewydolność istniejących urządzeń do uzdatniania i rozprowadzania wody, Brak znaczących zasobów wód podziemnych na obszarze gminy. 17

18 Sieć ciepłownicza Na obszarze gminy nie funkcjonuje sieć ciepłownicza, dominuje system lokalnych źródeł ciepła ogrzewających obiekty, w które są wbudowane lub obiekty sąsiadujące. Do ogrzewania stosuje się zarówno paliwa stałe, płynne, jak i gazowe. Rodzaj ogrzewania zaleŝy od relacji kosztów pomiędzy róŝnymi nośnikami energii. DuŜą szansą jest stosownie paliw niskozasiarczonych, korzystanie ze źródeł niekonwencjonalnych, ekologicznych oraz odchodzenie od stosowania paliw stałych (szczególnie węgla i koksu). Sieć gazowa Gmina Rewal zgazyfikowana jest całkowicie. Do wszystkich odbiorców doprowadzona jest sieć gazowa. Gmina obsługiwana jest gazem przewodowym średniego ciśnienia ze stacji redukcyjno - pomiarowej I º zlokalizowanej w gminie Karnice. Stacja zasilana jest odgałęzieniem od gazociągu wysokiego ciśnienia Gryfice - Trzebiatów - Gorzysław. W istniejącej na terenie gminy sieci gazowej występują duŝe rezerwy przesyłowe, ze względu na zbyt małą ilość przyłączonych odbiorców. Energia elektryczna Gmina Rewal zasilana jest z krajowej sieci elektroenergetycznej liniami napowietrznymi średnich napięć (15 kv), ze stacji elektroenergetycznej 110/15 kv o mocy 16,0 MVA, zlokalizowanej w rejonie Niechorza. GPZ Niechorze zasilany jest jednostronnie linią napowietrzną 110 kv od strony Trzebiatowa. Sieć średniego napięcia na terenie Gm. Rewal ma powiązania i współpracuje z sieciami SN w gminach sąsiednich, stwarzając w ten sposób moŝliwość dwustronnego zasilania - z GPZ Kamień Pomorski lub z GPZ Trzebiatów. Ma to szczególne znaczenie w okresie szczytowego poboru energii elektrycznej w okresie sezonu letniego. Wtedy teŝ istniejący GPZ obciąŝony jest w 100 %. Dla istniejącej linii elektroenergetycznej o napięciu 110 kv naleŝało zachować wzdłuŝ linii obszar ograniczonego uŝytkowania o szerokości 40 metrów (po 20 m od osi linii w obu kierunkach). Na obszarze Gminy Rewal nie przewiduje się i nie wyznacza terenów potencjalnej lokalizacji elektrowni wiatrowych. Teren całej gminy mieści się w 3-kilometrowym pasie od brzegu morza, gdzie lokalizacja elektrowni wiatrowych (zgodnie z zapisami obowiązującego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego) jest zakazana. 18