Skarga i skarga kasacyjna

Transkrypt

1 Skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym Hanna Knysiak-Sudyka KOMENTARZ I ORZECZNICTWO 4. WYDANIE

2 Skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym Hanna Knysiak-Sudyka KOMENTARZ I ORZECZNICTWO Zamów książkę w księgarni internetowej 4. WYDANIE WARSZAWA 2018

3 Stan prawny na 15 października 2017 r. Wydawca Izabella Małecka Redaktor prowadzący Joanna Ołówek Opracowanie redakcyjne i łamanie Violet Design Wioletta Kowalska Wszystkie zamieszczone we wzorach przykładowe dane osób, organizacji oraz wymienione w nich miejsca są fikcyjne. Żadne skojarzenia z jakimikolwiek rzeczywistymi osobami nie są zamierzone ani nie należy się ich doszukiwać. Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na P L K I B K Copyright by Wolters Kluwer Polska SA, 2018 ISBN wydanie Dział Praw Autorskich Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa

4 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów 17 Wstęp 21 CZĘŚĆ PIERWSZA SKARGA DO WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO I SPRZECIW OD DECYZJI WYDANEJ NA PODSTAWIE ART K.P.A. Rozdział 1 Wymagania formalne skargi do sądu administracyjnego jako pisma w postępowaniu sądowym 25 Art. 46. Elementy składowe pisma strony 25 Przepisy powiązane Skarga do sądu administracyjnego jako pismo procesowe Wymagania formalne pisma procesowego 27 Orzecznictwo Warunki formalne skargi Część adresowa pisma Oznaczenie rodzaju pisma 32 Orzecznictwo Oznaczenie rodzaju pisma Osnowa wniosku lub oświadczenia Podpis 34 Orzecznictwo Podpis 35 Orzecznictwo Wniesienie pisma drogą elektroniczną Wymienienie załączników Pełnomocnictwo 38 Orzecznictwo Pełnomocnictwo Wymagania dotyczące dalszych pism procesowych 43 5

5 Art Obowiązek podania wartości przedmiotu zaskarżenia 43 Przepisy powiązane Rodzaje wpisów sądowych 44 Orzecznictwo Wpis stały Wpis w sprawach podatkowych i celnych 48 Orzecznictwo Sprawdzenie wartości przedmiotu zaskarżenia 50 Orzecznictwo 51 Art Należność pieniężna jako wartość przedmiotu zaskarżenia 52 Przepisy powiązane Pojęcie należność pieniężna 53 Orzecznictwo Należność pieniężna a wartość przedmiotu zaskarżenia Wysokość wpisu stosunkowego 54 Orzecznictwo Wpis stosunkowy 55 Art Obliczanie wartości przedmiotu zaskarżenia Wartość przedmiotu zaskarżenia 57 Orzecznictwo 57 Art. 47. Obowiązek załączenia odpisów pisma 57 Przepisy powiązane Pojęcie odpisu 58 Orzecznictwo Istota odpisu Liczba odpisów 60 Orzecznictwo Odpisy skargi 60 Orzecznictwo Skutki nieprzedłożenia odpisów Pełnomocnictwo 64 Rozdział 2 Wymagania formalne skargi jako pisma o charakterze kwalifikowanym 65 Art. 57. Elementy składowe skargi 65 Przepisy powiązane Elementy formalne skargi Wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności 67 Orzecznictwo Przedmiot skargi Określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego 72 Orzecznictwo Określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego Fakultatywne elementy skargi 75 Rozdział 3 Legitymacja do wniesienia skargi 76 Art. 50. Legitymacja do wniesienia skargi 76 Przepisy powiązane 76 6

6 1. Legitymacja materialna 77 Orzecznictwo Legitymacja materialnoprawna Legitymacja formalna 82 Orzecznictwo Legitymacja formalnoprawna Legitymacja skargowa wynikająca z przepisów szczególnych 86 Orzecznictwo Podmioty niemające legitymacji do wniesienia skargi 89 Rozdział 4 Tryb wnoszenia skargi 91 Art. 54. Pośredni tryb wniesienia skargi. Uprawnienia autokontrolne organu administracji 91 Przepisy powiązane Pośredni tryb wnoszenia skargi 93 Orzecznictwo Pośredni tryb wnoszenia skargi Uprawnienia autokontrolne organu administracji publicznej 95 Orzecznictwo Instytucja autokontroli 97 Rozdział 5 Termin do wniesienia skargi 102 Art. 53. Termin do wniesienia skargi 102 Przepisy powiązane Charakter terminu Sposób obliczania terminu 104 Orzecznictwo Bieg terminu do wniesienia skargi 106 Orzecznictwo Skutki wniesienia skargi do niewłaściwego organu Wyjątki przewidziane w przepisach szczególnych 108 Orzecznictwo Termin do wniesienia skargi na podstawie przepisów szczególnych 109 Rozdział 6 Obowiązek wyczerpania środków zaskarżenia 110 Art. 52. Obowiązek wyczerpania środków zaskarżenia 110 Przepisy powiązane Wyczerpanie środków zaskarżenia jako przesłanka dopuszczalności skargi 111 Orzecznictwo Wyczerpanie środków zaskarżenia 113 Rozdział 7 Wniosek zaskarżenia 115 Art Uwzględnienie skargi na decyzję lub postanowienie 115 Art. 145A. Zobowiązanie organu do wydania decyzji lub postanowienia. Wymierzenie organowi grzywny 116 Art Uwzględnienie skargi na inne niż decyzje lub postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej 117 7

7 Art Uwzględnienie skargi na uchwały lub akty prawa miejscowego 117 Art Uwzględnienie skargi na akt nadzoru 117 Art Uwzględnienie skargi na bezczynność organów 118 Art Uwzględnienie skargi na pozostałe akty lub czynności 118 Art Uwzględnienie skargi na niewykonanie wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania 119 Przepisy powiązane Istota wniosku zaskarżenia Wniosek zaskarżenia w skardze na decyzję lub postanowienie 120 Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skardze na decyzję lub postanowienie Wniosek zaskarżenia w skardze na akty i czynności, o których mowa w art. 3 2 pkt 4 i 4a p.p.s.a. 128 Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skardze na inne niż decyzje i postanowienia akty oraz czynności Wniosek zaskarżenia w skardze na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 2 pkt 5 i 6 p.p.s.a. 130 Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skardze na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania 132 Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skardze na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania Wniosek zaskarżenia w skargach na niewykonanie wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania 136 Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skargach przewidzianych w przepisach szczególnych 138 Rozdział 8 Wniosek o zwrot kosztów postępowania 139 Art Zasada zwrotu kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego 139 Przepisy powiązane Zasada rezultatu Zasada zwrotu kosztów celowych 140 Orzecznictwo 140 Art Zwrot kosztów w przypadku uwzględnienia skargi w trybie autokontroli lub umorzenia postępowania w wyniku mediacji Zasady zwrotu 142 Orzecznictwo 143 Art Zasada zwrotu kosztów kilku skarżącym 144 Przepisy powiązane Zasady zwrotu kosztów przy współuczestnictwie 144 Orzecznictwo 144

8 Art Zasada zwrotu kosztów niezbędnych 145 Przepisy powiązane Koszty związane z osobistym działaniem strony 146 Orzecznictwo Koszty związane z osobistym działaniem strony Koszty strony działającej przez pełnomocnika 149 Orzecznictwo Koszty strony reprezentowanej przez zawodowego pełnomocnika 152 Rozdział 9 Sprzeciw od decyzji wydanej na podstawie art k.p.a. 154 Art. 64a. Dopuszczalność 154 Przepisy powiązane Charakter prawny sprzeciwu 154 Art. 64b. Wymagania formalne 155 Przepisy powiązane Wymagania formalne sprzeciwu 156 Art. 64c. Termin i tryb wniesienia sprzeciwu Termin wniesienia sprzeciwu Tryb wniesienia sprzeciwu Odmienności postępowania w przedmiocie sprzeciwu od decyzji 159 CZĘŚĆ DRUGA SKARGA KASACYJNA Rozdział 1 Dopuszczalność skargi kasacyjnej 161 Art Dopuszczalność 161 Przepisy powiązane Charakter skargi kasacyjnej Rodzaje orzeczeń zaskarżalnych skargą kasacyjną 162 Orzecznictwo Dopuszczalność skargi kasacyjnej Legitymacja do wniesienia skargi kasacyjnej 169 Orzecznictwo Legitymacja do wniesienia skargi kasacyjnej 171 Rozdział 2 Wymagania formalne 174 Art Elementy składowe skargi kasacyjnej 174 Przepisy powiązane Skarga kasacyjna jako kwalifikowane pismo procesowe 175 Orzecznictwo Elementy konstrukcyjne skargi kasacyjnej Wymagania ogólne skargi kasacyjnej 178 Orzecznictwo Wymagania skargi kasacyjnej jako pisma w postępowaniu sądowym Określenie zaskarżonego orzeczenia 182 9

9 10 4. Wskazanie zakresu zaskarżenia 182 Orzecznictwo Zakres zaskarżenia Przytoczenie podstaw kasacyjnych 185 Orzecznictwo Podstawy skargi kasacyjnej Wniosek zaskarżenia 194 Rozdział 3 Tryb i termin wnoszenia skargi kasacyjnej 195 Art Wniesienie skargi kasacyjnej 195 Przepisy powiązane Tryb wnoszenia skargi kasacyjnej 196 Orzecznictwo Tryb wnoszenia skargi kasacyjnej Termin do wniesienia skargi kasacyjnej 198 Orzecznictwo Termin do wniesienia skargi kasacyjnej 201 Rozdział 4 Podstawy skargi kasacyjnej 202 Art Podstawy skargi kasacyjnej 202 Przepisy powiązane Charakter skargi kasacyjnej 202 Orzecznictwo Naruszenie prawa materialnego 204 Orzecznictwo Naruszenie prawa materialnego Naruszenie przepisów postępowania 211 Orzecznictwo Naruszenie przepisów postępowania Naruszenie przepisów ustrojowych 224 Orzecznictwo Naruszenie przepisów prawa ustrojowego 226 Art Zakres rozpoznania skargi. Przesłanki nieważności postępowania 227 Przepisy powiązane Przyczyny nieważności postępowania jako podstawa skargi kasacyjnej Rozpoznanie sprawy mimo braku przesłanek procesowych 229 Orzecznictwo Brak zdolności sądowej lub procesowej strony lub brak prawidłowej reprezentacji 232 Orzecznictwo Res iudicata Rażące wadliwości postępowania zawinione przez sąd 235 Orzecznictwo Skład sądu sprzeczny z przepisami prawa 236 Orzecznictwo Pozbawienie strony możności obrony swych praw 238 Rozdział 5 Wniosek zaskarżenia 242 Art. 179a. Uprawnienia autokontrolne sądu pierwszej instancji 242 Art Uwzględnienie skargi kasacyjnej 242 Art Orzeczenie reformatoryjne 243

10 Art Odrzucenie skargi. Umorzenie postępowania 243 Przepisy powiązane Wniosek o dokonanie autokontroli orzeczenia przez sąd pierwszej instancji Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia 245 Orzecznictwo 247 Rozdział 6 Wniosek o zwrot kosztów postępowania 249 Art Art Zwrot kosztów postępowania kasacyjnego w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej 249 Zwrot kosztów postępowania kasacyjnego w razie oddalenia skargi kasacyjnej 249 Przepisy powiązane Koszty postępowania kasacyjnego 250 Orzecznictwo 251 CZĘŚĆ TRZECIA WNIOSKI DODATKOWE Rozdział 1 Wniosek o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności 255 Art. 61. Dopuszczalność wstrzymania zaskarżonego aktu lub czynności 255 Przepisy powiązane Akty lub czynności objęte ochroną tymczasową 256 Orzecznictwo Akty lub czynności podlegające wstrzymaniu Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności przez organ administracji Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności przez sąd administracyjny 263 Orzecznictwo Przesłanki wstrzymania zaskarżonego aktu lub czynności 265 Rozdział 2 Wniosek o dopuszczenie dowodu z dokumentu 270 Art Postępowanie dowodowe 270 Przepisy powiązane Zakres postępowania dowodowego 271 Orzecznictwo Cel postępowania dowodowego Wniosek dowodowy 274 Orzecznictwo Dopuszczalne środki dowodowe 275 Rozdział 3 Wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym 278 Art Przesłanki rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym

11 Art Przesłanka rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym 279 Przepisy powiązane Zakres postępowania uproszczonego Forma i treść wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym 280 Rozdział 4 Wniosek o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego 281 Art Cel postępowania mediacyjnego 281 Przepisy powiązane Podmioty legitymowane do złożenia wniosku Forma i treść wniosku 282 Rozdział 5 Wniosek o przyznanie prawa pomocy 283 I. Zakres prawa pomocy 283 Art Zakres prawa pomocy 283 Art Zakres całkowity i częściowy Charakter instytucji prawa pomocy Zakres udzielenia prawa pomocy 284 Orzecznictwo 285 II. Forma i treść wniosku 287 Art Wniosek o przyznanie prawa pomocy 287 Art Treść wniosku 287 Przepisy powiązane Termin do wniesienia wniosku o przyznanie prawa pomocy 288 Orzecznictwo Termin do złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy Legitymacja do żądania przyznania prawa pomocy Formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy 291 Orzecznictwo Urzędowy formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy Ciężar dowodu w postępowaniu w sprawie przyznania prawa pomocy 294 Orzecznictwo Zasada dyspozycyjności i ciężar dowodu w postępowaniu w sprawie przyznania prawa pomocy 295 III. Przesłanki przyznania prawa pomocy 297 Art Przesłanki przyznania prawa pomocy 297 Art Wyłączenie prawa pomocy 298 Przepisy powiązane Pozytywne przesłanki przyznania prawa pomocy 298 Orzecznictwo Sytuacja finansowa i majątkowa wnioskodawcy w postępowaniu o przyznanie prawa pomocy

12 2. Negatywne przesłanki prawa pomocy 306 Orzecznictwo Oczywista bezzasadność skargi 308 Rozdział 6 Wniosek o przywrócenie uchybionego terminu 311 I. Przesłanki przywrócenia terminu 311 Art. 86. Przywrócenie terminu 311 Przepisy powiązane Charakter instytucji przywrócenia uchybionego terminu Przesłanki przywrócenia terminu 312 Orzecznictwo Rozpoznanie wniosku o przywrócenie terminu Zaistnienie dla strony ujemnych skutków procesowych 314 Orzecznictwo Ujemne skutki procesowe uchybienia terminu Rozstrzygnięcia w przedmiocie przywrócenia terminu 315 II. Wymagania formalne wniosku o przywrócenie terminu 316 Art. 87. Wniosek o przywrócenie terminu 316 Przepisy powiązane Zasada dyspozycyjności Wymagania formalne wniosku o przywrócenie terminu Termin do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu Brak winy strony w uchybieniu terminowi 318 Orzecznictwo Okoliczności faktyczne, które uzasadniają brak winy w uchybieniu terminowi 319 Orzecznictwo Okoliczności faktyczne, które nie uzasadniają braku winy w uchybieniu terminowi Choroba strony jako przesłanka braku winy w uchybieniu terminowi 329 Orzecznictwo Okoliczności faktyczne, które uzasadniają brak winy w uchybieniu terminowi Przesłanka braku winy strony reprezentowanej przez pełnomocnika 333 Orzecznictwo Uchybienie terminowi przez stronę reprezentowaną przez przedstawiciela Niekonkurencyjność wniosku o przywrócenie terminu i zażalenia 339 Orzecznictwo Niekonkurencyjność wniosku o przywrócenie terminu i zażalenia 339 III. Wniosek spóźniony lub niedopuszczalny 340 Art. 88. Odrzucenie wniosku 340 Przepisy powiązane Spóźniony wniosek o przywrócenie terminu 341 Orzecznictwo Dochowanie terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu Niedopuszczalność wniosku o przywrócenie terminu 341 Orzecznictwo

13 IV. Wniosek o wstrzymanie postępowania lub wykonania orzeczenia 344 Art. 89. Dopuszczalność wstrzymania postępowania Istota niesuspensywności wniosku o przywrócenie terminu Rozstrzygnięcie w przedmiocie wstrzymania postępowania lub wykonania orzeczenia 345 Orzecznictwo 346 Rozdział 7 Wniosek o wyłączenie sędziego 347 I. Wymagania formalne wniosku o wyłączenie sędziego 347 Art. 20. Termin i forma wniosku o wyłączenie sędziego 347 Przepisy powiązane Charakter instytucji wyłączenia sędziego Podmioty uprawnione do zgłoszenia wniosku o wyłączenie sędziego Elementy wniosku o wyłączenie sędziego Ponowny wniosek o wyłączenie sędziego 350 Orzecznictwo 350 II. Iudex inhabilis 354 Art. 18. Przesłanki wyłączenia sędziego z mocy ustawy 354 Przepisy powiązane Istota i skutki wystąpienia przesłanek wyłączenia sędziego z mocy ustawy 355 Orzecznictwo Powiązanie sędziego z podmiotami postępowania 356 Orzecznictwo Powiązanie sędziego z przedmiotem postępowania 358 Orzecznictwo 359 III. Iudex suspectus 362 Art. 19. Wyłączenie sędziego na wniosek 362 Przepisy powiązane Przesłanki względne wyłączenia sędziego Stosunek osobisty 363 Orzecznictwo 364 IV. Rozstrzygnięcia w sprawie wyłączenia sędziego 370 Art. 22. Właściwość i skład sądu 370 Przepisy powiązane Rozstrzygnięcie w przedmiocie wyłączenia sędziego 370 Orzecznictwo

14 V. Wyłączenie protokolanta, referendarza sądowego oraz prokuratora 372 Art. 24. Odesłanie 372 Przepisy powiązane Zakres stosowania przepisów o wyłączeniu sędziego 372 Orzecznictwo 372 Literatura 373 Suplement. Wzory I. Wzory pism procesowych VII 1. Wzór skargi VII 2. Wzór skargi kasacyjnej XI 3. Wzór wniosku o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności XIV 4. Wzór wniosku o dopuszczenie dowodu z dokumentu XVI 5. Wzór wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym XVIII 6. Wzór wniosku o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego XIX 7. Wzór wniosku o przywrócenie uchybionego terminu XXI 8. Wzór wniosku o wyłączenie sędziego XXIII II. Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego XXV 1. Elementy skargi jako pisma w postępowaniu sądowym XXV 2. Elementy skargi jako pisma o charakterze kwalifikowanym XXVIII 3. Przykładowe zarzuty skargi oparte na naruszeniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego XXXVII

15

16 WYKAZ SKRÓTÓW 1. Akty prawne k.c. ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.) k.k. ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) k.p.a. ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1257) k.p.c. ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.) k.p.k. ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1904) o.p. ustawa z r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) p.p.s.a. ustawa z r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2017 r. poz ze zm.) p.u.s.a. ustawa z r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.) pr. bank. ustawa z r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2017 r. poz ze zm.) r.w.s.z.p.w. rozporządzenie Rady Ministrów z r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 221, poz ze zm.) u.d.u.r. ustawa z r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. z 2017 r. poz ze zm.) u.i.d.p. ustawa z r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. z 2017 r. poz. 570) 17

17 Hanna Knysiak-Sudyka profesor doktor habilitowany nauk prawnych, kierownik Katedry Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie; autorka kilkudziesięciu opracowań naukowych z zakresu postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego, w tym monografii, komentarzy, podręczników, artykułów i glos. Publikacja stanowi komentarz do wybranych przepisów ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, mających istotne znaczenie na etapie sporządzania skargi oraz sprzeciwu od decyzji do wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Omówione zostały także przepisy dotyczące wniosków dodatkowych, w szczególności wniosków o: wstrzymanie wykonania aktu lub czynności, rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym, przyznanie prawa pomocy, przywrócenie uchybionego terminu czy wyłączenie sędziego. Opracowanie zawiera obszerny wybór aktualnego orzecznictwa sądów administracyjnych, ilustrującego omawiane zagadnienia, uwzględniający nie tylko dominującą linię orzeczniczą, lecz także orzeczenia od niej odbiegające. Ponadto, zaprezentowano przykłady: wzorów pism procesowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym, zadań egzaminacyjnych z proponowanymi rozwiązaniami, nawiązujące do problemów najczęściej występujących w zadaniach na egzaminach kończących aplikacje adwokacką i radcowską. Publikacja przedstawia treści zarówno o znaczeniu teoretycznym, jak i praktyczne wskazówki dla profesjonalistów w zakresie sporządzania pism procesowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym. zamówienia: infolinia , fax zamowienia@wolterskluwer.pl CENA KOMPLETU 179 ZŁ (W TYM 5% VAT)