Skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministr acyjnym

Transkrypt

1

2 KOMENTARZ I ORZECZNICTWO Skarga i skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministr acyjnym Komentarz Orzecznictwo Hanna Knysiak-Molczyk Wydanie 2 Warszawa 2014

3 Tytuły do artykułów i schematy opracowane przez Wojciecha Piątka pod redakcją Wojciecha Sawczyna pochodzą z publikacji Kodeks postępowania administracyjnego. Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Postępowanie przed sądami administracyjnymi. Postępowanie egzekucyjne w administracji ze schematami, wydanie 6, Warszawa 2013 Redaktor prowadzący: Małgorzata Stańczak Opracowanie redakcyjne: Michał Dymiński Opracowanie techniczne: Krzysztof Koziarek Projekt okładki i stron tytułowych: Paragrafik Wszystkie zamieszczone we wzorach przykładowe dane osób, organizacji oraz wymienione w nich miejsca są fikcyjne. Żadne skojarzenia z jakimikolwiek rzeczywistymi osobami nie są zamierzone ani nie należy się ich doszukiwać. Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autorki i wydawcy. ISBN LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, Warszawa tel , faks Infolinia: Redakcja: tel , , , faks biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony

4 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów Wstęp CZĘŚĆ PIERWSZA SKARGA DO WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO ROZDZIAŁ 1. Wymagania formalne skargi do sądu administracyjnego jako pisma w postępowaniu sądowym Art. 46. Elementy składowe pisma strony Przepisy powiązane Skarga do sądu administracyjnego jako pismo procesowe Wymagania formalne pisma procesowego Orzecznictwo Warunki formalne skargi Część adresowa pisma Oznaczenie rodzaju pisma Orzecznictwo Oznaczenie rodzaju pisma Osnowa wniosku lub oświadczenia Podpis Orzecznictwo Podpis Orzecznictwo Wniesienie pisma drogą elektroniczną Wymienienie załączników Pełnomocnictwo Orzecznictwo Pełnomocnictwo Wymagania dotyczące dalszych pism procesowych

5 Spis treści Art Obowiązek podania wartości przedmiotu zaskarżenia Przepisy powiązane Rodzaje wpisów sądowych Orzecznictwo Wpis stały Wpis w sprawach podatkowych i celnych Sprawdzenie wartości przedmiotu zaskarżenia Orzecznictwo Art Należność pieniężna jako wartość przedmiotu zaskarżenia Przepisy powiązane Pojęcie należność pieniężna Orzecznictwo Należność pieniężna a wartość przedmiotu zaskarżenia Wysokość wpisu stosunkowego Orzecznictwo Wpis stosunkowy Art Obliczanie wartości przedmiotu zaskarżenia Wartość przedmiotu zaskarżenia Orzecznictwo Art. 47. Obowiązek załączenia odpisów pisma Przepisy powiązane Pojęcie odpisu Orzecznictwo Istota odpisu Liczba odpisów Orzecznictwo Odpisy skargi Orzecznictwo Skutki nieprzedłożenia odpisów Pełnomocnictwo ROZDZIAŁ 2. Wymagania formalne skargi jako pisma o charakterze kwalifikowanym Art. 57. Elementy składowe skargi Przepisy powiązane Elementy formalne skargi Wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności Orzecznictwo Przedmiot skargi Określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego Orzecznictwo Określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego Fakultatywne elementy skargi ROZDZIAŁ 3. Legitymacja do wniesienia skargi Art. 50. Legitymacja do wniesienia skargi Przepisy powiązane Legitymacja materialna Orzecznictwo Legitymacja materialnoprawna

6 Spis treści 2. Legitymacja formalna Orzecznictwo Legitymacja formalnoprawna Legitymacja skargowa wynikająca z przepisów szczególnych Orzecznictwo Podmioty niemające legitymacji do wniesienia skargi ROZDZIAŁ 4. Tryb wnoszenia skargi Art. 54. Pośredni tryb wniesienia skargi. Uprawnienia autokontrolne organu administracji Przepisy powiązane Pośredni tryb wnoszenia skargi Orzecznictwo Pośredni tryb wnoszenia skargi Uprawnienia autokontrolne organu administracji publicznej Orzecznictwo Instytucja autokontroli ROZDZIAŁ 5. Termin do wniesienia skargi Art. 53. Termin do wniesienia skargi Przepisy powiązane Charakter terminu Sposób obliczania terminu Orzecznictwo Bieg terminu do wniesienia skargi Orzecznictwo Termin do wniesienia skargi na bezczynność organu.. 90 Orzecznictwo Skutki wniesienia skargi do niewłaściwego organu lub bezpośrednio do sądu Wyjątki przewidziane w przepisach szczególnych Orzecznictwo Termin do wniesienia skargi na podstawie przepisów szczególnych ROZDZIAŁ 6. Obowiązek wyczerpania środków zaskarżenia lub wezwania do usunięcia naruszenia prawa Art. 52. Obowiązek wyczerpania środków zaskarżenia Przepisy powiązane Wyczerpanie środków zaskarżenia jako przesłanka dopuszczalności skargi Orzecznictwo Wyczerpanie środków zaskarżenia Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa Orzecznictwo Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa ROZDZIAŁ 7. Wniosek zaskarżenia Art Uwzględnienie skargi na decyzję lub postanowienie Art Uwzględnienie skargi na inne niż decyzje lub postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej Art Uwzględnienie skargi na uchwały lub akty prawa miejscowego

7 Spis treści Art Uwzględnienie skargi na akt nadzoru Art Uwzględnienie skargi na bezczynność organów Art Uwzględnienie skargi na pozostałe akty lub czynności Przepisy powiązane Istota wniosku zaskarżenia Wniosek zaskarżenia w skardze na decyzję lub postanowienie Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skardze na decyzję lub postanowienie Wniosek zaskarżenia w skardze na akty i czynności, o których mowa w art. 3 2 pkt 4 i 4a p.p.s.a Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skardze na inne niż decyzje i postanowienia akty oraz czynności Wniosek zaskarżenia w skardze na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 2 pkt 5 i 6 p.p.s.a Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skardze na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania Orzecznictwo Wniosek zaskarżenia w skardze na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania Wniosek zaskarżenia w skargach przewidzianych w przepisach szczególnych ROZDZIAŁ 8. Wniosek o zwrot kosztów postępowania Art Zasada zwrotu kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego Przepisy powiązane Zasada rezultatu Zasada zwrotu kosztów celowych Orzecznictwo Art Zwrot kosztów w przypadku uwzględnienia skargi w trybie autokontroli lub umorzenia postępowania w wyniku mediacji Zasady zwrotu Orzecznictwo Art Zasada zwrotu kosztów kilku skarżącym Przepisy powiązane Zasady zwrotu kosztów przy współuczestnictwie Orzecznictwo Art Zasada zwrotu kosztów niezbędnych Przepisy powiązane Koszty związane z osobistym działaniem strony Orzecznictwo Koszty związane z osobistym działaniem strony Koszty strony działającej przez pełnomocnika Orzecznictwo Koszty strony reprezentowanej przez zawodowego pełnomocnika

8 Spis treści CZĘŚĆ DRUGA SKARGA KASACYJNA ROZDZIAŁ 1. Dopuszczalność skargi kasacyjnej Art Dopuszczalność Przepisy powiązane Charakter skargi kasacyjnej Rodzaje orzeczeń zaskarżalnych skargą kasacyjną Orzecznictwo Dopuszczalność skargi kasacyjnej Legitymacja do wniesienia skargi kasacyjnej Orzecznictwo Legitymacja do wniesienia skargi kasacyjnej ROZDZIAŁ 2. Wymagania formalne Art Elementy składowe skargi kasacyjnej Przepisy powiązane Skarga kasacyjna jako kwalifikowane pismo procesowe Orzecznictwo Elementy konstrukcyjne skargi kasacyjnej Wymagania ogólne skargi kasacyjnej Orzecznictwo Wymagania skargi kasacyjnej jako pisma w postępowaniu sądowym Określenie zaskarżonego orzeczenia Wskazanie zakresu zaskarżenia Orzecznictwo Zakres zaskarżenia Przytoczenie podstaw kasacyjnych Orzecznictwo Podstawy skargi kasacyjnej Wniosek zaskarżenia ROZDZIAŁ 3. Tryb i termin wnoszenia skargi kasacyjnej Art Wniesienie skargi kasacyjnej Przepisy powiązane Tryb wnoszenia skargi kasacyjnej Orzecznictwo Tryb wnoszenia skargi kasacyjnej Termin do wniesienia skargi kasacyjnej Orzecznictwo Termin do wniesienia skargi kasacyjnej ROZDZIAŁ 4. Podstawy skargi kasacyjnej Art Podstawy skargi kasacyjnej Przepisy powiązane Charakter skargi kasacyjnej Orzecznictwo Naruszenie prawa materialnego Orzecznictwo Naruszenie prawa materialnego Naruszenie przepisów postępowania

9 Spis treści Orzecznictwo Naruszenie przepisów postępowania Naruszenie przepisów ustrojowych Orzecznictwo Naruszenie przepisów prawa ustrojowego Art Zakres rozpoznania skargi. Przesłanki nieważności postępowania Przepisy powiązane Przyczyny nieważności postępowania jako podstawa skargi kasacyjnej Rozpoznanie sprawy mimo braku przesłanek procesowych Orzecznictwo Brak zdolności sądowej lub procesowej strony lub brak prawidłowej reprezentacji Orzecznictwo Res iudicata Rażące wadliwości postępowania zawinione przez sąd Orzecznictwo Skład sądu sprzeczny z przepisami prawa Orzecznictwo Pozbawienie strony możności obrony swych praw ROZDZIAŁ 5. Wniosek zaskarżenia Art Uwzględnienie skargi kasacyjnej Art Orzeczenie reformatoryjne Art Odrzucenie skargi. Umorzenie postępowania Przepisy powiązane Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia Orzecznictwo ROZDZIAŁ 6. Wniosek o zwrot kosztów postępowania Art Zwrot kosztów postępowania kasacyjnego w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej Przepisy powiązane Koszty postępowania kasacyjnego Orzecznictwo CZĘŚĆ TRZECIA WNIOSKI DODATKOWE ROZDZIAŁ 1. Wniosek o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności Art. 61. Dopuszczalność wstrzymania zaskarżonego aktu lub czynności Przepisy powiązane Akty lub czynności objęte ochroną tymczasową Orzecznictwo Akty lub czynności podlegające wstrzymaniu Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności przez organ administracji Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności przez sąd administracyjny

10 Spis treści Orzecznictwo Przesłanki wstrzymania zaskarżonego aktu lub czynności ROZDZIAŁ 2. Wniosek o dopuszczenie dowodu z dokumentu Art Postępowanie dowodowe Przepisy powiązane Zakres postępowania dowodowego Orzecznictwo Cel postępowania dowodowego Wniosek dowodowy Orzecznictwo Dopuszczalne środki dowodowe ROZDZIAŁ 3. Wniosek o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym Art Przesłanki rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym Art Przesłanka rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym Przepisy powiązane Zakres postępowania uproszczonego Forma i treść wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym ROZDZIAŁ 4. Wniosek o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego Art Cel postępowania mediacyjnego Przepisy powiązane Podmioty legitymowane do złożenia wniosku Forma i treść wniosku ROZDZIAŁ 5. Wniosek o przyznanie prawa pomocy I. Zakres prawa pomocy Art Zakres prawa pomocy Art Zakres całkowity i częściowy Charakter instytucji prawa pomocy Zakres udzielenia prawa pomocy Orzecznictwo II. Forma i treść wniosku Art Wniosek o przyznanie prawa pomocy Art Treść wniosku Przepisy powiązane Termin do wniesienia wniosku o przyznanie prawa pomocy Orzecznictwo Termin do złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy

11 Spis treści 2. Legitymacja do żądania przyznania prawa pomocy Formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy Orzecznictwo Urzędowy formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy Ciężar dowodu w postępowaniu w sprawie przyznania prawa pomocy Orzecznictwo Zasada dyspozycyjności i ciężar dowodu w postępowaniu w sprawie przyznania prawa pomocy III. Przesłanki przyznania prawa pomocy Art Przesłanki przyznania prawa pomocy Art Wyłączenie prawa pomocy Przepisy powiązane Pozytywne przesłanki przyznania prawa pomocy Orzecznictwo Sytuacja finansowa i majątkowa wnioskodawcy w postępowaniu o przyznanie prawa pomocy Negatywne przesłanki prawa pomocy Orzecznictwo Oczywista bezzasadność skargi ROZDZIAŁ 6. Wniosek o przywrócenie uchybionego terminu I. Przesłanki przywrócenia terminu Art. 86. Przywrócenie terminu Przepisy powiązane Charakter instytucji przywrócenia uchybionego terminu Przesłanki przywrócenia terminu Orzecznictwo Rozpoznanie wniosku o przywrócenie terminu Zaistnienie dla strony ujemnych skutków procesowych Orzecznictwo Ujemne skutki procesowe uchybienia terminowi Rozstrzygnięcia w przedmiocie przywrócenia terminu II. Wymagania formalne wniosku o przywrócenie terminu Art. 87. Wniosek o przywrócenie terminu Przepisy powiązane Zasada dyspozycyjności Wymagania formalne wniosku o przywrócenie terminu Termin do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu Brak winy strony w uchybieniu terminowi Orzecznictwo Okoliczności faktyczne, które uzasadniają brak winy w uchybieniu terminowi Orzecznictwo Okoliczności faktyczne, które nie uzasadniają braku winy w uchybieniu terminowi Choroba strony jako przesłanka braku winy w uchybieniu terminowi Orzecznictwo Okoliczności faktyczne, które uzasadniają brak winy w uchybieniu terminowi Przesłanka braku winy strony reprezentowanej przez pełnomocnika Orzecznictwo Uchybienie terminowi przez stronę reprezentowaną przez przedstawiciela

12 Spis treści 7. Niekonkurencyjność wniosku o przywrócenie terminu i zażalenia Orzecznictwo Niekonkurencyjność wniosku o przywrócenie terminu i zażalenia III. Wniosek spóźniony lub niedopuszczalny Art. 88. Odrzucenie wniosku Przepisy powiązane Spóźniony wniosek o przywrócenie terminu Orzecznictwo Dochowanie terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu Niedopuszczalność wniosku o przywrócenie terminu Orzecznictwo IV. Wniosek o wstrzymanie postępowania lub wykonania orzeczenia Art. 89. Dopuszczalność wstrzymania postępowania Istota niesuspensywności wniosku o przywrócenie terminu Rozstrzygnięcie w przedmiocie wstrzymania postępowania lub wykonania orzeczenia Orzecznictwo ROZDZIAŁ 7. Wniosek o wyłączenie sędziego I. Wymagania formalne wniosku o wyłączenie sędziego Art. 20. Termin i forma wniosku o wyłączenie sędziego Przepisy powiązane Charakter instytucji wyłączenia sędziego Podmioty uprawnione do zgłoszenia wniosku o wyłączenie sędziego Elementy wniosku o wyłączenie sędziego Ponowny wniosek o wyłączenie sędziego Orzecznictwo II. Iudex inhabilis Art. 18. Przesłanki wyłączenia sędziego z mocy ustawy Przepisy powiązane Istota i skutki wystąpienia przesłanek wyłączenia sędziego z mocy ustawy Orzecznictwo Powiązanie sędziego z podmiotami postępowania Powiązanie sędziego z przedmiotem postępowania Orzecznictwo III. Iudex suspectus Art. 19. Wyłączenie sędziego na wniosek Przepisy powiązane Przesłanki względne wyłączenia sędziego Stosunek osobisty Orzecznictwo

13 Spis treści IV. Rozstrzygnięcia w sprawie wyłączenia sędziego Art. 22. Właściwość i skład sądu Przepisy powiązane Rozstrzygnięcie w przedmiocie wyłączenia sędziego Orzecznictwo V. Wyłączenie protokolanta, referendarza sądowego, asesora sądowego oraz prokuratora Art. 24. Odesłanie Przepisy powiązane Zakres stosowania przepisów o wyłączeniu sędziego Orzecznictwo Literatura Schematy Wniesienie skargi do WSA Pisma w postępowaniu sądowoadministracyjnym Uzupełnienie braków formalnych pism stron Rozstrzygnięcie sądu I instancji w postępowaniu sądowoadministracyjnym Skarga kasacyjna w postępowaniu sądowoadministracyjnym Rozpoznanie skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym Zwrot kosztów postępowania między stronami Prawo pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym Uchybienie terminowi i jego przywrócenie w postępowaniu sądowoadministracyjnym Wyłączenie sędziego w postępowaniu sądowoadministracyjnym * * * Suplement. Wzory I. Wzory pism procesowych III 1. Wzór skargi III 2. Wzór skargi kasacyjnej VII 3. Wzór wniosku o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności X 4. Wzór wniosku o dopuszczenie dowodu z dokumentu XII 5. Wzór wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym XIV 6. Wzór wniosku o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego XV 7. Wzór wniosku o przywrócenie uchybionego terminu XVII 8. Wzór wniosku o wyłączenie sędziego XIX II. Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego XXI 1. Elementy skargi jako pisma w postępowaniu sądowym XXI 2. Elementy skargi jako pisma o charakterze kwalifikowanym XXIII 3. Przykładowe zarzuty skargi oparte na naruszeniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego XXVIII 14

14 WYKAZ SKRÓTÓW 1. Akty prawne k.c. ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) k.p.a. ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267) k.p.c. ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) o.p. ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) p.p.s.a. ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) p.u.s.a. ustawa z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.) pr.bank. ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz ze zm.) Regulamin NSA uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 listopada 2010 r. w sprawie regulaminu wewnętrznego urzędowania Naczelnego Sądu Administracyjnego (M.P. Nr 86, poz. 1007) Regulamin w.s.a. rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 18 września 2003 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 169, poz. 1646) u.g.n. ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) 15

15 Wykaz skrótów u.s.g. u.s.p. u.s.w. ustawa o s.k.o. u.w.a.rz. ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.) ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 595 ze zm.) ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 596 ze zm.) ustawa z 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 ze zm.) ustawa z 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206 ze zm.) 2. Oficjalne wydawnictwa z orzecznictwem ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego ONSAiWSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych (od 2004 r.) OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego 3. Czasopisma Mon. Podat. MoP PiP PPP Prok. i Pr. PS ST ZNUJ ZNSA Monitor Podatkowy Monitor Prawniczy Państwo i Prawo Przegląd Prawa Publicznego Prokuratura i Prawo Przegląd Sądowy Samorząd Terytorialny Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 4. Sądy i inne instytucje NSA Naczelny Sąd Administracyjny RP Rzeczpospolita Polska RPO Rzecznik Praw Obywatelskich SA sąd apelacyjny SKO samorządowe kolegium odwoławcze SN Sąd Najwyższy TK Trybunał Konstytucyjny WSA wojewódzki sąd administracyjny 5. Inne Dz.U. LexisNexis SIP Dziennik Ustaw Serwis Prawniczy LexisNexis Polska Lex system informacji prawnej Wydawnictwa Wolters Kluwer 16

16 WSTĘP Postępowanie sądowoadministracyjne jest uregulowane przepisami ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2004 r., realizując wynikającą z art. 176 ust. 1 Konstytucji RP zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego. Realizacja tej zasady spowodowała rewolucję w dotychczasowym systemie sądowej kontroli administracji publicznej, który do 31 grudnia 2003 r. opierał się na zasadzie jednoinstancyjności, ukształtowanej na wzór austriacki, a realizowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny z siedzibą w Warszawie, działający także przez ośrodki zamiejscowe. Reforma sądownictwa administracyjnego wprowadziła kasacyjny model instancyjności, w którym środkiem odwoławczym od orzeczeń (wyroków i postanowień kończących postępowanie w sprawie) sądów administracyjnych pierwszej instancji jest skarga kasacyjna. Choć ustawodawca nie wprowadził w postępowaniu sądowoadministracyjnym co do zasady przymusu adwokacko-radcowskiego, jednak profesjonalni pełnomocnicy (adwokaci, radcowie prawni, doradcy podatkowi, rzecznicy patentowi) stanowią najistotniejszą kategorię podmiotów uprawnionych do reprezentowania w nim stron. Przy sporządzaniu skargi kasacyjnej, zażalenia na postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego o odrzuceniu skargi kasacyjnej, skargi o wzno- 17

17 Wstęp wienie postępowania (jeśli do wznowienia postępowania właściwy jest Naczelny Sąd Administracyjny) oraz skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia obowiązuje przymus adwokacko-radcowski, w kształcie, jaki nadano mu w art. 175 p.p.s.a. W postępowaniu sądowoadministracyjnym na etapie wniesienia skargi oraz skargi kasacyjnej obowiązuje zasada skargowości, a zatem postępowanie sądowe (pierwszo- i drugoinstancyjne) jest uruchamiane na skutek wniesienia przez legitymowany podmiot odpowiedniego środka prawnego. Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego jest środkiem prawnym nadzwyczajnym, o charakterze zewnętrznym, który uruchamia postępowanie kontrolne prowadzone przez sąd administracyjny. Przedmiotem kontroli, sprawowanej w oparciu o kryterium legalności, jest działalność administracji publicznej w zakresie określonym ustawowo. Skarga kasacyjna jest środkiem odwoławczym, służącym od wskazanych w Prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, uruchamiającym kontrolę instancyjną sprawowaną przez Naczelny Sąd Administracyjny. Niezwykle istotne jest zatem, by pismo procesowe będące skargą lub skargą kasacyjną było prawidłowo skonstruowane zarówno pod względem formalnym, jak i materialnym, gdyż tylko takie pismo procesowe spełni swoją rolę polegającą na uruchomieniu postępowania przed sądem administracyjnym pierwszej lub drugiej instancji. Niniejsza książka ma w założeniu stanowić pomoc dla profesjonalnych pełnomocników (adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych, rzeczników patentowych), działających w postępowaniu sądowoadministracyjnym w spełnianiu ich obowiązków procesowych, polegających na sporządzaniu skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego i skargi kasacyjnej. Opracowanie ma również służyć jako materiał szkoleniowy, w szczególności dla aplikantów adwokackich i radcowskich, stanowiący pomoc w przygotowaniu do egzaminów: adwokackiego i radcowskiego. Książka ma postać opracowania komentarzowego, jednak jej układ abstrahuje od kolejności przyjętej w ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W publikacji zamieszczono wybrane przepisy tej ustawy, mające istotne znaczenie na etapie sporządzania skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz skargi kasacyjnej 18

18 Wstęp do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Uwzględnione zostały także te przepisy, które dotyczą wniosków dodatkowych, fakultatywnie zamieszczanych w powyższych pismach procesowych (np. o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności, o przywrócenie terminu, o wyłączenie sędziego). Dla zachowania przejrzystości wywodów opracowanie zostało podzielone na trzy części, obejmujące kolejno rozważania dotyczące skargi do WSA (część pierwsza), skargi kasacyjnej (część druga) oraz wniosków dodatkowych, jakie mogą być fakultatywnie zamieszczane zarówno w skardze, jak i skardze kasacyjnej (część trzecia). W suplemencie przedstawiono przykładowe wzory pism procesowych. Poszczególne części zostały opracowane według jednolitego schematu, zamieszczono w nich komentarz do wybranych przepisów Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz bogaty wybór orzecznictwa sądów administracyjnych związanego z poruszanymi zagadnieniami, uwzględniający nie tylko dominującą linię orzeczniczą, lecz również orzeczenia od niej odbiegające. Ponieważ opracowanie ma mieć walor przede wszystkim praktyczny, rozważania teoretyczne oraz poglądy przedstawicieli nauki są cytowane i powoływane jedynie w niezbędnym zakresie. W opracowaniu został uwzględniony stan prawny na dzień 5 listopada 2013 r.

19 CZĘŚĆ PIERWSZA Sk arga do wojewódzkiego sądu administracyjnego ROZDZIAŁ 1 Wymagania formalne skargi do sądu administracyjnego jako pisma w postępowaniu sądowym ART. 46. Elementy składowe pisma strony Art Każde pismo strony powinno zawierać: 1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; 2) oznaczenie rodzaju pisma; 3) osnowę wniosku lub oświadczenia; 4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; 5) wymienienie załączników. 2. Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy, pisma zaś dalsze sygnaturę akt. 3. Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa. 4. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała. 21

20 Art. 46 Część I. Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego Przepisy powiązane: art. 37, 45, 49, 57, 65 3, art. 67 p.p.s.a.; art. 4 pkt 1 i art. 5 ust. 2 ustawy z 7 października 1999 r. o języku polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 ze zm.); art. 2 ust. 4 ustawy z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 235). 1. Skarga do sądu administracyjnego jako pismo procesowe Pismami procesowymi w ścisłym tego słowa znaczeniu są pisma wnoszone przez strony do sądu bądź w celu wszczęcia postępowania, bądź w jego toku w związku ze sprawą. Zgodnie z art. 45 p.p.s.a. pisma w postępowaniu sądowym (pisma procesowe) obejmują wnioski i oświadczenia stron. Pisma procesowe dzielą się na zwykłe i kwalifikowane. Pisma zwykłe muszą odpowiadać wyłącznie wymaganiom formalnym określonym w art. 46 i 47 p.p.s.a. Skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego jest pismem procesowym kwalifikowanym, a zatem pismem mającym szczególne oznaczenie, którego osnowa zawartych w nim wniosków i oświadczeń jest w sposób szczególny określona przez ustawę. Szczególne wymagania formalne dla skargi zostały przewidziane w art. 57 p.p.s.a. Skarga jest pismem wnoszonym przez skarżącego do wojewódzkiego sądu administracyjnego w celu wszczęcia postępowania sądowoadministracyjnego. Pisma procesowe, w tym również skarga, powinny być sporządzane w języku polskim, gdyż jest to język urzędowy w sądach, zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy z 7 października 1999 r. o języku polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 ze zm.). Obowiązek składania oświadczeń woli i wiedzy w języku polskim wynika wprost z art. 5 ust. 2 przywołanej ustawy. 2. Wymagania formalne pisma procesowego Art. 46 p.p.s.a. określa ogólne warunki, którym musi odpowiadać każde pismo strony, a zatem nie tylko skarga, lecz również każde kolejne pismo wnoszone w toku sprawy. Wymagania te są z reguły określa- 22