OFIARY PRZEMOCY W RODZINIE

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "OFIARY PRZEMOCY W RODZINIE"

Kacper Szczepaniak
9 lat temu
Przeglądów:

1 JOANNA RYSZKA OFIARY PRZEMOCY W RODZINIE W dzisiejszych czasach coraz częściej do wiadomości publicznej docierają wstrząsające wiadomości dotyczące przemocy stosowanej w polskich rodzinach. Przeraża fakt, że jej sprawcami są najbliższe osoby. Najczęściej ofiarami, tzw. przemocy domowej są kobiety i dzieci, które są bezbronne wobec swoich oprawców. Co to jest przemoc domowa? Najczęściej stosowana definicja określa ją jako: działanie lub zaniechanie dokonywane w ramach rodziny przez jednego z jej członków przeciwko pozostałym, z wykorzystaniem istniejącej lub stworzonej przez okoliczności przewagi sił lub władzy, godzące w ich prawa lub dobra osobiste, a w szczególności w ich życie lub zdrowie (fizyczne czy psychiczne), powodujące u nich szkody lub cierpienie. 1 Z tej definicji jasno wynika, że w stosowaniu przemocy sprawca dominuje i wykorzystuje słabości potencjalnej ofiary. 1 Melibruda J., Durda R., Sasal H.D. O przemocy domowej. Poradnik dla lekarza pediatry. Warszawa 1998, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, str. 8

Najczęściej stosowana definicja określa ją jako: działanie lub zaniechanie dokonywane w ramach rodziny przez jednego z jej członków przeciwko pozostałym, z wykorzystaniem istniejącej lub stworzonej

2 Według Ogólnopolskiego Porozumienia Osób, Instytucji i Organizacji Pomagającym Ofiarom Przemocy w Rodzinie NIEBIESKA LINIA przemoc w rodzinie charakteryzuje się tym, że: Jest intencjonalna - przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary. Siły są nierównomierne - w relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza a sprawca silniejszy. Narusza prawa i dobra osobiste - sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku, itd.). Powoduje cierpienie i ból - sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony. 2 Trudno ustalić jak wiele kobiet padło ofiarą przemocy. Badania prowadzone w 1993 i 1996 roku przez CBOS sugerowały przypuszczenie, że niektóre kobiety utrzymują w tajemnicy fakt, iż są lub były maltretowane przez swoich najbliższych. Przypuszczenie to można oprzeć na następujących faktach: Liczba kobiet przyznających, że kiedykolwiek były ofiarą przemocy jest niższa od analogicznych danych z krajów zachodnich. Dysproporcja pomiędzy liczbą kobiet, które przyznały się, że padły ofiarą przemocy, a liczbą kobiet, które znają kobiety, ofiary przemocy jest bardzo duża. Większa liczba kobiet z wyższym wykształceniem i kobiet młodych potwierdzających występowanie przemocy w swoim środowisku 2 2

Ofiara jest słabsza a sprawca silniejszy. Narusza prawa i dobra osobiste - sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np.

3 świadczyć może o tym, że kobiety z niższym wykształceniem nie w pełni rozumieją definicję przemocy w rodzinie. Z tych samych badań wynika, że prawie połowa kobiet w Polsce zna lub wie, o co najmniej jednej bitej kobiecie przez męża. 3 Kobiety najczęściej doznają przemocy od spokrewnionego z nią mężczyzny. Do przemocy wobec dzieci dochodzi nie tylko w patologicznych rodzinach. Prześladowane, poniżane są także dzieci z tzw. dobrych domów. Przede wszystkim rodzice oczekują od dzieci bezwzględnego posłuszeństwa, traktują je jak swoją własność, więc decydują o wszystkim, co ich dotyczy. Dzieci karcone są nawet za wyimaginowane przewiny. Kary uzasadniane są dobrem dziecka. Krzywdzenie dzieci przez dorosłych sprawców przemocy można podzielić na cztery kategorie działań: Celowe wyrządzanie krzywdy fizycznej, kontrolowanie ofiary, ukrywanie i izolowanie dziecka, grożenie mu, by wymusić posłuszeństwo. Mimowolne wyrządzanie krzywdy fizycznej dziecku podczas ataku na partnerkę, kiedy dziecko znajdzie się w okolicy przypadkiem lub próbuje interweniować, np. w obronie matki. Stwarzanie środowiska, w którym dzieci są świadkami przemocy lub jej skutków z badań wynika, że oglądanie przemocy domowej ma taki sam wpływ na dzieci jak fizyczne i seksualne maltretowanie. Wykorzystywanie dzieci, by kontrolować maltretowaną partnerkę, podczas trwania związku albo po separacji, bez względu na wyrządzaną krzywdę dzieciom. Skutki przemocy domowej mogą być krótkoterminowe jak i długotrwałe. Rodzaj i zasięg szkód zależeć będzie od trzech czynników: 3 Red. Dominiczak A. Przemoc w rodzinie wobec kobiet i dzieci Warszawa 2000, Fundacja Centrum Praw Kobiet, str

Do przemocy wobec dzieci dochodzi nie tylko w patologicznych rodzinach. Prześladowane, poniżane są także dzieci z tzw. dobrych domów.

4 rodzaju wymuszonej kontroli używanej przez sprawcę i wydarzeń z tym związanych, wieku, płci i stadium rozwojowego dziecka, czynników sytuacyjnych, takich jak rodzaje społecznego wsparcia. W każdym razie przemoc domowa może wyrządzić dziecku zarówno szkody fizyczne, emocjonalne jak i poznawcze. 4 Trudno jednoznacznie scharakteryzować ofiarę przemocy domowej. Można jednak wskazać zmiany, jakie zachodzą w psychice lub stanie fizycznym ofiary. Do najczęściej wymienianych należą: Strach i niepokój. Dzieci obawiają się o zdrowie i życie swoich rodziców, a także o swoje. Poczucie winy. Dzieci czują się odpowiedzialne za przemoc. Myślą, że są przyczyną agresywnego zachowania swoich rodziców. Ambiwalencja uczuć. Dzieci odczuwają zarówno miłość jak i nienawiść do rodzica, który stosuje przemoc. Żyją w chaosie emocjonalnym. Brak zaufania. Dzieci, które doświadczają przemocy mają trudności w nawiązywaniu bliskich kontaktów z rówieśnikami. Agresywność. Wiele dzieci odreagowuje agresją to, co dzieje się w ich domach. Uczą się, że przemoc jest jedynym sposobem rozwiązywania konfliktów. Bierność. Niektóre dzieci są gotowe zrobić wiele, by wszystkich zadowolić. Ulegają wszelkim prośbom, naciskom ze strony otoczenia. Czasami mogą pod wpływem innych, robić rzeczy, które są dla nich niebezpieczne. 4 Melibruda J., Durda R., Sasal H.D. O przemocy domowej. Poradnik dla lekarza pediatry. Warszawa 1998, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, str

Można jednak wskazać zmiany, jakie zachodzą w psychice lub stanie fizycznym ofiary. Do najczęściej wymienianych należą: Strach i niepokój.

5 Zamiana ról. Dzieci często są zmuszane do pełnienia roli osoby dorosłej. Rodzice są zbyt zajęci swoimi konfliktami, by spełniać swoje rodzicielskie obowiązki. Dzieci pozbawione są swojego dzieciństwa. Kłopoty w szkole. Dziecko opuszcza zajęcia w szkole, ma coraz gorsze wyniki w nauce, ma kłopoty z uczeniem się i koncentracją. Smutek. Dziecko czuje się przygniecione ciężarem swojej bezradności wobec przemocy w domu. W niektórych przypadkach dzieci podejmują próby samobójcze jako ostateczne rozwiązanie swoich problemów. Opóźniony rozwój. Zaburzenia mowy. Dolegliwości somatyczne związane ze stresem, takie jak: bóle głowy, żołądka, moczenie nocne. Ich ogólny stan zdrowia jest zły. Fizyczne urazy. 5 W przypadku dzieci wykorzystywanych seksualnie charakterystyczne dla ofiary nadużycia są: Poczucie winy dzieci mają tendencję do brania odpowiedzialności za seksualne kontakty z dorosłym, ujawnienie tego faktu, rozbicie rodziny. Lęk dotyczy zarówno krzywdy jak i odrzucenia. Depresja dziecko jest smutne, wycofane, choć może też udawać, że nic mu nie jest, może cierpieć na objawy psychosomatyczne. Niska samoocena i niskie umiejętności interpersonalne poczucie bezradności, trudności w nawiązywaniu kontaktów. Stłumiona złość i wrogość w stosunku do sprawcy, a także do matki czy opiekunów, że nie umieli dziecka ochronić. Brak zaufania do świata zależy m. in. od czasu trwania relacji między dzieckiem a sprawcą, reakcji otoczenia po ujawnieniu wykorzystania

Dziecko czuje się przygniecione ciężarem swojej bezradności wobec przemocy w domu. W niektórych przypadkach dzieci podejmują próby samobójcze jako ostateczne rozwiązanie swoich problemów.

6 Zacieranie granic między rolami, przestawianie ról od dziecka oczekuje się zaspokojenia potrzeb dorosłych. Pseudodojrzałość i rozmijanie się z fazami rozwojowymi silna koncentracja na seksie, wymuszona nadużyciem. Ofiara przemocy seksualnej ma poczucie bezradności, braku wyboru i nadziei. Uważa się za osobę pozbawioną kontroli nad sobą i własnym ciałem. 6 Ciężko mówić o rozmiarach zjawiska przemocy domowej, bo prawdziwych danych jeszcze nie udało się opracować. Podstawowym źródłem danych o przemocy w rodzinie są statystyki policyjne i sądowe. Brak komputerowego systemu zbierania i przetwarzania danych powoduje, że statystyki te nie zawierają wielu ważnych informacji. Policja nie musi prowadzić rejestru zgłoszeń telefonicznych, według kategorii przestępstw, liczby podjętych interwencji, przypadków, kiedy interwencji zaniechano, odmów wszczęcia i umorzeń według kategorii przestępstw. Dane policyjne nie uwzględniają spraw, kiedy przerażona kobieta wycofała skargę. 7 Często niewiadomo jak należy postąpić, gdy jest się świadkiem przemocy domowej lub się o niej wie. Zdarza się, że ofiary przemocy domowej proszą, aby nie interweniować w ich sprawie. Nie wierzą, że to coś zmieni w ich życiu a boją się konsekwencji takiego kroku. Na szczęście od 1994 roku Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych prowadzi program Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie alkoholowej. Jednym z elementów programu jest Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie NIEBIESKA LINIA. Z telefonicznej pomocy mogą korzystać wszyscy (ofiary, sprawcy i świadkowie przemocy, a także osoby udzielające im pomocy), którzy potrzebują informacji i wsparcia. 6 Pacewicz A. O nadużyciach seksualnych wobec dzieci Warszawa 1994, Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości, str Red. Dominiczak A. Przemoc w rodzinie wobec kobiet i dzieci Warszawa 2000, Fundacja Centrum Praw Kobiet, str. 17 6

Uważa się za osobę pozbawioną kontroli nad sobą i własnym ciałem. 6 Ciężko mówić o rozmiarach zjawiska przemocy domowej, bo prawdziwych danych jeszcze nie udało się opracować.

7 W 1995 roku uchwalono Polską deklarację w sprawie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W myśl tej deklaracji: 1. Każdy człowiek ma prawo do życia w środowisku rodzinnym wolnym od przemocy, która jest naruszeniem praw i dóbr osobistych. 2. Człowiek doświadczający przemocy nie może być za nią obwiniany. 3. Dzieci i młodzież mają prawo do wzrastania w bezpiecznym środowisku wolnym od przemocy, a obowiązkiem dorosłych jest im to zapewnić. 4. Każdy człowiek doświadczający przemocy ma prawo do pomocy prawnej, socjalnej, psychologicznej i medycznej, bez naruszania jego godności. 5. Każdy człowiek ma prawo do wiedzy potrzebnej do radzenia sobie z przemocą w rodzinie. 6. Każdy człowiek ma prawo do przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 7. Każdy człowiek ma obowiązek udzielania pomocy ofiarom przemocy w rodzinie. 8 Budzić nadzieję może fakt organizowania akcji, mających na celu upublicznienie i uwrażliwienie opinii publicznej na zjawisko przemocy. Jedną z takich akcji było Dzieciństwo bez przemocy pod patronatem Jolanty Kwaśniewskiej i Barbary Labudy.. 8 Kądziela K. Korzystaj z prawa. Poradnik dla osób pomagających ofiarom przemocy w rodzinie Warszawa 1996, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, str

Dzieci i młodzież mają prawo do wzrastania w bezpiecznym środowisku wolnym od przemocy, a obowiązkiem dorosłych jest im to zapewnić. 4.

Podobne dokumenty

Drogowskaz dla rodzin kontynuacja. Przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci Projekt MOPR w Bytomiu i Policji

Drogowskaz dla rodzin kontynuacja Przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci Projekt MOPR w Bytomiu i Policji PRZEMOC W RODZINIE jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające