Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego

Transkrypt

1 Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego

2 Dualizm prawno-systemowy w zakresie monitoringu skażeń promieniotwórczych żywności i wody dr Krzysztof Pachocki Zakład Ochrony Radiologicznej i Radiobiologii Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - PZH Warszawa

3 Regulacje prawne dot.. skażenia żywności

4 Polskie przepisy prawne Ustawa z dnia dnia listopada r. r. Prawo atomowe (tekst (tekst jednolity Dz.U. Dz.U. Nr Nr 42/2007, poz. poz. 276): 276): Rozporządzenie Rozporządzenie Rady Rady Ministrów Ministrów z z dnia dnia grudnia grudnia r. r. w w sprawie sprawie stacji stacji wczesnego wczesnego wykrywania wykrywania skażeń skażeń promieniotwórczych promieniotwórczych i i placówek placówek prowadzących prowadzących pomiary pomiary skażeń skażeń promieniotwórczych promieniotwórczych (Dz.U. (Dz.U. Nr Nr 239/2002, 239/2002, poz. poz. 2030), 2030), Rozporządzenie Rozporządzenie Rady Rady Ministrów Ministrów z z dnia dnia kwietnia kwietnia r. r. w sprawie sprawie wartości wartości poziomów poziomów interwencyjnych interwencyjnych dla dla poszczególnych poszczególnych rodzajów rodzajów działań działań interwencyjnych interwencyjnych oraz oraz kryteriów kryteriów odwoływania odwoływania tych tych działań działań (Dz. (Dz. U. U. Nr Nr 98/2004, 98/2004, poz. poz. 987), 987), Rozporządzenie Rozporządzenie Rady Rady Ministrów Ministrów z z dnia dnia kwietnia kwietnia r. r. w sprawie sprawie określenia określenia podmiotów podmiotów właściwych właściwych w sprawach sprawach kontroli kontroli po po zdarzeniu zdarzeniu radiacyjnym radiacyjnym żywności żywnościi i środków środków żywienia żywienia zwierząt zwierząt na na zgodność zgodność z z maksymalnymi maksymalnymi dopuszczalnymi dopuszczalnymi poziomami poziomami skażeń skażeń promieniotwórczych promieniotwórczych (Dz. (Dz. U. U. Nr Nr 98/2004, 98/2004, poz. poz. 988), 988),

5 Akty wykonawcze Prawa atomowego Rozporządzenie Rozporządzenie Rady Rady Ministrów Ministrów z z dnia dnia grudnia grudnia r. r. w w sprawie sprawie stacji stacji wczesnego wczesnego wykrywania wykrywania skażeń skażeń promieniotwórczych promieniotwórczych i i placówek placówek prowadzących prowadzących pomiary pomiary skażeń skażeń promieniotwórczych promieniotwórczych (Dz.U. (Dz.U. Nr Nr 239/2002, 239/2002, poz. poz. 2030), 2030), Do Do zadań placówek należy: wykrywanie, identyfikacja i i pomiar skażeń promieniotwórczych w środowisku, artykułach rolno-spożywczych i i produktach żywnościowych.

6 Akty wykonawcze Prawa atomowego Placówki Podstawowe prowadzące pomiary skażeń promieniotwórczych są są zorganizowane (wszystkie 48) 48) na na bazie bazie Oddziałów Higieny Radiacyjnej Wojewódzkich Stacji Stacji Sanitarno- Epidemiologicznych. Jedną z wymienionych w rozporządzeniu Placówek Specjalistycznych prowadzące pomiary skażeń promieniotwórczych jest jest placówka zorganizowane na na bazie bazie Zakład Ochrony Radiologicznej i i Radiobiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie. 9 placówek specjalistycznych, wykonujących bardziej rozbudowane analizy promieniotwórczości prób środowiskowych zlokalizowanych w: Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie, Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie, Instytucie Energii Atomowej w ośrodku jądrowym w Świerku, Instytucie Fizyki Jądrowej w Krakowie, Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach, Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie, Wojskowym Instytucie Higieny i Epidemiologii w Warszawie, Wojskowym Instytucie Chemii i Radiometrii w Warszawie

7 Tabela Nr I. Liczba placówek pomiaru skażeń promieniotwórczych w poszczególnych województwach Akty wykonawcze Prawa atomowego L.p. Województwo Placówki Liczba 1 Wrocław, Jelenia Góra, Legnica, Dolnośląskie Wałbrzych 4 2 Kujawsko-Pomorskie Bydgoszcz, Toruń, Włocławek 3 3 Lubelskie Lublin, Zamość, Chełm, Biała Podlaska 5 4 Lubuskie Gorzów Wlkp., Zielona Góra 2 5 Łódź, Piotrków Tryb., Skierniewice, Łódzkie Zduńska Wola 4 6 Warszawa, Ciechanów, Ostrów Mazowieckie Mazowiecki, Płock, Radom, Siedlce 6 7 Małopolskie Kraków, Tarnów, Nowy Sącz 3 8 Opolskie Opole 1 9 Podkarpackie Rzeszów, Przemyśl, Sanok, Tarnobrzeg 4 10 Podlaskie Białystok, Łomża 2 11 Pomorskie Gdańsk, Słupsk 2 12 Śląskie Katowice, Bielsko Biała, Częstochowa 3 13 Świętokrzyskie Kielce 1 14 Warmińsko-Mazurskie Olsztyn, Elbląg 2 15 Wielkopolskie Poznań, Kalisz, Leszno, Piła, Konin 5 16 Zachodniopomorskie Szczecin, Koszalin 2 *100 % Placówek Podstawowych zlokalizowanych w Wojewódzkich Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych 48 wg. rozporządzenia 38 faktycznie działających w systemie

8 Zadania Akty wykonawcze Prawa atomowego Do zadań Placówek Podstawowych m.in in.. należy prowadzenie pomiarów zawartości izotopów promieniotwórczych w próbkach: 1) wody powierzchniowej, w pobliżu głównych ujęć wód (cezu Cs-137 powyżej 1 Bq/l strontu Sr-90 powyżej 0,6 Bq/l), 2) wody do picia z sieci wodociągowej miast polskich stanowiących stolice województw oraz miast o liczbie mieszkańców powyżej (cezu Cs-137 powyżej 0,1 Bq/l strontu Sr-90 powyżej 0,06Bq/l), 3) mleka oraz innych produktów żywnościowych, stanowiących podstawowe składniki przeciętnej racji pokarmowej (cezu Cs-137 powyżej 0,5Bq/l strontu Sr-90 powyżej 0,2 Bq/l), 4) pasz surowych (cezu Cs-134 ics-137 powyżej 250Bq/kg).

9 Zadania Placówek: A) prowadzenie pomiarów: * wody powierzchniowe - Cs-137 powyżej 1 Bq/l, Sr-90 powyżej 0,6 Bq/l, * wody do picia z sieci -Cs-137 powyżej 0,1 Bq/l, Sr-90 powyżej 0,06 Bq/l, * mleko i inne produkty -Cs-137 powyzej 0,5 Bq/l, Sr-90 powyżej 0,2 Bq/l, * pasz surowych -Cs-134 i Cs-137 powyżej 250 Bq/l, B) prowadzenie rejestru pobieranych próbek, C) prowadzenie rejestru wyników pomiarów, D) uczestniczenie w pomiarach porównawczych, organizowanych przez Prezesa Agencji nie rzadziej niż raz w roku Próbki pobiera się w miejscach wskazanych przez Głównego Inspektora Sanitaranego, w uzgodnieniu z Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska i Prezesem Agcncji Atomistyki, nie rzadziej niż: - dla mleka, produktów żywnościowych i wody do picia - 1 raz na kwartał, - dla wody rzecznej - 2 razy w roku, w okresie wiosennym i jesiennym. Wyniki pomiarów placówki przekazują do Prezesa Agencji z częstotliwością określona w programach pomiarowych przygotowanych przez jednostki, w których działają placówki, i zatwierdzonych przez Prezesa PAA

10 Zakład Ochrony Radiologicznej i Radiobiologii System pomiaru skażeń żywności, (spektroskopii gamma) Elementy systemu: * aparatura * kadry (szkolenia) * źródła kalibracyjne (wzorce) * metodyki (procedury) * akredytacja, interkalibracje * centrum

11 Zakład Ochrony Radiologicznej i Radiobiologii Aparatura: Tristan -25 szt, SWAN - 3 szt TUKAN -15 szt, Camberra - 3 szt Gemini szt

12 Detektor: NaJ - 45 szt Ge - 5 szt

13 Zakład Ochrony Radiologicznej i Radiobiologii Kadry (szkolenie): : bardzo rzadko Źródła kalibracyjne (wzorce):??? (QCY 44, QCY 48 Amersham) Akredytacja; interkalibracje: Cs-137??? Centrum (merytoryczne):??? Metodyki:???

14

15

16

17 Kto koordynuje działalność placówek??? Kto faktycznie ponosi koszty za funkcjonowanie placówek??? (Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r.- Prawo atomowe) Art.. 74: Prezes PAA koordynuje działania stacji i placówek, a w szczególności zatwierdza techniki pomiarowe, programy pomiarowe i organizację pomiarów.

18 Poziomy Interwencyjne Akty wykonawcze Prawa atomowego

19 Poziomy Interwencyjne Akty wykonawcze Prawa atomowego Rozporządzenie Rozporządzenie Rady Rady Ministrów Ministrów z z dnia dnia kwietnia kwietnia r. r. w sprawie sprawie wartości wartości poziomów poziomów interwencyjnych interwencyjnych dla dla poszczególnych poszczególnych rodzajów rodzajów działań działań interwencyjnych interwencyjnych oraz oraz kryteriów kryteriów odwoływania odwoływania tych tych działań działań (Dz. (Dz. U. U. Nr Nr 98/2004, 98/2004, poz. poz. 987), 987), Do Do prowadzenia kontroli po po zdarzeniu radiacyjnym żywności na na zgodność z maksymalnymi dozwolonymi poziomami skażeń promieniotwórczych właściwe są są organy Pa ństwowej Inspekcji Sanitarnej Do Do prowadzenia kontroli po po zdarzeniu radiacyjnym żywności pochodzenia zwierzęcego oraz środków żywienia zwierząt właściwe są są organy Inspekcji Weterynaryjnej.

20 Polskie przepisy prawne Ustawa z dnia dnia sierpnia r. r. o bezpiecze ństwa żywno ści ści i i żywienia (Dz.U. (Dz.U. Nr Nr 171/2006, poz. poz. 1225): Rozporządzenie Rozporządzenie Ministra Ministra Zdrowia Zdrowia z z dnia dnia 99 maja maja r. r. w sprawie sprawie wykazu wykazu jednostek jednostek badawczorozwojowycrozwojowych określających określających realizujących realizujących zadania zadania dotyczące dotyczące programu programu monitoringu monitoringu żywności żywności i i badawczo- żywienia żywienia oraz oraz opracowujących opracowujących opinie opinie niezbędne niezbędne do do oceny oceny ryzyka ryzyka (Dz.U. (Dz.U. Nr Nr 97/2007, 97/2007, poz. poz. 645), 645), Rozporządzenie Rozporządzenie Ministra Ministra Zdrowia Zdrowia z z dnia dnia kwietnia kwietnia r. r. w sprawie sprawie granicznej granicznej kontroli kontroli sanitarnej sanitarnej środków środków spożywczych spożywczych oraz oraz materiałów materiałów i i wyrobów wyrobów przeznaczonych przeznaczonych do do kontaktu kontaktu z z żywnością żywnością (Dz. (Dz. U. U. Nr Nr 104/2004, 104/2004, poz. poz. 1097), 1097), Zarządzenie Zarządzenie Nr Nr 17/ /2002 Głównego Głównego Inspektora Inspektora Sanitarnego Sanitarnego z z dnia dnia 33 lipca lipca r. r. w sprawie sprawie poświadczania poświadczania przez przez państwowych państwowych wojewódzkich wojewódzkich inspektorów inspektorów sanitarnych sanitarnych poziomów poziomów skażeń skażeń promieniotwórczych promieniotwórczych produktów produktów rolno-spożywczych rolno-spożywczych przeznaczonych przeznaczonych na na eksport eksport do do państw państw członkowskich członkowskich Unii Unii Europejskiej Europejskiej oraz oraz do do państw państw nie nie będących będących członkami członkami Unii Unii Europejskiej Europejskiej (Dz. (Dz. Urz. Urz. MZ MZ Nr Nr 8/2002, 8/2002, poz. poz. 36), 36),

21 UE przepisy -Skażenia promieniotwórcze żywności Rozporządzenie (WE) nr nr 178/2002 z z dnia dnia stycznia r. r. -ogólne zasady zasady i i wymagania prawa prawa żywnościowego Rozporządzenie Rozporządzenie Rady Rady 1707/86/EEC 1707/86/EEC z z dnia dnia maja maja r. r. w sprawie sprawie warunków warunków jakie jakie muszą muszą być być spełnione spełnione przy przy imporcie imporcie do do krajów krajów Unii Unii artykułów artykułów rolnospożywczych rolnospożywczych pochodzących pochodzących z z krajów krajów trzecich. trzecich. Rozporządzenie Rozporządzenie Rady Rady 737/90/EEC 737/90/EEC z z dnia dnia marca marca r. r. w sprawie sprawie warunków warunków regulujących regulujących przywóz przywóz produktów produktów rolnych rolnych pochodzących pochodzących z z państw państw trzecich trzecich w następstwie następstwie wypadku wypadku w elektrowni elektrowni jądrowej jądrowej w Czarnobylu. Czarnobylu. Rozporządzenie Rozporządzenie Komisji Komisji 1661/1999/EC 1661/1999/EC z z dnia dnia lipca lipca r. r. w sprawie sprawie szczegółowych szczegółowych przepisów przepisów wykonawczych wykonawczych do do Rozporządzenia Rozporządzenia Rady Rady (EEC) (EEC) Nr Nr 737/90 737/90 dotyczące dotyczące warunków warunków regulujących regulujących import import produktów produktów rolnych rolnych pochodzących pochodzących z z krajów krajów trzecich, trzecich, w następstwie następstwie awarii awarii elektrowni elektrowni atomowej atomowej w Czarnobylu. Czarnobylu. Rozporządzenie Rozporządzenie Rady Rady (EC) (EC) 616/2000/EC 616/2000/EC z z dnia dnia marca marca r. r. wnoszące wnoszące poprawki poprawki do do Rozporządzenia Rozporządzenia (EEC) (EEC) Nr Nr 737/90 737/90 w sprawie sprawie warunków warunków przywozu przywozu produktów produktów rolnych rolnych pochodzących pochodzących z z państw państw trzecich trzecich po po awarii awarii w siłowni siłowni jądrowej jądrowej w Czarnobylu. Czarnobylu. Rozporządzenie Rozporządzenie Rady Rady (EURATOM) (EURATOM) Nr Nr 3954/ /87 z z dnia dnia grudnia grudnia r. r. ustalające ustalające maksymalne maksymalne dozwolone dozwolone poziomy poziomy skażenia skażenia promieniotwórczego promieniotwórczego artykułów artykułów żywnościowych żywnościowych i i pasz pasz po po awarii awarii jądrowej jądrowej lub lub wszelkim wszelkim innym innym zdarzeniu zdarzeniu radiacyjnym. radiacyjnym. Rozporządzenie Rozporządzenie Rady Rady (EURATOM) (EURATOM) Nr Nr 2218/ /89 z z dnia dnia lipca lipca r. r. zmieniające zmieniające Rozporządzenie Rozporządzenie (EURATOM) (EURATOM) Nr Nr 3954/ /87.

22 Akty wykonawcze ustawy o bezpieczeństwe żywności i żywienia Zarządzenie Zarządzenie Nr Nr 17/ /2002 Głównego Głównego Inspektora Inspektora Sanitarnego Sanitarnego z z dnia dnia 33 lipca lipca r. r. w sprawie sprawie poświadczania poświadczania przez przez państwowych państwowych wojewódzkich wojewódzkich inspektorów inspektorów sanitarnych sanitarnych poziomów poziomów skażeń skażeń promieniotwórczych promieniotwórczych produktów produktów rolno-spożywczych rolno-spożywczych przeznaczonych przeznaczonych na na eksport eksport do do państw państw członkowskich członkowskich Unii Unii Europejskiej Europejskiej oraz oraz do do państw państw nie nie będących będących członkami członkami Unii Unii Europejskiej Europejskiej (Dz. (Dz. Urz. Urz. MZ MZ Nr Nr 8/2002, 8/2002, poz. poz. 36), 36), Do Do poświadczania poziomu skażeń promieniotwórczych produktów rolno-spożywczych przeznaczonych do do państw członkowskich Unii Europejskiej zostali upoważnieni państwowi wojewódzcy inspektorzy sanitarni.

23 Poziomy eksportowe Limity UE zostały przeniesione na grunt Polski Radionuklid Wartość dopuszczalna 134 Cs+ 137 Cs 370 Bq/kg Produkt dla mleka, produktów mlecznych oraz produktów dla dzieci miedzy 4 a 6 miesiącem życia 134 Cs+ 137 Cs 600 Bq/kg dla pozostałych produktów

24 Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia Środek spożywczy szkodliwy dla zdrowia lub życia człowieka - środek spożywczy, którego spożycie w warunkach normalnych i zgodnie z przeznaczeniem może spowodować negatywne skutki dla zdrowia lub życia człowieka, w szczególności, jeżeli zawiera: pozostałości skażeń promieniotwórczych w ilościach przekraczających poziomy określone w rozporządzeniach Unii Europejskiej

25 Urzędowa kontrola i monitoring żywności Jedną z jednostek określających i i koordynujących programy monitoringu żywności i i żywienia oraz opracowujących opinie niezbędne dla oceny ryzyka jest Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego -Państwowy Zakład Higieny w Warszawie. Badania laboratoryjne dla celów urzędowej kontroli żywności i i żywienia w zakresie bezpieczeństwa żywności wykonują akredytowanelaboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

26 Plan monitoringu żywności Kierunki badań: -pozostałości pestycydów, -metale szkodliwe dla zdrowia, -azotany, -zanieczyszczenia mikrobiologiczne, -mikotoksyny, -histamina, -metanol i cjanowodór, -dozwolone i niedozwolone substancje dodatkowe -parametry czystości substancji dodatkowych i substancji pomagających w przechowywaniu, - skażenia promieniotwórcze żywności, -badania materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, -WWA (benzo[a]piren), -inne.

27 Plan monitoringu żywności Tabela VI. Łączna liczba środków spożywczych i próbek objętych monitoringiem skażeń promieniotwórczych żywności (w ramach Bezpieczeństwa Zdrowotnego Żywności ) Liczba środków spożywczych uwzględnionych w planach monitoringu skażeń promieniotwórczych żywności Łączna liczba próbek

28 Plan monitoringu skażeń promieniotwórczych żywności Tabela Nr 1. Środki spożywcze uwzględnione w monitoringu i urzędowej kontroli skażeń promieniotwórczych żywności Mleko Mięso Warzywa * Owoce Grzyby płynne wołowina, wieprzowina, baranina pomidor, ogórek, marchew, kapusta, burak, cebula maliny, truskawki, porzeczki kurki, borowiki, podgrzybki * gruntowe, nie szklarniowe.

29 Plan monitoringu żywności Tabela Nr II. Harmonogramu pobierania próbek do kontroli skażeń promieniotwórczych produktów żywnościowych w ramach Bezpieczeństwa Zdrowotnego Żywności Kwartał Produkt I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał Styczeń Luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Mleko mleko mleko mleko mleko Mięso wołowina wieprz. baranina wołowina wieprz. baranina Warzywa pomidory, ogórki marchew, kapusta, buraki, cebula Owoce Grzyby maliny, truskawki, porzeczki jabłka kurki, borowiki, podgrzybki

30 Plan monitoringu żywności Tabela Nr IV. Podział próbek produktów w zależności od kraju producenta (w ramach Bezpieczeństwa Zdrowotnego Żywności ) Środek spożywczy Liczba próbek Krajowych Importowanych* Uwagi Mleko 100 % - Należy badać próbki równomiernie w ciągu roku (np. raz na kwartał) Mięso 80 % 20% Należy badać próbki raz na pół roku Warzywa 80 % 20% Należy uwzględniać sezonowość III IV kwartał roku Owoce 80 % 20% Należy uwzględniać sezonowość II III kwartał roku Grzyby 80 % 20% Należy uwzględniać sezonowość III IV kwartał roku (*) jeśli występują

31 Akty wykonawcze do ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia Tabela V. Propozycja podziału próbek środków spożywczych pobieranych i badanych w ciągu roku w poszczególnych województwach w ramach monitoringu i urzędowej kontroli skażeń promieniotwórczych żywności (w ramach Bezpieczeństwa Zdrowotnego Żywności ) Produkt Województwo 1) Suma Mleko Wołowina Wieprzowina Baranina Pomidory Ogórek Marchew Kapusta Buraki Cebula Maliny Truskawki Porzeczki Borowiki Podgrzybki Kurki Ogółem ) Wykaz województw: 1 - Województwo Dolnośląskie 2 - Województwo Kujawsko-Pomorskie 3 - Województwo Lubelskie 4 - Województwo Lubuskie 5 - Województwo Łódzkie 6 - Województwo Małopolskie 7 - Województwo Mazowieckie 8 - Województwo Opolskie 9 - Województwo Podkarpackie 10 - Województwo Podlaskie 11 - Województwo Pomorskie 12 - Województwo Śląskie 13 - Województwo Świętokrzyskie 14 - Województwo Warmińsko-Mazurskie 15 - Województwo Wielkopolskie 16 - Województwo Zachodniopomorskie

32 Raport z monitoringu skażeń promieniotwórczych żywności za rok 2005 l.p. Województwo I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał przedział średnia Przedział średnia przedział średnia przedział średnia 1 Dolnośląskie 0,90 1,00 0,97 1,20 1,40 1,30 1,50 1,60 1,53 0,90 0,98 0,94 2 Kujawsko Pomorskie 0,70 1,35 1,03 0,10 0,90 0,50 0,60 0,90 0,75 0,70 1,00 0,85 3 Lubelskie < 5,00 < 5,00 < 5,00 < 5,88 4 Lubuskie 2,33 0,99 1,77 1,38 1,55 5 Łódzkie 0,46 3,65 1,76 0,20 1,18 0,81 0,42 3,65 1,75 0,72 3,91 1,94 6 Mazowieckie < 5,99 < 5,99 < 5,99 < 5,99 7 Małopolskie 0,89 1,12 1,00 2,27 3,16 2,72 < LDA 1,19 8 Opolskie < 1,86 < 1,87 < 1,87 < 1,00 9 Podkarpackie 0,05 1,17 0,64 0,29 0,80 0,44 0,38 2,00 1,12 0,05 2,00 0,51 10 Podlaskie < 2,32 < 2,32 < 2,32 < 2,32 11 Pomorskie < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,50 12 Śląskie 0,20 0,20 0,33 0,45 0,39 0,41 0,42 0,41 0,60 0,71 0,65 13 Świętokrzyskie 1,31 0,47 1,04 0,75 1,35 14 Warmińsko- Mazurskie < LDA < LDA 15 Wielkopolskie 0,52 0,68 0,60 0,20 0,23 0,21 0,10 0,68 0,34 0,20 16 Zachodniopomorskie < 1,46 < 1,60 < 1,60 0,84 Tabela Nr 4. Mleko stężenie izotopu Cs-137 w [Bq/l] w rozbiciu na kwartały 2005 roku

33 Raport z monitoringu skażeń promieniotwórczych żywności za rok 2005 Bq/l Średnie stężenie Cs-137 w mleku płynnym ZP WLP W-M S WK S LS POM PDL PDK OPL MAZ MLP ŁDZ LUB LBL K-P DLN Województwa

34 Raport z monitoringu skażeń promieniotwórczych żywności za rok 2005 l.p. Produkt Zakres [Bq/kg] Średnia [Bq/kg] 1 Mleko 0,05 5,99 2,00 2 Mięso: - wołowe 0,04 76,70 5,45 - wieprzowe 0,05 12,23 2,45 - drobiowe 0,05 3,50 1,02 - baranina 0,70 3,70 2,32 3 Warzywa: - pomidory 0,17 5,99 1,37 - ogórek 0,10 1,50 0,42 - marchew 0,15 5,99 2,11 - rzodkiewka 0,14 0,41 0,28 - kapusta 0,06 2,00 0,81 - sałata 0,15 0,23 0,20 - cebula 0,12 1,19 0,39 - buraki 0,18 2,61 0,91 - pietruszka korzeń 0, ,41 l.p. Produkt Zakres [Bq/kg] 4 Owoce: - jabłka 0,11 2,00 - śliwki 0,10 0,70 - maliny 0,12 5,99 - truskawki 0,04 5,99 - porzeczki 0,11 12,00 5 Grzyby: - borowiki 14,90 105,06 - podgrzybki 65,49 808,49 - kurki 5,70 85,64 Średnia [Bq/kg] 0,66 0,29 3,46 1,80 3,13 59,01 197,27 34,40 Tabela Nr 7. Stężenie izotopu Cs-137 w [Bq/kg] w produktach spożywczych w Polsce w 2005r.

35 Wnioski Monitoring skażeń promieniotwórczych żywności: - dualizm przepisów prawnych (wynikający z ustawy Prawo atomowe oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia), - brak ustalonych metodyk pomiarowych, - brak nowoczesnej aparatury.

36 Pytania???..

37 Wyluzuj się...

38 Woda do picia Council Council Directive 98/83/EC of3 of3 November November on on the the quality quality of of water water intended intended for for human human consumption consumption Parametr Wartość limitu Jednostka Tryt 100 Bq/l Dawka* 0,10 msv/rok * Wyłączając tryt 3 H, radon 222 Rn i jego pochodne * trwają prace nad Commission Recommendation: defining requirements for radioactivity parameters for monitoring the quality of water intended for human consumption

39 Woda do picia Council Council Directive 2001/928/Euratom of of20 20 December December on on the the protection protection of of teh teh public public against against exposure exposure to to radon radon in in drinking drinking water water supplies supplies Radionuklid Limit Jednostka Uwagi Radon 222 Rn 100 Bq/l poziom referencyjny 1000 Bq/l poziom zaradczy Polon 210 Po 0,1 Bq/l poziom referencyjny Ołów 210 Pb 0,2 Bq/l poziom referencyjny * dla przemysłowych i publicznych ujęć wody do picia

40 Woda mineralna i źródlana Council Council Directive 2003/40/EC of of16 16 May May establishing establishing the the list, list, concentration concentration limits limits and and labelling labelling requirements requirements for for the the constituents constituents of of natural natural mineral mineral waters waters and and the the conditions conditions for for using using ozone-enriched ozone-enriched air air for for the the tretment tretment of of natural natural mineral mineral waters waters and and spring spring waters waters Brak bezpośredniego odniesienia do radionuklidów

41 Commission Recommendation 2000/473/Euratom of of8 8 June June on on the the application application of of Article Article of of the the Euratom Euratom Treaty Treaty concerning concerning the the monitoring monitoring of of the the levels levels of of radioactivity radioactivity in in the the environment environmentfor for the the purpose purpose of of assessing assessing the the exposure exposure of of the the population population as as a a whole whole

42 Drinking water Tryt Stront Cez 100 Bq/l 0,06 Bq/l 0,1 Bq/l 0,2 Bq/l 0,5 Bq/l 0,1 Bq/l 0,2 Bq/l

43 Woda do picia WHO WHO Geneva Geneva Guidelines Guidelines for for Drinking-water Drinking-water Quality, Quality, Therd Therd Edition, Edition, Volume Volume 1, 1, Recommendation Recommendation Kryterium dawki: 0,1 msv/rok -ryzyko śmiertelnych efektów stochastycznych ~ % dawki dla populacji - 1 msv/rok Całkowita promieniotwórcza aktywność alfa: Całkowita promieniotwórcza aktywność beta: - 0,5 Bq/l, - 1,0 Bq/l * wyłączając radon (100 Bq/l)!

44 Tok postępowania w kontroli wody dla przyjetej dawki 0,1 msv Określenie globalnej aktywności alfa i beta alfa > 0,5 Bq/l beta > 1 Bq/l alfa < 0,5 Bq/l beta <1 Bq/l Pojedyńczy radionuklid Niepotrzebna akcja Dawka > 0,1 msv Dawka < 0,1 msv Akcja potrzebna Niepotrzebna akcja

45 WHO 2004 Kategoria Radionuklid Współczynnik dawki [msv/bq] Zalecany Poziom [Bq/l] Szereg uranoworadowy Uran-238 4,5x Uran-234 4,9x Tor-230 2,1x Rad-226 2,8x Ołów-210 6,9x10-4 0,1 Polon-210 1,2x10-3 0,1 Szereg torowy Tor-232 2,3x Rad-228 6,9x10-4 0,1 Tor-228 7,2x Produkty rozszczepienia Cez-134 1,9x Cez-137 1,3x Stront-90 2,8x Jod-131 2,2x Inne radionuklidy Tryt 1,8x Dla uranu punktem wyjścia dla określenia zalecanego poziomu w wodzie do picia była przyjęta wartość chemicznej toksyczności uranu dla nerek wynosząca 15 mg/l. Wegiel-14 5,8x Pluton-239 2,5x Ameryk-241 2,0x10-4 1

46 Polska_regulacje prawne_woda do picia Rozporządzenie Ministra Zdrowia z z dnia dnia marca marca r. r. w sprawie sprawie jakości jakości wody wody przeznaczonej przeznaczonej do do spożycia spożycia przez przez ludzi ludzi (Dz.U. (Dz.U. Nr Nr 61/2007, 61/2007, poz. poz. 417) 417) Parametr Wartość limitu Jednostka Tryt 100 Bq/l Dawka* 0,10 msv/rok * Wyłączając tryt 3 H, potas 40 K, radon 222 Rn i jego pochodne

47 Polska_regulacje prawne_woda mineralna Rozporządzenie Ministra Zdrowia z z dnia dnia kwietnia kwietnia r. r. w sprawie sprawie naturalnych naturalnych wód wód mineralnych, mineralnych, naturalnych naturalnych wód wód źródlanych źródlanych i i wód wód stołowych stołowych (Dz.U. (Dz.U. Nr Nr 120/2004, 120/2004, poz. poz. 1256, 1256, z z zm.) zm.) Brak bezpośredniego odniesienia do radionuklidów. Tylko stwierdzenie, iż pełne badanie w związku z ocena i kwalifikacją wody mineralnej obejmuje radionuklidy.

48 Polska_regulacje prawne_woda lecznicza Rozporządzenie Ministra Zdrowia z z dnia dnia kwietnia kwietnia r. r. w sprawie sprawie zakresu zakresu badań badań niezbędnych niezbędnych do do ustalenia ustalenia właściwości właściwości leczniczych leczniczych naturalnych naturalnych surowców surowców leczniczych leczniczych i i właściwości właściwości leczniczych leczniczych klimatu, klimatu, kryteriów kryteriów ich ich oceny oceny oraz oraz wzorów wzorów świadectwa świadectwa potwierdzającego potwierdzającego te te właściwości właściwości (Dz.U. (Dz.U. Nr Nr 80/2006, 80/2006, poz. poz. 565) 565) Zał.1 Zakres badań niezbędnych do ustalenia właściwości leczniczych wód i gazów szlachetnych. Badanie właściwości fizycznych i fizykochemicznych:...6) całkowita aktywność promieniotwórcza alfa i beta, Ra-226, Rn-222. *) zawartość radonu -nie mniej niż 74 Bq/l (wody radonowe).

49 Problemy Monitoring radioaktywności w wodzie: - brak ogólnopolskiego programu, - brak ustalonych metodyk pomiarowych, - brak nowoczesnej aparatury

50 Pytania?...

51 Dziękuje za uwagę

52