WARUNKI METEOROLOGICZNE NA RÓWNINIE KAFFIØYRA (NW SPITSBERGEN) W OKRESIE OD 13 LIPCA DO 20 WRZEŚNIA 2005 r. 1

Transkrypt

1 R. Przybylak, M. Kejna, A. Araźny, P. Głowacki (red.) Abiotyczne środowisko Spitsbergenu w latach w warunkach globalnego ocieplenia Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń, 2007: WARUNKI METEOROLOGICZNE NA RÓWNINIE KAFFIØYRA (NW SPITSBERGEN) W OKRESIE OD 13 LIPCA DO 20 WRZEŚNIA 2005 r. 1 METEOROLOGICAL CONDITIONS IN THE KAFFIØYRA PLAIN (NW SPISTBERGEN) FROM 13 TH JULY TO 20 TH SEPTEMBER 2005 Rajmund Przybylak, Andrzej Araźny Uniwersytet Mikołaja Kopernika Instytut Geografii, Zakład Klimatologii ul. Gagarina 9, Toruń rp11@geo.uni.torun.pl Zarys treści: W artykule przedstawiono wyniki pomiarów i obserwacji meteorologicznych ze stacji bazowej Kaffiøyra-Heggodden wykonywanych w sezonie letnim 2005 r. Porównano je z warunkami pogodowymi (dla wspólnego okresu 21 lipiec 31 sierpień) poprzednich Toruńskich Wypraw Polarnych w latach r. Analizowany sezon letni, w porównaniu do poprzednich, charakteryzował się bardzo dużą częstością sytuacji cyklonalnych, dużym stopniem zachmurzenia, wysokimi wartościami temperatury powietrza oraz mniejszymi prędkościami wiatru. Słowa kluczowe: Arktyka, Spitsbergen, Kaffiøyra, warunki meteorologiczne, sezon letni 1. WSTĘP W sezonie letnim 2005 r. na nadmorskiej Równinie Kaffiøyra (Ziemia Oskara II) pracowała XXVII Toruńska Wyprawa Polarna zorganizowana przez Instytut Geografii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W ramach prac badawczych prowadzono obserwacje meteorologiczne w stacji meteorologicznej zlokalizowanej na zewnętrznym wale moreny czołowo-bocznej Lodowca Aavatsmarka Kaffiøyra-Heggodden (ϕ=78 41 N, λ=11 51 E, h=11,5 m n.p.m.), przy Bazie Toruńskich Wypraw Polarnych (TWP). Lokalizacja stacji pokazana jest na ryc. 1 w artykule Przybylaka, Araźnego i Ćwiklińskiej (2007) opublikowanym w niniejszym tomie oraz na fot. 1 i 2. Klatka meteorologiczna znajdowała się na standardowej 1 Badania przeprowadzono w ramach projektu badawczego zamawianego PBZ-KBN-108/ P04/2004 oraz grantu 518-G JM Rektora UMK w Toruniu. 33

2 Rajmund Przybylak, Andrzej Araźny wysokości 200 cm n.p.t., w odległości około 200 m od Cieśniny Førland. Opracowania obserwacji meteorologicznych prowadzonych na Równinie Kaffiøyra z sezonów letnich 1975, 1977, 1978, 1979, 1980, 1982, 1985, 1989, 1997, 1998, 1999 i 2000 przedstawiono we wcześniejszych publikacjach (Leszkiewicz 1977; Wójcik 1982; Wójcik, Marciniak 1983; Marciniak, Przybylak 1983; Marciniak, Przybylak 1991; Wójcik, Przybylak 1991; Kejna, Dzieniszewski 1993; Marciniak, Przybylak, Kejna 1993; Araźny 1999, 2002; Kejna 2002; Przybylak, Szczeblewska 2002). Obserwacje meteorologiczne prowadzono w okresie od 13 VII do 20 IX 2005 r., cztery razy na dobę (00, 06, 12, 18 UTC, tj. 01, 07, 13, 19 LMT). Obejmowały one następujące elementy meteorologiczne: temperaturę i wilgotność powietrza, kierunek i prędkość wiatru, ciśnienie atmosferyczne, opady atmosferyczne, temperaturę gruntu i głębokość odmarzania warstwy czynnej. Ponadto prowadzono obserwacje wielkości i rodzaju zachmurzenia, poziomej widzialności i zjawisk atmosferycznych. W sposób ciągły rejestrowano temperaturę i wilgotność powietrza (termohigrograf) i usłonecznienie (heliograf uniwersalny). Dodatkowo pracowała również w trybie ciągłym automatyczna stacja meteorologiczna produkcji amerykańskiej (Davis Instruments) rejestrująca co 10 minut ciśnienie atmosferyczne, temperaturę i wilgotność powietrza, kierunek i prędkość wiatru oraz opady atmosferyczne. Oprócz standardowego programu obserwacji w stacji przy Bazie TWP prowadzono także pomiary meteorologiczne, biometeorologiczne i topoklimatyczne w regionie Kaffiøyry, głównie na przedpolu i na Lodowcu Waldemara. Wstępne wyniki tych badań zostały zamieszczone w niniejszym tomie (Araźny, Błażejczyk 2007; Przybylak i in. 2007). 2. CYRKULACJA ATMOSFERYCZNA Na Spitsbergenie dużą rolę w kształtowaniu warunków meteorologicznych odgrywa cyrkulacja atmosfery. Do analizy jej wpływu na warunki pogodowe zastosowano kalendarz typów cyrkulacji T. Niedźwiedzia (2006). W okresie 13 VII 20 IX warunki pogodowe na Spitsbergenie były zdominowane przez sytuacje cyklonalne (82,9%). Centrum niżu było zlokalizowane najczęściej na północny-wschód od Spitsbergenu, co powodowało częste adwekcje chłodnego i suchego powietrza z sektora północnego. Układy antycyklonalne występowały sporadycznie (17,1%) i były związane głównie z wyżami, których centrum znajdowało się nad Morzem Barentsa. Częstość rodzajów układów barycznych nad Spitsbergenem wykazuje duże zróżnicowanie międzysezonowe (tab. 1). Średnio w dotychczasowych wyprawach (w okresie 21 VII 31 VIII) notowano nieznaczną przewagę częstości występowania cyklonów (54,3%) w porównaniu z antycyklonami (44,0%). Latem 2005 r. ta przewaga znacząco wzrosła. Częstość układów niżowych z adwekcjami powietrza zwłaszcza ze wschodu i północy, wyniosła aż 76,2% (tab. 1). 34

3 WARUNKI METEOROLOGICZNE NA RÓWNINIE KAFFIØYRA W OKRESIE OD 13 LIPCA DO 20 WRZEŚNIA 2005 r. Tab. 1. Częstość względna (%) występowania łączonych typów cyrkulacji atmosfery nad Spitsbergenem (wg Przybylaka 1992) w okresie w latach Table 1. Relative frequency (%) of the occurrence of circulation types in Spitsbergen (according to Przybylak 1992) for the period from 21 st July to 31 st August, Typ Type * NW a +N a +NE a 7,1 10,3 2,4 9,5 2,4 7,1 2,4 9,5 2,4 0,0 7,1 7,1 2,4 5,4 E a +SE a 9,5 12,8 26,2 16,7 2,4 2,4 40,5 4,8 2,4 35,7 9,5 7,1 2,4 13,3 S a +SW a +W a 14,3 7,7 11,9 7,1 19,0 4,8 0,0 7,1 19,0 7,1 0,0 0,0 2,4 7,7 C a +K a 16,7 10,3 21,4 7,1 14,3 19,0 23,8 23,8 11,9 31,0 19,0 14,3 16,7 17,6 NW c +N c +NE c 2,4 2,6 4,8 23,8 14,3 9,5 7,1 14,3 11,9 4,8 26,2 16,7 23,8 12,5 E c +SE c 9,5 20,5 2,4 14,3 4,8 21,4 14,3 7,1 11,9 14,3 7,1 14,3 23,8 12,7 S c +SW c +W c 26,2 23,1 23,8 21,4 31,0 21,4 4,8 16,7 35,7 0,0 9,5 16,7 14,3 18,8 C c +B c 11,9 10,3 7,1 0,0 11,9 14,3 7,1 11,9 4,8 4,8 14,3 21,4 14,3 10,3 X 2,4 2,6 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 4,8 0,0 2,4 7,1 2,4 0,0 1,7 Antycyklonalne Antycyclonic 47,6 41,0 61,9 40,5 38,1 33,3 66,7 45,2 35,7 73,8 35,7 28,6 23,8 44,0 Cyklonalne Cyclonic 50,0 56,4 38,1 59,5 61,9 66,7 33,3 50,0 64,3 23,8 57,1 69,0 76,2 54,3 * , 3. CIŚNIENIE ATMOSFERYCZNE I WIATR Średnia sezonowa wartość ciśnienia atmosferycznego na Równinie Kaffiøyra na poziomie morza wyniosła 1004,5 hpa (tab. 2). Ciśnienie w regionie północnozachodniego Spitsbergenu odznacza się dużą zmiennością z dnia na dzień (ryc. 1). Najniższą wartość średnią dobową ciśnienia atmosferycznego (983,8 hpa) zmierzono 17 IX, a najwyższą (1023,1 hpa) 9 VIII. Od drugiej dekady sierpnia obserwowano spadkowy trend ciśnienia, który był związany z częstszą frekwencją występowania ośrodków niżowych. Kierunki wiatru obserwowane na Kaffiøyrze, wynikające z cyrkulacji atmosferycznej, wykazują ścisły związek z lokalnymi warunkami orograficznymi. Równina Kaffiøyra położona jest nad długą i wąską Cieśniną Førland, między wysokimi pasmami górskimi Wyspy Księcia Karola (na zachodzie) i Ziemi Oskara II (na wschodzie). Takie ukształtowanie terenu, o znacznej wysokości (najwyższy szczyt Monacofjellet 1084 m n.p.m. na Wyspie Księcia Karola), biegnące wzdłuż osi Cieśniny Førland (o kierunku NNW-SSE) jest swego rodzaju tunelem dla wiatru. Latem 2005 r. zanotowano zdecydowaną przewagę kierunków wiatru zgodnych z przebiegiem Cieśniny Førland lub zbliżonych do niego. W badanym sezonie letnim wiatr z kierunków: NNW i SSE wystąpił podczas blisko połowy (40,4%) wszystkich obserwacji, a łącznie z kierunkami sąsiadującymi 35

4 Rajmund Przybylak, Andrzej Araźny Tab. 2. Średnie (sumy) dobowe wartości poszczególnych elementów meteorologicznych na Równinie Kaffiøyra w okresie r. Table 2. Mean (sums) daily values of the meteorological elements on the Kaffiøyra Plain from 13 th July to 20 th September, 2005 Data AP V C SS SS Ti Tmax Tmin e f Δe P Tg [ C] Date [hpa] [m. s -1 ] [0-10] [h] [%] [ C] [ C] [ C] [hpa] [%] [hpa] [mm] 1 cm 5 cm 10 cm 20 cm 50 cm 100 cm ,2 6,0 10,0.. 3,5 5,2 1,9 7,1 90,8 0,8 3,2 5,4 5,1 4,8 4,2 2,6 0, ,9 4,2 10,0.. 3,4 4,5 2,0 7,2 92,0 0,6 1,3 4,5 4,2 4,0 3,5 2,3 0, ,6 4,5 10,0.. 2,7 4,4 1,9 6,5 87,3 1,0 0,5 4,8 4,6 4,4 3,6 2,1 0, ,2 8,2 10,0.. 2,0 3,4 1,1 6,6 94,0 0,5 2,8 3,8 3,8 3,6 3,1 2,0 0, ,5 8,8 10,0.. 2,2 3,5 1,0 6,7 93,0 0,5 0,1 3,7 3,4 3,1 2,7 1,8 0, ,0 4,7 9,8 1,4 5,8 4,9 6,8 2,5 7,3 85,0 1,3 0,0 6,5 5,5 5,0 3,8 1,8 0, ,2 8,0 9,5.. 3,8 6,5 2,0 7,0 87,8 1,0 0,2 6,0 5,6 5,3 4,4 2,3 0, ,4 6,1 9,3 1,7 7,1 3,2 6,4 1,5 6,8 88,5 0,9 1,1 6,0 5,3 5,0 4,1 2,3 0, ,9 5,0 9,3 3,4 14,2 5,0 7,3 3,4 8,3 95,0 0,5 1,0 8,2 7,4 6,7 5,2 2,4 0, ,0 8,6 8,5 11,5 47,9 4,1 6,7 3,0 7,1 87,3 1,1 0,1 7,2 7,0 6,6 5,6 3,0 0, ,5 7,1 7,3 14,5 60,4 4,8 7,9 1,4 7,4 86,5 1,2. 8,8 8,3 7,2 5,9 3,0 0, ,2 4,3 5,8 16,8 70,0 5,5 8,2 2,2 7,8 86,3 1,3. 10,7 9,9 8,7 7,2 3,3 0, ,4 3,2 9,5 6,8 28,3 5,0 7,1 3,0 8,1 93,8 0,6 0,0 11,0 9,9 9,2 7,9 4,1 0, ,7 2,1 10,0.. 4,8 6,6 3,9 7,9 92,0 0,7 1,0 7,6 7,7 7,5 6,9 4,1 0, ,4 2,1 9,5 1,7 7,1 6,1 8,0 3,6 8,0 85,3 1,5. 10,5 9,2 8,3 6,7 3,7 0, ,9 4,0 8,5 1,9 7,9 6,7 7,7 5,1 8,0 81,5 1,9 5,5 10,1 9,4 8,9 7,5 4,0 0, ,7 2,9 10,0.. 5,7 6,4 4,5 8,4 92,3 0,7 0,3 8,5 8,2 7,9 6,9 3,9 0, ,5 3,7 9,8 1,0 4,2 5,8 6,9 4,3 8,8 94,8 0,5. 9,2 8,2 7,7 6,6 3,8 0, ,6 5,3 8,5 12,2 50,8 7,9 10,5 5,0 8,8 83,8 1,9. 10,6 9,6 8,6 6,9 3,7 0, ,1 3,2 6,8 9,6 40,0 8,2 10,3 6,4 8,2 75,5 2,7 0,0 11,8 10,8 10,0 8,4 4,2 0, ,7 2,9 8,8 4,7 19,6 6,6 7,6 5,2 8,1 83,3 1,7 0,8 10,0 9,3 8,8 7,8 4,4 0, ,6 4,4 6,8 11,4 47,5 7,5 9,3 5,1 7,1 69,3 3,3. 9,8 9,4 8,6 7,5 4,3 0, ,2 2,7 7,3 15,0 62,5 7,7 9,6 5,9 8,5 80,3 2,1. 11,4 11,0 10,1 8,4 4,4 0, ,9 2,8 9,3 4,7 19,6 6,2 8,0 3,8 8,3 88,5 1,1 0,0 11,1 10,7 10,2 8,8 4,8 1, ,1 2,9 9,5 0,7 2,9 7,4 8,5 6,3 8,9 86,8 1,4 0,0 10,7 9,8 9,4 8,2 4,8 1, ,4 4,5 10,0.. 6,2 6,8 5,7 8,6 90,5 0,9 0,0 8,7 8,3 8,0 7,2 4,5 1,1 36

5 WARUNKI METEOROLOGICZNE NA RÓWNINIE KAFFIØYRA W OKRESIE OD 13 LIPCA DO 20 WRZEŚNIA 2005 r ,1 5,6 10,0 0,6 2,5 5,9 6,7 4,4 8,1 86,8 1,2 4,4 7,2 6,9 6,6 5,7 4,0 1, ,1 4,8 9,5 0,7 2,9 6,0 7,3 4,3 8,0 86,3 1,3 0,3 7,3 6,7 6,3 5,3 3,4 1, ,4 4,7 10,0.. 5,7 6,6 4,5 7,8 85,5 1,4 0,6 6,7 6,3 6,1 5,4 3,3 0, ,2 9,1 10,0.. 4,6 5,8 3,6 7,8 92,3 0,7 6,7 5,1 5,0 4,9 4,4 3,0 0, ,9 5,3 10,0.. 4,8 5,7 3,7 8,0 93,0 0,6 0,1 6,1 5,4 5,1 4,2 2,6 0, ,9 1,6 7,5 8,4 35,0 5,8 8,0 3,6 8,1 87,3 1,2. 8,3 7,4 6,8 5,5 2,8 0, ,5 1,7 5,8 16,7 69,6 6,7 8,6 5,1 8,2 83,3 1,6. 9,1 8,5 8,0 6,5 3,5 0, ,7 1,0 9,8 0,8 3,3 7,0 8,4 5,4 8,1 80,8 1,9 0,0 9,7 8,4 7,8 6,8 4,2 1, ,0 1,1 10,0.. 6,1 6,9 5,0 8,2 88,0 1,2 0,0 7,7 7,1 6,9 6,2 4,0 1, ,7 2,8 10,0.. 5,9 6,5 5,0 8,5 91,8 0,8 2,0 7,3 6,6 6,4 5,7 3,7 1, ,4 7,0 10,0.. 4,9 7,0 3,7 8,1 93,0 0,6 0,6 5,7 5,5 5,3 4,9 3,4 1, ,3 4,3 9,5 0,5 2,1 4,2 5,8 2,8 7,3 89,3 0,9 0,0 5,8 5,2 5,0 4,4 3,0 1, ,8 5,6 10,0.. 3,1 5,1 2,2 6,5 85,0 1,2 2,5 3,6 3,7 3,8 3,5 2,7 0, ,7 3,2 10,0.. 4,1 5,7 2,1 6,8 82,3 1,4 2,5 4,3 3,6 3,4 2,9 2,2 0, ,2 3,2 10,0.. 5,4 6,8 3,0 8,7 96,5 0,3 0,1 6,5 5,7 5,2 4,2 2,3 0, ,3 3,5 10,0.. 5,1 6,2 3,5 8,1 92,0 0,7 3,2 6,2 5,6 5,3 4,5 2,6 0, ,4 2,1 10,0.. 4,5 5,9 3,5 8,1 96,8 0,3 1,4 5,9 5,4 5,1 4,3 2,7 0, ,4 1,8 10,0.. 5,7 7,6 3,5 8,7 95,0 0,5 1,9 6,5 5,8 5,4 4,5 2,8 0, ,4 2,0 9,8.. 6,2 7,3 4,6 8,3 87,3 1,2 0,0 6,8 6,2 5,8 4,7 2,9 0, ,5 0,9 9,8.. 6,8 12,1 4,4 8,4 85,5 1,5 1,9 7,4 6,5 6,1 5,2 3,2 0, ,2 7,0 9,8.. 8,3 9,2 6,0 8,8 80,5 2,2 12,5 7,0 6,5 6,3 5,5 3,4 1, ,8 2,1 9,3 1,6 7,9 7,5 9,1 5,1 8,6 83,8 1,8 0,5 7,7 6,8 6,4 5,6 3,4 1, ,4 0,8 8,3 4,1 20,7 6,9 9,0 4,6 8,5 85,3 1,5 0,0 8,0 7,0 6,6 5,7 3,6 1, ,9 7,6 10,0 0,1 0,5 4,0 5,6 2,3 7,5 92,0 0,7 0,0 4,8 4,9 4,9 4,8 3,6 1, ,4 1,2 9,5.. 3,3 5,5 1,6 6,9 88,8 0,9 1,5 4,4 4,0 3,7 3,3 2,9 1, ,2 3,6 9,8.. 4,0 4,9 3,0 7,8 95,8 0,3 0,6 5,0 4,6 4,4 3,7 2,5 0, ,9 5,6 10,0.. 4,6 6,0 3,1 7,8 91,8 0,7 13,8 4,7 4,4 4,1 3,5 2,4 0, ,2 4,0 9,5 0,3 1,7 4,9 6,1 3,9 8,4 96,8 0,3 0,1 5,5 5,0 4,8 4,0 2,5 0, ,4 1,5 10,0.. 4,3 5,3 1,7 7,1 85,5 1,2 0,5 4,2 3,9 3,8 3,4 2,4 0, ,2 1,6 8,5 4,1 23,9 5,0 6,3 3,4 7,2 82,0 1,6. 4,9 4,6 4,3 3,7 2,4 0, ,4 0,9 3,0 11,9 70,5 4,1 5,3 1,4 6,4 77,3 1,9. 2,3 2,7 2,7 2,5 2,2 0,8 37

6 Rajmund Przybylak, Andrzej Araźny ,7 1,0 8,5 0,5 3,0 2,8 3,9 1,4 6,1 81,5 1,4 1,6 2,2 2,1 2,0 1,8 1,8 0, ,2 4,4 9,8 0,4 2,5 1,8 3,4 0,6 5,9 84,3 1,1 0,4 1,9 2,0 2,0 1,8 1,5 0, ,7 15,3 9,3.. -1,9-0,9-2,5 3,7 69,3 1,6 0,0-1,0 0,0 0,3 0,5 1,1 0, ,5 11,4 10,0.. -2,6-1,0-3,9 4,3 85,0 0,8 0,1-1,7-0,7-0,3-0,2 0,5 0, ,9 7,9 9,5 1,0 6,5-0,7 0,7-2,3 4,3 73,5 1,6. -1,1-0,6-0,4-0,3 0,3 0, ,1 8,0 9,0 2,6 17,2 0,6 1,7-0,5 4,8 74,8 1,6 0,0-0,1-0,4-0,3-0,2 0,2 0, ,1 2,5 6,0 3,7 25,0 0,2 2,4-2,4 4,3 70,0 1,9. -1,7-0,5-0,5-0,3 0,1 0, ,3 5,1 9,8.. 2,0 4,7-0,7 5,1 71,8 2,1. -0,3-0,5-0,5-0,1 0,0 0, ,7 16,8 8,8 1,1 7,7-0,5 0,6-2,0 4,4 75,5 1,5 0, ,8 13,0 9,3.. -0,8 1,0-1,6 5,0 86,8 0,8 0, ,2 4,8 9,5 0,2 1,5 0,1 0,4-1,5 5,4 87,5 0,8 0, ,0 4,5 9,0 0,9 6,7 0,0 1,1-3,0 5,2 84,0 1,0 0, ,4 2,8 9,3 1,0 7,6 0,6 1,8-2,1 4,3 66,8 2, ,5 6,3 9,8 3,1 1,6 3,2 5,1 1,7 6,9 89,8 0,8 9,2 5,1 4,7 4,4 3,7 2,1 0, ,1 4,4 8,8 69,8 26,4 5,6 7,6 3,6 8,1 88,9 1,1 7,9 9,3 8,6 7,9 6,7 3,5 0, ,5 5,2 9,2 72,9 16,0 4,6 6,5 2,8 7,6 89,3 1,0 17,1 7,5 7,0 6,4 5,4 2,9 0, ,3 3,8 8,8 47,4 19,8 6,7 8,1 5,2 8,2 83,3 1,7 6,1 9,5 8,9 8,4 7,3 4,2 0, ,5 3,9 9,3 26,4 11,0 5,3 6,8 4,0 7,9 88,4 1,1 11,9 6,8 6,3 6,0 5,2 3,3 0, ,9 3,1 9,7 5,8 2,4 5,8 7,7 3,9 8,2 88,8 1,1 24,0 6,4 5,8 5,5 4,7 3,0 0, ,6 3,6 9,3 79,6 11,0 5,9 7,5 4,3 8,1 86,9 1,3 42,0 7,5 7,0 6,6 5,7 3,5 0, ,3 3,9 8,8 17,2 9,9 3,3 4,6 1,8 6,7 85,3 1,1 18,5 3,4 3,3 3,2 2,8 2,2 0, ,7 7,6 9,0 10,5 7,3-0,1 1,3-2,0 4,7 77,6 1,4 0, ,5 4,7 9,1 180,2 12,0 4,3 5,9 2,6 7,3 86,0 1,2 77,9 6,2* 5,8* 5,5* 4,7* 2,9* 0,7* ,8 3,8 9,1 149,4 15,1 5,8 7,5 4,1 8,1 87,4 1,2 49,9 8,0 7,4 6,9 5,9 3,5 0,8 Objaśnienia: * ; AP ciśnienie atmosferyczne na poziomie morza.; V - prędkość wiatru; C - zachmurzenie; SS - usłonecznienie; T - temperatura powietrza; f wilgotność względna; e - ciśnienie pary wodnej; Δe - niedosyt wilgotności; P - opad atmosferyczny; Tg - temperatura gruntu na plaży Explanations: * ; AP atmospheric pressure at sea level; V wind velocity; C cloudiness; SS sunshine duration; T air temperature; f relative air humidity; e water vapour pressure; Δe saturation deficit; P atmospheric precipitation; Tg ground temperature on the beach 38

7 WARUNKI METEOROLOGICZNE NA RÓWNINIE KAFFIØYRA W OKRESIE OD 13 LIPCA DO 20 WRZEŚNIA 2005 r. Ryc. 1. Przebieg elementów meteorologicznych na Równinie Kaffiøyra w okresie r. Objaśnienia użytych skrótów jak w tabeli 2 Fig. 1. A course of meteorological elements on the Kaffiøyra Plain from 13 th July to 20 th September, Explanations as in table 2 39

8 Rajmund Przybylak, Andrzej Araźny Ryc. 2. A) Częstość kierunków wiatru (%) i cisz (Cs) oraz B) średnie prędkości wiatru (m. s -1 ) wg kierunków na Równinie Kaffiøyra w okresie r. Objaśnienia: a V śr. przy danym kierunku, b V śr. za cały (4,7 m. s -1 ) Fig. 2. A) Frequency of wind directions (%) and calms (Cs) and B) mean wind velocities (m. s -1 ) according to directions on the Kaffiøyra Plain from 13 th July to 20 th September, Explanations: a V for a given direction, b -V for a whole period (4.7 m. s -1 ) (N, NW, S, SE) stanowił 78,9% (ryc. 2). Najczęściej występującymi kierunkami wiatru były: NNW (24,6%), SSE (15,7%), N (15,4%) i SE (10,4%). Sporadycznie obserwowano kierunki wiatry poprzeczne do osi Cieśniny Førland, czyli z sektora ENE-E-ESE (5,0%) i WSW-W-WNW (3,2%). Cisze stanowiły tylko 2,1% wszystkich obserwacji. W lecie 2005 r. średnia dobowa prędkość wiatru (na wysokości 2 m n.p.g.) za cały okres pomiarowy wyniosła 4,7 m. s -1 (tab. 2). Średnie dobowe prędkości zawierały się w przedziale od 0,8 m. s -1 (30 VIII) do 16,8 m. s -1 (16 IX). Najbardziej wietrzne były dwie pentady 9 13 IX (9,4 m. s -1 ) i IX (8,8 m. s -1 ), natomiast prędkość wiatru wyraźnie poniżej przeciętnej wystąpiła w pentadach VIII (1,6 m. s -1 ) i 4 8 IX (1,8 m. s -1 ). Największa terminowa prędkość wiatru (20,1 m. s -1 ) została zmierzona 16 IX o godz. 13 LMT. Wiatr wiał wtedy z kierunku NNW, a jego porywy dochodziły do 23 m. s -1. Największe zanotowane chwilowe prędkości wiatru (25 m. s -1 ) podczas całego okresu badawczego wystąpiły w dniu 10 IX w godzinach popołudniowych. Rozkład częstości bezwzględnej i względnej kierunków wiatru w przedziałach co 4 m. s -1 przedstawia tab. 3. Najczęściej występował wiatr z kierunku SSE o prędkości 4,1 8,0 m. s -1 (11,8%) i z kierunku NNW o prędkości 0,1 4,0 m. s -1 (9,6%). Wiatry najsilniejsze (>12,0 m. s -1 ) o niedużej częstości (5,3%) zanotowano przy wiatrach z sektora północnego (N-NNW-NW). Największymi prędkościami charakteryzowały się kierunki występujące najczęściej: NNW (6,4 m. s -1 ), 40

9 WARUNKI METEOROLOGICZNE NA RÓWNINIE KAFFIØYRA W OKRESIE OD 13 LIPCA DO 20 WRZEŚNIA 2005 r. Tab. 3. Częstość bezwzględna (n) i względna (%) kierunków wiatru i cisz (C s ) w przedziałach prędkości co 4 m. s -1 oraz ich średnia prędkość (m) na Równinie Kaffiøyra w okresie r. Table 3. Absolute (n) and relative (%) frequency of wind directions and calms (C s ) according to 4 m. s -1 intervals of wind velocities and their mean velocity (m) on the Kaffiøyra Plain from 13 th July to 20 th September, 2005 Przedziały prędkości Intervals of wind velocities N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW C s Σ 0,1-4,0 m. s -1 n % 4,6 2,9 3,2 2,1 0,7 1,8 6,1 2,9 3,6 1,4 1,4 0,7 0,7 1,8 3,6 9,6 47,1 4,1-8,0 m. s -1 n % 6,4 1,1... 0,4 3,9 11,8 3,2. 0,7... 0,7 6,8 35,0 n ,1-12,0 m. s -1. % 3, ,4 1,1 1, ,6 10,4 n ,1-16,0 m. s -1. % 1, ,4 2,5 3,9 n ,1-20,0 m. s -1. % ,4 1,1 1,4 Σ n % 15,4 3,9 3,2 2,1 0,7 2,1 10,4 15,7 7,9 1,4 2,1 0,7 0,7 1,8 5,0 24,6 2,1 100 m m. s -1 5,8 3,0 1,7 1,8 1,7 2,1 3,7 5,5 4,3 2,0 3,2 1,7 1,6 1,3 3,8 6,

10 Rajmund Przybylak, Andrzej Araźny Tab. 4. Częstość bezwzględna (n) i względna (%) prędkości wiatru wg 4 pomiarów terminowych w przedziałach co 4 m. s -1 na Równinie Kaffiøyra w okresie r. Table 4. Absolute (n) and relative (%) frequency of wind velocity according to four measurement terms in 4 m. s -1 intervals on the Kaffiøyra Plain from 13 th July to 20 th September, 2005 Przedziały prędkości Velocities intervals (m. s -1 ) Częstość bezwzględna Absolute frequency (n) Częstość względna Relative frequency (%) 01 h 07 h 13 h 19 h Σ Cisza - Calm ,1 0,1-4, ,1 4,1-8, ,0 8,1-12, ,4 12,1-16, ,9 16,1-20, ,4 N (5,8 m. s -1 ) i SSE (5,5 m. s -1 ). Najniższą jego wartość zanotowano przy kierunku WNW (1,3 m. s -1 ). W tabeli 4 przedstawiono natomiast rozkład częstości bezwzględnej i względnej prędkości wiatru wg 4 pomiarów terminowych w przedziałach co 4 m. s -1. Najczęściej notowano wiatry słabe od 0,1 4,0 m. s -1 (47,1%) i wiatry umiarkowane od 4,1 8,0 m. s -1 (35,0%). Wiatry silne powyżej 8 m. s -1 występowały z częstością 15,7%. W przebiegu dobowym (wg 4 głównych obserwacji) największe prędkości wiatru występowały w terminie nocnym (5,0 m. s -1 ) i południowym (4,8 m. s -1 ), a najmniejsze w terminie rannym (4,3 m. s -1 ) i wieczornym (4,6 m. s -1 ). 4. ZACHMURZENIE I USŁONECZNIENIE W związku z wyspiarskim położeniem Spitsbergenu, napływem mas powietrza znad morza oraz ożywioną działalnością cyklonalną, stopień zachmurzenia na Kaffiøyrze jest duży. W analizowanym sezonie letnim średnia wartość zachmurzenia wyniosła 9,1 (w skali 0 10). Największe zachmurzenie wystąpiło na początku okresu pomiarowego VII (9,8), natomiast najmniejsze obserwowano w ostatniej dekadzie lipca oraz pierwszej dekadzie sierpnia i września (8,8). W okresie 70 dni obserwacyjnych wystąpiło 9 dni chmurnych (2 C 8) i 61 dni pochmurnych (C > 8), w tym 25 dni z całkowitym zachmurzeniem (C = 10). Nie zanotowano żadnego dnia pogodnego (C < 2) tab. 5. Największe zachmurzenie (>9,5) występowało przy adwekcjach ciepłych mas powietrza z sektora południowego (ryc. 3). Średni przebieg dobowy zachmurzenia był słabo zróżnicowany. Najmniejsze zachmurzenie (8,9) wystąpiło o godz. 13 i 19 LMT, a największe (9,4) o godz. 7 LMT. Spośród 4 terminów obserwacyjnych w ciągu doby duże zachmurzenie (C > 8) 42

11 WARUNKI METEOROLOGICZNE NA RÓWNINIE KAFFIØYRA W OKRESIE OD 13 LIPCA DO 20 WRZEŚNIA 2005 r. występowało średnio najczęściej o godz. 7 LMT, a najrzadziej o godz. 19 LMT (tab. 5), odwrotną relację wykazywały natomiast dni chmurne (2 C 8). Zdecydowanie przeważały chmury piętra niskiego (Stratus i Stratocumulus) oraz średniego (Altocumulus i Altostratus). Ryc. 3. Róże wiatrów dla temperatury powietrza (Ti), wilgotności względnej (f), ciśnienia pary wodnej (e) oraz zachmurzenia (C) według 4 pomiarów terminowych na Równinie Kaffiøyra w okresie r. Fig. 3. Wind roses for air temperature (Ti), relative air humidity (f), water vapour pressure (e) and cloudiness (C) according to four measurement terms on the Kaffiøyra Plain from 13 th July to 20 th September, 2005 Objaśnienia Explanations: Cs cisza- calm 43

12 Rajmund Przybylak, Andrzej Araźny Tab. 5. Częstość bezwzględna (n) i względna (%) występowania różnych klas zachmurzenia (C < 2, 2 C 8, C > 8, C = 10) w 4 terminach obserwacyjnych (1, 7, 13, 19 LMT) oraz dni pogodnych, chmurnych, pochmurnych i z całkowitym zachmurzeniem (m) na Równinie Kaffiøyra w okresie r. Table 5. Absolute (n) and relative (%) frequency of occurrence of different cloudiness classes (C < 2, 2 C 8, C > 8, C = 10) in four measurement terms (1, 7, 13, 19 LMT) and of clear, partly cloudy, cloudy and overcast days (m) on the Kaffiøyra Plain from 13 th July to 20 th September, 2005 W całym okresie pomiarowym zarejestrowano 180,2 godz. ze słońcem, tj. 12,0% usłonecznienia względnego. Według rejestracji heliograficznej wystąpiły 32 dni bezsłoneczne, 24 dni z małym usłonecznieniem ( 20% usłonecznienia względnego), natomiast nie zanotowano żadnego dnia z dużym usłonecznieniem > 80%. Największe dobowe usłonecznienie wystąpiło 24 VII i wyniosło 16,8 godz., czyli 70,0% usłonecznienia możliwego. Najdłuższy okres bez dopływu bezpośredniego promieniowania słonecznego trwał 9 dni (20 28 VIII). 5. TEMPERATURA POWIETRZA Średnia temperatura powietrza za cały analizowany okres wyniosła 4,3 C. Wartości temperatury powietrza wykazywały bardzo dużą zmienność z dnia na dzień w całym sezonie badawczym (ryc. 1, tab. 2). Średnie dobowe jej wartości wahały się od 2,6 C (10 IX) do 8,3 C (27 VIII). Od początku okresu pomiarów do początku sierpnia temperatura powietrza systematycznie wzrastała, a jej średnia wartość w pierwszej dekadzie sierpnia wyniosła 6,7 C. Później obserwowano spadek temperatury do 19 VIII (średnia temperatura w drugiej dekadzie sierpnia wyniosła 5,3 C). W ostatniej dekadzie sierpnia wystąpiło ocieplenie i w tym czasie (26 VIII) odnotowano absolutną temperaturę maksymalną (12,1 C). Od końca sierpnia był obserwowany systematyczny spadek temperatury aż do ujemnych wartości średnich dobowych. Utrzymywały się one od 10 IX do końca wykonywania pomiarów. W okresie tym w dniu 11 IX odnotowano absolutną temperaturę minimalną ( 3,9 C). Amplituda absolutna temperatury powietrza za cały okres 44 Zachmurzenie Cloudiness C < 2 2 C 8 C > 8 C = m n % 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 n % 12,9 10,0 21,4 24,3 12,9 n % 87,1 90,0 78,6 75,7 87,1 n % 65,7 71,4 58,6 57,1 35,7

13 WARUNKI METEOROLOGICZNE NA RÓWNINIE KAFFIØYRA W OKRESIE OD 13 LIPCA DO 20 WRZEŚNIA 2005 r. wyniosła 16,0 C. Średnie dobowe wartości temperatury najczęściej zawierały się w przedziałach 4,1 5,0 C (24,3%) oraz 5,1 6,0 C i 6,1 7,0 C (po 15,7%). Średnia wartość temperatury minimalnej w całym okresie pomiarowym wyniosła 2,6 C. Jej wartości dobowe wahały się od -3,9 C (11 VIII) do 6,4 C (1 VIII), czyli w zakresie 10,3 C. Najczęściej minima dobowe występowały w przedziale 3,1 4,0 C (20,0%) oraz 1,1 2,0 C i 4,1 5,0 C (po 15,7%), a w 11 dniach zanotowano ich wartości ujemne (ryc. 1). Średnia temperatura maksymalna w całym okresie pomiarowym wyniosła 5,9 C. Maksima dobowe mieściły się w przedziale od 1,0 (11 IX) do 12,1 C (26 VIII), zmieniały się zatem w zakresie 13,1 C. Z największą częstością temperatura maksymalna występowała w przedziale 6,1 7,0 C (24,2%) i 5,1 6,0 C (17,1%); tylko dwa razy spadła ona poniżej 0,0 C. Oprócz insolacji na wartości temperatury powietrza na Równinie Kaffiøyra wpływa także znacząco kierunek adwekcji mas powietrza. Najwyższe temperatury powietrza występują przy wiatrach południowo-zachodnich: W (9,0 C), WSW (7,3 C), SSW (7,0 C) i WNW (6,8 C), a najniższe przy wiatrach ze wschodu: E ( 1,6 C) (ryc. 3). Średni przebieg dobowy temperatury powietrza (wg danych ze stacji automatycznej) charakteryzuje się małą amplitudą (1,2 C). Średnie godzinne wartości temperatury powietrza wahały się od 3,7 C (5 6 LMT) do 4,9 C (o godz. 15 LMT). W analizowanym przebiegu widoczna jest wyraźna asymetria w stosunku do południowej kulminacji Słońca, przy czym temperatura w porze popołudniowej jest wyższa niż przed południem. 6. WILGOTNOŚĆ POWIETRZA Zawartość pary wodnej na Spitsbergenie w sezonie letnim nie jest zbyt duża, ze względu na występujące tam niskie temperatury powietrza. Z pewnością byłyby one jeszcze mniejsze gdyby Spitsbergen nie był wyspą i nie był poddany ożywionej działalności cyklonalnej. Ciśnienie pary wodnej na Równinie Kaffiøyra, tak jak wartość temperatury powietrza, nie jest duże. Średnie dobowe wartości ciśnienia pary wodnej wahały się od 3,7 hpa (10 IX) do 8,9 hpa (6 VIII) przy średniej z całego okresu 7,3 hpa. Największa wartość ciśnienia pary wodnej (8,2 hpa) została zmierzona w dekadach najcieplejszych (w pierwszej i ostatniej sierpnia), natomiast najniższą wartość (4,7 hpa) odnotowano w dekadzie najchłodniejszej (tab. 2, ryc. 1). Średnie dobowe wartości wilgotności względnej były duże i wahały się od 67% (20 IX) do 97% (22 i 24 VIII oraz 4 IX), przy średniej za cały okres wynoszącej 86% (tab. 2, ryc. 1). Względnie wyrównany przebieg wilgotności względnej z dnia na dzień i wysokie jej wartości są spowodowane niską temperaturą, oceanicznym 45

14 Rajmund Przybylak, Andrzej Araźny położeniem wyspy i intensywną działalnością cyklonalną przynoszącą wilgotne powietrze znad Atlantyku Północnego. W przebiegu dobowym najniższe jej wartości (81%) wystąpiły w godzinach popołudniowych od 12 do 18 LMT, a najwyższa o godz. 5 LMT (85%). Średnie dobowe wartości niedosytu wilgotności wahały się w przedziale od 0,3 hpa (22 i 24 VIII oraz 2 i 4 IX) do 3,3 hpa (3 VIII), przy średniej z całego okresu 1,2 hpa. Niskie wartości niedosytu wilgotności świadczą o małej skali procesu parowania. Wilgotność powietrza na Równinie Kaffiøyra zmienia się istotnie w zależności od kierunku adwekcji. W masach powietrza napływających z sektora północnego jest mniej pary wodnej, niż w powietrzu przy adwekcji z południa. W sezonie letnim 2005 r. największe wartości wilgotności względnej odnotowano przy następujących kierunkach adwekcji powietrza: SSE (90%), SW (89%) i S (88%), natomiast ciśnienia pary wodnej z: W (8,7 hpa) i WSW (8,5 hpa) i SSW (8,3 hpa) ryc OPADY ATMOSFERYCZNE Region Kaffiøyry charakteryzował się bardzo częstymi i średnio wydajnymi opadami atmosferycznymi w sezonie letnim 2005 r. (ryc. 1). W całym okresie pomiarowym (13 VII 20 IX) ogólna suma opadów wyniosła 77,9 mm (tab. 2). Najbardziej deszczowa była trzecia dekada sierpnia (24,0 mm) oraz pierwsza dekada września (18,5 mm). Wówczas zanotowano najdłuższy 22-dniowy okres Tab. 6. Liczba i częstość względna dni z opadem atmosferycznym w przedziałach wielkości opadu oraz częstość dni bezopadowych na Równinie Kaffiøyra w okresie r. Table 6. Number and relative frequency of days with precipitation according to intervals of daily precipitation and frequency of days without precipitation on the Kaffiøyra Plain from 13 th July to 20 th September, Przedział Intervals mm Σ Bez opadów Without precipitation Liczba Dni Number Days Częstość %* 22,9 30,0 11,4 4,3 2,9 1,4 2,9 2,9 78,6 21,4 Frequency %** 29,1 38,2 14,5 5,5 3,6 1,8 3,6 3,6 100,0 - Objaśnienia Explanations: * Wszystkich dni w okresie obserwacyjnym All days in the observation period ** Wszystkich dni z opadami w okresie obserwacyjnym All days with precipitation in the observation period

15 WARUNKI METEOROLOGICZNE NA RÓWNINIE KAFFIØYRA W OKRESIE OD 13 LIPCA DO 20 WRZEŚNIA 2005 r. z opadem (15 VIII 5 IX), który świadczy m.in. o dużej częstości opadów w badanym sezonie letnim. Najmniej opadów atmosferycznych zmierzono w drugiej dekadzie września (tylko 0,3 mm), kiedy praktycznie występowały one jedynie w formie śladowej. Najdłuższy okres bez opadów trwał tylko dwa dni i wystąpił sześciokrotnie. Maksymalny opad dobowy (13,8 mm) zmierzono w dniu 3 IX. Na 70 dni badawczych odnotowano tylko 15 dni bezopadowych (tab. 6). Opad śladowy (0,0 mm) zmierzono w 16 dniach, a dni z opadem mierzalnym 0,1 mm było 39 (55,7% wszystkich dni). Opady atmosferyczne były mało wydajne, wystąpiły tylko 4 dni z opadem powyżej 5 mm. Głównymi rodzajami opadów notowanymi w lecie 2005 r. był deszcz i mżawka. W trzech dniach na początku wyprawy (15 17 VII) zanotowano także opady deszczu ze śniegiem i śniegu. Opady śniegu oraz krupy śnieżnej wystąpiły ponownie na Równinie Kaffiøyra 9 IX i w tym dniu uformowała się kilkucentymetrowa (2 6 cm) pokrywa śnieżna, która przetrwała do końca pomiarów. 8. WARUNKI POGODOWE SEZONU LETNIEGO 2005 r. NA TLE WARUNKÓW METEOROLOGICZNYCH WCZEŚNIEJSZYCH WYPRAW Z przeprowadzonej analizy warunków pogodowych na Równinie Kaffiøyra w sezonie letnim 2005 r. (21 VII-31 VIII) wynika, że w porównaniu do średniej obliczonej z lat (patrz tab. 5 w Kejna, Maszewski 2007, w tym tomie) charakteryzował się on: 1) Największą częstością sytuacji cyklonalnych (76,2%), w tym z największą frekwencją występowania typów cyrkulacji Ka (16,7%), Ec (14,3%) i Nc (11,9%), 2) Największym stopniem zachmurzenia (9,1), który tej samej wielkości był także latem 1980 i 1998 r., 3) Niższą od średniej wieloletniej wartością sumy usłonecznienia, która wyniosła 149,4 godz. (15,1% usłonecznienia możliwego), 4) Wysokimi wartościami temperatury powietrza (Ti=5,8 C, Tmax=7,5 C i Tmin = 4,1 C). Był to drugi najcieplejszy sezon w historii Toruńskich Wypraw Polarnych (po roku 1998). 5) Obniżoną dynamiką atmosfery; średnia sezonowa prędkość wiatru była o 0,6 m. s -1 niższa od średniej wieloletniej, 6) Nieznacznie mniejszą (o 2%) wilgotnością względną w stosunku do lat wcześniejszych, 7) Występowaniem częstych, lecz mało wydajnych, opadów atmosferycznych z sumą sezonową zbliżoną do średniej wieloletniej. 47

16 Rajmund Przybylak, Andrzej Araźny PODZIĘKOWANIA Autorzy składają serdeczne podziękowanie wszystkim uczestnikom XXVII Toruńskiej Wyprawy Polarnej za pomoc przy organizowaniu i demontażu stanowisk meteorologicznych oraz w trakcie prowadzenia obserwacji. LITERATURA Araźny A., 1999, Warunki meteorologiczne na Równinie Kaffiöyra (NW Spitsbergen) w okresie Probl. Klimatol. Polarnej 9: Araźny A., 2002, Warunki meteorologiczne na Równinie Kaffiöyra (NW Spitsbergen) w okresie 21 VII 01 IX 1997 r. Probl. Klimatol. Polarnej 10: Araźny A., Błażejczyk K., 2007, Warunki biometeorologiczne na Równinie Kaffiöyra i w regionie Lodowca Waldemara (NW Spitsbergen) w okresie od 16 lipca do 20 września 2005 r., w tym tomie. Kejna M., 2002, Warunki meteorologiczne na Kaffiöyrze (NW Spitsbergen) w okresie od 13 lipca do 9 września 1999 roku. Probl. Klimatol. Polarnej 10: Kejna M., Dzieniszewski M., 1993, Warunki meteorologiczne na Kaffiöyra (NW Spitsbergen) w okresie r. Acta Univ. N. Copernici, Geografia XXIV, Toruń: Kejna M., Maszewski R., 2007, Warunki meteorologiczne na Kafföyrze (NW Spitsbergen) w okresie od 5 lipca do 31 sierpnia 2006 r., w tym tomie. Leszkiewicz J., 1977, Meteorological conditions in the northern part of Kaffiöyra Plain during the period from July 1 to August 31, Acta Univ. N. Copernici, Geografia XIII, 82, Toruń: Marciniak K., Przybylak R., 1983, Meteorological conditions in the Kaffiöyra (NW Spitsbergen) since 7 th July to 5 th September Acta Univ. N. Copernici, Geografia XVIII, Toruń: Marciniak K., Przybylak R., 1991, Warunki meteorologiczne na Równinie Kaffiöyra (NW Spitsbergen) w okresie 5 VII 7 IX 1980 r. Acta Univ. N. Copernici, Geografia XXII, Toruń: Marciniak K., Przybylak R., Kejna M., 1993, Dynamika warunków mete orologicznych na Równinie Kaffiöyra (NW Spitsbergen) w okresie r. [w:] Wyniki badań VIII Toruńskiej Wyprawy Po larnej Spitsbergen 89, UMK, Toruń: Niedźwiedź T, 2006, Katalog typów cyrkulacji nad Spitsbergenem ( ), zbiór komputerowy, Katedra Klimatologii Uniwersytetu Śląskiego. Przybylak R., 1992, Stosunki termiczno-wilgotnościowe na tle warunków cyrkulacyjnych w Hornsundzie/Spitsbergen/w okresie Dok. Geograf. 2: ss Przybylak R., Araźny A., Ćwiklińska K., 2007, Warunki meteorologiczne w regionie Lodowca Waldemara (NW Spitsbergen) w sezonie letnim 2005 r., w tym tomie. 48

17 WARUNKI METEOROLOGICZNE NA RÓWNINIE KAFFIØYRA W OKRESIE OD 13 LIPCA DO 20 WRZEŚNIA 2005 r. Przybylak R., Szczeblewska E., 2002, Warunki meteorologiczne na Równinie Kaffiöyra (NW Spitsbergen) w okresie od 3 VII do 31 VIII 2000 r. Probl. Klimatol. Polarnej 10: Wójcik G., 1982, Meteorological conditions at the Kaffiöyra Plain Spits bergen from 21 st July to 28 th August Acta Univ. N. Copernici, Geografia XVI, To ruń: Wójcik G., Marciniak K., 1983, Meteorological conditions in the Kaffiöyra Plain (NW Spitsbergen) since 21 st July to 7 th September Acta Univ. N. Copernici, Geografia XVIII, Toruń: Wójcik G., Przybylak R., 1991, Warunki meteorologiczne na Równinie Kaffiöyra (NW Spitsbergen) w okresie 14 lipca 9 września 1982 r. Acta Univ. N. Copernici, Geografia XXII, Toruń: SUMMARY The paper presents the results of meteorological measurements carried out in the Kaffiøyra Plain in the 2005 summer season during the 27 th Toruń Polar Expedition. Area, range and methodology of measurements were similar to those of the previous expeditions. The bulk of the meteorological observations have been made near the Nicolaus Copernicus University Polar Stations (ϕ=78 41 N, λ=11 51 E, h=11.5 m a.s.l.) located in the northern part of the Kaffiøyra Plain (NW Spitsbergen). Standard measurements of all main meteorological variables were carried out four times a day (at 00, 06, 12 and 18 GMT). The best summary of the results obtained is presented in Table 2 and Figure 1. Wind characteristics are shown in Tables 2 4 and in Figures 1 3. The most frequent and highest winds were noted for the directions N to NNW and S to SE (see Figure 2A, B). During the study period (13 th July to 20 th September), the average daily wind speed was 4.7 m. s -1 and in July and August it was generally lower than 8 m. s -1. In the second ten-day period of September, the wind was very strong, reaching its maximum value of 16.8 m. s -1 on 16 th September. Average temperature, humidity and cloudiness values occurring for 16 wind directions and for the calm are shown in Figure 3. The 2005 summer season was very cloudy (91%) (Table 2, Figure 1). Out of a total of 70 measurement days there were no clear days (cloudiness below 20%), while there were as many as 25 days with cloudiness of 100% (Table 5). As a result, the relative sunshine duration was very small (only 12.0%) (Table 2, Figure 1). In the study period the mean temperature was equal to 4.3 C. The highest observed temperature (12.1 C) occurred on 26 th August, and the lowest ( 3.9 C) on 11 th September (Table 2, Figure 1). In July and August the mean daily temperature oscillated between 2 C and 8 C. During the first ten-day period of Septem- 49

18 Rajmund Przybylak, Andrzej Araźny ber, a significant temperature decrease was observed, which then stabilized at the level of 0 C (Figure 1). Moist conditions show small day-to-day changes in July and August; mean daily values of water vapour pressure varied between 7 hpa and 9 hpa, while the relative humidity oscillated between 80% and 95%. Similar to temperature, marked decreases in both characteristics of humidity were noted at the beginning of September. Precipitation (including trace precipitation) was observed in 78.6% of all days on which observations were made (Table 6). Total precipitation in the study period was equal to 77.9 mm (Table 2). The most rainy period was noted between 15 th August and 5 th September (Figure 1). The maximum daily sum of precipitation (13.8 mm) was measured on 3 rd September. In comparison with average conditions calculated based on 12 previous summer seasons (see Table 7), the summer in 2005 was more cloudy and less sunny, markedly warmer but only a little drier, and less windy. 50