KOSZTY. na bieżąco ponoszone przez przedsiębiorstwo nakłady wyrażone w jednostkach pieniężnych w trakcie prowadzenia działalności operacyjnej.

Transkrypt

1 KOSZTY W potocznym znaczeniu przez KOSZTY rozumie się na bieżąco ponoszone przez przedsiębiorstwo nakłady wyrażone w jednostkach pieniężnych w trakcie prowadzenia działalności operacyjnej. Tabela Przykłady kosztów jako skutków zjawisk ekonomicznych ZJAWISKO EKONOMICZNE KOSZT JAKO SKUTEK ZJAWISKA Majątek trwały rzeczowy Amortyzacja majątku Wynajmowanie terenu Czynsz dzierżawny Korzystanie z pracy ludzkiej Koszt pracy Zużywanie materiałów Koszt materiałów Zasilanie w energię elektryczną Koszt energii Zakup towarów do ich odsprzedaży Koszt zakupu towarów Korzystanie z transportu innej firmy Koszty usług obcych Administrowanie przedsiębiorstwem Koszty zarządu Organizacja i stymulowanie sprzedaży JK WZ UW 90 Korzystanie z kredytu Koszty handlowe Odsetki

2 SCHEMAT GŁÓWNYCH GRUP KOSZTÓW UJMOWANYCH W RACHUNKU ZYSKÓW PODSTAWOWA DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA Układ RODZAJOWY Układ KALKULACYJNY * Koszty bezpośrednie Koszty według - produkcji rodzajów * Koszty pośrednie - koszty zarządu - koszty sprzedaży Koszt wytworzenia Koszt własny w tym: Straty nadzwyczajne POZOSTAŁE KOSZTY OPERACYJNE KOSZTY FINANSOWE JK WZ UW 94

3 W UKŁADZIE RODZAJOWYM wyróżnia się następujące koszty: amortyzacja koszty zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych; zużycie materiałów i energii koszty zużycia materiałów podstawowych i surowców, materiałów biurowych, części zapasowych maszyn i urządzeń, opakowań, energii elektrycznej, gazu, wody, pary i energii w innej postaci; usługi obce transportowe, sprzętowe, remontowe i konserwacji, telekomunikacyjne i pocztowe, dozór mienia, najem, dzierżawa, leasing operacyjny, obsługa bankowa; podatki i opłaty podatki i opłaty kosztowe, np. podatek od nieruchomości, opłaty skarbowe, notarialne, sądowe i inne opłaty na rzecz gminy, itp.; wynagrodzenia ogół wynagrodzeń pieniężnych i w naturze za pracę; ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia składki z tytułu ubezpieczeń społecznych obciążające pracodawcę, składki na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, świadczenia urlopowe, koszty związane z BHP, szkolenie pracowników itp.; pozostałe koszty rodzajowe koszty podróży służbowych, koszty reprezentacji i JK WZ UW 95 reklamy, ubezpieczenia majątkowe, itp.

4 UKŁAD KALKULACYJNY. W układzie tym koszty mają charakter kosztów bezpośrednich i pośrednich. KOSZTY BEZPOŚREDNIE to te, których odniesienie wprost na produkty (wyroby i usługi), materiały czy towary w oparciu o dokumentację źródłową jest możliwe, istotne i opłacalne. Na koszty bezpośrednie składają się: materiały bezpośrednie, wynagrodzenia bezpośrednie wraz ze świadczeniami, inne koszty bezpośrednie, np. obróbka obca, koszty przygotowania nowej produkcji, narzędzia i przyrządy specjalne, delegacje służbowe związanezane z montażem produktów. Do KOSZTÓW POŚREDNICH zalicza się te pozycje kosztowe, których odniesienie na produkty (wyroby i usługi), materiały lub towary w oparciu o dokumentację źródłową jest niemożliwe, nieistotne i nieopłacalne. Koszty pośrednie wstępnie są ujmowane według miejsc ich powstawania, a następnie zgodnie z obowiązującym prawem bilansowym lub potrzebami decyzyjnymi rozliczanie na produkty lub wpływają na wynik finansowy okresu JK WZ UW 96 sprawozdawczego, w którym je poniesiono

5 PRZYCHODY PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY I ZRÓWNANE Z NIMI to przychody ze sprzedaży własnej produkcji lub świadczonych usług (np. ze sprzedaży wytworzonych wyrobów, usług budowlanych, szkoleniowych itp.), przychody za sprzedaży towarów i materiałów nabytych w celu ich odsprzedaży. POZOSTAŁE PRZYCHODY OPERACYJNE pośrednio związane z działalnością operacyjną przedsiębiorstwa to: przychody ze sprzedaży zbędnych, niefinansowych aktywów przedsiębiorstwa, odszkodowania, rozwiązanie rezerw, przychody z najmu lub dzierżawy środków trwałych, przychody z dotacji, subwencji, dopłat, zwrotu cła JK WZ UW 97

6 W sferze strumieni przychodów należy wymienić szczególny strumień jakim są ZYSKI NADZWYCZAJNE, które wchodzą w skład POZOSTAŁYCH PRZYCHODÓW OPERACYJNYCH. Są to rezultaty wydarzeń losowych korzystnych dla przedsiębiorstwa, takich jak np. odzyskanie części wartości zniszczonych urządzeń w wyniku ich złomowania, otrzymane odszkodowania z tytułu strat nadzwyczajnych spowodowanych pożarem, powodzią, kradzieżą itp. PRZYCHODY FINANSOWE (z operacji finansowych) obejmują głównie: zysk ze sprzedaży obcych papierów wartościowych (inwestycji finansowej), przychody z udziału w innych przedsiębiorstwach, dywidendy, udziały w zyskach, odsetki od udzielonych kredytów i pożyczek oraz od lokat terminowych, aktualizacja wartości inwestycji (finansowych). JK WZ UW 98

7 DZIAŁALNOŚĆ PODSTAWOWA OPERACYJNA WYNIK NA SPRZEDAŻY + DZIAŁALNOŚĆ POZOSTAŁA OPERACYJNA WYNIK NA POZOSTAŁEJ DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ + DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA WYNIK NA OPERACJACH FINANSOWYCH - OBOWIĄZKOWE OBCIĄŻENIA FISKALNE WYNIKU = WYNIK FINANSOWY NETTO JK WZ UW 99

8 WARIANT KALKULACYJNY WARIANT PORÓWNAWCZY A.Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów I.Przychody netto ze sprzedaży produktów II.Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów B.Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów I.Koszt wytworzenia sprzedanych produktów II.Wartość sprzedanych towarów i materiałów C.Zysk (strata) brutto na sprzedaży D.Koszty sprzedaży E.Koszty ogólnego zarządu F.Zysk (strata) na sprzedaży A.Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi I.Przychody netto ze sprzedaży produktów II.Zmiana stanu produktów III.Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki IV.Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów B.Koszty działalności operacyjnej I.Amortyzacja II.Zużycie materiałów i energii III.Usługi obce IV.Podatki i opłaty V.Wynagrodzenia VI.Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia VII.Pozostałe koszty rodzajowe VIII.Wartość sprzedanych towarów i materiałów C.Zysk (strata) na sprzedaży JK WZ UW 100

9 WARIANT KALKULACYJNY WARIANT PORÓWNAWCZY + Pozostałe przychody operacyjne - Pozostałe koszty operacyjne = Zysk(strata) na działalności operacyjnej + Przychody finansowe - Koszty finansowe = Zysk (strata) brutto - Podatek dochodowy (w przypadku zysku brutto) = Zysk (strata) netto JK WZ UW 101

10 Wyszczególnienie Przedsiębiorstwa A B C Przychody ze sprzedaży Produktów Towarów i materiałów Koszty operacyjne Wytworzenia produktów Wartość sprzedanych towarów i materiałów Zysk brutto na sprzedaży Koszty sprzedaży Koszty ogólnego zarządu Zysk (strata) na sprzedaży Pozostałe przychody operacyjne w tym: Zyski nadzw. Pozostałe koszty operacyjne w tym: Straty nadzw. Zysk operacyjny (podstawowy i pozostały) Przychody finansowe Koszty finansowe Zysk brutto PODSTAWOWA DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA Zysk brutto Podatek (20%) JK WZ UW Zysk netto

11 SPRAWOZDANIE FINANSOWE JEST EFEKTEM PROWADZONEJ PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWO RACHUNKOWOŚCI I STANOWI PODSTAWOWE ŹRÓDŁO INFORMACJI O SYTUACJI MAJĄTKOWO FINANSOWEJ ORAZ RENTOWNOŚCI PODMIOTU GOSPODARCZEGO. 108

12 Obowiązkowemu badaniu podlegają sprawozdania finansowe: 1. banków oraz zakładów ubezpieczeń, 2. jednostek działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych, 3. jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, 4. spółek akcyjnych, 5. pozostałych jednostek spełniających w roku poprzedzającym rok obrotowy, za który sporządzono sprawozdanie finansowe, co najmniej dwa z następujących trzech warunków: średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wynosi co najmniej 50 osób, suma aktywów na koniec roku obrotowego stanowi równowartość w walucie polskiej co najmniej euro, przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowi równowartość w walucie polskiej co najmniej euro. 109

13 PRZYCHODY KOSZTY = ZYSK (lub Strata) DO SPORZĄDZENIA RACHUNKU ZYSKÓW WYSTARCZY DOKUMENTACJA POTWIERDZAJĄCA ZAWARTE TRANSAKCJE (np. faktury, umowy itp.) WPŁYWY WYDATKI = PRZEPŁYWY PIENIĘŻNENE DO SPORZĄDZENIA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH KONIECZNA JEST DOKUMENTACJA POTWIERDZAJĄCA WPŁYWY I WYPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH (np. wyciągi z konta bankowego) JK WZ UW 110

14 Przedsiębiorstwem jest niewielki SKLEP, w którym zakupy są możliwe tylko za gotówkę Miesięczna sprzedaż wyniosła Jedynym kosztem jest amortyzacja = Sklep nie płaci podatku dochodowego RACHUNEK ZYSKÓW RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIEN. JK WZ UW 111

15 ISTOTA INFORMACJI ZAWARTYCH W ZESTAWIENIU CASH FLOW CASH FLOW z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ informuje o wpływach i wydatkach pieniężnych związanych z PRODUKTEM FIRMY baza informacyjna to elementy Rachunku Zysków z części przychodów i kosztów operacyjnych oraz elementy Aktywów i Pasywów bieżących, związanych z działalnością operacyjną (zapasy, należności, zobowiązania) CASH FLOW z DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ informuje o wpływach i wydatkach związanych ze zmianami w Aktywach (głównie trwałych), czyli o inwestycjach i dezinwestycjach baza informacyjna to przede wszystkim zmiany stanów składników aktywów (głównie trwałych) CASH FLOW z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ informuje o wpływach i wydatkach związanych ze zmianami w Pasywach kapitałach) głównie stałych oraz o obsłudze tych kapitałów baza informacyjna to przede wszystkim zmiany stanów poziomu składników kapitałów (Pasywa) oraz niektóre elementy Rachunku JK WZ UW Zysków 112

16 G 1 = 250 Stan końcowy gotówki 31 grudnia G 0 = stycznia Stan początkowy gotówki Przepływy CF = Przepływy CF = Przepływy operacyjne CF oper = Przepływy inwestycyjne CF inw = Przepływy finansowe CF fin = 113

17 RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (metoda pośrednia) A. PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ I. Zysk (strata) netto Zmiana stanu rezerw... II.Korekty razem (1 do 10) Zmiana stanu zapasów Amortyzacja Zmiana stanu należności Zyski (straty) z tyt. różnic kursowych Zmiana st.zobow.kr-term (poza kred) Odsetki i udziały w zyskach Zmiana stanu rozliczeń m-okres Zysk (strata) z działaln.inwestyc. 10. Inne korekty... III. PRZEPŁYWY PIEN.NETTO Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ(I +... II) B. PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ I. WPŁYWY I. WYDATKI 1. Zbycie wart.niemat.i pr.oraz akt. rzecz Nabycie wart.niemat.i praw.oraz rzecz Zbycie inwest.w nieruchom.oraz wart Inwest.w nieruch.i wart.niemat.i prawne... niemat.i praw Z aktywów finansowych Na aktywa finansowe Inne wpływy inwestycyjne Inne wydatki inwestycyjne III. PRZEPŁYWY PIEN.NETTO Z DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ... (I - II)... C. PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ I. WPŁYWY I. WYDATKI 1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instr.kapitał.oraz dopłat do kapitału Umorzenie lub reemisja kapitału podstawowego... JK WZ UW II) Kredyty i pożyczki Dywid. i inne wypł. na rzecz właścicieli Emisja dłużnych papierów wartościow Inne (niż dla właśc.) wydatki z podz.zysk Z tytułu innych zobowiązań finansowyc Spłaty kredytów i pożyczek Inne wpływy finansowe Wykup dłużnych papierów wartośc Z tytułu innych zobowiązań Płatności zobowiąz. z tyt.leasingu finans Odsetki Inne wydatki finansowe III. PRZEPŁYWY PIEN.NETTO Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ (I -... D. PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO RAZEM (A.III+/-B.III+/-C.III)...

18 RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (metoda bezpośrednia) A. PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ I. WPŁYWY I. WYDATKI 1. Sprzedaż Dostawy Inne wpływy operacyjne Wynagrodzenia Ubezpieczenia i inne świadcz Podatki i opł.o char.publicznoprawnym Inne wydatki operacyjne III. PRZEPŁYWY PIEN.NETTO Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ(I -... II) B. PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ I. WPŁYWY I. WYDATKI 1. Zbycie wart.niemat.i pr.oraz akt. rzecz Nabycie wart.niemat.i praw.oraz rzecz Zbycie inwest.w nieruchom.oraz wart. niemat.i praw Inwest.w nieruch.i wart.niemat.i prawne Z aktywów finansowych Na aktywa finansowe Inne wpływy inwestycyjne Inne wydatki inwestycyjne III. PRZEPŁYWY PIEN.NETTO Z DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ (I - II) C. PRZEPŁYWY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ I. WPŁYWY I. WYDATKI 1. Wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instr.kapitał.oraz dopłat do kapitału Umorzenie lub reemisja kapitału podstawowego... E.2. w tym: ZMIANA STANU ŚR.PIEN. Z TYT.RÓŻNIC KURS.OD WALUT OBCYCH... JK WZ UW Kredyty i pożyczki Dywid. i inne wypł. na rzecz właścicieli Emisja dłużnych papierów wartościow Inne (niż dla właśc.) wydatki z podz.zysk Z tytułu innych zobowiązań finansowyc Spłaty kredytów i pożyczek Inne wpływy finansowe Wykup dłużnych papierów wartośc Z tytułu innych zobowiązań Płatności zobowiąz. z tyt.leasingu finan Odsetki Inne wydatki finansowe III. PRZEPŁYWY PIEN.NETTO Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ (I -... II) D. PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO RAZEM (A.III+/-B.III+/-C.III)... E.1. BILANSOWA ZMIANA STANU ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH... F. ŚRODKI PIENIĘŻNE NA POCZĄTEK OKRESU... G. ŚRODKI PIENIĘŻNE NA KONIEC OKRESU...

19 WSTĘPNA ANALIZA PRZEPŁYWÓW GOTÓWKOWYCH CF oper CF inwest CF finans JK WZ UW 116

20 DŁUGOFALOWE WPŁYWY BIEŻĄCE DŁUGOFALOWE WYDATKI BIEŻĄCE JK WZ UW 117

21 PRÓG RENTOWNOŚCI (BP) I MARGINES BEZPIECZEŃSTWA (MB) Przychody Koszty Przychody Koszty całkowite Koszty stałe Koszty zmienne BEP MB Q Produkcja Sprzedaż gdzie: BEP próg rentowności MB margines bezpieczeństwa Q planowana (realizowana) wielkość produkcji lub zdolność produkcyjna JK WZ UW 118

22 PRÓG RENTOWNOŚCI (BP) I MARGINES BEZPIECZEŃSTWA (MB) Przychody Przychody Koszty Koszty całkowite Koszty stałe Koszty zmienne BP MB Q Produkcja gdzie: BP próg rentowności MB margines bezpieczeństwa Q planowana (realizowana) wielkość produkcji JK WZ UW 119

23 PRÓG RENTOWNOŚCI TO TAKA WIELKOŚĆ PRODUKCJI = SPRZEDAŻY, PRZY KTÓREJ ZYSK = 0 czyli SPRZEDAŻ = KOSZTY CAŁKOWITE S = K czyli q * c = q * v + F Dla jakiej wielkości sprzedaży (q) będzie spełnione to równanie? = JK WZ UW 120

24 PRÓG RENTOWNOŚCI a/ ilościowy próg rentowności (produkcja wyrażona w mierniku naturalnym) BEP i = F c - v Przy wielkości produkcji sprzedanej BEP i przedsiębiorstwo nie ponosi strat, ale jeszcze nie osiąga zysku. b/ stopień wykorzystania zdolności produkcyjnej (wyrażony w procentach wykorzystania zdolności produkcyjnej) BEP Z = F z (c v) Przy wykorzystaniu zdolności wytwórczej w stopniu BEP z przedsiębiorstwo nie ponosi strat, ale jeszcze nie osiąga zysku. Różnicę 100-BEP z interpretuje się często jako margines bezpieczeństwa - jest to więc miara ryzyka. JK WZ UW 121

25 c/ wartościowy próg rentowności (wyrażona w jednostkach pieniężnych wartość produkcji sprzedanej) BEP w = BEP i c = = Przy wartości produkcji sprzedanej BEP w przedsiębiorstwo nie ponosi strat, ale też nie osiąga zysku. Przykład Planowane wielkości dotyczące produkcji wyrobu C: zdolność produkcyjna...z = sztuk cena...c = 15 zł jednostkowy koszt zmienny...v = 8 zł globalne koszty stałe...f = zł JK WZ UW 122