1. ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 i 888),

Transkrypt

1 KWESTIONARIUSZ na potrzeby sprawozdań państw członkowskich z wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w sprawie odpadów za lata TRANSPOZYCJA DO PRAWA KRAJOWEGO (ART. 40 DYREKTYWY 2008/98/WE) Proszę podać odniesienie oraz jeśli możliwe elektroniczne linki do odpowiednich aktów prawa krajowego transponujących przepisy dyrektywy 2008/98/WE, wraz z wszelkimi ewentualnymi zmianami. Lista aktów prawnych, które transponują do prawa polskiego dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów i zostały notyfikowanie KE: 1. ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 i 888), (w okresie sprawozdawczym obowiązywała ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243, z późn. zm.)) 2. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.), 3. rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 95, poz. 558), 4. rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. Nr 206, poz. 1291), 5. Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 (M.P. z 2010 r. Nr 101, poz. 1183), 6. ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. poz. 391, z późn. zm.), 7. ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z późn. zm.), PL 1 PL

2 8. rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 249, poz. 1673), 9. rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649, z późn. zm.), ustawa z dnia 11 maja 2001r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607, z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakie powinien spełniać przedsiębiorca produkujący w kraju oleje smarowe z udziałem wytworzonych olejów bazowych pochodzących z regeneracji, w celu włączenia ich do rzeczywiście uzyskanego poziomu recyklingu (Dz. U. Nr 131, poz. 1475), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz. U. Nr 37, poz. 339, z późn. zm.), Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 marca 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. poz. 686) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2011 r. w sprawie niezbędnego zakresu informacji objętych obowiązkiem zbierania i przetwarzania oraz sposobu prowadzenia centralnej i wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami (Dz. U. Nr 257, poz. 1547), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach (Dz. U. Nr 249, poz. 1674), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001r. w sprawie rodzajów odpadów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów (Dz. U. Nr 152, poz. 1735), PL 2 PL

3 17. rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi (Dz. U. Nr 192, poz. 1968), rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie procesu odzysku R10 (Dz. U. Nr 86 poz. 476), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie warunków i zakresu dostępu do wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami (Dz. U. Nr 267, poz. 1582), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne (Dz. U. Nr 128, poz. 1347), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu informacji podawanych przy rejestracji przez posiadaczy odpadów zwolnionych z obowiązku uzyskiwania zezwoleń oraz sposobu rejestracji (Dz. U. Nr 152, poz. 1734), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych (Dz. U. z 2012 r., poz. 645) HIERARCHIA POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI (ART. 4 DYREKTYWY 2008/98/WE) Proszę opisać, w jaki sposób hierarchia postępowania z odpadami określona w art. 4 dyrektywy 2008/98/WE została odzwierciedlona w ustawodawstwie, oraz środki polityki w dziedzinie zapobiegania powstawaniu odpadów oraz gospodarowania odpadami, a także sposób, w jaki państwo członkowskie sprzyja rozwiązaniom, które dają najlepszy ogólny wynik dla środowiska naturalnego przy stosowaniu hierarchii postępowania z odpadami. W szczególności proszę podać przykłady kategorii tych strumieni odpadów, w przypadku których odstępuje się od tej hierarchii, jeżeli jest to uzasadnione zastosowaniem metodologii myślenia o cyklu życia, obejmującej całkowity wpływ związany z wytwarzaniem i gospodarowaniem takimi odpadami. Należy wykazać, w jaki PL 3 PL

4 sposób państwo członkowskie dopilnowuje obiektywnego uzasadnienia odstępstwa od hierarchii postępowania z odpadami, biorąc pod uwagę kryteria określone w art. 4 ust. 2 zdanie ostatnie oraz w motywie 31. Hierarchia postępowania z odpadami została transponowana zarówno do przepisów art. 5 i art. 7 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 185, poz. 1243, z późn. zm.), jak i ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865, z późn. zm.). Wprawdzie hierarchia postępowania z odpadami w ustawie o odpadach obowiązującej w okresie sprawozdawczym nie odnosiła się bezpośrednio do przygotowania do ponownego użycia, jednakże pojęcie to mieści się w definicji odzysku zawartej w art. 3 ust. 3 pkt 9 ustawy o odpadach. Natomiast w samej hierarchii postępowania z odpadami czynność przygotowania do ponownego użycia występuje już w praktyce. W szczególności dzieje się to w odniesieniu do takich odpadów jak zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz pojazdy wycofane z eksploatacji, zgodnie z przepisami regulującymi postępowanie z tego rodzaju odpadami. Należy bowiem zaznaczyć, że specyficzne działanie jakim jest przygotowanie do ponownego użycia jest stosowane zawsze w odniesieniu do odpadów poużytkowych, takich jak zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny lub pojazdy wycofane z eksploatacji. Przepisy ustawy o odpadach wskazują wprost, że wszelkie działania powinny być prowadzone w taki sposób, aby zapobiegać powstawaniu odpadów, ograniczać ich ilość oraz negatywne oddziaływanie odpadów na środowisko przy wytwarzaniu i użytkowaniu produktów oraz po zakończeniu ich użytkowania, tak aby zminimalizować ilość powstających odpadów. Jednak jeśli już powstaną i nie ma możliwości przygotowania ich do ponownego użycia, wówczas należy zapewnić w pierwszej kolejności zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk prowadzony w taki sposób, aby zagwarantować, że odpady nie będą wywierać negatywnego wpływu na środowisko. Jeśli jest to jednak niemożliwe, wtedy należy zapewnić zgodny z zasadami ochrony środowiska proces unieszkodliwiania odpadów, a składowanie odpadów powinno odbywać się wyłącznie jako ostateczny sposób zagospodarowania odpadów, w sytuacji kiedy nie można poddać ich odzyskowi. Zatem zgodnie z ustawą o odpadach, składowanie odpadów stanowi najmniej pożądaną formę ich zagospodarowania. Natomiast w myśl art. 4 ustawy o odpadach wydobywczych, wytwórca odpadów wydobywczych jest obowiązany do stosowania takich sposobów poszukiwania, rozpoznawania, wydobywania, przeróbki i magazynowania, które zapobiegają powstawaniu odpadów wydobywczych lub pozwalają utrzymać na możliwym najniższym poziomie ich ilość, jak również ograniczają negatywne oddziaływanie na środowisko lub zagrożenie życia i zdrowia ludzi, przy uwzględnieniu najlepszych dostępnych technik, o których mowa w art. 3 pkt 10 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.). Ponadto posiadacz odpadów wydobywczych jest obowiązany w pierwszej kolejności do poddania ich odzyskowi, a jeżeli z przyczyn technologicznych jest on niemożliwy lub nie jest uzasadniony z przyczyn ekonomicznych, do ich unieszkodliwienia zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska lub programem gospodarowania odpadami wydobywczymi, przy uwzględnieniu najlepszych dostępnych technik, o których mowa w art. 3 pkt 10 ustawy - Prawo ochrony środowiska. W polskim prawie dopuszczono dwa odstępstwa od hierarchii postępowania z odpadami Pierwszym odstępstwem od hierarchii postępowania z odpadami jest przypadek odpadów azbestu ze względu na jego oddziaływanie na życie i zdrowie ludzi. Zgodnie z art. PL 4 PL

5 160 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150, z późn. zm.), azbest zaliczany jest do substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska i podlega sukcesywnej eliminacji (art. 162 ust. 1 Poś) oraz zakazowi wprowadzania do obrotu i ponownego wykorzystania (art. 160 ust. 1 Poś). Sposób zagospodarowania odpadów zawierających azbest został określony w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649 oraz z 2010 r. Nr 162, poz. 1089), zgodnie z którym odpady zawierające azbest mogą być unieszkodliwiane jedynie na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na wydzielonych częściach składowisk innych niż niebezpieczne i obojętne lub na podziemnych składowiskach odpadów niebezpiecznych. Drugim odstępstwem od hierarchii postępowania z odpadami jest nakaz unieszkodliwiania zakaźnych odpadów medycznych lub zakaźnych odpadów weterynaryjnych wyłącznie metodami, które prowadzą do obniżenia zawartości ogólnego węgla organicznego do 5 % w tych odpadach. Środki służące zapobieganiu powstawaniu odpadów i właściwemu gospodarowaniu odpadami: Środki prawne: ustawa o odpadach, ustawa Prawo ochrony środowiska, ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, ustawa o odpadach wydobywczych, ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, ustawa - Prawo zamówień publicznych, ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, wprowadzenie zakazu wprowadzania do obrotu substancji zawierających PCB i azbest, które będzie skutkowało w dalszej przyszłości zmniejszeniem ilości wytwarzanych odpadów zawierających PCB i azbest, stosowanie olejów, baterii i akumulatorów o wydłużonym okresie użytkowania, wprowadzenie rozszerzonej odpowiedzialności producenta za wprowadzony na rynek sprzęt elektryczny i elektroniczny - przedsiębiorca jest zobowiązany do uzyskania odpowiedniego poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w odniesieniu do masy wprowadzonego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz poziomów odzysku i recyklingu dla poszczególnych grup sprzętu elektrycznego i elektronicznego, wprowadzenie rozszerzonej odpowiedzialności producenta w odniesieniu do pojazdów wycofanych z eksploatacji, która oznacza odpowiedzialność producentów pojazdów również za odpady powstające po zakończeniu życia produktów przez nich wprowadzonych, dopuszczenie do wykorzystywania odpadów budowlanych m.in. przy budowie nowej infrastruktury drogowej i kolejowej oraz innych działań inżynieryjnych wykonywanych na podstawie posiadanego zezwolenia, PL 5 PL

6 zapobieganie wytwarzaniu odpadów opakowaniowych poprzez: włączenie kryterium projektowania ekologicznego w rozwój nowych produktów, stosowanie zasady rozszerzonej odpowiedzialności producenta za wprowadzone przez nich na rynek opakowania, wydłużenie okresu użytkowania, zmniejszenie masy opakowań oraz zwiększenie udziału opakowań wielokrotnego użytku, stosowanie oznakowania ekologicznego na opakowaniach, które pozwala konsumentom zidentyfikować produkty spełniające kryteria ekologiczne, w tym kryteria wydajności materiałowej i ograniczeń stosowania substancji niebezpiecznych w opakowaniach, tym samym udostępniając konsumentowi informacje o zapobieganiu powstawaniu odpadów w chwili zakupu danego produktu, podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców kraju, a w konsekwencji optymalizacja zużycia surowców, promowanie czystej produkcji i konsumpcji poprzez prowadzenie akcji edukacyjnej polegającej na prowadzeniu szkoleń, wymianie toreb jednorazowych na torby wielokrotnego użycia, przekazywaniu ulotek i informatorów, emitowanie spotów informacyjnych w radiu i TV, promocja wdrażania systemu zarządzania środowiskowego jako skutecznego narzędzia nadzorowania i doskonalenia środowiskowych aspektów działalności, stosowanie zielonych zamówień publicznych, czyli ujmowanie kryteriów środowiskowych przy formułowaniu specyfikacji w przetargach finansowanych ze środków publicznych, wdrażanie efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalających na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego ich przekształcania, wdrażanie i rozwój systemów selektywnego zbierania odpadów, w tym odpadów ulegających biodegradacji, wdrożenie systemowych, regionalnych i kompleksowych rozwiązań w gospodarce odpadami, propagowanie takich działań, jak: kupowanie produktów wykonanych z materiałów ekologicznych, wypożyczanie przedmiotów, jeżeli przedmioty te będą rzadko wykorzystywane, przekazywanie zbędnych, lecz sprawnych urządzeń AGD i RTV organizacjom pozarządowym specjalizującym się w ich dalszej dystrybucji lub innym jednostkom, zastępowanie w procesie produkcyjnym substancji niebezpiecznych innymi substancjami niezawierającymi takich substancji. PL 6 PL

7 Wg zasady, że producent jest odpowiedzialny za efekty środowiskowe wytworzonych produktów, firmy zapewniają prawidłowe zarządzanie zarówno dla odpadów wytwarzanych w procesach produkcji jak i odpadów powstających w późniejszym cyklu życia produktów. W kraju realizowane były projekty, zgodne z zasadą odpowiedzialności za produkty. Przykładami mogą być tutaj projekty ekologiczno-społeczne, np. polegający na wykorzystaniu bannerów z kampanii reklamowych do stworzenia ekologicznych toreb, skupowanie używanych telefonów komórkowych w salonach oraz przez serwis internetowy, którego celem jest promowanie wśród klientów i pracowników świadomości ekologicznej w zakresie odzysku surowców naturalnych z używanych, starych i często niewykorzystywanych telefonów komórkowych, a także konsekwentne podnoszenie wskaźnika pozyskiwania używanych urządzeń w stosunku do liczby sprzedaży nowych telefonów, odnowieniu telefonów komórkowych dla klientów, który polega na profesjonalnym odnawianiu telefonów oraz innych urządzeń np. modemów, przy współpracy z firmami posiadającymi certyfikację producentów i sprzedaży ich w ofercie promocyjnej. Ponadto realizowane są projekty dotyczące np. tworzenia stacji recyklingu umożliwiającej przekazanie mieszkańcom odpadów do przetworzenia. Można tam bezpłatnie oddać wszystkie odpady opakowaniowe, elektroodpady oraz odpady wielkogabarytowe (meble, złom, opony) i niebezpieczne (tonery, baterie, akumulatory, aerozole). Wszystkie przyniesione odpady zostają poddane recyklingowi lub unieszkodliwieniu, zgodnie z obowiązującymi standardami i normami. Na stacji przyjmowane są też niepotrzebne ubrania, które przekazywane są PCK. W ramach ekostacji prowadzony jest także program edukacyjny. Powstał specjalny salon pokazowy Showroom w którym dowiedzieć się można, na czym polega proces recyklingu. Na konkretnych przykładach wyjaśniane są poszczególne etapy recyclingu od produktu wyjściowego do wyrobu, który może powstać po przetworzeniu. Inne inicjatywy podejmowane we kraju to np. projekty w zakresie ZPO na poziomie regionalnym w których przyjmowane są nieodpłatnie przedmioty takie jak: meble, ubrania, drobne wyposażenie wnętrz, itp., a następnie sprzedawane, często za symboliczne kwoty. Przedmioty znajdują się w części wystawowej punktu. Istnieje również możliwość ich zakupu za pośrednictwem sklepu internetowego W Polsce istnieje również grupa portali internetowych o różnych zasadach funkcjonowania, opierających się na sprzedaży, sprzedaży za symboliczną cenę, nieodpłatnej wymiennie lub oferujących jednocześnie ww. opcje nabycia przedmiotów używanych, niepotrzebnych, głównie odzieży, ale również mebli, urządzeń gospodarstwa domowego i innych. Popularność zyskują także, funkcjonujące w krajach Europy Zachodniej, spotkania w celu wymiany rzeczy używanych w określonych miejscach, szczególnie popularne na wiosnę tzw. wietrzenie szaf. Spotkania takie odbywają się w różnych miastach i mogą być skierowane do różnych grup społecznych np. na uczelni dla studentów, dla mam z małymi dziećmi, dla ludzi starszych. O ich terminach i miejscach mieszkańcy są informowani za pośrednictwem ulotek, plakatów, Internetu. PL 7 PL

8 3. KLASYFIKACJA ODPADÓW (ART. 7 DYREKTYWY 2008/98/WE) (1) W odniesieniu do art. 7 dyrektywy 2008/98/WE proszę opisać system klasyfikacji odpadów państwa członkowskiego. Klasyfikacja odpadów prowadzona jest na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206), zgodnego z Europejskim Katalogiem Odpadów. Katalog odpadów dzieli odpady na grupy, podgrupy i rodzaje. Zgodnie z nim, za pomocą sześciocyfrowego kodu opisywane są wszystkie odpady. Dwie pierwsze cyfry kodu oznaczają grupę odpadów, która jednocześnie wskazuje na źródło ich powstania. Z kolei pierwsze cztery cyfry kodu identyfikują podgrupę odpadów, a cały sześciocyfrowy kod, rodzaj odpadów. Krajowy system podziału odpadów wyróżnia, w zależności od źródła ich powstania, dwadzieścia grup odpadów. Odpady niebezpieczne zostały oznaczone w katalogu indeksem górnym w postaci gwiazdki ( * ) przy kodzie odpadów. Przy tworzeniu polskiego katalogu odpadów została przeniesiona numeracja z Europejskiego Katalogu Odpadów. W polskim katalogu odpadów dodano jednak pewne podgrupy i rodzaje odpadów. Są to specyficzne, charakterystyczne dla polskiej gospodarki odpady, które zostały oznaczone kodami zawierającymi liczbę 80 lub wyższą, tzw. osiemdziesiątki, (np ). Obowiązująca procedura klasyfikowania odpadów, która została wprowadzona jako przepis w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów i jest zgodna z procedurą identyfikacji Europejskiego Katalogu Odpadów. W odniesieniu do art. 7 ust. 2 i 3 dyrektywy 2008/98/WE proszę odpowiedzieć, czy jakiekolwiek odpady sklasyfikowane jako niebezpieczne w wykazie odpadów ustanowionym decyzją 2000/532/WE 1 zostały uznane przez państwo członkowskie za odpady inne niż niebezpieczne bądź czy jakiekolwiek odpady niesklasyfikowane jako niebezpieczne w wykazie odpadów zostały uznane za niebezpieczne? Nie, w latach nie dokonywano zmian klasyfikacji odpadów. (2) Czy system klasyfikowania przez państwo członkowskie odpadów innych niż niebezpieczne odbiega od europejskiego wykazu odpadów? W polskim katalogu odpadów dodano pewne podgrupy i rodzaje odpadów. Są to specyficzne, charakterystyczne dla polskiej gospodarki odpady, które zostały oznaczone kodami zawierającymi liczbę 80 lub wyższą, tzw. osiemdziesiątki, (np ). 4. ROZSZERZONA ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRODUCENTA (ART. 8 DYREKTYWY 2008/98/WE) (1) Proszę opisać, za pomocą jakich środków (prawodawczych oraz innych niż prawodawcze) państwo członkowskie ustanowiło rozszerzoną odpowiedzialność producenta w odniesieniu do wszystkich osób fizycznych lub prawnych, które 1 Dz.U. L 226 z , s. 3. PL 8 PL

9 zawodowo opracowują, wytwarzają, przetwarzają, obrabiają, sprzedają lub wwożą produkty. A w szczególności czy państwo członkowskie wprowadziło obowiązki odbioru zużytych produktów lub czy podjęło środek zapewniający możliwość ponownego wykorzystania i recyklingu produktów? Polska ustanowiła rozszerzoną odpowiedzialność producenta w odniesieniu do opakowań, baterii i akumulatorów, pojazdów oraz sprzętu elektrycznego i elektronicznego, olejów smarowych i opon. Zgodnie z ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej wprowadzający do obrotu produkty (oleje smarowe i opony) lub produkty w opakowaniach mają obowiązek zapewnić odzysk, a w szczególności recykling odpadów opakowaniowych i poużytkowych. W ww. ustawie określone zostały poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych w odniesieniu do wprowadzonej masy produktów lub produktów w opakowaniach. Ponadto, zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych Polska nałożyła na wprowadzających do obrotu środki niebezpieczne w opakowaniach obowiązek ustalenia kaucji na opakowania jednostkowe tych środków (nie niższą niż 10% i nie wyższą niż 30% ceny środka niebezpiecznego zawartego w tym opakowaniu). Natomiast użytkownik środków niebezpiecznych został zobligowany (art. 17 ww. ustawy) do zwrotu sprzedawcy opakowania wielokrotnego użytku i odpadów opakowaniowych po tych środkach, które następnie zwracane są do producenta. Ponadto, jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 25 m 2, sprzedający napoje w opakowaniach jednorazowych, zostały zobowiązane (art. 13. ww. ustawy) do posiadania w ofercie handlowej podobnych produktów dostępnych w opakowaniach wielokrotnego użytku. Zostały one również zobligowane (art. 14 ww. ustawy) do przyjmowania zwracanych i na wymianę opakowań wielokrotnego użytku po produktach w takich opakowaniach, które znajdują się w ich ofercie handlowej. W przypadku zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego wprowadzający sprzęt do obrotu zobowiązani zostali do zorganizowania i sfinansowania zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, jego przetwarzania, odzysku i recyklingu, zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. W związku z tym zobligowani zostali do osiągania określonych poziomów zbierania, odzysku i recyklingu zużytego sprzętu. Ponadto, sprzedawcy detaliczni i hurtowi mają obowiązek nieodpłatnego przyjęcia zużytego sprzętu w ilości nie większej niż sprzedawany nowy sprzęt, jeżeli zużyty sprzęt jest tego samego rodzaju (art. 42 ww. ustawy). Natomiast prowadzący punkt serwisowy jest zobowiązany, w przypadku gdy naprawa przyjętego do punktu serwisowego sprzętu jest niemożliwa ze względów technicznych lub właściciel sprzętu uzna, że naprawa sprzętu jest dla niego nieopłacalna, do nieodpłatnego przyjęcia zużytego sprzętu (art. 42a ww. ustawy). Odnosząc się do zużytych baterii i akumulatorów, podobnie jak w powyższych przypadkach, wprowadzający do obrotu baterie lub akumulatory są obowiązani do zorganizowania i sfinansowania zbierania, przetwarzania, recyklingu i unieszkodliwiania zużytych baterii i zużytych akumulatorów oraz właściwego gospodarowania zużytymi bateriami i zużytymi akumulatorami. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach określiła wymagane poziomy zbierania oraz recyklingu zużytych baterii i zużytych akumulatorów. Zgodnie z ww. ustawą (art. 53 ust. 1) także sprzedawca detaliczny baterii samochodowych kwasowo-ołowiowych, akumulatorów samochodowych kwasowo-ołowiowych, baterii przemysłowych kwasowo-ołowiowych lub akumulatorów przemysłowych kwasowoołowiowych zobowiązany jest do przyjęcia od użytkownika końcowego zużytych baterii i PL 9 PL

10 akumulatorów samochodowych kwasowo-ołowiowych oraz zużytych baterii i akumulatorów przemysłowych kwasowo-ołowiowych. Z kolei producenci pojazdów są zobowiązani do utworzenia sieci zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji, w taki sposób, aby właściciel miał możliwość oddania pojazdu do punktu zbierania lub stacji demontażu położonej w odległości nie większej, niż 50 km w linii prostej od miejsca zamieszkania/siedziby (art. 11 ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji). (2) Jakie środki podjęło państwo członkowskie w celu zachęcenia do takiego projektowania produktów, aby zmniejszyć ich oddziaływanie na środowisko i wytwarzanie odpadów podczas produkcji i następującego po niej użytkowania produktów? Art. 5 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych wskazuje, iż w celu zmniejszenia oddziaływania produktu w opakowaniu na środowisko, producenci, importerzy i dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia opakowań powinni ograniczać ilość i negatywne oddziaływanie na środowisko substancji stosowanych do produkcji opakowań oraz wytwarzanych odpadów opakowaniowych. Natomiast ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji) zobowiązuje producentów pojazdów do ograniczania stosowania substancji niebezpiecznych w pojazdach w celu zapobiegania emisji tych substancji do środowiska i ułatwienia recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, uwzględniania wymogów demontażu i ponownego użycia przedmiotów wyposażenia i części pojazdów oraz odzysku i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz stosowania materiałów pochodzących z recyklingu do produkcji pojazdów. Ponadto ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska określa, iż wprowadzający produkt do obrotu powinien zapewnić spełnienie przez produkt wymagań ochrony środowiska. Precyzuje również, iż przy wytwarzaniu produktu, bez uszczerbku dla jego walorów użytkowych i bezpieczeństwa użytkownika, należy ograniczać zużycie substancji i energii, wykorzystywanie substancji i rozwiązań technicznych mogących negatywnie oddziaływać na środowisko w okresie użytkowania produktu oraz po jego zużyciu, wykorzystywanie substancji i rozwiązań technicznych utrudniających: naprawę produktu, demontaż produktu w celu oddzielenia zużytych elementów wymagających szczególnego postępowania na podstawie przepisów ustawy o odpadach oraz użycie części produktu w innym produkcie lub ich wykorzystanie do innych celów użytkowych po zużyciu produktu. W art. 160 ustawy - Prawo ochrony środowiska wprowadzono zakaz wprowadzania do obrotu lub ponownego wykorzystania, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie i przepisach odrębnych, substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, do których zaliczono PCB i azbest. 5. ODZYSK (ART. 10 DYREKTYWY 2008/98/WE) (1) Proszę opisać, w jaki sposób państwo członkowskie wdrożyło art. 10 dyrektywy 2008/98/WE dotyczący odzysku oraz selektywnej zbiórki odpadów zgodnie z art. 4 i 13 wspomnianej dyrektywy. Zgodnie z przepisami ustawy o odpadach, odpady są zbierane w sposób selektywny. PL 10 PL

11 W zakresie postępowania ze zużytymi bateriami i akumulatorami ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach zakazuje ich umieszczania razem z innymi odpadami w tym samym pojemniku. Ponadto, ustawa ta wskazuje również, że zużyte baterie i akumulatory samochodowe oraz zużyte baterie i akumulatory przemysłowe powinny być zbierane selektywnie według rodzajów w celu ułatwienia ich przetwarzania za pomocą technologii i instalacji służących do przetwarzania i recyklingu poszczególnych rodzajów zużytych baterii lub zużytych akumulatorów. Dodatkowo umożliwiono nieodpłatną zbiórkę zużytych baterii i akumulatorów przenośnych w miejscach odbioru, w których znajdują się pojemniki przeznaczone do zbierania tych odpadów. Należy zaznaczyć, że zakazane jest zbieranie w miejscach odbioru zużytych baterii i akumulatorów przenośnych wraz z innymi odpadami w tym samym pojemniku. Warto również zwrócić uwagę, iż pod pojęciem miejsca odbioru rozumie się wyznaczoną część obiektu budowlanego, którym włada podmiot, którego podstawowa działalność nie polega na gospodarowaniu odpadami, w tym szkoły, placówki oświatowej lub kulturalno-oświatowej, siedziby urzędu lub instytucji, punkt świadczący usługi w zakresie wymiany zużytych baterii lub zużytych akumulatorów lub placówkę handlową prowadzoną przez sprzedawcę detalicznego lub sprzedawcę hurtowego, do których użytkownik końcowy może oddać zużyte baterie i zużyte akumulatory przenośne. Podobnie jest w przypadku zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym wyraźnie wskazuje, iż zabrania się umieszczania zużytego sprzętu łącznie z innymi odpadami. Organizacje odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego wypełniające obowiązki wprowadzających sprzęt do obrotu m.in. w zakresie zbierania organizują zbiórki zużytego sprzętu. Ponadto, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny zbierany jest przez podmioty prowadzące nieprofesjonalną działalność w postaci zbierania odpadów tj. sklepy punkty serwisowe. Użytkownicy mają również możliwość pozostawienia zużytego sprzętu w sklepie kupując nowy produkt tego samego rodzaju. Działania takie zapewniają oddzielne zbieranie tego rodzaju odpadów, gdyż użytkownicy sprzętu mogą oddać zużyty sprzęt w konkretnym miejscu do tego wyznaczonym. Odnosząc się do opakowań wskazać należy, iż ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych nakłada na jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 2000 m 2 obowiązek prowadzenia na własny koszt selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych po produktach, które znajdują się w ich ofercie handlowej, Każda z ww. ustaw, określa poziomy odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów, z których producenci mają obowiązek się wywiązywać. W przypadku braku osiągnięcia wymaganego poziomu odzysku i recyklingu wprowadzający do obrotu produkty w opakowaniach, baterie i akumulatory czy zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny zobowiązani są do wpłacenia opłaty produktowej. Ponadto, zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach gminy mają obowiązek osiągnąć do 2020 r. określony przepisami ustawy poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku poszczególnych frakcji odpadów komunalnych (50 % odebranych z terenu gminy odpadów komunalnych przez przygotowanie do ponownego użycia i recykling co najmniej w następujących frakcjach odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego i szkła oraz 70 % innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych przez przygotowanie do ponownego użycia, recykling i inne metody odzysku). Natomiast w przypadku odpadów komunalnych ulegających biodegradacji docelowo należy ograniczyć masę tych odpadów kierowanych do składowania (do 16 lipca 2013 r. do nie więcej niż 50 %, a do 16 lipca 2020 r. do nie więcej niż 35 % - wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.). Jednocześnie PL 11 PL

12 zobowiązano władze gmin do ustanowienia w gminach systemu selektywnego zbierania odpadów komunalnych wytwarzanych przez mieszkańców. Dodatkowo przepisy prawa zobowiązują gminy do zróżnicowania stawek opłat za odbiór odpadów komunalnych z nieruchomości poprzez ustalenie wyższej stawki opłaty za odbiór odpadów nieposegrowanych. W przypadku nieosiągnięcia przez gminę wymaganego poziomu podlega ona karze pieniężnej nakładanej, w drodze decyzji, przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. (2) Proszę wskazać, w jakich przypadkach selektywna zbiórka odpadów uważana jest przez państwo członkowskie za niewykonalną z punktu widzenia technicznego, ekonomicznego i środowiskowego. Selektywna zbiórka oznacza zbiórkę, w ramach której dany strumień odpadów obejmuje jedynie odpady jednego rodzaju i o tym samym charakterze w celu ułatwienia specyficznego przetwarzania. W Polsce zgodnie z przepisami odpady są zbierane selektynie w podziale na co najmniej następujące frakcje: papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło i opakowania wielomateriałowe oraz odpady komunalne ulegające biodegradacji, w tym odpady opakowaniowe ulegające biodegradacji. W związku z powyższym trudno wskazać przypadki, w jakich selektywna zbiórka danej frakcji odpadów byłaby niewykonalna z punktu widzenia technicznego, ekonomicznego oraz środowiskowego. 6. PONOWNE WYKORZYSTANIE I RECYKLING (ART. 11 DYREKTYWY 2008/98/WE) (1) Proszę opisać, jakie środki podjęło państwo członkowskie w celu realizacji wymogów określonych w art. 11 ust. 1 dyrektywy 2008/98/WE w zakresie wspierania wykorzystania produktów i przygotowania do działań związanych z ponownym wykorzystaniem. Jakie dodatkowe środki podjęło państwo członkowskie? Mając na uwadze wspieranie wykorzystania produktów i przygotowanie do działań związanych z ponownym wykorzystaniem, wskazać należy przepis ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, w którym określono, iż "do masy odpadów poddanych odzyskowi i recyklingowi (obowiązek uzyskania odpowiednich poziomów przez wprowadzającego sprzęt do obrotu) wlicza się masę zużytego sprzętu przekazanego do ponownego użycia oraz masę części składowych pochodzących ze zużytego sprzętu przekazanych do ponownego użycia". Przepis ten stanowi element wspierania ww. działań. Ponadto, w ustawie z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej wskazano, iż "opakowania lub produkt uważa się za wprowadzone do obrotu tylko raz", w związku z czym przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty do ponownego wykorzystania nie mają obowiązku wywiązywania się z obowiązków określonych w ww. ustawie. (2) W celu przedstawienia wyników państwa członkowskiego w zakresie osiągnięcia poziomów docelowych, określonych w art. 11 dyrektywy 2008/98/WE, proszę wypełnić tabelę zamieszczoną w pkt 19 niniejszego kwestionariusza. Jeśli poziomy docelowe nie zostały osiągnięte, proszę podać przyczyny niepowodzenia oraz działania, które państwo członkowskie zamierza podjąć w celu osiągnięcia tych poziomów docelowych. Patrz pkt 19 kwestionariusza. PL 12 PL

13 7. SELEKTYWNA ZBIÓRKA ODPADÓW (ART. 11 UST. 1 DYREKTYWY 2008/98/WE) (1) Proszę opisać, dla jakich strumieni odpadów wprowadzono w państwie członkowskim systemy selektywnej zbiórki na rzecz usprawnienia i ułatwienia odzysku oraz promowania wysokiej jakości recyklingu. Jakie kroki podjęto w szczególności w celu wprowadzenia do 2015 r. selektywnej zbiórki papieru, metalu, plastiku i szkła oraz promowania selektywnej zbiórki bioodpadów? Celem wprowadzenia selektywnego zbierania odpadów, w szczególności papieru, metalu, plastiku i szkła, dokonano zmian w prawodawstwie krajowym, tj. w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Wprowadzenie zmian w obowiązujących przepisach powinno przyczynić się do uszczelnienia systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, upowszechnienia prowadzenia selektywnego zbierania odpadów komunalnych u źródła, realizacji zobowiązań unijnych w zakresie osiągnięcia określonych poziomów odzysku i recyklingu oraz redukcji masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych na składowiska odpadów, zwiększenia liczby nowoczesnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, wyeliminowania dzikich wysypisk oraz skutecznego monitoringu postępowania z odpadami komunalnymi wszystkich podmiotów biorących udział w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, znowelizowana w lipcu 2011 r., zakłada przejęcie przez gminy z mocy ustawy obowiązków związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi. Gminy zostały zobowiązane do ustanowienia selektywnego zbierania odpadów komunalnych obejmujące co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji. Oznacza to, że właściciel nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy, będzie wnosił na rzecz gminy opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w zamian za nią gmina zapewni odebranie i odpowiednie zagospodarowanie odpadów komunalnych. Nowe zasady wpłyną na upowszechnienie segregacji odpadów u źródła. Taki sposób zbierania surowców wtórnych sprawia, że otrzymujemy surowiec wysokiej jakości. Sposobem zachęcenia będą niższe stawki opłat dla odpadów selektywnie zebranych. Przyczyni się to do zmniejszenia ilości odpadów kierowanych do składowania. Do zmniejszenia tych ilości przyczyni się również powstawanie nowych instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Ponadto, gminy będą tworzyły punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy. Do takich punktów właściciele nieruchomości będą mogli oddawać w szczególności: zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, zużyte baterie, przeterminowane leki, chemikalia, w tym farby, rozpuszczalniki i oleje odpadowe, meble i inne odpady wielkogabarytowe, odpady budowlano-remontowe, zużyte opony oraz odpady zielone. Do zadań gmin będzie należało również zapewnienie odzysku i recyklingu wybranych frakcji odpadów komunalnych oraz redukcję składowania odpadów ulegających biodegradacji, zgodnie z wyznaczonymi poziomami. Niezależnie od powyższego prowadzone są systemy selektywnego zbierania poszczególnych rodzajów odpadów takich jak m.in. zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, baterie i akumulatory, wraki. Przykładem realizacji idei ponownego użycia przedmiotów są Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, na terenie których mieszkańcy mogą pozostawić i nabyć rzeczy w bardzo dobrym stanie zapewniając im tzw. drugie życie. PL 13 PL

14 Ponadto prowadzone są skupy używanych telefonów komórkowych w salonach sieci, które następnie są odnawiane podobnie jak inne urządzenia np. modemy i ponownie sprzedawane jako produkty. (2) Jakie strumienie odpadów zbierane są razem lub za pomocą wspólnej zbiórki i dlaczego? W Polsce każda gmina we własnym zakresie określa sposób zbierania odpadów komunalnych. Selektywnie zbierane są odpady materiałowe takie jak papier, plastik i metal, szkło, wspólnie zbierane są pozostałe odpadów. Następnie w sortowni odpady zostaną posegregowane na poszczególne frakcje i przekazane do odzysku. Za takim rozwiązaniem mogą przemawiać względy organizacyjne i ekonomiczne. 8. UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW (ART. 12 ORAZ ART. 36 UST. 1 DYREKTYWY 2008/98/WE) Proszę opisać środki przyjęte w celu zagwarantowania, aby odpady podlegały bezpiecznym procesom unieszkodliwiania spełniającym wymogi przepisów art. 13 dyrektywy 2008/98/WE dotyczących ochrony środowiska i zdrowia ludzkiego. Jakie środki zostały podjęte, zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, w celu redukcji składowania odpadów? W szczególności czy państwo członkowskie wprowadziło zakazy składowania odpadów na składowiskach bądź instrumenty ekonomiczne, aby ograniczyć składowanie odpadów na składowiskach? Jakie środki zostały podjęte, zgodnie z art. 36 ust. 1 dyrektywy 2008/98/WE, w celu zapobiegania porzucaniu odpadów, składowaniu ich w miejscach do tego nieprzeznaczonych lub niekontrolowanemu gospodarowaniu nimi? W celu redukcji składowania odpadów funkcjonuje określony w wojewódzkich planach gospodarki odpadami system gospodarowania odpadami obejmujący m.in. rozwijanie selektywnego zbierania i odbierania odpadów, zapewnienie funkcjonowania wystarczającej liczby nowoczesnych instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, a także szeroko pojętą edukację ekologiczną mieszkańców w poszczególnych województwach. Jednym z najważniejszych instrumentów służących ograniczeniu składowania odpadów jest opłata za składowanie odpadów, która stanowi jedną z opłat za korzystanie ze środowiska i która jest określona ustawą - Prawo ochrony środowiska. Stawki opłat za składowanie odpadów dla poszczególnych rodzajów odpadów zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 14 października 2008 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 196, poz. 1217), które jest corocznie aktualizowane poprzez obwieszczenie Ministra Środowiska w sprawie stawek opłat za korzystanie ze środowiska. Powyższymi aktami prawnymi implementowano zasadę zanieczyszczający płaci. Również wysokie wymagania w zakresie lokalizacji, budowy, zamykania, rekultywacji i monitoringu składowisk odpadów, konieczność uzyskania pozwolenia na budowę składowiska odpadów, decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska odpadów oraz pozwolenia na jego użytkowanie, zezwolenia na przetwarzanie odpadów lub pozwolenia zintegrowanego, a także decyzji o zgodzie na zamknięcie składowiska odpadów podwyższają znacznie koszty składowania odpadów, przyczyniając się tym samym do pośredniego ograniczenia ich składowania. PL 14 PL

15 Czynnikiem ograniczającym strumień odpadów kierowanych do unieszkodliwiania na składowiskach odpadów są także kryteria i procedury przyjęcia odpadów na składowisko odpadów danego typu (zgodnie z rozporządzeniem kryterialnym), w którym określono, jakie odpady mogą być składowane na danym typie składowiska odpadów. Ponadto w ustawie o odpadach wprowadzono, wcześniej wspomniany, zakaz składowania niektórych rodzajów odpadów. Należy również pamiętać, że budowa nowych składowisk odpadów jest możliwa wyłącznie w sytuacji, kiedy zostanie to zatwierdzone w wojewódzkim planie gospodarki odpadami. W celu zapobiegania porzucaniu odpadów, składowaniu ich w miejscach do tego nieprzeznaczonych lub niekontrolowanemu gospodarowaniu nimi wprowadzono system selektywnego zbierania odpadów zgodnie z którym każdy wytwórca odpadów ponosi opłaty za ich odbieranie bez względu na ilości wytwarzanych odpadów oraz prowadzi się kampanie informacyjne. Kampanie takie prowadzone są zarówno na poziomie centralnym (Ministerstwo Środowiska) jak również na poziomie lokalnym (gminy). Odrębnym instrumentem prawnym jest możliwość stosowania domniemania (definicja posiadacza odpadów) oraz wydania przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, usunięcia odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania. Ponadto na podstawie art. 293 ust. 3 ustawy Poś, za składowanie odpadów w miejscu na ten cel nieprzeznaczonym podmiot korzystający ze środowiska ponosi opłaty podwyższone w wysokości 0,7 jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku za każdą tonę odpadów i za każdą dobę składowania. Istotny jest fakt, że opłata ma charakter kary biegnącej, naliczanej za każdą dobę składowania do czasu usunięcia odpadów. Kto prowadzi gospodarkę odpadami w sposób niezapewniający ochrony życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, podlega karze aresztu albo grzywny. 9. ZASADA ZANIECZYSZCZAJĄCY PŁACI I ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA GOSPODAROWANIE ODPADAMI (ART. 14 I 15 DYREKTYWY 2008/98/WE) (1) Proszę krótko wyjaśnić system stanowiący podstawę pełnego urzeczywistnienia przez państwo członkowskie zasady zanieczyszczający płaci. Podmiot, który może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu, natomiast podmiot, który powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia (art. 7 ust. 1 i 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska) Koszty gospodarowania odpadami są ponoszone przez pierwotnego wytwórcę odpadów lub przez obecnego lub poprzedniego posiadacza odpadów. W przypadkach określonych w przepisach odrębnych dotyczących opakowań, zużytego sprzętu oraz baterii i akumulatorów koszty gospodarowania odpadami ponosi producent produktu lub podmiot wprowadzający produkt na terytorium kraju, określony w tych przepisach i wytwarzający odpady. Zasada zanieczyszczający płaci jest również realizowana poprzez wyżej opisany system opłat za korzystanie ze środowiska, obejmujący również opłaty za składowanie odpadów. W przypadku braku możliwości ustalenia sprawcy wypadku albo bezskuteczności egzekucji wobec sprawcy wypadku koszty gospodarowania odpadami z wypadków, z wyjątkiem kosztów gospodarowania odpadami z wypadków powodujących zanieczyszczenie morza, są pokrywane, na wniosek odpowiednio starosty lub regionalnego dyrektora ochrony PL 15 PL

16 środowiska, ze środków finansowych wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W przypadku termicznego przekształcania odpadów, wstrzymanie termicznego przekształcania odpadów nie wyłącza obowiązku usunięcia skutków termicznego przekształcenia odpadów na koszt zarządzającego spalarnią odpadów lub współspalarnią odpadów. Natomiast usunięcie przyczyn i skutków stwierdzonych zagrożeń dla środowiska oraz dla życia i zdrowia ludzi odbywa się na koszt zarządzającego składowiskiem odpadów. Zarządzający składowiskiem odpadów ponosi również koszty sporządzenia ekspertyzy dotyczącej zamknięcia składowiska odpadów lub jego wydzielonej części oraz nowej instrukcji prowadzenia składowiska odpadów. W przypadku pozbycia się odpadów: 1) nad brzegami zbiorników wodnych, w szczególności w strefach ochronnych ujęć wód i na terenach wypływu wód z warstw wodonośnych, 2) na terenach parków narodowych i rezerwatów przyrody, 3) na terenach leśnych albo uzdrowiskowych lub na terenach rekreacyjno-wypoczynkowych - podmiot korzystający ze środowiska ponosi opłaty podwyższone w wysokości 1,0 jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku za każdą tonę odpadów i za każdą dobę składowania. Podmiot korzystający ze środowiska w przypadku pozbycia się odpadów do śródlądowych wód powierzchniowych i podziemnych, morskich wód wewnętrznych lub wód morza terytorialnego ponosi opłatę podwyższoną w wysokości 100-krotnej jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku. (2) Proszę wyjaśnić, czy państwo członkowskie wybrało wariant, zgodnie z którym koszty gospodarowania odpadami będą ponoszone częściowo lub w całości przez producenta produktu będącego źródłem odpadów, a także czy dystrybutorzy tych produktów ponoszą częściowo te koszty oraz według jakiego systemu podziału kosztów. Na podstawie polskich przepisów dotyczących gospodarowania zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym, zużytych baterii i akumulatorów oraz odpadów opakowaniowych to wprowadzający na rynek krajowy produkty będące źródłem odpadów ponoszą w dużej części koszty gospodarowania odpadami. 10. ZASADY SAMOWYSTARCZALNOŚCI I BLISKOŚCI (ART. 16 DYREKTYWY 2008/98/WE) (1) Jakie środki podjęto w związku z realizacją obowiązku wynikającego z art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/98/WE, aby ustanowić zintegrowaną i wystarczającą sieć instalacji do unieszkodliwiania odpadów i instalacji do odzysku zmieszanych odpadów komunalnych zebranych z gospodarstw domowych, uwzględniającą przypadki, w których zbieranie takie obejmuje również takie odpady od innych wytwórców, oraz czy zorganizowano taką sieć na poziomie regionalnym? W wojewódzkich planach gospodarki odpadami wskazano podział na regiony gospodarki odpadami komunalnymi wraz ze wskazaniem gmin wchodzących w skład regionu. Plany te zawierają również wykaz regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych w poszczególnych regionach gospodarki odpadami komunalnymi oraz instalacji przewidzianych do zastępczej obsługi tych regionów. Ustawa o odpadach wskazuje również, iż odpady w pierwszej kolejności należy poddać przetwarzaniu w miejscu ich powstania oraz zakazuje PL 16 PL

17 przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, pozostałości z sortowania odpadów komunalnych oraz odpadów zielonych poza obszarem regionu gospodarki odpadami komunalnymi, na którym zostały wytworzone. Utworzenie ww. regionów ma na celu zachowanie zasady bliskości oraz zapewnienia odpowiedniego strumienia odpadów gwarantującego opłacalność działających w regionie inwestycji. W celu realizacji zadania polegającego na obowiązku zapewnienia sieci instalacji do unieszkodliwiania odpadów i instalacji do odzysku zmieszanych odpadów komunalnych zebranych z gospodarstw domowych, zobowiązano gminy, w przypadku braku odpowiedniej ilości takich instalacji, do zorganizowania przetargów na wybór podmiotu, który będzie budował i eksploatował taką instalację. Podmioty, które zostaną wybrane przez gminy w drodze przetargu, partnerstwa publiczno-prywatnego lub którym zostanie udzielona koncesja na budowę lub eksploatację regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, będą obowiązane odebrać i poddać przetwarzaniu odpady komunalne przekazane przez podmioty odbierające te odpady od właścicieli nieruchomości. Prowadzący instalację będą obowiązani również zawrzeć umowę na zagospodarowanie zmieszanych odpadów komunalnych lub odpadów zielonych ze wszystkimi podmiotami odbierającymi odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, którzy prowadzą swoją działalność w ramach regionu wyznaczonego w wojewódzkim planie gospodarki odpadami. Prowadzący instalacje regionalne jest ustawowo zobowiązany do przyjęcia odpadów pochodzących z danego regionu. (2) W jaki sposób państwo członkowskie zapewnia unieszkodliwianie odpadów lub odzysk odpadów w jednej z najbliżej położonych odpowiednich instalacji? Ustawa o odpadach wskazuje, iż w pierwszej kolejności odpady poddaje się przetwarzaniu w miejscu ich powstania. Ponadto, wyraźnie zakazuje przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, pozostałości z sortowania odpadów komunalnych oraz pozostałości z procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych, o ile są przeznaczone do składowania, oraz odpadów zielonych poza obszarem regionu gospodarki odpadami komunalnymi, na którym zostały wytworzone. Zakazuje się przywozu na obszar regionu gospodarki odpadami komunalnymi odpadów wytworzonych poza obszarem tego regionu. Ponadto, zakazuje się stosowania komunalnych osadów ściekowych oraz unieszkodliwiania zakaźnych odpadów medycznych i zakaźnych odpadów weterynaryjnych poza obszarem województwa, na którym zostały wytworzone. Komunalne osady ściekowe mogą być stosowane na obszarze województwa innego niż to, na którym zostały wytworzone, jeżeli odległość od miejsca wytwarzania odpadów do miejsca stosowania położonego na obszarze innego województwa jest mniejsza niż odległość do miejsca stosowania położonego na obszarze tego samego województwa. Dopuszcza się unieszkodliwienie zakaźnych odpadów medycznych i zakaźnych odpadów weterynaryjnych na obszarze województwa innego niż to, na którym zostały wytworzone, w najbliżej położonej instalacji, w przypadku braku instalacji do unieszkodliwiania tych odpadów na obszarze danego województwa lub gdy istniejące instalacje nie mają wolnych mocy przerobowych. Proszę podać szczegóły dotyczące zakresu i formy współpracy, która mogła być prowadzona z innymi państwami członkowskimi w celu wypełnienia obowiązku wynikającego z art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/98/WE. W latach , z uwagi na brak takich potrzeb Polska nie podejmowała żadnych form współpracy z innymi państwami członkowskimi w celu wypełnienia obowiązku wynikającego z art. 16 ust.1 dyrektywy 2008/98/WE. PL 17 PL

18 (3) Jaki stopień samowystarczalności przy unieszkodliwianiu odpadów osiągnęło państwo członkowskie? Odpowiedź na to pytanie proszę poprzeć rzeczywistymi lub szacunkowymi danymi na temat ilości unieszkodliwionych odpadów w państwie członkowskim w stosunku do całkowitej ilości odpadów wymagających unieszkodliwienia, wytworzonych w państwie członkowskim. Rok Ilość odpadów unieszkodliwionych w Polsce [Mg] Ilość odpadów eksportowanych w celu unieszkodliwienia za granicą [Mg] Samowystarczalność [%] , ,66 ~ , ,854 ~ , ,302 ~ 100 Jak wynika z powyżej przedstawionych danych w okresie sprawozdawczym Polska osiągnęła blisko stuprocentową samowystarczalność w unieszkodliwianiu odpadów. 11. GOSPODAROWANIE ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI (ART DYREKTYWY 2008/98/WE) (1) Proszę opisać środki przyjęte przez państwo członkowskie w celu zagwarantowania, że wytwarzanie, zbieranie, magazynowanie i przetwarzanie odpadów niebezpiecznych odbywa się w warunkach zapewniających ochronę środowiska i zdrowia ludzkiego. W okresie sprawozdawczym transport odpadów niebezpiecznych z miejsc ich powstawania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania odpadów odbywa się z zachowaniem przepisów obowiązujących przy transporcie towarów niebezpiecznych. Posiadacz odpadów był obowiązany do postępowania z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami. Natomiast do obowiązków wytwórcy odpadów należało uzyskanie decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi (jeżeli wytwarzał odpady niebezpieczne w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie) albo przedłożenie informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami (jeżeli wytwarzał odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne). Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi był zatwierdzany, w drodze decyzji, przez właściwy organ. Zezwolenie na unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych wydawane było po kontroli przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska funkcjonowania instalacji i urządzeń służących do unieszkodliwiania odpadów. Karze aresztu albo grzywny podlegał każdy kto: PL 18 PL

19 mieszał oleje odpadowe z innymi odpadami niebezpiecznymi w czasie ich zbierania lub magazynowania, jeżeli poziom zanieczyszczeń w olejach odpadowych przekraczał dopuszczalne wartości zarządzając spalarnią odpadów lub współspalarnią odpadów: przyjmował odpady niebezpieczne do ich termicznego przekształcenia bez zapoznania się z opisem odpadów lub nie pobierał lub nie przechowywał próbek tych odpadów. W przypadku gdy posiadacz odpadów lub transportujący odpady wytwarzał odpady bez wymaganej decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi lub zatwierdzającej program gospodarki odpadami lub z naruszeniem jej warunków lub powodując wzrost zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi lub środowiska, mieszał odpady niebezpieczne różnych rodzajów lub odpady niebezpieczne z odpadami innymi niż niebezpieczne lub dopuszczał do mieszania tych odpadów, wówczas podlegał karze pieniężnej. Zbieranie odpadów niebezpiecznych w postaci zakaźnych odpadów medycznych i weterynaryjnych poza miejscem ich wytwarzania objęte było zakazem. (2) Jakie środki zostały przyjęte w celu zapewnienia możliwości ustalania obiegu odpadów niebezpiecznych od momentu produkcji do ich ostatecznego usunięcia, w szczególności w zakresie prowadzenia ewidencji zgodnie z art. 35 dyrektywy 2008/98/WE oraz właściwego oznakowywania odpadów niebezpiecznych? Jakie środki zostały przyjęte w celu zagwarantowania, że odpady wykazujące właściwości niebezpieczne są prawidłowo klasyfikowane jako odpady niebezpieczne? Wszyscy posiadacze odpadów, zgodnie z przepisami ustawy o odpadach, są zobowiązani do prowadzenia ewidencji odpadów. Dokumenty te posiadacz odpadów jest obowiązany do przechowywania przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym je sporządzono. Dodatkowo raz w roku posiadacz odpadów jest zobowiązany do sporządzenia zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów. Zbiorcze zestawienie danych powinno zostać przekazane marszałkowi województwa w terminie do końca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy. Natomiast marszałek województwa właściwy ze względu na miejsce wytwarzania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów weryfikuje informacje zawarte w zbiorczych zestawieniach danych. Dodatkowo może on, w drodze decyzji, zobowiązać posiadacza odpadów do przedłożenia dokumentów ewidencji odpadów. Wzory dokumentów ewidencji odpadów (w tym niebezpiecznych) zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 249, poz. 1673). Stosownie do art. 4. ust. 1 ustawy o odpadach, odpady klasyfikuje się poprzez ich zaliczenie do odpowiedniej grupy, podgrupy i rodzaju odpadów, uwzględniając: 1) źródło ich powstawania; 2) właściwości powodujące, że odpady są odpadami niebezpiecznymi, określone w załączniku do ustawy; PL 19 PL

20 3) składniki odpadów, dla których przekroczenie wartości granicznych stężeń substancji niebezpiecznych może powodować, że odpady są odpadami niebezpiecznymi. Wzory dokumentów ewidencji odpadów umożliwiają ustalenie obiegu odpadów niebezpiecznych od momentu wytworzenia do momentu ich przetworzenia. Odpowiedzialność za prawidłową klasyfikację odpadów spoczywa w pierwszej kolejności na ich wytwórcy. (3) Proszę wskazać, w jaki sposób wdrożono zakaz mieszania odpadów niebezpiecznych, za pomocą jakich środków oraz w jakich przypadkach państwo członkowskie przewidziało odstępstwa od stosowania art. 18 ust. 1 dyrektywy 2008/98/WE zezwalające na mieszanie odpadów niebezpiecznych. Zgodnie z przepisami ustawy o odpadach ustanowiono zakaz mieszania odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz zakaz mieszania odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne, a ponadto zakaz mieszania odpadów niebezpiecznych z substancjami, materiałami lub przedmiotami, w tym rozcieńczania substancji niebezpiecznych. Natomiast dopuszcza się mieszanie odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszanie odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne oraz mieszanie odpadów niebezpiecznych z substancjami, materiałami lub przedmiotami, w celu poprawy bezpieczeństwa procesów przetwarzania odpadów powstałych po zmieszaniu i jeżeli w wyniku prowadzenia tych procesów nie nastąpi wzrost zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi i środowiska. W przypadku gdy odpady niebezpieczne uległy zmieszaniu z innymi odpadami, substancjami lub przedmiotami to powinny być one rozdzielone, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki: w procesie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów powstałych po rozdzieleniu nastąpi ograniczenie zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub środowiska; jest to technicznie możliwe i ekonomicznie uzasadnione. Posiadacz odpadów, który mieszał oleje odpadowe z innymi odpadami niebezpiecznymi w czasie ich zbierania lub magazynowania, jeżeli poziom zanieczyszczeń w olejach odpadowych przekraczał dopuszczalne wartości podlegał karze aresztu lub grzywny. Podmiot, który mieszał odpady niebezpieczne różnych rodzajów lub odpady niebezpieczne z odpadami innymi niż niebezpieczne lub dopuszczał do mieszania tych odpadów, wówczas podlegał karze pieniężnej. Mieszanie odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszanie odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne oraz mieszanie olejów odpadowych z innymi odpadami niebezpiecznymi, w tym zawierającymi PCB, w czasie ich zbierania lub magazynowania, jeżeli poziom określonych substancji przekraczał dopuszczalne wartości, objęte było zakazem. W uzasadnionych przypadkach wojewódzki inspektor ochrony środowiska miał możliwość w drodze decyzji wstrzymać działalność posiadacza odpadów w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. PL 20 PL