KRONIKA KRONIKA WYDARZEŃ (STYCZEŃ MARZEC 2013 R.)

Transkrypt

1 KRONIKA WYDARZEŃ (STYCZEŃ MARZEC 2013 R.) MEKSYK POWRÓT ZAPATYSTÓW W końcu ubiegłego roku subcomandante Marcos legendarny przywódca ruchu zapatystów ogłosił, po dwóch latach od zawieszenia działań, reaktywację Armii Wyzwolenia Narodowego im. Emiliano Zapaty (Ejército Zapatista de Liberación Nacional, EZLN) i ponowne przystąpienie do walki o prawa ludów indiańskich poprzez realizację, zawartej w 1996 roku umowy, podpisanej między zapatystami a ówczesnym prezydentem Meksyku Ernesto Zedillo, zwanej postanowieniami z San Andrés. Subcomandante Marcos ostro skrytykował dotychczasową politykę władz, a następnie zwrócił się do nowego prezydenta Enrique Peñi Nieto o podjęcie działań na rzecz równouprawnienia ludności indiańskiej. W marszach poparcia dla zapatystów udział wzięło około zwolenników subcomandante Marcosa. ARGENTYNA SPÓR O FALKLANDY/MALWINY 3 stycznia br. prezydent Argentyny Cristina Fernández de Kirchner wystosowała do premiera Wielkiej Brytanii Davida Camerona list otwarty, w którym nalegała na szybkie przekazanie archipelagu Falklandów/Malwin pod jurysdykcję Argentyny. List ukazał się w dwóch gazetach brytyjskich The Guardian i The Independent. Prezydent Fernández odwoływała się do rezolucji Organizacji Narodów Zjednoczonych z 1965 r., która zalecała negocjację rozwiązań dotyczących sporu. Odpowiedź strony brytyjskiej była zdecydowana: Wielka Brytania nie będzie dyskutować statusu wysp, o ile jej mieszkańcy nie zażyczą sobie jego zmiany w marcu przewidziane jest dwudniowe referendum. Data wystąpienia prezydent Cristiny Fernández nie była przypadkowa, jako że właśnie 3 stycznia 1833 r. archipelag został zajęty (nielegalnie zdaniem Argentyny) przez Brytyjczyków. Z kolei dziennik The Sun opublikował ostrą w tonie i uznaną za prowokacyjną odpowiedź na żądania prezydent Argentyny w anglojęzycznym czasopiśmie argentyńskim Buenos Aires Herald. W artykule tym podkreślono, że obecność brytyjska na wyspach sięga roku 1765, kiedy to Brytyjczycy skolonizowali część zachodnią Falklandów. WENEZUELA - PROBLEMY ZDROWOTNE PREZYDENTA CHAVEZA W początkach stycznia prezydent Hugo Chávez przebywał na Kubie w związku z rekonwalescencją po grudniowej, czwartej już operacji usunięcia zmian nowotworowych. Doszło jednak do powikłań i stan zdrowia Chaveza znacznie się pogorszył. W wyniku zapalenia płuc doszło do niewydolności oddechowej. Rząd Wenezueli w ofi- 144 Ameryka Łacińska, 1 (79) 2013, ss

2 cjalnym komunikacie oskarżył zagraniczne media o próbę destabilizacji sytuacji w Wenezueli poprzez spekulacje na temat pogarszającego się stanu zdrowia prezydenta Hugona Chaveza, a nawet jego rychłej śmierci. 3 stycznia powrócił z Kuby wiceprezydent Wenezueli Nicolás Maduro bliski współpracownik Chaveza, którego ten wyznaczył na swojego następcę. Zły stan zdrowia Hugona Chaveza, który został wybrany na trzecią kadencję w wyborach prezydenckich, jakie miały miejsce w październiku 2012 r., uniemożliwił mu udział w uroczystościach i zaprzysiężenie prezydenta elekta, przewidziane na 10 stycznia, nie odbyło się w przewidziany terminie. Sąd Najwyższy orzekł, że zgodnie z 231 art. wenezuelskiej konstytucji, wszelkie formalności dotyczące zaprzysiężenia mogą zostać dopełnione w późniejszym terminie. Mimo nieobecności prezydenta elekta, tłumy zwolenników Chaveza gromadziły się od wczesnych godzin porannych przez pałacem Miraflores, demonstrując w ten sposób swoje poparcie dla Chaveza KUBA LIBERALIZACJA POLITYKI MIGRACYJNEJ Od 14 stycznia na Kubie weszła w życie nowa polityka migracyjna. Obywatele kubańscy mogą odtąd podróżować za granicę bez konieczności ubiegania się o specjalne (kosztowne) zezwolenie. Do podróży wystarczy paszport i wiza kraju docelowego. Jednak nadal władze kubańskie będą mogły odmówić wydania paszportu ze względu na interes publiczny lub obronę narodową i bezpieczeństwo. Ustawa ogranicza również możliwość wyjazdu poza Kubę osobom wykształconym, przedstawicielom zawodów, które mogą być uznane przez władze za niezbędne dla funkcjonowania państwa. Istotną zmianą jest również wydłużenie okresu możliwego pobytu za granicą z 11 do 24 miesięcy dla podróżujących w sprawach prywatnych. W szczególnych przypadkach, po uzyskaniu zgody konsulatu kubańskiego, termin ten będzie można wydłużyć. Ponadto Kubańczycy mieszkający za granicą będą mogli przebywać na wyspie przez okres 90 dni (a nie jak dotychczas najwyżej 30 dni). KUBA KURTUAZYJNE WIZYTY PREZYDENTÓW ARGENTYNY I PERU 11 stycznia prezydent Argentyny Cristina Fernández rozpoczęła dwudniową wizytę na Kubie, której głównym celem były odwiedziny, przebywającego tam od grudnia ub.r., przywódcy Wenezueli, Hugona Chaveza, który w owym czasie przechodził rekonwalescencję po zabiegu operacyjnym. Wizyta prezydent Argentyny była wyrazem solidarności z Hugonem Chavezem. Mimo prywatnego charakteru tej wizyty, Cristina Fernández odbyła spotkanie również i z prezydentem Kuby Raulem Castro, jego bratem Fidelem Castro oraz ministrem spraw zagranicznych Kuby Brunonem Rodriguezem. Tematem rozmów były dwustronne stosunki między państwami, a także aktualne zagadnienia o charakterze regionalnym i międzynarodowym. Dwudniowa wizyta na Kubie była częścią dłuższej podróży Cristiny Fernández, która z Hawany udała się do Zjednoczonych Emiratów Arabskich, a stamtąd do Indonezji i Wietnamu. Ameryka Łacińska, 1 (79) 2013, ss

3 Tego samego dnia, z podobnym przesłaniem dla chorego prezydenta Wenezueli, przybył do Hawany prezydent Peru Ollanta Humala. Ponadto program pobytu prezydenta Humali obejmował podpisanie umów o współpracy bilateralnej w dziedzinach dotyczących edukacji, gospodarki, prawodawstwa i technologii. KUBA PRZYPADKI CHOLERY W HAWANIE 15 stycznia Kubańskie Ministerstwo Zdrowia potwierdziło wystąpienie przypadków cholery w stolicy kraju. Zdiagnozowano 51 przypadków, z czego trzy śmiertelne. Są to pierwsze od pięćdziesięciu lat przypadki tej choroby zanotowane w Hawanie. Ministerstwo Zdrowia wdrożyło plan zapobiegający rozprzestrzenianiu się tej groźnej choroby. Cholera jest zakaźną chorobą przewodu pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody skażonej szczepami przecinkowca cholery (Vibrio cholerae). W sierpniu ubiegłego roku, we wschodnich prowincjach Kuby zanotowano aż 400 przypadków zakażeń przecinkowcami cholery. EKWADOR WYBORY PREZYDENCKI 17 lutego odbyły się w Ekwadorze wybory prezydenckie. Do walki o urząd stanął dotychczasowy prezydent i zdecydowany faworyt, 50-letni ekonomista Rafael Correa Delgado reprezentujący, założony w 2006 roku, lewicowy Sojuszu PAÍS (Alianza Patria Altiva y Soberana Sojusz Ojczyzna Dumna i Suwerenna). Przy ponadsiedemdziesięcioprocentowej frekwencji Correa zdobył 57,17% głosów i tym samym zapewnił sobie mandat na kolejną kadencję już w pierwszej turze. Jego główny rywal, były prezes banku Guayaquil i przedstawiciel prawicowego liberalnego ruchu politycznego Creando Oportunidades (Tworząc Szanse CREO) Guillermo Lasso zdobył 22,68% głosów wyborców. Trzeci kandydat, reprezentujący centrową Partię Społeczeństwo Patriotyczne 21 Stycznia (Partido Sociedad Patriótica 21 de Enero) były prezydent Ekwadoru (w latach ) Lucio Gutiérrez zdobył zaledwie 6,73% głosów. Pozostali kandydaci uzyskali wyniki poniżej 4%. Tego samego dnia odbyły się wybory parlamentarne, w trakcie których Ekwadorczycy wybrali 137 członków Zgromadzenia Narodowego oraz 5 przedstawicieli kraju w Parlamencie Andyjskim. LIMA BILLBOARD GENERUJĄCY WODĘ PITNĄ 3 marca 2013 r., na 89,5 km drogi Panamericana Sur wiodącej z Limy wzdłuż wybrzeża, uruchomiony został pierwszy w świecie billboard generujący wodę z wilgoci zawartej w powietrzu. Panel będzie działał przez całe lato dzienna produkcja wody to 96 litrów. Billboard udało się uruchomić dzięki kampanii reklamowej, promującej innowacyjność i pomysłowość studentów limeńskiego Uniwersytetu Inżynierii i Technologii (UTEC). Projekt ten odzwierciedla program edukacyjny Uniwersytetu, w którym nacisk kładzie się na wspieranie i rozwijanie talentów młodych ludzi i wdrażanie ich 146 Ameryka Łacińska, 1 (79) 2013, ss

4 wynalazków w życie. W ten sposób uczelnia chce wykazać atrakcyjność kierunków technicznych, na których przyszli inżynierowie mogą realizować swoje pasje i jednocześnie działać na rzecz zrównoważonego rozwoju Peru. WENEZUELA ZMARŁ PREZYDENT HUGO CHÁVEZ 5 marca, zmarł w Caracas, wskutek choroby nowotworowej i ciężkiej infekcji dróg oddechowych, wieloletni prezydent Wenezueli 58-letni Hugo Chávez. Ze względu na zły stan zdrowia, jego zaprzysiężenie na kolejną kadencję, zaplanowane na styczeń 2013 r. już się nie odbyło. Hugo Chávez, od 1999 roku niemal nieprzerwanie (z krótką, tylko 47-godzinną przerwą w czasie nieudanego zamachu stanu w 2002 r.) rządził krajem, w którym wprowadzał socjalizm XXI w.. Trumna ze szczątkami zmarłego prezydenta przejechała ulicami Caracas do Akademii Wojskowej, gdzie hołd oddała mu rodzina, współpracownicy oraz prezydenci Argentyny, Boliwii, Brazylii, Kuby i Urugwaju. W ceremonii pogrzebowej wzięli udział przywódcy i delegacje z kilkudziesięciu państw świata. Prezydenta żegnała najbliższa rodzina, znajomi i członkowie najwyższych władz, jak również tysiące Wenezuelczyków zgromadzonych na trasie przejazdu konduktu pogrzebowego. Do Caracas przybyli także przywódca Iranu, Mahmud Ahmadineżad oraz prezydent Białorusi, Aleksander Łukaszenka. Hiszpanię reprezentował następca tronu książę Filip. Po śmierci Chaveza władzę w Wenezueli przejął, zgodnie z Konstytucją, wiceprezydent Nicolás Maduro zaprzysiężony przed Zgromadzeniem Narodowym. Pierwszą decyzją nowego prezydenta było powołanie na stanowisko wiceprezydenta dotychczasowego ministra nauki i technologii (a prywatnie zięcia Hugona Chaveza) Jorge Arreazy. Maduro wyznaczył również datę wyborów prezydenckich na 14 kwietnia. Sam będzie ich faworytem jako osoba wskazana na swojego następcę przez Chaveza. Kampania wyborcza rozpocznie się 2 kwietnia i trwać będzie do 11 kwietnia. Jako obserwatorzy procesu wyborczego zaproszeni zostali przedstawiciele Unii Narodów Południowoamerykańskich (Unasur). Nicolás Maduro kandydować będzie z ramienia rządzącej Zjednoczonej Partii Socjalistycznej Wenezueli, a jego głównym rywalem będzie lider opozycyjnej koalicji (Mesa de la Unidad Democrática MUD), były gubernator stanu Miranda ( ) 41-letni Henrique Capriles Rodonsky polityk o polskich korzeniach. FALKLANDY/MALWINY DWUDNIOWE REFERENDUM W SPRAWIE STATUSU WYSP W dniach marca odbyło się dwudniowe referendum, w czasie którego mieszkańcy wysp odpowiadali na pytanie, czy Archipelag ma pozostać terytorium zamorskim Zjednoczonego Królestwa. Do głosowania uprawnionych było obywateli spośród ok mieszkańców wysp, z których większość to potomkowie osadników brytyjskich. Przytłaczająca większość uprawnionych (98,8%) spośród głosujących (fre- Ameryka Łacińska, 1 (79) 2013, ss

5 kwencja wyniosła 92%) opowiedziało się za utrzymaniem dotychczasowego statusu wysp. Od lat trwa spór o Falklandy/Malwiny między Wielką Brytanią a Argentyną; prezydent Argentyny Cristina Fernández de Kirchner z góry zapowiedziała, że nie uzna wyniku referendum nazywając je próbą manipulacji. Wyspy należą do Wielkiej Brytanii od 1833 roku, a językiem oficjalnym jest angielski. Apogeum kryzysu przypadło na 1982 rok, kiedy to rządząca wówczas w Argentynie junta wojskowa próbowała dokonać militarnej aneksji archipelagu. Niespełna trzymiesięczne działania wojenne (w ich wyniku zginęło 650 żołnierzy argentyńskich i 260 brytyjskich), zakończyły się zwycięstwem Wielkiej Brytanii, która rozszerzyła wówczas do 200 mil strefę wokół wysp tzw. Falkland Islands Protection Zone. Sytuacja ponownie się zaogniła, gdy w pobliżu archipelagu, którego gospodarka opierała się dotychczas tylko na hodowli owiec, rybołówstwie i turystyce, odkryto złoża ropy naftowej, które postanowiła eksploatować Wielka Brytania. ARGENTYNA/WATYKAN PRYMAS ARGENTYNY WYBRANY PAPIEŻEM 13 marca, czyli drugiego dnia konklawe, kardynałowie wybrali na papieża 76- letniego Jorge Bergoglio, arcybiskupa Buenos Aires i prymasa Argentyny, który przybrał imię Franciszek. Jorge Bergoglio znany był ze swej skromności, prostoty życia i umiarkowanie konserwatywnych poglądów Jest pierwszym papieżem pochodzącym z kontynentu amerykańskiego. Jorge Bergoglio, syn imigrantów z Włoch, ukończył technikum chemiczne i dopiero w wieku 21 lat wstąpił do seminarium jezuickiego. Wówczas to rozpoczął studia filozoficzne, a następnie teologiczne. Święcenia kapłańskie przyjął w wieku 33 lat. Jednak już po czterech latach mianowanych został prowincjałem Towarzystwa Jezusowego. W latach pełnił funkcję przewodniczącego Konferencji Episkopatu Argentyny. Od początku prezydentury Nestora Kirchnera (2003 r.), stosunki między władzą świecką a Kościołem katolickim nie układały się dobrze. Problem wszechobecności biedy i korupcja były tematami często poruszanymi w homiliach arcybiskupa Bergoglio. Jednak mimo napiętych stosunków, to właśnie prezydent Argentyny Cristina Fernández de Kirchner była pierwszą głową państwa przyjętą przez papieża Franciszka do spotkania doszło 18 marca, w przeddzień inauguracji pontyfikatu. Prezydent Cristina Fernández prosiła papieża Franciszka o pomoc i mediację w sprawie toczącego się od lat sporu z Wielką Brytanią o Falklandy/Malwiny; na koniec spotkania prezydent Fernández zaprosiła papieża do złożenia wizyty w Argentynie. Dział opracowała: Beata BEREZA 148 Ameryka Łacińska, 1 (79) 2013, ss