KRONIKA KRONIKA WYDARZEŃ (STYCZEŃ MARZEC 2014)

Transkrypt

1 KRONIKA WYDARZEŃ (STYCZEŃ MARZEC 2014) KUBA OBCHODY 55. ROCZNICY REWOLUCJI KUBAŃSKIEJ 1 stycznia prezydent Kuby Raúl Castro, wraz z najwyższymi funkcjonariuszami państwowymi, wziął udział w uroczystych obchodach odbywających się w Santiago de Cuba z okazji 55. rocznicy rewolucji kubańskiej. Przywódca Kuby w swoim przemówieniu skoncentrował się na historii rewolucji i jej aktualnych osiągnięciach. Ceremonia transmitowana była przez telewizję. Na uroczystości obecni byli uczestnicy walk w Sierra Maestra, towarzysze broni przywódcy antybatistowskiej partyzantki Fidela Castro, a także, jako gość spechalny, minister spraw zagranicznych Wenezueli Elías Jaua. REGION RAJD DAKAR W dniach 5-18 stycznia w Ameryce Południowej odbył się 36. Rajd Dakar (po raz szósty rozgrywany na tym kontynencie), którego trasa prowadziła przez Argentynę, Boliwię (po raz pierwszy w historii) i Chile. 5 stycznia z argentyńskiego miasta Rosario wyruszyło ponad 700 uczestników (438 pojazdów) z niemal 50 krajów, z których, w ciągu niepełna dwóch tygodni trwania rajdu, zaledwie połowa dotarła do mety w Valparaiso chilijskim kurorcie nad Oceanem Spokojnym. Rajd Dakar uważany jest za najtrudniejszy rajd terenowy na świecie; w tym roku po raz pierwszy motocykliści i quadowcy musieli przemierzyć odcinek trasy przebiegający przez boliwijską puszczę. Kilka etapów przebiegało na wysokości powyżej 3000 m n.p.m. Uczestnicy, którym udało się dotrzeć do mety przemierzyli w sumie 9 tys. km. Rajd rozgrywany jest w kategorii motocykli, quadów, samochodów osobowych oraz ciężarówek. KUBA SPRZEDAŻ SAMOCHODÓW NA WOLNYM RYNKU Dzięki nowym regulacjom prawnym wprowadzonym w końcu grudnia 2013 roku Kubańczycy od 3 stycznia br. mogą nabywać samochody i inne pojazdy mechaniczne na wolnym rynku. Samochody sprzedawane przez państwowych dealerów obłożone będą 100-procentowym podatkiem, a pozyskane w ten sposób fundusze zostaną przeznaczone na inwestycje w sektorze transportu publicznego. 136 Ameryka Łacińska, 1 (83) 2014, ss

2 Według wcześniejszych norm, Kubańczyk, aby kupić samochód, musiał otrzymać zgodę wiceprezydenta kraju, czyli tzw. kartę. Jeszcze w 2011 roku prezydent Raúl Castro zezwolił Kubańczykom na obrót samochodami (ale tylko tymi wyprodukowanymi przed 1959 rokiem) na rynku wtórnym. Beneficjentami tego systemu były osoby wynagradzane w dewizach, czyli przede wszystkim pracujące za granicą; dotyczyło to sportowców, artystów czy lekarzy, którzy mogli kupić używany samochód za 5-10 tys. USD. Obecnie ceny te są znacznie wyższe; samochody używane kosztują średnio tys. USD, zaś ceny nowych samochodów są kilkakrotnie wyższe niż w krajach europejskich. I tak np. za samochód marki Peugeot 508 w jednym z salonów samochodowych w Hawanie zapłacić trzeba USD siedmiokrotnie więcej niż w Europie. Większość Kubańczyków w dalszym ciągu otrzymuje wynagrodzenie w wysokości równej około 20 USD miesięcznie. WENEZUELA OGRANICZENIA WYJAZDÓW ZAGRANICZNYCH W końcu stycznia rząd Wenezueli obniżył do 3 tys. USD roczny limit dewiz, których zakup przysługiwał obywatelom starającym się o wyjazd zagraniczny bądź robiącym zakupy przez internet. Jednocześnie podwyższony został oficjalny kurs zakupu dewiz z 6,3 bolivara za USD do 11,3. Ponadto wiele linii lotniczych ograniczyło liczbę miejsc przeznaczonych do sprzedaży w Wenezueli, a niektóre (m.in. ekwadorskie Tame, kanadyjskie Air Canada, amerykańskie Delta, American Airlines i United) całkiem zawiesiły rejsy do tego kraju ze względu na zaległości płatnicze rządu Wenezueli. BOLIWIA BUDOWA ELEKTROWNI ATOMOWEJ 23 stycznia prezydent Boliwii Evo Morales ogłosił plan budowy pierwszej w kraju elektrowni atomowej, podkreślając, że rozwój tej technologii jest strategicznym priorytetem dla kraju. Inwestycja będzie realizowana przy wsparciu Iranu, Francji i Argentyny. Obecnie na kontynencie latynoamerykańskim tego typu elektrownie działają jedynie w trzech krajach, a mianowicie w Argentynie, Brazylii i Meksyku. NIKARAGUA POPRAWKI DO KONSTYTUCJI ZEZWALAJĄCE NA BEZTERMINOWĄ REELEKCJĘ W końcu stycznia Zgromadzenie Narodowe w Nikaragui przyjęło, zdecydowaną przewagą głosów (64 do 25), poprawkę do konstytucji, na mocy której zniesiono ograniczenia w zakresie liczby kadencji prezydenta oraz usunięto 35-procentowy próg wymaganego w pierwszej turze odsetka oddanych na kandydata głosów. Zgodnie z dotychczasową zasadą, możliwe było pełnienie funkcji głowy państwa jedynie przez dwie Ameryka Łacińska, 1 (83) 2014, ss

3 pięcioletnie kadencje. W ten sposób obecnie sprawujący urząd prezydenta Daniel Ortega może ubiegać się o ponowną elekcję w 2016 roku, kiedy to będzie obowiązywała już nowa zasada, według której o zwycięstwie przesądzi tylko uzyskanie zwykłej większości głosów oddanych przez wyborców. Daniel Ortega Saavedra stał na czele Sandinistowskiego Frontu Wyzwolenia Narodowego (FSLN), który w 1979 roku odsunął od władzy dyktatora Anastasio Somozę. Ortega po raz pierwszy sprawował urząd prezydenta w latach , kiedy to uzyskał poparcie 63% wyborców. Jednak w roku 1990 do władzy w Nikaragui doszła szeroka koalicja partii opozycyjnych i Daniel Ortega dopiero w roku 2007 po raz drugi został prezydentem. Obecnie jest przy władzy już drugą kadencję i po przegłosowaniu poprawki do konstytucji nie ma przeszkód formalnych, aby wystartował po raz kolejny w wyborach w 2016 roku. KUBA/REGION II SPOTKANIE NA SZCZYCIE CELAC W dniach stycznia 2014 roku w Hawanie odbyło się II Spotkanie na Szczycie Wspólnoty Państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów (CELAC). W obradach udział wzięli przedstawiciele 33 państw-członków, m.in. Argentyny, Boliwii, Brazylii, Chile, Kolumbii, Meksyku i Wenezueli. Ukłonem wobec delegacji wenezuelskiej była minuta ciszy, którą uczczono pamięć zmarłego w ubiegłym roku prezydenta Hugona Chaveza. CELAC jest inicjatywą gospodarczą powołaną do życia w 2010 roku, mającą na celu utworzenie wspólnego rynku w regionie i przełamanie gospodarczej hegemonii USA i Kanady na Półkuli Zachodniej. Raúl Castro w trakcie inauguracyjnego wystąpienia wezwał obecnych do integracji Naszej Ameryki, czyli regionu, z którego z założenia wykluczone mają być Stany Zjednoczone i Kanada. Tematyka obrad dotyczyła problemów politycznych, gospodarczych i społecznych w regionie. Państwa zrzeszone w CELAC wystąpiły z deklaracją ogłoszenia Ameryki Łacińskiej Strefą Pokoju, co skutkować by miało powstrzymywaniem się władz państw członkowskich od stosowania rozwiązań siłowych w przypadku sytuacji konfliktowych. Dla strony kubańskiej sukcesem było już samo przybycie na szczyt CELAC José Miguela Insulzy sekretarza generalnego Organizacji Państw Amerykańskich z której to organizacji Kuba usunięta została w 1962 roku. Insulza wyraził uznanie dla reform gospodarczych wprowadzanych od niedawna na Kubie. Obecny na szczycie był również sekretarz ONZ Ban Kii-Mun, który jako jedyny zaniepokoił się losem internowanych prewencyjnie przed szczytem dysydentów. 138 Ameryka Łacińska, 1 (83) 2014, ss

4 KOSTARYKA WYBORY PARLAMENTARNE I I TURA WYBORÓW PREZYDENCKICH 2 lutego br. odbyła się w Kostaryce pierwsza tura wyborów prezydenckich oraz wybory parlamentarne. Kostarykańczycy wybierali prezydenta, wiceprezydenta oraz 57 deputowanych do Zgromadzenia Ustawodawczego. Do walki wyborczej stanęło 13 kandydatów. Jednak na istotne poparcie liczyć mogło zaledwie czterech: Johnny Araya przedstawiciel rządzącej Partii Wyzwolenia Narodowego (PLN), Luis Guillermo Solís z centrolewicowej Partii Akcji Obywatelskiej (PAC), José María Villalta z sojuszu partii lewicowych zrzeszonych w ramach Szerokiego Frontu (FA) i Otto Guevara z prawicowego Ruchu Wolnościowego (ML). Nieoczekiwanie do drugiej tury wyborów, która odbędzie się 6 kwietnia, przeszli Luis Guillermo Solís, który uzyskał poparcie 30,6% głosów wyborców i Johnny Araya z 29,7% głosów. Na trzecim miejscu znalazł się José María Villalta z 17,3% głosów. Po raz pierwszy w historii Kostaryki największą liczbę głosów zdobyła Partia Akcji Obywatelskiej, czyli partia niebędąca tradycyjnym aktorem sceny politycznej tego kraju. Do tej pory walka wyborcza toczyła się miedzy socjaldemokratyczną PLN a konserwatywno-liberalną Partią Jedności Chrześcijańsko-Społecznej (PUSC) jednak kandydat tej ostatniej w tych wyborach zdobył zaledwie 6% głosów wyborców. Według sondaży zdecydowanym zwycięzcą drugiej tury wyborów zostanie Luis Guillermo Solís, który liczyć może na poparcie 64,4% wyborców, podczas gdy na Johnny ego Arayę chce głosować zaledwie 20% uprawnionych. W kostarykańskim parlamencie zasiądą przedstawiciele 9 partii. Najlepszym wynikiem i uzyskaniem 18 mandatów może poszczycić się PLN, drugą najsilniejszą partią jest PAC, która wprowadziła do parlamentu 13 deputowanych. Uprawnionych do głosowania było 3,1 mln obywateli, z których 69% poszło do urn wyborczych. WENEZEULA - ZAMIESZKI NA ULICACH MIAST W lutym w wielu miastach Wenezueli doszło do masowych protestów, w których udział wzięli przede wszystkim uczniowie i studenci, demonstrujący przeciwko pogarszającej się sytuacji gospodarczej kraju, w tym rosnącej inflacji (obecnie wynosi już ponad 50% w skali roku), a także wszechobecnej korupcji i wysokiej przestępczości. Do manifestacji wezwał główny przywódca opozycji, Henrique Capriles Radonski. W trakcie demonstracji na ulicach stolicy Caracas i innych miast Wenezueli dochodziło do starć z policją. Były ofiary śmiertelne i ranni, a wielu uczestników manifestacji aresztowano. Prezydent Nicolas Maduro oskarżył trzech pracowników urzędu konsularnego USA o prowadzenie wrogiej propagandy a władze USD oskarżył o celowe podsycanie Ameryka Łacińska, 1 (83) 2014, ss

5 antyrządowych nastrojów oraz wspierania działań opozycji i zerwał na początku marca, z tych samych powodów, stosunki dyplomatyczne w Panamą, której prezydent zaproponował przedstawienie sprawy konfliktu w Wenezueli na forum OPA. Zorganizowane 5 marca rządowe obchody pierwszej rocznicy śmierci Hugona Chaveza jeszcze bardziej zaogniły sytuację. MEKSYK ARESZTOWANIE PRZYWÓDCY KARTELU Z SINALOA W końcu lutego, dzięki operacji prowadzonej przez amerykańską agencję antynarkotykową DEA, zatrzymany został w meksykańskim kurorcie Mazatlán, poszukiwany od 13 lat, szef kartelu z Sinaloa Joaquín Guzmán zwany El Chapo, uznawany za najbardziej wpływowego barona narkotykowego na świecie. W 1993 roku Guzmana aresztowano w Gwatemali i przekazano władzom Meksyku. Jednak w 2001 roku Guzmanowi udało się uciec z meksykańskiego więzienia o zaostrzonym rygorze i od tej pory stał się dla władz Meksyku i Stanów Zjednoczonych wrogiem publicznym numer 1. Za pomoc w ujęciu Guzmana rząd USA oferował nagrodę w wysokości 5 mln USD. Guzmanowi postawiono dziewięć zarzutów w związku z przemytem narkotyków, praniem brudnych pieniędzy i działalnością w zorganizowanej grupie przestępczej. CHILE/USA ZNIESIENIE WIZ DLA OBYWATELI CHILE 28 lutego rząd Stanów Zjednoczonych poinformował, że od maja br. zostanie zniesiony obowiązek wizowy wobec obywateli Chile udających się do USA w celach turystycznych lub biznesowych. Chile jest jedynym obecnie krajem w Ameryce Łacińskiej, którego obywatele mogą korzystać z tego przywileju. KUBA POWRÓT BOHATERA W końcu lutego uroczyście witano w Hawanie 50-letniego Fernanda Gonzaleza, drugiego z pięciu szpiegów kubańskich, którzy od 1998 roku odbywali w Stanach Zjednoczonych długoletnie kary więzienia. Na Kubie nazywani piątką bohaterów, doczekali się wielu miejsc upamiętniających ich losy, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych oskarżeni byli o szpiegowanie diaspory kubańskiej w Miami i przekazywanie rządowi kubańskiemu informacji m.in. o amerykańskich manewrach wojskowych. W 2011 roku na wolność wyszedł René González, który po zrzeczeniu się amerykańskiego obywatelstwa powrócił w 2013 roku na Kubę. Z okazji powrotu Fernanda Gonzaleza w Hawanie odbył się koncert z udziałem popularnych zespołów muzycznych, takich jak np. Los Van Van. 140 Ameryka Łacińska, 1 (83) 2014, ss

6 CHILE ZAPRZYSIĘŻENIE PREZYDENT MICHELLE BACHELET 11 marca miało miejsce uroczyste zaprzysiężenie prezydent elekt Michelle Bachelet. Nowa prezydent jeszcze w styczniu podała 23-osobowy skład swojego gabinetu. Znalazło się w nim miejsce dla przedstawicielki Partii Komunistycznej Claudii Pascual, która zajmować się będzie w rządzie Michelle Bachelet sprawami kobiet. Jeszcze w lipcu ubiegłego roku przyszła minister zapowiedziała przygotowanie projektu rządowego depenalizującego aborcję terapeutyczną. W wyborach, które miały miejsce w grudniu ubiegłego roku, Michelle Bachelet uzyskała 62% poparcia, pokonując centroprawicową kandydatkę Evelyn Matthei, pełniącą dotychczas funkcję minister pracy i opieki społecznej w rządzie Sebastiana Piñery. Bachelet w swojej kampanii wyborczej obiecywała sprawiedliwszy podział bogactwa, zwiększenie dotacji dla szkolnictwa i podniesienie podatków dla najbogatszych przedsiębiorców. SALWADOR WYBORY PREZYDENCKIE W pierwszej turze wyborów prezydenckich, która odbyła się 2 lutego br., nie udało się wyłonić zwycięzcy. Do fotela prezydenta aspirowało pięciu kandydatów, wśród nich największe szanse mieli: przedstawiciel Frontu Wyzwolenia Narodowego im. Farabundo Martiego (FMLN) Salvador Sánchez Céren, reprezentant Narodowego Sojuszu Republikańskiego (ARENA) Norman Quijano oraz kandydat sojuszu partii centroprawicowych Unidad z byłym prezydentem ( ) Eliasem Antonio Sacą na czele. Największą liczbę głosów uzyskali Salvador Sánchez Céren i Norman Quijano (odpowiednio 49% i 39%) i to oni wzięli udział w drugiej turze wyborów, która odbyła się 9 marca. Trzeci liczący się kandydat, Elías Antonio Saca uzyskał zaledwie 11,44% głosów poparcia. W drugiej turze wyborów niewielką przewagę uzyskał Salvador Sánchez Céren (50,11%); jego rywal Norman Quijano zdobył poparcie 49,89% głosów. Na wyniki wyborów Salwadorczycy czekali ponad tydzień ze względu na niewielką różnicę głosów oddanych na obu kandydatów. Norman Quijano dopiero 27 marca zaakceptował oficjalne wyniki podane przez Najwyższy Trybunał Wyborczy i oświadczył, że stanie na czele demokratycznej, poważnej i uczciwej opozycji. 69-letni prezydent elekt był komendantem Frontu Wyzwolenia Narodowego im. Farabundo Marti partii wywodzącej się z marksistowskiej partyzantki walczącej podczas wojny domowej w latach W kampanii wyborczej, która rozpoczęła się 1 października 2013 roku, koncentrował się głównie na problemach walki z ubóstwem i przestępczością. Ameryka Łacińska, 1 (83) 2014, ss

7 W Salwadorze uprawnionych do głosowania było 4,96 mln obywateli, a frekwencja wyborcza wyniosła 53%. Proces wyborczy obserwowało około przedstawicieli organizacji krajowych i zagranicznych. Uroczyste zaprzysiężenie prezydentaelekta zaplanowane jest na 1 czerwca 2014 roku. HONDURAS/EKWADOR NORMALIZACJA STOSUNKÓW W połowie marca w Quito, stolicy Ekwadoru, miało miejsce oficjalne spotkanie prezydentów Hondurasu Juana Orlando Hernandeza i Ekwadoru Rafaela Correi, którzy poinformowali o przywróceniu stosunków dyplomatycznych, zawieszonych w 2009 roku. Prezydenci wskazali nowo akredytowanych ambasadorów i ogłosili plan wzmocnienia relacji handlowych między oboma krajami. Do ochłodzenia stosunków między państwami doszło w czerwcu 2006 roku, kiedy to Ekwador przyłączył się, wraz z innymi krajami ugrupowania integracyjnego ALBA, do sankcji wymierzonych w Honduras, a będących następstwem obalenia ówczesnego prezydenta Hondurasu Manuela Zelayi. Dział opracowała Beata BEREZA 142 Ameryka Łacińska, 1 (83) 2014, ss