Maksymilian Kochański Centrum Badań i Innowacji Pro- Akademia ul. Piotrkowska 238, Łódź, Maksymilian.Kochanski@proakademia.

Transkrypt

1 Maksymilian Kochański Centrum Badań i Innowacji Pro- Akademia ul. Piotrkowska 238, Łódź, Maksymilian.Kochanski@proakademia.eu FINANSOWANIE INSTRUMENTÓW POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ W POLSCE W LATACH Streszczenie: W niniejszym artykule przedstawiono analizę metod i źródeł finansowania poprawy efektywności energetycz- nej w Polsce planowanych na lata Opracowanie stanowi przegląd dostępnych informacji, które umożliwią potencjalnym inwestorom (instytucjom publicznym i przedsiębiorstwom) dopasowanie odpowied- niego montażu finansowego do wymagań technicznych planowanej inwestycji energooszczędnej. Słowa kluczowe: efektywność energetyczna, inwestycje energooszczędne, dotacje UE Wstęp W latach w skali całej Unii Europejskiej na inwestycje związane z efektywnością energetyczną zapla- nowano ponad 11,5 mld EUR. Dla porównania, w latach było to tylko 5,5 mld EUR [1]. Pomimo tego, że ogólny poziom zaangażowania środków publicznych w kluczową dla Unii politykę spójności w latach spadnie o 3,5% w stosunku do lat , wsparcie dla efektywności energetycznej i innych inwestycji w zrównoważoną energetykę wzrośnie bezprecedensowo. Także organizacja funduszy ulegnie zmianie. W tabe- li 1 przedstawiono zestawienie modyfikacji w mechanizmach oraz strukturze finansowania inwestycji energooszczędnych. Tabela 1. Planowane finansowanie poprawy efektywności energetycznej w Unii Europejskiej w latach Finansowanie w ramach polityki spójności UE Finansowanie badań Mechanizmy finansowania W latach Programy operacyjne, w tym instrumenty finansowe (np. JEREMIE) 7. Program Ramowy (np. Concerto, E2B PPP, Inteligentne Miasta) W latach Programy opera- cyjne, w tym instrumenty finan- sowe (np. JEREMIE) Instrument Connec- ting Europe Finansowanie dotyczące efektyw- ności energetycznej W latach ,5 mld EUR, planowane na efektywność energetyczną, kogenerację i zarządzanie energią W latach (prognoza wła- sna) 5,3 mld EUR (- 3,5 %) [2] 5,8 mld EUR [3] Horyzont mln EUR 423 mln EUR (+46%)[4] 65

2 Finansowanie polity- ki rozszerzenia Europejski Program Energetyczny na rzecz Naprawy Go- spodarczej (EPENG) Finansowanie kon- kurencyjności i innowacji (CIP) Instrumenty międzyna- rodowych instytucji finansowych (SMEFF, EEFF) Europejski Fundusz na rzecz Efektywności Energetycznej (EFEE) Program Inteligentna Energia dla Europy (IEE) Program wspierania polityki w zakresie tech- nologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT- PSP) Brak danych na temat przyszłości instrumentów Brak Zwiększenie środków wydaje się nieuzasadnione [5] Brak IEE oraz ICT- PSP włączone do Programu Horyzont 2020 Źródło: opracowanie własne na podstawie [1],[2],[3],[4],[5] Ok. 184 mln EUR 185,5 mln EUR [5] Ok. 730 mln EUR Brak danych na temat przyszło- ści instrumentów Europejskie finansowanie publiczne przeznaczone na poprawę efektywności energetycznej w latach będzie charakteryzować się nowymi w stosunku do perspektywy właściwościami: ponad 100% zwiększony zostanie poziom dostępnych środków, podwyższony zostanie udział dźwigni finansowej, polegającej na zaangażowaniu środków prywatnych, zwiększony zostanie nacisk na wykorzystanie instrumentów zwrotnych, promowane w większym stopniu będą usługi energetyczne oraz Energy Performance Contracting (EPC). Niemniej głęboka ewolucja w finansowaniu inwestycji energooszczędnych będzie zachodzić w nadchodzących latach także w Polsce. Do wymienionych wyżej nowych trendów w europejskiej organizacji inżynierii finansowej w zakresie efektywności energetycznej, można dodać następujące zmiany, które obserwowalne będą w Polsce: ponad 25% zwiększony zostanie poziom środków na poziomie regionalnym, przy jednoczesnym zmniejszeniu środków na poziomie krajowym o blisko 35%, wzrośnie liczba oraz różnorodność programów priorytetowych Narodowego Funduszu Ochrony Śro- dowiska i Gospodarki Wodnej, który w większym stopniu będzie wspierał zaangażowanie polskich beneficjentów w programy finansowane na poziomie europejskim, wobec niespodziewanie małych rezultatów istniejących środków poprawy efektywności energetycznej (np. systemu białych certyfikatów), poszukiwane będą nowe formy systemowego wsparcia efektywno- ści energetycznej, które pozwolą Polsce na osiągnięcie celów wynikających z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej. W porównaniu do perspektywy finansowej na lata , zainicjowane w 2014 Wieloletnie Ramy Finan- sowe, będą wiązały się z poważnymi zmianami w metodach i źródłach finansowania inwestycji energooszczędnych, zwłaszcza w Polsce. Zatem celem niniejszego artykułu jest ukazanie i uporządkowanie dostępnych informacji, co w intencji autora umożliwi potencjalnym inwestorom (instytucjom publicznym i przedsiębiorstwom) dopasowanie odpowiedniego montażu finansowego do wymagań technicznych planowa- nego przedsięwzięcia. Finansowanie efektywności energetycznej ze środków publicznych Instytucje publiczne 66

3 W latach polskie instytucje publiczne będą mogły wnioskować o wsparcie poprawy efektywności energetycznej z następujących źródeł finansowania: System zielonych inwestycji (Część 1) zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej. System zielonych inwestycji (Część 5) Zarządzanie energią w budynkach wybranych podmiotów sek- tora finansów publicznych. System zielonych inwestycji (Część 6) SOWA Energooszczędne oświetlenie uliczne. Efektywne wykorzystanie energii. Część 4 LEMUR Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej. Program priorytetowy 5.8. KAWKA Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energe- tycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii. Program Operacyjny PL04 Oszczędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii (obszar programowy nr 5 efektywność energetyczna) w ramach Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norwe- skiego Mechanizmu Finansowego w latach Regionalne Programy Operacyjne województw na lata Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata System zielonych inwestycji (Część 1) zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej Cel programu Ograniczenie lub uniknięcie emisji dwutlenku węgla poprzez dofinansowanie przed- sięwzięć poprawiających efektywność wykorzystania energii przez budynki użyteczności publicznej Dofinansowanie może być udzielone na realizację przedsięwzięć w budynkach użyteczności publicznej; Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej, w tym zmiany: wy- posażenia obiektów w urządzenia o najwyższych, uzasadnionych ekonomicznie standardach efektywności energetycznej związanych bezpo- średnio z prowadzoną termomodernizacją obiektów; 3) Wymiana oświetlenia wewnętrznego na energooszczędne (jako dodat- kowe zadania realizowane równolegle z termomodernizacją obiektów) (alokacja środków w latach ) Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki; Podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego niebędące przedsiębiorcami; Ochotnicza Straż Pożarna; Uczelnie w rozumieniu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz insty- tuty badawcze; Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej oraz podmioty lecznicze prowadzące przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych; Organizacje pozarządowe, Kościoły i inne związki wyznaniowe wpisane do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych oraz kościelne osoby prawne; Podmioty lub jednostki określone w pkt. 1-6 będące stronami umowy po- życzki w projekcie grupowym. Organ wdrażający Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytucja monitorują- Minister Środowiska ca Formy bezzwrotne (dotacje) 657 mln PLN Formy zwrotne (pożyczki) 995 mln PLN 67

4 Formy bezzwrotne środki pochodzące z transakcji sprzedaży jednostek przyznanej emisji (dotacji z Systemu Zielonych Inwestycji (GIS)) lub innych środków NFOŚiGW Formy zwrotne środki NFOŚiGW System zielonych inwestycji (Część 5) Zarządzanie energią w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych Cel programu Ograniczenie lub unikniecie emisji dwutlenku węgla poprzez dofinansowanie przed- sięwzięć poprawiających efektywność wykorzystania energii w budynkach wybra- nych podmiotów sektora finansów publicznych. Termomodernizacja budynków, w tym zmiany wyposażenia obiektów w urządzenia o najwyższych, uzasadnionych ekonomicznie standardach efektywności energetycznej związanych bezpośrednio z prowadzona ter- momodernizacja obiektów; 2) Wymiana oświetlenia wewnętrznego na energooszczędne, (jako dodat- kowe zadania realizowane równolegle z termomodernizacja obiektów) (alokacja środków w latach ) Część A 1) Polska Akademia Nauk oraz utworzone przez nią instytuty naukowe; 2) Państwowe instytucje kultury; 3) Samorządowe instytucje kultury działające w oparciu o ustawę o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej; 4) Instytucje gospodarki budżetowej; 5) Komendy powiatowe i miejskie Państwowej Straty Pożarnej. Organ wdrażający Instytucja monitorują- ca Część B Państwowe jednostki budżetowe. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Minister Środowiska 545 mln PLN, w tym: Część A 100 mln PLN Część B 445 mln PLN Część A ze środków pochodzących z transakcji sprzedaży jednostek przyznanej emisji albo innych środków NFOŚiGW Część B środki NFOŚiGW System zielonych inwestycji (Część 6) SOWA Energooszczędne oświetlenie uliczne Cel programu Celem działania jest ograniczenie emisji dwutlenku węgla poprzez dofinansowanie przedsięwzięć poprawiających efektywność energetyczną systemów oświetlenia ulicznego. Dofinansowanie może być udzielone na realizacje przedsięwzięć polegających na: modernizacji oświetlenia ulicznego (m.in. wymiana: źródeł światła, opraw, zapłonników, kabli zasilających, słupów, montaż nowych punktów świetl- nych w ramach modernizowanych ciągów oświetleniowych, jeżeli jest to niezbędne do spełnienia normy PN EN 13201); montażu urządzeń do inteligentnego sterowania oświetleniem; montażu sterowalnych układów redukcji mocy oraz stabilizacji napięcia za- silającego. 68

5 Organ wdrażający Instytucja monitorują- ca (alokacja środków w roku 2014) Jednostki samorządu terytorialnego posiadające tytuł do dysponowania infrastruk- turą oświetlenia ulicznego w zakresie realizowanego przedsięwzięcia. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Minister Środowiska 256 mln PLN, w tym: Formy bezzwrotne (dotacje) 160 mln PLN Formy zwrotne (pożyczki) 196 mln PLN Środki pochodzące z transakcji sprzedaży jednostek przyznanej emisji albo inne środki NFOŚiGW Efektywne wykorzystanie energii. Część 4 LEMUR Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej Cel programu Celem programu jest unikniecie emisji CO 2 w związku z projektowaniem i budową nowych energooszczędnych budynków użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego. Inwestycje polegające na projektowaniu i budowie lub tylko budowie, nowych bu- dynków użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. Dotacja dofinansowanie kosztów wykonania dokumentacji projektowej w zależno- ści od klasy energooszczędności projektowanego budynku. Pożyczka do 1000 zł na 1 m 2 powierzchni użytkowej pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza w budynku. Pożyczka podlega częściowemu umorzeniu odpowiednio do uzyskanej klasy energooszczędności budynku (alokacja środków w latach ) Jednostki sektora finansów publicznych, Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki i spółki, Organ wdrażający Instytucja monitorująca Planowana redukcja emisji Podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji zadań własnych jed- nostek samorządu terytorialnego nie będące przedsiębiorcami, w tym samorządowe osoby prawne, Uczelnie w rozumieniu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz instytuty badawcze. Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej oraz podmioty lecznicze prowadzące przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55 Kodeksu cywilnego w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych, Organizacje pozarządowe, kościoły i inne związki wyznaniowe wpisane do reje- stru kościołów i innych związków wyznaniowych oraz kościelne osoby prawne realizujące zadania publiczne. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Minister Środowiska 30 mln PLN formy bezzwrotne 270 mln PLN formy zwrotne Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 31 tys. Mg CO 2 w latach Program priorytetowy 5.8. KAWKA Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii 69

6 Cel programu Zmniejszenie narażenia ludności na oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza w strefach, w których występują znaczące przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów stężeń tych zanieczyszczeń, dla których zostały opracowa- ne programy ochrony powietrza. Cel programu będzie osiągany, poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, w szczególności pyłów PM 2,5, PM 10 oraz emi- sji CO 2. Organ wdrażający Instytucja monitorująca Planowana redukcja emisji Przedsięwzięcia zlokalizowane na obszarze miasta powyżej mieszkańców (ograniczenie ilościowe nie dotyczy miejscowości o charakterze uzdrowiskowym): przedsięwzięcia mające na celu ograniczanie niskiej emisji związane z podnoszeniem efektywności energetycznej oraz wykorzystaniem układów wysokosprawnej kogeneracji i odnawialnych źródeł energii; zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł komunikacji miejskiej; kampanie edukacyjne (dotyczy beneficjentów) pokazujące korzyści zdro- wotne i społeczne z eliminacji niskiej emisji, oraz/lub informujące o horyzoncie czasowym prowadzenia zakazu stosowania paliw stałych lub in- nych działań systemowych gwarantujących utrzymanie poziomu stężeń zanieczyszczeń po wykonaniu działań naprawczych; utworzenie baz danych (dotyczy jednostek samorządu terytorialnego lub instytucji przez nie wskazanych) pozwalających na inwentaryzacje źródeł emisji do powietrza ze źródeł komunikacji miejskiej. Wdrażanie: Alokacja środków: Podmioty wskazane w programach ochrony powietrza, które planują realizację albo realizują przedsięwzięcia mogące być przedmiotem dofinansowania przez woje- wódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej ze środków udostępnionych przez NFOŚiGW, z uwzględnieniem warunków niniejszego progra- mu. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkie Fundu- sze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Minister Środowiska 400 mln zł Środki krajowe 134 Mg CO 2 Program Operacyjny PL04 Oszczędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii (obszar pro- gramowy nr 5 - efektywność energetyczna) Cel programu Celem programu jest redukcja emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powie- trza oraz zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w ogólnym bilansie zużycia energii. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej Modernizacja lub zastąpienie istniejących źródeł energii (wraz z wymianą lub prze- budową przestarzałych lokalnych sieci) zaopatrujących budynki użyteczności publicznej nowoczesnymi, energooszczędnymi i ekologicznymi źródłami ciepła lub energii elektrycznej o łącznej mocy nominalnej do 5 MW Instalacja, modernizacja lub wymiana węzłów cieplnych o łącznej mocy nominalnej do 3 MW, zaopatrujących budynki użyteczności publicznej. 70

7 Organ wdrażający Instytucja monitorująca Jednostki sektora finansów publicznych lub podmioty niepubliczne realizujące zada- nia publiczne Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Minister Środowiska 55,9 mln EUR (232 mln PLN) Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego w latach Regionalne Programy Operacyjne województw na lata Cel programu Celem programów będzie m.in. ochrona jakości powietrza, zwiększenie wykorzystania energii z biogazu (kogeneracja), a także poprawa efektywności energetycznej. Działania objęte progra- mem Inwestycje polegające na termomodernizacji budynków publicznych, modernizacji źródeł ciepła, rozwój instalacji wysokosprawnej kogeneracji oraz poprawa efektywno- ści energetycznej sieci ciepłowniczych (alokacja środków do końca roku 2023) Jednostki sektora finansów publicznych Organ wdrażający Urzędy Marszałkowskie Województw Instytucja monitorująca Minister Infrastruktury i Rozwoju PLN 7 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, środki krajowe Planowana redukcja emi- Brak danych sji Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata Cel programu Celem programu będzie m.in. ochrona jakości powietrza i poprawa efektywności energetycznej instytucji publicznych. Inwestycje polegające na termomodernizacji budynków publicznych, modernizacji źródeł ciepła w ramach Osi priorytetowej I: Promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej (alokacja środków do końca roku 2023) Jednostki sektora finansów publicznych Organ wdrażający Ministerstwo Gospodarki Instytucja monitorująca Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju tys. PLN 9 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Fundusz Spójności, środki krajowe Planowana redukcja Brak danych 7 Prognoza na podstawie [9], zakładająca wzrost nakładów inwestycyjnych na efektywność energetyczną instytucji publicz- nych o 25,17%, tj. wzrost proporcjonalny do ogólnego wzrostu alokacji EFRR w ramach RPO w stosunku do RPO Przyjęto do obliczeń kurs EUR/PLN opublikowany przez EBC w dniu r. 8 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata (Projekt), Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 26 sierpnia Prognoza na podstawie [9], zakładająca zmniejszenie nakładów inwestycyjnych na efektywność energetyczną instytucji publicznych o 35,92% w stosunku do lat , tj. zmniejszenie proporcjonalne do ogólnego spadku alokacji w ramach PO IŚ w stosunku do PO IŚ Przyjęto do obliczeń kurs EUR/PLN opublikowany przez EBC w dniu r. 71

8 emisji Przemysł Polskie przedsiębiorstwa w latach będą mogły wnioskować o finansowanie inwestycji energoosz- czędnych ze źródeł publicznych, takich jak: Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach; Wsparcie przedsiębiorców w zakresie niskoemisyjnej i zasobooszczędnej gospodarki; Program Priorytetowy: Inteligentne Sieci Energetyczne (ISE); Regionalne Programy Operacyjne na lata ; Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata ; Program dostępu do instrumentów finansowych dla sektora MŚP (PolSEFF); System świadectw efektywności energetycznej tzw. białych certyfikatów. Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach Cel Celem programu jest ograniczenie zużycia energii w wyniku realizacji inwestycji w zakresie efektywności energetycznej i zastosowania odnawialnych źródeł energii w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. W rezultacie realizacji programu na- stąpi zmniejszenie emisji CO 2. Grupa docelowa MŚP Zakres wsparcia Przedsięwzięcia inwestycyjne służące poprawie efektywności energetycznej, polegające na zakupie urządzeń wymienionych na Liście Kwalifikowalnych Ma- szyn i Urządzeń (List of Eligible Materials and Equipment, LEME) lista urządzeń jest publikowana na stronie Dotyczy przedsię- wzięć, których finansowanie w formie kredytu z dotacją nie przekracza euro, stanowiących równowartość polskich złotych według średniego kursu NBP z dnia podpisania umowy kredytowej. Przedsięwzięcia inwestycyjne w poprawę efektywności energetycznej, bazujące na rozwiązaniach indywidualnych i osiągające min. 20% oszczędności energii. Finansowanie w formie kredytu z dotacją tego rodzaju przedsięwzięcia nie mo- że przekroczyć euro. Przedsięwzięcia polegające na termomodernizacji budynku/ów pozostających w dysponowaniu beneficjenta, w wyniku której zostanie osiągnięte minimum 30% oszczędności energii. Finansowanie w formie kredytu z dotacją tego ro- dzaju przedsięwzięcia nie może przekroczyć euro. Inwestycje polegające na zastosowaniu odnawialnych źródeł energii, w tym m. in. fotowoltaiki, w istniejących obiektach wykorzystujących konwencjonalne źródła energii. Finansowanie w formie kredytu z dotacją tego rodzaju przed- sięwzięcia nie może przekroczyć euro. Forma wsparcia Dotacje na częściowe spłaty kapitału kredytów udzielane są w ramach limitu przyznanego bankowi przez NFOŚiGW. Bank ustanawia zabezpieczenie udzielonego kredytu z dotacją. Bank gwarantu- je zwrot środków z dotacji na rzecz NFOŚiGW w przypadkach określonych w umowie o współpracy zawartej między NFOŚiGW i bankiem. Warunki współpracy, w tym tryb i terminy przekazywania bankom przez NFOŚiGW środków na dotacje na częściowe spłaty kapitału kredytów szczegó- łowo określają umowy o współpracy zawarte przez NFOŚiGW z bankami. Monitorowanie i kontrolę prawidłowości realizacji przedsięwzięcia i wykorzy- 72

9 Instytucja wdrażająca stania środków z kredytu z dotacją przeprowadza bank. w przypadku gdy dota- cja stanowi pomoc publiczną, bank jako podmiot udzielający pomocy pu- publicznej realizuje obowiązki związane z jej udzielaniem. Zarejestrowane w Polsce MŚP Banki, które podpisały umowę z NFOŚiGW NFOŚiGW Wsparcie przedsiębiorców w zakresie niskoemisyjnej i zasobooszczędnej gospodarki Cel Celem programu jest zmniejszenie negatywnego oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko. Grupa docelowa Przedsiębiorcy Zakres wsparcia Część 1) Audyt energetyczny/elektroenergetyczny przedsiębiorstwa: audyty w podmiotach, w których minimalna wielkość przeciętnego zużycia energii końcowej (suma energii elektrycznej i cieplnej), w roku poprzedzającym złożenie wniosku o dofinansowanie audytu, wynosiła 20 GWh/rok, w tym: audyty energetyczne procesów technologicznych, audyty elektroenergetyczne budynków i wewnętrznych sieci przemysło- wych, audyty energetyczne źródeł energii ciepła, energii elektrycznej i chłodu, audyty energetyczne wewnętrznych sieci ciepłowniczych i budynków. Część 2) Zwiększenie efektywności energetycznej. Przedsięwzięcia zgodne z obwieszczeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012r. w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efek- tywności energetycznej, mające na celu poprawę efektywności energetycznej, a także zmierzające ku temu zmiany technologiczne w istniejących obiektach, insta- lacjach i urządzeniach technicznych. Forma wsparcia Instytucja wdrażająca Część 3) E- KUMULATOR Ekologiczny Akumulator dla Przemysłu. Rodzaje przedsięwzięć: Zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych poprzez przedsięwzięcia pole- gające m.in. na budowie, rozbudowie lub modernizacji istniejących instalacji produkcyjnych lub urządzeń przemysłowych; Ograniczenie szkodliwych emisji do atmosfery; Energetyczne wykorzystanie przemysłowych odpadów, w tym osadów ście- kowych. Część pierwsza dotacja do 70% Część druga pożyczka do 75% Część trzecia pożyczka do 75% Dotacje 25 mln zł Pożyczki 714 mln zł NFOŚiGW NFOŚiGW

10 Program Priorytetowy: Inteligentne Sieci Energetyczne (ISE) Cel NFOŚiGW będzie dofinansowywał w tym obszarze działania promocyjno- edukacyjne, wdrażanie (w przestrzeniach pilotażowych) inteligentnego pomiaru i sieci przesyłu informacji, prace w zakresie bilansowania i optymalizacji wykorzystania zużycia energii elektrycznej, cieplnej i gazowej (działania pomiarowe i zwrotne), wdrażanie (w przestrzeniach pilotażowych) rozproszonych odnawialnych źródeł energii, obiek- tów dla magazynowania energii oraz inteligentnych sieci oświetleniowych z zastosowaniem energooszczędnego oświetlenia, prace rozwojowe, przygotowanie systemów informatycznych i specyfikację standardów. Wdrażanie inteligentnych sieci energetycznych w miejskich przestrzeniach pilotażowych będzie sprzyjało zrównoważonemu rozwojowi miast. Efekt Zmniejszenie zużycia energii Grupa docelowa Przedsiębiorcy operatorzy systemów dystrybucyjnych i przesyłowych energii elektrycznej/gazowej dokonujący bilansowania systemu działający wspólnie z samorządem terytorialnym i/lub spółdzielniami (wspólnotami) mieszkanio- wymi; Jednostki samorządu terytorialnego organizujący na swoim terenie przestrze- nie pilotażowe ISE i realizację projektów ISE w różnych jego warstwach, zarządzający specjalnymi strefami ekonomicznymi; Zakres wsparcia Działania promocyjno- informacyjne w obszarze inteligentnych sieci energe- tycznych, z szczególnym uwzględnieniem smart grid, w tym smart meteringu; Wdrażanie w przestrzeniach pilotażowych inteligentnych systemów pomiaro- wych (AMI) i optymalizowanie wykorzystania zużycia energii elektrycznej, gazowej i cieplnej oraz wody Użytkowej; Wdrażania w ramach projektów smart grid (w przestrzeniach pilotażowych) rozproszonych odnawialnych i/lub alternatywnych źródeł energii; Wdrażanie w ramach projektów smart grid (w przestrzeniach pilotażowych) urządzeń magazynujących energię; Wdrażanie w przestrzeniach pilotażowych inteligentnych sieci oświetleniowych z zastosowaniem energooszczędnego oświetlenia; Przygotowanie dla przedsiębiorstw przesyłu i dystrybucji energii opracowań (w tym programów informatycznych) dla rozwoju systemów dla zarządzania ob- ciążeniami szczytowymi oraz dla integracji pomiaru i dystrybucji energii z systemami telekomunikacyjnymi; Przygotowywanie technicznych studiów wykonalności dla projektów inteli- gentnych sieci energetycznych; Przygotowywanie opracowań w zakresie specyfikowania i określania standar- dów dla działań w obszarze inteligentnych sieci energetycznych. 542 mln, NFOŚiGW Instytucja wdrażająca NFOŚiGW Początek: 2012r. Koniec: nie oznaczono. W roku 2014 nie zostały zaplanowane nabo- ry wniosków. Regionalne Programy Operacyjne na lata Cel programu Celem programów będzie m.in. ochrona jakości powietrza, zwiększenie wykorzystania energii z biogazu (kogeneracja), a także poprawa efektywności energetycznej przed- siębiorstw. 74

11 Inwestycje polegające na termomodernizacji budynków przedsiębiorstw, moderniza- cji źródeł ciepła, rozwoju instalacji wysokosprawnej kogeneracji oraz poprawie efektywności energetycznej sieci ciepłowniczych (alokacja środków do końca roku 2023) Przedsiębiorstwa 10 Organ wdrażający Urzędy Marszałkowskie Województw Instytucja monitorują- Minister Infrastruktury i Rozwoju ca tys. PLN 11 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, środki krajowe Planowana redukcja Brak danych emisji Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata Cel programu Celem programu będzie m.in. ochrona jakości powietrza i poprawa efektywności energetycznej przedsiębiorstw. Inwestycje polegające na termomodernizacji budynków przedsiębiorstw, moderniza- cji źródeł ciepła oraz sieci ciepłowniczych i elektroenergetycznych, budowie jednostek wysokosprawnej kogeneracji w ramach Osi priorytetowej I: Promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej (alokacja środków do końca roku 2023) Przedsiębiorstwa 13 Organ wdrażający Ministerstwo Gospodarki Instytucja monitorują- Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju ca tys. PLN 14 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Fundusz Spójności, środki krajowe Planowana redukcja Brak danych emisji Program dostępu do instrumentów finansowych dla sektora MŚP (PolSEFF) Cel PolSEFF jest Programem Finansowania Rozwoju Energii Zrównoważonej w Polsce, 10 Działania w zakresie efektywności energetycznej realizowane w ramach RPO przez instytucje publiczne zostały opisane w punkcie 0 niniejszej ekspertyzy. 11 Prognoza zakładająca wzrost nakładów inwestycyjnych na efektywność energetyczną instytucji niepublicznych o 25,17%, tj. wzrost proporcjonalny do ogólnego wzrostu alokacji EFRR w ramach RPO w stosunku do RPO Przyjęto do obliczeń kurs EUR/PLN opublikowany przez EBC w dniu r. 12 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata (Projekt), Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 26 sierpnia Działania w zakresie efektywności energetycznej realizowane w ramach PO IŚ realizowane przez instytucje publiczne zostały opisane w punkcie 0 niniejszej ekspertyzy. 14 Prognoza CBI Pro- Akademia zakładająca zmniejszenie nakładów inwestycyjnych na efektywność energetyczną przedsię- biorstw (formy wsparcia odpowiadające Działaniom 9.1, 9.2 i 9.4 w zakresie wysokosprawnej kogeneracji) o 35,92% w stosunku do lat , tj. zmniejszenie proporcjonalne do ogólnego spadku alokacji w ramach PO IŚ w stosunku do PO IŚ

12 Efekt Grupa docelowa Zakres wsparcia Instytucja wdrażająca z linią kredytową o wartości 150 milionów. Oferta PolSEFF jest skierowana do ma- łych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), zainteresowanych inwestycją w nowe technologie i urządzenia obniżające zużycie energii lub wytwarzające energię ze źródeł odnawialnych. Oszczędność energii MSP Finansowanie można uzyskać w formie kredytu lub leasingu w wysokości do 1 mln euro za pośrednictwem uczestniczących w Programie instytucji finansowych (ban- ków instytucji leasingowych). Przedsięwzięcia inwestycyjne, pozwalające na osiągnięcie co najmniej 20% oszczędności zużywanej energii. Przedsięwzięcia inwestycyjne zwiększające efektywność wykorzystania energii w budynkach, które umożliwiają zmniejszenie zużycia energii w budynkach komercyjnych i administracyjnych MŚP o 30%; Inwestycje w odnawialne źródła energii; Inwestycje obejmujące wybrane technologie inwestycje w przedsięwzięcia i urządzenia wybrane przygotowanej listy technologii. 150 mln EUR, ze środków Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOR) EBOR Początek: 2011r. Koniec: nie oznaczono System białych certyfikatów System białych certyfikatów działa w trzech obszarach, zwanych kategoriami przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej: zwiększenia oszczędności energii przez odbiorców końcowych, zwiększenia oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych, zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji. Pierwsza kategoria odbiorców końcowych obejmuje wszystkie sektory końcowego zużycia. Druga kategoria dotyczy wyłącznie tzw. urządzeń potrzeb własnych, definiowanych, jako zespół pomocniczych obiektów lub instalacji w rozumieniu art. 3 pkt 10 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne, służących proce- sowi wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła. Natomiast kategoria zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji dotyczy modernizacji sieci transportujących nośniki energii wraz z odpowiednimi obiektami towarzyszącymi tym procesom. System białych certyfikatów jest wdrażany przez Urząd Regulacji Energetyki. Badania i Rozwój Program GEKON Generator Koncepcji Ekologicznych Cel programu Celem programu jest przeprowadzenie badań naukowych, prac rozwojowych oraz wdrożenie powstałych w ich wyniku innowacyjnych technologii proekologicznych. Program realizowany przez NFOŚiGW i Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) w 5 wybranych obszarach: Środowiskowe aspekty pozyskiwania gazu niekonwencjonalnego, Efektywność energetyczna i magazynowanie energii, Ochrona i racjonalizacja wykorzystania wód, Pozyskiwanie energii z czystych źródeł, Nowatorskie metody otrzymywania paliw, energii i materiałów z odpadów 76

13 oraz recyklingu odpadów. Dofinansowanie badań przemysłowych i prac rozwojowych w wysokości od 0,5 mln zł do 10 mln zł Dofinansowanie fazy wdrożeniowej w wysokości do 20 mln zł, lecz nie więcej niż 5- krotnosc kwoty dofinansowania fazy B+R. od 2012r. do zakończenia ostatniego z dofinansowanych projektów Przedsiębiorcy posiadający siedzibę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Konsorcjum naukowe gdy w skład konsorcjum wchodzi co najmniej jedna jednostka naukowa niebędąca przedsiębiorcą i co najmniej jeden przedsię- biorca. Liderem konsorcjum jest przedsiębiorca. Grupa przedsiębiorców działających wspólnie na podstawie umowy, w skład której wchodzi co najmniej dwóch przedsiębiorców. Organ wdrażający Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Go- spodarki Wodnej 400 mln zł Środki krajowe Horyzont 2020 Bezpieczna, czysta i efektywna energia Cel programu Celem programu Horyzont 2020 w zakresie efektywności energetycznej jest odpo- wiedź na Energy Challenge w zakresie zmniejszenia zużycia energii i śladu węglowego, wykreowanie nowej wiedzy i technologii, zwiększenie zaangażowania społeczeństwa w kwestie energetyczne oraz przyspieszenie wdrażania na rynek in- nowacji energetycznych. Dofinansowaniem objęte będą projekty badawcze i badawczo- wdrożeniowe, doty- czące następujących obszarów efektywności energetycznej [6]: A Budynki i konsumenci EE : Wytwarzanie prefabrykowanych elementów dla rewitalizacji budynków. EE : Projektowanie nowych budynków niskoenergetycznych. EE : Strategie i rozwiązania energetyczne dla głębokiej rewitalizacji budynków historycznych. EE : Umiejętności budowlane. EE /2015: Zwiększanie efektywności energetycznej istniejących bu- dynków poprzez innowacje organizacyjne i tworzenie rynku dla głębokiej rewitalizacji. EE : Odpowiedź popytowa w zgrupowaniach budynków. EE /2015: Wzmocnienie zdolności władz publicznych do planowania i wdrażania polityk i środków energetyki zrównoważonej. EE : Zamówienia publiczne na innowacyjne rozwiązania energetyki zrównoważonej. EE /2015: Umocnienie pozycji interesariuszy we wspieraniu władz publicznych w definiowaniu i wdrażaniu polityk i środków energetyki zrów- noważonej. EE /2015: Zaangażowanie konsumentów w energetykę zrównowa- żoną. EE /2015- Nowe rozwiązania ICT dla efektywności energetycznej. EE : Badania socjoekonomiczne w zakresie efektywności energe- tycznej. 77

14 B Ogrzewanie i chłodzenie EE /2015: Technologie dla sieciowego ogrzewania i chłodzenia. EE /2015: Usuwanie barier rynkowych dla wdrażania rozwiązań efektywnego ogrzewania i chłodzenia. C Przemysł i produkty EE /2015: Zapewnienie efektywnego wdrażania prawodawstwa UE w zakresie efektywności produktowej. EE /2015: Innowacje organizacyjne dla zwiększenia efektywności energetycznej w przemyśle. EE : Kierunkowanie innowacji energetycznych przez duże grupy za- kupowe. EE /2015: Nowe technologie dla wykorzystania odzysku ciepła w dużych systemach przemysłowych, uwzględniające cały proces energe- tyczny od produkcji ciepła do jego konwersji, dostawy i wykorzystania końcowego. D Finansowanie energetyki zrównoważonej EE /2015: Poprawa finansowalności i atrakcyjności inwestycji w energetykę zrównoważoną. EE /2015: Wsparcie przygotowania innowacyjnych zagregowanych projektów i programów inwestycyjnych w zakresie energetyki zrównoważo- nej, możliwych do sfinansowania przez banki. EE /2015: Rozwój i wprowadzenie na rynek innowacyjnych usług energetycznych oraz programów finansowania energetyki zrównoważonej Podmiot prawny mający siedzibę w państwie członkowskim lub państwie stowarzyszonym bądź utworzony na mocy prawa Unii; Międzynarodowa organizacja o znaczeniu europejskim; Podmiot prawny mający siedzibę w państwie trzecim określonym w programie prac [7]. Organ wdrażający Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Badań Naukowych i Innowacji mln euro środki europejskie 1.1. Mieszkalnictwo Fundusz Termomodernizacji i Remontów Cel programu Celem programu jest pomoc finansowa dla inwestorów realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne, remontowe oraz remonty budynków mieszkalnych jednoro- dzinnych z udziałem kredytów zaciąganych w bankach komercyjnych. Celem wspieranych przedsięwzięć termomodernizacyjnych jest: zmniejszenie zużycia energii na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej w budynkach mieszkalnych, zbiorowego zamieszkania oraz bu- dynkach stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego, które służą do wykonywania przez nie zadań publicznych; zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do w/w budynków - w wyniku wykonania przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła; zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła; 78

15 Organ wdrażający Instytucja monitorują- ca całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub za- stosowanie wysokosprawnej Kogeneracji z obowiązkiem uzyskania określonych w ustawie oszczędności w zużyciu energii. Programem objęte są działania mające na celu: ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie zapotrzebowania na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytko- wej oraz ogrzewania; ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie strat energii pierwot- nej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła; wykonanie przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w wyniku czego następuje zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła; całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub za- stosowanie wysokosprawnej Kogeneracji. Warunkiem otrzymania premii termomodernizacyjnej jest zaciągnięcie w banku ko- mercyjnym kredytu na realizację przedsięwzięcia. Wysokość premii termomodernizacyjnej stanowi 20% wykorzystanej kwoty kredytu, pod warunkiem, że nie jest to kwota przekraczająca: 16% kosztów poniesionych na realizację przedsięwzięcia termomoderniza- cyjnego; dwukrotność przewidywanych rocznych oszczędności kosztów energii, usta- lonych na podstawie audytu energetycznego. Początek 2009 Koniec- środek ma charakter systemowy i nie obowiązujące przepisy nie regulują czasu zakończenia działania środka O premię termomodernizacyjną mogą się ubiegać właściciele lub zarządcy: budynków mieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania, budynków użyteczności publicznej stanowiących własność jednostek samo- rządu terytorialnego i wykorzystywanych przez nie do wykonywania zadań publicznych, lokalnej sieci ciepłowniczej, lokalnego źródła ciepła. Z premii mogą korzystać wszyscy inwestorzy, bez względu na status prawny, a więc np.: osoby prawne (np. spółdzielnie mieszkaniowe i spółki prawa handlowego), jednostki samorządu terytorialnego, wspólnoty mieszkaniowe, osoby fizyczne, w tym właściciele domów jednorodzinnych. Premia nie przysługuje jednostkom budżetowym i zakładom budżetowym. Bank Gospodarstwa Krajowego Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju mln PLN rocznie Środki przekazywane z budżetu państwa w wysokości określonej w ustawie budżetowej; Odsetki od lokat środków funduszu w bankach; Wpływy z inwestycji środków funduszu w papiery wartościowe; Darowizny i zapisy; 79

16 Inne wpływy. Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych Cel programu Celem programu jest oszczędność energii i ograniczenie emisji CO 2 poprzez dofinan- sowanie przedsięwzięć poprawiających efektywność wykorzystania energii w nowobudowanych budynkach mieszkalnych. Działania objęte pro- budowa domu jednorodzinnego; gramem zakup nowego domu jednorodzinnego; zakup lokalu mieszkalnego w nowym budynku mieszkalnym wielorodzinnym. Zasady wsparcia Dotacja na częściową spłatę kapitału kredytu bankowego. Wysokość dofinansowania wynosi: W przypadku domów jednorodzinnych: standard NF40 EUco 40 kwh/(m2*rok) dotacja: zł brutto; standard NF15 EUco 15 kwh/(m2*rok) dotacja: zł brutto. W przypadku lokali mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych: standard NF40 EUco 40 kwh/(m2*rok) dotacja: zł brutto; standard NF15 EUco 15 kwh/(m2*rok) dotacja: zł brutto. Dodatkowe zasady: w przypadku nie osiągnięcia zakładanego standardu NF15 dotacja może być ob- niżona do poziomu przewidzianego dla standardu NF40; w przypadku nie osiągnięcia zakładanego standardu NF40, dotacja nie zostanie udzielona; jeśli część powierzchni domu jednorodzinnego/ lokalu mieszkalnego, wykorzy- stywana będzie do prowadzenia działalności gospodarczej (w tym wynajmu), to wysokość dofinansowania pomniejsza się proporcjonalnie; do udziału powierzchni przeznaczonej na prowadzenie działalności gospodar- czej w całkowitej powierzchni odpowiednio domu jednorodzinnego/ lokalu mieszkalnego; np. jeżeli działalność gospodarcza będzie prowadzona na 20% powierzchni całkowitej, to wysokość dofinansowania zmniejsza się o 20%; w przypadku, gdy działalność gospodarcza będzie prowadzona na powierzchni przekraczającej 50% domu jednorodzinnego/ lokalu mieszkalnego, o których mowa w przedsięwzięcie nie kwalifikuje się do dofinansowania przez NFOŚiGW Osoby fizyczne dysponujące prawomocnym pozwoleniem na budowę oraz po- siadające prawo do dysponowania nieruchomością, na której będą budowały budynek mieszkalny; Osoby fizyczne dysponujące uprawnieniem do przeniesienia przez dewelopera na swoją rzecz: prawa własności nieruchomości wraz z domem jednorodzinnym, który deweloper na niej wybuduje albo użytkowania wieczystego nieruchomo- ści gruntowej i własności domu jednorodzinnego, który będzie na niej posadowiony i stanowić będzie odrębną nieruchomość albo własności lokalu mieszkalnego. Przez dewelopera rozumie się także spółdzielnię mieszkaniową. Organ wdrażający Banki, z którymi NFOŚiGW zawarł umowy Instytucja monitorują- NFOŚiGW ca 300 mln zł 80

17 Środki krajowe Regionalne Programy Operacyjne Województw na lata Cel programu Celem programów będzie m.in. ochrona jakości powietrza i poprawa efektywności energetycznej budynków mieszkalnych. Działania objęte pro- gramami Renowacja budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Adaptacja i renowacja budynków na cele mieszkaniowe dla osób o szczególnych potrzebach [8] (alokacja środków do końca roku 2023) Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia; Jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego posiadające oso- bowość prawną; Spółdzielnie mieszkaniowe; Wspólnoty mieszkaniowe; Towarzystwa Budownictwa Społecznego; Inne jednostki organizacyjne ujęte w lokalnym programie rewitalizacji, które posiadają prawo do dysponowania daną nieruchomością; Instytucje i organizacje (w tym organizacje pozarządowe) zajmujące się walką z bezdomnością, mieszkaniami chronionymi (np. dla wychodzących z więzień); Kościoły i związki wyznaniowe (jeśli będą tworzyć placówki dla bezdomnych i mieszkania chronione); Podmioty nie działające dla zysku, zajmujące się integracją różnych grup spo- łecznych. Organ wdrażający Urzędy Marszałkowskie Województw Instytucja monitorują- Minister Infrastruktury i Rozwoju ca 937 mln eur 15 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, środki krajowe Planowana redukcja Brak danych emisji Transport Program priorytetowy 5.8. KAWKA Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii Cel programu Zmniejszenie narażenia ludności na oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza w strefach, w których występują znaczące przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów stężeń tych zanieczyszczeń, dla których zostały opracowa- ne programy ochrony powietrza. Cel programu będzie osiągany, poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, w szczególności pyłów PM 2,5, PM 10 oraz emi- sji CO 2. Przedsięwzięcia zlokalizowane na obszarze miasta powyżej mieszkańców (ograniczenie ilościowe nie dotyczy miejscowości o charakterze uzdrowiskowym): zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł komunikacji miejskiej; kampanie edukacyjne (dotyczy beneficjentów) pokazujące korzyści zdro- 15 Prognoza na podstawie [9] i [12], zakładająca, że maksymalny odsetek środków na mieszkalnictwo w perspektywie będzie taki sam jak w perspektywie % ogółu środków. 81

18 Organ wdrażający Instytucja monitorują- ca Planowana redukcja emisji wotne i społeczne z eliminacji niskiej emisji, oraz/lub informujące o hory- zoncie czasowym prowadzenia zakazu stosowania paliw stałych lub innych działań systemowych gwarantujących utrzymanie poziomu stężeń zanie- czyszczeń po wykonaniu działań naprawczych; utworzenie baz danych (dotyczy jednostek samorządu terytorialnego lub instytucji przez nie wskazanych) pozwalających na inwentaryzacje źródeł emisji do powietrza ze źródeł komunikacji miejskiej. Wdrażanie: Alokacja środków: Podmioty wskazane w programach ochrony powietrza, które planują realizację albo realizują przedsięwzięcia mogące być przedmiotem dofinansowania przez woje- wódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej ze środków udostępnionych przez NFOŚiGW, z uwzględnieniem warunków niniejszego progra- mu. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkie Fundu- sze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Minister Środowiska 400 mln zł Środki krajowe 134 Mg CO 2 System zielonych inwestycji (Część 7) GAZELA Niskoemisyjny transport miejski Cel programu Ograniczenie lub unikniecie emisji dwutlenku węgla poprzez dofinansowanie przed- sięwzięć polegających na obniżeniu zużycia energii i paliw w transporcie miejskim. Dofinansowanie może być udzielone na realizacje przedsięwzięć zmierzających do obniżenia zużycia energii i paliw w komunikacji miejskiej. Program obejmuje nastę- pujące działania: dotyczące taboru polegające na: zakupie nowych autobusów hybrydowych zasilanych gazem CNG, szkoleniu kierowców pojazdów transportu miejskiego z obsługi niskoemi- syjnego taboru, dotyczące infrastruktury i zarządzania polegające na: modernizacji lub budowie stacji obsługi tankowania pojazdów transportu zbiorowego w zakresie dostosowania do autobusów hybrydowych zasila- nych gazem CNG, modernizacji lub budowie tras rowerowych, modernizacji lub budowie bus pasów, modernizacji lub budowie parkingów Parkuj i Jedź, wdrażaniu systemów zarządzania transportem miejskim, wdrożeniu systemu roweru miejskiego. W roku 2014 nie zaplanowano naborów wniosków. Gminy miejskie; Spółki komunalne, które działają w celu wykonania zadań gmin miejskich zwią- zanych z lokalnym transportem zbiorowym; Inne podmioty świadczące usługi w zakresie lokalnego transportu miejskiego na podstawie umowy zawartej z gminą miejską. 82

19 Organ wdrażający Instytucja monitorują- ca NFOŚiGW Minister Środowiska Formy bezzwrotne (dotacje)- 80 mln PLN Środki pochodzące z transakcji sprzedaży jednostek przyznanej emisji (dotacji z Systemu Zielonych Inwestycji (GIS)) lub innych środków NFOŚiGW Regionalne Programy Operacyjne Województw na lata Cel programu Celem programów będzie m.in. zapewnienie możliwości dokończenia rozpoczętego w ostatnich latach programu rozwoju infrastruktury transportowej, rozwój trans- portu niskoemisyjnego. Inwestycje w infrastrukturę i tabor czystej komunikacji publicznej w miastach (w szczególności transport szynowy), ograniczanie i uspokajanie ruchu samochodowe- go w centrach miast, udogodnienia dla ruchu niezmotoryzowanego (pieszego i rowerowego) (alokacja środków do końca roku 2023) Jednostki samorządu terytorialnego, zarządcy infrastruktury służącej transportowi miejskiemu oraz przewoźnicy świadczący usługi w zakresie transportu pasażerskie- go. Urzędy Marszałkowskie Województw Minister Infrastruktury i Rozwoju Organy wdrażające Instytucja monitorująca mln zł 16 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, środki krajowe Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata Cel programu Celem programu będzie m.in. zapewnienie możliwości dokończenia rozpoczętego w ostatnich latach programu rozwoju infrastruktury transportowej, rozwój trans- portu niskoemisyjnego. Inwestycje w infrastrukturę i tabor czystej komunikacji publicznej w miastach (w szczególności transport szynowy), ograniczanie i uspokajanie ruchu samochodowe- go w centrach miast, udogodnienia dla ruchu niezmotoryzowanego (pieszego i rowerowego) (alokacja środków do końca roku 2023) jednostki samorządu terytorialnego, zarządcy infrastruktury służącej transportowi miejskiemu oraz przewoźnicy świadczący usługi w zakresie transportu pasażerskie- go Minister Infrastruktury i Rozwoju Minister Infrastruktury i Rozwoju Organ wdrażający Instytucja monitorująca mln zł 17 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Fundusz Spójności, środki krajowe 16 Prognoza na podstawie [9], zakładająca wzrost nakładów inwestycyjnych na programy transportowe z zakresu inteligent- nych systemów transportu oraz rozwoju komunikacji miejskich proporcjonalny do ogólnej zmiany poziomu alokacji RPO w stosunku do RPO Prognoza na podstawie [9], zakładająca spadek nakładów inwestycyjnych na programy transportowe z zakresu inteligent- nych systemów transportu oraz rozwoju komunikacji miejskich proporcjonalny do ogólnego spadku poziomu alokacji POIŚ w stosunku do POIŚ

20 Program Polska Wschodnia na lata Cel programu Celem programów będzie m.in. zapewnienie możliwości dokończenia rozpoczętego w ostatnich latach programu rozwoju infrastruktury transportowej, rozwój trans- portu niskoemisyjnego. Inwestycje w infrastrukturę i tabor czystej komunikacji publicznej w miastach (w szczególności transport szynowy), ograniczanie i uspokajanie ruchu samochodo- wego w centrach miast, udogodnienia dla ruchu niezmotoryzowanego (pieszego i rowerowego) (alokacja środków do końca roku 2023) jednostki samorządu terytorialnego, zarządcy infrastruktury służącej transportowi miejskiemu oraz przewoźnicy świadczący usługi w zakresie transportu pasażerskie- go Urzędy Marszałkowskie Województw Minister Infrastruktury i Rozwoju Organy wdrażające Instytucja monitorująca mln PLN 18 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, środki krajowe Planowana redukcja emisji Brak danych Podsumowanie Przedstawiony w niniejszym artykule system wspierania procesów, mających prowadzić do zwiększania osz- czędności w zużyciu energii w Polsce w latach , stanowi kompleksowy zestaw narzędzi inżynierii finansowej. W porównaniu do systemu wspierania podnoszenia efektywności z okresu w nowej perspektywie finansowej nie ma znaczących zmian jakościowych. Najpoważniejsza różnica polega na nadaniu kwestiom interdyscyplinarnych badań naukowych i tworzeniu konsorcjów naukowo- przemysłowych prioryte- towego znaczenia dla przemian społeczno- gospodarczych, w tym podnoszenia efektywności energetycznej całej Unii Europejskiej. Nasuwa się kilka spostrzeżeń, istotnych dla osiągnięcia zaplanowanych celów w II Kra- jowym Planie Działania dotyczącym Efektywności Energetycznej. W ujęciu horyzontalnym do 2025 roku Aktualna perspektywa polityki Polski w zakresie efektywności energetycznej jest krótkoterminowa i sięga tylko do 2016r., co oznacza, że omawiany system wsparcia finansowego nie jest komplementarny z innymi narzędziami monitorowania poprawy efektywności energetycznej w całej gospodarce. Potrzebne są mię- dzyresortowe współdziałania nad nowelizacją ustawy o efektywności energetycznej, która wyznaczałaby długoterminowe cele w zakresie oszczędności energii (min rok), a także wprowadzały obowiązek sprawozdawczy w zakresie oszczędności energii, z wykorzystaniem systemu informatycznego zarządzane- go przez Ministerstwo Gospodarki, zintegrowanego z systemem KSI SIMIK zarządzanym przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju. W omawianym zestawie środków wspierania efektywności energetycznej Polski brakuje odniesienia do kwestii optymalizacji wykorzystania ropy naftowej i gazu ziemnego jako paliwa energetycznego, istotnego dla realizacji celów w kontekście efektywności energetycznej, zwłaszcza dla procesów obniżenia zużycia energii w budynkach i transporcie. Wydaje się, że należałoby wprowadzić odrębny zestaw narzędzi inży- 18 Prognoza na podstawie [9], zakładająca spadek nakładów inwestycyjnych na programy transportowe z zakresu inteligent- nych systemów transportu oraz rozwoju komunikacji miejskich proporcjonalny do ogólnego spadku poziomu alokacji RPW w stosunku do PRPW