PISMO KULTURALNO-OŚWIATOWE

Transkrypt

1 4 (24) POLSKO-UKRAIŃSKIEGO STOWARZYSZENIA KULTURALNEGO W M A R I U P O L U W czyim sercu miłość tleje, I nie toczy go zgnilizna, W tego duszy wciąż jaśnieje: Bóg, rodzina i ojczyzna! W numerze: XVIII-lecie Letniej Szkoły Języka, Literatury i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego Polska poezja: Wanda Bacewicz Krzysztof Zanussi - gościem Letniej Szkoły Języka, Literatury i Kultury Polskiej w Cieszynie Ostatnio w Polsce Polskie miasta: Ciekawostki o Poznaniu U naszych przyjaciół: P r z e d s t a w i c i e l e Sądowej Wiszni na Światowym Zjeździe i Pielgrzymce Kresowian na Jasną Górę Sztuka Polska: Dzieje polskiego baletu Atrakcje Polski Polska kuchnia: Sałatka fasolowa Polskie uzbrojenie: Wojsko Polskie w przededniu wybuchu II wojny światowej w 1939 roku Fenomen Wisławy Szymborskiej Strona Lekarza: Uważajcie na słońce! Zamki polskie znane i nieznane: Historia Zamku Królewskiego w Warszawie Dla uczniów: Efektywne uczenie się Strona dla dzieci PISMO KULTURALNO-OŚWIATOWE LIPIEC-SIERPIEŃ 2008 Numer ukazał się przy wsparciu Senatu RP oraz Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie X V I I I - L E C I E L E T N I E J S Z K O Ł Y J Ę Z Y K A, L I T E R A T U R Y I K U L T U R Y P O L S K I E J U N I W E R S Y T E T U Ś L Ą S K I E G O W czasie wakacji letnich nauczyciele Polsko-Ukraińskiego Stowarzyszenia Kulturalnego uczestniczą w kursach i letnich szkołach języka i kultury polskiej, których bogatą ofertę proponuje Polonijne Centrum Nauczycielskie w Lublinie. Tym razem były to warszaty polonistyczne, które prowadzone były przez pracowników Szkoły Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Inauguracja Letniej Szkoły Języka, Literatury i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego Tegoroczne warsztaty rozpoczęły się 13 sierpnia i trwały do 28 sierpnia. Zajęcia odbywały się na Uniwersytecie Śląskim w Cieszynie. Na warsztaty zapisało się ponad 40 osób, najwięcej z Ukrainy, Białorusi, Rosji. Byli także przedstawiciele z Niemiec, Węgier, Czech, Hiszpanii. Uczestnicy szkolenia mieszkali w domu studenckim Uśka. Inauguracja warsztatów polonistycznych odbyła się 14 sierpnia w Sali Konferencyjnej Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. Wśród uczestniczących w uroczystości przedstawicieli uczelni i zaproszonych gości byli m.in.: prorektor ds. współpracy i promocji UŚ prof. dr hab. Barbara Kożusznik, wicemarszałek Senatu RP Krystyna Bochenek, wicewojewoda śląski Adam Matusiewicz, wicemarszałek województwa śląskiego Zbyszek Zaborowski oraz zastępca burmistrza Cieszyna Włodzimierz Cybulski, a także dyrektor Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej Bogusław Szymański. Oprócz warsztatów organizatorzy zaproponowali bogaty program kulturalny: projekcje filmowe, udział w koncertach polskiej muzyki poważnej, ludowej i rozrywkowej, spotkania z ciekawymi ludźmi, zabawy językowe. Zaplanowane były wycieczki do Oświęcimia i Krakowa. Ze słuchaczami warsztatów i letniej szkoły spotkali się osobiście m.in.: Krzysztof Zanussi oraz Jan Olbrycht - poseł do Parlamentu Europejskiego, były burmistrz Cieszyna. [ 2] X V I I I - Р І Ч Ч Я Л І Т Н Ь О Ї Ш К О Л И П О Л Ь С Ь К О Ї М О В И, Л І Т Е Р А Т У Р И І К У Л Ь Т У Р И С І Л Е З І Й С Ь К О Г О У Н І В Е Р С И Т Е Т У Під час канікул вчителі Польсько-українського культурного товариства беруть участь в курсах та літніх школах польської мови та культури, багатий вибір яких пропонує Полонійний вчительський центр в Любліні. Тим разом це були Полоністичні курси, які реалізували працівники Школи польської мови та культури Сілезійського університету в Катовіцах. Цьогорічні курси розпочалися 13 серпня і тривали до 28 серпня. Заняття відбувалися на базі Сілезійського університету в Цєшині. На курси записалося понад 40 осіб, найбільше з України, Білорусії, Росії. Були також представники з Німеччини, Угорщини Чехії, Іспанії. Учасники курсів проживали в студентському гуртожитку Uśka. Урочисте відкриття полоністичних курсів відбулося 14 серпня в конференційній залі Сілезійського університету в Цєшині. Серед учасників урочистості були представники університету і запрошені гості між іншими проректор в справах співпраці та розвитку СУ професор, доктор наукбарбара Кожушнік, віцемаршалок Сенату РП Кристина Бохенек, сілезійський віцевоєвода Адам Матусєвич, віцемаршалок Сілезійського воєводства Збишек Заборовський, а також заступник бурмістра Цєшина Влодзімєж Цибульський, а також директор Бюро визнання освіти та міжнародного обміну Богуслав Шиманський. Dyrektor Letniej Szkoły Języka, Literatury i Kultury Polskiej UŚ, profesor, dr hab. Jolanta Tambor Окрім курсів організаторами була реалізована багата культурна програма: кінопроекції, участь в концертах польської класичної, народної та розважальної музики, зустрічі з цікавими людьми, мовні ігри. Були заплановані екскурсії до Освенціма та Кракова. Зі слухачами курсів та літньої школи зустрілися особисто між іншими : Кшиштоф Зануссі та Ян Ольбрихт - депутат Європейського парламенту, колишній бургомістр Цєшина.[ 2]

2 2 P o e z j a p o l s k a WANDA BACEWICZ * * * Jakkolwiek mnie żegnasz ponury uśmiechnięty obojętny wzburzony mówisz po prostu no to do widzenia jakby każda chwila bez ciebie nie liczyła się w ogólnym rachunku Gdy wysłuchawszy kroków wystukujących puls w moich skroniach zamykam wreszcie drzwi oczy mam szkliste jeszcze jedna nieobecność nie do odwrócenia Idziesz niby swobodnie ale i twój metronom (wiem dobrze) wypada z rytmu choćby to było najzwyklejsze do widzenia czy też odejście z chęcią niepamięci Noc Wszyscy śpią tylko w jednym oknie światłonie jestem sama tam ktoś czuwa może schylony nad kartką pisze do kogoś albo do siebie może strzeże chorego a może wyrwany ze snu jasnością usiłuje odpędzić koszmary -Popatrz w moją stronę mówię bezgłośnie -właśnie uciekłam z więzienia mego snu wzięto mnie na przesłuchanie tak okrutne że wyłamałam kraty i jestem tu wpatruję się w twoje okno rozważam naszą bezbronność myślę o samotności której przecież nie ma Zawsze czas na wyłuskanie ziarna a ziarno w nas kiełkuje nawet bez udziału naszej woli bo jest w nas pamięć tych którzy z nami byli przychodzą do nas choć i nie wzywani W nocnej ciemności mieszają się wymiary czasu nie zapalajmy światła by nie odpędzać obrazów tak łatwo je przywołać drzemią w nas zawszeskrawek drogiej nam twarzy zarys uśmiechu brzmienie głosu słowa które w nas zapadły przedmioty zjawiska Oto znów księżyc rzuca blask w kąt naszego pokoju jak wówczas gdy patrzyliśmy na siebie przerażeni rozstaniem Całe to bogactwo mielibyśmy odrzucić? skazać Myśli prowadzą cię do naszego wspólnego źródła przy którym tego dnia już się nie spotkamy na zapomnienie cały ten świat który przecież w nas żyje? żyje tak mocno że tylko się w nim zapamiętać i wykreślić z naszych pojęć słowo samotność * * * Twoje oczy dla mnie gromadzą światło choć zawsze patrzą inaczej Twoje myśli tkwią we mnie choć daleko odbiegają inne kreślą obroty w innych płaszczyznach czy poznam choć ich cząstkę? obracam w sobie różne warianty czy do rdzenia dotrę? jakże się boję i to chyba wystarczy Krew w nas tak samo wartka jeśli w pojedynku krzyżujemy spojrzenia zbliżają się nasze drogi kiedy zgody szukamy jesteśmy sumą sprzeczności idealnie zharmonizowaną [ 1] Jednak chyba najważniejszym wydarzeniem był - jak co roku 15 sierpnia - turniej językowy Sprawdzian z polskiego, którego zwycięzca zdobywa tytuł Cudzoziemskiego Mistrza Języka Polskiego. W turnieju brali udział także uczestnicy z innych zaprzyjaźnionych szkół języka polskiego dla cudzoziemców w Polsce. Wszyscy uczestnicy warsztatów i szkoły letniej wzięli udział w marszu ulicami Cieszyna, gdzie na rynku odbył się Wieczór narodów - wtedy usłyszeć można było języki całego świata. Nawet burza, która nadleciała pod koniec imprezy, nie zepsuła humoru uczestników i prezentacja trwała do późna w stołówce akademika. Dyktando odbyło się już po raz jedenasty. Źródło [ 1] Однак напевно найважливішою подією був, як щороку, мовний турнір. Тест з польської 15 серпня, переможець якого отримує титул Іноземного містер польської мови. В турнірі брали участь також учасники з інших шкіл польської мови для іноземців у Польщі. Всі учасники курсів і літньої школи взяли участь в марші вулицями Цєшина, де на ринковій площі відбувся Вечір національностей, тоді можна було почути мови цілого світу. Навіть буря, яка налетіла під кінець заходу не зіпсувала настрою учасників і презентація тривала до пізньої пори в їдальні гуртожитку. Повертаючись до диктанта, то проходив він вже одинадцятий раз. Лауреаткою цьогорічного тесту стала білоруска. Учасниками в цьому році були іноземці з літніх курсів, вчителі польської мови з-за кордону, а також та ті, які вивчають польську dr Joanna Wójtowicz - dyrektor Polonijnego Centrum Nauczycielskiego w Lublinie odwiedziła uczestników warsztatów polonistycznych w Cieszynie Laureatką tegorocz nego sprawdzianu została Białorusinka. Jego uczestnikami w tym roku byli obcokrajowcy z wakacyjnych warsztatów, nauczyciele polskiego z zagranicy oraz uczący się polskiego - przybyli do Cieszyna specjalnie na zawody. To głównie słuchacze dwóch szkół z Warszawy - Instytutu Języka i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców Polonicum oraz Fundacji Nauki Języków Obcych Linguae Mundi, a także Lwowskiego Zaliczenie w indeksie - nieodłączna część warsztatów... przyjemna dla uczestników Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki. Poziom znajomości polskiego wśród piszących dyktando był zróżnicowany - bardziej zaawansowani pisali tekst w całości, początkujący wypisywali tylko słowa, jakie udało im się rozpoznać. Nadzieja Nowożyłowa mimo tytułu Cudzoziemskiej Mistrzyni Języka Polskiego, nie napisała dyktanda bezbłędnie. Miano Wicemistrzyni Języka Polskiego przypadło dla Serbki Jeleny Jović, Ukrainki Viry Szepty i Rosjanki Poliny Justowej. Uczestnicy mieli wiele problemów z napisaniem dyktanda, bo było ono dość trudne. Autorką tegorocznego tekstu dyktanda była prof. Aldona Skudrzyk z Zakładu Językoznawstwa Pragmatycznego Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego, lektor i wykładowca letniej szkoły organizowanej przez uczelnię. Zdaniem sprawdzających prace polonistów, najwięcej kłopotu w tym roku sprawiła pisownia łączna i rozdzielna oraz spółgłoski szeleszczące. мову прибули до Цєшина спеціально змагання. Це в основному слухачі двох шкіл з Варшави - ІнститутуПОльської мови та культури для іноземців Polonicum та Фонду навчання іноземних мов Linguae Mundi, а також Львіського університету ім Івана Франка. Рівень знань польської мови серед учасників диктанту був досить різний - ті хто знаходився на розвинутому рівні знання мови писали тест цілком, початківці виписували лише слова, які їм вдалося розпізнати. Надія Новожилова окрім титулу Іноземна місс польської мови не написала диктант без помилок. Титул віцеміс польської мови отримали: сербка Єлена Йовіц, українка Віра Шепта та росіянка Поліна Юстова. Учасниці мали багато труднощів з написанням диктанту, бо він був досить важким. Авторкою цьогорічного тексту диктанту була професор Альдона Скуджик з кафедри Прагматичного мовознавства Філологічного факультету Сілезійського Wspólne zdjęcie po udanym przedstawieniu університету, лектор та викладач літньої школи, яку організував університет. На думку фахівців, які перевіряли диктант, найбільше клопотів в цьому році було з правописом разом та окремо та шумними польськими приголосними.

3 Źródło KRZYSZTOF ZANUSSI GOŚCIEM LETNIEJ SZKOŁY JĘZYKA, LITERATURY I KULTURY POLSKIEJ W CIESZYNIE Jak pisaliśmy w poprzednim artykule, na 18. rocznicę utworzenia Letniej Szkoły Języka Literatury i Kultury Polskiej w Cieszynie organizatorzy zaprosili wiele znanych w Polsce i w świecie osobistości. Wśród nich był takżę Krzysztof Zanussi, uważany za jednego z najwybitniejszych polskich reżyserów, który przyjął zaproszenie i spotkał się z młodzieżą. Opowiedział kilka ciekawych epizodów związanych z własnym życiem (o pochodzeniu nazwiska Zanussi) a także twórczością i nawet zaprezentował kilka ujęć swego nowego filmu Serce na dłoni, który niedługo ma wejść na ekrany kin w Polsce. Trzeba zaznaczyć, że uczestnicy szkoły i warsztatów polonistycznych byli jednymi z pierwszych widzów tej nowości polskiego kina. Film ciekawy jest też między innymi, dlatego że jedną z głównych ról gra znany aktor ukraiński Bogdan Stupka. Po spotkaniu Pan Krzysztof Zanussi rozdał autografy. A Państwu proponujemy parę informacji o tym wybitnym polskim reżyserze. W 1959 roku ukończył Wydział Fizyki na Uniwersytecie Warszawskim, a w 1962 roku Wydział Filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W roku 1966 ukończył studia reżyserskie w PWSFTviT w Łodzi. Działał w amatorskim ruchu filmowym. W latach wiceprezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich, a w latach przewodniczący Rady Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych. Od 1980 roku kierownik artystyczny zespołu, a następnie dyrektor Studia Filmowego Tor. Od 1987 roku członek Komitetu Kinematografii. W 1990 roku został wybrany na Prezydenta Federacji Europejskiej Realizatorów Audiowizualnych. Konsultant Komisji Pontyfikalnej do spraw Kultury w Watykanie. Członek Europejskiej Akademii Filmowej. Od 1997 roku członek Papieskiej Akademii Sztuk Pięknych i Literatury. Był Prezydentem Stowarzyszenia Eurovision. Członek Polskiego PEN-Clubu i Stowarzyszenia Pisarzy. Był wiceprzewodniczącym Rady Programowej Polskiej Telewizji Publicznej. Profesor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (tytuł profesorski od 1992). Krzysztof Zanussi otrzymał tytuły doctora honoris causa moskiewskiego Instytutu Sztuki Filmowej WGiK; Uniwersytetu Europejskiego w Mińsku; Narodowego Uniwersytetu Sztuki Teatralnej i Filmowej w Bukareszcie; Nowego Uniwersytetu Bułgarskiego; Państwowego Uniwersytetu Telewizji i Filmu w Sankt Petersburgu; Uniwersytetu Katolickiego w Walencji. W 1998 na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi odsłonięto gwiazdę Zanussiego w Alei Gwiazd, a w roku 2000 reżyser odcisnął dłoń na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach. W 1996 roku zostały wydane dwie książki o twórczości Zanussiego: Jadwigi Łużyńskiej O Zanussim inni i Sławomira Bobowskiego Dyskurs filmowy Zanussiego.[ 4] КШИШТОФ ЗАНУССІ - ГІСТЬ ЛІТНЬОЇ ШКОЛИ ПОЛЬСЬКОЇ М О В И, Л І Т Е Р А Т У Р И І КУЛЬТУРИ В ЦЄЩИНІ Як ми писали в попередній статті на 18 річницю Літньої школи польської мови та кульутури в Цєшині організатори запросили ряд відомих в Польщі та світі особистостей. Серед них був і Кшиштоф Зануссі, якого вважають одним із найвизначніших польських режисерів. Він прийняв запрошення і зустрівся з молоддю. Розповів кілька цікавих фрагментів, пов язаних з приватним (про походження прізвища Зануссі) життям та творчістю і навіть презентував кілька сценсвого нового фільму Серце на долоні, який незабаром з явиться на широких екранах в Польщі. Krzysztof Zanussi opowiedział kilka ciekawych epizodów związanych z życiem prywatnym i twórczością... Необхідно зазначити, що учасники школи і полоністичних курсів були в числі перших глядачів цієї новинки польського кіно. Фільм цікавий також тим, що одну з головних ролей грає відомий український актор Богдан Ступка. Після зустрічі Кшиштоф Зануссі роздав автографи. А для Вас ми пропонуємо коротку інформацію про цього відомого польського режисера. В 1959 році закінчив факультет фізики на Варшавському університеті, а в 1962 році філософський факультет Ягеллонського університету. В 1966 році закінчив режисерське відділення в ПВШКТі Т в Лодзі. Брав участь в аматорському кіно-русі. В роках віце-голова Товариства діячів польського кіно, а в роках керуючий Радою польської федерації дискусіних кіноклубів. З 1980 року мистецький керівник групи, а далі директор Кіностудії Tor. З 1987 року стає членом Комітету кінематографії. В 1990 році був обраний президентом федерації європейських аудіовізуальних реалізаторів. Консультант Понтифікальної комісії в справах культури у Ватикані. Член Європейської Кіноакадемії. З 1997 року член Папської академії мистецтв та літератури. Був президентом Товариства Eurovisioni. Член польського PENклубу та Товариства письменників. Був віцекерівником Програмної ради польського г р о м а д с ь к о г о т е л е б а ч е н н я. Професор Сілезійського університету в Катовіцах (звання професора з 1992 року). Кшиштоф Зануссі отримав звання почесного доктора Московського інституту кіномистецтва ВГіК; Європейського уніерситету в Мінську; Національного університету тетрального та кіномистецтва в Бухаресті; Нового болгарського університету; Державного університету телебачення та кіно в Санкт-Петербурзі; Католицького університету в Валенсії. В 1998 році на вулиці Пьотрковській в Лодзі відкрито зірку Зануссі на Алеї Зірок, а в 2000 році режисер залишив відтиск долоні на променаді зірок в Мєдзиздроях. В 1996 році були видані дві книжки про творчість Зануссі. Ядвіги Лужиньської Про Зануссі інші та Славоміра Бобовського[ 4] Wybitny polski reżyser Krzysztof Zanussi wśród uczestników Letniej Szkoły Języka, Literatury i Kultury Polskiej i warsztatów polonistycznych w Cieszynie O s t a t n i o w P o l s c e О с т а н н і м ч а с о м у П о л ь щ і 3 4 lipca - W Polsce rosną pensje inżynierów i absolwentów szkół technicznych. Osoby, które poza granicami kraju pracują poniżej swoich kwalifikacji, powinny się poważnie zastanowić nad powrotem - czytamy w Goniec.com. 8 lipca - W skrajnym ubóstwie żyje w Polsce ok. 2,5 mln osób; bezrobocie, słabe wykształcenie, wielodzietność to częste przyczyny złej sytuacji materialnej - poinformował w Sejmie resort pracy i polityki społecznej. 10 lipca - Resort edukacji ogłosił projekt nowej podstawy programowej. Jak się dowiaduje Dziennik, kanon lektur szkolnych, który został skrytykowany jakiś czas temu przez ekspertów i nauczycieli, nie został zmieniony. 14 lipca - Dwa kraje - jedna drużyna tak powinno brzmieć hasło przygotowań do EURO 2012 w Polsce i Ukrainie - uważa premier Ukrainy Julia Tymoszenko. 14 lipca - Premierzy Polski i Ukrainy Donald Tusk oraz Julia Tymoszenko opowiedzieli się za godnym uczczeniem ofiar rzezi wołyńskiej z 1943 roku. 11 lipca br. minęła 65. rocznica wydarzeń na Wołyniu. 4 lipca - O małym ruchu granicznym między Polską a Ukrainą oraz o upamiętnieniu Polaków pomordowanych w Bykowni koło Kijowa rozmawiali w poniedziałek w Warszawie marszałek Sejmu Bronisław Komorowski i premier Ukrainy Julia Tymoszenko. 15 lipca - Polacy mają wyższą jakość życia niż Irlandczycy i Brytyjczycy mimo znacznie niższych zarobków - donoszą dzienniki Daily Telegraph i Daily Mail, powołując się na wyniki badań portalu uswitch specjalizującego się w porównawczych analizach cen i kosztów życia. 22 lipca - Obradująca w tym dniu senacka Komisja Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą jednogłośnie przyjęła wniosek o rozpatrzeniu projektu Internetowej szkoły języka polskiego złożonego przez fundację Semper Polonia. 1 sierpnia - W 64. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, o godzinie W w stolicy i innych miastach rozległ się dźwięk syren. 13 sierpnia - Działania prezydenta Lecha Kaczyńskiego wobec Gruzji pozytywnie ocenia 55 proc. uczestników sondażu Rzeczpospolitej. 4 4 липня - В Польщі зростають зарплати інжинерів та випускників технічних вузів. Особи, які за кордонами країни працюють нижче своїх кваліфікацій, повинні серйозно замислитись над поверненням - читаємо в Goniec.com. 8 липня - В крайній бідності в Польщі живе близько 2,5 млн. осіб; безробіття, слабка освіта, багатодітність - це часті причини поганої матеріальної ситуаціїпоінформувало в Сеймі управління праці та суспільної політики. 10 липня - Упраління світи оголосило проект нової програми. Як дізнався Dziennik, список шкільних текстів, який ще якийсь час тому критикувався експертами та вчителями не змінився. 14 липня - Дві країни - одна команда - так повинен звучати девіз підготовки до ЄВРО 2012 в Польщі та Україні - вважає прем єр України Юлія Тимошенко. 14 липня - Прем єри Польщі та України Дональд Туск та Юлія Тимошенко висловилися про гідне вшанування жертв волинської трагедії 1943 року. Оскільки 11 липня минула 65-та річниця подій на Волині. 15 липня - Поляки мають вищий рівень життя ніж ірландці, та британці незважаючи на нижчі заробітки - повідомляють часописи Daily Telegraph i Daily Mail, посилаючись на результати досліджень порталу Switch, який спеціалізується на порівняльних аналізах цін та коштів життя. 22 липня - Сенатська комісія в справах еміграції та єднання з поляками за кордоном, яка працювала того дня, одноголосно прийняла заявку про розгляд проекту Інтернет школи польської мови, яку подала фундація Semper Polonia. 1 серпня - В 64-ту річницю вибуху Варшавського повстання в годині W в столиці та інших містах пролунав звук сирен. 13 серпня - Дії президента Леха Качинського в стосунку до Грузії позитивно оцінює 55 % учасників опитування Rzeczpospolitej.

4 4 P o l s k i e m i a s t a CIEKAWOSTKI O POZNANIU Fakt pierwszy W Poznaniu są dwa rezerwaty przyrody! Poza tym poznaniacy na spacer mogą się wybrać do 40 parków i około 125 zieleńców. Stolica Wielkopolski jest zdecydowanie najbardziej zielonym spośród dużych miast w Polsce. Obydwa rezerwaty położone są w północnej części Poznania. Rezerwat Żurawiniec powstał w 1959 roku w celu ochrony zespołu roślinności torfowiska przejściowego w niewielkim lasku pomiędzy Piątkowem a Naramowicami. Ma zaledwie 1,47 ha. Niestety obecnie jest już mocno przesuszony i zdewastowany wskutek masowej penetracji terenu przez ludzi. Miejsce zbiorowisk torfowiskowych zajęły szuwary trzcinowe, a na teren masowo wdarły się gatunki obce. Nadal jednak utrzymuje się tu wiele gatunków roślin rzadko spotykanych w granicach Poznania, co uzasadnia dalsze istnienie rezerwatu. Dużo większy około 55 ha jest rezerwat przyrodniczo-astronomiczny na Morasku. Utworzono go w 1976 roku przy granicy z Suchym Lasem. W dominującym na terenie rezerwatu lesie grabowo-dębowym rośnie wiele rzadkich gatunków roślin oraz występują rzadko spotykane ptaki. Znajduje się tam również 7 kraterów, które powstały w wyniku uderzenia w ziemię odłamków dużego meteorytu żelaznego ok. 5 tysięcy lat temu. W granicach rezerwatu znajduje się najwyższe wzniesienie Poznania Góra Moraska (154 m n.p.m.). Parki w Poznaniu zajmują około 440 ha. W samym centrum można odpocząć w parkach: K. Marcinkowskiego, J. H. Dąbrowskiego, A. Mickiewicza, H. Wieniawskiego, S. Moniuszki, F. Chopina. Tuż poza wytyczonym centrum jest też Park Lubuski (za pomnikiem Powstańców Wielkopolskich). Fakt drugi Najwyższym obiektem w Poznaniu nie jest ani wieżowiec Andersia Tower (o wysokości 102,1 m), ani wieża telewizyjno-telekomunikacyjna na Piątkowie (128 m), lecz... żelbetowy komin elektrociepłowni w Karolinie o wysokości 204 m. Dla porównania wieża Eiffla ma 300,5 m. Budowę karolińskiej elektrociepłowni rozpoczęto w 1973 roku, a już rok później popłynęła z niej pierwsza ciepła woda. Wraz ze starszą uruchomioną w 1929 roku elektrociepłownią Garbary tworzy ona Zespół Elektrociepłowni Poznańskich (obecnie obie działają pod firmą Dalkia Poznań ZEC S.A.) pokrywający blisko połowę zapotrzebowania miasta na energię cieplną i ok. 20% na energię elektryczną. Reszta (tj. 80%) pochodzi z sieci krajowej (m. in. Pątnowa, Konina czy Adamowa). Budowa nowej elektrociepłowni była inwestycją tak ważną dla miasta, że przy okazji w latach powstało niewielkie (ok mieszkańców) osiedle mieszkaniowe dla pracowników zakładu. Zaś w roku 1983 na linii kolejowej Poznań-Wągrowiec uruchomiono przystanek Poznań Karolin. W tym samym czasie rozpoczęto budowę Osiedla Leśnego. Fakt trzeci W Poznaniu jest ponad 2000 ulic. Najdłuższa z nich w całości położona jest na prawym brzegu Warty... To ulica Bolesława Krzywoustego, zwana w części Trasą Katowicką. Jej zachodni koniec to Most Królowej Jadwigi, zaś wschodni - administracyjna granica miasta. Na odcinku od mostu do Ronda Rataje ma 2 jezdnie po 2 pasy ruchu z wydzielonym torowiskiem tramwajowym. Za rondem ulica nie ma torowiska (choć jeszcze niedawno można tam było zobaczyć tory ), w dalszym ciągu są 2 jezdnie, ale po 3 pasy w każdą stronę. Za nią plasują się ul. Jana H. Dąbrowskiego, Koszalińska (z Golęcina prawie do Kiekrza), Bukowska, Głogowska, Naramowicka, Grunwaldzka, Warszawska, Obornicka, Starołęcka, Bałtycka, Słupska i Głuszyna. W Poznaniu nie brakuje też uliczek, których całkowita długość nie przekracza 100, a nawet 50 metrów. Zaliczają się do nich m. in. ulice: Podgórze, św. Jacka, Cybińska, Spadzista, Kuźnicza, Przełom, Kobylińska, Kwiryny, Milicka, Niezłomnych, Sulmierzycka, Murna, Prześwit, Sowia, Ludgardy, Rojna oraz co zrozumiałe Mała i Krótka. Na początku XXI wieku w Poznaniu było prawie 874 km dróg i ulic, z czego krajowe stanowiły 57 km, wojewódzkie - 11 km, powiatowe km, a gminne 553 km. Liczba ulic ciągle wzrasta. Dzisiaj jest ich już ponad Wzrost uzależniony jest od tempa rozwoju budownictwa, głównie jednorodzinnego, oraz od ewentualnego włączenia w granice miasta sąsiednich miejscowości. [ 3] Twórczość Zanussiego została zauważona [ 3] Вже під час діяльності Зануссі в już podczas jego działalności w amatorskim ruchu filmowym w latach pięćdziesiątych кінорусі, його творчість була помічена - п ятдесятих- шісдесятих роках в аматорському i sześćdziesiątych - nagrodzono wtedy 9 тоді нагороди отримали 9 з 11 знятих ним ze zrealizowanych przez niego 11 filmów фільмів. ( між іншими Трамвай до неба спільна (m.in. Tramwaj do nieba współreżyserowany z робота з В. Ронішом отримав гран-прі на W. Roniszem uzyskał Grand Prix na Festiwalu Студентському фестивалі аматорських етюдів Studenckich Etiud Amatorskich w 1958 roku). в 1958 році). Був нагороджений також його Nagrodzony został również jego film dyplomowy Śmierć prowincjała. Фільми Зануссі неможливо фільм-дипломна робота Смерть провінціала. віднести Filmy Zanussiego nie dają się zaliczyć do jakiegoś nurtu polskiej czy światowej twórczości filmowej. Reżyser ten nie ulega modom ani cudzym gustom. Sam mówi tak: Moje kino wywodzi się przede wszystkim z literatury, jest rodzajem ludzkiej mowy. Idea wizualności kina zawsze budziła moje wątpliwości. ( Film 1992 nr 17) P o d o b n i e wypowiada się na ten temat Paweł Stachowski: Obraz i warstwa fabularna, szczegóły miejsca i czasu mają (w Його фільми замінюються розписаними в формі filmach Zanussiego) znaczenie drugorzędne. Jego filmy діалогів розмовами. zamieniają się w rozpisane na dialogi rozmowy. І дійсно найбільш важливим періодом Zapewne najbardziej znaczącym у творчості Зануссі є декада сімдесятих okresem w twórczości Zanussiego są lata років. Тоді постали такі відомі фільми, як: siedemdziesiąte. Wtedy powstały tak znane Родинне життя, За стіною, Ілюмінація, filmy, jak: Życie rodzinne, Za ścianą, Iluminacja, Barwy ochronnezczy Spirala. Wtedy też został wykre- сформувався особливий герой фільмів Охоронні барви, або Спіраль.. Власне тоді owany specyficzny bohater filmów Zanussiego Зануссі - людина, яка стоїть перед вибором - człowiek postawiony przed wyborem między між цінностями та спокусою їх відкинення. wartościami a pokusą ich odrzucenia. Probie- Лакмусовим папірцем є його моральна rzem jest jego moralna wrażliwość wyrażająca чуттєвісь, яка виражається через компроміс się kompromisem pomiędzy sferą marzeń o indywidualnej wolności a życiową praktyką, która та життєвою практикою, яка цю свободу між сферою мрій про індивідуальну свободу tę wolność dobrowolnie ogranicza. добровільно обмежує. Filmy Zanussiego są kinem autorskim. Фільми Зануссі є його авторським Prawie do wszystkich sam pisał scenariusze. W кіно. Майже до усіх він сам писав сценарії. latach siedemdziesiątych, szczególnie w takich Сімдесятих роках, особливо в таких фільмах filmach, jak Struktura kryształu, Za ścianą czy як структура Кришталю, За стіною чи Iluminacja pozwalał aktorom improwizować, Ілюмінація дозволяв акторам імровізувати, stosując technikę otwartych dialogów. Zanussi pragnął w ten sposób, jak sam mówił: Зануссі таким чином прагнув, як сам говорив: використовуючи техніку відкритих діалогів....charakteryzować bohaterów w sposób nieoczywisty,...характеризувати героїв непомітним pozostawiając margines dla niedopowiedzenia, prymat способом, залишаючи поля для недосказаного, nastroju nad akcją a jednocześnie budować napięcie перевагу настрою над дією та одночасно будувати dramaturgiczne wynikające ze zderzenia racji psychologicznych, czy moralnych. ( Film 1971 nr 5) психологічних, чи моральних чинників. ( Film драматичну напругу, яка виникає зі сутички Najbardziej znaczącym filmem lat ) osiemdziesiątych jest zre- alizowany w Найбільш значним Polsce w 1984 roku Rok s p o ko j n e g o фільмом в і с і м д е с я т и х słońca. Głównie j e d n a k років є реалізований у Польщі в w tej dekadzie р о ц і realizował Р і к Z a n u s - s i swoje p l a n y a r t y s t y - czne na Za- ch o - dzie, stał się t w ó r c ą europejskim. Artysta nie należy do nikogo, jego sztuka musi stanowić własność wszystkich - komentował reżyser. Jest (pisze Paweł Stachowski) w postawie tego reżysera coś ze średniowiecznych bardów wędrujących po Europie i wszędzie znajdujących ciepłe przyjęcie. Zanussi, jako artysta jest kimś, kto szanując lokalne odrębności, próbuje znaleźć to, co wspólne, a jednocześnie w sposób nieskrępowany wyrażać siebie. ( Film 1992 nr 36) Oprócz dominujących w filmach Autografów nie zabrakło dla nikogo... tego reżysera tematów takich, jak: wolność i zniewolenie, moralne wybory, związki [ 5] Źródło до якоїсь течії у польському чи світовому кіно. Цей режисер не піддається моді, а ні чужим смакам. Сам так говорить: Моє кіно бере початок перш за все в літературі, є видом людської мови. Ідея візуальності кіно завжди пробуджувала мої сумніви. ( Film ). Подібно висловлюється на цю тему Павел Стаховський Картина та фабульний шар, деталі місця і часу мають (в фільмах Зануссі) другорядне значення. спокій- н о г о с о н ц я. О д н а к с в о ї мистецькі плани в цій д е к а д і З а н у с с і реалізував в основному на Заході, став є в р о п е й с ь к и м автором. Митець нікому не належить, його мистецтво мусить бути загальною власністю - коментував режисер. Є (пише Павел Стаховські) в образі цього режисера щось від середньовічних бардів, які подорожу ють Європою, і всюди з н а х о д я т ь теплий прийом. Зануссі як митець є кимось, Ujęcia z filmów Krzysztofa Zanussiego: Iluminacja, Życie rodzine, Śmierć prowincjonała хто поважаючи локальні особливості намагається знайти щось спільне, а [ 5]

5 Źródło [ 4] ludzkiego losu z Absolutem, pojawia się w nich często motyw śmierci. Andrzej Kijowski napisał: Przewodnim nurtem myślowym twórczości Zanussiego zdaje się być uświadomienie konieczności umierania. Filmy tego reżysera ukazują przechodzenie człowieka z jednych pozycji na drugie i choć spory dotyczą spraw nadzwyczaj realnych (...), gdzieś w tle wyczuwa się zadumę nad niepojętym wymiarem ponadegzystencjalnym, w którym irracjonalna konieczność zakończenia życia dopełnia jakąś oczywistość. ( Film 1978 nr 43) W swoich dziełach Zanussi porusza odwieczne problemy: miłości, śmierci, szczęścia i sumienia, przyglądając się, jak objawiają się one w dzisiejszym świecie. We wszystkich filmach Zanussiego czuje się szczególnie mocno obecność autora. Nie tylko w wywodach i beletrystyce (...), lecz także, a może przede wszystkim, w manipulowaniu planami, obrazami, które często wynikają nie z logiki opowieści, lecz z logiki myślenia autora. Chodzi mi o te momenty, gdzie - między wierszami, między obrazami - słyszy się jego głos, widzi się bieg jego myśli, czuje puls emocji. (Aleksander Jackiewicz, Kino 1981 nr 01) Oprócz twórczości filmowej zajmuje się także Zanussi działalnością pedagogiczną i reżyserią teatralną. Wykładał m.in. w PWSFTviT w Łodzi, National Film School w W. Brytanii i w Danii, w Kopenhadze. Reżyseruje w teatrach w Mediolanie, Palermo, Bonn, Krakowie, Bazylei i Rzymie. Filmografia * Struktura kryształu 1969 * Życie rodzinne 1970 * Iluminacja 1972 * Bilans kwartalny 1974 * The Catamount Killing 1974 * Barwy ochronne 1976 * Spirala 1978 * Kontrakt 1980 * Constans 1980 * Da Un Paese Lontano 1981 * Imperativ 1982 * A year of the quiet sun 1984 * Paradigma 1985 * Wherever You Are * Stan posiadania 1989 * Życie za życie. Maksymilian Kolbe 1990 * Dotknięcie ręki 1992 * Cwał 1995 * Brat naszego Boga 1997 * Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową 2000 * Suplement 2002 * Persona non grata 2005 * Il Sole Nero 2007 * Serce na dłoni 2008 Ważniejsze nagrody: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za twórczość artystyczną III stopnia Nagroda Państwowa I stopnia za osiągnięcia w dziedzinie filmu kinowego i telewizyjnego nagroda Lumière przyznawana przez Włoskie Stowarzyszenie Autorów Teatralnych i Filmowych za całokształt twórczości w dziedzinie filmowej Nagroda Przewodniczącego Komitetu Kinematografii dla producentów filmowych Nagroda Ostatnich Lat XX Wieku przyznawana przez Międzynarodową Grupę Lektury w San Miniato odznaczenie Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla kultury polskiej nagroda za całokształt twórczości w przeglądzie Febiofest w Pradze nagroda za całokształt twórczości na 29. Festiwalu Premii Internazionali E. Flaiano w Pesarze we Włoszech nagroda za całokształt twórczości na 19. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Jerozolimie Nagroda im. Roberta Bressona przyznana przez Ministra Kultury Watykanu, wręczona podczas MFF w Wenecji Opracowanie: Halina Olczak-Moraczewska [ 4]одночасно несоромлячись виражає себе ( Film ). Окрім домінуючих в фільмах цього режисера тем таких як: воля й неволя, моральний вибір,зв язок людської долі з Абсолютом, в них часто з являється мотив смерті. Анджей Кійовський написав: Основною ідейною течією Зануссі здається є усвідомлення смерті. Фільми цього режисера виражають перехід людини з одних позицій на інші й хоча суперечки стосуються справ надзвичайно реальних (...) десь на фоні відчувається роздум над непізнаним надегзистенціальним виміром, в якому ірраціональна необхідність життя доповнює якусь реальність.( Film ). В своїх творах Зануссі торкається вічні проблеми: кохання, смерті, щастя й совісті, придивляючись як вони з являються в сучасному світі. В усіх фільмах Зануссі особливо сильно відчувається присутність автора. Не лише у висновках і белетристиці(...) а також, а може перед усім, в маніпуляції планами, картинами, які часто виникають не з логіки розповіді, а з логіки мислення автора. Мені йдеться про ті моменти, де між рядками, між образами - відчувається його голос, відчуваються його думки, пульс, емоції. (Александер Яцкєвіч, Kino ). Окрім кінотворчості Зануссі також займається педагогічною діяльністю і театральною режисурою. Викладав у ПВШКТ і Т в Лодзі, Національній кіношколі у Великобританії і в Данії, Копенгагені. Займається режисурою в театрах Мілану, Палермо, Бону, Кракова, Базилії та Риму. Фільмографія * Структура кришталю1969 * Сімейне життя 1970 * Iлюмінація 1972 * Квартальний баланс 1974 * The Catamount Killing 1974 * Захисні барви 1976 * Спіраль 1978 * Контакт 1980 * Constans 1980 * Da Un Paese Lontano 1981 * Iмператив 1982 * A year of the quiet sun 1984 * Парадигма 1985 * Wherever You Are * Стан власності 1989 *Життя за життя. Макиміліан Колбе 1990 * Дотик руки 1992 * Галоп 1995 * Брат нашого Бога 1997 * Життя як смертельна хвороба, яка передається статевим шляхом 2000 *Додаток 2002 * персона non grata 2005 * Il Sole Nero 2007 * Серце на долоні 2008 Найважливіші нагороди: Нагорода міністра культури й мистецтва за мистецьку творчість IIІ ступеню Державна нагорода I ступеню за досягнення в галузі кіно та телебачення нагорода Lumière надана Італійським товариством театральних та кіноавторів за творчий доробок у кіно Нагорода Голови Комітету кінематографії для кіновиробників Нагорода останніх років XX століття надана Міжнародною групою читання в СанМініато відзнака Командорський хрест із зіркою Ордену відродження Польщі за видатні заслуги в польській культурі нагорода за творчий доробок в огляді Febiofest в Празі нагорода за творчий доробок на 29 Фестивалі премії Internazionali E. Flaiano в Песажі в Італії нагорода за творчий доробок на 19. Міжнародному кінофестивалі в Єрусалимі Нагорода ім. Роберта Брессона надана міністром кульутри Ватикану, вручена під час міжнародного кінофестивалю в Венеції. Опрацювала Халіна Ольчак-Морачевска П о л ь с ь к і м і с т а ЦІКАВІ ФАКТИ ПРО ПОЗНАНЬ 5 Факт перший В познані є два природні заповідники! Крім цього жителі Познаня можуть вибратись на прогулянку до 40 парків та 125 зелених зон. Столиця Великопольщі без сумніву є найбільш зеленою серед найбільших міст в Польщі Обидва заповідники розташовані в північній частині Познані. Заповідник Журавинець виник в 1959 році з метою збереження рослинності перехідного торфяника в невеликому ліску між Пьонтковим та Нарамовіцами. Має ледь 1,47 гa. На жаль, зараз є занадто пересушеним і зруйнований в результаті масового проникнення на його територію людей. Місце скупчення торфу зайняв очерет, а на територію массово увірвалися інші види. Однак й надалі тут збереглося багато видів рослин, які рідко зустрічаються в околицях Познані, що дає пояснює існування заповідника. Набагато більший - близько 55 гa є природничоастрономічний заповідник на Мораску. Він був заснований в 1976 році на кордоні із Сухим Лісом. В дубово-грабовому лісі, який домінує в заповіднику росте багато рідкісних видів рослин та зустрічаються рідкісні птахи. Там знаходяться також 7 кратерів, які виникли в результаті удару в землю уламків великого залізного метеориту 5 тисяч років тому. В межах заповідника знаходиться також найвижче узгір я Познані - МораскаГора (154 м н.р.м.) Парки в Познані займають близько 440 га. В самому центрі можна відпочити в парках: Кароля Марцінковського, Й. Х. Домбровського, А. Міцкевича, Г. Венявського, С. Монюшка, Ф. Шопена. Недалеко від зазначеного центру знаходиться Любуський парк (За пам ятником Великопольських Повстанців). Факт другий Найвищим об єктом в Познані не є ні хмарочос Andersia Tower (висотою 102,1 м), ні телевізійна вежа на Пьонткові (128 м), а... залізобетонний димар теплоелектростанції w Kароліні висотою 204 м. Для порівняння Ейфелева вежа має 300,5 м. Budowę karolińskiej elektrociepłowni rozpoczęto w 1973 roku, a już rok później popłynęła z niej pierwsza ciepła woda. Wraz ze starszą uruchomioną w 1929 roku elektrociepłownią Garbary tworzy ona Zespół Elektrociepłowni Poznańskich (obecnie obie działają pod firmą Dalkia Poznań ZEC S.A.) pokrywający blisko połowę zapotrzebowania miasta na energię cieplną i ok. 20% na energię elektryczną. Reszta (tj. 80%) pochodzi z sieci krajowej (m. in. Pątnowa, Konina czy Adamowa). Budowa nowej elektrociepłowni była inwestycją tak ważną dla miasta, że przy okazji w latach powstało niewielkie (ok mieszkańców) osiedle mieszkaniowe dla pracowników zakładu. Zaś w roku 1983 na linii kolejowej Poznań-Wągrowiec uruchomiono przystanek Poznań Karolin. W tym samym czasie rozpoczęto budowę Osiedla Leśnego. Obecnie Koziegłowy to jedna z największych polskich wsi licząc prawie 11 tys. mieszkańców ustępuje tylko położonej w województwie śląskim wsi Kozy. Fakt trzeci W Poznaniu jest ponad 2000 ulic. Najdłuższa z nich w całości położona jest na prawym brzegu Warty... Kliknij tutej aby dowiedzieć się co to za ulica. To ulica Bolesława Krzywoustego, zwana w części Trasą Katowicką. Jej zachodni koniec to Most Królowej Jadwigi, zaś wschodni - administracyjna granica miasta. Na odcinku od mostu do Ronda Rataje ma 2 jezdnie po 2 pasy ruchu z wydzielonym torowiskiem tramwajowym. Za rondem ulica nie ma torowiska (choć jeszcze niedawno można tam było zobaczyć tory ), w dalszym ciągu są 2 jezdnie, ale po 3 pasy w każdą stronę. Za nią plasują się ul. Jana H. Dąbrowskiego, Koszalińska (z Golęcina prawie do Kiekrza), Bukowska, Głogowska, Naramowicka, Grunwaldzka, Warszawska, Obornicka, Starołęcka, Bałtycka, Słupska i Głuszyna. W Poznaniu nie brakuje też uliczek, których całkowita długość nie przekracza 100, a nawet 50 metrów. Zaliczają się do nich m. in. ulice: Podgórze, św. Jacka, Cybińska, Spadzista, Kuźnicza, Przełom, Kobylińska, Kwiryny, Milicka, Niezłomnych, Sulmierzycka, Murna, Prześwit, Sowia, Ludgardy, Rojna oraz co zrozumiałe Mała i Krótka. Na początku XXI wieku w Poznaniu było prawie 874 km dróg i ulic, z czego krajowe stanowiły 57 km, wojewódzkie - 11 km, powiatowe km, a gminne 553 km. Liczba ulic ciągle wzrasta. Dzisiaj jest ich już ponad Wzrost uzależniony jest od tempa rozwoju budownictwa, głównie jednorodzinnego, oraz od ewentualnego włączenia w granice miasta sąsiednich miejscowości.

6 6 U n a s z y c h p r z y j a c i ó ł PRZEDSTAWICIELE SĄDOWEJ WISZNI NA XIV ŚWIATOWYM ZJEŹDZIE I PIELGRZYMCE KRESOWIAN NA JASNĄ GÓRĘ Na zaproszenie Światowego Kongresu Kresowian Roman i Halina Wojciccy z Sadowej Wiszni uczestniczyli w XIV Pielgrzymce na Jasną Górę i Światowym Zjeździe Kreso Halina Wojcicka (prezes organizacji wian. polonijnej w Sądowej Wiszni), Marta i Ten Zjazd, Stanislaw Szarzyńscy z Przemyśla i Dorota wpisany w kalendarz ogólnopols- Prokop z USA w zakrystii, przed wejsciem do Kaplicy MB Częstochowskiej kich obchodów 65. rocznicy ludobójstwa dokonanego przez OUN - UPA na ludności polskiej Kresów Wschodnich RP, był zjazdem szczególnym. Jasna Góra czeka na Kresowian! to hasło przyświecało uczestnikom co roku. W tym roku Jasna Góra czekała na wszystkich, na Polaków, którym droga jest pamięć o Rodakach. Jasnogórskie uroczystości zainaugurowane zostały w niedzielę 6 lipca o godz w Kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej mszą św. w intencji naszych Rodaków pomordowanych przez OUN- UPA na Kresach Wschodnich. Homilię wygłosił ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski. O godz w Sali Papieskiej rozpoczęło się Forum Kresowe. Otworzyły je odczyty: dra Jacka Wilczura Polska i Ukraina; Polacy Ukraińcy - AD 2008 prof. Józefa Wysockiego Polska racja stanu, a mniejszości narodowe. Po zakończeniu obrad Forum chór dał koncert piesni religijnych i patriotycznych, który prowadziła niezastąpiona Danusia Skalska Organizatorzy uroczystości nie ograniczali programu Forum tylko do wystąpień naukowców i honorowych gości. Otwarte Forum Kresowe co roku jest miejscem wypowiedzi dla wszystkich uczestników, stąd też głos mógł zabrać każdy, kto zechciał wnieść swój wkład do skarbca naszej zbiorowej, narodowej pamięci, podejmując trud przekazywania wiedzy kolejnym pokoleniom. Halina i Roman Wojciccy z Sądowej Wiszni ПРЕДСТАВНИКИ СУДОВОЇ ВИШНІ НА XIV СВІТОВОМУ З ЇЗДІ І ПАЛОМНИЦТВІ КРЕСОВЯН НА ЯСНУ ГОРУ Після запрошення Світового Конгресу Кресовян, Роман та Галина Войціцькі з Судової Вишні брали участь в XIV Паломництві на Ясну Гору i Світовому З їзді Кресовян. Цей З їзд вписаний в календар всепольских святкувань 65-ї річниці кривавих вбивств ОУН - УПА польских громадян Східних Кресів РП, був особливим З їздом. Ясна Гора чекає на Кресовян! цей девіз супроводжував учасників що року. В цьому році Ясна Гора чекала на всіх поляків, для яких дорога пам ять про земляків. Урочистості на Ясній Горі в неділю 6 липня відкрила о 9.30 в Каплиці Матері Божої Ченстоховської Свята Месса за наших земляків вбитих вояками ОУН-УПА на Східних Кресах. Проповідь виголосив ксьондз Тадеуш Ісаковіч- Залєскі. О в Папській Залі розпочався Форум Кресовян. Його відкрили доповіді: доктора Яцка Вільчура Польща і Україна; поляки українці - AD 2008 та професора Юзефа Висоцького Польські державні інтереси, та національні меншості. Після закінчення засідання Форуму хор дав концерт релігійних та патріотичних пісень. Вела концерт незмінна Дануся Скальська Організатори урочистості не обмежували програму Форуму лише до виступів науковців та почесних гостей. Відкритий Форум Кресів щороку є місцем де можуть виступити всі учасники, тому слово міг взяти кожен, хто хотів зробити свій внесок в скарбницю нашої спільної, національної пам яті i переказує ці знання наступним поколінням. Галина та Роман Войціцькі з Судової Вишні S z t u k a p o l s k a DZIEJE POLSKIEGO BALETU Balet zjawił się w Polsce stosunkowo wcześnie, choć w obcym wykonaniu. Wedle wczesnych przekazów już w czasie ślubnych uroczystości księżniczki Bony Sforza i króla Zygmunta Starego występował w Krakowie na Wawelu balet włoski. Mieli swój amatorski balet królowie polscy z rodu Wazów, a królowie sascy obejmując tron polski, utrzymywali stale własny zawodowy zespół. W XVIII w. kilka zamożnych polskich rodzin arystokratycznych zafundowało sobie własne balety złożone z dzieci pańszczyźnianych chłopów i prowadzone przez włoskich lub francuskich fachowców. Najlepszy z nich, własność hrabiego Antoniego Tyzenhauza, ofiarowany testamentem królowi Stanisławowi Augustowi, stał się pierwszym narodowym baletem polskim działającym w Warszawie w latach Występował pod nazwą Tancerze Jego Królewskiej Mości. Gdy mocą postanowień Kongresu Wiedeńskiego w 1815 r. wschodnia część ziem polskich z Warszawą przypadła Rosji, carowie zażyczyli sobie, aby balet był także w tym mieście. I tak, w 1818 r. dyrekcja warszawskiego teatru narodowego sprowadziła z Paryża tancerzy, których zespół stał się zawiązkiem jednego z lepszych baletów w Europie. Cenzura zabraniała wystawiania oryginalnych dzieł o tematyce narodowej, toteż w ciągu całego XIX w. powstało ich zaledwie dwa: Wesele w Ojcowie K. Kurpińskiego i J. Damsego oraz Pan Twardowski A. Sonnenfelda. Oba dzieła cieszyły się bezprzykładnym powodzeniem. Zespołem kierowali przeważnie Włosi i Francuzi. Lata największego rozwoju to okres między dwoma powstaniami narodowymi ( ). W tym czasie balet prowadził Roman Turczynowicz, znakomity tancerz, choreograf i pedagog. Repertuar układał z najlepszych dzieł europejskich prezentowanych we własnej wizji. Swoich tancerzy wychowywał według najlepszych wzorów. Jako znawca i miłośnik folkloru wykorzystał modę na tańce różnych narodów i wprowadził na scenę mazury, polonezy, krakowiaki a nawet tańce góralskie. Był autorem choreografii w prapremierach Halki, Hrabiny i Strasznego dworu Stanisława Moniuszki, twórcy polskiej opery narodowej. Dysponował znakomitymi wykonawcami w osobach swojej żony Konstancji, braci Tarnowskich i K. Turczynowicza. W tańcach narodowych światowy rozgłos zdobyli Jan Popiel i Feliks Krzesiński. Koniec XIХ w. przyniósł powolny upadek warszawskiego baletu, mimo takich osiągnięć jak pierwsza po Petersburgu premiera Jeziora łabędziego oraz prezentacja baletów Michaiła Fokina przed ich światową karierą. Ekspansja baletu rosyjskiego na kraje zachodnioeuropejskie i na inne kontynenty datująca się od czasu sukcesu Baletów Rosyjskich Diagilewa spowodowała masowy odpływ polskich tancerzy za granicę (do zespołu Anny Pawłowej i innych grup). Wśród tych światową sławę zdobyli np. Leon Wójcikowski oraz Wacław i Bronisława Niżyńscy. W XX w. w balecie polskim zabrakło wybitnej osobowości twórczej, która zdołałaby nadać kierunek rozwojowy tej pięknej sztuce. Zagubiono tak charakterystyczny, właściwy polskiemu tancerzowi styl wypracowany przez Turczynowicza. Zastąpienie własnej metodyki szkołą rosyjska przyniosło znikome rezultaty. Trwały poszukiwania własnego stylu i nasiliły się zagraniczne wyjazdy polskich tancerzy, z których najwybitniejszą pozycję zyskał Wojciech Wiesiołłowski. Wg Polish Culture Źródło П о л ь с ь к е м и с т е ц т в о ІСТОРІЯ ПОЛЬСЬКОГО БАЛЕТУ Балет з явився в Польщі відносно рано, хоча й в іноземному виконанні. За сучасними переказами вже під час шлюбних урочистостей княгині Бони Сфожа і короля Зигмунта Старого в Кракові на Вавелі виступав італійський балет. Свій аматорський балет мали польські королі з династії Вазів, а саські королі володіючи польським престолом постіно підтримували власний професійний колектив. В XVIII ст. кілька заможних польських аристократичних родин стали фундаторами власних балетів, які складалися з дітей кріпосних селян, та якими керували італійські або французькі фахівці. Найкращий з них був власністю графа Антонія Тизенхауза, який був переданий заповітом королеві Станіславу Августу., став першим польським балетом, який діяв у Варшаві в роках. Він виступав під назвою Танцюристи Його королівської Величності. Коли силою постанов Віденського конгресу в 1815 році східна частина польських земель разом із Варшавою припала Росії, царі зажадали, аби балет також був у цьому місті. Таким чином, в 1818 році дирекція Варшавського національного театру запросила танцюристів з Парижу, трупа яких стала початком одного з кращих балетів в Європі. Цензура забороняла ставити оригінальні речі національної тематики, тому протягом всього XIX ст. створено їх лише два: Весілля в Ойцові.К Курпіньського і Й. Дамсе. та Пан Твардовський А. Сонненфельда. Обидва твори користувалися небувалим попитом. Трупою керували переважно італійці та французи. Роки найбільшого розквіту це період між двома національними повстаннями ( ). В цей час балетом керував Роман Турчинович, прекрасний танцівник, хореограф та педагог. Репертура він укладав з найкращих європейських творів, які він представляв у власному баченні. Своїх танцівників він виховував за найкращими взірцями.як найкращий знавець і поціновувач фольклору використав моду на танці різних народів і ввів на сцену мазурки, полонези, краков яки і навіть танці гуралів. Був автором хореографії в прапрем єрах Гальки Графині та Страшного двору Станіслава Монюшка, творця польської національної опери. Він мав прекрасних виконавців в особі своєї дружини Констанції, братів Тарновських і К. Турчиновича. В національних танцях світову славу здобули Ян Попель та Фелікс Кшесіньський. Кінець XIХ ст. приніс повільний занепад варшавського балету, незважаючи на такі досягнення як перша після Петербургу прем єра Лебединого озера та презентація балетів Михайла Фокіна. напередодні їх світової кар єри. Експансія російського балету на західноєвропейські країни та на інші континенти, яка датується часом часом успіху Російських балетів Дягелева, призвела до масового відпливу польських танцівників за кордон. (до трупи Анни Павлової та інших трупп). Серед них світову славу здобули на приклад Леон Вуйціковський та Вацлав і Броніслав Ніжиньські. В XX ст. в польському балеті забракло видатної творчої особистості, яка б змогла надати вектор розвитку цьому прекрасному виду мистецтва. Втрачено такий характерний польському танцівнику стиль, який був сформований Турчиновичом. Заміна власної методики російською школою принесла мізерні результати. Тривали пошуки власного стилю і збільшилися закордонні виїзди польських танцівників, з яких найвидатніше становище здобув Войцех Вєсьолловський За Polish Culture

7 Źródło 7 ATRAKCJE POLSKI Tym artykułem zaczynamy cykl materiałów o najpiękniejszych zakątkach Polski., do których warto pojechać w pierwszej kolejności. Zapraszamy do poznania tych cudnych miejsc poprzez nasze pismo i do ich zwiedzania, szczególnie w czasie wakacji. Bieszczady Bieszczady stanowią część głównego łuku karpackiego pomiędzy Przełęczą Łupkowską a Przełęczą Użocką i zajmują powierzchnię 1560 km2. Łagodne stoki i pozbawione drzew szczyty otoczone zielonymi lasami, a także dzika przyroda bieszczadzka sprawiają, że region ten jest idealnym miejscem dla osób łaknących wytchnienia od wielkich miast. Najpowszechniej występującym drzewem jest buk, ale można tutaj również spotkać klony, jodły oraz olchy. Spośród licznych gatunków roślin występujących w Bieszczadach, 42 znajdują się pod ochroną w Bieszczadzkim Parku Narodowym obejmującym najwyższe partie Za chodnich Bieszczadów. Ich fauna jest także bardzo zróżnicowana można tu spotkać ok. 200 unikalnych gatunków zwierząt, w tym duże ssaki, takie jak żubr, niedźwiedź brunatny, dzik, ryś, wilk, jeleń i żbik. Żyją tu również rzadkie ptaki, między innymi sowa uralska, orzeł, płochacz pokrzywnica oraz świergotek. Głównym węzłem komunikacyjnym regionu jest Sanok, zwany bramą Bieszczadów. Ma on połączenia autobusowe z większością miast na południu i wschodzie Polski: Krakowem, Katowicami, Warszawą, Gliwicami, Przemyślem, Krosnem i Mielcem. Z Sanoka można łatwo dostać się do mniejszych miejscowości, np. Ustrzyk Górnych lub Dolnych obie są popularnymi bazami wypadowymi dla turystów wybierających się w góry. Bieszczady otaczają dwie obwodnice, tzw. mała i duża pętla bieszczadzka. Pierwsza biegnie od Ustrzyk do Leska, druga otacza od południa Jezioro Solińskie i również dociera do Leska. Razem tworzą najważniejszą arterię komunikacyjną Bieszczadów, którą regularnie kursują autobusy, zapewniając połączenia między wszystkimi miejscowościami regionu. Oddalony o 6 km od centrum Sanoka Zagórz stanowi węzeł kolejowy Bieszczadów. Do Zagórza można dojechać przez Sanok pociągami pośpiesznymi z Warszawy, Krakowa, Łodzi oraz Gliwic. [ 8] I I Цією статтею ми розпочинаємо цикл матеріалів про найпрекрасніші куточки Польщі., куди варто поїхати в першу чергу. Ми запрошуємо познайомитися з цими чудовими місцями через нашу газету, а також відвідати їх, особливо під час канікул. Бещади становлять частигу основного карпатського пасма між Пшеленчою Лупковською та Пшеленчою Ужоцкою і займають площу 1560 квадратних кілометрів. Помірні схили та позбавлені дерев вершини оточені зеленими лісами, а також дика природа Бещадів єпричиною того, що цей регіон є ідеальним місцем для осіб, які прагнуть відпочити від великих міст. Найбільш розповсюдженим деревом є бук, але тут також можна зустріти клени, ялини та вільхи. Серед багатьох видів рослин, які зустрічаються в Бещадах, 42 знаходяться під охороною в Бещадському національному парку, який займає найвищі ділянки Західних Бещадів. Фауна Бещадів також є дуже неоднорідна. Тут можна зустріти близько 200 унікальних видів звірів, в цьому числі великі ссавці, такі як зубр, бурий медвідь, кабан, рись, вовк, олень і лісовий кіт. Тут живуть також рідкісні птахи, серед них уральська сова, орел, завірушка, кропивниця та лісовий коник. Основним вузлом сполучення регіону є Санок, який ще називають Ворота Бещадів. Він має автобусні сполучення з більшістбю міст на півдніі сході Польщі: Краковом, Катовіцами, Варшавою, Глівіцами, Перемишлем, Кросном, Мєльцем. З Санока можна легко дістатися до менших населених пунктів, на приклад Устшик Гурних чи Дольних - обидва є популярними туристичними базами, для тих хто збирається йти в гори. Бещади оточують дві об їзні дороги, так звана мала й велика бещадська петля. Перша веде до Устшик до Лєска. Разом творять найважливішу комунікаційну артерію Бещадів, якою регулярно курсують автобуси, забеспечуючи сполучення між усіма місцевостями регіону. Віддалений на 6 км. від центру Санока Загуж є заліз ничним вузлом сполучення Бещадів. До Загужа можна дістатися черз Санок швидкими поїз-[ 8] P o l s k a k u c h n i a SAŁATKA FASOLOWA Sałatki to popularne potrawy w Polsce. Są sałatki modne, wykwintne, weselne, a przede wszystkim sałatki sekretne. Każda gospodyni ma swoje przepisy, a nowe pomysły często przekazuje w największej tajemnicy. Fasolka szparagowa to niełatwe wyzwanie. Pamiętajmy jednak, że potrzebna jest tu oliwa najwyższej jakości, bo jej aromat dominuje nad potrawą. Składniki: ½ kg fasolki szparagowej, 1 czerwona cebula, 3-4 pomidory (najlepiej malinowe), 2 jaja, ¼ szklanki oliwy z oliwek, sok z połowy cytryny, ½ łyżeczki suszonego oregano, ½ łyżeczki suszonej bazylii, szczypta soli. Jak przyrządzić? Fasolkę czyścimy z włókien, myjemy i gotujemy do miękkości w lekko osolonej wodzie. Cebulę kroimy w cienkie plasterki. Do sporej salaterki wkładamy odsączoną i pokrojoną na kawałki fasolkę wraz z cebulą. Mieszamy. Pomidory obieramy ze skórki i kroimy w ósemki. Wkładamy delikatnie do salaterki. Jajka gotujemy na twardo a następnie obieramy i kroimy w drobną kostkę. Wrzucamy do sałatki. Oliwę mieszamy z sokiem z cytryny i ziołami, doprawiamy solą i polewamy całość. Delikatnie mieszamy. Jak podawać? Podajemy z bagietką lub tostami. SMACZNEGO! П о л ь с ь к а к у х н я КВАСОЛЕВИЙ САЛАТ Салати це важлива спортивна дисципліна в Польщі. Є салати модні, вишукані, весільні, а перд усім салати секретні. Кожна господиня має свої рецепти, а нові ідеї найчастіше передає в суворій таємниці. Спаржа це не легкий суперник. Складники: ½кг. спаржі, 1 червона цибуля, 3-4 помідори (найкраще малинові), 2 яйця; ¼ шклянки оливкової олії, сок половини лимона, ½ ложечка сушеного орегано, ½ ложечки сушеного базиліку, щіпка солі. Як приготувати? Квасолю чистимо від волокон, миємо й варимо в легко підсоленій воді доки не стане м якою. Цибулю ріжемо тонкими кільцями. До великої салатниці кладемо проціджену й порізану на кусники квасолю разом з цибулею. Перемішуємо. Помідори очищаємо від шкірки і ріжемо на вісім частин. Обережно кладемо до салатниці. Яйця варимо на твердо, чистимо і ріжемо дрібними кубиками. Додаємо до салату. Олію змішуємо з соком лимону й зіллям, приправляємо сіллю й поливаємо вміст салатниці. Легко перемішуємо. Як подавати? Подаємо з багетою чи тостами. СМАЧНОГО!

8 8 WOJSKO POLSKIE W PRZEDEDNIU WYBUCHU II WOJNY ŚWIATOWEJ W 1939 ROKU Rozbudowa i modernizacja Wojska Polskiego w obliczu nowej sytuacji politycznej i militarnej Polski w połowie lat 30 XX wieku była jednym z podstawowych i najpilniejszych problemów, przed jakimi stanęły czynniki kierownicze państwa polskiego. Wynikało to ze zmiany sytuacji politycznej w regionie Europy Środkowo - Wschodniej oraz z niekorzystnego dla Polski zachwiania kruchej równowagi geopolitycznej w Europie po przejęciu władzy w Niemczech w 1933 roku przez przywódcę partii narodowosocjalistycznej (NSDAP) Adolfa Hitlera. Prezentowany przez Hitlera program przywrócenia mocarstwowej pozycji Niemiec na arenie międzynarodowej za jeden z celów stawiał doprowadzenie do rozbudowy sił zbrojnych Niemiec (dotychczas ograniczonych postanowieniami Traktatu Paryskiego do liczby 100 tys. wojska o niepełnym wyposażeniu), jako jednego z podstawowych instrumentów działania politycznego. Początkowo odpowiedzią Polski na wzrastające zagrożenie z zachodu była militarna inicjatywa marszałka J. Piłsudskiego tzw. wojny prewencyjnej (w ramach wojny koalicyjnej wraz z Francją), której celem było zlikwidowanie zagrożenia niemieckiego w warunkach polskiej przewagi militarnej, dopóki stosunek sił kształtował się na korzyść Rzeczpospolitej. Sprawa ta nie znajduje pełnego potwierdzenia źródłowego, czego przyczyną z dużą dozą pewności był charakterystyczny dla Piłsudskiego styl pracy konspiratora uniemożliwiający odtworzenie wszystkich zakulisowych działań, jeśli polecenia były przez niego wydawane podwładnym tylko w formie ustnych dyspozycji. Inicjatywa ta nie znalazła zrozumienia we Francji i zakończyła się ostatecznie ułożeniem stosunków z Niemcami dzięki zawarciu przez Piłsudskiego dnia 26 stycznia 1934 roku tzw. polsko - niemieckiego paktu o nieagresji, a ściślej mówiąc Deklaracji o niestosowaniu przemocy między Niemcami a Polską, która obowiązywała przez 10 lat, czyli do 1944 roku. Z drugiej strony polska dyplomacja, na której czele znajdował się od 1932 roku pułkownik Józef Beck, próbowała znaleźć wyjście polityczne z trudnej sytuacji poprzez neutralizację zagrożenia sowieckiego i tym samym zabezpieczenie wschodniej granicy państwa. Efektem tych działań było zawarcie 25 lipca 1932 roku Paktu nieagresji między Rzeczpospolitą Polską a ZSRR. Ponieważ zarówno polscy politycy, jak i wojskowi zdawali sobie sprawę z kolosalnej przewagi potencjalnych przeciwników na polu militarnym, próbowali zrównoważyć tę przewagę poprzez system sojuszy polityczno - wojskowych Polski. Oryginalność realizacji polityki sojuszy Polski w okresie rządów Piłsudskiego i jego następców polegała na próbie wiązania się z partnerami politycznymi za pomocą bilateralnych układów i unikanie układów wielostronnych. Uzasadniona wydaje się być opinia, że mimo dobrego rozeznania w kwestiach niemieckich przez polskie elity wojskowo - polityczne, nie została przez nie zapoznana istota i charakter reżimu hitlerowskiego, którego immanentną cechą była ekspansjonizm i wyjście poza dotychczasowe, tradycyjne (XIX wieczne) rozumienie polityki. Państwo Hitlera zamierzało, podobnie jak dyktatura bolszewicka, prowadzić politykę i wojnę totalną, miarkowaną w początkowym okresie (do 1938 roku) jedynie niedostatkiem środków i ewentualną negatywną reakcją państw zainteresowanych w utrzymaniu status quo. Drugą charakterystyczną cechą polskiej polityki było dążenie do zachowania równego dystansu (tzw. polityka równowagi ) wobec obydwu wielkich sąsiadów: Niemiec i Związku Radzieckiego. Polityka ta miała swe oczywiste ograniczenia, obrazowo ujęte przez Marszałka Piłsudskiego w postaci anegdoty o siedzeniu na dwu stołkach (porozumienie z Niemcami i Związkiem Radzieckim), kwestią czasu było tylko kiedy jeden z nich (lub co gorsza oba) zostaną usunięte. Rzeczpospolita Polska upatrywała naturalnego sprzymierzeńca przeciwko Niemcom we Francji, z którą zawarto 19 lutego 1921 roku układ polityczny uzupełniony ściśle tajnym porozumieniem wojskowym. Zródło: [ 7] MAZURY Malownicza kraina 1000 jezior jest ulubionym celem wypraw żeglarzy, wędkarzy, wielbicieli wycieczek pieszych i rowerowych oraz wszystkich tych, którzy cenią sobie spokój. O historycznej przeszłości tego regionu przypominają zamki w Reszlu, Nidzicy i Giżycku, barokowy kościół w Świętej Lipce oraz siedziba Hitlera z czasów II wojny światowej znajdująca się w lasach niedaleko Kętrzyna. Poza sportami wodnymi i szlakami pieszymi wiodącymi wśród pięknych mazurskich krajobrazów, region ten jest ciekawy także ze względu na bogactwo zabytków. Dla Mazur charakterystyczna jest duża liczba jezior, połączonych rzekami i kanałami, jak również rozległe połacie lasu. Dzięki dużej liczbie turystów odwiedzających to miejsce, region szczyci się rozwiniętą bazą noclegową. Mazury to doskonałe miejsce dla miłośników żeglowania. Do najpopularniejszych miejscowości nadbrzeżnych należy Sztynort z kultową już tawerną Zenza. W wiosce żeglarskiej w Mikołajkach nad Jeziorem Mikołajskim i Tałty jest także wiele miejsc, gdzie można napić się piwa, zjeść świeżą rybę i pośpiewać. Do ulubionych przez żeglarzy miejsc należą także: Ruciane-Nida, Giżycko, Węgorzewo i Mrągowo. Bardzo lubianą formą wypoczynku na Mazurach jest kajakarstwo. Urozmaicone szlaki wodne (o długości od 10 do 110 km) i liczne wypożyczalnie sprzętu umożliwiają zaplanowanie trasy według indywidualnych upodobań i kondycji. Do największych atrakcji w tym regionie należy spływ Krutynią. W średniowieczu obszary te należały do Zakonu Krzyżackiego. Pozostałości krzyżackich zamków można podziwiać w Kętrzynie, Nidzicy i Rynie. Ciekawy zamek z czasów pruskich, tak zwana Twierdza Boyen, znajduje się w Giżycku. Pojezierze Mazurskie położone jest w północno-wschodniej części Polski, w pobliżu granicy z Litwą i Rosją (obwodem kaliningradzkim). Główne i najchętniej odwiedzane miasta tego regionu to: Ełk, Kętrzyn, Giżycko, Mikołajki, Mrągowo i Węgorzewo, natomiast najłatwiej dostać się w te okolice przez Olsztyn, który zapewnia połączenia z większością mazurskich miejscowości. Olsztyn położony jest około 200 km od Warszawy, 150 od Gdańska, 160 od Torunia i 200 od Bydgoszczy. Najwygodniej dostać się tam samochodem. Ciąg dalszy nastąpi Źródło [ 7]з Варшави, Кракова, Лодзі та Глівіц.. Maльовнича країна 1000 озер, є улюбленим місцем яхтсменів, рибалок, любителів походів та велопрогулянок та усіх тих, хто цінує тишу. Про історичне минуле цього регіону нагадують замки в Решлі, Нідзіці, Гіжицьку, бароковий костел в Святій Липці та резиденція Гітлера з часів ІІ Світової війни, яка знаходиться в лісах недалеко Кентшина. Окрім водних видів спорту та туристичними шляхами, які проходять серед прекрасних мазурських краєвидів, цей регіон також цікавий багатством пам яток. Для території Мазур характерною є велика кількість озер, поєднаних ріками та каналами, а також розлогі лісові ділянки.. Завдяки великій кількості туристів, які відвідують це місце, регіон гордиться також розвинутою базою ночівель. Мазури це прекрасне місце для поціновувачів парусного спорту. До найпопулярніших місцевостей належить Штинорт з вже культовою таверною Зенза. В морському селищі в Міколайках над Міколайським озером і Талти також є багато місць, де можна випити пива, з їсти свіжу рибу та поспівати. До улюблених місць яхтсменів належать також Руцяне-Ніда, Гіжицко, Венгожево і Мронгово. Улюблена форма відпочинку на Мазурах є байдарочний спорт. Різноманітні водні шляхи (довжиною від 10 до 110 км) та чисельні пункти прокату спорядження дають можливість вибору трас за власними вподобаннями та фізичною формою. До найбільш привабливих в цьому регіоні відносять сплив Крутиньою. W середньовіччі ці території належали Ордену Хрестоносців. залишками замків хрестоносців можна милуватися в Кентшині, Нідзіці і Рині. Цікавий замок з пруських часів, так звана фортеця Boyen знаходиться в Гіжицку. Мазурський озерний край розташований в північно-східній частині Польщі, поблизу кордону з Литвою та Росією (Калінінградською областю). Основні міста цього регіону, які найбільш охоче відвідують це Елк, Кентшин, Гіжицко, міколайки й Венгожево, в свою чергу налегче дістатися в ці околиці через Ольштин, який забеспечує сполучення з більшістю мазурських місцевостей. Ольштин розташований близько 200 км. від Варшави, від Гданська, від Торуня і 200 від Бидгощі. Найзручніше дістатися туди автомобілем. Далі буде

9 Źródło 9 FENOMEN WISŁAWY SZYMBORSKIEJ Pierwsze jej wiersze ukazywały się w krakowskich gazetach w 1945 roku, a pierwsze dwa zbiory wierszy pojawiły się w roku 1952 i Styl Szymborskiej był wówczas tradycyjnie realistyczny, nawet częściowo socrealistyczny. Wiersze poświęcała wojnie, wojsku, ojczyźnie. W jednym z nich, mówiąc o losie Polski, Szymborska wyraziła się aforystycznie: Nasza wojskowa zdobycz poznanie świata. Ta fraza stała się bardzo znana. W 1956 roku w Polsce, w Poznaniu miały miejsce wrzenia robotnicze, do władzy doszedł Wadysław Gomułka, zaczęły się reformy w partii i państwie. To lata polskiej odwilży. W 1957 roku ukazuje się trzeci, przełomowy zbiór wierszy Szymborskiej Wołanie do Yeti ( Yeti człowiek śniegu w narzeczu himalajskim). Krytycy zauważyli w człowieku śniegu aluzję do wodza sąsiedniego śnieżnego kraju. W tych latach styl Szymborskiej wyraźnie się zmienia, poetka coraz częściej pisze wierszem wolnym, charakterystycznym dla ówczesnych poetów w Europie Zachodniej. Jednak wiersze Szymborskiej różnią się od poezji Polski i Zachodu. Są konkretne i zrozumiałe, nie ma w nich zasnutych abstrakcji, zestawu niezrozumiałych nikomu, oprócz autora i biurokratów, słów i fraz służących tylko symulowaniu skupienia. Wiesława Szymborska uosabiała pewien wzór moralnej etyki. Był to wzorzec dla polskiej inteligencji, w nim tkwią korzenie Solidarności. Nie wahała się, podpisując protesty przeciwko aresztom dysydentów w Czechosłowacji i w innych krajach. Rząd PRL, który starał się ją oswoić, był bezsilny. Kolejnymi były tomiki: Sól (1962), Sto pociech (1967), Wszelki wypadek (1972), Wielka liczba (1976), Ludzie na moście (1986), Koniec i początek (1993). Wiele jej tekstów tłumaczono na języki: angielski, niemiecki, francuski, szwedzki, japoński, chiński, arabski. Pierwsze tłumaczenia na rosyjski wyszły w końcu lat sześćdziesiątych. Jej wiersze ukazywały się w Иностранной литературе, Новом мире, w antologii Polscy Poeci (1978). Niektóre utwory przetłumaczone zostały przez wybitnych rosyjskich poetów Annę Achmatową i Dawida Samojłowa. Później wiele jej wierszy tłumaczyli Natalia Astafjewa i Asar Eppel. Sama Szymborska płynnie rozmawia po rosyjsku i często tłumaczyła na polski rosyjskich poetów. Tak, jak i jej ojczyzna, Wiesława Szymborska zajmuje miejsce gdzieś pośrodku między kulturami Europy Zachodniej i Wschodniej. Jej własne zdanie na ten temat jest wyrażone w wierszu, który zaczyna się słowami: Pojmuję świat drugim, skorygowanym wydaniem. Być może słowa te są mottem do wszystkim utworów Szymborskiej Większość wierszy poetki to krótkie filozoficzne traktaty i emocjonalnie zabarwione namysły. Ta głęboko dramatyczna liryka, napawa ironią i groteską. W 1996 r. Szymborskiej przyznano nagrodę Nobla z literatury za poezję, która z graniczną precyzyjnością opisuje historyczne i biologiczne zjawiska w kontekście ludzkiej rzeczywistości. Paradoksalnie właśnie przed uhonorowaniem jej Noblem dwa największe szwedzkie wydawnictwa zrezygnowały z opublikowania tomików jej wierszy, lecz wydały je zaraz po ceremonii wręczenia laurów. Utwory poetki przetłumaczono na 36 języków, jej książki ukazały się w 18 państwach świata. Uhonorowano ja nagrodami: Goethego (1991), Gerdera (1995) i Polskiego Penklubu (1996); posiada tytuł doctora honoris causa uniwersytetu Poznaniu. Wisława Szymborska ФЕНОМЕН ВИСЛАВЫ ШИМБОРСКОЙ Первые ее стихи публиковались в краковских газетах в 1945 году, а первые два сборника стихов появились в 1952 и 1954 годах. Стиль Шимборской был тогда традиционно реалистическим, даже отчасти соцреалистическим. Стихи она посвящала войне, армии, родине. В одном из них, говоря о судьбе Польши, Шимборска выразилась афористично: «Наш военный трофей познание мира». Эта фраза стала широко известной. В 1956 году в Польше произошли рабочие волнения в Познани, к власти пришел Владислав Гомулка, начались реформы в партии и государстве. Это годы польской «оттепели». В 1957 году выходит третий, переломный сборник стихов Шимборской «Призывы к йети» («йети» снежный человек, на гималайском наречии). Критики уловили в снежном человеке аллюзии, намек на вождя соседней «снежной» страны. В эти годы стиль Шимборской заметно меняется, она все чаще пишет верлибром, столь характерным для поэтов-современников в Западной Европе. И все же стихи Шимборской отличаются от поэтов Польши и Запада. Они конкретны и понятны, в них нет затуманенных абстракций, нарочитого набора слов и фраз, не понятных никому, кроме автора, и служащих лишь цели «симуляции глубокомыслия». Вислава Шимборска олицетворяла в себе определенный образец моральной этики. На это равнялась польская интеллигенция, в этом корни «Солидарности». Она не колебалась подписывать протесты против арестов диссидентов в Чехословакии и в других странах соцлагеря. Правительство ПНР, которое пыталось ее «приручить», было бессильно. Следующими были книги «Соль» (1963), «Сто потех» (1967), «Всякий случай» (1972), «Большое количество» (1976), «Люди на мосту» (1986), «Конец и начало» (1993). Ее много переводят на английский, немецкий, французский, шведский, японский, китайский, арабский языки. Первые переводы на русский вышли в конце шестидесятых годов. Ее стихи публиковались в «Иностранной литературе», «Новом мире», в антологии «Польские поэты» (1978 г). Некоторые ее произведения переведены выдающимися поэтами России Анной Ахматовой и Давидом Самойловым. Позднее многие стихи Шимборской переводили Наталья Астафьева и Асар Эппель. Сама пани Вислава свободно владеет русским и много переводила наших поэтов на польский язык. Как и ее родина, Вислава Шимборска занимает место где-то посередине между культурами Европы Западной и Восточной. Ее собственное воззрение на этот счет высказано в стихотворении, начинающемся словами: «Осмысливаю мир вторым, исправленным изданьем» (перевод Д. Самойлова). Возможно, это и девиз ко всем произведениям Шимборской. Большинство стихотворений поэтессы короткие философские трактаты и эмоционально окрашенные размышления. Это глубоко драматическая лирика, преисполненная иронии и гротеска. В 1996 г. В. Шимборской была присуждена премия по литературе «за поэзию, которая с предельной точностью описывает исторические и биологические явления в контексте человеческой реальности». Парадоксально, но именно перед награждением Шимборской Нобелевской премией два самых крупных шведских издательства отказались издавать книги ее стихотворений и только после присуждения премии срочно выпустили их в свет. Произведения В. Шимборской переведены на 36 языков, ее книги вышли в 18 странах мира. Поэтесса удостоена премий Гете (1991), имени Гердера (1995) и Польского Пен-Клуба (1996). Шимборска почетный доктор университета Познани. ПОЛЬСЬКА АРМІЯ НАПЕРЕДОДНІ ВИБУХУ ПОЛЬСЬКО-НІМЕЦЬКОЇ ВІЙНИ1939 РОКУ. Розбудова й модернізація Польської армії напередодні нової політичної й військової ситуації Польщі в середині 30-х років XX століття була однією з основних і нанагальніших проблем, перед якою стало керівництво польської держави. Це випливало із зміни політичної ситуації в регіоні Централь-Східної Європи та невигідної для Польщі р о з х и т у в а н н я слабкої геополітичної рівноваги в Європі після переходу влади в Німеччині в 1933 році керівником народносоціалістичної партії (НСДАП) Адольфом Гітлером. Запропонована Гітлером програма повернення могутньої позиції Німеччини на міжнародній арені як одну з цілей ставила розбудову збройних сил Німеччини (до того часу обмежених постановами Парижського трактату до кількості 100 тисяч армії з неповним забезпеченням), як один з основних інструментів політичних подій. Спочатку відповіддю Польщі на зростаючу загрозу із заходу була мілітарна ініціатива маршалка Й. Пілсудського так званої попереджувальної війни (в рамках коаліційної війни разом із Францією), метою якої була ліквідація німецької загрози в умовах польської військової переваги, доки стосунок сил формувався на користь Польської республіки. Ця справа не знаходить цілковитого підтвердження в джерелах, причиною чого у великій мірі був характерний для Пілсудського стиль праці конспіратора, який робив неможливим відтворення усіх закулісних дій, оскільки накази підлеглим видавалися ним у формі усних розпоряджень. Ця ініціатива не знайшла розуміння у Франції і в результаті закінчилась укладенням відносин з Німеччиною шляхом підписання Пілсудським 26 січня 1934 року так званого польсько-німецького пакту про ненапад, а, говорячи більш детально, Декларації про незастосування сили між Німеччиною та Польщею, яка діяла протягом 10 років, тобто до 1944 року. З іншого боку польска дипломатія, на чолі якої знаходився з 1932 року полковник Юзеф Бек, намагалася знайти політичний вихід з важкої ситуації шляхом нейтралізації радянської загрози і тим самим захистити східний кордон держави. Результатом цих подій було підписання 25 липня 1932 року Пакту про ненапад між Республікою Польща та СРСР. Оскільки як і польські політики, так і військові, добре розуміли колосальну перевагу потенційних ворогів на шляху війни, пробували урівноважити цю перевагу через систему військовополітичних союзів Польщі. Oригінальність реалізації політики союзників Польщі в період уряду Пілсудського і його наступників полягала на спробі нав язування стосунків з політичними партнерами за допомогою білатеральних домовленостей й уникання багатосторонніх домовленостей. Зрозумілою стає думка, що окрім доброї інформованості польської військово -політичної еліти в німецьких питаннях вона була слабо знайома з сутністю і характером гітлерівського режиму, імманентною рисою якого був експансіонізм і вихід за традиційне (ХІХ столітнє) розуміння політики. Держава Гітлера планувала, подібно до більшовицької диктатури, проводити політику тотальної війни, стримувану на початковому етапі, (до 1938 року) лише недоліком засобів і можливою негативною реакцією держав зацікавлених в утриманні status quo. Другою характерною рисою польської політики було прагнення до збереження рівної дистанції (так звана політика рівноваги ) відносно обох сусідів: Німеччини та Радянського Союзу. Ця політика мала свої видимі обмеження, образно відображені маршалком Пілсудським в формі анекдоту про сидіння на двох стільцях (мир з Німеччиною та Радянським Союзом), питанням часу було лише коли один з них (або ще гірше обидва) будуть усунені. Республіка Польща вбачала натурального союзника проти Німеччини у Франції, з якою підписала 19 лютого 1921 року політичну умову, що доповнювалась детальним таємним військовим договором Джерело:

10 10 Źródło S t r o n a l e k a r z a Prowadzi lek. med. I. Hryhorowycz U WA Ż A J C I E NA SŁOŃCE! Promieniowanie słoneczne jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Jednak jego zbyt silna dawka może być groźna dla człowieka. Promieniowanie słoneczne ma korzystny wpływ na samopoczucie, aktywność fizyczną, pobudza wydzielanie wielu hormonów, umożliwia syntezę witamin z grupy D. Umiejętne i właściwe korzystanie ze słońca może być nie tylko źródłem przyjemności, ale także zdrowia. Należy jednak wiedzieć, iż oprócz dobroczynnego działania, słońce może wywoływać też wiele objawów niepożądanych. Panująca od wielu lat moda na opalanie spowodowała wzrost zainteresowania niepożądanymi efektami działania promieni słonecznych. Zaczęto badać i opisywać coraz więcej zmian skórnych wynikających z ekspozycji na słońce. Poparzenie słoneczne Poparzenie słoneczne spowodowane jest przede wszystkim promieniowaniem UVB. Bolesny rumień ujawnia się po około 2-4 godzinach po opalaniu się. Od tego momentu rumień stopniowo się nasila, by osiągnąć swój szczyt po 9-14 godzinach. Po godzinach rumień zanika. Bolesny oparzeniowy rumień dotyka najbardziej osoby o jasnej karnacji (o jasnych oczach i włosach). Oparzenie słoneczne I stopnia Całodzienne opalanie się bez odpowiedniej substancji osłonowej na skórze (krem z filtrem) - może spowodować oparzenie I stopnia. Skóra jest wówczas zaczerwieniona, obrzęknięta, lokalnie ocieplona. Rumieniowi skóry towarzyszy świąd, pieczenie, niekiedy bolesność. Leczenie polega na stosowaniu okładów z kwasu borowego, zimnych okładów z wody czy lodu oraz maści chłodzących, środków regenerujących, środków nawilżających i nawadniających czy też środków lekko natłuszczających. Możemy stosować również okłady ze zsiadłego mleka czy jogurtu. W oparzeniach łagodnych, np. pierwszego stopnia (objawiających się głównie silnym zaczerwienieniem skóry i jej pieczeniem, niekiedy bąblami) korzystne jest stosowanie łagodnie działających ekstraktów roślinnych. Dotyczy to zwłaszcza delikatnej skóry dziecka. Skutecznym środkiem hamującym powstawanie mediatorów zapalenia są popularne ekstrakty z cebuli i czosnku dostępne w aptece. Wykazują one działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Ekstrakty te, nakładane na skórę w postaci maści czy emulsji, łagodzą stan zapalny i zapobiegają wystąpieniu bąbli i wysięków pooparzeniowych. Zaś w przypadku wystąpienia bąbli oparzeniowych i wysięków surowiczych zapobiegają zakażeniom bakteryjnym. Domowe sposoby łagodzenia rumienia Rumień posłoneczny na skórze zmniejszy i złagodzi okład z jogurtu, zsiadłego mleka czy kefiru. Okłady takie ściągną skórę i złagodzą poparzenia. Silny i bolesny rumień oparzeniowy po opalaniu się możemy także krótkotrwale oziębiać wodą i lodem. Po każdym umyciu zmienionej zapalnie skóry wskazane jest smarowanie jej substancjami lekko natłuszczającymi, nawilżającymi i regenerującymi np. tłustym balsamem do ciała. Natomiast mocno opaloną skórę twarzy dobrze pielęgnuje pasta złożona z 2 łyżek glinki kosmetycznej (do nabycia w aptece), 1 łyżki soku z cytryny, 1 łyżki miodu. Oparzenie słoneczne II stopnia Kiedy rumień skóry jest rozległy, nasilony oraz towarzyszy mu silne pieczenie skóry, lokalna opuchlizna, pęcherze, obfity wysięk surowiczy, wówczas mamy do czynienia z oparzeniem II stopnia. W takich przypadkach może być konieczne zastosowanie przeciwobrzękowych maści steroidowych, maści osuszających wysięki surowicze ze skóry, maści zabezpieczających przed wtórną infekcją bakteryjną w uszkodzonej skórze (do nabycia w aptekach). Szczególnie niebezpieczne jest pękanie bąbli oparzeniowych i wyciek surowiczy. Płyn surowiczy jest bowiem bogaty w białko i stanowi pożywkę dla bakterii chorobotwórczych. W takich przypadkach należy posmarować bąble wypełnione płynem surowiczym preparatem chroniącym przed bakteriami. Kiedy do lekarza? Jeśli poparzenie słoneczne jest bardzo silne - objawia się widoczną opuchlizną, silną gorączką i obfitym wyciekiem surowicy z tkanek, czy też bolesnymi zmianami barwnikowymi skóry - należy skontaktować się niezwłocznie z lekarzem. Pamiętajmy, że oparzeniu II stopnia może towarzyszyć tzw. udar słoneczny (cieplny). Przyczyną udaru cieplnego może być odwodnienie spowodowane nadmiernym poceniem się i niedostatecznym uzupełnianiem płynów (elektrolitów), brak osłony głowy i karku. Na udar narażone są głównie dzieci i osoby starsze. Typowymi objawami udaru słonecznego są: bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, uczucie osłabienia oraz przyspieszone tętno. Z a m k i p o l s k i e z n a n e i n i e z n a n e HISTORIA ZAMKU KRÓLEWSKIEGO W WARSZAWIE P i e r- wotny gród k a s z t e l a ń s k i z n a j d o w a ł się na cyplu l e w o b r z e ż n e j skarpy wiślanej, na południowowschodnim skraju młodego zespołu Zamek Królewski miejskiego Warszowa, od którego oddzielony był umocnieniami drewniano-ziemnymi, fosą i wąwozem rzeki Kamionki. Gród ten powstał u schyłku XIII stulecia za panowania Bolesława II. Po śmierci księcia władzę objął jego syn Trojden, który rozpoczął budowę murowanych umocnień wokół miasta i grodu. Za jego czasów Warszawa była już znaczącym ośrodkiem, o czym może świadczyć fakt, że w 1339 zatrzymali się tutaj przysłani z Awinionu sędziowie papieża Benedykta XII, którzy przybyli do Polski, aby przewodniczyć w procesie, jaki Kazimierz Wielki wytoczył Krzyżakom z powodu zagarnięcia przez nich Pomorza i Kujaw (wyrok był korzystny dla Polski). Następcą Trojdena został Siemowit III Starszy. Za jego panowania rozpoczął się proces przemiany drewnianego dotychczas założenia w murowany zamek. Jako pierwsza została wzniesiona wysoka, czworoboczna wieża zwana Wielką (dzisiaj wieża Grodzka). Zbudowano ją na kamiennym fundamencie, na planie kwadratu o boku 12,5 metra i wzmocniono skarpami. Ta czterokondygnacyjna budowla pełniła początkowo rolę stołpu, a w latach późniejszych służyła m.in. za więzienie. Rozwiniętą formę gotycką uzyskał zamek w latach panowania księcia Janusza I Starszego. W okresie powstał nowy dom mieszkalny, zwany Wielkim (Curia Maior). Był to ceglany pałac o wymiarach 47,5x17,5 metra, jednotraktowy i trzykondygnacyjny. Znajdowała się w nim izba sądowa, komnaty książęce, sala przyjęć, festynów oraz skarbiec. U schyłku XV wieku w północno-wschodnim narożu założenia wzniesiono Dom Mniejszy (Curia Minor). W dwukondygnacyjnej budowli umieszczono komnaty oraz sypialnię książęcą. Równolegle powstały: łożnica książęca, szopa Sądów Ziemskich, a także liczne zabudowania gospodarcze. Obronność zamku podkreślały trzy wieże: wspomniana wieża Wielka, Żuraw oraz wieża Dworzan. W roku 1526 zmarł bezpotomnie ostatni książę z linii Piastów Mazowieckich - Janusz III. O jego śmierć podejrzewano kochankę Janusza Katarzynę Radziejowską, która rzekomo miała podać mu truciznę. Sprawa zrobiła się na tyle donośna, że na 500 lat przed Rywinem król Zygmunt I Stary powołał specjalną komisję śledczą, która orzekła jednak, że książę Janusz nie sztuką ani sprawą ludzką, lecz z woli Pana Wszechmocnego z tego świata zszedł. Wkrótce Mazowsze wcielono do Korony. Warownię przejął Zygmunt Stary, który odnowił Dom Wielki z przeznaczeniem na własną siedzibę, Dom Mały zostawił natomiast w dożywotnie użytkowanie księżniczce mazowieckiej Annie. Po śmierci Anny, w okresie rezydowała tutaj wdowa po Zygmuncie - Bona. W 1569 uchwałą sejmową w Lublinie powołano Rzeczpospolitą Obojga Narodów Polski i Litwy, przesuwając z Piotrkowa do Warszawy lokalizację sejmów, które odtąd obradować miały na zamku. Istniejący gmach nie zapewniał jednak odpowiednich warunków, nie był też specjalnie reprezentacyjny i stąd Zygmunt August podjął decyzję o jego rozbudowie. Zatrudniono cenionych architektów: Jakuba Parra i znanego z przebudowy poznańskiego ratusza Włocha Jana Baptystę Quadro. [ 11] Первісне кастелянське поселення знаходилось на верхівці лівобережного відкосу Вісли на південно-східному краю міського ансамблю Варшова від якого було відділене дерев яно-земляними укріпленнями, ровом і ущелиною ріки Камьонки. Це поселення виникло під кінець XIII століттяза часів панування Болеслава ІІ. Після смерті князя владу отримав його син Тройден, який розпочав будову мурованих укріплень довкола міста і поселення. За часів його панування Варшава була вже значним осередком, про що свідчить факт, що в 1339 році тут зупинилися прислані з Авіньону судді папи Бенедикта ХІІ, які прибули до Польщі, аби керувати в процесі, який Казимир Великий розпочав проти Хрестоносців з приводу загарбання ними Помор я і Куяв (вирок був на користь Польщі). Наступником Тройдена став Семовит ІІІ Старший. За його панування розпочався процес заміни дерев яної до того часу забудови на мурований замок. Першою була зведена висока, чотирибічна вежа, звана Великою (зараз Гродзка). Її збудовано на кам яному фундаменті, у виді квадрату зі стороною 12,5 метра і зміцнено відкосами. Ця чотириярусна будівля спочатку виконувала роль головної оборонної вежі, а в пізніші роки служила за в язницю. Розвинуту готичну форму замок отримавв роки панування князя Януша І Старшого. В період років виник новий житловий будинок, який називали Великим (Curia Maior). Це був цегляний палац розмірами 47,5х17,5 метра, однотрактовий і триярусний. В ньому знаходилась судова палата, княжі палати, зала- приймальня, фестинів та скарбниця. Під кінець XV ст. в північно-східному розі забудови зведено Меньший Будинок (Curia Minor). В двоярусній будівлі розміщено кімнати та княжу спальню. Паралельно були збудовані: княже ложе, сарай Земського Суду, а також численні господарські будівлі. Оброноздатність замку підкреслювали три вежі: згадувана Велика Zamek Królewski w 1656 roku; Rysunke E.J.Dahlberga Польські замки відомі й невідомі IСТОРІЯ КОРОЛІВСЬКОГО ЗАМКУ У ВАРШАВІ Zamek Królewski w XVIII wieku na obrazie B.Belotta (Canaletto) вежа, Журавель та вежа Дворян. В 1526 році не залишивши с п а д к о є м ц і в помер князь д и н а с т і ї М а з о в е ц ь к и х пястів Януш ІІІ. В його смерті підозрювали к о х а н к у Я н у ш а Катажину Радзєйовську, яка, як кажуть, повинна була подати йому отруту. Справа на стільки набула розголосу, що на 500 років до Ривіна король Зигмунт І Старий скликав слідчу комісію, яка оголосила, що князь Януш не підступом, а ні людськими руками, лише з волі Всемогутнього Бога пішов з того світу. Незабаром Мазовше приєднали до польської держави. Укріплення прийняв Зигмунт Старий, який відновив Великий будинок з призначенням на власну садибу, Малий будинок залишив в довічне користування мазовецькій княгиніанні. Після смерті Анни, в період тут проживала вдова Зигмунта Бона. В 1569 році ухвалою Сейму в Любліні проголошено Річ Посполиту Обох Народів Польщі та Литви, перевівши з Пьотркова до Варшави розташування сеймів, які з того часу повинні були засідати в замку.однак існуюча споруда не забезпечувала відповідних умов, не мала також репрезентаційного вигляду і тому Зигмунт Август прийняв рішення про його розбудову. Найняли поважних архітекторів:якуба Парра і відомого з перебудови познанської ратуші італійця Яна Баптиста Квардо.[ 11]

11 Źródło [ 10]Pod ich czujnym okiem przekształcono Dom Wielki, gdzie przebudowano piętra, położono tynki, ozdobiono okna, w komnatach umieszczono 14 pieców, a w izbach położono dębowe posadzki. Parter budynku przeznaczono na Izbę Poselską, zaś jego piętro na siedzibę Senatu. Na północ od Curia Maior postawiono dwutraktowy Dom Nowy, lokując w nim apartamenty króla oraz mieszkania straży królewskiej. Adaptacji poddano również Dom Mniejszy, w którym przez kilkanaście lat mieszkała siostra Zygmunta - Anna Jagiellonka. Następcą Zygmunta Augusta został Zygmunt III Waza, który przeniósł nam stolicę do Warszawy, a zamek obrał na swą główną rezydencję. W roku 1596 rozpoczął on gruntowną rozbudowę założenia, angażując do prac m.in. Mateusza Castello, Jana Trevano i Konstantego Tencallę. Do istniejących już dwóch skrzydeł mieszkalnych dodano trzy nowe. Od strony północnej powstał 45-metrowy, dwupiętrowy dom z bramą Senatorską, w którym obok apartamentów królewskich ulokowano prywatną kaplicę Wazów oraz pokoje dziecięce. Przylegało do niego długie, blisko 90-metrowe skrzydło zachodnie z Wieżą Zegarową, zwaną również Zygmuntowską. Jako ostatni wzniesiono budynek południowy. Liczący 50 metrów długości gmach łączył skrzydło zachodnie z Wieżą Grodzką, a wykutą w jego murach bramą prowadził główny wjazd na dziedziniec. W ten sposób powstała obszerna pięcioskrzydłowa rezydencja, która kształtem zbliżona była już do współczesnego nam zamku. Syn i następca Zygmunta III - Władysław IV wzniósł we wschodniej części dziedzińca wieżę ze schodami prowadzącymi do apartamentów królewskich. By uczcić pamięć ojca, w 1644 ufundował też marmurową kolumnę z posągiem monarchy, zwaną powszechnie Kolumną Zygmunta. Był to pierwszy świecki pomnik w Warszawie. Podczas rządów Władysława oraz za panowania jego następcy Jana Kazimierza Zamek Królewski uzyskał niezwykle bogato zdobioną barokową formę wnętrz. Powstał wtedy Pokój Marmurowy i wystrój innych komnat udekorowanych perskimi kobiercami, zdobnymi posadzkami, a także obrazami malowanymi przez mistrzów włoskich i flamandzkich. W pierwszej połowie XVII wieku obiekt wzbogacono w nowoczesny system obwarowań (od strony wschodniej i częściowo od południa), które jednak nigdy nie zostały ukończone. Podczas tragicznego w skutkach najazdu szwedzkiego budowla została zdewastowana i doszczętnie ograbiona. Wykradziono wówczas z zamku 300 obrazów, fragmenty marmurowej kamieniarki, a nawet pozdrapywaną z rzeźb i framug złotą farbę. O ogromnej skali zniszczeń może świadczyć Sala Rycerska fakt, że Szwedzi organizowali sobie konne wycieczki po jego wnętrzach. Po zakończeniu działań wojennych przystąpiono do naprawy uszkodzeń; na czas remontu król przeniósł swój urząd do pałacu, zwanego obecnie Kazimierzowskim. Niedługo potem nieudolny Jan Kazimierz abdykował, a następnie wyemigrował do Francji, zabierając ze sobą znaczącą część ocalałych ze szwedzkiej pożogi zamkowych zbiorów. Jego następcy: Michał Korybut, Jan III Sobieski oraz (szczególnie) August II mieli wielkie, ambitne plany przebudowy rezydencji, ale borykając się z potężną dziurą budżetową mogli pozwolić sobie co najwyżej na przeróbkę wystroju jej sal i częściową zmianę ich funkcji. Gruntownej modernizacji doczekał się zamek dopiero za rządów Augusta III. Pod czujnym nadzorem architektów: Johanna Friedricha Karchera, Joachima Daniela Jaucha i Gaetano Chaveriego przebudowano go i zmieniono wystrój jego wnętrz. Wtedy to wykształcił się ostateczny podział zamku na część rezydencjalną (kaplica, Sala Jadalna, Sypialnia, Pokój Audiencjonalny) we wschodnim skrzydle i część państwową (Sala Senatorska, Izba Poselska) w pozostałych skrzydłach. [ 10]Під їх чуйним оком змінено вигляд Великого будинку, де з перебудовано поверхи, накладено штукатурку, оздоблено вікна, в кімнатах розміщено 14 печей, а в палатахпокладено дубовий паркет. Партер будинку був призначений на Посольську палату, а його поверх на садибу Сенату. На північ від Curia Maior зведено двотрактовий Новий дім, розташовуючи в ньому апартаменти короля та житло королівської охорони. Адаптації піддано також Менший дім, в якому протягом кільканадцяти років мешкала сестра Зигмунта - Анна Ягеллонка. Наступником Зигмунта Августа став Зигмунт ІІІ Ваза, який Ruiny zamku po II wojnie światowej переніс нам столицю до Варшави, а замок обрав своєю головною резиденцією. В 1596 році він розпочав грунтовне розширення забудови, залучаючи до робіт між іншими Матеуша Гастелло, Яна Тревано, і Константина Тенцалле. До вже існуючих двох житлових крил додали три нових. З північного боку виник 45- метровий, двоповерховий будинок з Сенаторською брамою, в якому поряд з королівськими апартаментами розташовано приватну каплицю Вазів та дитячі кімнати. До нього прилягало довге, майже 90-метрове західне крило з Годинниковою вежою, яку також називали Зигмунтовською. Останнім було зведено південний будинок. Він нараховував 50 метрів довжини і поєднував західне крило з Гродською вежою, а через викувану в його мурах браму вів головний в їзд у внутрішній двір. Таким чином повстала обширна Sala Tronowa резиденція з п яти крил, яка своєю формою наближалася до сучасного нам замку. Син і наступник Зигмунта ІІІ- Владислав IV звів у східній частині двору вежу зі сходами, які вели до королівських апартаментів. Аби вшанувати пам ять батька, в 1644 році став фундатором мармурової колони зі статуєю монарха, яку всі звуть Колоною Зигмунта. Це був перший світський памятник у Варшаві. Під час правління його наступника Яна Казимира королівський замок отримав надзвичайно багато оздоблену барокову форму інтер єру. Тоді створена Мармурова кімната і інтер єр інших кімнат, прикрашених перськими килимами, оздобним паркетом а також картинами намальованими італійськими та фламандськими майстрами. В першій половині XVII століття об єкт збагачено сучасними фортифікаційними системами ( зі східного боку і частково з півдня), котрі однак ніколи не були закінчені. Підчас трагічного шведського наїзду будівля була зруйнована та дощенту пограбована.. В цей час із замку викрадено 300 картин, мармурові фрагменти, і навіть поздряпувана зі скульптур і фрамуг золота фарба. Про величезні знищення може свідчити факт, що Шведи організовували собі в середині нього кінні прогулянки. Після закінчення військових подій приступили до ремонту пошкоджень; на час ремонту король переніс свій уряд до палацу, який зараз називають Казимирівським. Незабаром бездарний Ян Казимир відмовився від престолу, а пізніше емігрував до Франції, забравши із собою значну частину вцілілих від шведської пожежі замкові колекції. Його наступники: Міхал Корибут, Ян ІІІ Собєскі та (особливо) Август ІІ мали великі амбітні плани перебудови резиденції, але в боротьбі з потужною бюджетною діркою могли дозволити собі лише на зміну інтер єру залів і часткову зміну їх функцій. Грунтовної модернізації замок дочекався лише за правління Августа ІІІ. під чуйним наглядом архітекторів:йоханна Фрідріха Кархера, Йоахіма Даніеля Яуха і Гаетано Хавері він був перебудований ізмінений його інтер єр. Тоді сформувався остаточний поділ замку на резиденцію (каплиця, Ідальня, Спальня, кімната для аудієнцій) у східному крилі і частину державну (Сенатська зала, Посольська палата) в решті крил. Dla uczniów EFEKTYWNE UCZENIE SIĘ 11 Nie mam dobrej pamięci, Mam dobrą, ale krótką pamięć, Mam fatalną pamięć, Bo ja z taką pamięcią się urodziłem ileż to razy słyszeliśmy takie zdania, a może sami je wypowiadamy? Wybitny znawca technik pamięciowych Harry Lorayne napisał Nie ma złej pamięci, a tylko dobrze lub źle ją ćwiczymy Jak ćwiczyć pamięć, żeby móc zapamiętać potrzebne nam informacje, jak np. nazwiska, piny, numery telefonów itd. Czy pamięć można w ogóle ćwiczyć? Otóż można, na dodatek nie jest to trening bolesny, czy przykry, wręcz przeciwnie dostarcza wiele radości i satysfakcji. Ale żeby móc ćwiczyć pamięć, trzeba poznać procesy zapamiętywania. Jeśli chcemy wykorzystać ogromny potencjał swojego mózgu, musimy go najpierw poznać. Mózg składa się z dwóch półkul mózgowych: prawej i lewej. Mimo tego że każda zbudowana jest z takich samych neuronów, to pełni różne funkcje. Prawa półkula odpowiada za wyobraźnię, emocje, rozumie metafory, kocha muzykę, kolory i rytm. Lewa nazywana logiczno matematyczno werbalną odpowiada za cyfry, rozumie słowa, rozwiązuje problemy krok po kroku. Prawa zawiaduje lewą częścią ciała i odpowiada za pamięć długoterminową. Lewa kieruje prawą częścią ciała i koduje informacje do pamięci krótkoterminowej. Jeśli więc chcemy jakąś informację zapamiętać na dłużej, należy w proces zapamiętywania zaangażować obydwie półkule równocześnie. Angażowanie obu półkul równocześnie powoduje ich synchroniczne działanie, a w konsekwencji zwiększenie potencjału całego mózgu. Ajschylos powiedział: Matką wiedzy jest pamięć, matką pamięci metoda. Warto więc poznać narzędzia, które ułatwiają zapamiętywanie. Mnemotechniki to inaczej techniki pamięciowe, które ułatwiają zapamiętywanie w szybki sposób po jednokrotnym powtórzeniu. Dzięki Łańcuchowej Metodzie Zapamiętywania (ŁMZ) możemy zapamiętać dowolną ilość informacji, wykorzystując siłę skojarzeń i łącząc je w historyjkę. - Nazwiska, słówka z języka obcego, trudne nazwy geograficzne świetnie zapamiętamy dzięki Technice Słów Zastępczych (TSZ). Metoda polega na tym, że kojarzymy nowe słówko z czymś, co blisko brzmi w naszym języku. Wykorzystujemy dzięki temu jedną z zasad zapamiętywania: nasz mózg rozpoznaje i zapamiętuje to, co już zna. - Masz problemy z zapamiętaniem kodów cyfrowych, pinów, nr. tel.? Wykorzystaj Zakładki Obrazkowe (ZO) to metoda, która pozwala zobaczyć cyfrę jako obraz. Np. cyfra 2 to łabędź, 8 przypomina bałwana, 4 krzesło, 7 flagę. Dzięki temu już zapamiętałeś układ czterech cyfr (2847). Łatwo je odtworzyć, bo obrazy widzimy, cyfry zaś są abstrakcją. - Chcesz zgłębić sztukę zapamiętywania cyfr? - poznaj Fonetyczny Alfabet Cyfrowy (FAC). Wielokrotny mistrz świata D. O Brien potrafi zapamiętać w kolejności 1000 cyfr. Jeśli poznasz tę metodę, też możesz to zrobić. On jest mistrzem świata, bo zajmuje mu to 15 minut. - Niektóre z tych technik pozwalają zapamiętać informacje i odtworzyć je w kolejności lub na wyrywki. Tak się dzieje, kiedy skorzystamy z Zakładkowej Metody Zapamiętywania (ZMZ). We wszystkich metodach wykorzystuje się wzór na pamięć: Pamięć = Obraz + Akcja + Emocje W mnemotechnikach działają mechanizmy pamięciowe, które polegają na tym, że wykorzystujemy wyobraźnię, tworząc obrazy, nowe informacje łączymy ze starymi, nadając im charakter ekspresyjny, angażujemy się w cały proces emocjonalnie, pobudzamy wszystkie zmysły. Techniki pamięciowe nie są wymysłem XXI wieku. Zawdzięczamy je starożytnym Grekom i Rzymianom. Dla Greków pamięć miała tak wielkie znaczenie, że wśród wielu bóstw stworzyli przecudnej urody boginię, którą nazwali Mnemozyną (stąd mnemotechniki). Ci, którzy mieli dobrą pamięć, zajmowali wysokie stanowiska państwowe, a my do dziś podziwiamy tych, którzy potrafią skutecznie wykorzystywać swój umysł.

12 D l a d z i e c i CZAS NA WYCIECZKĘ! Lato to szczególnie dobry czas na urządzanie wycieczek! Wyprawy do lasu czy nad jezi- o r o s ą świetną formą spędzania wolnego czasu. Wcale nie musicie się wybierać gdzieś daleko, żeby ciekawie spędzić dzień, a może nawet parę dni! Podczas wyprawy do lasu możecie poobserwować życie zwierząt, zbudować szałas czy rozpalić ognisko. Takie wędrówki do lasu mogą wiele nauczyć, choć zawsze trzeba pamiętać o bezpieczeństwie i nigdy nie wybierać się na takie wyprawy samemu! Przygotowując wycieczkę, zaplanujcie, co chcecie robić, co zobaczyć, możecie sobie wyznaczyć jakieś zadanie na ten czas, np. odnalezienie i rozpoznanie jak największej ilości zwierząt czy roślin, naszkicowanie mapki terenu, zrobienie zielnika, obserwowanie mrowiska czy nasłuchiwanie różnych odgłosów, jakie można usłyszeć w zupełnej ciszy w lesie! Zaplanujcie też, na jak długo się wybieracie. O swoich planach zawsze powinniście informować rodziców albo zabierać ich ze sobą! Jeśli planujesz wyprawę do lasu, pomocne mogą być nasze wskazówki! Dzięki nim zdobędziesz informacje, które na pewno przydadzą ci się podczas wyprawy! BUTY Dobre i wygodne buty to podstawa udanej wycieczki! Najlepiej, żeby były nieprzemakalne! Tylko w dobrych butach można biegać do woli po lesie bez obawy, że cokolwiek wam się stanie! MAPA Mapa jest podstawą udanej i bezpiecznej wycieczki. Na mapie są zaznaczone pagórki, jeziora, drogi czy bagna. Im dokładniejsza mapa, tym lepiej! Na mapie są zaznaczone też ciekawe miejsca do zobaczenia, jak np. wieże obserwacyjne, z których można zobaczyć o wiele więcej niż z ziemi! NAMIOT Wszystkie wycieczki kilkudniowe nie obejdą się bez namiotu. W nocy jest zimno i wigotno,więc namiot ochroni was przed zmarznięciem! Namiot najlepiej rozbić zaraz po przybyciu na miejsce noclegu, gdy jeszcze jest jasno, bo wtedy nic się wam nie pogubi. Przed wycieczką możecie poćwiczyć stawianie namiotu gdzieś na trawie przed domem, żeby potem nie było niespodzianek. to SUCHY PROWIANT G d y zgłodniejecie radość z pewnością sprawi wam jakas potrawa z grilla. Możecie zawsze usmażyć chleb czy kiełbaski na patykach, a gdy zechce się wam jakiejś zupy albo herbaty, to weźcie ze sobą kociołek, który będzie przydatny do zagotowania wody! Oczywiście nie możecie zapomnieć wtedy o zabraniu z domu wody. Woda znalexiona w lesie może być bardzo szkodliwa, więc lepiej pić tę z wiadomego źródła! PLECAK Dobry plecak to jedna z najważniejszych rzeczy na wycieczce! Powinien być wygodny i pojemny, aby zmieściły się w nim wszystkie rzeczy niezbędne na waszą wycieczkę! Ale nie przesadzajcie z ilością bagażu - jeśli plecak będzie ciężki, to daleko z nim nie zajdziecie. KOMPAS K o m - pas to bardzo przy- datne u r z ą d z e n i e, szczególnie w lesie, gdzie czasem ciężko ustalić miejsce swojego położenia. Kompas zawsze wskazuje, gdzie jest północ i dzięki temu łatwiej będzie wam stwierdzić, gdzie jesteście! Jeśli nie wiecie, jak dokładnie działa kompas, to zapytajcie rodziców, na pewno wam w tym pomogą. OGNISKO Gdy zrobi się zimno lub ciemno, na pew- n o przyjdzie wam do głowy rozpalić ognisko! Pomysł dobry, ale musicie mieć do tego ze sobą zapałki! O g - n i s k o najlepiej rozpalić z kimś dorosłym w pobliżu, bo może być niebezpieczne! Pamiętajcie, żeby nie rozpalać go zbyt blisko drzew, WĘDKA Możliwe, że wyprawa zaprowadzi was nad jezioro! Jeśli już kiedyś łowiliście ryby, np. z rodzicami, to weźcie ze sobą wędkę. Może uda się wam złowić jakiś obiad?! PO DESZCZU Podczas wycieczek z pogodą bywa różnie, raz świeci słońce, raz pada deszcz. Jeśli nie chcecie suszyć rzeczy tak, jak na tym obrazku, to zawsze pamiętajcie, żeby zabrać ze sobą coś przeciwdeszczowego! Nawet wtedy, gdy od rana świeci słońce. Pogoda bywa bardzo zdradliwa i zmienna, więc lepiej być zabezpieczonym, żeby nie przerywać wycieczki tylko z powodu grymasów pogody! Źródło PISMO KULTURALNO-OŚWIATOWE POLSKO-UKRAIŃSKIEGO STOWARZYSZENIA KULTURALNEGO W MARIUPOLU Zespół redakcyjny: Andrzej Iwaszko (redaktor naczelny), Igor Hryhorowycz, Helena Jegorowa. Adres redakcji: Mariupol 87525, Apatowa 138, pokój 5 gazeta-pusk@ukr.net Redakcja pracuje na zasadach społecznych Nakład 500 egzemplarzy Numer ukazał się dzięki wsparciu finansowemu Senatu RP oraz Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie Газета Źródło зареєстрована в Головному управлінні юстиції в Донецькій області Redakcja nie zwraca nadeslanych maszynopisów i zastrzega sobie prawo 12 липня 2007 року Свідоцтво про реєстрацію Р Серія: ДЦ dokonania zmian formalnych oraz skrótów w tekście