WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA KL.1. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA KL.1 Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra wymienia epoki historyczne przedstawia własne rozumienie wie, jakie są źródła historyczne konieczności nauki historii zna podział źródeł historycznych rozumie pojęcia: wiek, era, epoka, historia, prehistoria, źródło historyczne oblicza upływ czasu pomiędzy erami i epokami klasyfikuje źródła historyczne, posługując się przykładami uzasadnia przydatność źródeł w pracy historyka i archeologa rozumie pojęcie: homo sapiens wymienia narzędzia, którymi posługiwali się ludzie pierwotni w epoce paleolitu rozumie pojęcia: paleolit, hominidy, neandertalczyk zaznacza paleolit na osi czasu dostrzega wpływ klimatu na warunki życia ludzi wie, skąd pochodzi nazwa paleolit rozumie i uzasadnia, dlaczego Ziemia nie była zaludniona równomiernie rozumie i wyjaśnią pojęcie neolit umie wskazać na osi czasu neolit umie opowiedzieć o sposobach zdobywania pożywienia wskazuje na mapie miejsca, gdzie najwcześniej rozwinęło się rolnictwo rozumie pojęcia: Mezopotamia, pismo klinowe, politeizm, kodeks Hammurabiego, sieć nawadniająca rozumie pojęcia: faraon, system nawadniający, sieć irygacyjna, piramida, politeizm, hieroglify, papirus zna pojęcia politeizm, piramida, sarkofag, życie pozagrobowe, mumifikacja rozumie pojęcia: rewolucja neolityczna, plemię, ceramika, epoka brązu wie, jakie zwierzęta zostały najszybciej udomowione zna położenie geograficzne Mezopotamii wskazuje na mapie pierwsze państwa Bliskiego Wschodu wymienia egipskie grupy społeczne, zna ich zadania podaje przykłady osiągnięć naukowych Egiptu moment na osi czasu potrafi wymienić najważniejszych bogów egipskich rozumie, dlaczego Egipcjanie mumifikowali swoich zmarłych potrafi dostrzec różnice pomiędzy epokami paleolitu, neolitu i brązu wskazuje czynniki decydujące o rozwoju rolnictwa na obszarze Żyznego Półksiężyca wie, które osiągnięcia cywilizacyjne Mezopotamii są wykorzystywane także współcześnie wyjaśnią, co znaczy powiedzenie: Egipt darem Nilu rozumie znaczenie sieci irygacyjnej dla rozwoju rolnictwa wymienia sposoby oddawania czci bogom w Egipcie rozumie znaczenie wiary w życie pozagrobowe dla codzienności rozumie, dlaczego nie wszyscy ludzie w epoce neolitu musieli zajmować się rolnictwem potrafi wskazać rewolucyjny charakter zmian w epoce neolitu wie, jakie znaczenie dla funkcjonowania państwa babilońskiego miały pismo i sieć nawadniająca samodzielnie ocenia stosowaną w kodeksie Hammurabiego zasadę odwetu rozumie, dlaczego w Egipcie powstała organizacja państwowa wymienia osiągnięcia Egipcjan na różnych polach rozumie znaczenie Księgi umarłych jako źródła historycznego rozumie i uzasadnia wiodącą rolę kapłanów w Egipcie rozumie pojęcia i terminy: monoteizm, Arka Przymierza, Ziemia Obiecana, czasy patriarchów, wyrok salomonowy, szabat, rabin, judaizm, naród wybrany, wskazuje Palestynę na mapie wymienia postacie związane z historią narodu wybranego: Abrahama, Mojżesza, Dawida, wie, na jakie etapy można podzielić historię narodu wybranego wskazuje różnice pomiędzy religiami Egiptu, Mezopotamii i Izraela rozumie znaczenie Biblii jako źródła historycznego wie, gdzie mieszkają współcześni wyznawcy judaizmu

2 charakteryzuje cechy judaizmu Salomona dostrzega korzenie chrześcijaństwa wskazuje na mapie: Mezopotamię, Egipt, Palestynę zna postacie: Hammurabiego, Mojżesza, Dawida, Salomona omawia zasady funkcjonowania państw w Mezopotamii, państwa egipskiego i Izraela rozumie pojęcia: zodiak, kodeks Hammurabiego, Biblia wyjaśnią przyczyny polityczne potęgi Egiptu wyjaśnią przyczyny osiedlenia się Izraelitów w Palestynie i przedstawia dzieje ich państwa wyjaśnią wpływ osiągnięć cywilizacyjnych ludów starożytnego Bliskiego Wschodu na współczesność wskazuje na mapie starożytną Grecję opowiada o zajęciach Greków wie, kim był Homer rozumie pojęcia i terminy: cywilizacja minojska, cywilizacja mykeńska, wie, na jakie krainy dzieliła się Hellada charakteryzuje osiągnięcia cywilizacji minojskiej i mykeńskiej porównuje warunki naturalne Grecji i państw Bliskiego Wschodu oraz wskazuje następstwa i źródła różnic w ich rozwoju wskazuje Ateny na mapie rozumie pojęcia: tyrania, demokracja, arystokracja wskazuje Spartę na mapie rozumie pojęcia: falanga, hoplita, hegemonia wymienia najważniejszych greckich bogów, zna datę pierwszych igrzysk olimpijskich 776 r. p.n.e. opowiada o przemianach ustrojowych w Atenach charakteryzuje demokrację ateńską zna genezę i znaczenie powiedzeń: mówić lakonicznie, z tarczą lub na tarczy, wychowanie spartańskie zna i rozumie pojęcia: olimpiada, heros, mit wymienia dyscypliny olimpijskie rozumie pojęcia: teatr, filozofia charakteryzuje grecki teatr, zna jego genezę wie, jak wyglądał teatr grecki wymienia najważniejsze bitwy wojen persko-greckich rozumie pojęcia i powiedzenia: filipika, rozciąć węzeł gordyjski, kultura hellenistyczna wskazuje na mapie Persję, Maraton, Termopile wskazuje na mapie Macedonię, Grecję, ziemie podbite przez Aleksandra porównuje różne formy sprawowania władzy w Grecji charakteryzuje i ocenia tyranię, oligarchię i demokrację porównuje ustrój spartański z ustrojami innych polis wie, jakie były przyczyny i skutki wychowania spartańskiego wskazuje cechy armii i zasady walki Spartan zna różne formy oddawania czci bogom, umie porównać igrzyska współczesne i starożytne wyjaśnia genezę powstania teatru greckiego umie wskazać kolumny w porządku doryckim, jońskim i korynckim potrafi podać cechy charakterystyczne budowli greckich omawia przyczyny i skutki wojen persko-greckich wyjaśnia, dlaczego doszło do wojny peloponeskiej, i zna jej skutki wyjaśnia założenia polityki wewnętrznej Aleksandra dostrzega korzenie współczesnej demokracji w starożytności porównuje demokrację ateńską ze współczesną wyjaśnia, dlaczego Sparcie udało się osiągnąć hegemonię w Grecji porównuje Ateny i Spartę i uzasadnia, która z form sprawowania władzy jest mu bliższa rozumie wpływ greckiej mitologii na współczesną kulturę zna poglądy czołowych greckich filozofów potrafi omówić wpływ sztuki greckiej na współczesne kanony piękna i architektury wyjaśnia, dlaczego Grekom udało się pokonać Persów uzasadnia, dlaczego imperium zbudowane przez Aleksandra musiało się rozpaść

3 rozumie pojęcia: demokracja, oligarchia, igrzyska olimpijskie, politeizm wskazuje na mapie Grecję wskazuje na mapie Rzym wie, w którym wieku powstało państwo rzymskie rozumie pojęcia: legion, prowincja, namiestnik, imperium, romanizacja, wojna punicka wie, kim był Hannibal zna pojęcia: latyfundium, niewolnik, gladiator, proletariat, cesarstwo wie, kim był Spartakus zna pojęcia: bazylika, amfiteatr, termy, akwedukt, urbanizacja, romanizacja rozumie pojęcia: kodeks, kodyfikacja wymienia najwspanialsze budowle rzymskie: Koloseum, Panteon zna pojęcia: apostoł, Nowy Testament, wskazuje na mapie ziemię, gdzie narodził się Jezus wskazuje, skąd przybywali barbarzyńcy wie, co się stało w roku 476 rozumie pojęcia: chrystianizacja, klasztor, zakon, mnich wskazuje na mapie Bizancjum i Konstantynopol podaje genezę i znaczenie powiedzeń: mówić lakonicznie, z tarczą lub na tarczy, wychowanie spartańskie zna rok założenia Rzymu: 753 r. p.n.e. wyjaśnia, kim byli plebejusze i patrycjusze wskazuje na mapie obszar podbity przez Republikę Rzymską zna datę największego powstania niewolników w państwie rzymskim: p.n.e. zna datę upadku Republiki: 30 r. p.n.e. opisuje, jak chroniono granice Imperium wyjaśnia, dlaczego Rzymianie budowali drogi omawia rzymską edukację opisuje wygląd akweduktu, term, Koloseum wie, w jakich okolicznościach doszło do podróży misyjnych apostołów opowiada o okolicznościach upadku Cesarstwa Zachodniego zna postacie: Odoakra, Dioklecjana porównuje działalność zakonów we wczesnym średniowieczu i współcześnie wie, jak doszło do najazdów arabskich na Cesarstwo wymienia dzieła Fidiasza, Sofoklesa, Myrona charakteryzuje i ocenia takie formy ustrojowe, jak demokracja, oligarchia, monarchia omawia skutki wychowania spartańskiego dla funkcjonowania państwa wymienia w odpowiedniej kolejności formy ustrojowe państwa rzymskiego wyjaśnia, jak funkcjonowała republika wyjaśnia rolę sprzymierzeńców w prowadzeniu podbojów przez Rzym wyjaśnia skutki wojen punickich wyjaśnia, dlaczego dochodziło do powstań niewolników podaje przyczyny upadku Republiki rozumie znaczenie sieci dróg dla utrzymania rzymskiego panowania rozumie, dlaczego Rzymianie przejęli greckie wierzenia, literaturę i filozofię rozumie okoliczności rozwoju chrześcijaństwa w świecie rzymskim rozumie genezę i znaczenie słów: wandal, barbarzyńca wie, jakie znaczenie miała działalność zakonów rozumie rolę Bizancjum dla przetrwania kultury starożytnej uzasadnia przydomek Aleksandra Wielkiego wskazuje wpływ cywilizacji i sztuki starożytnej na współczesną cywilizację i sztukę porównuje demokrację starożytną ze współczesną porównuje współczesną i starożytną republikę dostrzega wady i zalety ustroju Republiki Rzymskiej omawia przyczyny i skutki podbojów wskazuje skutki wprowadzenia armii zawodowej wyjaśnia genezę i znaczenie powiedzeń: Koś ci zostały rzucone, I Ty, Brutusie, przeciw mnie? podaje autora O wojnie galijskiej wskazuje wpływy cywilizacji rzymskiej we współczesnym świecie porównuje osiągnięcia Rzymian i Greków wskazuje wpływ rzymskiej kultury we współczesnym prawodawstwie wyjaśnia, dlaczego chrześcijaństwo zmieniło świat antyczny potrafi ocenić wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych na upadek Cesarstwa Zachodniego wie, dlaczego po upadku Cesarstwa Zachodniego zaczęły powstawać państwa plemienne wskazuje różnice pomiędzy Kościołami prawosławnym i katolickim

4 wie, co stało się w roku 1054 rozumie pojęcia: arabeska, islam, Koran, haracz wie, kim był Mahomet zna pojęcia: renesans karoliński, majordomus, Państwo Kościelne, rozumie pojęcia: wasal, senior, feudalizm, rozdrobnienie feudalne, wie, czym handlowano na szlaku bursztynowym wymienia plemiona zamieszkujące ziemie polskie wie, co się stało w roku: 966, 972 wie, kim byli: Bolesław Chrobry, św. wyjaśnia, dlaczego Arabowie toczyli świętą wojnę wyjaśnia, jak działało państwo Karola Wielkiego charakteryzuje drabinę feudalną opisuje ceremoniał lenny podaje okoliczności i czas powstania państwa niemieckiego wymienia pierwsze państwa słowiańskie wskazuje na mapie ziemie podbite przez Mieszka I uzasadnia znaczenie koronacji dla Wojciech, Otto III położenia państwa rozumie pojęcia: sukcesja, palatyn opisuje przebieg konfliktu pomiędzy królem Bolesławem Śmiałym a biskupem Stanisławem rozumie pojęcia: monarchia patrymonialna, danina, regalia, prawo książęce, rycerstwo, duchowieństwo, gród, podgrodzie rozumie pojęcia: konkordat, pójść do Canossy, celibat wyjaśnia znaczenie systemu podatkowego dla działalności władzy opowiada o przebiegu konfliktu między cesarzem i papieżem rozumie, dlaczego Arabowie prowadzili podboje podaje przyczyny objęcia tronu przez Karolingów opisuje, jak Karol Wielki budował swoje imperium wyjaśnia genezę rozdrobnienia feudalnego wyjaśnia znaczenie szlaku bursztynowego dla rozwoju handlu w Europie wyjaśnia przyczyny skuteczności podbojów Mieszka I ocenia panowanie Bolesława Chrobrego uzasadnia, dlaczego potomni nadali Kazimierzowi przydomek Odnowiciel uzasadnia znaczenie danin dla funkcjonowania państwa omawia przyczyny konfliktu pomiędzy papieżem i cesarzem rozumie, jakie znaczenie dla funkcjonowania państwa ma sposób sprawowania władzy na terenach podbitych uzasadnia znaczenie traktatu w Verdun dla powstawania kolejnych państw w Europie wskazuje wady i zalety feudalizmu z punktu widzenia seniora i wasala zna przyczyny i skutki najazdów wikingów omawia znaczenie chrystianizacji w przemianie sposobu życia Słowian wymienia różnice między plemionami zamieszkującymi ziemie polskie, rozumie ich konsekwencje dla budowy państwa charakteryzuje politykę międzynarodową Bolesława porównuje rządy twórców państwa polskiego z rządami ich następców dostrzega mechanizmy funkcjonowania władzy w kraju i je opisuje wskazuje skutki sporu pomiędzy papieżem a cesarzem zna zadania rycerzy zakonnych wie, dlaczego ludzie brali udział w krucjatach wyjaśnia przyczyny ruchu krucjatowego zna pojęcia: rycerz, giermek, zbroja, zna obowiązki rycerza opisuje ceremonię pasowania na pasowanie na rycerza, turniej rycerza wskazuje skutki wypraw krzyżowych wie, jaki utwór literacki opiewa cechy idealnego rycerza zna pojęcia: scholastyka, gotyk, styl rozróżnia budowle w stylu wskazuje przejawy kryzysu w omawia przykłady jedności kultury romański, witraż romańskim i gotyckim Kościele w XV w. europejskiej zna pojęcia: sąd papieski, prawo składu, opowiada o polityce zagranicznej rozumie dlaczego Kazimierz Wielki ocenia znaczenie powstania Akademii

5 Akademia Krakowska, władcy rozwiązywał konflikty drogą pokojową zna pojęcia: unia personalna, podaje przyczyny objęcia wie, dlaczego w XIV w., panowały polskiego tronu przez Ludwika w Polsce trzy dynastie Węgierskiego Krakowskiej wyjaśnia znaczenie przywileju koszyckiego omawia przyczyny i skutki unii polskolitewskiej dla obu państw podaje, kto zawarł unię polsko-węgierską wyjaśnia zasady funkcjonowania sejmu rozumie pojęcia: Bogurodzica, ratusz, wymienia zakony, które sukiennice, rocznik, kronika, rotunda przyczyniły się do rozwoju zna pojęcia: sąd papieski, niewola awiniońska, trójpolówka, czarna śmierć kulturalnego w Polsce wymienia stany istniejące w średniowiecznej Europie wskazuje okoliczności rozbicia dzielnicowego oraz zjednoczenia2 wyjaśnia i omawia przyczyny i omawia przyczyny i okoliczności skutki unii polsko-węgierskiej powstania demokracji szlacheckiej porównuje styl gotycki z romańskim wymienia cechy wspólne kultury polskiej i europejskiej w okresie średniowiecza podaje przyczyny i skutki rozbicia dzielnicowego opowiada o zjednoczeniu ziem polskich, wskazując jego przyczyny podaje przyczyny i omawia przykłady rozwoju Europy w X XII w. diagnozuje kryzys XIV XV w. wymienia skutki kryzysu dla Europy Zachodniej Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego osiągnięcia w znacznym stopniu wykraczają poza wymagania dopełniające i sytuują się na poziomie ponadprogramowym. Jego praca cechuje się samodzielnością i kreatywnością. Prezentuje wysoki poziom wiedzy historycznej i erudycji interdyscyplinarnej. Świadomie i funkcjonalnie posługuje się bogatym słownictwem terminologicznym. Samodzielnie analizuje i interpretuje materiały źródłowe i teksty popularnonaukowe. Potrafi analizować i interpretować wydarzenia historyczne. Odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych związanych z historią. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, którego wyniki nie osiągają poziomu wymagań koniecznych, w związku z tym nie jest w stanie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności. Brak wiedzy i umiejętności wyklucza osiągnięcie nawet minimalnego postępu.

6 WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z HISTORII W KLASIE II GIMNAZJUM Ocena dopuszczający Ocena dostateczny Ocena dobry Ocena bardzo dobry Ocena celujący - zna daty: 1492, , 1517, ; - zna postacie: Jana Gutenberga, głównych twórców europejskiego renesansu (Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Mikołaja Kopernika), Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana, Marcina Lutra, Jana Kalwina, - rozumie pojęcia: epoka nowożytna, renesans (odrodzenie), teoria heliocentryczna, Stary i Nowy Świat, manufaktura, reformacja, kontrreformacja (reforma Kościoła), inkwizycja, parlament, monarchia parlamentarna, barok; - zna charakterystyczne cechy epoki renesansu; - zna przyczyny odkryć geograficznych; - zna postanowienia soboru trydenckiego; - zna daty: 1497, 1453, 1649, ; - zna postacie: głównych twórców europejskiego renesansu (Filippa Brunelleschiego, Rafaela Santi, Erazma z Rotterdamu), głównych myślicieli i twórców baroku (Galileusza, Isaaca Newtona, Kartezjusza, Rembrandta, Antonia Vivaldiego, Jana Sebastiana Bacha), Iwana IV Groźnego, kardynała Richelieu, Ludwika XIV, Karola I Stuarta, Olivera Cromwella; - rozumie pojęcia: kapitalizm, humanizm, mecenat, kolonie, system nakładczy, bank, gospodarka towarowopieniężna, luteranizm, kalwinizm, anglikanizm, monarchia absolutna, chwalebna rewolucja, racjonalizm, protestanci, car, samowładztwo, DZIAŁ I. EPOKA NOWOŻYTNA WIEK XVI - zna daty: 1534, 1555, ; - zna pojęcia: wojny religijne, Święte Oficjum, Towarzystwo Jezusowe (jezuici); - zna dzieła głównych twórców i myślicieli europejskiego renesansu i baroku, - zna postacie: Giovanniego Lorenza Berniniego i jego dzieła, Henryka VIII, Ignacego Loyoli, Jeana Baptiste`a Colberta, - potrafi wskazać źródła rozwoju kultury renesansu; - potrafi opisać cele i scharakteryzować działalność Marcina Lutra i Jana Kalwina; - wskazuje na mapie posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii; - wymienia charakterystyczne cechy monarchii parlamentarnej; - potrafi na przykładzie Francji Ludwika XIV - zna daty: 1540, 1542, - potrafi ocenić rolę druku w upowszechnieniu idei renesansu oraz rozwoju cywilizacji europejskiej; - potrafi ocenić wpływ odkryć geograficznych na życie społecznogospodarcze oraz kulturowe Europy i Nowego Świata; - porównuje monarchię parlamentarną z monarchią absolutną uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa i obowiązki poddanych oraz rolę instytucji stanowych; - potrafi omówić i ocenić wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze Europy; - potrafi opisać zmiany, jakie zaszły w epoce nowożytnej w XVI i XVII w. - potrafi ocenić działalność Kościoła w dobie kontrreformacji; - potrafi ocenić panowanie cara Iwana Groźnego; - potrafi przedstawić sytuację Rusi pod panowaniem mongolskim; - potrafi ocenić panowanie Ludwika XIV.

7 - wymienia charakterystyczne cechy stylu barokowego w architekturze i sztuce; - zna przełomowe wydarzenia polityczne oraz przemiany gospodarcze, społeczne i kulturowe, jakie nastąpiły w Europie w XVI - XVII w. - daty: 1525, 1569, 1573, 1605, 1610, 1620, 1683; - rozumie pojęcia: sejm walny, izba poselska, posłowie, senat, demokracja szlachecka, unia realna, złoty wiek, artykuły henrykowskie, pacta conventa, konfederacja, wolna elekcja, husaria, liberum veto; - wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i ich - zna różnice w postrzeganiu człowieka i świata w okresie średniowiecza i renesansu; - sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana; - wymienia czynniki, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim; - potrafi wyjaśnić cele zwołania soboru trydenckiego; - wymienia postanowienia soboru trydenckiego, które miały wzmacniać katolicyzm. - zna daty: 1374, 1454, 1493, 1505, ; - rozumie pojęcia: sejmik ziemski, instrukcje poselskie, konstytucja (ustawa sejmowa), hołd pruski, sejm elekcyjny, interrex, rokosz, zasada jedności, zasada jednomyślności, sarmatyzm, czasy saskie; - wskazuje różnice między unią personalną a unią realną; - opisuje organizację i scharakteryzować ustrój monarchii absolutnej; - potrafi wymienić i scharakteryzować najważniejsze osiągnięcia renesansu w dziedzinie kultury i sztuki; - rozumie pojęcia: weksel, inflacja, opricznina, merkantylizm; - potrafi omówić okoliczności powstania kościoła anglikańskiego; - rozumie powiązania między przemianami politycznymi, gospodarczymi i społecznymi oraz ich skutki dla Europy w XVI XVII w. DZIAŁ II. - daty: 1422, 1430, 1433, 1606, 1621, 1629, 1651, 1668, 1699, 1648, 1655, 1660; - zna postacie: Bohdana Chmielnickiego, Stanisława Konarskiego, Karola X Gustawa, Stefana Czarnieckiego, Jana Zamoyskiego, Jana Karola Chodkiewicza, Stanisława Żółkiewskiego, Piotra I; - pojęcia: dymitriada, haracz, jasyr, wielki wezyr, srebrny wiek, Kozacy, Uczeń : - zna daty: 1627, 1654, 1658, 1657, 1652, 1672, 1673, 1717, ; - rozumie relacje między instytucjami sprawującymi władzę w Rzeczypospolitej szlacheckiej; - potrafi scharakteryzować rozwój uprawnień stanu szlacheckiego; - potrafi scharakteryzować stosunki wyznaniowe w państwie polsko-litewskim i ich specyfikę na tle europejskim; - wskazuje podobieństwa i różnice między sejmem dawnej Rzeczypospolitej a współczesnym; - potrafi porównać osiągnięcia renesansu polskiego i europejskiego; - zna postacie: Marcina Kromera, Bartolomea Berrecciego; - potrafi ocenić wolną elekcję z punktu widzenia interesów państwa polskolitewskiego; - rozumie okoliczności tworzenia się narodu ukraińskiego; - potrafi scharakteryzować

8 kompetencje; - zna postacie: Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta, Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Henryka Walezego, Stefana Batorego, Zygmunta III Wazy, Władysława IV, Jana II Kazimierza, Jana III Sobieskiego, Augusta II Sasa, Stanisława Leszczyńskiego, Augusta III Sasa; - zna treść konstytucji Nihil novi; - zna postanowienia unii lubelskiej; - wskazuje na mapie terytoria obu połączonych państw; - rozpoznaje i wymienia zabytki architektury i sztuki renesansowej w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu; - wymienia charakterystyczne cechy kultury polskiego baroku; - rozumie cele polityczne Rosji względem państwa polskiego. zasady działania sejmu walnego; - wymienia uprawnienia trzech stanów sejmujących; - zna postacie: Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Albrechta Hohenzollerna, Dymitra Samozwańca, Jerzego Lubomirskiego, Kara Mustafy; - zna treść najważniejszych przywilejów szlacheckich; - zna postanowienia hołdu pruskiego; - zna przyczyny i skutki wojen Polski ze Szwecją, z Rosją i Turcją za panowania Zygmunta III Wazy; - wymienia okoliczności zawarcia unii realnej między Polską a Litwą; - potrafi wskazać renesansowy charakter polskiej oświaty, literatury i sztuki; - wymienia osiągnięcia piśmiennictwa polskiego epoki renesansu; - zna postanowienia artykułów henrykowskich, pacta conventa i konfederacji warszawskiej; - potrafi opisać przebieg i przedstawić zasady wolnej elekcji na przykładzie roku 1573; rejestr karczma zajezdna, ruch egzekucyjny, Collegium Nobilium, arkady, sejm niemy; - rozumie rolę i znaczenie szlachty w kształtowaniu ustroju Rzeczpospolitej; - opisuje sposób funkcjonowania sejmików szlacheckich; - potrafi wyjaśnić przyczyny, cele i następstwa powstania Chmielnickiego; - omawia konsekwencje unii lubelskiej oraz wyjaśnia wynikające z niej korzyści i zagrożenia; - potrafi wyjaśnić okoliczności uchwalenia oraz główne założenia artykułów henrykowskich i konfederacji warszawskiej; - potrafi zinterpretować ideę złotej wolności szlacheckiej; - zna postanowienia sejmu niemego; - rozumie wpływ wydarzeń politycznych na życie społeczno-gospodarcze kraju w czasach saskich; - potrafi omówić przyczyny, przebieg i skutki potopu; - potrafi wyjaśnić przyczyny kryzysu - potrafi ocenić znaczenie hołdu pruskiego; - ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów; - zna postać: Michała Romanowa; - potrafi ocenić panowanie Zygmunta III Wazy; - rozumie złożoność przyczyn (ekonomicznych, religijnych i narodowościowych) wystąpień kozackich na Ukrainie; - rozumie wpływ powstania Chmielnickiego na stosunki z Rosją i Turcją; - potrafi ocenić skutki powstania Chmielnickiego dla późniejszej sytuacji społeczno-politycznej Polski; - potrafi ocenić skutki dominacji magnatów w Rzeczypospolitej XVII w.; - potrafi ocenić znaczenie zwycięstw: pod Chocimiem w 1673 r. i pod Wiedniem w 1683 r. dla dalszych losów Rzeczypospolitej; - potrafi ocenić wkład Polski w zwycięstwo chrześcijaństwa nad islamem w Europie w XVII w.; - potrafi dostrzec przejawy stosunki polsko-rosyjskie w II połowie XVII w.; - potrafi ocenić społecznogospodarcze i polityczne następstwa wojen XVII w.; - potrafi dostrzec związek między wydarzeniami historycznymi a literaturą polską.

9 - potrafi opisać ideologię sarmatyzmu; - potrafi wskazać przejawy kryzysu politycznego i społeczno-gospodarczego Rzeczypospolitej w II połowie XVII w. i w czasach saskich; - potrafi uzasadnić potrzebę naprawy Rzeczypospolitej w II połowie XVIII w.; - potrafi omówić osiągnięcia kultury polskiego renesansu i baroku; - potrafi omówić sytuację społeczną i gospodarczą państwa w XVI-XVIII w. politycznego i społecznogospodarczego Rzeczypospolitej w II połowie XVII w.; - potrafi podać przyczyny i skutki konfliktów związanych z walką o polski tron za panowania Sasów; - wymienia przyczyny wzrostu znaczenia magnaterii w państwie polskim; - omawia następstwa wojen w XVII - XVIII w.; - potrafi scharakteryzować ewolucję postawy szlachty wobec państwa w XVI - XVIII w. ożywienia gospodarczego i kulturalnego w czasach saskich; - potrafi wyjaśnić zmianę położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.; - potrafi ocenić panowanie Sasów; - potrafi scharakteryzować stosunki wyznaniowe w państwie polsko-litewskim, - potrafi ocenić następstwa wojen w XVII - XVIII w.; - potrafi ocenić charakter zmian systemu politycznoustrojowego Rzeczypospolitej w XVI - XVIII w. - zna daty: , 14 VII 1789; - zna postacie: Jeana Jacques a Rousseau, Monteskiusza, Napoleona Bonaparte, Tadeusza Kościuszki; - rozumie pojęcia: oświecenie, filozofowie, - zna daty: 1787, VIII 1789, ; - zna postacie: Piotra I Wielkiego, Katarzyny II Wielkiej, Fryderyka II Wielkiego, Marii Teresy, Józefa II, Jerzego Waszyngtona, Maksymiliana DZIAŁ III. - rozumie pojęcia: Wielka encyklopedia francuska, Marsylianka; - porównuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Rosji, Prusach i Austrii; - omawia następstwa amerykańskiej wojny o - rozumie rolę, jaką przypisywano Wielkiej encyklopedii francuskiej; - potrafi dostrzec w Deklaracji niepodległości i Karcie Praw realizację oświeceniowej idei praw człowieka; - potrafi ocenić wkład - potrafi porównać średniowieczny, renesansowy i oświeceniowy pogląd na świat i człowieka jako element postępu cywilizacyjnego; - potrafi ocenić działalność absolutnych władców

10 prawa człowieka, umowa społeczna, trójpodział władzy, absolutyzm oświecony, konstytucja, burżuazja, rewolucja francuska, jakobini, wielki terror; - wymienia idee oświecenia i rozpoznaje je w nauce, literaturze, architekturze i sztuce; - wymienia przyczyny konfliktu między kolonistami a Wielką Brytanią; - potrafi scharakteryzować zasadę trójpodziału władzy Monteskiusza; - zna główne przyczyny rewolucji francuskiej; - potrafi wskazać przyczyny niezadowolenia stanu trzeciego z panującej we Francji sytuacji; - zna najważniejsze postacie i wydarzenia z historii Europy i Ameryki Północnej w XVIII i na początku XIX w. Robespierre a, Kazimierza Pułaskiego, - rozumie pojęcia: Komitet Ocalenia Publicznego, dekret o podejrzanych, trybunał rewolucyjny, konkordat, blokada kontynentalna; - zna zasadnicze cele, do których realizacji dążyli władcy Rosji, Prus i Austrii; - zna główne instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych; - potrafi scharakteryzować zasadę umowy społecznej Rousseau; - zna najważniejsze treści zawarte w Deklaracji niepodległości i Karcie Praw; - potrafi wyjaśnić, w jaki sposób konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy; - wskazuje charakterystyczne cechy dyktatury jakobińskiej; - rozumie do czego dążyła burżuazja francuska biorąca udział w rewolucji; - omawia dokonania Napoleona w okresie konsulatu. niepodległość, - przedstawia wkład Polaków w amerykańską wojnę o niepodległość; - potrafi opisać główne zasady ideowe rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji praw człowieka i obywatela; - rozumie związek między ideami oświeceniowymi a głównymi wydarzeniami politycznymi i przemianami społecznymi, jakie zaszły na przełomie XVIII i XIX w.; - potrafi dostrzec wzrastającą rolę burżuazji jako siły politycznej; - potrafi określić, jak na przełomie XVIII i XIX w. zmieniło się położenie chłopów. - wskazuje na mapie najważniejsze zmiany terytorialne w XVIII i na początku XIX w.; - potrafi scharakteryzować przemiany ustrojowe, jakie dokonały się pod wpływem idei oświecenia. Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych; - ocenia skutki rewolucji francuskiej; - rozumie wpływ idei oświecenia na wybuch rewolucji francuskiej oraz na treść Deklaracji praw człowieka i obywatela i konstytucji z 1791 r.; - potrafi opisać zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie stosunków społecznogospodarczych i politycznych; - potrafi wyjaśnić, jak zmieniał się układ sił w Europie w XVIII i na początku XIX w.; - wyjaśnia przyczyny utraty pozycji i znaczenia Kościoła; - omawia zmiany w organizacji wojska i sposobie prowadzenia wojen na przełomie XVIII i XIX w.; - wskazuje pozytywne i negatywne strony wydarzeń, które nastąpiły na przełomie XVIII i XIX w.; - potrafi uzasadnić twierdzenie, że przemiany XVIII i początku XIX w. Rosji, Prus i Austrii; - zna postać Emmanuela Sieyèsa; - potrafi ocenić znaczenie Deklaracji praw człowieka i obywatela dla realizacji oświeceniowej idei praw człowieka; - rozumie różnorodność postaw społecznych w warunkach zagrożenia na przykładzie rewolucyjnej Francji; - potrafi dostrzec znaczenie Kodeksu Napoleona jako podstawy nowoczesnego prawa cywilnego; - potrafi dokonać całościowej oceny epoki napoleońskiej.

11 Uczeń zna: - zna daty: 1772, , 3 V 1791, 1792, 1793, 1794, 1795, 1797; - zna postacie: Stanisława Augusta Poniatowskiego, Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego, Hugona Kołłątaja, Stanisława Staszica, Tadeusza Kościuszki; - rozumie pojęcia: Komisja Edukacji Narodowej, czasy stanisławowskie, Sejm Wielki (Czteroletni), konfederacja targowicka, insurekcja kościuszkowska, - zna przyczyny I rozbioru Polski; - zna postanowienia Konstytucji 3 maja; - sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po tych rozbiorach; - zna przyczyny upadku państwa polskiego; - zna okoliczności utworzenia Legionów Polskich; - zna najważniejsze postacie i wydarzenia z - zna daty: 1773, , 24 III 1794, 1807; - zna postacie: Juliana Ursyna Niemcewicza, Ignacego Krasickiego, Stanisława Staszica, Ksawerego Branickiego, Szczęsnego Potockiego, Seweryna Rzewuskiego; - rozumie pojęcie styl klasycystyczny; - sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego; - potrafi rozróżnić wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej; - wymienia okoliczności powstania, zadania i osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej; - wymienia reformy Sejmu Wielkiego; - zna okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej; - wyjaśnia cele i następstwa powstania kościuszkowskiego; - wyjaśnia okoliczności utworzenia Księstwa Warszawskiego; - zna postacie: Marcella Bacciarellego, Bernarda Bellotta (Canaletta); - potrafi omówić plany Napoleona co do Polaków; - rozumie na czym polegał oświeceniowy charakter Konstytucji 3 maja; - potrafi rozpoznać charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i scharakteryzować przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu; - charakteryzuje cechy ustrojowe Księstwa Warszawskiego; - potrafi dostrzec mocne i słabe strony czasów stanisławowskich; - potrafi wyjaśnić, dlaczego Polacy wiązali z osobą Napoleona nadzieje na odzyskanie niepodległości; - rozumie powody pozytywnego nastawienia Polaków do Napoleona i Francji; - potrafi przedstawić relacje między Polakami a sąsiadami oraz wyjaśnić, co wciąż wywierają wpływ na współczesność. - potrafi ocenić następstwa zawiązania konfederacji targowickiej; - potrafi ocenić politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona. - potrafi omówić zmiany w polskiej wojskowości na przełomie XVIII i XIX w.; - rozumie na czym polegają różnice w dokonywanej przez historyków ocenie wydarzeń, które doprowadziły do upadku państwa polskiego; - potrafi ocenić próby reform państwa podejmowane w II połowie XVIII w.; - potrafi ocenić różne postawy Polaków w obliczu kryzysu państwa polskiego i prób jego ratowania. - potrafi wyjaśnić, na czym polegają różnice zdań w ocenie konfederacji barskiej; - potrafi ocenić reformy Sejmu Wielkiego i Konstytucję 3 maja; - zna dane liczbowe dotyczące terytoriów i ludności utraconych przez Polskę w wyniku I, II i III rozbioru; - potrafi opisać i ocenić działalność Legionów na terenie Włoch i Santo Domingo; - wskazuje mocne i słabe strony Księstwa Warszawskiego.

12 historii Polski w II połowie - wskazuje na mapie obszar było ich wynikiem. XVIII i na początku XIX Księstwa w 1807 i po 1809 w. r.; - omawia próby reform państwa podejmowane w II połowie XVIII w.; - potrafi przedstawić dorobek polskiego oświecenia. * Warunkiem otrzymania danej oceny, jest opanowanie wymagań na oceny niższe. Uczeń : WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DO KLASY 3 Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra zna daty obrad kongresu wiedeńskiego potrafi wymienić najważniejsze postanowienia kongresu zna członków Świętego Przymierza wymienia idee oraz prądy polityczne i kulturowe początku XIX w. wymienia polskich twórców epoki romantyzmu wyjaśnia pojęcia: legitymizm, równowaga sił, restauracja zna postanowienia kongresu odnośnie do ziem polskich wymienia uczestników kongresu rozumie określenie tańczący kongres wyjaśnia pojęcia: liberalizm, konserwatyzm, romantyzm wymienia europejskich twórców epoki romantyzmu podaje cechy romantyzmu jako prądu w kulturze europejskiej wskazuje przyczyny zwołania kongresu wiedeńskiego i powołania Świętego Przymierza rozumie znaczenie postanowień kongresu dla sytuacji Polaków podaje przykłady obecności idei liberalizmu i konserwatyzmu w życiu politycznym Europy opisuje rewolucję lipcową we Francji jako przykład dążeń liberalnych charakteryzuje twórczość romantyków porównuje okres napoleoński i epokę restauracji wskazuje rolę Świętego Przymierza dla utrzymania porządku w Europie udowadnia wpływ idei romantycznych na działanie ruchów wolnościowych w Europie opisuje postawy liberalne i konserwatywne we współczesnym świecie rozumie pojęcia: Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie, Galicja, autonomia, monarchia konstytucyjna wskazuje na mapie: Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie, Galicję, Rzeczpospolitą Krakowską opisuje sytuację polityczną Królestwa charakteryzuje autonomię Królestwa Polskiego opisuje rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego rozumie znaczenie oświaty, kultury i gospodarki dla utrzymania polskości w zaborze rosyjskim opisuje rolę Ksawerego Druckiego- Lubeckiego w życiu gospodarczym

13 Polskiego Królestwa Polskiego opisuje antypolskie działania cara Mikołaja I wymienia organizacje opozycyjne działające w Królestwie Polskim wie, do jakiej nielegalnej organizacji należał Adam Mickiewicz wie, kim byli i jaki cel stawiali sobie tzw. kaliszanie rozumie przyczyny ukształtowania się opozycji w Królestwie Polskim wymienia twórców nielegalnej i legalnej opozycji w Królestwie Polskim i charakteryzuje jej cele charakteryzuje rożne postawy Polaków wobec polityki Aleksandra I i Mikołaja I rozumie różnice między celami politycznymi różnych nurtów opozycji w Królestwie Polskim wyjaśnia różnorodne uwarunkowania życia politycznego w Królestwie Polskim zna datę wybuchu powstania wie, kim był Piotr Wysocki wymienia pierwszego dyktatora powstania opisuje wybuch powstania analizuje przyczyny powstania rozróżnia postawy Polaków wobec wybuchu powstania wskazuje międzynarodowe uwarunkowania wybuchu powstania analizuje stosunek Chłopickiego do powstania i rozumie wpływ poglądów dyktatora na podjęte przez niego decyzje wie, kiedy wybuchło i kiedy upadło powstanie zna rezultat zmagań powstańczych opisuje charakter działań wojennych w czasie powstania wskazuje miejsca największych bitew wskazuje na mapie tereny, na których rozgrywały się walki w okresie wojny polsko-rosyjskiej wymienia przywódców powstania charakteryzuje różne postawy polskich polityków wobec powstania i kwestii uwłaszczenia chłopów wskazuje przełomowy moment w działaniach wojennych wyjaśnia przyczyny upadku powstania przedstawiam różne postawy przywódców powstania zna pojęcia: noc paskiewiczowska, germanizacja, praca organiczna, powstanie krakowskie, rabacja, rzeź galicyjska pokazuje na mapie ziemie poszczególnych zaborów i je nazywa wymienia represje skierowane przeciw powstańcom i mieszkańcom Królestwa Polskiego po upadku powstania listopadowego opisuje położenie Polaków w zaborze pruskim zna postacie Hipolita Cegielskiego i Edwarda Dembowskiego dostrzega różnice w położeniu Polaków w trzech zaborach podaje przyczyny powstania krakowskiego podaje przyczyny i skutki rabacji galicyjskiej omawia wpływ powstań na politykę państw zaborczych wobec Polaków i na stosunki między zaborcami wyjaśnia różnice w sytuacji Polaków żyjących pod trzema zaborami rozumie manipulację władz austriackich prowadzącą do rzezi galicyjskiej rozumie przyczyny niepowodzenia powstania z 1846 r. dostrzega długofalowe skutki rabacji galicyjskiej rozumie pojęcie emigracja wskazuje na mapie państwa, do których udali się polscy uchodźcy po powstaniu listopadowym wymienia twórców kultury polskiej na emigracji wymianie polskie obozy polityczne na emigracji rozumie, dlaczego największa liczba emigrantów osiadła we Francji wymienia przyczyny ukształtowania się Wielkiej Emigracji charakteryzuje programy polskich obozów politycznych na emigracji rozumie zróżnicowane podejście rządów i społeczeństw krajów Europy do polskich emigrantów porównuje poglądy polskich emigrantów (dostrzega i wskazuje różnice) rozumie, dlaczego niektóre dzieła polskiej kultury mogły zostać upublicznione jedynie na emigracji, a nie w kraju pod

14 rozumie pojęcie Wiosna Ludów zna datę wybuchu Wiosny Ludów (1848 r.) wskazuje na mapie obszary europejskie, które zostały ogarnięte wystąpieniami rewolucyjnymi wskazuje ziemie polskie, na których w okresie Wiosny Ludów doszło do wystąpień wie, co wydarzyło się w roku: 1815, 1830, 1831, 1848 wskazuje na mapie ziemie polskie pod trzema zaborami i je nazywa zna postacie Adama Mickiewicza i Piotra Wysockiego krótko opisuje sytuację Królestwa Polskiego przed powstaniem listopadowym i po jego upadku krótko opisuje sytuację w zaborach pruskim i austriackim po powstaniu listopadowym wymienia główne wynalazki XIX w. rozumie pojęcia: skok demograficzny, fabryka, rewolucja przemysłowa wskazuje najszybciej rozwijające się dziedziny gospodarki w XIX w. rozumie pojęcia: robotnicy, burżuazja, społeczeństwo masowe, monarchia konstytucyjna, socjalizm zna postać Karola Marksa potrafi wskazać na mapie: Piemont, Austrię, Rzym wie, kiedy nastąpiło zjednoczenie Włochy zna postać Józefa Bema wie, w których krajach Polacy brali udział w walkach w okresie Wiosny Ludów zna cele, jakie stawiali sobie Polacy biorący udział w walkach okresu Wiosny Ludów opisuje przebieg powstania listopadowego wie, jakie zmiany przyniósł w Europie kongres wiedeński charakteryzuje położenie Polaków pod trzema zaborami opisuje rozwój gospodarczy i demograficzny przełomu XVIII i XIX w. wskazuje kraje, w których następował najszybszy rozwój gospodarczy ocenia wpływ wynalazków na życie codzienne opisuje grupy społeczne kształtujące się w XIX w. opisuje proces urbanizacji wie, jakie zmiany zaszyły w organizacji państwa przedstawiam ideologie, które narodziły się w XIX stuleciu zna postacie Camillo Caovura i Giuseppe Garibaldiego omawia etapy jednoczenia Włoch omawia przyczyny wystąpień rewolucyjnych w Europie podaje skutki Wiosny Ludów opisuje przyczyny niepowodzenia wystąpień narodowowyzwoleńczych na ziemiach polskich dostrzega różnice w położeniu Polaków pod trzema zaborami i wskazuje przyczyny tych różnic wskazuje różnice w przyczynach wybuchu Wiosny Ludów w poszczególnych krajach europejskich omawia rolę Świętego Przymierza w Europie wskazuje czynniki, które doprowadziły do wzrostu demograficznego wymienia przyczyny powstawania fabryk dostrzega skutki rozwoju komunikacji wskazuje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków uprzemysłowienia dla środowiska naturalnego przedstawia genezę nowych grup społecznych omawia genezę najważniejszych nurtów politycznych XIX w. wskazuje przyczyny zjednoczenia Włoch wie, jak doszło do włączenia terytorium Państwa Kościelnego do Królestwa Włoch oraz ograniczenia obszaru znajdującego się pod władzą papieża do Watykanu zaborami dostrzega i opisuje różnice między przyczynami Wiosny Ludów na rożnych obszarach europejskich wyjaśnia, dlaczego wystąpienia nie objęły Rosji i ziem polskich pod zaborem rosyjskim dostrzega wpływ idei romantyzmu na wystąpienia narodowowyzwoleńcze okresu wiosny ludów dostrzega i wyjaśnia rolę postanowień kongresu wiedeńskiego w historii Europy XIX w. rozumie wpływ ideologii romantyzmu na dążenia wolnościowe w Europie 1. połowy XIX w. rozumie znaczenie wprowadzania maszyn dla rozwoju gospodarczego i demograficznego porównuje gospodarkę europejską XVIII i XIX w. omawia znaczenie rewolucji przemysłowej dla pozycji i rozwoju wybranych państw dostrzega i analizuje skutki różnic społecznych w XIX w. opisuje wpływ zmian, które zaszły w XIXwiecznej organizacji państwa, na dzisiejsze życie polityczne przedstawia wpływ przemian gospodarczych na funkcjonowanie systemów władzy państwowej uzasadnia, dlaczego Piemont stał się liderem zjednoczenia Włoch rozumie, dlaczego Francja stała się sojusznikiem Piemontu dostrzega wpływ idei romantycznych w

15 zna postać Ottona von Bismarcka wie, co wydarzyło się w roku: 1866, 1871 wskazuje na mapie obszar Cesarstwa Niemieckiego w skazuje na mapie obszar USA w XIX w. rozumie znaczenie pojęć: abolicja, secesja, wojna secesyjna, segregacja rasowa zna postać Abrahama Lincolna wie, kto wygrał wojnę secesyjną wskazuje na mapie obszary, które były w XIX w. obiektem ekspansji kolonialnej wymienia mocarstwa kolonialne zna pojęcie kolonializm zna określenie perła w koronie wie, kiedy doszło do wojny rosyjskojapońskiej, i zna jej wynik wskazuje kraje europejskie, które zjednoczyły się w 2. połowie w XIX w. wymienia główne mocarstwa kolonialne wskazuje na mapie pozaeuropejskie obszary zajęte przez kolonizatorów wymienia wynalazki, które zmieniły życie codzienne w XIX w. zna postacie: Abrahama Lincolna, Ottona von Bismarcka krótko opisuje położenie Polaków w zaborze rosyjskim przed powstaniem styczniowym rozumie pojęcia: manifestacja, Biali, Czerwoni wyjaśnia pojęcia: branka, wojna partyzancka wie, kiedy wybuchło powstanie wskazuje państwa pokonane przez Królestwo Pruskie dążące do zjednoczenia Niemiec wskazuje na mapie większe kraje, które weszły w skład Cesarstwa Niemieckiego wskazuje na mapie Północ i Południe USA oraz opisuje różnice pomiędzy tymi obszarami wie, kiedy rozgrywała się wojna secesyjna opisuje politykę kolonizatorów wobec ludności kolonizowanych obszarów wskazuje na mapie kolonie brytyjskie opisuje zmiany, które w XIX stuleciu zaszły w funkcjonowaniu przemysłu i życiu społecznym charakteryzuje społeczeństwo 2. połowy XIX w. przedstawia politykę kolonizatorów wobec kolonizowanych państw i obszarów wie, na czym polegała odwilż posewastopolska opisuje przebieg manifestacji patriotycznych zna postać Aleksandra Wielopolskiego przedstawia programy Białych i Czerwonych wie, w jaki sposób rząd powstańczy próbował zachęcić chłopów do poparcia powstania wyjaśnia przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Prusy z Austrią i Francją uzasadnia, dlaczego Bismarcka nazywano ojcem zjednoczonych Niemiec wskazuje przyczyny różnic między Południem a Północą USA podaje przyczyny wybuchu wojny secesyjnej wymienia przyczyny zwycięstwa Północy w wojnie secesyjnej wskazuje punkt zwrotny w wojnie secesyjnej uzasadnia europejski wyścig o kolonie podaje przyczyny i skutki kolonializmu uzasadnia, że Wielka Brytania była mocarstwem kolonialnym opisuje politykę USA na obszarze Chin podaje przyczyny i skutki kolonializmu opisuje wpływ XIX-wiecznych przemian gospodarczych na funkcjonowanie systemów władzy oraz kształtowanie się nowych grup społecznych wie, kiedy rozgrywała się wojna krymska wyjaśnia cele manifestacji patriotycznych przedstawia politykę Aleksandra Wielopolskiego wyjaśnia genezę i znaczenie branki opisuje dekret rządu powstańczego o uwłaszczeniu chłopów procesie jednoczenia Włoch wyjaśnia, dlaczego właśnie Prusy stały się państwem, które zjednoczyło Niemcy wyjaśnia przyczyny niechętnego stosunku Francji do procesu jednoczenia Niemiec rozumie znaczenie warunków pokoju między Francją a Prusami (1871 r.) dla dalszego rozwoju Niemiec wskazuje trwające do dziś konsekwencje amerykańskiego niewolnictwa oraz wojny secesyjnej uzasadnia wpływ wojny secesyjnej na rozwój USA wyjaśnia, dlaczego pod koniec XIX w. USA stały się mocarstwem analizuje pozytywne i negatywne skutki kolonializmu uzasadnia przyczyny, dla których Niemcy późno włączyły się w wyścig o kolonie rozumie konsekwencje wyścigu o zdobycie jak najcenniejszych obszarów kolonialnych rozumie wpływ stosunków międzynarodowych na sytuację Królestwa Polskiego ocenia działania Wielopolskiego wyjaśnia genezę różnic w poglądach polskich ugrupowań politycznych w Królestwie Kongresowym analizuje znaczenie dekretu rządu powstańczego o uwłaszczeniu chłopów porównuje walki z okresu dwóch powstań

16 styczniowe wskazuje na mapie tereny ogarnięte działaniami zbrojnymi w czasie powstania wie, kim był Romuald Traugutt zna pojęcie katorga wymienia główne represje rosyjskie stosowane wobec Polaków po upadku powstania styczniowego zna pojęcia: rusyfikacja, Uniwersytet Latający wskazuje na mapie obszar zaboru rosyjskiego wskazuje na mapie obszar zaboru pruskiego rozumie pojęcia: germanizacja,. Kulturkampf, rugi pruskie, strajk szkolny wie, gdzie miał miejsce najsłynniejszy strajk szkolny w zaborze pruskim zna postacie Michała Drzymały i Hipolita Cegielskiego wskazuje na mapie Galicję i Austro- Węgry rozumie pojęcia: autonomia, monarchia dualistyczna, nędza galicyjska wymienia narodowości, które żyły w Galicji umiejscawia w czasie okresy pozytywizmu i Młodej Polski wymienia najważniejszych pisarzy polskich okresu pozytywizmu oraz twórców kultury okresu Młodej Polski zna postać Jana Matejki wskazuje na mapie obszary poszczególnych zaborów krótko opisuje sytuację Polaków w każdym z trzech zaborów pamięta datę: 1863 r. zna postacie: Romualda Traugutta, Henryka Sienkiewicza, Michała opisuje formy walki powstańczej listopadowego i styczniowego przedstawia działalność rządu powstańczego przedstawia represje carskie wobec Królestwa Polskiego po powstaniu styczniowym wymienia formy rusyfikacji Polaków stosowane przez carat podaje formy oporu Polaków wobec rusyfikacji wymienia przejawy germanizacji w dziedzinach kultury, gospodarki i struktur społecznych przedstawia formy oporu Polaków wobec germanizacji opisuje walkę w obronie języka polskiego w zaborze pruskim opisuje niemiecką kolonizację w zaborze pruskim opowiada o funkcjonowaniu monarchii dualistycznej wskazuje przejawy autonomii galicyjskiej w różnych dziedzinach rozumie znaczenie literatury pisanej ku pokrzepieniu serc wymienia tytuły głównych dzieł Henryka Sienkiewicza opisuje przebieg powstania styczniowego opisuje formy rusyfikacji i germanizacji wie, w jaki sposób Polacy przeciwstawiali się polityce zaborców podaje przyczyny i skutki carskich represji wobec Polaków podaje przyczyny klęski powstania styczniowego opisuje postawy Polaków po powstaniu styczniowym opisuje funkcjonowanie szkolnictwa zaboru rosyjskiego w okresie nasilonej rusyfikacji przedstawia rolę Kościoła katolickiego w walce z germanizacją opisuje wpływ polsko-niemieckiej walki ekonomicznej na rozwój gospodarki w Wielkopolsce opowiada o wpływie autonomii na szkolnictwo i kulturę w Galicji charakteryzuje życie polityczne w Galicji przedstawia sytuację gospodarczą zaboru austriackiego charakteryzuje poglądy pozytywistów przedstawia znaczenie kultury dla utrzymania polskości wskazuje przyczyny i skutki powstania styczniowego charakteryzuje formy walki Polaków z germanizacją i rusyfikacją przedstawia znaczenie działalności Romualda Trauguttowi jako dyktatora powstania rozumie znaczenie rusyfikacji dla zmian zachodzących w kulturze polskie rozumie znaczenie rusyfikacji dla zmian zachodzących w społeczeństwie zaboru rosyjskiego dostrzega wpływ zjednoczenia Niemiec na politykę władz pruskich wobec Polaków porównuje sytuację Polaków w zaborze pruskim i rosyjskim w dziedzinach gospodarki i kultury dostrzega wpływ polityki władz zaborczych na przemiany społeczeństwa w Wielkopolsce wskazuje polityczne aspekty wprowadzenia autonomii w Galicji opisuje konflikty narodowościowe w Galicji dostrzega wpływ pozytywizmu na postawy Polaków po powstaniu styczniowym dostrzega wpływ sytuacji politycznej w państwach zaborczych na położenie Polaków opisuje wpływ zaborów na kształtowanie się nowoczesnego narodu polskiego porównuje położenie Polaków w trzech zaborach, biorąc pod uwagę życie

17 Drzymały, Hipolita Cegielskiego zna pojęcie epoka pary wskazuje na mapie państwa najlepiej rozwinięte pod względem gospodarczym wymienia najważniejsze wynalazki przełomu XIX i XX w. wie, co oznacza określenie piękna epoka zna najważniejsze wynalazki przełomu XIX i XX w. oraz wskazuje zmiany, jakie spowodowały one w życiu ludzi wymienia główne nurty polityczne na ziemiach polskich rozumie skróty: PPS, endecja przyporządkowuje postacie Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego do odpowiednich partii politycznych zna datę: 1905 r. zna pojęcie strajk generalny zna określenie krwawa niedziela wymienia miasta zaboru rosyjskiego, w których w 1905 r. dochodziło do demonstracji wymienia i wskazuje na mapie członków trójprzymierza i trójporozumienia, rozumie pojęcia: ententa, państwa centralne wymienia orientacje polityczne kształtujące się na ziemiach polskich przed wybuchem I wojny światowej uzasadnia genezę określenia: epoka stali, pary i węgla opisuje znaczenie osiągnięć technicznych: elektryczności, telefonu, samochodu itd. wie, dlaczego w XIX stuleciu wydłużyła się średnia długość życia zna postacie: Thomasa Edisona, braci Lumière, Aleksandra Bella opisuje życie codzienne w pięknej epoce wymienia dziedziny życia społecznego, które rozwinęły się na przełomie XIX i XX w. rozpoznaje dzieła reprezentujące secesję i impresjonizm wymienia najważniejsze partie polityczne działające na ziemiach polskich i przedstawia najważniejsze punkty ich programów wie, kiedy powstały Narodowa Demokracja i Polska Partia Socjalistyczna dostrzega różnice programowe wewnątrz polskiego ruchu socjalistycznego podaje formy walki o swobody w Rosji oraz na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim opisuje strajki w Łodzi wie, kiedy powstały trójprzymierze i trójporozumienie podaje przyczyny napięć w stosunkach międzynarodowych w Europie na początku XX w. opisuje orientacje prorosyjską i proaustriacką opisuje działalność polskich wskazuje wpływ rozwoju nauk ścisłych na przemiany w technice i gospodarce analizuje wpływ wynalazków na rozwój produkcji masowej i coraz większą dostępność różnych towarów opisuje cechy charakterystyczne dzieł impresjonistycznych i secesyjnych opisuje masowość kultury przełomu XIX i XX w. wskazuje przyczyny powstawania partii o charakterze narodowym, ludowym i socjalistycznym przedstawia poglądy najważniejszych przywódców polskich partii, ze szczególnym uwzględnieniem stosunku do dążeń niepodległościowych przedstawia formy działalności polskich partii politycznych podaje przyczyny wystąpień w Rosji i na ziemiach zaboru rosyjskiego wskazuje skutki rewolucji dla Rosji i zaboru rosyjskiego opisuje przyczyny powstania dwóch sojuszy wojskowych, charakteryzuje ich działania podaje przyczyny nawiązania współpracy między Francją i Wielką Brytanią wie, dlaczego doszło do konfliktów zbrojnych na Bałkanach wskazuje przyczyny podziału społeczeństwa polskiego na dwie orientacje przed wybuchem I wojny kulturalne, polityczne i gospodarcze uzasadnia prymat Niemiec i USA w gospodarce światowej początku XX w. dostrzega wpływ przemian politycznogospodarczych na tematykę dzieł literackich analizuje wpływ rozwoju kina, fotografii i prasy na kształtowanie się nowych poglądów, wymianę myśli itp. wskazuje genezę poszczególnych polskich nurtów politycznych i dostrzega ich powiązania z tendencjami ogólnoświatowymi potrafi wskazać specyfikę polskich ruchów politycznych na tle światowym wskazuje dzisiejsze polskie partie polityczne, które odwołują się do tradycji ugrupowań powstałych na przełomie XIX i XX w. omawia związek między rewolucją 1905 r. w Rosji a rewolucją na ziemiach polskich, dostrzega powiązania wskazuje rożne cele uczestników rewolucji i tłumaczy różnice pomiędzy nimi analizuje i omawia działania, dzięki którym Niemcy stały się najsilniejszym państwem w Europie omawia znaczenie polskich organizacji paramilitarnych uzasadnia poparcie udzielone zaborcom

18 wskazuje przywódców politycznych poszczególnych orientacji wymienia polskie organizacje paramilitarne, które powstały przed I wojną światową wie, kiedy wybuchła I wojna światowa wymienia kraje walczące w I wojnie światowej i wskazuje je na mapie podaje bezpośrednią przyczynę wybuchu wojny rozumie pojęcie wojna pozycyjna wymienia nowe rodzaje broni zastosowane w czasie I wojny światowej wskazuje na mapie Rosję wie, kiedy doszło do rewolucji lutowej i przewrotu bolszewickiego zna postacie Mikołaja II i Włodzimierza Lenina wymienia polskie formacje zbrojne biorące udział w I wojnie światowej zna postacie Józefa Piłsudskiego i Ignacego Paderewskiego zna pojęcie Akt 5 listopada wskazuje państwo, które przyłączyło się do wojny w 1917 r. wie, kiedy zakończyła się I wojna światowa wymienia państwa, które należały do obozu zwycięzców I wojny światowej wie, kiedy Polska odzyskała niepodległość wie, kto został naczelnikiem państwa polskiego w 1918 r. organizacji paramilitarnych przed I wojną światową wymienia najważniejsze bitwy I wojny światowej opisuje wojnę pozycyjną zna postać arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i wie, gdzie dokonano na niego zamachu opisuje sposób przejęcia władzy w Rosji przez bolszewików rozumie pojęcie obca interwencja wymienia państwa, które wysłały siły interwencyjne do Rosji podaje cechy rządów Mikołaja II oraz rządów bolszewickich, dostrzega podstawowe różnice wie, dlaczego I wojna światowa oznaczała dla Polaków konieczność prowadzenia bratobójczych walk opisuje działalność Legionów wskazuje stanowisko zaborców wobec sprawy polskiej omawia założenia orędzia Wilsona w spawie polskiej wie, kiedy i dlaczego USA przystąpiły do działań wojennych omawia przebieg wojny w ostatnim roku jej trwania wie, gdzie zostało podpisane zawieszenie broni przedstawia sytuację w państwach zaborczych w chwili zakończenia I wojny światowej wymienia miejsca, w których kształtowały się ośrodki władz niepodległej Polski światowej charakteryzuje wpływ techniki wojennej na przebieg działań militarnych uzasadnia światowy charakter działań wojennych w latach podaje przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji przedstawia poglądy Włodzimierza Lenina podaje warunki zawarcia pokoju w Brześciu w 1918 r. prezentuje postawy aktywistów i pasywistów rozumie, dlaczego państwa zaborcze próbowały pozyskać Polaków omawia skutki militarne przystąpienia USA do wojny zna poglądy Woodrowa Wilsona odnośnie do problemu zakończenia wojny wymienia warunki, które Niemcy przyjęły w akcie zawieszenia broni zna postacie: Wincentego Witosa, Józefa Hallera, Ignacego Daszyńskiego, Ignacego Paderewskiego, Romana Dmowskiego i omawia ich wpływ na kształtowanie się ośrodków polskich władz w 1918 r. przez Dmowskiego i Piłsudskiego opisuje wpływ położenia geograficznego Niemiec na ich sytuację strategiczną charakteryzuje sytuację międzynarodową w chwili dokonania zamachu w Sarajewie opisuje metody sprawowania władzy przez Mikołaja II, Rząd Tymczasowy, oraz bolszewików rozumie znaczenie rewolucji rosyjskiej dla przebiegu I wojny światowej podaje przyczyny interwencji państw zachodnich w Rosji analizuje wpływ sytuacji międzynarodowej na sprawę polską w okresie I wojny światowej rozumie znaczenie Aktu 5 listopada oraz orędzia prezydenta Wilsona dla sytuacji Polaków wyjaśnia rolę USA w pokonaniu państw centralnych omawia przyczyny klęski państw centralnych, wskazując czynniki militarne, gospodarcze i demograficzne rozumie znaczenie klęski państw centralnych dla sprawy polskiej omawia wpływ sytuacji międzynarodowej na możliwości odzyskania niepodległości przez Polskę

19 wskazuj na mapie kraje ententy i państwa centralne wie, które państwa należały do obozu zwycięzców I wojny światowej wymienia najważniejsze bitwy I wojny światowej wie, co wydarzyło się w roku: 1914, 1917, 1918 wie, kiedy Polska odzyskała niepodległość zna postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Włodzimierza Lenina, Woodrowa Wilsona wymienia polskie formacje zbrojne biorące udział w I wojnie światowej wie, dlaczego 11 listopada uważamy za dzień odzyskania niepodległości opisuje przebieg I wojny światowej charakteryzuje formy działań militarnych w okresie I wojny światowej opisuje przemiany zachodzące w Rosji w 1917 r. wie, w jaki sposób doszło do odzyskania niepodległości przez Polskę przedstawia zmiany w technice i sztuce wojennej, które zaszły w czasie I wojny światowej podaje przyczyny i skutki powstania dwóch bloków polityczno-militarnych na przełomie XIX i XX w. charakteryzuje postawy Polaków przed wybuchem I wojny światowej przedstawia rożne poglądy polityczne opisuje stosunek poszczególnych państw do sprawy polskiej w okresie I wojny światowej podaje przyczyny i skutki rewolucji lutowej i przewrotu bolszewickiego w Rosji analizuje wpływ sytuacji międzynarodowej na odzyskanie niepodległości przez Polskę przedstawia bezpośrednie i pośrednie przyczyny wybuchu I wojny światowej charakteryzuje zmiany polityczne, które zaszły w Rosji w wyniku rewolucji lutowej i przewrotu bolszewickiego Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego osiągnięcia w znacznym stopniu wykraczają poza wymagania dopełniające i sytuują się na poziomie ponadprogramowym. Jego praca cechuje się samodzielnością i kreatywnością. Prezentuje wysoki poziom wiedzy historycznej i erudycji interdyscyplinarnej. Świadomie i funkcjonalnie posługuje się bogatym słownictwem terminologicznym. Samodzielnie analizuje i interpretuje materiały źródłowe i teksty popularnonaukowe. Potrafi analizować i interpretować wydarzenia historyczne. Odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych związanych z historią. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, którego wyniki nie osiągają poziomu wymagań koniecznych, w związku z tym nie jest w stanie wykonać zadań o niewielkim stopniu trudności. Brak wiedzy i umiejętności wyklucza osiągnięcie nawet minimalnego postępu.